15396/14 ΜΑΚ/γπ 1 DG G C 3

Transcript

1 Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 14 Νοεμβρίου 2014 (OR. en) 15396/14 ESPACE 85 COMPET 617 RECH 435 IND 329 TRANS 517 CSDP/PSDC 654 PESC 1161 EMPL 158 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Θέμα: Προεδρία Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων / Συμβούλιο Προετοιμασία του Συμβουλίου («Ανταγωνιστικότητα») της 4ης και 5ης Δεκεμβρίου 2014 Ευρωπαϊκή Διαστημική Πολιτική: «Η ανταγωνιστικότητα του ευρωπαϊκού διαστημικού τομέα ως βασικού μοχλού της ευρωπαϊκής οικονομίας» - Ανταλλαγή απόψεων I. ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 1. Το διάστημα αποτελεί σημαντική πηγή οικονομικής ανάπτυξης, κοινωνικής ευημερίας και αειφόρου ανάπτυξης. Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, οι μοναδικές δυνατότητες που προσφέρει το διάστημα είναι στενά συνυφασμένες με την εύρυθμη λειτουργία των κοινωνιών και καθιστούν δυνατή τη χρήση μέσων της καθημερινότητας των πολιτών. Η δορυφορική πλοήγηση, οι επικοινωνίες και η γεωσκόπηση σε συνδυασμό με επίγεια μέσα και τεχνολογίες ψηφιακού θεματολογίου αναδεικνύουν έναν αυξανόμενο αριθμό εφαρμογών από τον έλεγχο της εναέριας κυκλοφορίας, τις μεταφορές, τη διαχείριση φυσικών πόρων, τον χωροταξικό σχεδιασμό, τη γεωργία, την παρακολούθηση του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής έως τη διαχείριση έκτακτων περιστατικών και την ασφάλεια. Οι εν λόγω τεχνολογίες χρησιμοποιούνται στα συστήματα πλοήγησης των αυτοκινήτων, σε χάρτες, καιρικές προγνώσεις, ακόμη και στη διασκέδαση /14 ΜΑΚ/γπ 1

2 2. Το 2013, η οικονομία του διαστήματος απέφερε παγκοσμίως έσοδα ύψους 203 δισεκατομμυρίων ευρώ, προερχόμενα από την πρωτογενή διαστημική αλυσίδα εφοδιασμού (67 δισεκατομμύρια ευρώ ή 33%), τους φορείς διαχείρισης δορυφόρων (17 δισεκατομμύρια ευρώ ή 8,4%) και τις υπηρεσίες καταναλωτών (118 δισεκατομμύρια ευρώ ή 58%) 1. Οι τάσεις και οι προοπτικές είναι θετικές και επηρεάζονται αισθητά από το δυναμικό και τις εκάστοτε ανάγκες του δευτερογενούς τομέα. Η ευρωπαϊκή πρωτογενής διαστημική βιομηχανία παρουσίασε ανάπτυξη, με συνολικό κύκλο εργασιών ύψους 6,8 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2013 (έναντι 6,5 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2012), ο οποίος αντιστοιχεί στο 10,6% της παγκόσμιας διαστημικής αλυσίδας παραγωγής. Το 2013, το μερίδιο της βιομηχανικής δραστηριότητας για Ευρωπαίους αγοραστές του δημόσιου τομέα παρέμεινε σταθερό στο 53% του συνολικού κύκλου εργασιών. Παράλληλα, το μερίδιο των εσόδων από τις εξαγωγές εκτός Ευρώπης ανήλθε σε 22%, ήτοι σε ποσοστό πολύ υψηλότερο σε σχέση με αυτό των μη Ευρωπαίων ανταγωνιστών Κινητήριοι μοχλοί των ευρωπαϊκών επενδύσεων στο διάστημα είναι η πολιτική φιλοδοξία για αυτόνομη πρόσβαση στο διάστημα και η διαρκής προσπάθεια επίτευξης καινοτόμων ανακαλύψεων σε επιστημονικό, τεχνολογικό, βιομηχανικό επίπεδο και επίπεδο ασφάλειας, επιδιώκοντας στοχοθετημένη διεθνή συνεργασία με πρωτοπόρες δυνάμεις στον τομέα του διαστήματος. Μέσα από αυτή την προσπάθεια κατέστησαν δυνατές, κυρίως με τη συμβολή του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) και των εθνικών οργανισμών διαστήματος, η δημιουργία μιας στέρεης βιομηχανικής βάσης, η εμπορική επιτυχία και η αναγνώριση των ικανοτήτων, αναδεικνύοντας την Ευρώπη ως ηγετικό παγκόσμιο παράγοντα. 4. Ο ενισχυόμενος ρόλος της Ένωσης αποτελεί θεμελιώδη προϋπόθεση για την αύξηση των δυνατοτήτων της Ευρώπης στον παγκόσμιο χάρτη. Η Ένωση συνέβαλε σημαντικά στη βελτίωση του ορθού θεσμικού περιβάλλοντος και του επιπέδου των επενδύσεων, καθιστώντας δυνατή την εδραίωση και την ανάπτυξη διαστημικών υποδομών και εφαρμογών στους τομείς της δορυφορικής πλοήγησης και της γεωσκόπησης. Το πρόγραμμα-πλαίσιο της Ένωσης για την έρευνα και την καινοτομία («Ορίζοντας 2020») συνιστά σημαντικό θεμέλιο λίθο που στηρίζει τη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα. Η πολιτική δράση τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε διεθνές επίπεδο είναι ζωτική για τη διαμόρφωση του μέλλοντος. 1 2 «The Space Economy at a Glance 2014» (Η οικονομία του διαστήματος με μια ματιά 2014), ΟΟΣΑ. ASD-Eurospace, «The European Space Industry in 2013, Facts & Figures» (Η ευρωπαϊκή διαστημική βιομηχανία το 2013, Γεγονότα & Αριθμοί), Ιούνιος /14 ΜΑΚ/γπ 2

3 5. Κατόπιν της ανακοίνωσης της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών με τίτλο «Διαστημική βιομηχανική πολιτική της ΕΕ. Αξιοποίηση των δυνατοτήτων για οικονομική ανάπτυξη στον διαστημικό τομέα» 3, το Συμβούλιο εξέδωσε συμπεράσματα 4 τα οποία αποτέλεσαν σημαντικό βήμα για τη διαμόρφωση του μελλοντικού τοπίου για μια συνεκτική και προσηλωμένη ενωσιακή βιομηχανική πολιτική στον τομέα του διαστήματος. Αναγνωρίστηκε η στρατηγική σημασία του διαστήματος για την Ευρώπη, ο ενισχυόμενος ρόλος του στη σύγχρονη κοινωνία, η σημασία της διαστημικής βιομηχανίας και η συμβολή της στην οικονομική ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα. II. ΞΕΚΙΝΗΜΑ ΜΕ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ 6. Η Ευρώπη θα χρειαστεί ένα φιλόδοξο και σφαιρικό όραμα για το διάστημα, το οποίο θα ανταποκρίνεται στους στόχους της δημόσιας πολιτικής και στις ανάγκες των χρηστών, καθώς και εντατικότερη διαστημική επιστημονική έρευνα, προκειμένου να καταστούν δυνατές η ταχύτερη οικονομική ανάπτυξη, η δημιουργία θέσεων εργασίας, η βιομηχανική ανταγωνιστικότητα, η συνοχή, η αειφόρος ανάπτυξη και η κοινωνική ευημερία, καθώς και προκειμένου να διασφαλιστεί η στήριξη στην παγκόσμια επιστημονική πρόοδο, την ασφάλεια και την άμυνα. 7. Προκειμένου να συνεχίσει ο ευρωπαϊκός διαστημικός τομέας να ευδοκιμεί και να ενισχύεται περαιτέρω ως κινητήριος μοχλός της ευρωπαϊκής οικονομίας, η Ευρώπη πρέπει να αναλάβει δράση για την αντιμετώπιση σημαντικών προκλήσεων σε αυτόν τον φιλόδοξο στόχο. 8. Για τον σχεδιασμό και τις επενδύσεις απαιτείται συνεκτική και μακροπρόθεσμη προοπτική. Η εν λόγω προοπτική περιλαμβάνει ένα σαφές, κοινό και βιώσιμο πολιτικό και προγραμματικό πλαίσιο, μια εύρυθμη προσέγγιση της διακυβέρνησης η οποία βασίζεται στα δυνατά σημεία των διαφορετικών εμπλεκόμενων φορέων και στοχοθετημένα μέτρα βελτίωσης των ευκαιριών και των συνθηκών στην αγορά για τη βιομηχανία. 3 4 Έγγρ. 6950/13 Έγγρ / /14 ΜΑΚ/γπ 3

4 9. Η συνεργασία με τον ESA και η διαβούλευση με τα αντίστοιχα κράτη μέλη είναι πολύ σημαντικές για την παγίωση μιας εύρωστης ευρωπαϊκής διαστημικής πολιτικής, η οποία εναρμονίζει απόλυτα τα τεχνολογικά εγχειρήματα με τις ενωσιακές πολιτικές, μέσα από σαφείς προγραμματικές προτεραιότητες και δράσεις. Η εν λόγω πολιτική συνίσταται, πρώτον, στην εφαρμογή και την απόλυτη αξιοποίηση καθιερωμένων ενωσιακών διαστημικών προγραμμάτων, έτσι ώστε να εξυπηρετούνται οι χρήστες του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Δεύτερον, πρέπει να αντιμετωπίζει αναδυόμενες προτεραιότητες, όπως η πρόσβαση στο διάστημα, οι τεχνολογίες και τα συστήματα κρίσιμης λειτουργίας, περιλαμβανομένου του εξοπλισμού εκτόξευσης, οι δορυφορικές επικοινωνίες, το διάστημα και η ασφάλεια, κυρίως στον τομέα της προστασίας περιουσιακών στοιχείων στο διάστημα και στον δευτερογενή τομέα, οι μικροί δορυφόροι και τα τηλεκατευθυνόμενα συστήματα αεροσκαφών. Τέλος, πρέπει να επιτρέπει την πραγματοποίηση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος για ανάπτυξη της διαστημικής επιστήμης και εξερεύνησης, καθώς και τη διατήρηση της ευρωπαϊκής επιστημονικής και τεχνολογικής πρωτοπορίας μέσα από επαρκείς δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας. 10. Οι εν λόγω προσπάθειες πρέπει να στηρίζονται από μια ευρωπαϊκή προσέγγιση για τη διακυβέρνηση, βασιζόμενη στην αξιόπιστη και βιώσιμη συνεργασία της Ένωσης με τα κράτη μέλη και τον ESA. Προκειμένου να συνεχιστεί ο σχετικός διάλογος, είναι σημαντικό να ληφθούν υπόψη το ευρύτερο πλαίσιο της διαστημικής πολιτικής σε διεθνές επίπεδο και το μακροπρόθεσμο στρατηγικό όραμα της Ένωσης, περιλαμβανομένων υψηλών πολιτικών στόχων για αυτονομία και βιομηχανική ανταγωνιστικότητα. 11. Οι εν λόγω φιλοδοξίες μπορούν να ικανοποιηθούν μόνο αν οι ευρωπαϊκές οικονομικές και βιομηχανικές δομές είναι σε θέση να αντεπεξέλθουν στις προκλήσεις που αναμένεται να παρουσιαστούν. Ως εκ τούτου, το πολιτικό και προγραμματικό πλαίσιο πρέπει να συνδυάζεται με στοχοθετημένα βιομηχανικά μέτρα, τα οποία θα βοηθήσουν την ευρωπαϊκή βιομηχανία να εφαρμόσει τα προγράμματά της και να αξιοποιήσει το αναπτυξιακό δυναμικό της Ευρώπης /14 ΜΑΚ/γπ 4

5 12. Το επιχειρησιακό περιβάλλον της ευρωπαϊκής διαστημικής βιομηχανίας καθορίζεται από ευρύ φάσμα πολιτικών. Ορισμένες είναι ενωσιακές, ενώ άλλες καθορίζονται σε εθνικό επίπεδο. Σε αυτές περιλαμβάνονται η πολιτική βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας, η φορολογία, οι δεξιότητες, η κινητικότητα και η έρευνα. Οι δίκαιες συνθήκες στο διεθνές εμπόριο και η πρόσβαση στις αγορές είναι σημαντικές προϋποθέσεις για τη διασφάλιση της βασιζόμενης στην ανταγωνιστικότητα ανάπτυξης στο διάστημα. Μια προσέγγιση προσηλωμένη στη βιομηχανική πολιτική πρέπει να αποσκοπεί στη διασφάλιση της οικονομικής ωφέλειας και της ανταγωνιστικότητας σε παγκόσμιο επίπεδο, υποστηρίζοντας τις πλέον εξελιγμένες δεξιότητες και συμβάλλοντας στην οικονομική ανάπτυξη. 13. Όπου ενδείκνυται, θα εξετάζεται η δυνατότητα διεθνών συνεργασιών, προκειμένου να συνδυάζονται τα τεχνολογικά επιτεύγματα, να επιμερίζεται το οικονομικό κόστος και να υλοποιούνται ύψιστα πολιτικά εγχειρήματα, όπως η εξερεύνηση του διαστήματος Με επίκεντρο το ανανεωμένο ενωσιακό θεσμικό περιβάλλον, η Προεδρία επιθυμεί την έναρξη διαλόγου με θέμα το σφαιρικό και μακροπρόθεσμο ευρωπαϊκό όραμα για το διάστημα, με σκοπό την εκ νέου ώθηση των συζητήσεων και την εστίασή τους στις σημερινές προτεραιότητες των ευρωπαϊκών φιλοδοξιών για το διάστημα και των μέσων επίτευξής τους. III. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΑΠΟΨΕΩΝ Δεδομένου του γενικού πλαισίου που περιγράφεται ανωτέρω, η Προεδρία καλεί το Συμβούλιο («Ανταγωνιστικότητα-Διάστημα») της 5ης Δεκεμβρίου 2014 να εξετάσει τα ακόλουθα ερωτήματα: 15396/14 ΜΑΚ/γπ 5

6 Προκειμένου να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη για την κοινωνία και να αντιμετωπιστούν βασικές κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις, τα διαστημικά προγράμματα πρέπει να είναι ολοκληρωμένα και να εξυπηρετούν τομεακές πολιτικές. Ποιες βασικές προγραμματικές προτεραιότητες πρέπει να αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο μιας διεξοδικής ευρωπαϊκής διαστημικής πολιτικής και πως μπορούν τα διαστημικά προγράμματα να εξυπηρετήσουν τομεακές πολιτικές; Η εποικοδομητική σύμπραξη της Ένωσης με τα κράτη μέλη και τον ESA, καθώς και η συνεργασία με διεθνείς εταίρους, είναι θεμελιώδεις για την υλοποίηση των προτεραιοτήτων της ευρωπαϊκής διαστημικής πολιτικής. Ποιο πρέπει να είναι το επίκεντρο της εν λόγω σύμπραξης και συνεργασίας και πως αυτές μπορούν να αξιοποιηθούν για να προάγουν τη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα; Δεδομένης της στρατηγικής σημασίας της εύρωστης ευρωπαϊκής διαστημικής βιομηχανικής υποδομής για την υλοποίηση της ευρωπαϊκής διαστημικής πολιτικής και δεδομένου του δυναμικού του διαστήματος ως κινητήριας δύναμης για την καινοτομία, την οικονομική ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας, ποιοι είναι οι απαραίτητοι θεμέλιοι λίθοι για τη στήριξη της βιομηχανίας και ποια μέτρα πρέπει να υιοθετηθούν σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο; 15396/14 ΜΑΚ/γπ 6