Anti-Racists. Ξενοφοβία-Στερεότυπα. Μανέτα Νόρα Μυρίτη Κωνσταντίνα Σαντοριναίου Μαρία Σελέννα Ρόχας

Transcript

1 Anti-Racists Ξενοφοβία-Στερεότυπα Μανέτα Νόρα Μυρίτη Κωνσταντίνα Σαντοριναίου Μαρία Σελέννα Ρόχας

2 Ρατσισμός Είναι η αντίληψη ότι οι άνθρωποι δεν είναι όλοι ίσοι μεταξύ τους, αλλά διαχωρίζονται σε ανώτερους και κατώτερους, διακρινόμενοι είτε από το χρώμα του δέρματος, είτε από την εθνικότητα, είτε από τη θρησκεία κλπ. Το πιο συνηθισμένο είδoς ρατσισμού είναι ο φυλετικός ρατσισμός. Ξενοφοβία Είναι όταν ένας άνθρωπος "φοβάται", είναι επιφυλακτικός ή αντιπαθεί κάτι ή κάποιον, επειδή έχει διαφορετική εθνικότητα ή θρησκεία.

3 Στερεότυπα Ορισμός: Σταθερές αντιλήψεις που συνήθως οφείλονται σε ελλειπή πληροφόρηση, σχετικά με τα χαρακτηριστικά τα οποία αποδίδονται στα μέλη μιας ομάδας. Υπάρχουν φυλετικά, σεξιστικά, εθνικά και ταξικά. Τα χαρακτηριστικά τους: a) Βασίζονται σε προκαταλήψεις, προκατασκευασμένες ιδέες και κρίσεις. b) Δεν τεκμηριώνονται, δεν έχουν αναλυτικές αιτιολογήσεις. c) Εκφράζονται με επιθετικούς προσδιορισμούς και τυποποιημένες φράσεις. d) Είναι γενικευτικά σχόλια για έναν λαό ή κοινωνική ομάδα. e) Ενεργοποιούνται αυτόματα και μηχανικά, χωρίς σκέψη και προβληματισμό. f) Καθορίζουν την αντίδραση και την συμπεριφορά ενός ατόμου στα μέλη μιας ομάδας.

4 Αίτια: Η οικογένεια, ως πρωταρχικός φορέας αγωγής, επηρεάζει και καθορίζει την νεανική σκέψη που εύκολα επηρεάζεται. Χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, έλλειψη κριτικής σκέψης. Άγνοια, ημιμάθεια, αδυναμία σφαιρικής θέασης των γεγονότων. Ύπαρξη δογμάτων που φανατίζουν τα άτομα και τα καθιστούν άβουλα. Παραπληροφόρηση και προπαγάνδα απ'τα ΜΜΕ που συχνά καλλιεργούν εθνικιστικό πνεύμα. Προγονοπληξία απορρίπτουμε άλλους λαούς. Πολιτικοί που λειτουργούν δημαγωγικά και καλλιεργούν τον λαϊκισμό και τον εθνικισμό. Τραυματικές εμπειρίες λαών που οδηγούν σε συναισθηματικές και όχι σε λογικές αξιολογήσεις. Τα προκαθορισμένα πλαίσια σκέψης και δράσης δημιουργούν αίσθημα σιγουριάς.

5 Συνέπειες α). Διαστρέβλωση πραγματικότητας, κυριαρχία μεροληψίας β). Μαζοποιήση, παθητικοποίηση, δουλική αποδοχή στερεοτύπων εκμηδένιση προσωπικού στοιχείου, εύκολη η χειραγώγηση των πολιτών από επιτηδείους. γ). Μονομέρεια σκέψης, δεν αναπτύσσεται η φαντασία, στασιμότητα σε όλους τους τομείς, τυποποίηση, επανάληψη των ίδιων πραγμάτων, απόρριψη κάθε νεωτεριστικής προσπάθειας. δ). Παρεμποδίζεται η αυτοκριτική και η αυτογνωσία, εφόσον θεωρείται δεδομένη η υπεροχή έναντι των άλλων. ε). Ρατσισμός, φανατισμός, απάνθρωπη συμπεριφορά, παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. στ).κοινωνική αναστάτωση, αύξηση φαινομένων κοινωνικής παθογένειας (βία, εγκληματικότητα, τρομοκρατία) ζ). Αδυναμία συνεργασίας όλων των λαών για την καταπολέμηση κοινών προβλημάτων και επίτευξη παγκόσμιας ειρήνης.

6 Στερεότυπες Αντιλήψεις ΓΕΝΙΚΑ Οι φυλετικές, θρησκευτικές και ταξικές διακρίσεις, οι διακρίσεις των ανθρώπων ανάλογα με το επάγγελμα ή την καταγωγή τους, ο διαχωρισμός του ρόλου των δύο φύλων στην καθημερινή πρακτική αλλά και στην παραγωγική διαδικασία, είναι πεποιθήσεις τις οποίες αποδέχονται τα άτομα ή οι ομάδες χωρίς επισταμένη μελέτη και εξέταση των πραγμάτων. Για το λόγο αυτό είναι συνήθως εσφαλμένες και μεροληπτικές. Μια στερεότυπη αντίληψη δεν αποκλείεται να ενέχει έναν πυρήνα αλήθειας ή μια όψη της αλήθειας. Το αρνητικό όμως είναι ότι προβάλλεται ως απόλυτη αλήθεια, ως αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα. Ένας χαρακτηρισμός που αποδίδεται σε ορισμένα άτομα γενικεύεται ενδεχομένως αυθαίρετα- για όλα τα μέλη μιας ομάδας (εθνικής, κοινωνικής κλπ.). Για παράδειγμα, η παράνομη και εγκληματική δραστηριότητα ορισμένων αλλοδαπών καθιστά αυτόματα όλους τους αλλοδαπούς βίαιους, εγκληματίες και άρα επικίνδυνους για την κοινωνική συνοχή.

7 Αίτια o Η διαδικασία της κοινωνικοποίησης είναι διαποτισμένη από κάποιες στερεότυπες αντιλήψεις, ιδέες που δοκιμάστηκαν και άντεξαν στο χρόνο. Όλοι σχεδόν οι φορείς κοινωνικοποίησης οικογένεια, σχολείο, φίλοι- αναπαράγουν και διαιωνίζουν αυτές τις αντιλήψεις, διαπαιδαγωγώντας μ αυτές το νεαρό άτομο. Αυτό με τη σειρά του όχι μόνο τις αφομοιώνει αλλά και τις μεταπλάθει δίνοντας την προσωπική του σφραγίδα. Γίνεται πλέον φορέας στερεότυπων αντιλήψεων και οργανώνει με βάση αυτά τη σκέψη και τη δράση του. o o o Η συνεχής επανάληψη των στερεοτύπων από τα ΜΜΕ κυρίως στα δελτία ειδήσεων αλλά και σε ψυχαγωγικά προγράμματα- είναι η αποτελεσματικότερη μέθοδος για την εμπέδωση και την απόλυτη κυριαρχία τους στις ανθρώπινες συνειδήσεις. Η υιοθέτηση στερεότυπων αντιλήψεων συχνά υποκρύπτει την αδυναμία των ατόμων να συλλογιστούν ελεύθερα, να αποδεσμευτούν από την πλάνη και να ανακαλύψουν την αλήθεια. Έχοντας εξασφαλίσει την επαγγελματική επιτυχία και την κοινωνική αναγνώριση και απολαμβάνοντας μια ήρεμη οικογενειακή ζωή, επαναπαύονται και θέλουν να συντηρήσουν τα κεκτημένα. Δείχνουν απροθυμία να αγωνιστούν για την άρση των προκαταλήψεων, εφόσον τα ίδια δε θίγονται άμεσα. Η υπέρβαση των στερεοτύπων και η δράση έξω από τα όριά τους μπορεί να οδηγήσει σε κλονισμό της κοινωνικής σταθερότητας. Για να διατηρήσει η κοινωνία τη συνοχή της, ασκεί κοινωνικό έλεγχο στα μέλη της που υιοθετούν μια τέτοια συμπεριφορά. Η κατακραυγή της, η αποκοπή του ατόμου από το σύνολο, με όλες τις αρνητικές ψυχολογικές συνέπειες που την ακολουθούν, δρα αποτρεπτικά στην υπέρβαση των αντιλήψεων που αυτή θεωρεί αληθινές. Έτσι, με το μηχανισμό αυτό γινόμαστε συνειδητά ή ασυνείδητα- δέσμιοι των κοινωνικά αποδεκτών πεποιθήσεων.

8 ΛΥΣΕΙΣ-ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Α Μέρος. Η αντίσταση στα στερεότυπα προϋποθέτει κυρίως την πνευματική καλλιέργεια και την αυξημένη ευαισθησία του ατόμου. είναι ουσιαστικά ζήτημα παιδείας και αγωγής. Η οικογένεια μεταβιβάζει στο παιδί τους κανόνες και τις αξίες που διέπουν την κοινωνική ζωή, διαμορφώνοντας το χαρακτήρα και τη συμπεριφορά του. Στο πλαίσιό της, το άτομο μαθαίνει να αγαπά, να μοιράζεται, να σέβεται το συνάνθρωπο, να αναγνωρίζει την ανάγκη συλλογικής δράσης και να περιστέλλει τον εγωισμό του. Η οικογένεια, είναι αλήθεια, δεν μπορεί να καταργήσει τις στερεότυπες αντιλήψεις. Μπορεί όμως να διαμορφώσει τη συνείδηση εκείνων που θα τις αρνηθούν. Η εκπαίδευση, στη συνέχεια, καθώς απαιτεί δώδεκα χρόνια προσήλωσης - και μάλιστα τα πιο κρίσιμα χρόνια στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ανθρώπου - έχει την ευχέρεια να συμβάλει στην υπερνίκηση των στερεοτύπων και των προκαταλήψεων. Όταν, λοιπόν, δεν αναπαράγει τις στερεότυπες αντιλήψεις, όταν καλλιεργεί τι διαλεκτικό τρόπο σκέψης, τότε θωρακίζει το άτομο με κριτική ικανότητα, ώστε να αποφεύγει το δογματισμό, και το γαλουχεί με ανθρωπιστικά ιδεώδη : ανεκτικότητα, αλληλεγγύη, αδελφοσύνη, σεβασμό της ιδιαιτερότητας του άλλου. Το άτομο μπορεί να ξεπεράσει τα στερεότυπα και να σκεφθεί ελεύθερα, αν κατακτήσει την αυτογνωσία. Συνειδητοποιώντας και αξιολογώντας τις δυνάμεις και αδυναμίες του, τα προτερήματα και τα ελαττώματά του, ιεραρχεί σωστά τις αξίες: δίνει προτεραιότητα στις ηθικές και πνευματικές αξίες - ανθρωπιά, ελευθερία, δικαιοσύνη και βάζει σε δεύτερη μοίρα τα υλικά αγαθά. Απομακρύνεται από κάθε τάση φιλαυτίας και αλαζονείας, προσεγγίζει με ανιδιοτέλεια το συνάνθρωπό του, ανεξάρτητα από το χρώμα του δέρματος, την καταγωγή, το επάγγελμα ή την οικονομική του κατάσταση.

9 Μέρος Β. Το δημοκρατικό πολίτευμα διαπαιδαγωγεί τους πολίτες με την ιδέα του σεβασμού των διαφορετικών χαρακτηριστικών που διακρίνουν τα άτομα, τις κοινωνικές ομάδες ή τους λαούς. Διαμορφώνει άτομα υπεύθυνα, που αγωνίζονται για την αλλαγή των «κακώς κειμένων». Ο δημοκρατικός πολίτης ευαισθητοποιείται στο ζήτημα των διακρίσεων (φυλετικών, θρησκευτικών, κοινωνικών) και αναγνωρίζει ότι η διαφορά είναι δικαίωμα και η ανεκτικότητα ανθρωπιά. Αγωνίζεται για την ύπαρξη κοινωνικής δικαιοσύνης και την εξασφάλιση ίσων ευκαιριών σε όλα τα μέλη μιας κοινωνίας. Στην καταπολέμηση των προκαταλήψεων, σημαντικός είναι ο ρόλος των πνευματικών ανθρώπων. Με την ευθυκρισία, την ευαισθησία και το μεστό λόγο τους αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχουν ανώτερες και κατώτεροι άνθρωποι, λαοί ή πολιτισμοί. Ότι οι διαφορές και οι ιδιαιτερότητες των ατόμων και των λαών δεν πρέπει να αποτελούν αφορμή για σύγκρουση αλλά να λειτουργούν ως κίνητρα για την καλύτερη γνωριμία και προσέγγισή τους.

10 Επίλογος Οφείλουμε όλοι να συνειδητοποιήσουμε ότι η υιοθέτηση και διαιώνιση στερεότυπων αντιλήψεων χαρακτηρίζει άτομα, δογματικά, μισαλλόδοξα, με στενούς ορίζοντες. Χωρίς, όμως, δημιουργικές και ελεύθερα σκεπτόμενες προσωπικότητες, η εξέλιξη της κοινωνίας καθίσταται αδύνατη. Αν καταφέρουμε, παλιές και νεότερες γενιές, να εξαλείψουμε τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις, θα έχουμε κάνει το πρώτο βήμα για την ορθή λειτουργία της δημοκρατίας και τη διαμόρφωση ιδανικών συνθηκών ατομικής και κοινωνικής ζωής.

11 Στατιστικά Πιστεύετε ότι ξενοφοβία είναι έντονη στις μέρες μας; 20% 10% 10% 60% Ναι,αρκετά Όχι,καθόλου Πάρα πολύ Ελάχιστα Πιστεύετε ότι τα στερεότυπα: 20% Βασίζονται σε προκαταλήψεις: Προσβάλλουν κοινωνικές ομάδες αλλά και λαούς Οδηγούν σε ρατσιστικές αντιλήψεις Δείχνουν μονομέρεια σκέψης Όλα τα παραπάνω 60% 10% 5% 5%