Ορθόδοξη Πνευματικότητα και Πολιτισμός

Transcript

1 Ορθόδοξη Πνευματικότητα και Πολιτισμός Ενότητα 4: O ρόλος των μυστηρίων Μαρία Κ. Καράμπελια Πρόγραμμα Διαχείρισης Εκκλησιαστικών Κειμηλίων

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2

3 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας και στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3

4 Σκοποί ενότητας 4 Διευκρινίζεται ότι στο επίκεντρο της εκκλησιαστικής ζωής βρίσκεται το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, που συντελεί στην πνευματική μεταμόρφωση των πιστών με την ενέργεια της θείας χάρης. Ξεκαθαρίζεται ότι η ορθόδοξη παράδοση δεν παρουσιάζει αρίθμηση μυστηρίων, ούτε διαχωρισμό σε υποχρεωτικά και προαιρετικά, αλλά απλώς περιγραφή ως προς τα αποτελέσματά τους. Τέλος εξηγείται για ποιο λόγο τα μυστήρια είναι άπτωτα ακόμη και τελούνται από ανήθικους ιερείς. 4

5 Περιεχόμενα ενότητας Ο ρόλος των Μυστηρίων. 5

6 Ο ρόλος των μυστηρίων (1/27) Για ποιο λόγο φανερώνεται η Εκκλησία στον κόσμο; Τι είναι αυτό που έχει να προσφέρει στους ανθρώπους αλλά και στην κτίση ολόκληρη; Ο Νικόλαος Καβάσιλας, σαφής και περιεκτικός, ξεκαθαρίζει τα πράγματα με τον ακόλουθο τρόπο: «Σημαίνεται δὲ ἡ Ἐκκλησία ἐν τοῖς μυστηρίοις, οὐχ ὡς ἐν συμβόλοις, ἀλλ ὡς ἐν καρδίᾳ μέλη καὶ ὡς ἐν ρίζῃ φυτοῦ κλάδοι καὶ καθάπερ ἔφη ὁ Κύριος ὡς ἐν ἀμπέλῳ κλήματα.» 6

7 Ο ρόλος των μυστηρίων (2/27) Οὐ γὰρ ὀνόματος ἐνταῦθα κοινωνίαν μόνον ἤ ἀναλογία ὁμοιότητος, ἀλλὰ πράγματος ταυτότης. Καὶ γὰρ σῶμα καὶ αἷμα Χριστοῦ τὰ μυστήρια ἀλλὰ ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ τοῦ Χριστοῦ ταῦτα βρῶσίς τε ἐστιν καὶ πόσις». (Νικολάου Καβάσιλα, Ἑρμηνεία τῆς θείας λειτουργίας, PG 150, 452CD). Στην εν Χριστώ ζωή, με βάση το κείμενο του Νικόλαου Καβάσιλα, τα μυστήρια είναι πραγματικά, συνδέονται με το σώμα και αίμα του ίδιου του Χριστού, γι αυτό και όποιος μετέχει βιωματικά και ενεργά τα μυστήρια γίνονται γι αυτόν η βρώση και η πόση του. 7

8 Ο ρόλος των μυστηρίων (3/27) Μυστήρια και Εκκλησία συνδέονται άρρηκτα, καθώς τα μυστήρια τελούνται αποκλειστικά και μόνο μέσα στην Εκκλησία ως σώμα Χριστού και για χάρη ακριβώς του σώματος αυτού, ενώ η Εκκλησία εκφράζεται και λειτουργεί διακονώντας τον κόσμο μέσα από τα μυστήρια. Στο επίκεντρο της εκκλησιαστικής ζωής βρίσκεται το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. 8

9 Ο ρόλος των μυστηρίων (4/27) Πραγματικά ο Ιγνάτιος βλέπει στην Ευχαριστία κάτι το οντολογικό- και όχι απλώς μια «πράξη» της Εκκλησίας. Γι αυτό και συμβουλεύει τους χριστιανούς της εποχής του που ζουν στην Έφεσο ως εξής: «Σπουδάζετε οὖν πυκνότερον συνέρχεσθαι εἰς εὐχαριστίαν Θεοῦ καὶ εἰς δόξαν. Ὅτ ἄν γὰρ πυκνῶς ἐπὶ τὸ αὐτὸ γίνεσθε, καθαιροῦνται αἱ δυνάμεις τοῦ Σατανᾶ καὶ λύεται ὁ ὄλεθρος αὐτοῦ ἐν τῇ ὁμονοίᾳ ἡμῶν τῆς πίστεως. Οὐδὲν ἐστιν ἄμεινον εἰρήνης, ἐν ᾖ πᾶς πόλεμος καταργεῖται οὐρανίων καὶ ἐπιγείων» (Ἰγνατίου, Πρὸς Ἐφεσίους 13,1, PG 5, 656AΒ). 9

10 Ο ρόλος των μυστηρίων (5/27) Έτσι, η ευχαριστιακή σύναξη γίνεται ο χώρος στον οποίο οι χριστιανοί αποκτούν την αληθινή τους ταυτότητα, καθώς μεταμορφώνονται σε πρόσωπα χαρισματικά με την φωτοδοτική ενέργεια της θείας χάρης. Το αίμα του Κυρίου γίνεται χορηγός των άκτιστων δωρεών. Η δύναμη που ενεργοποιεί την ενότητα είναι θεοκίνητη και αγιοπνευματική. 10

11 Ο ρόλος των μυστηρίων (6/27) Ο εκκλησιολογικός χαρακτήρας του μυστηρίου δηλώνει ότι ο πιστός ενώνεται όχι μόνο με τον Χριστό αλλά και με τα υπόλοιπα μέλη της Εκκλησίας. (Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Ὑπόμνημα εἰς τὸν ἅγιον Ἰωάννην τὸν ἀπόστολον καὶ εὐαγγελιστὴν εἰς ὁμιλίας ΠΖ, Ὁμιλία XLVI, γ PG 59, 261). Γι αυτό και η «μετάληψις» ονομάζεται και «κοινωνία». (Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς ὀρθοδόξου πίστεως, 6,13, PG 94, 1153BC). 11

12 Ο ρόλος των μυστηρίων (7/27) Συνεπώς η Εκκλησία δεν ορίζεται αλλά ως σώμα «σημαίνεται ἐν τοῖς μυστηρίοις». Ο Χριστιανισμός από την πρώτη του εμφάνιση στην ιστορία χρησιμοποίησε «μυστήρια». Τα μυστήρια περιγράφονται σαν μέλη της καρδιάς, σαν κλαδιά ενός δέντρου και σαν κλήματα της κληματαριάς. Έτσι, αναγνωρίζονται ως «θυρίδες» απ όπου περνάει ο ήλιος της δικαιοσύνης (Νικολάου Καβάσιλα, Περὶ τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς, PG 150, 504BC), αποκαλούνται μάλιστα και «πύλες» της δικαιοσύνης. (Νικολάου Καβάσιλα, Περὶ τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς,pg 150, 508A). Γι αυτό και στον Νικόλαο Καβάσιλα δεν γίνεται λόγος για συγκεκριμένο αριθμό μυστηρίων. 12

13 Η έννοια της Εκκλησίας (8/27) Η ορθόδοξη παράδοση ως τον 14ο αιώνα δεν παρουσιάζει αρίθμηση των μυστηρίων, και μάλιστα αρίθμηση σε επτά. Τα μυστήρια απλώς αναγνωρίζονται μέσα στη ζωή της Εκκλησίας και περιγράφονται ως προς τα αποτελέσματά τους. Στις λειτουργικές εκφάνσεις του εκκλησιαστικού σώματος περιγράφονται σαν κλαδιά σ ένα δέντρο και σαν κλήματα μιας κληματαριάς, εικόνες που μας βεβαιώνουν ότι δεν υπάρχει καμία ανάγκη για αρίθμησή τους. Αυτός που καθορίζει τον αριθμό επτά για τα μυστήρια, όπως ξέρουμε σήμερα από τα σχολαστικά εγχειρίδια, είναι ο Θωμάς Ακινάτης. Ο αριθμός αυτός βρίσκεται στην ορθόδοξη παράδοση μετά τον 14 ο αιώνα, και φυσικά με κανέναν τρόπο στον Ιωάννη Δαμασκηνό και τον Νικόλαο Καβάσιλα. 13

14 Η έννοια της Εκκλησίας (9/27) Εξάλλου, κάθε μέλος του σώματος κατά φυσική αναγκαιότητα μετέχει σε όλα τα χαρίσματα. Όσο και αν φαίνεται σωστή η άποψη ότι τα μυστήρια του γάμου και της ιεροσύνης είναι προαιρετικά, αυτό αποτελεί εσφαλμένη Εκκλησιολογία. Η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν δέχεται την αγαμία ως δικαίωμα που απορρέει από τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά ως χάρισμα μέσα στην Εκκλησία. Όσο για το μυστήριο της ιεροσύνης αφορά φυσικά το ειδικό χάρισμα που δίνεται με την ιεροσύνη, αλλά για την τέλεση των μυστηρίων είναι απαραίτητη η συμμετοχή των μελών του εκκλησιαστικού σώματος. Γι αυτό και μόνο ο λαός είναι το «βασίλειο ιεράτευμα» (Α Πετρ. 2, 5 και 9. Αποκ. 1,6 και 5,10), όχι βεβαίως γιατί όλοι είναι ιερείς με το ειδικό χάρισμα. 14

15 Η έννοια της Εκκλησίας (10/27) Πρόκειται για μια ιεροσύνη, την ιεροσύνη του Χριστού που είναι οργανικά συνδεδεμένη με το εκκλησιαστικό σώμα. Μέσα σε τούτη τη γενική ιεροσύνη φύεται το ειδικό χάρισμα που το έχουν με τη χειροτονία ο επίσκοπος, ο πρεσβύτερος και ο διάκονος. Ωστόσο, το χάρισμα της ιεροσύνης δεν θα πρέπει να ταυτίζεται με το πρόσωπο που την ασκεί. Η διάκριση μεταξύ προσώπου και αξιώματος είναι αναγκαία και απαραίτητη για τη διαφύλαξη των μυστηρίων και την υπέρβαση των σκανδάλων που πολλές φορές δημιουργούνται στον χώρο των ιερουργών του Θεού. 15

16 Η έννοια της Εκκλησίας (11/27) Δυστυχώς, οι άνθρωποι πολλές φορές αντί να καταλογίζουν τις ευθύνες στους αχρείους λειτουργούς των θείων μυστηρίων, κατηγορούν την ίδια την ιεροσύνη. Όμως κάτι τέτοιο δεν είναι σωστό. Όπως και στις κοσμικές εξουσίες διακρίνεται το αξίωμα από το πρόσωπο που το ασκεί, το ίδιο πρέπει να ισχύει και για τα εκκλησιαστικά αξιώματα. Οι ανάξιοι ιερουργοί πρέπει να απομακρύνονται ως μιαροί και εχθροί της ευσέβειας και της αρετής, ενώ την ιεροσύνη οφείλουν να τη στεφανώνουν και να την εξυμνούν. (Ἰσιδώρου Πηλουσιώτου, Ἐπιστολῶν βιβλία πέντε, LIB ΙI ΝΒ, PG78, 493C) 16

17 Η έννοια της Εκκλησίας (12/27) Ο λειτουργός των θείων μυστηρίων, επειδή πλησιάζει τον Θεό, πρέπει να είναι ολόκληρος ένα μάτι σαν τις πολυόμματες αγγελικές δυνάμεις, και, όπως εκείνες, να βλέπει τα πάντα και να μην αγνοεί τίποτε. (Ἰσιδώρου Πηλουσιώτου, Ἐπιστολῶν βιβλία πέντε, LIB I ΡΝΑ, PG78, 284C) 17

18 Η έννοια της Εκκλησίας (13/27) Τι σημαίνει όμως ότι ο ιερέας και ιδιαιτέρως ο επίσκοπος πρέπει «ὅλον εἶναι ὀφθαλμὸν πάντα ὁρῶντα, καὶ μηδὲν παρορῶντα»; Όπως παρατηρεί και ο άγιος Ισίδωρος ο επίσκοπος οφείλει να γνωρίζει τη διακονία του από το ίδιο το όνομά του. Πρέπει λοιπόν να απλώνει την επίβλεψή του σε όλα όσα αφορούν την Εκκλησία του, γιατί αν κάτι ξεφύγει από την προσοχή του δεν θα ταλαιπωρήσει μόνο τον ίδιο αλλά ολόκληρη την Εκκλησία. 18

19 Η έννοια της Εκκλησίας (14/27) Γι αυτό και πρέπει να απλώνει τη φροντίδα του στις επιθέσεις των σκοτεινών δυνάμεων, στην οκνηρία των πιστών, στη νωθρότητα των μοναχών, στις βλαβερές επιρροές των αδίκων, στη δυστυχία των χηρών, στη φτώχεια των ορφανών, στις αδυναμίες των διακόνων, στα αμαρτωλά έργα των νέων καθώς και στις πονηρές επιδιώξεις των μεγαλύτερων. (Ἰσιδώρου Πηλουσιώτου, Ἐπιστολῶν βιβλία πέντε, LIB I ΡΜΘ, PG78, 281D-284A). Η πνευματική προκοπή των χριστιανών οφείλει να είναι το μόνιμο ενδιαφέρον του, αλλά και ο αληθινός θησαυρός του. 19

20 Η έννοια της Εκκλησίας (15/27) Όπως φυσικά διευκρινίζεται κάθε ιερέας είναι υπεύθυνος για την πνευματική του ραθυμία και θα δώσει λόγο στον Θεό: «Εἰ γὰρ τις ἁμαρτίαις ἀπότροφος, πᾶσι κατεστιγμένος μολυσμοῖς τε καὶ πταίσμασι, θυσιαστηρίων ἅπτεται Θεοῦ, καὶ χειρίζει ἀνάγνως τὰ ἅγια, αὐτὸς μὲν ὑφέξει κρῖμα, τὸ δὲ θεῖον βῆμα ταῖς ἐκείνου πράξεσι οὐ κοινοῦται». Ἰσιδώρου Πηλουσιώτου, Ἐπιστολῶν βιβλία πέντε, LIB I ΡΚ, PG78, 261D-264A. Πρόκειται για μια σημαντική διάκριση ανάμεσα στον λειτουργό των μυστηρίων του Θεού και στα ίδια τα μυστήρια. 20

21 Η έννοια της Εκκλησίας (16/27) Τα μυστήρια είναι άπτωτα ακόμη και αν τελούνται από ανήθικους ιερείς. Οι ανάξιοι ιερείς δεν ακυρώνουν τα μυστήρια του Θεού.( Ἰσιδώρου Πηλουσιώτου, Ἐπιστολῶν βιβλία πέντε, LIB IΙ ΛΖ, PG 78, 480C-481A). Ωστόσο, οι αχάριστοι λειτουργοί απειλούνται με την αναπόφευκτη τιμωρία του αποκλεισμού από τη βασιλεία του Θεού. 21

22 Η έννοια της Εκκλησίας (17/27) Όπως είναι γνωστό ήδη από τον Ε αιώνα το επίθετο «καθολικός» προσλαμβάνει ποσοτικό νόημα στη Δύση και σημαίνει την Εκκλησία που απλώνεται σε όλους τους λαούς, ενώ στην Ανατολή αποκτά ποιοτικό περιεχόμενο και δηλώνει την Εκκλησία που κατέχει την καθολική αλήθεια και προάγει την ένωση του ανθρώπου στο σώμα του Χριστού, που αποτελεί και την άμεση επιδίωξη του χριστιανισμού. 22

23 Η έννοια της Εκκλησίας (18/27) Ο Θεός, σύμφωνα με την πατερική θεολογία, επιτρέπει τα θαύματα στους ανάξιους για δύο κυρίως λόγους: για να δοξάζεται το όνομά Του και για να προετοιμάζεται απρόσκοπτα ο δρόμος για τη διάδοση του ευαγγελίου. Όσοι λοιπόν, ενώ δέχθηκαν τη βοήθεια της θείας δύναμης με αποτέλεσμα να διώχνουν τα δαιμόνια και να θεραπεύουν τα πάθη επικαλούμενοι τον Χριστό, παρόλα αυτά με τη θέλησή τους αγνόησαν τον δωρητή των αγαθών, αυτοί αποδείχθηκαν αχάριστοι και έχουν ήδη επιλέξει από μόνοι τους την απομάκρυνση από τη ζωή του Θεού. Ο κολασμός τους θεωρείται αναπόφευκτος ως συνέπεια της αγνωμοσύνης τους. (Ἰσιδώρου Πηλουσιώτου, Ἐπιστολῶν βιβλία πέντε, LIB Ι ΡΜΕ, PG 78, 280BCD). 23

24 Η έννοια της Εκκλησίας (19/27) Συνεπώς, η Εκκλησία ξεκαθάρισε από πολύ νωρίς ότι τα μυστήρια είναι άπτωτα και έγκυρα ανεξάρτητα από την ηθική ποιότητα των ιερέων που τα τελούν, γι αυτό και οι πιστοί δεν θα πρέπει να θορυβούνται όταν τα λειτουργούν ιερείς που με τη διαγωγή τους πολλές φορές σκανδαλίζουν τους ανθρώπους που τους περιβάλλουν. Φυσικά, είναι γεγονός ότι τα αμαρτήματα των ιερέων προξενούν βλάβη σε όλους, ενώ τα αμαρτήματα των πιστών μόνο στους ίδιους. Δηλαδή, συμβαίνει όπως και στο πλοίο: όταν κάνει λάθος ένας ναύτης προξενεί μικρή ζημιά, ενώ όταν κάνει λάθος ο κυβερνήτης προκαλεί την καταστροφή όλων.(ἰσιδώρου Πηλουσιώτου, Ἐπιστολῶν βιβλία πέντε, LIB V ΤΚΒ, PG78, 1521C). 24

25 Η έννοια της Εκκλησίας (20/27) Ο Ισίδωρος ο Πηλουσιώτης αποδίδει τις ταραχές που παρατηρούνται στην εποχή του μέσα στην Εκκλησία στην ανικανότητα της εκκλησιαστικής ηγεσίας. Τα λόγια του είναι διαχρονικά και επίκαιρα. Ερμηνεύει τις νοσηρές καταστάσεις ως αποτέλεσμα της πλεονεξίας, φιλαργυρίας και ακολασίας των επισκόπων. Αναγνωρίζει ότι στα χρόνια του συμβαίνει μια ανατροπή και αντιστροφή αξιών σε σχέση με την αποστολική και μεταποστολική εποχή. Αντί να προωθούνται στην ιεροσύνη οι φιλάρετοι, διακρίνονται οι φιλάργυροι, ενώ τότε επιλέγονταν εκείνοι που απέφευγαν «τὸ πρᾶγμα διὰ τὸ μέγεθος τῆς ἀρχῆς, νῦν δὲ οἱ ἐπιπηδῶντες τῷ πράγματι, διὰ τὸ μέγεθος τῆς τρυφῆς». 25

26 Η έννοια της Εκκλησίας (21/27) Η συνείδηση της οικουμενικότητας συνδέεται με κορυφαίες πνευματικές καταστάσεις. Είναι οι καταστάσεις που ο άνθρωπος απαλλαγμένος από τα πάθη αντιλαμβάνεται αισθητώς την παρουσία του Θεού με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος. Ο άνθρωπος που φωτίζεται από τον Θεό, από το άκτιστο φως, αγκαλιάζει μέσα του ολόκληρη την κτίση και αποκτά την τέλεια αγάπη ( άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης, άγιος Γρηγόριος Παλαμάς). Το ίδιο παρατηρείται και στη λειτουργική παράδοση της Εκκλησίας. Στην υμνογραφία της Πεντηκοστής επισημαίνεται ότι η κάθοδος του Αγίου Πνεύματος ανέδειξε τους Αποστόλους σε οικουμενικούς δασκάλους. 26

27 Η έννοια της Εκκλησίας (22/27) Στη θεία λειτουργία η οικουμενικότητα έχει κεντρική θέση. Στην ακολουθία της προσκομιδής επισημαίνεται ότι η λειτουργία τελείται «ὑπὲρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς καὶ σωτηρίας». Στην ευχή της αναφοράς τονίζεται ότι η προσφορά των Τιμίων Δώρων γίνεται «ὑπὲρ τῆς οἰκουμένης». Επίσης, ειδική ευχή προτρέπει τους πιστούς να προσφερθούν εξολοκλήρου στον Χριστό: «Τὴν ἑνότητα τῆς πίστεως καὶ τὴν κοινωνίαν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος αἰτησάμενοι, ἑαυτούς καὶ ἀλλήλους καὶ πᾶσαν τὴν ζωὴν ἡμῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ παραθώμεθα». 27

28 Η έννοια της Εκκλησίας (23/27) Η αλαζονεία, η φιλαργυρία, η ακολασία και η τρυφή δεν έχει καμία σχέση με την εκκλησιαστική διακονία αλλά με την πολιτική εξουσία. Η ιεροσύνη δεν είναι εξουσία ανεξέλεγκτη αλλά λειτούργημα υπεύθυνο.( Ἰσιδώρου Πηλουσιώτου, Ἐπιστολῶν βιβλία πέντε, LIB ΙΙI ΡΚΖ, PG78, 828CD). Η διάκριση μεταξύ πολιτικής εξουσίας και εκκλησιαστικής διακονίας είναι απόλυτη. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ιεροσύνης είναι η πραότητα και η ταπεινότητα της καρδιάς. Ο υπηρέτης του ιερού θυσιαστηρίου δεν χειρίζεται κάποια πολιτική εξουσία, που είναι αρρωστημένη από την αλαζονεία και την υπερηφάνεια, αλλά αναλαμβάνει μια διακονία ειρηνική και γαλήνια. (Ἰσιδώρου Πηλουσιώτου, Ἐπιστολῶν βιβλία πέντε, LIB I ΡΝΖ, PG78, 288C). 28

29 Η έννοια της Εκκλησίας (24/27) Έτσι η οικουμενικότητα μέσα στην Εκκλησία βιώνεται ως πνευματικό χάρισμα και ως ηθικό άθλημα. Είναι η βίωση του αγιασμού και καρπός του Αγίου Πνεύματος, που πραγματοποιείται με την τήρηση του θελήματος του Θεού από τους ανθρώπους. Η προάσπιση της οικουμενικότητας είναι από τα θέματα που απασχολούν ιδιαιτέρως τους αγίους. Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου: «Οὐ γὰρ νικῆσαι ζητοῦμεν, ἀλλὰ προσλαβεῖν ἀδελφούς, ὧν τῷ χωρισμῷ σπαρασσόμεθα». (Λόγος 41, 8, PG 36, 440B) 29

30 Η έννοια της Εκκλησίας (25/27) Ακόμη και τα άμφια των λειτουργών του ιερού θυσιαστηρίου συμβολίζουν καταστάσεις πνευματικές. Τα λεπτά λινά ρούχα, που φορούν οι διάκονοι, υπενθυμίζουν την ταπείνωση του Κυρίου όταν έπλυνε και σκούπισε τα πόδια των μαθητών. Το ωμοφόριο του επισκόπου είναι από μαλλί και όχι από λινάρι, γιατί συμβολίζει το χαμένο πρόβατο που αναζήτησε ο Κύριος και όταν το βρήκε το πήρε στους ώμους του. 30

31 Η έννοια της Εκκλησίας (26/27) Ο επίσκοπος, λοιπόν, ως τύπος Χριστού εργάζεται το έργο Εκείνου και δείχνει σε όλους με το σχήμα του ότι είναι μιμητής του αγαθού και μεγάλου Ποιμένα, και ότι έχει τοποθετηθεί εκεί για να σηκώνει τις αμαρτίες του ποιμνίου του. Ωστόσο, όταν με το άνοιγμα των ευαγγελίων ο αληθινός ποιμένας έρχεται αυτοπροσώπως, ο επίσκοπος σηκώνεται και βγάζει το σχήμα που φανερώνει τη μίμηση, δηλώνοντας έτσι ότι ο ίδιος ο Κύριος είναι παρών, ο αρχηγός του επισκοπικού αξιώματος, ο Δεσπότης και Θεός. (Ἰσιδώρου Πηλουσιώτου, Ἐπιστολῶν βιβλία πέντε, LIB I ΡΛς, PG78, 272CD). 31

32 Η έννοια της Εκκλησίας (27/27) Στο σώμα του Χριστού, στην Εκκλησία, έχει σπάσει ο φραγμός της μεσιτικής ιεροσύνης καθώς διακηρύσσεται ότι «Εἷς γὰρ Θεὸς, εἷς γὰρ καὶ μεσίτης Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων, ἄνθρωπος Χριστὸς Ἰησοῦς». (Α Τιμ. 2,5). Έτσι, τα μυστήρια ενώ λειτουργούνται από τους επισκόπους, πρεσβυτέρους και διακόνους, ουσιαστικά τελούνται από τον ίδιο τον Χριστό που είναι και ο «μεσίτης τῆς καινῆς διαθήκης». (Εβρ. 8,6 και 9,15). Γι αυτό και είναι πάντοτε έγκυρα και άπτωτα ανεξάρτητα από την ηθική ποιότητα των λειτουργών τους. 32

33 Βιβλιογραφία 1. Η ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ, ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ, ISBN: ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ.(ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΕΙΡΑ: ΘΕΟΣ - ΑΝΘΡΩΠΟΣ - ΚΟΙΝΩΝΙΑ 1), ΔΗΜΗΤΡΗΣ Γ. ΜΑΓΡΙΠΛΗΣ (ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ-ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΟ)), ISBN:

34 Τέλος Ενότητας

35 Σημείωμα Αναφοράς Copyright ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, Μαρία Κ. Καράμπελια. «Ορθόδοξη Πνευματικότητα και Πολιτισμός». Έκδοση: 1.0. Θεσσαλονίκη Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: URL. 35

36 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο. που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο. που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο. Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. 36

37 Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς. το Σημείωμα Αδειοδότησης. τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων. το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει). μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. 37

38 Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων: Εικόνες/Σχήματα/Διαγράμματα/Φωτογραφί ες. 38