ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 8: ΟΙ ΒΟΗΘΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών

Transcript

1 ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ Ενότητα 8: ΟΙ ΒΟΗΘΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2

3 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας και στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3

4 Σκοποί ενότητας Η Χριστιανική Ηθική, ως θεολογική επιστήμη διαρκούς προβληματισμού, αξιοποιεί όλες τις επιστήμες του σύγχρονου κόσμου, που μπορούν να συνδράμουν στην κατανόησή του αλλά και στην επίλυση των επίκαιρων προβλημάτων του. Έτσι, παρουσιάζονται οι σχέσεις της Χριστιανικής Ηθικής με τη Δογματική, τη Φιλοσοφία, την Ψυχολογία, την Ανθρωπολογία, τη Βιολογία, την Οικολογία, την Κυβερνητική, την Πληροφορική και τις κοινωνικές και οικονομικές επιστήμες. 4

5 Περιεχόμενα ενότητας ΟΙ ΒΟΗΘΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ. 5

6 (1/10) Οι σχέσεις μεταξύ Χριστιανικής Ηθικής και Δογματικής εμφανίζονται με τα εξής σχήματα: Η Ηθική ενωμένη με τη Δογματική. Εκφράζει τη χριστιανική παράδοση αλλά δεν διευκολύνει την αναλυτικότερη προσέγγιση των επιμέρους θεμάτων. Η Ηθική με βάση τη Δογματική. Συναντάται στην πατερική θεολογία αλλά και στη σύγχρονη θεολογία. Η Ηθική ως βάση της Δογματικής. Έχει παλαιότατες ρίζες στη χριστιανική παράδοση. Προτάσσει τον εμπειρικό χαρακτήρα της χριστιανικής θεολογίας. Η Ηθική στη θέση της Δογματικής. Το σχήμα αυτό είναι νεότερο και συνδέεται με την κοινωνιολογική θεώρηση του χριστιανισμού. 6

7 (2/10) Για τη Χριστιανική Ηθική θεωρούνταν πάντα χρήσιμη η Φιλοσοφία. Οι Πατέρες της Εκκλησίας τη χρησιμοποιούν από τους πρώτους αιώνες για να υπερασπιστούν την πίστη, αλλά και για να βρουν σημεία επαφής και διαλόγου με τον εξωεκκλησιαστικό κόσμο. Ως προς τον σκοπό διαφέρουν. Η Φιλοσοφία διεκδικεί την αυτονομία του ανθρώπινου λόγου και καταλήγει σε αμφισβητούμενες θέσεις. Η Χριστιανική Ηθική αποσκοπεί στην αποκατάσταση του ανθρώπινου λόγου με τον καθαρό από τα πάθη νου. Η αποκατάσταση αυτή πραγματοποιείται με την άσκηση και τον φωτισμό του Θεού. 7

8 (3/10) Ο Γρηγόριος Παλαμάς για τη χρήση της Φιλοσοφίας στη Θεολογία χρησιμοποιεί ένα παράδειγμα. Όπως το φίδι προσφέρει δραστικό φάρμακο μόνο αν θανατωθεί, τεμαχιστεί και καθαριστεί κατάλληλα, έτσι και η Φιλοσοφία προσφέρει χρήσιμο υλικό μόνο αν ληφθούν οι κατάλληλες προφυλάξεις. Ο,τιδήποτε όμως προσλαμβάνεται από τη Φιλοσοφία αποτελεί δώρο σαρκικό ή φυσικό και ποτέ πνευματικό. 8

9 (4/10) Η Φιλοσοφία δεν μπορεί να σώσει τον άνθρωπο, ούτε να φανερώσει την αιτία και τον σκοπό της ύπαρξής του. Το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να του δείξει τις αδυναμίες και τα αδιέξοδά του μπροστά στα θεμελιώδη ζητήματα της ζωής και να τον παραπέμψει στην αναζήτηση λύσεων έξω από τις δικές του δυνατότητες. Επίσης, η σύνδεση της Χριστιανικής Ηθικής με τη Φιλοσοφία είναι χρήσιμη για την κατανόηση της προβληματικής κάθε εποχής. 9

10 (5/10) Για τη Χριστιανική Ηθική χρήσιμη είναι και η Ψυχολογία. Η Ψυχολογία βλέπει συνήθως τον άνθρωπο αυτοτελώς. Προσπαθεί να τον εξισορροπήσει στην αλλοτριωμένη κατάστασή του. Έρχεται σε αντίθεση με τη χριστιανική θεώρηση του ανθρώπου. Πολλά που η Ψυχολογία θεωρεί συνήθως φυσικά, για τη Χριστιανική Ηθική αποτελούν παρά φύση καταστάσεις. Ωστόσο, η Ψυχολογία του βάθους επισήμανε και πρόβαλε αξιόλογα στοιχεία του ψυχικού κόσμου του ανθρώπου. Η χρησιμοποίησή της μπορεί να βοηθήσει τη Χριστιανική Ηθική μόνο όταν γίνεται με κριτικό και υπεύθυνο τρόπο. 10

11 (6/10) Η σύνδεση της Χριστιανικής Ηθικής με τις κοινωνικές και οικονομικές επιστήμες είναι αυτονόητη. Οι επιστήμες αυτές αφορούν την Κοινωνιολογία, Εθνολογία, Δίκαιο, Παιδαγωγική, Οικονομία. Ο άνθρωπος δεν ζει ως μεμονωμένο άτομο. Η μελέτη της ηθικής ζωής συνδέεται άμεσα με τις παραδόσεις, τα ήθη, τα έθιμα, το δίκαιο, την οικονομία και όλα τα στοιχεία που συνθέτουν τη ζωή του. 11

12 (7/10) Η Ανθρωπολογία και η Βιολογία προσφέρουν επίσης πολλά χρήσιμα στοιχεία για τη Χριστιανική Ηθική. Τα ηθικά προβλήματα που δημιουργεί η αλματώδης ανάπτυξη της Βιολογίας και της Ιατρικής πρέπει να αντιμετωπιστούν από χριστιανική άποψη. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να εκλαμβάνεται ως απλή βιολογική μονάδα. Με τη διείσδυση της Βιολογίας στην Ιατρική συντελείται μια μεταλλαγή της Ιατρικής σε επιστήμη χειρισμών και προγραμματισμού του ανθρώπου. 12

13 (8/10) Η Χριστιανική Ηθική χρειάζεται την Οικολογία και την Κυβερνητική. Μ αυτόν τον τρόπο η χριστιανική Ηθική είναι σε θέση να γνωρίζει τους προσανατολισμούς του σύγχρονου ανθρώπου, τις προοπτικές και τους προσανατολισμούς του. Μια τέτοια γνώση μπορεί να αξιοποιηθεί για να εμπνεύσει τον άνθρωπο με το πνεύμα της. 13

14 (9/10) Η Πληροφορική ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο για τη Χριστιανική Ηθική. Η εφαρμογή της Πληροφορικής στην καθημερινή ζωή ανοίγει νέες δυνατότητες αλλά και δεσμεύσεις. Η διευκόλυνση της επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων, η μεταβολή των άμεσων προσωπικών σχέσεων, και οι δυνατότητες ελέγχου της προσωπικής ζωής έχει άμεσες επιπτώσεις στην εργασία, στη ζωή, στη συμπεριφορά και τους προβληματισμούς του ανθρώπου. 14

15 (10/10) Η Χριστιανική Ηθική είναι επιστήμη διαρκούς προβληματισμού. Απαιτείται συνεχής επαγρύπνηση, συνεχής ενημέρωση και αξιοποίηση των πορισμάτων των διάφορων επιστημών. Ωστόσο, είναι απαραίτητο να παραμένει θεολογική επιστήμη. Μόνο έτσι μπορεί να συντελέσει στην αποδέσμευση του ανθρώπου από τους κοσμικούς περιορισμούς και στην επέκτασή του στην ελευθερία του πνεύματος. 15

16 Τέλος Ενότητας

17 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης, ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ. «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ». Έκδοση: 1.0. θεσσαλονίκη Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: URL. 17

18 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο. που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο. που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο. Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. 18

19 Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς. το Σημείωμα Αδειοδότησης. τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων. το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει). μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. 19