ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΤΜΗΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ. Τίτλος του μαθήματος: ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. Διδάσκων Ανδρέας Φερώνας

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΤΜΗΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΜΣ «Ευρωπαϊκή Κοινωνική Πολιτική» Τίτλος του μαθήματος: ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Περιγραφή Διδάσκων Ανδρέας Φερώνας ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ Το μάθημα διερευνά βασικά ερωτήματα και ζητήματα που αφορούν στη συγκριτική ανάλυση των συστημάτων κοινωνικής πολιτικής και των μεταβολών τους. Εξετάζονται συγκριτικά η ιστορική εξέλιξη, η ανάπτυξη, η ωρίμανση, η κρίση και η μεταρρύθμιση των κρατών πρόνοιας των προηγμένων βιομηχανικών δημοκρατιών. Η συγκριτική ανάλυση των κοινωνικών πολιτικών, προγραμμάτων και θεσμών συμβάλει στην καλύτερη κατανόηση του γιατί, πως και με τι αποτελέσματα τα κράτη πρόνοιας ασχολούνται με σημαντικά κοινωνικά προβλήματα και ζητήματα. Πέντε ερωτήσεις κλειδιά οριοθετούν το πεδίο συζήτησης του μαθήματος: 1) Γιατί χρειαζόμαστε το κράτος πρόνοιας; 2) Πώς αναπτύξαμε το κράτος πρόνοιας που έχουμε; 3) Ποιες είναι οι κύριες επιπτώσεις του κράτους πρόνοιας; 4) Γιατί χρειαζόμαστε τη μεταρρύθμιση του κράτους πρόνοιας; 5) Τι είδους «νέο» κράτος πρόνοιας χρειαζόμαστε και πώς θα το αποκτήσουμε; Οι στόχοι του μαθήματος είναι: Η κατανόηση των βασικών εννοιών και όρων της συγκριτικής ανάλυσης και μελέτης της κοινωνικής πολιτικής και του κράτους πρόνοιας Η κατανόηση της λογικής, της σπουδαιότητας αλλά και των προβλημάτων της συγκριτικής ανάλυσης Η ικανότητα ανάλυσης και σύνθεσης αρκετά διαφορετικών προσεγγίσεων για την ερμηνεία της ανάπτυξης της κοινωνικής πολιτικής 1

2 Η ανάπτυξη γνώσεων σχετικά με το γιατί, πώς και με τι επιπτώσεις τα διαφορετικά κράτη οικοδομούν την παροχή των κοινωνικών υπηρεσιών και μεταβιβάσεων προς τους πολίτες Η τόνωση της κριτικής σκέψης σχετικά με το εάν και σε ποιο βαθμό οι υφιστάμενες και αναδυόμενες κοινωνικές πολιτικές είναι σε θέση να επιλύσουν τρέχοντα κοινωνικά προβλήματα Η προώθηση της επίγνωσης των διλημμάτων και των κοινωνικών και πολιτικών κινδύνων που εμπλέκονται σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις του κράτους πρόνοιας Θεματικές ενότητες 1. Εισαγωγή στη συγκριτική κοινωνική πολιτική Η συγκριτική μέθοδος στη μελέτη της κοινωνικής πολιτικής - Επιχειρήματα που υποστηρίζουν την ανάπτυξη της συγκριτικής ανάλυσης - Θέματα της συγκριτικής ανάλυσης - Πηγές δεδομένων - Βασικές προσεγγίσεις Hill M. (2006): Introducing the comparative study of social policy, στο M. Hill (2006) Social Policy in the Modern World: A Comparative Text. Blackwell, Oxford, UK, pp Clasen J. (2006), Defining comparative social policy, στο P. Kennet (ed.) (2004) A Handbook of Comparative Social Policy, Edward Elgar, UK, pp May M. (1998), The role of Comparative Study, στο Alcock P., Erskine A., May M. (eds.) (1998), The Students Companion to Social Policy, Blackwell, Oxford, UK, pp Kennet P. and Yeates N. (2001): Defining and constructing the research process, στο P. Kennet (ed.) Comparative Social Policy, Open University Press, UK, pp Πετμεζίδου-Τσουλουβή Μ. (1992): Κοινωνικές ανισότητες και κοινωνική πολιτική. Εξάντας, Αθήνα. 2

3 2. Ερμηνείες ανάπτυξης της σύγχρονης κοινωνικής πολιτικής στον δυτικό κόσμο (α) Θεωρίες σύγκλισης (convergence theories) ή ντετερμινιστικές θεωρίες: έμφαση στη λογική της εκβιομηχάνισης (logic of industrialization), έμφαση στις ανάγκες του καπιταλισμού (needs of advanced capitalism), έμφαση στον εκσυγχρονισμό των κοινωνιών (modernization of societies), (β) έμφαση στην πολιτική διαδικασία (politics) και στο ρόλο των κοινωνικών τάξεων (social class), (γ) η νέο-θεσμική προσέγγιση. Wilensky, H.L. (1975). The Welfare State and Equality: Structural and Ideological Roots of Public Expenditures. Berkeley: University of California Press. Korpi, W. (1983). The Democratic Class Struggle. London and Boston: Routledge and Kegan Paul. Huber, E. and Stephens, Ξ.Δ. (2001). Development and Crisis of the Welfare State: Parties and Policies in Global Markets. Chicago: University of Chicago Press. Skocpol, Th. (1985), Bringing the State Back In: Strategies of Analysis in Current Research, in Evans, P., Rueschemeyer, D. and Skocpol, Th. Eds), Bringing the State Back In, Cambridge University Press, pp O Connor, J. (1973). The Fiscal Crisis of the State. New Work: St. Martin s. Hill M. (2006): Comparative theory, στο M. Hill Social Policy in the Modern World: A Comparative Text. Blackwell, Oxford, UK, pp Alcock P. (2001), The comparative context, στο Alcock P. and Graig G. (eds.) (2001), International Social Policy, Palgrave, pp Cousins M. (2006): Welfare State Theories, στο Cousins M., European Welfare States: Comparative perspectives, Sage publications, London, pp Kennet P. (2001): Theory and analysis in cross-national social policy research, στο P. Kennet (ed.) Comparative Social Policy, Open University Press, UK, pp Τυπολογίες κρατών πρόνοιας Από τη σύγκλιση (convergence) στην διαφορετικότητα (diversity) Τυπολογίες κρατών πρόνοιας Esping-Andersen: οι τρεις κόσμοι του καπιταλισμού της ευημερίας - Το σοσιαλ-δημοκρατικό, το κορπορατιστικό και το φιλελεύθερο κράτος πρόνοιας: ανάπτυξη, κρίση και αναδιάρθρωση Η κριτική στην τυπολογία του Esping-Andersen. Ferrera M.: Το νότιο 3

4 μοντέλο πρόνοιας Gough I.: Από τα «καθεστώτα κράτους πρόνοιας» στα «καθεστώτα πρόνοιας». G. Esping-Andersen, (2006): Οι τρεις κόσμοι του καπιταλισμού της ευημερίας. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα (1990). * Cousins M. (2006): Typologies of Welfare, στο Cousins M., European Welfare States: Comparative perspectives, Sage publications, London, chapter 6 pp Arts W., Gelissen J. (2002): Three worlds of welfare capitalism or more: a state of the art report, στο Journal of European Social Policy, 12(2), Sage publications, pp Powell, M. and Barrientos, A. (2011), An Audit of the Welfare Modelling Business, in Social Policy and Administration, Vol.45, No1, pp Bambra, C. (2007), Going Beyond The three worlds of welfare capitalism: regime theory and public health research, in J Epidemil Community Health, 61: Ferrera M. (1996) The Southern Model of welfare in Social Europe. Journal of European Social Policy, 6, Ferrera M. (1999): Η ανασυγκρότηση του κοινωνικού κράτους στη Νότια Ευρώπη. Στο Ματσαγγάνης Μ. (επιμ.) Προοπτικές του κοινωνικού κράτους στη Ν. Ευρώπη. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα. Katrougalos G. S. (1996) The South European welfare model: The Greek welfare state, in search of an Identity. Journal of European Social Policy, 6, Petmesidou M. and Mossialos E. (eds) (2006): Social policy developments in Greece. Ashgate, Aldershot. Rhodes M. (ed.) (1997): South-European welfare state. Between crisis and reform. Frank Cass, London. Gough, Ian (1999) Welfare Regimes: On adapting the framework to developing countries. SPDC Paper no.1, University of Bath. 4. Σύγχρονες τάσεις και εξελίξεις στη συγκριτική κοινωνική πολιτική Απειλές και προκλήσεις για τα μοντέλα κρατών πρόνοιας τον 21 ο αιώνα: παγκοσμιοποίηση, αλλαγές στην αγορά εργασίας, δημογραφική γήρανση, μετανάστευση. Τάσεις και προοπτικές του κράτους πρόνοιας: περιστολή (cost-containment), ενεργοποίηση (activation), κοινωνική επένδυση (social investment) και ευελιξία με ασφάλεια (flexicurity). 4

5 Pierson P. (2001): Post-industrial pressures on the mature welfare states, στο P. Pierson (ed.) The New Politics of the Welfare State, Oxford University Press, pp Cousins M. (2006): Challenges facing European welfare states, στο Cousins M., European Welfare States: Comparative perspectives, Sage publications, London, chapter 9, pp G. Esping-Andersen (2006): Αναζητώντας την καλή κοινωνία, ακόμα μια φορά;», στο G. Esping-Andersen with Duncan G., Hemerijck A., Myles J. (eds.) Γιατί Χρειαζόμαστε Ένα Νέο Κοινωνικό Κράτος, Διόνικος, Αθήνα, σ Πετμεζίδου Μ. (2007), Η Προβληματική της Κοινωνικής Μεταρρύθμισης: Αξιακές Επιλογές, Διλλήματα και Προοπτικές, Αδημοσίευτο άρθρο. Hill M. (2006): Comparative theory, στο M. Hill (2006) Social Policy in the Modern World: A Comparative Text. Blackwell, Oxford, UK, pp Aspalter Ch. (2006): New developments in the theory of comparative social policy στο Journal of Comparative Social Welfare, 22(1), Taylor & Francis, pp Bonoli, G. and Natali, D. (2011), The Politics of the New Welfare States in Western Europe, EUI Working Papers, RSCAS 2011/17. Jenson, J. (2009), Redesignining Citizenship Regimes after Neoliberalism. Moving Towards Social Investment, in N.Morel, B.Palier and J.Palme (eds), What Future for Social Investment, Stockholm: Institute for Futures Studies Research Report, pp Vandenbroucke, F. and Vleminckx, K. (2011), Disappointing Poverty Trtends: Is the Social Investment state to blame?, in Journal of European Social Policy, Vol.21/5, pp