ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Τομέας Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης και Εκπαιδευτικής Πολιτικής Καβασακάλης Κ. Άγγελος Διδακτορική Διατριβή Η ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΣΗ ΕΝΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΉΜΙΟ: ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗΣ ΑΝΤΙΛΗΨΕΩΝ ΚΑΙ ΑΞΙΩΝ ΣΤΟ ΥΠΟΣΥΣΤΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ Επιβλέπων Σταμέλος Γιώργος, Καθηγητής, ΠΤΔΕ, Πανεπιστήμιο Πατρών 7μελής Εξεταστική Επιτροπή Καμαριανός Γιάννης Επίκουρος Καθηγητής, ΠΤΔΕ, Παν/μιο Πατρών Καρατζιά Ελένη Επίκουρη Καθηγήτρια, ΠΤΔΕ, Παν/μιο Πατρών (μέλος τριμελούς) Κιμουρτζής Παναγιώτης Επίκουρος Καθηγητής, ΠΤΔΕ, Παν/μιο Αιγαίου Κλάδης Διονύσης Καθηγητής, ΤΚΕΠ, Παν/μιο Πελοποννήσου (μέλος τριμελούς) Κυπριανός Παντελής Αναπληρωτής Καθηγητής, ΤΕΕΑΠΗ, Παν/μιο Πατρών Μπάλιας Στάθης Επίκουρος Καθηγητής, ΤΕΕΑΠΗ, Παν/μιο Πατρών Σταμέλος Γιώργος Καθηγητής, ΠΤΔΕ, Παν/μιο Πατρών (επιβλέπων) Πάτρα, 2011

2 Illvmcuc 1u:pu:xoJ.livwv EYXAPIr.TIEI:. 9 llepiah'ph 11 ABSTRACT 12 EYPETHPIO llinakfln KAI rpa«i>hmatfln 13 EIr.Ar flrh AV'TtKdJWVo 'T'I~ OtOaK'TOptKTt~ EpyaO'ia~ - I:.'1J1AlO'iaKat avaykauyr'l'ta AOJlTt'T'I~ OtOaK'TOptKft~ EP'YaO'ia~ KE«I>AAAIO 1 EITIAOrH KAI ANAAYI:.H TOY 0EflPHTIKOY IIAAn:IOY ME'Ta~v 'TCOVovo pamkcov 9ECOP'I'TtKcOv1tPOO'EY'YiO'ECOV: AOJltKTt Tt EPJI'IVE'U'TtKTt1tpoO'iyytO"l 'Tot>9tJla'To~; «~O~.ltKE~JlaKpO-KOlVffiVlOADytKE~egffipiE~» - Ilporepciorntu rorv KOlVffiVlKIDVoucrnuerrov Kilt bojlidvevavtl trov bpidv'tffivu1tokujlevolv «EPJl'lVWTIKE<; JltKpO-KOlVffiVlOADytKE<; egffipie~» - Ilporepmornru rorv Spdrvrorv U1toKEtJ1EvffiVEvavn'tffiv KOtvffiVlKIDVbOJlIDV EmAorfl TIl<;yGVtKij<;eEIDPllOll<;yta TIlVavaAuOll 'tou eejla'to~ KmVCOVtKO:OiKTtJa (Social Networks) H EvvOtll 'tou xotvorvucoti btkwou Ka'tllyopto1t0t11UE~ rerv KOlVffiVlKIDVbtKT'6ffiv H <rujl~oatjtil~ AvaAuOll<; rrov KOtVffiVlKIDV~tKT'6ffiV(Social Network Analysis) U'tTJVKamVOTJOll rrov KOlVffiVtKIDVq>lltvoJ1Evffiv Ava1tw~TJ Kat E~EA~TJTIl<;AvaAuull<; reov Kowrovucdrv ~tkt'6ffiv H maorfl 'tou E1tt1tEbou xm trov EpyaMiffiv avaauoll<; rorv KOtVffiVlKIDV btkwffiv AiKTtJa 1tolt'TtKiJ~ (policy Networks) Opjnvdios«; omupepovtrov H avab ~TJ TIl<;XPTJOll<;tmv «Sucnxev 1tOAmKij<;» ffis avaautikou pyamiou Kilt 0 opiouc«; trnv «Sucnxov 1tOAt'ttKftS» at 1tpOUEyyiuus TIls XPTJOll<;tmv Sucniorv 1tOAmKijs ffis avaautikidv EpyaMiffiv Xapa~ 1tOAtTIKijsKilt bikwa 1tOAmKij<; : MKWa 1tOAtTIKijsKilt btllku~epvt\oll E~EtoiKE'UO"I 'TCOV9ECOPl}'TtKcOVEpyalEicov 'T'I~ OtOaK'TOptKft~ ota'tptpij~ TCKJlTJpiffiOllTIl<;GlttAorfl<; 'tou 9EffipTJTIKOU1tAatuiou «Aixrou LUVaU1ttUJlIDVyta rnv Y1tEpaU1ttUll Jltlls IloAtnKijs» AvaAuOll'tou eeffiptjtikou1taato"iou TIl<;ACF IlEptypa<pTJ TIl<;btllbtKaUlas 1tapaymrf1<;Kilt alliyit<; 1tOAtTIKijs01tffi<; autft voeinn oro 1tAaimo 'ttjs ACF Buoucd a~tidjlam 'ttjs ACF at ~ffiygv is 1tapayOV'tE<; Kilt TJallllMxWpauft roix; JlG'tO U1touUuTIlJla 1tOAt'ttKij<; 82 3

3 Eototspucf bo/-ltjton unocrucr'ttj/-lu'to~ LUcr'tTJ/-lUtan noi011o'l1~ Kat ACF Aunpopsnxot wnol blkwrov Kat ACF ITupuyroYTJ YVWO'l1~/-lEcrronOAmKi]~ /-In lpiu~ AAAayij noamki]~ Kat ACF Luvo\jlit;ovta~ 'tl~ r V1KE~ e roptjcr l~ 't11~acf ACF Kat noamke~ bluo'<pualcr11~ 't11~nolo't11'tu~oro unoo'uo''t11/-lunoamki]~ tou AA11V1KOUnuv nlcr't11/-liou Avrucsiuevo 't11~ep UVU~ «LuvuO'1tlO'/-loi Aucrurov Y n pucr1tlcr119> Kat unoouornun noamktj~ ron AA11VtKOUnuv nlo''t11/-llou e rop11'tlkonolwvta~ 10 poao Kat't11 Att'toupyiu trov nuv 1tlO''t11/-lirov KUeW~ Kat 't11vewota 't11~nolo't11ta~ ere nuv ntcr'ttj/-lta Ep UV11HKU prottj/-luta Kat unoeecr ~ pyuo'iu~ Ep UV11'tlKU pro'ttj/-lu'tu YnoeEO' ~ pyucria~ 118 KE<I>AAAIO 2 EYPUIIAi'KE:E EKTIAIAEYTIKE:E noaitike:e ria THN ANUTATH EKllAIAEY:EH )pO)1caiKE~&K1lU10 1)TlKE~1l0J..1TlK~ ytu T11v avcotut11 &K1tuiO 1)G1) - BUG1KOi GTu8f.10i EupronuiKi] 'Evoxrq Kat K1tuw unki] nohnki] yta tnv avwta't11 K1tUW U<Jll EupronuiKi] K1tutb unki] noamki] yta 't11vuvwta't11 K1tUlb UO'l1:Ano 't11pw/-l11(1958) 0'10 MauO"tptx't (1992) EupronuiKij K1tuw unki] noamki] ytu 't1lv avwta't1l K1tuiD u<jll /-l 'tu 'to MuuO''tptX't ( ) ~tadtkuo'ia 't11c;mnoaovta Kat K1tUW U'tlKi]nOAt'ttKi] O''WVXwpo 't11c; upronuik:fj~ UVWta't11C; K1tuiD u<jllc; BUO'tKEC;UVU<pOPEC; 0''t1l ~tadtkucriu 't1lc;mnoaovtu ~tadtkuo'iu 't1lc;mnoaovta Kat EupronuiKi] EK1tuw unkij IToAmKi]: 'Evu 't AtKO O'XOAto 171 KE<I>AAAIO 3 EYPUIIAi'KE:E EKTIAIAEYTIKE:E noaitike:e KAI H AIAL<I>AAI:EH TH:E noiothta:e :ETHN ANUTATH EKllAIAEY:EH H avclo&l~1) TOlV 1tOJ..1TlKcOVOtu(J(paJ..tGl)~ T1)~ 1l01OntTU~ J1EGro -reev &~di~&rov GT1)V UVcOTUT1) K1tuio 1)G1) E1)pro1taiKE~ K1lU10 1)TlKE~ 1tOJ..tT1KE~KUl1) OtUG(j)clJ..tGl) T1)~ 7tOUn1)TU~ GT1)V avcotut1) K1tuio 1)Gl) fjexpt T1)V EvUp~1) T1)~ OlUOtKUGiu~ T1)~M1tOJ..OV1U H ~EAt~l1rrov noat'tlkwvytu 't11btucr<pua1<jll't11~noto't11tac; O''t1lVavWta't11 K1tUW U<Jllus npro'w~ouaf C; 't1lc;eupronuiki]c; 'EvroO'l1~ ITpoypU/-l/-luta u~toaoy1lcr11~'t11~noto't11ta~ ornv uvdrrurn K1tUW U<Jlloru onoin O'U/-l/-l 't lxuv upronuika lbpu/-luta E1)pro1taiKE~ &K1tUtO&'UT1KE~1tOJ..1TlKE~Kat 1) OtUG(j)aJ..1Gl) T1)~ 1totOT1)TU~ GT1)V UVcOTUT1) &K1tuiO&U(1) U1tO T1)v EvUp~1) T11~OtU01KUGiu~ T1)~M1toJ..ovla f.1expt TO

4 OlnoArnKE~ Ol(l()<PUAl(HI~'t11~nOlo't11m~ KU'tU rnv n piooo EvUP~11~'t11~ OlU01KU()iu~ 't11~mnoaov1u H ol 'tiu : Ano 't11<ruvuv't11()11 't11~tipuyu~ J.lEXP1'tOB poaivol H ol 'tiu : Ano 't11<ruvuv't11()111:01)b POAivo1) J.lEXpl1:O MnEPYKCV H Ol 'tta : Azo 't11<ruvuv't11()111:01)mnepykcv ()1:0 Aovotvo H ol 'tiu : Azo 't11<ruvuv't11()111:01)aovotvou ()'t11aoupev H unoupyucit <ruvuv111()11()'t11aoupev Ata(f<pclAt(f'l 1toto'T'I'Ta~ (f'tovexae: Eva 'TEAtKO(fXOAto KE<DAAAI04 EKllAIAEYTIKEl: lloaitikel: KAI MAl:<DAAIl:H lloiothtal: l:thn AN!!TATH EKllAIAEYl:H: H EAAHNIKH uanurnsu lloat'ttke~ota(f<pclal(f'l~'t'i~ 1tol6T'I'Ta~ (f't'iveu'lvlkll avco'ta't'lek1taioe1)(f'l fj,expl'to NOJ.lOe nke~ npo()nue l ~ e ()1l0eE't11()11~()u()'t11J.lunov u~loa6y11()11~kat Ol(l()<PUA1C>T\~ nol0111m~ Kat npoypuj.lilu'tu «u~1oa6y11()119>ore M11V1KU nuv nt()'tytlltu IlEXP1'to voj.lo~ 1268/1982 Kat 11o Ku 'tiu 1:OU VOJ.lO~ VOJ.lOe nke~ npo()nuee1 ~ 't11vn piooo TIpOYPuJ.lllum «u~toa6y11()119>kat <ruj.lj.l 1:OXyt M11VtKcOVlOPUJ.lU'tIDV J.lEXP1'to lloa1'tlke~ota(f<pclat(f'l~'t'i~ 1tOlO'T'I'Ta~(f'T'Iv EAA'IV1KllaVcO'Ta'T'IEK1taioE1)(f'l a1to 'TO1998 fj,expl(fllfj,epa NOJ.lOe nke~ npo()nu8 1 ~ 8 ()J.lOeE't11()11~()U()'t11J.lU'tIDVU~lOA6Y11()11~Kat OtU()<PUAtcr11~nOtO't11mt; Kat npoypuj.lilum «U~lOA0Y11()119>()'tU AA11VtKU nuv nt()'tytj.l1u J.l 'tu'to EfIEAEK I Kat 'to 'Epyo «AnO'tiJ.l11()11'tIDVIOp1)J.lu'tIDvTP1'tOpu8J.ll(l~ EKnuio 1)()11~» EM11V1KUIluvsmonunu KUt npoypuj.lj.lu lop1)j.lunkyt~u~toa6y11()11t; 't11t;eua EfIEAEK II Kat OlU()<PUAtcr11 't11t;nolo't11'tu~()'t11v AA11VtKftUVcO'tU't11 Knuio U() NOj.lO()XE<>tO't01) 2003 ytu 't11otu()<pua1()11kat 't11vu~toa6y11()11't11~ AA11V1Kftt; uvcom't11t; Knuio 1)()11~ Nouoc Kat m npuknku <ru1;yt't11c>t\t; ()'t11bouatt LuvonnKft <J6YKPt()111:01)N , 't11~ek8 C>T\~"Standards and Guidelines for Quality Assurance in the EHEA" Kat 1:OUVOJ.lO()X Oio1)tou 2003 ytu 111OtU()<PUAtcr11 't11t;notorrrru; ()'t11vuvco'tu't11 Knuio 1)()11 : ~tu()<puatcr11't11t;nolo111mt; ()1:11V M11vtKft uvcom't11 Knuio 1)C>T\J.l 1:U 1:11V'l'Tt<Ptcr11:01)N.3374/ Ata(f<pclAl(f'l 'T'I~ 1toto'T'l'Ta~ Kat EU'IV1Kll avco'ta't'lek1taioe1)(f'l.'eve 'TEAlKO axoalo KE<DAAAIO 5 EPEYNHTIKH MEeOAOAOrIA l:llvoe(f'i 9EIDP'I'TlKOll1tAatmo1) Kal EPEUV'I'TtKll;f1E90ooAoyia; LX Ol(l()fJ,O~'Ep 1)VU~ 303 5

5 5.2. A vaaum] Kat O'xsoiaO'1) 't'idvspsuv1)'t'tkcovspyaadidv Epsuvrmxn cruvtv'tsu~l1 - HJ..ltOOJ..l11J..ltv11 cruvtv'tsu~ LXSOlua11't11~ cruvtv'tsu~l1 ~ E1tlAoyTt bdyj..lu'to~ Kat ntao'ttkit bu;~uywyit auv v'tsu~swv AvuAua11 KSl.J..ltvWVnOAmKit~ npayf.1a't'ono(1)o'1) O'UMOYll<;OE00f.1 -vidvkat opyavido'1) 't'1)<;avaauo'1)<; LUV V'tSU~Sl.~ rpun'tt~ n11yt~ A;WAOy1)O'1) EpSUV1)'t'tKll<;otaotKaO'ia<;: A;w1ttO''t'ia Kat EYKupO't'1)'t'a Entm]f.1avO'st<; Kat nsptopto'f.10i KE<DAAAIO 6 ANAA Yl:H KAI EPMHNEIA T!!N AEAOMEN!!N THl: EPEYNAl: AllANTHl:H T!!N Yn00El:E!!N EPr ilial: AtEPWV1)O'l) Kat anciv't'1)<fl) 't'1)<;y no9s<fl)<; EpyaO'ia<; ouvcomouo; blkwwv zon 'tuaas'tal. untp rou npoypaj..lj..lu'to~ noal'ttkitc; EntJ..LtpouC;oiKwa Kat J..lEf.10VIDJ..ltvOl bpoov'tec;«y ntp» H O1JyKPO'tll<J1'1 'tou (j1)(nttj..lum~ m::noloitoswv mu ouvnomouo» blkwwv «Ysrsp» cruvuantaj..loc; blkwwv non 'taaas'tal svovrtov mu npoypaj..lj..lamc; noa1'tlkitc; EntJ..Ltpouc; OlKWa Kat J..lSJ..lOVWJ..LtvOl bpc.ov'tec;«evavriov» I.2.2. H O1JYKPO'tllOllTOU(j1)a-rTtf.1umc;nsn0l6Tt0SIDV TOUonvcomouou bl.kwwv«evuvtiov» 'LUyKP1<J1'1 trov nsnolettaswv TWVbuo ouvnomoudrv blkwidv Kat anav'tlla11 a'tllv Y noesoll Epyacriac; AwpwV1)01) Kat anav't'1)o'1) 't'1)<;y no9to'1)<; EpyaO'ia<; EPWV1)<J1'1napuywYit~ YVOOOllC; svroc rrov ouvucmoudrv bl.kwwv unspaant<j1'1c; noal.nkitc; «Nsn» bikwu non avubu611kuv Kat vspyononl611kuv v'toc;ton ouvcomouon blkwwv «Ynsp» H O1JyKPO'tll<J1'1 'tou (j1)a-rttj..lamc;ne11:otoitasidvtidvtpuirv «veidv» btkwwv zou evspyoaotouvtm V'tOC;ton onvcomouou «Ynsp» LUyKP10ll TWVnEn0l6Ttaswv torv «KAacrtKc.OV»Kat TWV<<VEWV» btkwwv non avttkouvam onvnomouo «Ynep». Annvmon a'tllv unap~ TtOXt nupuywyitc; noat'ttkitc; YVc.O<J1'1C; v'toc; ton ouvcomouou ()tkwwv«ynsp» EPWV1)<J1'1napuywYitc; noat'ttkitc; yvoooll~ J..ls 't a ~U 'tidvay'ttj..laxoj..levwv ouvnomourbv btkwwv LUVOitKSC;Kat uvnnpoawnsu'ttko'tll'tu a'tll b1e~uyroyft ton ()1)J..lomou btua6you ~ Tu XUpUK'tllptcrnKa ron (j1)yk Kpl.J..ltvou~l1-rTtJ..lU'tOC; noatnkitc; Kat 'twv axs'tl.koov<popouj..l Amivrnon orqv Yno6sOll Epyaaiac; AwpwV1)O'1) Kat anav't'1)<fl) 't'1)<;yno9sm]<; EpyaO'ia<; L AvuAuall rorv (j1)a'tllj..lu'twv 1tsnoi9rt<J1'1C; rorv noal.'ttkoovotaj..lsaoaa(311'tc.ov oro npoypaj..lj..la 1tOA1'ttKitC; Kotvd a'tolxda ern O1Ja-rTtJ..lu'tuns1totOitaswv rrov 1tOAt'ttKc.OV ()taj..lecroaa(311'toov - 0 powc; tonq a'tllv 1tupaywYit Kat a'tllv nteuvit ulluytt 1tOAt'ttKitC; 395 6

6 LllEPEUV1'](J1'] unup~1']~ E ~ 0) t E P 1K rov 'tod Dno(JD(J'til~u'tO~ ~E'tUpOAmv nod (JXE'ttSOV'tUl ~E m8uvil UAAayft (J't1']V noamkfl Y"U 't1'] ()ta(j(pua1(j1'] n0l6't1']'tu~ 'tod EAA1']VlKOU nuvem(j't1']~tod LltcPEUV1']<J1']unup~1']~ E (J 0) 't E P 1 K m v 'tod Dno(JU(J'til~u'to~ ~E'tupOAmv nod (JXE'ttSOV'tUl ~E m8uvil UAAayft (J't1']V noamkfl yta 't1'] ()ta(j(pua1(j1'] n0l6't1']'tu~ 'tod EAA1']V1KOUnuvEnl(J't1']~tOD LllEPEUV1'](J1'] unup~1']~ eonrrspucirv ~E'tupOAmv nod ()EY (JUV()EOV'tat ~E nupuyo)yft noal'tlkfl~ yvm(j1']~ Anuv't1'](J1'] ornv Yn68E<J1'] Epyu(Jtu~ KE(»AAAIO 7.EYMIIEP A.EMA TA EuJln pao"jloto ono "t1l Ol Pf:'6V1)O"1)"t1l~ Yno9 0"1)<;; EpyoO"io~ EuJln pao"jloto ono "t1l ol P tjvllo"1) Tll~ Y no9 0"1l<;;EpyoO"io~ EuJln pao"jioto ono "t1l owpf:'6vllo"ll "t1l~ Y no9 0"1lC; EpyoO"ioC; r V1Ka O"UJln pao"jloto- Tcl.tKE<;; O"KE'f1 t<;; KOt npotam:tc; 423 BmAIOrp A (» la 431 IIAP APTHMATA llopap"t1ljlo 1: llpotuno KOt OOllyU;<;; EK9 0"1)<;; "ESG" -.EuV 7lT1YYJ1Evll f1opqnl 479 llopaptlijlo 2: EntmoJ..tl EntKotvrovloC;. 483 llopap"t1ljlo 3: E7ltJlEpouC; «KJ..oO"tKa})OiKTUO KOt JI JlovroJlEvOl OPIDVT C;«Y nep}} 485 llopap"t1ljlo 4: EntJlEPou<;; olktuo KOt Jl JlOVCOJlEVOtOPIDVTEC;«Evevrtov» 507 llopap"t1ljlo 5: E7ltJlEpouC; <<VEO»olKTuo «Y nep>} llopap"t1ljlo 6: E7ltJlEpouC; olktuo Ka1 Jl JlOVCOJlEvOlOPIDVTEC;JlE pow noj..tttkotj OlOJlEO"OJ..aPlITtl llopap"t1ljlo 7: AnOTEJ..EO"JlOTOOP:X:OtPEO"tIDvllO.EAEll 547 llopap"t1ljlo 8: AdYJlOTO OnOJ1o'YV1)To(j)COV1)J1Evrov O"UVEVTf:'6;EroV

7 Περίληψη Η παρούσα διδακτορική διατριβή έχει ως στόχο τη συνεισφορά στην ανάλυση και ερμηνεία της έντασης και διαμάχης κατά τη διάρκεια παραγωγής και εφαρμογής προγραμμάτων πολιτικής σχετικών με τη διασφάλιση της ποιότητας στο ελληνικό πανεπιστήμιο. Η βασική θεώρηση της εργασίας είναι ότι δρώντες (συλλογικοί και μεμονωμένοι) σχηματίζουν δίκτυα πολιτικής τα οποία συνασπίζονται και συγκρούονται με άλλους αντίστοιχους συνασπισμούς δικτύων έχοντας ως διακύβευμα την προώθηση και εφαρμογή πολιτικών σχετικά με το πανεπιστήμιο. Από την ανάλυση της ελληνικής περίπτωσης διαφαίνεται ότι κάθε προσπάθεια προώθησης ενός θεσμοποιημένου συστήματος διασφάλισης της ποιότητας στα ελληνικά πανεπιστήμια είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της έντασης στο χώρο του πανεπιστημίου. Οι ελληνικές κυβερνήσεις εντατικοποίησαν τις προσπάθειές τους για την ψήφιση και εφαρμογή ενός σχετικού νόμου, καθώς το θέμα της διασφάλισης της ποιότητας είχε τεθεί ως κεντρικό, ήδη από το 1998, μέσω των ευρωπαϊκών εκπαιδευτικών πολιτικών στην ανώτατη εκπαίδευση. Η παραγωγή, η επεξεργασία και η ερμηνεία των ερευνητικών δεδομένων οδήγησε επιγραμματικά στα κεντρικά ευρήματα της παρούσης διδακτορικής διατριβής: Η πρώτη αλλαγή πολιτικής πραγματοποιείται το 2005 με την παραγωγή συγκεκριμένου προγράμματος πολιτικής για τη διασφάλιση της ποιότητας στο ελληνικό πανεπιστήμιο (Ν.3374/2005). Η αλλαγή αυτή πραγματοποιείται κυρίως εξαιτίας των εξωτερικών συνθηκών του υποσυστήματος. Τόσο πριν από την παραγωγή του προγράμματος όσο και αμέσως μετά δημιουργούνται δύο ισχυροί αντιτιθέμενοι συνασπισμοί δικτύων με συγκρίσιμους πόρους. Κατά τη διάρκεια της αρχικής περιόδου εφαρμογής του προγράμματος, οι εξελίξεις εντός του υποσυστήματος πολιτικής του ελληνικού πανεπιστημίου προκαλούν αλλαγές στους πόρους των δύο συνασπισμών και στη θέση ισορροπίας της ισχύος. Ο συνασπισμός δικτύων «Εναντίον» του προγράμματος πολιτικής φαίνεται να αποδυναμώνεται διαρκώς με αποτέλεσμα να μην μπορεί να διατηρήσει με αποτελεσματικό τρόπο την ένταση σε υψηλά επίπεδα. Ο δε συνασπισμός «Υπέρ» φαίνεται να ισχυροποιείται αρκετά έναντι του αντιτιθέμενου συνασπισμού, με αποτέλεσμα να μπορεί να μεταβάλλει τις μεταξύ τους ισορροπίες ώστε να δημιουργούνται σαφώς ευνοϊκότερες συνθήκες για την υλοποίηση του προγράμματος, ιδιαίτερα από το 2008 και μετά. Οι παραπάνω αλλαγές πολιτικής, αν και σημαντικές, δεν συνοδεύονται από παράλληλη παραγωγή γνώσης εξαιτίας πολιτικής εμπειρίας τόσο εντός όσο και μεταξύ των αντιμαχόμενων συνασπισμών δικτύων. Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι η πολιτική εμπειρία δεν υπήρξε αμελητέα καθώς η σύγκρουση και η αντιπαράθεση για το συγκεκριμένο ζήτημα πολιτικής ήταν διαρκώς παρούσα για μία δεκαετία περίπου. 11

8 Abstract The present thesis aims to the contribution in analysis and interpretation of intensity and conflict during the establishment and implementation of policy programs relative with Quality Assurance in Greek Universities. The basic view of this thesis is that actors form policy networks which create advocacy coalitions and collide with other corresponding network coalitions having at risk the establishment and implementation of policies programs for universities. It seems that in Greece whenever an effort for the establishment of institutionalized quality assurance system takes place the result is the presence of intensity and conflict. However, European educational policies in higher education since 1998 have placed quality assurance as one of the main action lines, fact that results the intensifying of efforts of Greek governments for the voting and implementation of a relative law. The production, the analysis and finally the interpretation of research data led succinctly to the central findings of the present thesis: In 2005 due to external to the policy sub-system events and parameters a first policy change takes place with the establishment of a policy program of quality assurance in universities (Law 3374/2005). So much before the establishment of the policy program what immediately afterwards, at the first period of implementation, two powerful conflicting advocacy coalition networks with comparable resources are created. During the initial period of the policy program implementation developments internal to the policy sub-system of Greek university cause changes in the allocation of resources in the two coalition networks. The advocacy coalition network Against the policy program appears to be permanently undermined. As a result this coalition finds difficulties on maintaining with effective way the intensity in high levels. The advocacy coalition network In favour to the policy program appears to be strengthened enough against the conflicting coalition. Therefore, this coalition is able to alter the balance point between the two advocacy coalitions and to create more favourable conditions for the implementation of the policy program particularly from 2008 and afterwards. These policy changes, no matter how important they are, they are not accompanied by production of policy oriented learning inside or across the conflicting advocacy coalitions. Policy oriented learning does not take place despite the fact that the policy experience of all actors and networks on this specific policy theme was not negligible since the conflict and the juxtaposition on the specific policy issue was continuously present for roughly a decade. 12