ΗΜΕΡΙ Α. "Σηµερινή κατάσταση - Προοπτικές" ΦΩΤΙΣΜΟΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ ΡΟΜΩΝ. Εισήγηση οργανωτικής επιτροπής. Αθήνα 9 Απριλίου 2003

Transcript

1 Τεχνικό Επιµελητήριο Ελλάδας Ελληνικός Πολυτεχνικός Σύλλογος ΗΜΕΡΙ Α ΦΩΤΙΣΜΟΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ ΡΟΜΩΝ "Σηµερινή κατάσταση - Προοπτικές" Εισήγηση οργανωτικής επιτροπής Αθήνα 9 Απριλίου 2003 Πινάτσης Ιωάννης Μηχανολόγος - Ηλεκτρολόγος

2 Περίληψη Είναι πλέον κοινά αποδεκτό ότι ο φωτισµός των αυτοκινητοδρόµων, ιδιαίτερα δε ο σωστός φωτισµός, αυξάνει την ασφάλεια της οδικής κυκλοφορίας και των µετακινήσεων. Αναφερόµαστε ιδιαίτερα στους αυτοκινητοδρόµους, διότι και η κυκλοφορία των αυτοκίνητων είναι µεγάλη αλλά και η ταχύτητά τους. Στην παρούσα εισήγηση γίνεται αναφορά, σε συντοµία, στην τήρηση ή µη των προϋποθέσεων ενός σωστού φωτισµού και αναφέρονται χαρακτηριστικά παραδείγµατα. Σκοπός είναι η επισήµανση των τυχόν προβληµάτων, η κατανόηση και µελέτη τους και η κατά το δυνατόν αντιµετώπισή τους. Εισαγωγή. Για τον φωτισµό των αυτοκινητοδρόµων και ειδικότερα για το σωστό φωτισµό απαιτείται, όπως είναι γνωστό: 1. Στρατηγική και προγραµµατισµός 2. Χωροταξικός σχεδιασµός 3. Ύπαρξη προδιαγραφών και προτύπων 4. Ολοκληρωµένη µελέτη 5. Χρήση καταλλήλων υλικών 6. Σωστή και ολοκληρωµένη εγκατάσταση 7. Συντήρηση 8. Ανανέωση του υλικού, κατά διαστήµατα, µε νέας τεχνολογίας Ανάλυση. Στρατηγική και προγραµµατισµός. εν υπάρχει αµφιβολία ότι το ιδανικό είναι να φωτίζονται όλοι οι δρόµοι καθ' όλο το µήκος τους. Αυτή η λύση όµως, όπως είναι φανερό, είναι πολυδάπανη και εξαιρετικά ενεργοβόρα. Η ΕΗ χρεώνει το ΥΠΕΧΩ Ε µε 0,06613 /kwh στην χαµηλή τάση. ηλ. ο φωτισµός χρεώνεται, κατά µέσο όρο, 250 το µήνα για κάθε χιλιόµετρο, αν χρησιµοποιηθούν λυχνίες 250W. Επί πλέον, είναι αποδεδειγµένο στην πράξη, ότι η ηλεκτροπαραγωγή από συµβατικά καύσιµα ρυπαίνει το περιβάλλον, µε δυσµενείς επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, στα δάση, στις καλλιέργειες και στα υλικά, και γενικά στην ποιότητα ζωής. Η χρηµατική αξία των επιδράσεων αυτών (εξωτερικό κόστος) δεν επιβαρύνει ακόµη την παραγόµενη ηλεκτρική ενέργεια, κάτι το οποίο θα γίνει σταδιακά, όσο δύσκολος και αβέβαιος και να είναι ο υπολογισµός του εξωτερικού κόστους. Στον επόµενο πίνακα αναλύονται οι επιπτώσεις και το εξωτερικό κόστος ανά κατηγορία σταθµού ηλεκτροπαραγωγής. Σελίδα -2/5-

3 Τεχνολογικές Παράµετροι Λιγνίτης Πετρέλαιο Φυσικό Αέριο Αιολική Μεγάλα ΥΗΕ Μικρά ΥΗΕ ηµόσια Υγεία / Άµεσες Επιπτώσεις 4,606 1,571 0, ηµόσια Υγεία/ Χρόνιες Επιπτώσεις 9,149 3,57 1, Εργατικά Ατυχήµατα 0,095 0,179 0,054 0,017 0,42 0,215 Γεωργία 0,0054 0,0017 0, ,032 0,127 άση 0,0054 0,0015 0, ,017 0,0018 Υλικά 0,06 0,021 0, Υδάτινοι Πόροι 0,0033 0, δ.υ. δ.υ. Θόρυβος δ.υ. δ.υ. 0,136 0,336 0,029 0,403 Κλιµατική Μεταβολή 6,84 3,62 0, Χρήση Γης δ.υ. δ.υ. δ.υ. 0,04 δ.υ. δ.υ. Βιοποικιλότητα δ.υ. δ.υ. δ.υ. δ.υ. > 0,11 δ.υ. Ανάλυση Κύκλου Ζωής δ.υ. 0,643 δ.υ. 0,22 δ.υ. δ.υ. Άλλες Επιπτώσεις δ.υ. δ.υ δ.υ. δ.υ. δ.υ. δ.υ. Σύνολο αποτιµωµένων επιπτώσεων 20,76 9,63 2,62 0,62 > 0,61 0,75 Πηγή :. ιακουλάκη, Σ. Μοιρασγένης, Το εξωτερικό κόστος της ενέργειας και η ανάπτυξη των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας, Ηµερίδα «Η Αξιοποίηση των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας σε Νησιωτικές Περιοχές», Μύκονος 1996 Είναι φανερό ότι η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να είναι µόνο η απολύτως αναγκαία. Πρέπει λοιπόν να υπάρχει στρατηγική και προγραµµατισµός για το ποιά τµήµατα των αυτοκινητοδρόµων θα φωτιστούν, πότε και πως, σε συνδυασµό µε την προσπάθεια βελτίωσης των οδών και των φώτων των οχηµάτων. Χωροταξικός σχεδιασµός. Ο αντικειµενικός σκοπός για τον οποίο φωτίζονται οι δρόµοι είναι να αντιλαµβάνονται έγκαιρα οι οδηγοί την µορφολογία του χώρου, την τυχόν ύπαρξη ε- µποδίων, την κατάσταση του δρόµου κλπ. Για τον λόγο αυτό, πρέπει να γίνεται σωστός χωροταξικός σχεδιασµός της εγκατάστασης του φωτισµού εις τρόπον ώστε να επιτυγχάνεται ο επιδιωκόµενος σκοπός χωρίς να ενοχλείται ο οδηγός (τύφλωση από τα φώτα κλπ). Παράδειγµα: η χρήση πυλώνων µε κινητή κεφαλή στις µεγάλες διασταυρώσεις, ιδίως αν υπάρχει και γέφυρα, διευκολύνει τον οδηγό να αντιληφθεί την µορφολογία της περιοχής, σε αντίθεση µε την χρήση πολλών ιστών που τον µπερδεύουν. Πρέπει επίσης να λαµβάνεται µέριµνα για την ηλεκτροδότηση από την ΕΗ εις τρόπον ώστε να είναι ευχερής και ασφαλής. Η τοποθέτηση των πινάκων διανοµής πρέπει να γίνεται σε ασφαλές και προσιτό µέρος ώστε να διευκολύνονται οι συντηρητές και να αποκλείεται, κατά το δυνατόν, η πρόσκρουση οχηµάτων έπ αυτών, κλπ. Ύπαρξη προδιαγραφών και προτύπων. εν αµφισβητείται πλέον από κανέναν η αναγκαιότητα της ύπαρξης ενιαίων προδιαγραφών, κανονισµών και προτύπων, αποδεκτών από την πολιτεία, η οποία πρέπει να καθορίσει σαφώς το θεσµικό πλαίσιο. Οι προδιαγραφές αυτές θα πρέπει να τηρούνται από όλους (όλους τους φορείς, µελετητές, κατασκευαστές, συντηρητές) και να αναπροσαρµόζονται, αν είναι ανάγκη, µε την πρόοδο της τεχνολογίας των υλικών. υστυχώς σήµερα δεν υπάρχει κοινή Σελίδα -3/5-

4 αντιµετώπιση του θέµατος, µε προφανείς επιπτώσεις στο κόστος και την ποιότητα των έργων. Παράδειγµα: υπάρχουν στην αγορά διάφορα λογισµικά υπολογισµού του φωτισµού τα οποία δίδουν τελείως διαφορετικά και µη συγκρίσιµα µεταξύ τους αποτελέσµατα. Η κάθε εταιρεία, προφανώς, ισχυρίζεται ότι το δικό της είναι το καλύτερο. Ολοκληρωµένη µελέτη. Το σύστηµα δηµοπράτησης "µελέτη και κατασκευή" δεν έχει συµβάλλει µέχρι σήµερα στην πληρότητα των µελετών και στην αρτιότητα των κατασκευών. Πρέπει να απαλλαγούµε από την "µελετοφοβία" και να κατανοήσουµε όλοι ότι µια πλήρης, ολοκληρωµένη και ορθή µελέτη συµβάλλει αποφασιστικά στην ποιότητα και οικονοµία του έργου και τη λειτουργία του και ότι πρέπει να πάψει επί τέλους ο ωχαδερφισµός. Παραδείγµατα: α) σε καµιά, η σχεδόν καµιά, ηλεκτρική διανοµή δεν προβλέπεται η εγκατάσταση απαγωγέων κρουστικών υπερτάσεων, παρόλον ότι οι διανοµές ηλεκτροδοτούνται από εκτεταµένο εναέριο δίκτυο της ΕΗ, µε αποτέλεσµα, στην καλύτερη περίπτωση, να µικραίνει η διάρκεια ζωής των λα- µπτήρων και των οργάνων εναύσεως. β) σπάνια προβλέπεται η τοποθέτηση αντιβάρων στις κινητές κεφαλές, όταν οι προβολείς είναι ασύµµετρα τοποθετηµένοι, µε αποτέλεσµα να είναι προβληµατικό το ανεβοκατέβασµα της κεφαλής. Χρήση καταλλήλων υλικών. Όπως είναι σε όλους γνωστό, για να εξασφαλίζεται σε µια εγκατάσταση η ε- λάχιστα αποδεκτή ποιότητα και ασφάλεια, ιδίως ηλεκτρολογική, πρέπει τα υλικά που θα χρησιµοποιηθούν (ιστοί, φωτιστικά, λυχνίες, καλώδια, ηλεκτρικές διανοµές κλπ) να είναι κατασκευασµένα σύµφωνα µε τους προβλεπόµενους κανονισµούς. Ο κατασκευαστής των υλικών πρέπει οπωσδήποτε να διαθέτει τουλάχιστον πιστοποίηση κατά ISO 9001 η 9002 και το δικαίωµα του σήµατος CE. Αυτό σηµαίνει αυτοµάτως ότι πρέπει να υπάρχουν τα κατάλληλα εργαστήρια ελέγχου και να πραγµατοποιούνται έλεγχοι. Το απαιτούµενο κατάλληλο επιστηµονικό προσωπικό το διαθέτουµε. Πρέπει η πολιτεία να φροντίσει για την δηµιουργία και τον εξοπλισµό των εργαστηρίων. Παράδειγµα: πόσοι κατασκευαστές ηλεκτρικών πινάκων διαθέτουν ISO 9002 και δικαίωµα σήµατος CE; ποιοι κατασκευάζουν τις διανοµές για τον οδικό φωτισµό και πόσο ασφαλείς είναι; Σωστή και ολοκληρωµένη εγκατάσταση. Αφού εξασφαλίσθηκαν όλα τα προαναφερθέντα, φθάνουµε στην φάση της υλοποίησης της εγκατάστασης. εν χρειάζεται να τονισθεί ότι η εγκατάσταση πρέπει να κατασκευασθεί σωστά, σύµφωνα µε την εκάστοτε εγκεκριµένη µελέτη και να ολοκληρωθεί. Σε αντίθετη περίπτωση δαπανήθηκαν αδίκως τα χρήµατα. Παράδειγµα: δεν είναι λίγα τα σηµεία στον αυτοκινητόδροµο Αθηνών - Θεσσαλονίκης όπου τοποθετήθηκαν οι ιστοί, όχι όµως και τα φωτιστικά, και η ε- γκατάσταση δεν λειτούργησε ποτέ. Σελίδα -4/5-

5 Συντήρηση. εν υπάρχει µηχάνηµα και εγκατάσταση που να µην χρειάζεται συντήρηση, προκειµένου να λειτουργεί απρόσκοπτα. Είναι αυτονόητο ότι είναι απαραίτητη η προληπτική συντήρηση καθώς και οι επισκευές. υστυχώς, το γεγονός αυτό, φαίνεται ότι δεν έχει γίνει κατανοητό στον βαθµό που χρειάζεται µε αποτέλεσµα πολλά φώτα να µην λειτουργούν για µεγάλο χρονικό διάστηµα αλλά και πολλά από τα λειτουργούντα να σβήνουν όταν παρουσιάζονται "ακραία καιρικά φαινόµενα", τότε δηλαδή που κατά κύριο λόγο είναι απαραίτητα. Ανανέωση του υλικού, κατά διαστήµατα, µε νέας τεχνολογίας. Με την πρόοδο της τεχνολογίας εξελίσσονται όλα τα κύρια υλικά, φωτιστικά σώµατα και λαµπτήρες, και βελτιώνονται οι αποδόσεις τους. Έτσι, είναι δυνατόν να έχουµε την ίδια, η και καλύτερη, φωτεινή απόδοση µε υλικά µικρότερης ηλεκτρικής ισχύος από τα παλαιότερα χρησιµοποιούµενα, εξοικονοµώντας ηλεκτρική ενέργεια. Παράδειγµα: αν αντικατασταθούν οι παλιάς τεχνολογίας λαµπτήρες των 400W µε νέας τεχνολογίας των 250W θα γίνεται εξοικονόµηση ενέργειας, κατά µέσο όρο, 2.250kWh τον µήνα για κάθε χιλιόµετρο δρόµου µε οικονοµικό όφελος περίπου 150 τον µήνα, χωρίς να προσµετρώνται και τα υπόλοιπα οφέλη από την µείωση της κατανάλωσης (εξωτερικό κόστος). Επίλογος. Περιγράψαµε, σε συντοµία, µερικά από τα προβλήµατα του φωτισµού των αυτοκινητοδρόµων και υποδείξαµε αναγκαία µέτρα που πρέπει να λάβει η πολιτεία. Προσδοκούµε, µετά από τις εισηγήσεις των οµιλητών, την συζήτηση που θα επακολουθήσει και την ανταλλαγή απόψεων µεταξύ των παρευρισκοµένων, να γίνουν περισσότερο κατανοητά τα διάφορα προβλήµατα και να εξευρεθούν, κατά το δυνατόν, τρόποι αντιµετώπισης τους, ιδιαίτερα δε στη περίπτωση των σηράγγων όπου υπάρχει σχετικός προβληµατισµός. Σελίδα -5/5-