Όσο αποδεκτό είναι να ιεραρχούμε τα σχολικά ιδρύματα ανάλογα με τις επιδόσεις τους, τόσο

Transcript

1 Ημερομηνία: 18/01/15 Διάρκεια διαγωνίσματος: 180 Εξεταζόμενο μάθημα: Έκθεση Γ Λυκείου Υπεύθυνος καθηγητής: Χάλτσιος Άγγελος KEIMENO Όσο αποδεκτό είναι να ιεραρχούμε τα σχολικά ιδρύματα ανάλογα με τις επιδόσεις τους, τόσο καταστροφικό είναι να καταστήσουμε το σχολείο ένα εργοστάσιο παραγωγής πελατών κι όχι ελεύθερων ανθρώπων. Οι επιχειρήσεις που καραδοκούν με επιμονή κυνηγού τις ελλείψεις της δημόσιας εκπαίδευσης - κι ο Θεός ξέρει πόσο πολλές είναι - κάνουν τη δουλειά τους. Όμως η αποστολή του Κράτους είναι να διαφυλάξει για το παιδί ένα χώρο ελεύθερο από κάθε θρησκευτική, ιδεολογική ή εμπορική επιρροή έτσι που να προσφέρει στους πάντες, αδιακρίτως, μια ποιοτική μόρφωση. Οι χώρες μας έχουν άμεση ανάγκη από μια μεγάλη μεταρρύθμιση στον τομέα της εκπαίδευσης η οποία, υπερμεγέθης και πολυέξοδη, παράγει τόσο άγνοια όσο και γνώση, τόσο ανισότητες όσο και επιτυχία. Όμως αυτή τη μεταρρύθμιση δε θα μας την εξασφαλίσει ο ιδιωτικός τομέας, όποιες κι αν είναι οι προτεινόμενες μέθοδοι, όπως η διδασκαλία κατ' οίκον, το επίδομα εκπαίδευσης, η αγορά κάποιων ειδικών υπηρεσιών από την οικογένεια ή το just in time open learning, η ανοιχτή εκπαίδευση την κατάλληλη ώρα όπου μαθαίνει κανείς όλα τα πράγματα που πρέπει να ξέρει σε μια συγκεκριμένη στιγμή. Το σχολείο δεν είναι μια επιχείρηση μινιατούρα μήτε οι μαθητές του λυκείου επαγγελματικό σώμα, αν επάγγελμα σημαίνει αμειβόμενη δραστηριότητα. Το σχολείο δεν υπόκειται σε κριτήρια κέρδους αλλά απόδοσης και διάδοσης γνώσεων. Έστω κι αν αποτελεί τόπο χρήσιμων γνώσεων που θα αποφέρουν αργότερα χρηματικό κέρδος, οφείλει να συνεχίσει να προσφέρει δωρεάν τη γνώση που συνδέεται με την προσωπική τελείωση. Για ποιο λόγο να μαθαίνει κανείς μουσική, φιλοσοφία, ζωγραφική, νεκρές γλώσσες, αν πρόκειται να γίνει αργότερα μηχανικός, χρηματομεσίτης ή αστροναύτης; Επειδή έτσι από την παιδική μας ηλικία μάς ξεκλειδώνονται κάποιες πόρτες που, όταν θα μεγαλώσουμε, θα αποφασίσουμε μόνοι μας αν θα τις ανοίξουμε ή αν θα τις αφήσουμε κλειστές. Επειδή έτσι προσφέρεται στον καθένα η απίστευτη

2 δυνατότητα να ξεφύγει από τη μονοτονία της μιας και μόνης επαγγελματικής δραστηριότητας, του ενός και μόνου προφίλ, προπάντων, όταν είχε την τύχη να μυηθεί από έναν καθηγητή πάνω από τα κοινά μέτρα. Ο κόσμος είναι πιο πλούσιος από τη μικρή μου ύπαρξη, υπάρχουν και άλλες υπέροχες, ασυνήθιστες πραγματικότητες που θα τις εγκαταλείψω: ιδού το μήνυμα του σχολείου που μας δίνει ένα διπλό μάθημα ταπεινότητας και περιέργειας. Το σχολείο παραμένει μια πολυτέλεια στις ωφελιμιστικές κοινωνίες μας, επειδή συντηρεί το πνεύμα της φιλομάθειας, της ενασχόλησης με τη μελέτη που δεν «χρησιμεύει» σε τίποτα. Εξ ου και το μίσος που γεννά σε εκείνους που θέλουν να το προσαρμόσουν στις απαιτήσεις της αγοράς ή ορισμένων καιροσκόπων. Επιβάλλεται, λοιπόν, να το καταστήσουμε ιερό, να το προστατεύσουμε από τον κίνδυνο να καταποντιστεί μέσα σε μια «φιλελεύθερη» -με την κακή έννοια του όρου- κοινωνία, να αλωθεί από τα ιδιωτικά συμφέροντα, τους διαφημιστικούς ιούς και γενικά από την ομοιομορφία, την αμνησία, τη βλακεία, που είναι οι μάστιγες της δημοκρατίας των μαζών. Το όριο ανάμεσα στο εμπορικό και το μηεμπορικό πρέπει να προσδιορίζεται και να επαναπροσδιορίζεται ακατάπαυστα με συλλογικές και τεκμηριωμένες αποφάσεις. Εναπόκειται στην κάθε γενιά να αποφασίσει αν θα βγάλει στον πλειστηριασμό αυτούς τους συμβολικούς χώρους, αυτά τα εχέγγυα της κοινωνικής συνοχής που είναι η δικαιοσύνη, η δημόσια διοίκηση, ο πολιτισμός, η οικολογία, η εκπαίδευση, οι δημόσιες υπηρεσίες. Η κάθε γενιά θα μετακινήσει τον κέρσορα (1) ανάλογα με τις επιθυμίες της, θα αποφασίσει για τα ρίσκα που είναι διατεθειμένη να αναλάβει, για τις απαγορεύσεις που θα διατηρήσει, για την αντίσταση που θα προβάλει στις παράλογες απαιτήσεις ατόμων ή λόμπι(2^. Ούτε λίγο ούτε πολύ, αυτό που διακυβεύεται είναι η ποικιλομορφία της ζωής μας. Λεξιλόγιο: κέρσορας: «το ποντίκι» στον υπολογιστή. λόμπι: ομάδα προσώπων που ασκούν πολιτική επιρροή και επηρεάζουν παρασκηνιακά την πολιτική κατάσταση. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α1. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (100 λέξεις).

3 Μονάδες 25 Β1. «Όσο αποδεκτό είναι να ιεραρχούμε τα σχολικά ιδρύματα ανάλογα με τις επιδόσεις τους, τόσο καταστροφικό είναι να καταστήσουμε το σχολείο ένα εργοστάσιο παραγωγής πελατών κι όχι ελεύθερων ανθρώπων.»: Να αναπτύξετε το απόσπασμα σε μια παράγραφο λέξεων. Μονάδες 10 Β2. α) Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η τρίτη παράγραφος του κειμένου; β) «Το σχολείο παραμένει μια πολυτέλεια στις ωφελιμιστικές κοινωνίες μας, επειδή συντηρεί το πνεύμα της φιλομάθειας, της ενασχόλησης με τη μελέτη που δεν «χρησιμεύει» σε τίποτα. Εξ ου και το μίσος που γεννά σε εκείνους που θέλουν να το προσαρμόσουν στις απαιτήσεις της αγοράς ή ορισμένων καιροσκόπων.»: ποιος τρόπος και ποιο μέσο πειθούς χρησιμοποιείται σε αυτό το απόσπασμα; Β3. Σε ποιο γραμματειακό είδος ανήκει το κείμενο, να αιτιολογήσετε την απάντηση σας. Μονάδες 10 Μονάδες 5 Β4. α) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου : καταστήσουμε, μεταρρύθμιση, αποφέρουν, ωφελιμιστικές, διακυβεύεται. β) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου : καταστροφικό, αδιακρίτως, ιδιωτικός, ταπεινότητας, συλλογικές Μονάδες 10 Γ. Τώρα που πλησιάζει η στιγμή της αποφοίτησης σας από το Λύκειο, αξιοποιώντας τις εμπειρίες της σχολικής σας ζωής, να γράψετε μια επιστολή προς τον Υπουργό Παιδείας, στην οποία θα διατυπώνετε τεκμηριωμένα τις απόψεις σας για τις αλλαγές που θα θέλατε να γίνουν στο σχολείο, προκείμενου αυτό να ανταποκρίνεται αποτελεσματικότερα στις απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας Μονάδες 40

4 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α1. Ενδεικτικοί πλαγιότιτλοι: Θέμα κειμένου: η ανάγκη προστασίας του εκπαιδευτικού αγαθού από τα συμφέροντα που επιθυμούν να το αλώσουν. Υποχρέωση του κράτους να παρέχει ποιοτικές υπηρεσίες εκπαίδευσης και να προστατεύσει το σχολείο από όσους επιθυμούν να εμπορευτούν το εκπαιδευτικό αγαθό. Παρά τον εκσυγχρονισμό της εκπαίδευσης και τον προσανατολισμό της προς την προετοιμασία για την ικανοποίηση των βιοτικών αναγκών, προτεραιότητά της πρέπει να παραμείνει η διαμόρφωση ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων. Ειδικότερα, προτείνεται η καλλιέργεια της κριτικής ικανότητας, του πλουραλισμού στη σκέψη και η αυτονομία έναντι της μαζοποίησης που καλλιεργεί η διαφημιστική και πολιτική προπαγάνδα. Κλείνοντας, διαπιστώνεται ότι είναι ευθύνη κάθε γενιάς ξεχωριστά να διαφυλάξει τη διανοητική της ελευθερία. Β1. (Θεματική περίοδος) Ο ανταγωνισμός μεταξύ των σχολείων για καλύτερες μαθητικές επιδόσεις ευνοεί όχι την καλλιέργεια ανεξάρτητων προσωπικοτήτων αλλά την εκκόλαψη των άβουλων καταναλωτών του μέλλοντος. (Λεπτομέρειες-σχόλια, ανάπτυξη με αιτιολόγηση) Ο καταναλωτικός και χρησιμοθηρικός τρόπος ζωής εκτιμά τη σχολική επιτυχία όχι με παιδαγωγικά αλλά με οικονομικά κριτήρια. Το σχολείο αποτελεί «προθάλαμο» της κοινωνίας των ενηλίκων όπου κυριαρχεί η καταναλωτική και πολιτική χειραγώγηση. (Κατακλείδα) Είναι ανάγκη το σχολείο να αντισταθεί, δίνοντας έμφαση στην καλλιέργεια της προσωπικής βούλησης.

5 Β2. α) Ο τρόπος ανάπτυξης της τρίτης παραγράφου είναι αιτιολόγηση. Ο συγγραφέας αιτιολογεί τους λόγους ευρύτερης καλλιέργειας του ατόμου («επειδή κοινά μέτρα»). Δηλωτική του τρόπου ανάπτυξης είναι η χρήση της διαρθρωτικής λέξης «επειδή» β) Χρησιμοποιείται επίκληση στη λογική ως τρόπος πειθούς. Μέσο πειθούς είναι το επιχείρημα που έχει τη μορφή συλλογισμού: Προκείμενη: «Το σχολείο παραμένει μια πολυτέλεια στις ωφελιμιστικές κοινωνίες μας, επειδή συντηρεί το πνεύμα της φιλομάθειας, της ενασχόλησης με τη μελέτη που δεν «χρησιμεύει» σε τίποτα.» Συμπέρασμα: «Εξ ου και το μίσος που γεννά σε εκείνους που θέλουν να το προσαρμόσουν στις απαιτήσεις της αγοράς ή ορισμένων καιροσκόπων.». Β3. Το παραπάνω κείμενο ανήκει στο είδος του αποδεικτικού δοκιμίου γιατί εκφράζει τους προβληματισμούς και τις κρίσεις του συγγραφέα πάνω σε ένα θέμα γενικότερου ενδιαφέροντος: την ανάγκη προστασίας του εκπαιδευτικού αγαθού από τα ιδιωτικά συμφέροντα. Συναντάμε κυρίως αναφορική χρήση της γλώσσας ενώ η εναλλαγή στη χρήση γ και α προσώπου προσδίδει ζωντάνια και παραστατικότητα. Σκοπός του συγγραφέα είναι να προβληματίσει το αναγνωστικό κοινό, ενώ η συνοχή ανάμεσα στα νοήματα επιτυγχάνεται με τη συχνή παρουσία διαρθρωτικών λέξεων. Β4. α) καταστήσουμε κάνουμε, μεταρρύθμιση αλλαγή, αποφέρουν αποδώσουν, ωφελιμιστικές χρησιμοθηρικές, διακυβεύεται - κρίνεται β) καταστροφικό ωφέλιμο, αδιακρίτως επιλεκτικά, ιδιωτικός δημόσιος, ταπεινότητας - αλαζονείας συλλογικές ατομικές Γ. Αξιότιμε κύριε Υπουργέ Πρόλογος: Αρχίζουμε με τη λογικοφανή θέση ότι η εκπαίδευση θα πρέπει να εξελίσσεται ώστε να ανταποκρίνεται στα νέα δεδομένα της κάθε εποχής. Ειδικά στη σημερινή εποχή που η τεχνολογία

6 αναπτύσσεται με αλματώδεις ρυθμούς και οι κοινωνίες είναι πια πολυπολιτισμικές, προβάλλει επιτακτική η ανάγκη για ένα νέο εκπαιδευτικό μοντέλο, που θα προετοιμάζει πολίτες ικανούς να παρακολουθούν τις επιταχυνόμενες εξελίξεις και ώριμους για να συμβιώνουν. Το αίτημα επομένως για ουσιαστική μόρφωση και παιδεία, είναι αίτημα της σύγχρονης εποχής. Το εκπαιδευτικό σύστημα στην Ελλάδα ωστόσο δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της νέας, απαιτούνται λοιπόν αλλαγές. Οι αλλαγές θα πρέπει να αποσκοπούν: Στη διαμόρφωση μιας παιδείας ευρύτερης, σφαιρικής και ανθρωπιστικής. Μέσα από την εκπαίδευση θα πρέπει να διαμορφώνονται δημιουργικοί πομποί ήθους γνώσης και ζωής. Θα πρέπει να γαλουχεί προσωπικότητες κριτικά σκεπτόμενες Στη διαμόρφωση δημοκρατικών πολιτών, με την προώθηση του διαλόγου. Πρέπει να ενθαρρυνθεί ο πλουραλισμός των απόψεων και ο σεβασμός για τον άλλον. Στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών με σεμινάρια παιδαγωγικής και ψυχολογικής κατάρτισης και ενημέρωση για τις νέες εξελίξεις στον επιστημονικό τους τομέα Στην εξοικείωση των μαθητών με τα σύγχρονα τεχνολογικά επιτεύγματα. Θα μπορούσε να εφαρμοσθεί η ευρύτερη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών που προσδίδουν νέα διάσταση στην εκπαιδευτική διαδικασία Στην αλλαγή των σχολικών εγχειριδίων, ώστε να ανταποκρίνονται περισσότερο στο πνεύμα και τις ανάγκες της εποχής. Τα βιβλία πέρα από την επιστημονική και την παιδαγωγική τους επάρκεια, θα πρέπει να προβάλλουν την ανεκτικότητα και το σεβασμό για τη διαφορετικότητα. Παράλληλα να φέρνουν σε επαφή τους μαθητές με την πολιτιστική τους κληρονομιά και να αναδεικνύουν την ιδιαίτερη πολιτισμική ταυτότητα του ελληνισμού Επίλογος: Η μόρφωση και η παιδεία αποτελούν ανεκτίμητο εφόδιο για τη ζωή του κάθε ανθρώπου. Η πρόοδος και η ευημερία του κοινωνικού συνόλου άλλωστε εξαρτώνται από την ηθική και την πνευματική καλλιέργεια του κάθε πολίτη. Στη χειμαζόμενη εποχή μας, με δεδομένους τους ταχύτατους μετασχηματισμούς σε όλα τα επίπεδα του πολιτισμού, η παιδεία παραμένει η πιο «σταθερή αξία» που διαμορφώνει τον άνθρωπο Η επένδυση στην εκπαίδευση λοιπόν αποτελεί επένδυση στον μέλλον του τόπου.

7