Εθνικό και κοινοτικό νομικό πλαίσιο Εξοικονόμησης Ενέργειας

Transcript

1 Σειρά Πληροφοριακού και εκπαιδευτικού υλικού Εθνικό και κοινοτικό νομικό πλαίσιο Εξοικονόμησης Ενέργειας Τοπικό σχέδιο για την απασχόληση ανέργων στην κατασκευή και τη συντήρηση έργων Α.Π.Ε. με έμφαση στις δράσεις του προγράμματος και παρεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας Κωδικός ΟΠΣ: ΣΑΕ: Ενάριθμος: ΕΠ ΕΠ DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 1 of 89

2 Σκοπός Σκοπός του εγγράφου είναι να παρουσιάσει το εθνικό και κοινοτικό πλαίσιο Εξοικονόμησης Ενέργειας μέσω των σχετικών Ευρωπαϊκών Οδηγιών. Στην αρχή παρουσιάζονται κάποια στατιστικά δεδομένα ως προς την ενεργειακή κατανάλωση σε κοινοτικό και εθνικό επίπεδο. Στη συνέχεια, παρουσιάζεται οι κοινοτικές οδηγίες σε σχέση με την εξοικονόμηση ενέργειας, η ενσωμάτωση των κοινοτικών οδηγιών στην Ελληνική νομοθεσία, η πορεία του Εθνικού Πλαισίου Εξοικονόμησης Ενέργειας και η σημερινή κατάσταση. Το παρόν συνετάγη στο πλαίσιο του προγράμματος «- Τοπικό σχέδιο για την απασχόληση ανέργων στην κατασκευή και τη συντήρηση έργων Α.Π.Ε. με έμφαση στις δράσεις του προγράμματος και παρεμβάσεων ε- ξοικονόμησης ενέργειας» και αποτελεί παραδοτέο της ακόλουθης δράσης: Δράση Τίτλος Παραδοτέο/προϊόν 4 Ηλεκτρονική δικτύωση, προετοιμασία υπηρεσιών και παραγωγή εκπαιδευτικού και πληροφοριακού υλικού Η σύνταξη του πραγματοποιήθηκε από: TEE / Τμήμα Δυτικής Ελλάδας Υπεύθυνοι Επικοινωνίας/ /τηλέφωνο: Αθανάσιος Σωτ. Δούναβης / ath.sot.dounavis@hotmail.com / Θεοφάνης Κοκμοτός / fankokm@gmail.com / Δημήτρης Κωνσταντακόπουλος / dkonst1975@gmail.com / Αλέξανδρος Παναγιωτόπουλος / panalex_04@yahoo.gr / Έντυπο και ηλεκτρονικό αντίγραφο του πληροφοριακού και εκπαιδευτικού υλικού DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 2 of 89

3 31 Περιεχόμενα Σκοπός Ορισμοί & Συντομογραφίες Ορισμοί Συντομογραφίες Εισαγωγή Κατανάλωση Ενέργειας Ευρωπαϊκά - ελληνικά δεδομένα και στατιστικά Κατανάλωση ενέργειας στα κτίρια Ενεργειακό αποτύπωμα Ενεργειακή Φτώχεια Κατανομή κατανάλωσης ενέργειας για Θέρμανση/Ψύξη Κοινοτικό Πλαίσιο Εξοικονόμησης Ενέργειας Ευρωπαϊκή Οδηγία 2002/91/ΕΚ [7] Στόχος Θέσπιση Μεθοδολογίας Καθορισµός των απαιτήσεων ενεργειακής απόδοσης Περιπτώσεις μη εφαρμογής της Οδηγίας Πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης Επιθεώρηση λεβήτων Επιθεώρηση συστημάτων κλιματισμού Ευρωπαϊκή Οδηγία 2010/31/ΕΕ [8] Στόχος DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 3 of 89

4 Μεθοδολογία υπολογισμού της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων Καθορισμός ελάχιστων απαιτήσεων Περιπτώσεις μη εφαρμογής της Οδηγίας Τεχνικά συστήματα κτιρίων Κτίρια με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας Πιστοποιητικά ενεργειακής απόδοσης Εθνικό Πλαίσιο Εξοικονόμησης Ενέργειας Πορεία Νομοθετικού Πλαισίου Εξοικονόμησης Ενέργειας Νόμος 3661/ Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (Κ.ΕΝ.Α.Κ) Ερμηνευτικές Εγκύκλιοι Κ.ΕΝ.Α.Κ Προεδρικό Διάταγμα 100/2010 ΚΥΑ Νόμοι 4030/2011 και 3818/ Νόμος 4111/ Νόμος 4122/ Σημερινή Κατάσταση [16] Στόχος εξοικονόμησης ενέργειας - Τρόπος επίτευξης στόχου Μέτρα πολιτικής Μελέτη Ενεργειακής Απόδοσης (ΜΕΑ) Κτιρίου Σκοπός και περιεχόμενα της Μελέτης Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίου Γενική Περιγραφή Κτιρίου Γενικά Στοιχεία Κτηρίου Τοπογραφία Οικοπέδου Κτιρίου Τεκμηρίωση Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού Κτηρίου Χωροθέτηση Κτηρίου στο Οικόπεδο Χωροθέτηση Λειτουργιών στο Κτήριο Ηλιοπροστασία Ανοιγμάτων DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 4 of 89

5 Φυσικός Φωτισμός Φυσικός Δροσισμός Παθητικά Ηλιακά Συστήματα Κτηρίου Διαμόρφωση του Περιβάλλοντα Χώρου για τη Βελτίωση του Μικροκλίματος Έλεγχος Θερμομονωτικής Επάρκειας Δομικών Στοιχείων και Κτηρίου Τεκμηρίωση Ελάχιστων Προδιαγραφών και Σχεδιασμού των Ηλεκτρομηχανολογικών Συστημάτων του Κτηρίου Σχεδιασμός Συστημάτων Θέρμανσης, Ψύξης, Αερισμού Σχεδιασμός Συστημάτων Παραγωγής Ζεστού Νερού Χρήσης Σχεδιασμός Συστήματος Φωτισμού Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού & Θερμότητας / Ψύξης Σκοπιμότητα Εφαρμογής Εναλλακτικών Λύσεων Σχεδιασμού των Ηλεκτρομηχανολογικών Συστημάτων του Κτηρίου Ενεργειακή Απόδοση Κτηρίου Κλιματικά Δεδομένα Χρήσεις Κτηρίου Θερμικές Ζώνες Αποτελέσματα Αποτελέσματα Υπολογισμών Έκθεση Αποτελεσμάτων του Λογισμικού ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ & Ενεργειακή Κατάταξη του Κτηρίου Λίστα ελέγχου (Check list) εφαρμογής ελαχίστων απαιτήσεων ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ... 0 Εικόνα 1: Ποσοστό τελικής κατανάλωση ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (28 μέλη) για το 2012 [1] Εικόνα 2: Σύγκριση συνολικής τελικής ενεργειακής κατανάλωσης ανά καύσιμο στην Ευρώπη [2] Εικόνα 3: Πηγές ηλεκτροπαραγωγής στην Ευρωπαϊκή Ένωση (2008) [3] Εικόνα 4: Εγχώρια παραγωγή ενέργειας ανά μορφή καυσίμου στο διασυνδεδεμένο σύστημα [3] Εικόνα 5: Εκπομπές CO 2 ανά ωφέλιμη επιφάνεια [4] DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 5 of 89

6 Εικόνα 6: Ενεργειακοί δείκτες κατανάλωσης ενέργειας σε κτίρια [6] Εικόνα 7: Κατανάλωση ενέργειας ανά χρήση σε κατοικίες [6] Εικόνα 8: Κατανάλωση ενέργειας ανά χρήση στον τριτογενή τομέα [6] Εικόνα 9. Τοπογραφικό διάγραμμα με αποστάσεις και ύψη (ορόφους) γειτονικών κτιρίων DOC Type Controlled Document 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 6 of 89

7 Ορισμοί & Συντομογραφίες 1.1. Ορισμοί κτίριο στεγασμένη κατασκευή µε τοίχους για την οποία χρησιμοποιείται ενέργεια προς ρύθμιση των εσωτερικών κλιματικών συνθηκών ο όρος κτίριο δύναται να αφορά στο κτίριο στο σύνολό του ή σε τμήματα του κτιρίου τα οποία έχουν μελετηθεί ή έχουν τροποποιηθεί για να χρησιμοποιούνται χωριστά ενεργειακή απόδοση κτιρίου η ποσότητα ενέργειας που πράγματι καταναλώνεται ή εκτιμάται ότι ικανοποιεί τις διάφορες ανάγκες που συνδέονται µε την συνήθη χρήση του κτιρίου, οι οποίες μπορούν να περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τη θέρμανση, την παραγωγή ζεστού νερού, την ψύξη, τον εξαερισμό και το φωτισμό. Η ποσότητα αυτή εκφράζεται µε έναν ή περισσότερους αριθμητικούς δείκτες οι οποίοι έχουν υπολογισθεί λαμβάνοντας υπόψη τη μόνωση, τα τεχνικά χαρακτηριστικά και τα χαρακτηριστικά της εγκατάστασης, το σχεδιασμό και τη θέση σε σχέση µε κλιματολογικούς παράγοντες, την έκθεση στον ήλιο και την επίδραση γειτονικών κατασκευών, την παραγωγή ενέργειας του ιδίου του κτιρίου και άλλους παράγοντες που επηρεάζουν την ενεργειακή ζήτηση, στους οποίους περιλαμβάνονται και οι κλιματικές συνθήκες στο εσωτερικό του κτιρίου πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης κτιρίου πιστοποιητικό αναγνωρισμένο από το κράτος µέλος ή νομικό πρόσωπο που αυτό καθορίζει, το οποίο περιλαμβάνει την ενεργειακή απόδοση ενός κτιρίου υπολογιζόμενη σύμφωνα µε μεθοδολογία βασιζόμενη στο γενικό πλαίσιο που παρατίθεται στο παρόν έγγραφο ΣΗΘ (συμπαραγωγή ηλεκτρισµού και θερµότητας) η ταυτόχρονη μετατροπή πρωτογενών καυσίμων σε μηχανική ή ηλεκτρική ποιοτικά κριτήρια ενεργειακής απόδοσης σύστημα κλιματισμού ενέργεια και θερμότητα, υπό ορισμένα συνδυασμός όλων των απαιτουμένων κατασκευαστικών στοιχείων για την παροχή μιας μορφής επεξεργασίας του αέρος κατά την οποία ελέγχεται ή μπορεί να ελαττωθεί η θερμοκρασία, ενδεχομένως σε συνδυασμό µε τον έλεγχο του αερισμού, της υγρασίας και της καθαρότητας του αέρος DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 7 of 89

8 λέβητας ο συνδυασμός σώματος λέβητα και μονάδας καυστήρα που είναι σχεδιασμένος για να μεταβιβάζει στο νερό τη θερμότητα που παράγεται από την καύση ωφέλιµη ονομαστική ισχύς (εκφραζόμενη σε kw) η μέγιστη θερμική ισχύς την οποία αναφέρει και εγγυάται ο κατασκευαστής ως παρεχόμενη κατά τη συνεχή λειτουργία µε ταυτόχρονη τήρηση της ωφέλιμης απόδοσης που προσδιορίζεται από τον κατασκευαστή αντλία θέρμανσης συσκευή ή εγκατάσταση που εξάγει θερμότητα σε χαμηλή θερμοκρασία από τον αέρα, το ύδωρ ή τη γη και την εισάγει στο κτίριο. τεχνικό σύστημα κτιρίου τεχνικός εξοπλισμός για θέρμανση, ψύξη, αερισμό, παραγωγή ζεστού νερού, φωτισμό ή για συν δυασμό τους, ενός κτιρίου ή μιας κτιριακής μονάδας πρωτογενής ενέργεια η ενέργεια από ανανεώσιμες και μη ανανεώσιμες πηγές που δεν έχει υποστεί μετατροπή ή μετασχηματισμό ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές ενέργεια από ανανεώσιμες μη ορυκτές πηγές, δηλαδή αιολική, ηλιακή, αεροθερμική, γεωθερμική, υδροθερμική ενέργεια και ενέργεια από τον ωκεανό, υδροηλεκτρική, από βιομάζα, από τα εκλυόμενα στους χώρους υγειονομικής ταφής αέρια, από τα αέρια που παράγονται σε μονάδες επεξεργασίας λυμάτων και από τα βιοαέρια κέλυφος κτιρίου τα ενσωματωμένα στοιχεία ενός κτιρίου που διαχωρίζουν το εσωτερικό του από το εξωτερικό περιβάλλον κτιριακή μονάδα τμήμα, όροφος ή διαμέρισμα εντός κτιρίου, που έχει σχεδιασθεί ή υποστεί μετατροπή ώστε να χρησιμοποι είται χωριστά δομικό στοιχείο DOC Type Controlled Document 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 8 of 89

9 τεχνικό σύστημα κτιρίου ή στοιχείο του κελύφους του κτιρίου ανακαίνιση μεγάλης κλίμακας η ανακαίνιση κτιρίου κατά την οποία η συνολική δαπάνη της ανακαίνισης που αφορά το κέλυφος του κτιρίου ή τα τεχνικά συστήματά του υπερβαίνει το25 % της αξίας του κτιρίου, εξαιρουμένης της αξίας του οικοπέδου επί του οποίου έχει κατασκευαστεί το κτίριο ή υφίσταται ανακαίνιση άνω του 25 % της επιφανείας του κελύφους του κτιρίου ευρωπαϊκό πρότυπο πρότυπο που εκδίδεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τυποποίησης (CEN), την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ηλεκτροτεχνικής Τυποποίησης (Cenelec) ή το Ευρωπαϊκό Ινστι τούτο Τυποποίησης στον τομέα των Τηλεπικοινωνιών (ETSI) και διατίθεται προς δημόσια χρήση βέλτιστο από πλευράς κόστους επίπεδο το επίπεδο ενεργειακής απόδοσης που έχει ως αποτέλεσμα το χαμηλότερο κόστος κατά την εκτιμώμενη διάρκεια του οικονομικού κύκλου ζωής, όπου: το χαμηλότερο κόστος καθορίζεται λαμβανομένου υπόψη του κόστους ενεργειακών επενδύσεων, του κόστους συντή ρησης και λειτουργίας (συμπεριλαμβανομένων των ενεργει ακών δαπανών και οικονομιών, της κατηγορίας του κτιρίου, των κερδών από την παραχθείσα ενέργεια), κατά περίπτωση, και των δαπανών διάθεσης, κατά περίπτωση ο εκτιμώμενος οικονομικός κύκλος ζωής καθορίζεται από κάθε κράτος μέλος. Αναφέρεται στον υπόλοιπο εκτιμώμενο οικονομικό κύκλο ζωής ενός κτιρίου εφόσον οι απαιτήσεις για ενεργειακή απόδοση έχουν τεθεί για το σύνολο του κτιρίου ή στον εκτιμώμενο οικονομικό κύκλο ζωής δομικού στοιχείο εφόσον οι απαιτήσεις για ενεργειακή απόδοση έχουν τεθεί για τα δομικά στοιχεία Το βέλτιστο από πλευράς κόστους επίπεδο πρέπει να ευρίσκεται εντός του φάσματος επιπέδων απόδοσης όπου η ανάλυση της σχέσης κόστους-οφέλους για ολόκληρο τον εκτιμώμενο οικονομικό κύκλο ζωής είναι θετική ονομαστική ισχύς εξόδου DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 9 of 89

10 η μέγιστη θερμική ισχύς εκφραζόμενη σε kw την οποία αναφέρει και εγγυάται ο κατασκευαστής ως παρεχόμενη κατά τη συνεχή λειτουργία με ταυτόχρονη τήρηση της ωφέλιμης απόδοσης που προσδιορίζεται από τον κατασκευαστή αντλία θερμότητας μηχάνημα, συσκευή ή εγκατάσταση που μεταφέρει θερμότητα από φυσικό περιβάλλον όπως ο αέρας, το νερό ή το έδαφος σε κτίρια ή βιομηχανικές εφαρμογές με την αναστροφή της φυσικής ροής της θερμότητας, κατά τρόπο ώστε να ρέει από χαμηλότερη σε υψηλότερη θερμοκρασία για τις αναστρέψιμες αντλίες θερμότητας, μπορεί επίσης να μεταφέρει θερμότητα από το κτίριο στο φυσικό περιβάλλον τηλεθέρμανση ή τηλεψύξη η διανομή θερμικής ενέργειας με τη μορφή ατμού, ζεστού νερού ή ψυχρών υγρών, από ένα κεντρικό σημείο παραγωγής μέσω δικτύου σε πολλαπλά κτίρια ή θέσεις, για την κάλυψη θερμικών ή ψυκτικών αναγκών χώρων ή διεργασιών. 201 DOC Type Controlled Document 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 10 of 89

11 Συντομογραφίες Π.Ε.Α.: Κ.ΕΝ.Α.Κ.: Ε.Υ.ΕΠ.ΕΝ: ΖΝΧ: Τ.Ο.Τ.Ε.Ε.: Υ.ΠΕ.ΚΑ: ΣΗΘ: Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης των Κτιρίων της Ειδικής Υπηρεσίας Επιθεωρητών Ενέργειας Ζεστό νερό χρήσης Τεχνική Οδηγία Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας Υπουργείο Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού και Θερμότητας 204 DOC Type Controlled Document 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 11 of 89

12 Εισαγωγή Τα τελευταία χρόνια τα ενεργειακά προβλήματα βρίσκονται στην κορυφή του ενδιαφέροντος και επηρεάζουν άμεσα και καθοριστικά τις οικονομίες και τις πολιτικές σε παγκόσμιο επίπεδο. Η ενεργειακή αγορά είναι δυναμική, καθορίζεται βέβαια από τον νόμο της προσφοράς και της ζήτησης και επηρεάζεται σημαντικά από ενδογενείς παράγοντες και τάσεις όπως θα ήταν φυσικό, αλλά εξαρτάται ιδιαίτερα και από διεθνείς εξελίξεις και συγκυρίες. Οι ενεργειακοί κλυδωνισμοί γίνονται πιο ανησυχητικοί σε συνδυασμό με τα περιβαλλοντικά προβλήματα που προκύπτουν από την συνεχή χρήση ορυκτών καυσίμων, με την παγκόσμια βιομηχανική έκρηξη, και με την αλματώδη ανάπτυξη των μεγάλων Ασιατικών χωρών όπως η Ινδία και η Κίνα. Οι διεθνείς σχέσεις έχουν εξέχουσα σημασία στην επίλυση του ενεργειακού ζητήματος, κύρια όσον αφορά χώρες που έχουν έλλειμμα ενεργειακής αυτοδυναμίας, όπως είναι και η Ελλάδα. Η εξασφάλιση πρόσβασης σε εισαγόμενους ενεργειακούς πόρους με συμφέροντες και ανταγωνιστικούς όρους είναι η πρωταρχικός στόχος για τις διεθνείς σχέσεις των ενεργειακά εξαρτημένων χωρών. Η επιτυχία της εθνικής πολιτικής, βρίσκεται αναπόφευκτα σε άμεση σχέση και συνάρτηση με τις διεθνείς σχέσεις. Η Ελλάδα σαν μέλος της ΕΕ, συμμετέχει στην λήψη αποφάσεων και στη διαμόρφωση της ενιαίας ευρωπαϊκής πολιτικής και στον τομέα της ενέργειας όπως και σε όλους τους άλλους τομείς. Η Ευρωπαϊκή πολιτική και οι Ευρωπαϊκές Οδηγίες που θα εξετασθούν λεπτομερώς παρακάτω, είναι προϊόντα των διεθνών σχέσεων και διαβουλεύσεων των συμμετεχόντων χωρών σε Ευρωπαϊκό επίπεδο Κατανάλωση Ενέργειας Ευρωπαϊκά - ελληνικά δεδομένα και στατιστικά Το μέγεθος της κατανάλωσης αποτελεί έκφραση της ποιότητας ζωής. Κατά τον ίδιο, όμως, τρόπο αποτελεί και δείκτη της οικονομικής προόδου. Ταυτόχρονα, όμως, η πρόοδος αυτή επηρεάζεται ισχυρά από την ύπαρξη ή µη διαθέσιμη ενέργειας σε «προσιτό» κόστος, µε την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας να αποτελεί την πιο χαρακτηριστική ένδειξη της ανόδου του βιοτικού επιπέδου και των οικονομικών, αλλά και κοινωνικών εξελίξεων. Κι αυτό, επειδή η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας απαιτεί τις υψηλότερες επενδύσεις από κάθε άλλη ενεργειακή μορφή. Από την άλλη, ενώ για την ικανοποίηση των αναγκών σε υγρά καύσιμα δεν υπάρχει, προς το παρόν, εναλλακτική λύση, για την παραγωγή ηλεκτρισµού μπορούν να χρησιμοποιηθούν αρκετές διαφορετικές πρωτογενείς πηγές ενέργειας, επιτρέποντας την διαμόρφωση εναλλακτικών στρατηγικών. DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 12 of 89

13 Η εξάρτηση της οικονομικής ανάπτυξης από την διαθεσιμότητα ενέργειας δικαιολογείται, αν παρατηρήσουμε τη συμβολή των τριών βασικών οικονομικών δραστηριοτήτων στην εξέλιξη και τη σύνθεση του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος για τις χώρες τις Ευρωπαϊκής Ένωσης (εικ. 1). Οι κλάδοι των μεταφορών και του τριτογενούς τομέα, που απορροφούν όλο και περισσότερη ενέργεια, είναι οι κλάδοι της εκσυγχρονιζόμενης Ευρώπης, της «νέας οικονομίας» και της παροχής υπηρεσιών. Η μείωση της σημασίας της παραδοσιακής βιομηχανίας, που χρησιμοποιούσε τον άνθρακα και το πετρέλαιο, και η μετάβαση σε µία οικονομία του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας συνδυάζονται µε την απελευθέρωση της παραγωγής, διανομής και πώλησης αυτών των ενεργειακών πόρων, και δημιουργούν ένα καινούριο περιβάλλον Εικόνα 1: Ποσοστό τελικής κατανάλωση ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (28 μέλη) για το 2012 [1] Οι εξελίξεις αυτές γίνονται πιο κατανοητές αν παρατηρήσει κανείς την εξέλιξη της τελικής κατανάλωσης ενέργειας ανάλογα µε τη μορφή της (εικ. 2): ο άνθρακας για καύση πχ στη χαλυβουργία, το πετρέλαιο για μεταφορές και θέρμανση, το φυσικό αέριο για καύση στη βιομηχανία, η θερμότητα για τηλεθέρμανση κτιρίων και γεωργικές εφαρμογές ως προϊόν άλλων διεργασιών, ο ηλεκτρισμός που προέρχεται από άνθρακα, πυρηνική ενέργεια και αιολικά και υδροηλεκτρικά «μεγάλα» συστήματα, η γεωθερμία για θέρμανση κτιρίων και γεωργικές εφαρμογές, οι «μικρότερες» Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας όπως οι ηλιακοί συλλέκτες και τα αυτόνομα φωτοβολταϊκά στοιχεία. 252 DOC Type Controlled Document 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 13 of 89

14 Θερμότητα 4% Στερεά καύσιμα 4% Ευρώπη Άλλο 0% Ηλεκτρισμός 21% Πετρελαϊκά προϊόντα 42% Αέρια Καύσιμα 23% ΑΠΕ 6% Εικόνα 2: Σύγκριση συνολικής τελικής ενεργειακής κατανάλωσης ανά καύσιμο στην Ευρώπη [2] Η ραγδαία μείωση της συμβολής του άνθρακα, που υποκαθίσταται κυρίως από το φυσικό αέριο, αποτελεί χαρακτηριστική ένδειξη των όσων συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια (εικ. 3). Η κατακόρυφη άνοδος του επιπέδου ζωής στην Ευρώπη μετά το 1945 βασίστηκε στην βιομηχανική ανάπτυξη χάρις στην διάδοση της χρήσης "ενεργοβόρων" καταναλωτικών, βιομηχανικών αγαθών από το σύνολο των κοινωνικών τάξεων του δυτικού κόσµου, αλλά και την υιοθέτηση ενός τρόπου ζωής πολύ πιο "εξυπηρετικού για τον χρήστη" απ' ότι στις αρχές του αιώνα. Η βελτίωση του επιπέδου της ποιότητας ζωής, πέρα από τη φιλοσοφική έννοια που μπορεί να έχει ο όρος, οφείλεται στην δυνατότητα απόκτησης και χρήσης καταναλωτικών συσκευών. Οφείλεται στην δυνατότητα μεταφοράς, συντήρησης και διάθεσης αγαθών. Οφείλεται, τέλος, στην ευκολία μετακίνησης και στο υψηλότερο επίπεδο διαβίωσης, τόσο στην κατοικία όσο και στο χώρο εργασίας. Το σύνολο αυτών των αλλαγών βασίστηκε, μεταξύ άλλων, στην παρουσία ενέργειας σε ποσότητες μεγαλύτερες από ποτέ, και μάλιστα συγκεκριμένης μορφής. Η διατήρηση αυτού του τρόπου ζωής εξακολουθεί να βασίζεται στην ενεργειακή επάρκεια, συνδυαζόμενη µε την ανάγκη επίτευξης του χαμηλού κόστους της ενέργειας, αλλά και της μείωσης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη χρήση της. DOC Type Controlled Document 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 14 of 89

15 Εικόνα 3: Πηγές ηλεκτροπαραγωγής στην Ευρωπαϊκή Ένωση (2008) [3] Στην Ελλάδα, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας προέρχεται κυρίως από θερμικούς σταθμούς. Η συγκέντρωση των θερμικών ηλεκτροπαραγωγικών σταθμών στο Βορρά της χώρας δημιουργεί αυξημένες απώλειες κατά τη μεταφορά και ανισορροπία στη λειτουργία. Ωστόσο ο σχεδιασμός τους βασίστηκε στην εγγύτητά τους στις περιοχές που είναι οι πλουτοπαραγωγικές πηγές του λιγνίτη, ο οποίος αποτελεί την καύσιμη πρώτη ύλη για αρκετούς σταθμούς. Στη χώρα μας υπάρχουν τέσσερις περιοχές με αποθέματα λιγνίτη, στη Δράμα, στη Δυτική Μακεδονία, στην Ελασσόνα και στη Μεγαλόπολη. Έτσι σύμφωνα με στοιχεία του 2008 για το Διασυνδεδεμένο Σύστημα [10], το 67.7% της εγκατεστημένης ισχύος των ηλεκτροπαραγωγικών μονάδων είναι θερμικοί σταθμοί, εκ των οποίων με λιγνίτη 4808 MW, με πετρέλαιο 1160 MW και με φυσικό αέριο 2447,7 MW. Το 24,3% είναι υδροηλεκτρικοί σταθμοί και το 8% είναι μονάδες ΑΠΕ. Στο διασυνδεδεμένο σύστημα η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ανά μορφή καυσίμου φαίνεται στην παρακάτω εικόνα [3]: DOC Type Controlled Document 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 15 of 89

16 Εικόνα 4: Εγχώρια παραγωγή ενέργειας ανά μορφή καυσίμου στο διασυνδεδεμένο σύστημα [3] Κατανάλωση ενέργειας στα κτίρια Ενεργειακό αποτύπωμα Η κατανόηση της κτιριακής ενεργειακής κατανάλωσης, απαιτεί μια βαθιά γνώση των επιπέδων της καταναλώσιμης ενέργειας ανά τα έτη, καθώς και το είδος των καυσίμων που χρησιμοποιούνται. Η κατανάλωση καθορίζεται από δύο βασικές τάσεις: την αύξηση κατά 50% της χρήσης της ηλεκτρικής ενέργειας και του φυσικού αερίου και την μείωση της χρήσης του πετρελαίου και των στερεών καυσίμων κατά 27% και 75%, αντίστοιχα. Συνολικά, η ενεργειακή χρήση των κτιρίων παρουσιάζει μια αυξητική τάση, με αύξηση από 400 Mtoe έως και 450 Mtoe τα τελευταία 20 χρόνια. Φαινόμενο που πιθανώς να συνεχιστεί εάν δεν ληφθούν ουσιαστικά μέτρα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. Αναφορικά με τις εκπομπές CO 2, τα κτίρια ευθύνονται για το 36% του συνόλου στην Ευρώπη. Ο μέσος όρος των ειδικών εκπομπών CO 2 στην Ευρώπη αντιστοιχεί σε 54kg CO 2 / m 2, όπου οι εθνικές τιμές kg CO 2 ανά εμβαδόν διαφέρουν στην κλίμακα από 5 ως 120 kgco 2 /m 2 όπως φαίνεται στην εικόνα 5. Βασικός συντελεστής σε αυτό είναι η κτιριακή απόδοση. Επιπλέον, οι εκπομπές CO 2 συνδέονται με το συγκεκριμένο ενεργειακό μείγμα που χρησιμοποιείται στα κτίρια, στην εκάστοτε χώρα. Παραδείγματος χάριν, ο βαθμός στον οποίο χρησιμοποιούνται οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στα κτίρια, η χρήση της τηλεθέρμανσης και της συμπαραγωγής και οι πηγές παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε κάθε χώρα, επηρεάζουν τις εκπομπές των ανάλογων κτιρίων. Οι παραλλαγές στο μίγμα ενεργειακού εφοδιασμού επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τις εκπομπές CO 2 των κτιρίων όπου για παράδειγμα, η Νορβηγία και η Γαλλία είναι μεταξύ των χωρών με τις χαμηλότερες εκπομπές CO 2 στην Ευρώπη (εικ. 5), γεγονός που οφείλεται στην εξάρτησή τους από την υδροηλεκτρική και την πυρηνική ενέργεια αντιστοίχως [4]. DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 16 of 89

17 Εικόνα 5: Εκπομπές CO 2 ανά ωφέλιμη επιφάνεια [4] Όσον αφορά τις εκπομπές CO 2 στη χώρα μας, (πίνακας 3 που εμπεριέχει τις εκπομπές του CO 2 ανά τομέα στη χώρα μας), παρατηρείται μία αύξηση της κατανάλωσης της ενέργειας κυρίως στον κτιριακό τομέα και σημαντική μείωση στον τομέα της βιομηχανίας. Στις εκπομπές CO 2 παρατηρούμε μία σημαντική αύξηση στον κτιριακό τομέα και μια ελπιδοφόρα μείωση στον τομέα της βιομηχανίας DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 17 of 89

18 Τελική χρήση Κτιριακός τομέας 34% 37% 41% 44% 42% 43% 44% Μεταφορές 19% 21% 20% 21% 20% 21% 22% 314 Βιομηχανία 39% 34% 31% 28% 31% 29% 27% Λοιπές χρήσεις Πίνακας 1: Κατανομή ρύπων [3] 8% 8% 8% 7% 7% 7% 7% Ενεργειακή Φτώχεια Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος, του φυσικού αερίου και του πετρελαίου θέρμανσης συνεχίζουν την αυξητική τους πορεία. Πιο συγκεκριμένα: Από τη σύγκριση του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή του Οκτωβρίου 2012 με τον αντίστοιχο Δείκτη του Οκτωβρίου 2011, προκύπτει αύξηση κατά : ,2% της ομάδας «Πετρέλαιο Θέρμανσης», 17% της ομάδας «Φυσικό Αέριο» 16,3% της ομάδας «Ηλεκτρισμός» Όμως, δεν πρέπει να αγνοείται το γεγονός ότι τα 2,5 τελευταία χρόνια οι μισθοί έχουν μειωθεί κατά 30% και έπεται συνέχεια. Καθώς αυξάνονται οι τιμές του πετρελαίου θέρμανσης, του φυσικού αερίου και του ηλεκτρικού ρεύματος, με παράλληλη μείωση των μισθών, τα νοικοκυριά αναγκάζονται να περιορίσουν τις δαπάνες τους για ενέργεια. Όμως, η μείωση της ενέργειας συνδέεται με τη μείωση της ποιότητας ζωής. Η εισροή της ενέργειας αποτελεί βασική δύναμη της οικονομικής μεγέθυνσης και της ανάπτυξης. Οι υπηρεσίες της ενέργειας επηρεάζουν διάφορες δραστηριότητες της ανθρώπινης ζωής. Η ενεργειακή φτώχεια είναι μια κατάσταση του νοικοκυριού όπου θα πρέπει να πληρώνει περισσότερο από το 10% του εισοδήματός του για να έχει στο σπίτι του ένα αποδεκτό επίπεδο θερμοκρασίας. Ο ορισμός αυτός περιλαμβάνει όλες τις υπηρεσίες ενέργειας (π.χ. φωτισμό, κλπ.) Με άλλα λόγια η ενεργειακή φτώχεια συνδέεται με την κατάσταση όπου κάποιο νοικοκυριό δεν έχει τη δυνατότητα να θερμάνει το σπίτι του έτσι ώστε να αισθάνεται υγιής. Η ενεργειακή φτώχεια προκαλείται από ένα συνδυασμό τριών παραγόντων: DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 18 of 89

19 Χαμηλό Εισόδημα Υψηλές τιμές πετρελαίου, ηλεκτρισμού, φυσικού αερίου Αναποτελεσματική ενεργειακή απόδοση των κτιρίων. Η επί πολλά έτη αδράνεια της Ελληνικής Πολιτείας να θεσπίσει τις προδιαγραφές για τη θερμική ποιότητα των κατασκευών Τα περισσότερα κτίρια της χώρας από απόψεως κατασκευής, περιφρόνησαν τη διάσταση του ενεργειακού σχεδιασμού και σήμερα με την οικονομική κρίση αποδεικνύεται ότι η παράλειψη αυτή που έγινε για λόγους αύξησης κέρδους, αναδεικνύει το κόστος της κατανάλωσης ενέργειας. Ήδη αναφέρθηκαν δύο από τους τρεις παράγοντες: α) υψηλές τιμές ενέργειας και β) χαμηλό εισόδημα, που προκαλούν την ενεργειακή φτώχεια. Η αύξηση, όχι μόνο της τιμής των καυσίμων, αλλά και η ενεργειακή ποιότητα των κτιρίων, οδηγεί σήμερα τα ελληνικά νοικοκυριά στο να μην μπορούν να ανταποκριθούν στο κόστος κατανάλωσης ενέργειας. Έτσι, όταν ένα Ελληνικό νοικοκυριό δαπανά περισσότερο από 10% του ετήσιου οικογενειακού του εισοδήματος για τις δαπάνες των ενεργειακών του αναγκών, τότε λέμε ότι πλήττεται από ενεργειακή φτώχεια. Η μέση ενεργειακή κατανάλωση των κτιρίων της Αθήνας φτάνει τις 29 κιλοβατώρες το χρόνο ανά κυβικό. Στη Δανία ανέρχεται σε 13 κιλοβατώρες το χρόνο ανά κυβικό, στη Γερμανία σε 21 κιλοβατώρες το χρόνο ανά κυβικό, ενώ στην Ολλανδία σε 20 κιλοβατώρες το χρόνο ανά κυβικό Κατανομή κατανάλωσης ενέργειας για Θέρμανση/Ψύξη Ο τυπικός τρόπος κάλυψης των θερμικών, αλλά και ηλεκτρικών φορτίων ενός καταναλωτή ή μιας ομάδας καταναλωτών είναι η αγορά ηλεκτρικού ρεύματος από το κράτος και η καύση κάποιου είδους καυσίμου σε λέβητα, για την παραγωγή θερμότητας, ΖΝΧ ή/και ατμού. Ωστόσο, η μέση απόδοση των μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα μας είναι περίπου 35%, που σημαίνει ότι σχεδόν το 66% της ενέργειας του καυσίμου χάνεται στο περιβάλλον ως θερμότητα. Αυτό, σε συνδυασμό με την καύση πρωτογενούς καυσίμου, αέριο, πετρέλαιο κ.α. για την παραγωγή θερμικής ενέργειας με αποδόσεις που κυμαίνονται από 70% έως 90%, προκαλούν σημαντικά περιβαλλοντικά προβλήματα. Στα μέλη κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο κτιριακός τομέας καταναλώνει σχεδόν το 40% της τελικής ενεργειακής κατανάλωσης. Η τελική κατανάλωση ενέργειας, στην Ελλάδα, στα κτίρια του τριτογενή (δημόσια - ιδιωτικά, νοσοκομεία, σχολεία, ξενοδοχεία κ.λ.π.) και του οικιακού τομέα αφορά σχεδόν το 30% του ενεργειακού ισοζυγίου της. Η ενέργεια η οποία δαπανάται στα κτίρια διανέμεται για την ψύξη, τη θέρμανση, τον φωτισμό και τα λοιπά εγκατεστημένα μηχανήματα. Η κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση, αλλά και ψύξη εξαρτάται από τον τύπο και την κατασκευή του κτιρίου, από το κλίμα της περιοχής, από τις ώρες που λειτουργεί ένα κτίριο, από τα συστήματα θέρμανσης DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 19 of 89

20 και κλιματισμού, από τις συσκευές και τον πάσης φύσεως ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό, καθώς και από την συμπεριφορά των χρηστών σε σημαντικότατο βαθμό. Η ενέργεια που καταναλώνουν τα σπίτια στην Ελλάδα έχει αυξηθεί κατά 5.4% ανά έτος στη χρονική περίοδο με κύριες πηγές χρήσης τα προϊόντα του πετρελαίου, αλλά και τον ηλεκτρισμό. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, είναι ξεκάθαρο, ότι το μερίδιο της ηλεκτρικής ενέργειας στην οικιακή κατανάλωση ενέργειας αυξάνεται με σταθερό ρυθμό. Με μετρήσιμους όρους το μερίδιο της ηλεκτρικής αυτής ενέργειας αυξάνεται ανά έτος κατά 2%. Το κύριο μέρος αυτής της αύξησης οφείλεται στην αύξηση του αριθμού των καταναλωτών. Αντιθέτως, το μερίδιο των πετρελαιοειδών ελαττώνεται ετησίως κατά 0.6%, ενώ η χρήση άλλων πηγών ενέργειας, π.χ. κάρβουνο, παρέμεινε ίδια ή μειώθηκε. Η κύρια πηγή οικιακής ενέργειας στην Ελλάδα, φαίνεται να είναι η ηλεκτρική, εκτός από τη θέρμανση όπου το μερίδιο της ηλεκτρικής ενέργειας είναι λιγότερο από 10% και η κύρια πηγή ενέργειας είναι το πετρέλαιο. Αυτός ο συσχετισμός μπορεί να διαφοροποιηθεί δραστικά μέσα στα επόμενα χρόνια λόγω της γρήγορης εξάπλωσης του φυσικού αερίου. Συνεπώς, η χρησιμοποίηση του φυσικού αερίου, το οποίο βλάπτει πολύ λιγότερο το περιβάλλον, μπορεί να οδηγήσει με το πέρασμα του χρόνου στην αντικατάσταση των κλασσικών πηγών ενέργειας. Είναι άξιο λόγου να επισημανθεί ότι από το σύνολο των κτιρίων της Ελλάδας, οι κατοικίες αποτελούν το 73% (Εθνική Στατιστική Υπηρεσία). Στις κατοικίες η θέρμανση των χώρων της αφορά το 61% της συνολικής κατανάλωσης και ο δροσισμός 2%, με διαρκώς αυξανόμενη τάση. Στα υπόλοιπα κτίρια του τριτογενή τομέα η θέρμανση αντιπροσωπεύει το 52% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας και ο θερινός κλιματισμός το 17%. Από τα παραπάνω αναφερόμενα ποσοστά προκύπτει ότι σχεδόν το 20% του ενεργειακού ισοζυγίου της χώρας μας δαπανάται για τη θέρμανση και τον κλιματισμό των κτιρίων του οικιακού και του τριτογενούς τομέα και το ρεύμα είναι διαρκώς αυξητικό. Στην Ελλάδα τα κτίρια, ανήκουν κατά βάση στον τριτογενή αλλά και στον οικιακό τομέα. Κτίρια του τριτογενή τομέα είναι τα γραφεία, τα καταστήματα, τα ξενοδοχεία, τα σχολεία και τα νοσοκομεία. Επιπροσθέτως, υπάρχει ένα μικρό ποσοστό κτιρίων του τριτογενή τομέα με διαφορετικές χρήσεις, π.χ. εργαστηριακοί, βιομηχανικοί και αποθηκευτικοί χώροι και πάσης φύσεως αθλητικές εγκαταστάσεις. Ταυτόχρονα, ο οικιακός τομέας περιλαμβάνει τα κτίρια μονοκατοικιών και πολυκατοικιών. Ο τριτογενής τομέας που αφορά σχεδόν όλα τα κτίρια, καταλαμβάνει σήμερα το 36% της ζήτησης ενέργειας στην χώρα μας. Αυτό δείχνει ότι τα κτίρια είναι αρκετά ενεργοβόρα και συμμετέχουν δυναμικά στο ενεργειακό πρόβλημα. Στην εικόνα 7 παρατίθενται οι ενεργειακοί δείκτες που δείχνουν την μέση ετήσια συνολική κατανάλωση ενέργειας ανά μονάδα επιφανείας για διάφορες χρήσεις Ελληνικών κτιρίων του τριτογενή τομέα. Σε κλειστές αθλητικές εγκαταστάσεις με πισίνες και λόγω της υψηλής ζήτησης θερμικής ενέργειας παρουσιάζεται η μεγαλύτερη κατανάλωση. Οι τιμές αυτές γίνονται μεγαλύτερες όταν υπάρχουν ειδικές Η/Μ εγκαταστάσεις. Την μικρότερη κατανάλωση ενέργειας παρουσιάζουν τα σχολεία και οι κλειστές αθλητικές εγκαταστάσεις με γυμναστήρια. DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 20 of 89

21 Από την άλλη οι ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις είναι ιδιαίτερα ενεργοβόρες. Τα γραφεία και τα εμπορικά καταστήματα έχουν αυξημένη ζήτηση ενέργειας εξαιτίας της συνεχής λειτουργίας του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού κατά τη διάρκεια λειτουργίας τους. Οι κατοικίες έχουν μικρότερο ενεργειακό δείκτη συγκρινόμενες με τα υπόλοιπα κτίρια, αλλά αν ληφθεί υπόψη ο μεγάλος αριθμός των κατοικιών, φαίνεται ξεκάθαρα ότι η συμμετοχή τους στην κατανάλωση ενέργειας στον κτιριακό τομέα είναι πολύ μεγάλη [5] Εικόνα 6: Ενεργειακοί δείκτες κατανάλωσης ενέργειας σε κτίρια [6] Στην εικόνα 8 φαίνεται ότι το μεγαλύτερο ποσοστό ηλεκτρικής ενέργειας, το οποίο δαπανάται σε μια κατοικία, είναι για τις ανάγκες ψύξης φαγώσιμων πάσης φύσεως. Άξια λόγου, ακόμη, κατανάλωση ενέργειας αποτελεί το μαγείρεμα καθώς και το ΖΝΧ. Στα κτίρια του τριτογενή τομέα το μεγαλύτερο ποσό ενέργειας (εικόνα 9), σχεδόν το 51%, χρησιμοποιείται για την θέρμανση του χώρου. Στον τριτογενή τομέα υπάρχει πολύ μεγαλύτερη κατανάλωση ενέργειας για την ανάγκη φωτισμού του χώρου. DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 21 of 89

22 Εικόνα 7: Κατανάλωση ενέργειας ανά χρήση σε κατοικίες [6] Εικόνα 8: Κατανάλωση ενέργειας ανά χρήση στον τριτογενή τομέα [6] 412 DOC Type Controlled Document 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 22 of 89

23 Κοινοτικό Πλαίσιο Εξοικονόμησης Ενέργειας Στα πλαίσια της ευρύτερης πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εξοικονόμηση ενέργειας και τον περιορισμό των ρύπων έχουν εκδοθεί πολλές σχετικές κοινοτικές οδηγίες και κανονισμοί. Ειδικότερα για τον περιορισμό της κατανάλωσης ενέργειας στον κτηριακό τομέα, η κύρια κοινοτική οδηγία είναι η 91/2002 «Ενεργειακή απόδοση κτηρίων», η οποία αναθεωρήθηκε με την οδηγία 31/2010. Η οδηγία 91/2002 έχει ήδη υιοθετηθεί και εφαρμοστεί στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, μέσω του αντίστοιχου κανονιστικού πλαισίου. Το 2002 εκδόθηκε η ευρωπαϊκή κοινοτική οδηγία 91 για την «Ενεργειακή απόδοση των κτηρίων», η οποία έδινε τις γενικές κατευθύνσεις στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου να περιορίσουν την κατανάλωση ενέργειας στα κτήρια. Τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης όφειλαν να εναρμονιστούν με την οδηγία αυτή έως τον Ιανουάριο του 2006, ενώ δινόταν μια δοκιμαστική περίοδο τριών (3) ετών μέχρι το 2009, για την πλήρη ισχύ και εφαρμογή του αντίστοιχου νομοθετικού πλαισίου για κάθε χώρα. Μεταξύ άλλων η οδηγία προέβλεπε: την έκδοση του πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης (Π.Ε.Α.) των κτηρίων, τον καθορισμό ελάχιστων ενεργειακών απαιτήσεων για τα νέα κτήρια, συστάσεις για οικονομικά αποδεκτές βελτιώσεις ενεργειακής απόδοσης, την τακτική επιθεώρηση των λεβήτων και εγκαταστάσεων θέρμανσης, την τακτική επιθεώρηση των εγκαταστάσεων ψύξης και κλιματισμού. Η ευρωπαϊκή κοινοτική οδηγία αναθεωρήθηκε με την οδηγία 31/2010 (19 Μαΐου 2010) και βάσει του άρθρου 28 τα κράτη μέλη έπρεπε να εναρμονιστούν μέχρι τις 9 Ιουλίου του Στην αναθεώρηση υπάρχουν αρκετές αλλαγές και υποχρεώσεις, οι κυριότερες των οποίων είναι: Η κατάργηση του ορίου επιφάνειας (1000 m 2 ) για όλα τα νέα και ριζικώς ανακαινιζόμενα κτήρια που υποχρεούνται στην σύνταξη ενεργειακής μελέτης. Ο περιορισμός του ορίου επιφάνειας των 1000 m 2 για τα δημόσια κτήρια που έχουν υποχρέωση έκδοσης πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης κτηρίων σε 500 m 2, και ακόμη περαιτέρω μείωση της επιφάνειας αυτής στα 250 m 2 από τις 9 Ιουλίου Στα επόμενα κεφάλαια παρουσιάζονται αναλυτικά οι δύο κοινοτικές οδηγίες. 440 DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 23 of 89

24 Ευρωπαϊκή Οδηγία 2002/91/ΕΚ [7] Στόχος Η Οδηγία 2002/91/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Δεκεμβρίου 2002, για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων βασίζεται στα ακόλουθα τέσσερα βασικά στοιχεία: κοινή μεθοδολογία για τον υπολογισμό της ολοκληρωμένης ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων ελάχιστα πρότυπα ενεργειακής απόδοσης για νέα κτίρια και υφιστάμενα κτίρια, σε περίπτωση που υποβάλλονται σε μεγάλης κλίμακας ανακαίνιση συστήματα πιστοποίησης για νέα και υφιστάμενα κτίρια και, σε δημόσια κτίρια, τοιχοκόλληση των πιστοποιητικών και άλλων σχετικών πληροφοριών. Τα πιστοποιητικά δεν πρέπει να είναι παλαιότερα των 5 ετών επιθεώρηση των λεβήτων και των κεντρικών εγκαταστάσεων κλιματισμού στα κτίρια σε τακτά χρονικά διαστήματα και, επιπλέον, αξιολόγηση της εγκατάστασης θέρμανσης όταν οι λέβητες είναι παλαιότεροι των 15 ετών Η κοινή μεθοδολογία υπολογισμού θα πρέπει να περιλαμβάνει όλους τους παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται η ενεργειακή απόδοση, και όχι πλέον μόνον την ποιότητα της μόνωσης του κτιρίου. Στην εν λόγω ολοκληρωμένη προσέγγιση θα πρέπει να συνυπολογίζονται παράγοντες όπως οι εγκαταστάσεις θέρμανσης και ψύξης, οι εγκαταστάσεις φωτισμού, η θέση και ο προσανατολισμός του κτιρίου, η ανάκτηση θερμότητας κ.λπ Θέσπιση Μεθοδολογίας Σύμφωνα με την οδηγία, η μέθοδος υπολογισμού της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων πρέπει τουλάχιστον να περιλαμβάνει τους ακόλουθους παράγοντες: θερμικά χαρακτηριστικά του κτιρίου (κέλυφος και εσωτερικά χωρίσματα, κ.λπ.). Τα χαρακτηριστικά αυτά μπορούν να περιλαμβάνουν και την αεροστεγανότητα εγκατάσταση θέρμανσης και τροφοδοσία θερμού νερού, συμπεριλαμβανομένων των χαρακτηριστικών των μονώσεών τους εγκατάσταση κλιματισμού αερισµό ενσωματωμένη εγκατάσταση φωτισμού (κυρίως στον τομέα που δεν αφορά την κατοικία) θέση και προσανατολισμό των κτιρίων, περιλαμβανομένων των εξωτερικών κλιματικών συνθηκών παθητικά ηλιακά συστήματα και ηλιακή προστασία φυσικό αερισµό εσωτερικές κλιματικές συνθήκες στις οποίες περιλαμβάνονται οι επιδιωκόμενες εσωτερικές κλιματικές συνθήκες. 471 Στον υπολογισμό αυτόν θα συνεκτιμάται, κατά περίπτωση, η θετική επίδραση των ακολούθων παραγόντων: DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 24 of 89

25 ενεργά ηλιακά συστήματα και άλλα συστήματα θέρμανσης και ηλεκτρικά συστήματα βασιζόμενα σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ηλεκτρική ενέργεια παραγόμενη µε ΣΗΘ συστήματα κεντρικής θέρμανσης και ψύξης σε κλίμακα περιοχής ή οικοδομικού τετραγώνου φυσικός φωτισμός 477 Για τον σκοπό αυτού του υπολογισμού, τα κτίρια θα κατατάσσονται σε κατηγορίες όπως: οικογενειακές κατοικίες διαφόρων τύπων συγκροτήματα διαμερισμάτων γραφεία εκπαιδευτικά κτίρια νοσοκομεία ξενοδοχεία και εστιατόρια αθλητικές εγκαταστάσεις κτίρια υπηρεσιών χονδρικού και λιανικού εμπορίου άλλα είδη κτιρίων που καταναλώνουν ενέργεια. 487 Η ενεργειακή απόδοση ενός κτιρίου εκφράζεται µε διαφανή τρόπο και ενδέχεται να περιλαμβάνει δείκτη εκπομπών CO Καθορισµός των απαιτήσεων ενεργειακής απόδοσης Κατά τον καθορισµό των απαιτήσεων, η οδηγία κάνει διάκριση μεταξύ νέων και υφισταμένων κτιρίων και διάφορων κατηγοριών κτιρίων. Στις απαιτήσεις πρέπει να συνεκτιμώνται οι γενικές απαιτήσεις εσωτερικών κλιματικών συνθηκών, προκειμένου να αποφεύγονται ενδεχόμενες αρνητικές επιπτώσεις όπως ο ανεπαρκής αερισμός, καθώς και οι τοπικές συνθήκες, η προβλεπόμενη χρήση και η ηλικία του κτιρίου. Οι απαιτήσεις αναθεωρούνται σε τακτά διαστήματα τα οποία δεν υπερβαίνουν τα πέντε έτη και, εάν χρειαστεί, ενημερώνονται προκειμένου να αντικατοπτρίζουν την τεχνική πρόοδο στον τομέα των κτιριακών κατασκευών. 496 DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 25 of 89

26 Νέα κτίρια Βάσει της οδηγίας, τα νέα κτίρια πρέπει να πληρούν τις απαιτήσεις ελάχιστης ενεργειακής απόδοσης που αναφέρονται στην προηγούμενη παράγραφο. Για τα νέα κτίρια συνολικής ωφέλιμης επιφάνειας άνω των 1000 m 2, τα κράτη µέλη εξασφαλίζουν ότι η τεχνική, περιβαλλοντική και οικονομική σκοπιμότητα εγκατάστασης εναλλακτικών συστημάτων, όπως: αποκεντρωμένων συστημάτων παροχής ενέργειας που βασίζονται σε ανανεώσιμες πηγές, ΣΗΘ, συστημάτων θέρμανσης ή ψύξης σε κλίμακα περιοχής/οικοδοµικού τετραγώνου, εάν υπάρχουν, αντλιών θέρμανσης, υπό ορισμένες συνθήκες, μελετάται και συνυπολογίζεται πριν από την έναρξη της ανέγερσης Υφιστάμενα κτίρια Τα κράτη µέλη διασφαλίζουν ότι, όταν κτίρια συνολικής ωφέλιμης επιφάνειας άνω των 1000 m 2 υφίστανται ριζική ανακαίνιση, η ενεργειακή απόδοσή τους αναβαθμίζεται ώστε να πληροί τις ελάχιστες απαιτήσεις, στο βαθμό που αυτό είναι τεχνικά, λειτουργικά και οικονομικά εφικτό. Τα κράτη µέλη εξάγουν τις εν λόγω ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης µε βάση τις απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης που θεσπίζονται για τα κτίρια σύμφωνα µε το άρθρο 4. Οι απαιτήσεις θεσπίζονται είτε για το ανακαινιζόμενο κτίριο ως σύνολο είτε για τα ανακαινιζόμενα συστήματα ή δομικά στοιχεία όταν αυτά αποτελούν μέρος μιας ανακαίνισης που πρέπει να γίνει εντός περιορισμένου χρονικού διαστήματος, µε στόχο τη βελτίωση της συνολικής ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου Περιπτώσεις μη εφαρμογής της Οδηγίας Τα κράτη µέλη δύνανται να µην καθορίσουν ή να µην εφαρμόσουν τις απαιτήσεις της παραγράφου 1 για τις εξής κατηγορίες κτιρίων: κτίρια και μνημεία επισήμως προστατευόμενα ως μέρος συγκεκριμένου περιβάλλοντος ή λόγω της ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής ή ιστορικής τους αξίας, εφόσον η συμμόρφωση προς τις απαιτήσεις θα αλλοίωνε απαράδεκτα τον χαρακτήρα ή την εμφάνισή τους, κτίρια χρησιμοποιούμενα ως χώροι λατρείας ή θρησκευτικών δραστηριοτήτων, προσωρινά κτίρια µε εκ σχεδιασμού προβλεπόμενη διάρκεια χρήσης το πολύ δύο ετών, βιομηχανικές εγκαταστάσεις, DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 26 of 89

27 εργαστήρια, αγροτικά κτίρια πλην κατοικιών µε χαμηλές ενεργειακές απαιτήσεις και αγροτικά κτίρια πλην κατοικιών τα οποία χρησιμοποιούνται από τομέα καλυπτόμενο από εθνική τομεακή συμφωνία για την ενεργειακή απόδοση, κτίρια κατοικιών τα οποία προβλέπεται να χρησιμοποιούνται λιγότερο από τέσσερις μήνες το χρόνο, μεμονωμένα κτίρια µε συνολική ωφέλιµη επιφάνεια κάτω των 50 m Πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης Κατά την κατασκευή, την πώληση ή την εκμίσθωση κτιρίων θα διατίθεται πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης στον ιδιοκτήτη ή από τον ιδιοκτήτη στον υποψήφιο αγοραστή ή μισθωτή. Το πιστοποιητικό θα είναι δεκαετούς ισχύος κατ' ανώτατο όριο. Η πιστοποίηση διαμερισμάτων ή μονάδων που σχεδιάζονται για χωριστή χρήση σε συγκροτήματα μπορεί να βασίζεται: σε κοινή πιστοποίηση ολόκληρου του κτιρίου για συγκροτήματα µε κοινόχρηστο σύστημα θέρμανσης, ή στην αξιολόγηση άλλου αντιπροσωπευτικού διαμερίσματος του ιδίου συγκροτήματος. Οι περιπτώσεις που αναφέρονται στην παράγραφο μπορούν να εξαιρεθούν. Το πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης κτιρίων περιλαμβάνει τιμές αναφοράς, όπως ισχύουσες νομικές απαιτήσεις και κριτήρια συγκριτικής αξιολόγησης, ώστε να επιτρέπει στους καταναλωτές να συγκρίνουν και να αξιολογούν την ενεργειακή απόδοση του κτιρίου. Το πιστοποιητικό συνοδεύεται από συστάσεις για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης σε σχέση µε το κόστος. Ο σκοπός των πιστοποιητικών περιορίζεται στην παροχή πληροφοριών και οι πιθανές συνέπειες των πιστοποιητικών αυτών όσον αφορά νομικές ή άλλες διαδικασίες αποφασίζονται σύμφωνα µε τους εθνικούς κανόνες. Επιπλέον, στα κτίρια συνολικής ωφέλιμης επιφανείας άνω των 1000 m 2 τα οποία χρησιμοποιούνται από δημόσιες αρχές και από ιδρύματα που παρέχουν δημόσιες υπηρεσίες σε μεγάλο αριθμό ατόμων και που ως εκ τούτου δέχονται συχνά τις επισκέψεις των ατόμων αυτών, τοποθετείται σε θέση ευδιάκριτη το κοινό πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης όχι παλαιότερο των δέκα ετών. Επιπλέον, για τα παραπάνω κτίρια μπορεί επίσης να αναγράφεται ευκρινώς η κλίμακα των συνιστώμενων και σημειωμένων εσωτερικών θερμοκρασιών και, όπου απαιτείται, άλλοι σχετικοί κλιματικοί παράγοντες Επιθεώρηση λεβήτων Όσον αφορά τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης και τον περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, σύμφωνα με την οδηγία καθιερώνεται η τακτική επιθεώρηση των λεβήτων ωφέλιμης ονομαστικής ισχύος 20 έως 100 kw οι οποίοι θερμαίνονται µε µη ανανεώσιμα υγρά ή στερεά καύσιμα. Η επιθεώρηση αυτή μπορεί να γίνει και σε λέβητες που χρησιμοποιούν άλλο καύσιμο. DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 27 of 89

28 Οι λέβητες ωφέλιμης ονομαστικής ισχύος μεγαλύτερης των 100 kw επιθεωρούνται τουλάχιστον ανά δύο έτη. Για τους λέβητες αερίου, η περίοδος δύναται να επεκταθεί σε τέσσερα έτη. Για εγκαταστάσεις θέρμανσης µε λέβητες ωφέλιμης ονομαστικής ισχύος μεγαλύτερης των 20 kw οι οποίοι είναι παλαιότεροι των15 ετών, τα κράτη µέλη θεσπίζουν τα απαραίτητα μέτρα για την καθιέρωση μιας και μοναδικής επιθεώρησης ολόκληρης της εγκατάστασης. Με βάση την επιθεώρηση αυτή, που θα περιλαμβάνει αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του λέβητα και των διαστάσεών του σε σύγκριση µε τις ανάγκες του κτιρίου, οι εμπειρογνώμονες συνιστούν στους χρήστες την πιθανή αντικατάσταση των λεβήτων, άλλες τροποποιήσεις στο σύστημα θέρμανσης και εναλλακτικές λύσεις Επιθεώρηση συστημάτων κλιματισμού Όσον αφορά τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης και τον περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, θεσπίζεται η τακτική επιθεώρηση των εγκαταστάσεων κλιματισμού ωφέλιμης ονομαστικής ισχύος μεγαλύτερης των 12 kw. Η επιθεώρηση αυτή περιλαμβάνει αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του κλιματισμού και των διαστάσεών του σε σύγκριση µε τις ανάγκες του κτιρίου Ευρωπαϊκή Οδηγία 2010/31/ΕΕ [8] Η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2010/31/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου εκδόθηκε στις 19 Μαΐου 2010 και αποτελεί αναδιατύπωση της Οδηγίας 2002/91/ΕΚ. Η Οδηγία αυτή τονίζει την απαίτηση της θέσπισης πιο συγκεκριμένων δράσεων για την αξιοποίηση του μεγάλου δυναμικού εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια και τη μείωση των μεγάλων διαφορών μεταξύ των κρατών μελών Στόχος Η οδηγία αυτή έχει ως στόχο να προωθήσει την ενεργειακή απόδοση κτιρίων, και κτιριακών μονάδων. Η οδηγία στοχεύει να παρέχει διευκρινίσεις και να ενισχύσει τις διατάξεις της οδηγίας 2002/91/ΕΚ την οποία καταργεί, προκειμένου να διευρύνει το πεδίο εφαρμογής της και να μειώσει τις σημαντικές διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων. Οι διατάξεις της καλύπτουν ενεργειακές ανάγκες για τη θέρμανση εγκαταστάσεων, την παραγωγή ζεστού νερού, την ψύξη, τον εξαερισμό και τον φωτισμό για νέα και υφιστάμενα κτίρια, είτε πρόκειται για κατοικίες ή όχι. 584 DOC Type Controlled Document 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 28 of 89

29 Μεθοδολογία υπολογισμού της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων Τα κράτη μέλη υποχρεούνται να υιοθετήσουν, σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο, μεθοδολογία υπολογισμού της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων, η οποία να λαμβάνει υπόψη ορισμένους παράγοντες, μεταξύ των οποίων είναι οι εξής: τα θερμικά χαρακτηριστικά του κτιρίου (θερμοχωρητικότητα, μόνωση, κ.λπ.) την εγκατάσταση θέρμανσης και παροχής ζεστού νερού τις εγκαταστάσεις κλιματισμού την ενσωματωμένη εγκατάσταση φωτισμού τις κλιματικές συνθήκες εσωτερικού χώρου Επίσης, λαμβάνεται υπόψη η θετική επίδραση άλλων παραγόντων, όπως τοπικές συνθήκες έκθεσης στον ήλιο, φυσικός φωτισμός, παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με συμπαραγωγή, και συστήματα τηλεθέρμανσης και τηλεψύξης σε κλίμακα περιοχής ή οικοδομικού τετραγώνου Καθορισμός ελάχιστων απαιτήσεων Τα κράτη μέλη υποχρεούνται να θεσπίσουν, σύμφωνα με την παραπάνω μεθοδολογία υπολογισμού, ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης για να πετύχουν τα καλύτερα δυνατά επίπεδα από πλευρά κόστους. Το επίπεδο αυτών των απαιτήσεων αναθεωρείται κάθε πέντε χρόνια. Τα κράτη μέλη, όταν καθορίζουν τις ελάχιστες απαιτήσεις, μπορούν να κάνουν διάκριση μεταξύ νέων και υπαρχόντων κτιρίων και μεταξύ διάφορων κατηγοριών κτιρίων. Τα νέα κτίρια πρέπει να πληρούν τις απαιτήσεις αυτές, και πρέπει να έχει μελετηθεί η σκοπιμότητα εγκατάστασης συστημάτων εφοδιασμού με ανανεώσιμη ενέργεια, αντλιών θερμότητας, συστημάτων τηλεθέρμανσης και τηλεψύξης σε κλίμακα περιοχής ή οικοδομικού τετραγώνου, και συστημάτων συμπαραγωγής πριν αρχίσει η κατασκευή τους. Όταν τα υπάρχοντα κτίρια υφίστανται ανακαίνιση μεγάλης κλίμακας, πρέπει να επιτυγχάνεται αναβάθμιση της ενεργειακής τους απόδοσης, ώστε να μπορούν και αυτά να πληρούν τις ελάχιστες απαιτήσεις Περιπτώσεις μη εφαρμογής της Οδηγίας Από την εφαρμογή των ελάχιστων απαιτήσεων μπορούν να εξαιρεθούν: κτίρια επισήμως προστατευόμενα (για παράδειγμα, κτίρια ιστορικής αξίας) κτίρια χρησιμοποιούμενα ως χώροι λατρείας προσωρινά κτίρια κτίρια κατοικίας, τα οποία προβλέπεται να χρησιμοποιούνται για περιορισμένο χρονικό διάστημα κάθε χρόνο μεμονωμένα κτίρια με συνολική ωφέλιμη επιφάνεια μικρότερη από 50 m 2. DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 29 of 89

30 Τεχνικά συστήματα κτιρίων Όταν τα τεχνικά συστήματα των κτιρίων, όπως τα συστήματα θέρμανσης, παραγωγής ζεστού νερού, κλιματισμού, και εξαερισμού μεγάλης κλίμακας, εγκαθίστανται εξαρχής, αντικαθίστανται ή αναβαθμίζονται, πρέπει επίσης να πληρούν τις απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης. Τα δομικά στοιχεία του κτιρίου που αποτελούν τμήμα του κελύφους του κτιρίου και έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην ενεργειακή απόδοση του κελύφους αυτού (για παράδειγμα, τα πλαίσια των παραθύρων) πρέπει επίσης να πληρούν τις ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης, όταν αντικαθίστανται ή τοποθετούνται εκ των υστέρων, για να επιτευχθούν τα βέλτιστα από πλευράς κόστους επίπεδα. Όταν ένα κτίριο κατασκευάζεται ή ανακαινίζεται, η παρούσα οδηγία ενθαρρύνει σε μεγάλο βαθμό την εισαγωγή ευφυών συστημάτων μέτρησης της κατανάλωσης ενέργειας, σύμφωνα με την οδηγία σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενεργείας 2009/72/EC (Ιούλιος του 2009) Κτίρια με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας Από 31ης Δεκεμβρίου 2020, όλα τα νέα κτίρια πρέπει να έχουν σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας. Τα νέα κτίρια που στεγάζουν δημόσιες αρχές ή είναι ιδιοκτησίας τους πρέπει να πληρούν τα ίδια κριτήρια μετά την 31η Δεκεμβρίου 2018.Η Επιτροπή ενθαρρύνει την αύξηση του αριθμού των κτιρίων αυτού του είδους με την κατάρτιση εθνικών σχεδίων, που περιλαμβάνουν: περιγραφή του τρόπου εφαρμογής του ορισμού των κτιρίων με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας από τα κράτη μέλη τους ενδιάμεσους στόχους για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των νέων κτιρίων έως το 2015 πληροφορίες σχετικά με τις πολιτικές και τα οικονομικά μέτρα που έχουν ληφθεί υπέρ της προώθησης της βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων Πιστοποιητικά ενεργειακής απόδοσης Τα κράτη μέλη πρέπει να θεσπίσουν σύστημα πιστοποίησης της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. Αυτό το πιστοποιητικό περιλαμβάνει πληροφορίες για την ενεργειακή κατανάλωση των κτιρίων καθώς και συστάσεις για βελτιώσεις από πλευράς κόστους. Όταν ένα κτίριο ή μία κτιριακή μονάδα διατίθεται προς πώληση ή προς εκμίσθωση, ο δείκτης ενεργειακής απόδοσης του πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης πρέπει να δηλώνεται σε όλες τις εμπορικές διαφημίσεις. Κατά την κατασκευή, πώληση ή ενοικίαση κτιρίων ή κτιριακών μονάδων, το πιστοποιητικό αυτό επιδεικνύεται στον υποψήφιο νέο ενοικιαστή ή αγοραστή και παραδίδεται στον αγοραστή ή νέο ενοικιαστή. DOC Type Controlled Document 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 30 of 89

31 Για κτίρια με 500 m 2 επιφάνεια να χρησιμοποιείται από δημόσια αρχή, και για κτίρια τα οποία δέχονται συχνά επισκέψεις από το κοινό και των οποίων η συνολική επιφάνεια είναι πάνω από 500 m 2, το πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης αναρτάται σε περίοπτη για το κοινό θέση (το κατώτατο αυτό όριο μειώθηκε σε 250 m 2 στις 9 Ιουλίου 2015). 647 DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 31 of 89

32 Εθνικό Πλαίσιο Εξοικονόμησης Ενέργειας 4.1 Πορεία Νομοθετικού Πλαισίου Εξοικονόμησης Ενέργειας Νόμος 3661/2008 Η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2002/91/EΚ εντάχθηκε στην ελληνική νομοθεσία με το Νόμο 3661/2008 «Μέτρα για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων και άλλες διατάξεις» στις 19 Μαΐου του Πεδίο εφαρμογής του συγκεκριμένου νόμου αποτελούν τα κτήρια του τριτογενούς τομέα, καθώς και τα κτήρια κατοικίας. Οι βασικότερες ρυθμίσεις που προβλέπει ο νόμος είναι: Η έκδοση του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτηρίων Κ.ΕΝ.Α.Κ., ο οποίος εκδόθηκε στις 9 Απριλίου 2010 (Φ.Ε.Κ. 407/ ). Η θέσπιση ελάχιστων απαιτήσεων ενεργειακής απόδοσης για όλα τα νέα κτήρια και τα υφιστάμενα άνω των 1000 m 2 που ανακαινίζονται ριζικώς. Η σύνταξη ενεργειακής μελέτης για όλα τα νέα κτήρια και τα υφιστάμενα άνω των 1000 m2 που ανακαινίζονται ριζικώς, η οποία κατατίθεται στο αντίστοιχο αρμόδιο πολεοδομικό γραφείο για όλα νέα και ριζικώς ανακαινιζόμενα κτήρια. Η έκδοση πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης (Π.Ε.Α.) κτηρίου για όλα τα νέα και τα ριζικώς ανακαινιζόμενα, καθώς και σε περίπτωση αγοραπωλησίας ή μίσθωσης υφισταμένων. Το Π.Ε.Α. ισχύει κατά ανώτατο όριο 10 χρόνια. Η τακτική επιθεώρηση λεβήτων και εγκαταστάσεων θέρμανσης. Η τακτική επιθεώρηση εγκαταστάσεων ψύξης και κλιματισμού. Η έκδοση του σχετικού προεδρικού διατάγματος για τους ενεργειακούς επιθεωρητές. Σ' αυτό το προεδρικό διάταγμα προβλέπονται θέματα που σχετίζονται με την εκπαίδευση, τα απαιτούμενα προσόντα, τη διαδικασία εγγραφής στο σχετικό μητρώων των ενεργειακών επιθεωρητών, τις αμοιβές και τις κυρώσεις σε περίπτωση παραβάσεων. Η υποχρέωση κάλυψης του 60% των αναγκών για ζεστό νερό χρήσης (Ζ.Ν.Χ.) από ηλιοθερμικά συστήματα ή συστήματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ή συστήματα αντλιών θερμότητας με υψηλή απόδοση, κ.ά. Η διεξαγωγή ενεργειακής επιθεώρησης και έκδοση Π.Ε.Α. σε τμήμα του κτηρίου, όπως οριζόντιες ιδιοκτησίες (π.χ. διαμερίσματα) με κοινό κεντρικό σύστημα θέρμανσης. Η υποχρέωση το αργότερο έως τις , όλα τα νέα κτήρια να καλύπτουν το σύνολο της πρωτογενούς ενεργειακής κατανάλωσής τους με συστήματα παροχής ενέργειας που βασίζονται σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας, συστήματα τηλεθέρμανσης σε κλίμακα περιοχής ή οικοδομικού τετραγώνου, καθώς και σε αντλίες θερμότητας με εποχιακό συντελεστή επίδοσης SPF μεγαλύτερο DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 32 of 89

33 από 3,3. Για τα νέα κτήρια που στεγάζουν υπηρεσίες του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα, αυτή η υποχρέωση θα έπρεπε να τεθεί σε ισχύ το αργότερο έως τις Η δυνατότητα χρηματοδότησης εφαρμογής συστημάτων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε κτήρια κατοικιών, μέσω ειδικών προγραμμάτων δημοσίων επενδύσεων (Π.Δ.Ε.).[9] 684 Ο Νόμος 3661/2008 τροποποιήθηκε: με το άρθρο 10 του Νόμου 3851/2010 «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και άλλες διατάξεις σε θέματα αρμοδιότητας του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής» (ΦΕΚ 85/Α/2010). με το άρθρο 28 του Νόμου 3889/2010 «Χρηματοδότηση Περιβαλλοντικών Παρεμβάσεων, Πράσινο Ταμείο, Κύρωση Δασικών Χαρτών και άλλες διατάξεις» ώστε να επεκταθεί και στην περίπτωση κτιρίων κατοικίας που προορίζονται για χρήση που δεν υπερβαίνει τους τέσσερις (4) μήνες (παραθεριστικές κατοικίες) Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (Κ.ΕΝ.Α.Κ) Το Απρίλιο του 2010 εκδόθηκε ο Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτηρίων με την κοινή υπουργική απόφαση αριθμ. Δ6/Β/οικ.5825/2010 «Έγκριση Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτηρίων (Κ.ΕΝ.Α.Κ.)» (Φ.Ε.Κ. Β 407). Οι βασικότερες ρυθμίσεις του κανονισμού είναι: Ορίζεται η μεθοδολογία υπολογισμού της ενεργειακής απόδοσης και ενεργειακή κατάταξης των κτηρίων (άρθρα 4 και 5). Η μεθοδολογία βασίζεται στα σχετικά ευρωπαϊκά πρότυπα που μέσω της αναθεώρησης της κοινοτικής οδηγίας (31/2010) είναι πλέον υποχρεωτικά. Καθορίζονται οι ελάχιστες απαιτήσεις (kwh/m2) για την ενεργειακή απόδοση και ενεργειακή κατάταξη των νέων και ριζικώς ανακαινιζόμενων κτηρίων μέσω της μεθοδολογίας του κτηρίου αναφοράς (άρθρα 7 και 13). Με την ίδια μεθοδολογία αξιολογούνται και κατατάσσονται ενεργειακά και τα υφιστάμενα προς πιστοποίηση κτήρια. Καθορίζονται οι ελάχιστες προδιαγραφές για τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, τα θερμοφυσικά χαρακτηριστικά των δομικών στοιχείων του κτηριακού κελύφους και οι τεχνικές προδιαγραφές των Η/Μ εγκαταστάσεων των υπό μελέτη νέων κτηρίων, καθώς και των ριζικώς ανακαινιζόμενων (άρθρο 8). Ορίζεται το περιεχόμενο της μελέτης ενεργειακής απόδοσης (Μ.Ε.Α) των κτηρίων (άρθρο 11). Η Μ.Ε.Α. συνυποβάλλεται μαζί με άλλες σχετικές μελέτες για την έκδοση οικοδομικής αδείας. DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 33 of 89

34 Καθορίζεται η μορφή του πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης (Π.Ε.Α.) κτηρίου, καθώς και τα στοιχεία που αυτό θα περιλαμβάνει (άρθρο 14). Καθορίζεται η διαδικασία των ενεργειακών επιθεωρήσεων των κτηρίων, καθώς και η διαδικασία των επιθεωρήσεων λεβήτων και εγκαταστάσεων θέρμανσης και κλιματισμού (άρθρα 15,16 και 17) Για την υποστήριξη της εφαρμογής του Κ.ΕΝ.Α.Κ εγκρίθηκαν (κατ αρχάς με την οικ /2010 (ΦΕΚ Β 1387), στη συνέχεια με την οικ. 1192/2012 (ΦΕΚ Β 1413) και εν τέλει) με την υπ αριθ. οικ. 2618/ (ΦΕΚ Β 2945/ ) απόφαση του αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής οι παρακάτω Τεχνικές Οδηγίες του ΤΕΕ, οι οποίες διατίθενται από το ΤΕΕ: α) ΤΟΤΕΕ /2010 «Αναλυτικές εθνικές προδιαγραφές παραμέτρων για τον υπολογισμό της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων και την έκδοση του πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης», β) ΤΟΤΕΕ /2010 «Θερμοφυσικές ιδιότητες δομικών υλικών και έλεγχος της θερμομονωτικής επάρκειας των κτιρίων» γ) ΤΟΤΕΕ /2010 «Κλιματικά δεδομένα ελληνικών περιοχών», δ) ΤΟΤΕΕ /2010 «Οδηγίες και έντυπα ενεργειακών επιθεωρήσεων κτιρίων, λεβήτων και εγκαταστάσεων θέρμανσης και εγκαταστάσεων κλιματισμού». (ε)τοτεε /2012: «Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού, Θερμότητας και Ψύξης: Εγκαταστάσεις σε κτίρια». [10] Ερμηνευτικές Εγκύκλιοι Κ.ΕΝ.Α.Κ. Επίσης για την εφαρμογή του Κ.ΕΝ.Α.Κ. εκδόθηκαν: α) η Εγκύκλιος «Εφαρμογή του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ )» (οικ. 1603/ ) και β) η Εγκύκλιος «Διευκρινίσεις για την ορθή εφαρμογή του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων» (οικ. 2279/ ) γ) η Εγκύκλιος 2366/ με επιπλέον διευκρινήσεις δ) η Εγκύκλιος 22/ της Συντονιστικής Επιτροπής Συμβολαιογραφικών Συλλόγων Ελλάδος. ε) η Εγκύκλιος "Διευκρινήσεις για την εφαρμογή του Κ.ΕΝ.Α.Κ " (οικ.2021/14/6/2012) Συμπερασματικά, ως κτίρια και μνημεία νοούνται και τα διατηρητέα κτίρια. Επομένως, στην περίπτωση ενεργειακής αναβάθμισής των κτιρίων αυτών θα πρέπει αυτές να επιτελούνται κατόπιν έγκρισης του αρμόδιου φορέα προστασίας και να εφαρμόζονται οι διατάξεις του Κ.ΕΝ.Α.Κ στο βαθμό που δεν παραβιάζονται οι μορφολογικοί περιορισμοί που επιβάλλουν οι διοικητικές πράξεις προστασίας που διέπουν το προστατευόμενο κτίριο ή περιοχή. Σε κάθε περίπτωση, επισημαίνεται ότι για τα διατηρητέα κτίρια απαιτείται η έκδοση ΠΕΑ. DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 34 of 89

35 Ακόμη, στο πεδίο εφαρμογής του Κ.ΕΝ.Α.Κ δεν εμπίπτει η βιομηχανία / βιοτεχνία / τα εργαστήρια, χώροι με χρήση αποθήκευσης, χώροι στάθμευσης αυτοκινήτων και πρατήρια υγρών καυσίμων Προεδρικό Διάταγμα 100/2010 ΚΥΑ Το Προεδρικό Διάταγμα 100/2010, «Ενεργειακοί Επιθεωρητές Κτιρίων, Λεβήτων και Εγκαταστάσεων Θέρμανσης και Εγκαταστάσεων Κλιματισμού» (ΦΕΚ 177/Α/ ) το οποίο εκδόθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2010 καθορίζει με λεπτομέρεια τα προσόντα των επιθεωρητών κτιρίων λεβήτων και εγκαταστάσεων κλιματισμού, την διαδικασία και τις προϋποθέσεις χορήγησης αδειών για τη διενέργεια ενεργειακών επιθεωρήσεων, των τάξεων των αδειών και των ζητημάτων που αφορούν την εγγραφή των επιθεωρητών σε αντίστοιχα μητρώα καθώς και την αμοιβή τους. Η Κοινή Υπουργική Απόφαση «Εκπαίδευση και Εξεταστική διαδικασία Ενεργειακών Επιθεωρητών" (ΦΕΚ 2406 Β/ ) καθόρισε τα χαρακτηριστικά της ύλης του εκπαιδευτικού υλικού που θα διδαχθεί στους υποψήφιους ενεργειακούς επιθεωρητές και επίσης όρισε την εξεταστική διαδικασία. [11] Νόμοι 4030/2011 και 3818/2102 Με την παράγραφο 23 του άρθρου 42, του ν. 4030/2011 «Νέος τρόπος έκδοσης αδειών δόμησης, ελέγχου κατασκευών και λοιπές διατάξεις» (ΦΕΚ 249 Α/2011), οι προσωρινές άδειες των ενεργειακών επιθεωρητών παρατείνονται έως , η απαιτούμενη εμπειρία για τη χορήγηση άδειας ενεργειακού επιθεωρητή από τετραετής γίνεται διετής και η ιδιότητα του δημοσίου υπαλλήλου καθίσταται ασυμβίβαστη με την ιδιότητα του ενεργειακού επιθεωρητή, όπως περαιτέρω διευκρινίζεται με την Εγκύκλιο «Διευκρινίσεις για την εφαρμογή των διατάξεων του Ν 4030/2011 «Νέος τρόπος έκδοσης αδειών δόμησης, ελέγχου κατασκευών και λοιπές διατάξεις» (ΦΕΚ 249 Α ), σχετικά με ιδιότητες ασυμβίβαστες με αυτές του Ελεγκτή δόμησης και του Ενεργειακού Επιθεωρητή» (οικ. 958/ ). [12] Επίσης με το άρθρο 6 του ν. 3818/2010 (ΦΕΚ 17/Α/2010) «Προστασία των δασών και δασικών εκτάσεων του Ν. Αττικής, σύσταση Ειδικής Γραμματείας Επιθεώρησης Περιβάλλοντος και Ενέργειας και λοιπές διατάξεις» συστάθηκε η Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Ενέργειας (ΕΥΕΠΕΝ ), η οποία συγκροτήθηκε διοικητικά και οργανωτικά με το Προεδρικό Διάταγμα 72/2010 (ΦΕΚ 132/Α/2010) «Συγκρότηση, διοικητική οργανωτική δομή και στελέχωση της Ειδικής Υπηρεσίας Επιθεωρητών Ενέργειας», η οποία συγκροτείται στην Ειδική Γραμματεία Επιθεώρησης Περιβάλλοντος και Ενέργειας του ΥΠΕΚΑ.[13] DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 35 of 89

36 Νόμος 4111/2013 Με τον νόμο 4111/2013 (ΦΕΚ Α 18/ ) επήλθαν κάποιες τροποποιήσεις στα προσόντα των υποψήφιων επιθεωρητών, στην εξεταστική διαδικασία και σε κάποιες άλλες ρυθμίσεις. Επίσης, ρυθμίστηκε το καθεστώς που ισχύει για Ενεργειακούς Επιθεωρητές που έχουν πιστοποιηθεί σε χώρες της Ευρωπαϊκής [8] Ο συγκεκριμένος νόμος παραμένει σε ισχύ μέχρι και σήμερα. [14] Νόμος 4122/2013 Ο ν.4122/2013 «Ενεργειακή Απόδοση Κτιρίων Εναρμόνιση με την Οδηγία 2010/31/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και λοιπές διατάξεις» εκδόθηκε στις 19 Φεβρουαρίου του 2013 Με τις διατάξεις του παρόντος νόμου, εναρμονίζεται η ελληνική νομοθεσία με την Οδηγία 2010/31/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 19 ης Μαΐου 2010 «Για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων (αναδιατύπωση)» (ΕΕ L153 της ), η οποία αντικαθιστά την προγενέστερη Οδηγία 2002/91/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ηςΔεκεμβρίου 2002, που ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο της χώρας με το ν. 3661/2008 (Α 89) Ο Νόμος αυτός αναφέρεται στα Κτίρια με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας, ορίζοντας ότι από την , όλα τα νέα κτίρια πρέπει να είναι κτίρια σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας. Για τα νέα κτίρια που στεγάζουν υπηρεσίες του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα, η υποχρέωση αυτή τίθεται σε ισχύ από την Επιπλέον, αναφέρεται η έκδοση και έγκριση εθνικού σχεδίου αύξησης του αριθμού των κτιρίων με μηδενική κατανάλωση ενέργειας. [15] Σημερινή Κατάσταση [16] Σύμφωνα με την Έκθεση βάσει του άρθρου 7, παράγραφος 9 της Οδηγίας 2012/27/ΕΕ, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβούλιου ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ για την ενεργειακή απόδοση, την τροποποίηση των οδηγιών 2009/125/ΕΚ και 2010/30/ΕΕ και την κατάργηση των οδηγιών 2004/8/ΕΚ ΚΑΙ 2006/32/ΕΚ που συντάχθηκε από τη Δ/νση Αποδοτικής Χρήσης και Εξοικονόμησης Ενέργειας της Γενικής Γραμματείας Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ), με την υποστήριξη του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ) και της σχετικής ομάδας εργασίας που συγκροτήθηκε για την εναρμόνιση της εθνικής νομοθεσίας με την οδηγία 2012/27/ΕΕ (ΑΔΑ: ΒΛ170-4Μ5), κοινοποιούνται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα μέτρα πολιτικής που προτίθεται να υιοθετήσει η DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 36 of 89

37 Ελλάδα για τη θέσπιση του καθεστώτος επιβολής της υποχρέωσης ενεργειακής απόδοσης, όπως προβλέπεται στα άρθρα 7 και 20 της Οδηγίας 2012/27/ΕΕ Στόχος εξοικονόμησης ενέργειας - Τρόπος επίτευξης στόχου Σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 27 της οδηγίας, ο υπολογισμός του στόχου εξοικονόμησης ενέργειας «ισοδυναμεί τουλάχιστον με την πραγματοποίηση νέων εξοικονομήσεων κάθε χρόνο από την 1 η Ιανουαρίου 2014 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2020 ίσων με το 1,5% των κατ όγκον ετήσιων πωλήσεων ενέργειας στους τελικούς καταναλωτές όλων των διανομέων ενέργειας είτε όλων των εταιρειών λιανικής πώλησης ενέργειας, του μέσου όρου των τριών τελευταίων ετών πριν από την 1 η Ιανουαρίου Οι κατ όγκον πωλήσεις ενέργειας που χρησιμοποιούνται στις μεταφορές μπορούν να εξαιρούνται εν μέρει ή ολοκληρωτικά από αυτόν τον υπολογισμό». Ως ενδιάμεσοι περίοδοι για την παρακολούθηση της πορείας επίτευξης του συνολικού στόχου εξοικονόμησης ενέργειας, αλλά και των νέων εξοικονομήσεων ορίζονται οι παρακάτω περίοδοι: έως 2015 με ενδιάμεσο συνολικό στόχο εξοικονόμησης ενέργειας 835 ktoe και συνολικές κατ έτος νέες εξοικονομήσεις 297,9 ktoe έως 2018 με ενδιάμεσο συνολικό στόχο εξοικονόμησης ενέργειας ktoe και συνολικές κατ έτος νέες εξοικονομήσεις 1663,5 ktoe Για την εκπλήρωση του στόχου εξοικονόμησης ενέργειας επιλέγεται αποκλειστικά η υιοθέτηση κατάλληλων μέτρων πολιτικής χωρίς τη θέσπιση καθεστώτος επιβολής υποχρέωσης ενεργειακής απόδοσης σε υπόχρεα μέρη (εταιρείες λιανικής πώλησης ενέργειας και διανομείς ενέργειας). Τα μέτρα πολιτικής υλοποιούνται από τις αρμόδιες δημόσιες αρχές, ενώ οι τελικοί αποδέκτες αυτών, είναι ο στενός και ευρύτερος δημόσιος τομέας, οι επιχειρήσεις του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, καθώς και οι τελικοί καταναλωτές Μέτρα πολιτικής Τα μέτρα πολιτικής που επιλέγονται καλύπτουν στο σύνολό τους όλους τους τομείς τελικής κατανάλωσης ενέργειας περιλαμβανομένων του οικιακού, του τριτογενούς τομέα, των μεταφορών, καθώς επίσης και των βιομηχανιών που εμπίπτουν στην Οδηγία 2003/87/ΕΚ. Πρόγραμμα «Εξοικονόμηση Κατ' Οίκον» Το Πρόγραμμα αφορά σε παρεμβάσεις που αφορούν τον κτιριακό τομέα και προβλέπει την έκδοση Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ). Το Πρόγραμμα παρέχει κίνητρα σε πολίτες για να πραγματοποιήσουν τις πιο σημαντικές DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 37 of 89

38 παρεμβάσεις για να βελτιώσουν την ενεργειακή απόδοση της κατοικίας τους. Συγκεκριμένα το Πρόγραμμα παρέχει επιχορήγηση κεφαλαίου και χορήγηση χαμηλότοκων δανείων σε συνδυασμό με επιδότηση επιτοκίου και κάλυψη του κόστους των ενεργειακών επιθεωρήσεων σε ιδιόκτητες κατοικιών. Οι επιλέξιμες κατηγορίες παρεμβάσεων ενεργειακής αναβάθμισης είναι: Αντικατάσταση κουφωμάτων και τοποθέτηση συστημάτων σκίασης. Τοποθέτηση θερμομόνωσης στο κτιριακό κέλυφος συμπεριλαμβανομένου του δώματος / στέγης και της πιλοτής. Αναβάθμιση συστήματος θέρμανσης και συστήματος παροχής ζεστού νερού Η διάρκεια υλοποίησης του μέτρου είναι και το σύνολο των νέων εξοικονομήσεων ενέργειας κατά την περίοδο εκτιμάται σε 82,4 ktoe Πρόγραμμα «Εξοικονομώ» Το Πρόγραμμα «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ» στους ΟΤΑ (Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης) αφορά στην εφαρμογή δράσεων και αποδεδειγμένων καλών πρακτικών για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης στο αστικό περιβάλλον, με έμφαση στον κτιριακό τομέα (δημοτικά κτίρια) και την αναβάθμιση των κοινόχρηστων χώρων και δευτερευόντως στον τομέα των δημοτικών και ιδιωτικών μεταφορών και στις ενεργοβόρες δημοτικές εγκαταστάσεις, μέσω της υλοποίησης τεχνικών παρεμβάσεων και δράσεων ευαισθητοποίησης και κινητοποίησης πολιτών, τοπικής αυτοδιοίκησης, εταιρειών και φορέων. Οι επιλέξιμες κατηγορίες παρεμβάσεων είναι: Δημοτικά κτίρια Ενεργειακή αναβάθμιση του κτιριακού κελύφους με ενέργειες όπως εξωτερική θερμομόνωση, αντικατάσταση υαλοπινάκων και κουφωμάτων, φύτευση οροφών, σκίαστρα και ειδικά επιχρίσματα για ηλιοπροστασία Ενεργειακή αναβάθμιση των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων θέρμανσης/ψύξης Αναβάθμιση του συστήματος φυσικού/τεχνητού φωτισμού Εγκατάσταση συστήματος ενεργειακής διαχείρισης σε κτίρια (BEMS) Κοινόχρηστοι χώροι Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις εξοικονόμησης και διαχείρισης ενέργειας στο δημοτικό φωτισμό Παρεμβάσεις βιοκλιματικού χαρακτήρα για τη βελτίωση του μικροκλίματος και της ενεργειακής αποδοτικότητας σε αστικούς χώρους Μεταφορές DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 38 of 89

39 Επεμβάσεις σε οχήματα δημοτικών στόλων για τη βελτίωση ενεργειακής τους απόδοσης Μελέτες αστικής κινητικότητας Συγκοινωνιακές μελέτες Τεχνικές υποδομές Βελτίωση ενεργειακής απόδοσης τεχνικών υποδομών των Δήμων όπως βιολογικοί καθαρισμοί, αντλιοστάσια, κλπ. Διάδοση, δικτύωση και ενημέρωση Δικτύωση και ενημέρωση ενεργειακών υπευθύνων και υπαλλήλων των Δήμων Αλλαγή της ενεργειακής συμπεριφοράς και ευαισθητοποίησης της τοπικής κοινωνίας Η διάρκεια υλοποίησης του μέτρου είναι και το σύνολο των νέων εξοικονομήσεων ενέργειας κατά την περίοδο εκτιμάται σε 3,7 ktoe. Πρόγραμμα «Εξοικονομώ ΙΙ» Το Πρόγραμμα βελτίωσης ενεργειακής απόδοσης σε υφιστάμενα κτίρια και υποδομές Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης («ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΙΙ») αφορά στην εφαρμογή δράσεων και αποδεδειγμένων καλών πρακτικών για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης σε υφιστάμενα κτίρια και υποδομές. Οι επιλέξιμες κατηγορίες παρεμβάσεων είναι: Ενεργειακή αναβάθμιση του κτιριακού κελύφους με ενέργειες όπως εξωτερική θερμομόνωση, αντικατάσταση υαλοπινάκων και κουφωμάτων, φύτευση οροφών, σκίαστρα και ειδικά επιχρίσματα για ηλιοπροστασία Ενεργειακή αναβάθμιση των Η/Μ εγκαταστάσεων Αναβάθμιση του συστήματος φυσικού/τεχνητού φωτισμού Εγκατάσταση συστήματος ενεργειακής διαχείρισης (BEMS) Παρεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης τεχνικών υποδομών/λοιπών εγκαταστάσεων των ΟΤΑ Η διάρκεια υλοποίησης του μέτρου είναι και το σύνολο των νέων εξοικονομήσεων ενέργειας κατά την περίοδο εκτιμάται σε 8,3 ktoe. Ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών DOC Type Controlled Document 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 39 of 89

40 Το μέτρο παρέχει επιχορήγηση κεφαλαίου και χορήγηση χαμηλότοκων δανείων σε συνδυασμό με επιδότηση επιτοκίου και κάλυψη του κόστους των ενεργειακών επιθεωρήσεων σε ιδιόκτητες κατοικιών, για να πραγματοποιήσουν τις πιο σημαντικές παρεμβάσεις για να βελτιώσουν την ενεργειακή απόδοση της κατοικίας τους. Οι επιλέξιμες κατηγορίες παρεμβάσεων ενεργειακής αναβάθμισης θα περιλαμβάνουν: Αντικατάσταση κουφωμάτων και τοποθέτηση συστημάτων σκίασης. Τοποθέτηση θερμομόνωσης στο κτιριακό κέλυφος συμπεριλαμβανομένου του δώματος / στέγης και της πιλοτής. Αναβάθμιση συστήματος θέρμανσης και συστήματος παροχής ζεστού νερού Η διάρκεια υλοποίησης του μέτρου θα είναι και το σύνολο των νέων εξοικονομήσεων ενέργειας κατά την περίοδο εκτιμάται σε 176,5 ktoe. Ενεργειακή αναβάθμιση δημοσίων κτιρίων Το μέτρο αφορά στην εφαρμογή δράσεων και αποδεδειγμένων καλών πρακτικών για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης σε υφιστάμενα κτίρια του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα. Οι επιλέξιμες κατηγορίες παρεμβάσεων θα περιλαμβάνουν: Ενεργειακή αναβάθμιση του κτιριακού κελύφους Ενεργειακή αναβάθμιση των Η/Μ εγκαταστάσεων Αναβάθμιση του συστήματος φυσικού/τεχνητού φωτισμού Εγκατάσταση συστήματος ενεργειακής διαχείρισης Εγκατάσταση συστημάτων Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Εγκατάσταση συστημάτων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας Η διάρκεια υλοποίησης του μέτρου θα είναι και το σύνολο των νέων εξοικονομήσεων ενέργειας κατά την περίοδο εκτιμάται σε 12,8 ktoe Ενεργειακή αναβάθμιση σε κτίρια επαγγελματικής χρήσης Το μέτρο παρέχει κίνητρα με επιχορήγηση δράσεων και αποδεδειγμένων καλών πρακτικών για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης σε υφιστάμενα κτίρια επαγγελματικής χρήσης, με την υλοποίηση των πιο σημαντικών παρεμβάσεων που βελτιώνουν την ενεργειακή τους απόδοση. Οι επιλέξιμες κατηγορίες παρεμβάσεων θα περιλαμβάνουν: DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 40 of 89

41 Ενεργειακή αναβάθμιση του κτιριακού κελύφους Ενεργειακή αναβάθμιση των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων Αναβάθμιση του συστήματος φυσικού/τεχνητού φωτισμού Εγκατάσταση συστήματος ενεργειακής διαχείρισης Εγκατάσταση συστημάτων Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Εγκατάσταση συστημάτων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας Η διάρκεια υλοποίησης του μέτρου θα είναι και το σύνολο των νέων εξοικονομήσεων ενέργειας κατά την περίοδο εκτιμάται σε 33,9 ktoe Εφαρμογή συστήματος ενεργειακής διαχείρισης με βάση το πρότυπο ISO σε φορείς του Δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα Το μέτρο αφορά στην εφαρμογή συστήματος ενεργειακής διαχείρισης με βάση το πρότυπο ISO σε φορείς του Δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα, με στόχο τη διαχείριση, μέτρηση και συνεχή βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης στα κτίρια και τις εγκαταστάσεις τους. Τα συμμετέχοντα μέρη που εμπλέκονται στο συγκεκριμένο μέτρο θα είναι το σύνολο του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα, οι ενεργειακοί υπεύθυνοι των κτιρίων και οι φορείς πιστοποίησης του προτύπου. Ο στοχευόμενος τομέας θα είναι ο δημόσιος τομέας και ευρύτερος δημόσιος τομέας και η διάρκεια ζωής του μέτρου εκτείνεται πέραν της δεκαετίας Η διάρκεια υλοποίησης του μέτρου θα είναι και το σύνολο των νέων εξοικονομήσεων ενέργειας κατά την περίοδο εκτιμάται σε 25,2 ktoe Ενεργειακή αναβάθμιση σε κτίρια επαγγελματικής χρήσης μέσω Επιχειρήσεων Ενεργειακών Υπηρεσιών Το μέτρο παρέχει κίνητρα με ενίσχυση της επιχειρηματικής δραστηριότητας των Επιχειρήσεων Ενεργειακών Υπηρεσιών (ΕΕΥ) μέσω της δημιουργίας ειδικών χρηματοδοτικών μέσων (Ταμείο ειδικού σκοπού εγγυήσεων ή δανειοδοτήσεων), τα οποία βελτιώνουν την οικονομική δραστηριότητα ή/και ρευστότητα των εν λόγω επιχειρήσεων προκειμένου να υλοποιούν έργα που αναλαμβάνουν μέσω συμβάσεων ενεργειακής απόδοσης. Με την αξιοποίηση των ΕΕΥ επιτυγχάνεται: DOC Type Controlled Document 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 41 of 89

42 Βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης ενεργοβόρων εγκαταστάσεων και υποδομών (π.χ. βιομηχανικές εγκαταστάσεις, νοσοκομεία, μεγάλα κτίρια γραφείων, κολυμβητήρια, αποθήκες), αλλά και ολόκληρων υποβαθμισμένων περιοχών Κατασκευή ενεργειακά αποδοτικών κτιρίων Ενεργειακός σχεδιασμός υπαίθριων χώρων Ενσωμάτωση των βέλτιστων, κατά περίπτωση, τεχνολογιών παραγωγής ενέργειας (ΣΗΘΥΑ και ΑΠΕ), καλύπτοντας τις μελλοντικές απαιτήσεις για κτίρια χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας και χαμηλών εκπομπών Η διάρκεια υλοποίησης του μέτρου θα είναι και το σύνολο των νέων εξοικονομήσεων ενέργειας κατά την περίοδο εκτιμάται σε 50,8 ktoe. Δράσεις εκπαίδευσης και επιμόρφωσης σε στελέχη του τριτογενούς τομέα Το μέτρο αφορά σε δράσεις εκπαίδευσης και επιμόρφωσης που θα πραγματοποιηθούν σε στελέχη του τριτογενούς τομέα με σκοπό την αύξηση της ενεργειακής τους επίγνωσης και βελτίωση της ενεργειακής συμπεριφοράς τους. Η διάρκεια υλοποίησης του μέτρου θα είναι και το σύνολο των νέων εξοικονομήσεων ενέργειας κατά την περίοδο εκτιμάται σε 64,0 ktoe Ανάπτυξη ευφυών συστημάτων μέτρησης τελικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας Το μέτρο αφορά σε αντικατάσταση του 80% των υφιστάμενων συμβατικών μετρητών ηλεκτρικής ενέργειας ( * 80% = μετρητές) της τελικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας στο Ελληνικό Δίκτυο Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΔΔΗΕ) με αντίστοιχα ευφυή συστήματα μέτρησης, τα οποία διαθέτουν περισσότερες πληροφορίες από τους συμβατικούς μετρητές και έχουν τη δυνατότητα τηλεμέτρησης της κατανάλωσης, τηλεχειρισμού, αμφίδρομης επικοινωνίας με τον καταναλωτή και εφαρμογής πολυζωνικών τιμολογίων στη διάρκεια του 24ωρου. Η ανάπτυξη ευφυών συστημάτων για τη διανομή ηλεκτρικής ενέργειας αναμένεται να συμβάλλει σημαντικά στον προγραμματισμό και το συντονισμό για την εξισορρόπηση της ζήτησης με την παραγωγή ενέργειας, καθώς θα δώσει τη δυνατότητα ανάπτυξης νέων μηχανισμών αγοράς (π.χ. ευέλικτα ενεργειακά τιμολόγια, προγράμματα διαχείρισης φορτίου), συνεισφέροντας περαιτέρω στην επίτευξη εξοικονόμησης ενέργειας. Η εγκατάσταση των ευφυών συστημάτων μέτρησης της τελικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας θα πραγματοποιηθεί τόσο στον οικιακό όσο και στον τριτογενή τομέα. Η διάρκεια υλοποίησης του μέτρου θα είναι και το σύνολο των νέων εξοικονομήσεων ενέργειας κατά την περίοδο εκτιμάται σε 96,8 ktoe. Αντικατάσταση παλαιών ελαφριών φορτηγών δημοσίου και ιδιωτικού τομέα DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 42 of 89

43 Το μέτρο στοχεύει στην αντικατάσταση παλαιών ελαφριών φορτηγών δημοσίου και ιδιωτικού τομέα με προδιαγραφές EURO III με νέα οχήματα προδιαγραφών EURO V και συνίσταται για μεν τον ιδιωτικό τομέα στη μερική ή ολική απαλλαγή από το ειδικό τέλος ταξινόμησης ελαφρών φορτηγών νέας τεχνολογίας (μέχρι 2000 κ.ε.) που αγοράζονται σε αντικατάσταση παλαιών, τα οποία παραδίδονται προς καταστροφή (απόσυρση) στο εγκεκριμένο σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης Οχημάτων Τέλους Κύκλου Ζωής (ΟΤΚΖ), ενώ για τον δημόσιο τομέα στη σταδιακή υποχρεωτική απόσυρση τέτοιων οχημάτων. Η διάρκεια υλοποίησης του μέτρου θα είναι και το σύνολο των νέων εξοικονομήσεων ενέργειας κατά την περίοδο εκτιμάται σε 11,3 ktoe Αντικατάσταση παλαιών επιβατικών οχημάτων ιδιωτικού τομέα Το μέτρο στοχεύει στην αντικατάσταση παλαιών επιβατικών οχημάτων ιδιωτικού τομέα με προδιαγραφές EURO III με νέα οχήματα προδιαγραφών EURO V και συνίσταται στη μερική ή ολική απαλλαγή από το ειδικό τέλος ταξινόμησης επιβατικών οχημάτων νέας τεχνολογίας (μέχρι 2000 κ.ε.) που αγοράζονται σε αντικατάσταση παλαιών, τα οποία παραδίδονται προς καταστροφή (απόσυρση) στο εγκεκριμένο σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης Οχημάτων Τέλους Κύκλου Ζωής (ΟΤΚΖ). Η διάρκεια υλοποίησης του μέτρου είναι και το σύνολο των νέων εξοικονομήσεων ενέργειας κατά την περίοδο εκτιμάται σε 22,7 ktoe Υγραεριοκίνηση επιβατικών οχημάτων Το μέτρο αφορά στην παροχή κινήτρων επιχορήγησης για την υποκατάσταση καυσίμου υφιστάμενων επιβατικών οχημάτων ιδιωτικού τομέα από βενζίνη σε υγραέριο (LPG), με τοποθέτηση συστήματος υγραερίου ώστε η κίνηση να γίνεται είτε με υγραέριο είτε με βενζίνη (με δυνατότητα αυτόματης εναλλαγής καυσίμου). Η διάρκεια υλοποίησης του μέτρου είναι και το σύνολο των νέων εξοικονομήσεων ενέργειας κατά την περίοδο εκτιμάται σε 9,9 ktoe Αύξηση του ειδικού φόρου κατανάλωσης πετρελαίου θέρμανσης Το μέτρο αφορά στην αύξηση του ειδικού φόρου κατανάλωσης πετρελαίου θέρμανσης που επεβλήθη το 2012 (ο οποίος ορίσθηκε στα 0,33 ευρώ ανά λίτρο) και είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση της τελικής κατανάλωσης πετρελαίου θέρμανσης στον οικιακό τομέα. Η διάρκεια υλοποίησης του μέτρου είναι και το σύνολο των νέων εξοικονομήσεων ενέργειας κατά την περίοδο εκτιμάται σε 225,1 ktoe DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 43 of 89

44 Δράσεις ενημέρωσης και εκπαίδευσης σε χρήστες κατοικιών Το συγκεκριμένο μέτρο αφορά σε δράσεις ενημέρωσης χρηστών κατοικιών (ιδιοκτητών και ενοίκων) σχετικά με την ενεργειακή απόδοση των κατοικιών τους, την ορθολογική χρήση της ενέργειας, αλλά και για επεμβάσεις που βελτιώνουν την ενεργειακή τους απόδοση. Η ενημέρωση προβλέπεται στο πλαίσιο δράσης που αφορά την δωρεά έκδοση Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ), από ενεργειακούς επιθεωρητές που είναι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Ενεργειακών Επιθεωρητών και οι οποίοι θα αναλάβουν το ρόλο του ενεργειακού συμβούλου, καθώς επίσης και ανάλογη δράση από κατάλληλα εκπαιδευμένους μηχανικούς ενεργειακούς συμβούλους. Οι ενεργειακοί σύμβουλοι θα ενημερώνουν τους χρήστες για θέματα που επηρεάζουν την ενεργειακή απόδοση ενός κτιρίου (θερμομόνωση κελύφους, συστήματα θέρμανσης, ορθολογική συμπεριφορά κλπ) και θα προτείνουν συγκεκριμένες παρεμβάσεις και πρακτικές που μπορούν να βελτιώσουν την ενεργειακή απόδοση και να εξοικονομήσουν ενέργεια με απώτερο στόχο την αύξηση της ενεργειακής επίγνωσης και τη βελτίωση της ενεργειακής συμπεριφοράς των χρηστών Μελέτη Ενεργειακής Απόδοσης (ΜΕΑ) Κτιρίου Η εκπόνηση μελέτης ενεργειακής απόδοσης είναι υποχρεωτική, βάσει του νόμου 3661/2008 «Μέτρα για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των κτηρίων και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α 89), για όλα τα νέα ή ριζικά ανακαινιζόμενα κτίρια με τις εξαιρέσεις του άρθρου 11, όπως αυτός τροποποιήθηκε σύμφωνα με τα άρθρα 10 και 10Α του νόμου 3851/2010. Η μελέτη ενεργειακής απόδοσης εκπονείται βάσει του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτηρίων Κ.ΕΝ.Α.Κ. (Φ.Ε.Κ. Β407/ ) και τις Τεχνικές Οδηγίες του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας που συντάχθηκαν υποστηρικτικά του κανονισμού όπως αυτές ισχύουν επικαιροποιημένες. Ειδικότερα, η μελέτη ενεργειακής απόδοσης βασίζεται στις εξής Τ.Ο.Τ.Ε.Ε. : /2010: «Αναλυτικές Εθνικές Προδιαγραφές παραμέτρων για τον υπολογισμό της ενεργειακής απόδοσης κτηρίων και την έκδοση πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης», /2010: «Θερμοφυσικές ιδιότητες δομικών υλικών και έλεγχος της θερμομονωτικής επάρκειας των κτηρίων», /2010: «Κλιματικά δεδομένα ελληνικών πόλεων» Η ενσωμάτωση παθητικών ηλιακών συστημάτων (Π.Η.Σ.) πέραν του άμεσου κέρδους, εγκαταστάσεων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (Α.Π.Ε.) και συστημάτων συμπαραγωγής ηλεκτρισμού θέρμανσης (Σ.Η.Θ.) θα καλυφθεί στην αμέσως επόμενη φάση με την έκδοση των ακόλουθων Τ.Ο.Τ.Ε.Ε. που θα καθορίσουν με σαφήνεια τις παραμέτρους και τις προδιαγραφές των σχετικών μελετών εγκαταστάσεων : /2010: «Βιοκλιματικός σχεδιασμός κτιρίων». DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 44 of 89

45 Χ/2010: «Εγκαταστάσεις Α.Π.Ε. σε κτήρια» Χ/2010: «Εγκαταστάσεις Σ.Η.Θ. σε κτήρια» Σύμφωνα με την εγκύκλιο οικ.1603/ : «Για την καλύτερη δυνατή εφαρμογή των απαιτήσεων της παραγράφου 1 του άρθρου 8 «Σχεδιασμός Κτιρίου», απαιτείται συστηματική προσέγγιση των αρχών του βιοκλιματικού σχεδιασμού του κτιρίου με επαρκή τεχνική τεκμηρίωση, στη βάση της διαθέσιμης βιβλιογραφίας και έως την έκδοση σχετικής Τ.Ο.Τ.Ε.Ε. Στην περίπτωση που αποδεδειγμένα υπάρχουν αρκετοί περιορισμοί (πολεοδομικού, τεχνικού, αισθητικού, οικονομικού χαρακτήρα, κ.ά.) που ενδεχομένως αποκλείουν την εφαρμογή της βέλτιστης ενεργειακά λύσης, υποβάλλεται υποχρεωτικά Τεχνική Έκθεση, η οποία θα τεκμηριώνει επαρκώς τους λόγους μη εφαρμογής κάθε μίας από τις περιπτώσεις της παραγράφου 1 του άρθρου 8. Στόχος της ενεργειακής μελέτης είναι η ελαχιστοποίηση κατά το δυνατόν της κατανάλωσης ενέργειας για την σωστή λειτουργία του κτηρίου, μέσω: του βιοκλιματικού σχεδιασμού του κτηριακού κελύφους, αξιοποιώντας τη θέση του κτηρίου ως προς τον περιβάλλοντα χώρο, την ηλιακή διαθέσιμη ακτινοβολία ανά προσανατολισμό όψης, κ.ά., της θερμομονωτικής επάρκειας του κτηρίου με την κατάλληλη εφαρμογή θερμομόνωσης στα αδιαφανή δομικά στοιχεία αποφεύγοντας κατά το δυνατόν τη δημιουργία θερμογεφυρών, καθώς και την επιλογή κατάλληλων κουφωμάτων, δηλαδή συνδυασμό υαλοπίνακα αλλά και πλαισίου, της επιλογής κατάλληλων ηλεκτρομηχανολογικών συστημάτων υψηλής απόδοσης, για την κάλυψη των αναγκών σε θέρμανση, ψύξη, κλιματισμό, φωτισμό και ζεστό νερό χρήσης με την κατά το δυνατόν ελάχιστη κατανάλωση (ανηγμένης) πρωτογενούς ενέργειας, της χρήσης τεχνολογιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (Α.Π.Ε.) όπως, ηλιοθερμικά συστήματα, φωτοβολταϊκά συστήματα, γεωθερμικές αντλίες θερμότητας (εδάφους, υπόγειων και επιφανειακών νερών) κ.ά. και της εφαρμογής διατάξεων αυτομάτου ελέγχου της λειτουργίας των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων, για τον περιορισμό της άσκοπης χρήσης τους Σκοπός και περιεχόμενα της Μελέτης Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίου Για την εξασφάλιση εξοικονόμησης ενέργειας σε νέα και υφιστάμενα κτίρια απαιτείται η εφαρμογή των αρχών του ενεργειακού σχεδιασμού των κτιρίων. Ο έλεγχος και η αξιολόγηση της απόδοσης του ενεργειακού σχεδιασμού επιτυγχάνεται με την Μελέτη Ενεργειακής Απόδοσης, η οποία εκπονείται κατά την αρχική φάση της μελέτης του κτιρίου, και συνδέεται άμεσα με την αρχιτεκτονική μελέτη και τη μελέτη των Η/Μ εγκαταστάσεων, διασφαλίζοντας έτσι την ορθότητα και τη συμβατότητα των μελετών, τη μείωση των πιθανοτήτων αστοχίας της κατασκευής και τη βελτιωμένη ενεργειακή και περιβαλλοντική απόδοση. Η Μελέτη Ενεργειακής Απόδοσης θα πρέπει να συνάδει με τον επιδιωκόμενο, από το Νόμο, στόχο για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου. DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 45 of 89

46 Η Μελέτη Ενεργειακής Απόδοσης: εκπονείται τόσο για νέα όσο και για υφιστάμενα ριζικά ανακαινιζόμενα κτίρια άνω τον 50 τμ. (Ν. 3661, άρθρο. 4, άρθρο 5), του οικιακού και του τριτογενή τομέα, αντικαθιστά την υφιστάμενη Μελέτη Θερμομόνωσης (άρθρο 13, Ν. 3661) και θα συμπεριλαμβάνεται στο φάκελο που υποβάλλεται στην αρμόδια Πολεοδομική Υπηρεσία για την έκδοση οικοδομικής άδειας. Ο έλεγχος, η έγκριση και η παρακολούθηση της εφαρμογής της μελέτης ενεργειακής απόδοσης θα γίνεται σύμφωνα με τα ισχύοντα για την έκδοση οικοδομικών αδειών, δεν αναιρεί τις σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις εκπονούμενες μελέτες αλλά αποτελεί πρόσθετη μελέτη επί των μελετών: Αρχιτεκτονικής, Διαμόρφωσης περιβάλλοντος χώρου, Θέρμανσης, Ψύξης, Ζεστού νερού Χρήσης και Τεχνητού Φωτισμού. Στη Μελέτη Ενεργειακής Απόδοσης πρέπει να τεκμηριώνεται ότι το κτίριο ικανοποιεί τις υποχρεωτικές απαιτήσεις (όρια κατανάλωσης ενέργειας), ώστε να κατατάσσεται στην ενεργειακή κατηγορία Β, όπως ορίζονται στον Κανονισμό. Σύμφωνα με το Άρθρο 3, παρ. 2 και 3, η Μελέτη Ενεργειακής Απόδοσης πραγματοποιείται: α) για το κτιριακό κέλυφος και β) για τις Η/Μ εγκαταστάσεις. Ο ενεργειακός σχεδιασμός του κτιριακού κελύφους θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τη θέση και τον προσανατολισμό του κτιρίου, τις εξωτερικές κλιματικές συνθήκες, τα θερμικά χαρακτηριστικά των δομικών του στοιχείων, την αεροστεγανότητα, το φυσικό αερισμό και εξαερισμό, τα παθητικά ηλιακά συστήματα, την ηλιακή προστασία και τις επιδιωκόμενες εσωτερικές κλιματικές συνθήκες. Ο ενεργειακός σχεδιασμός των Η/Μ εγκαταστάσεων αφορά τα συστήματα Θέρμανσης και Ψύξης, λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα της ενεργειακής απόδοσης του κτιριακού κελύφους (με τις μέσες ελάχιστες και μέσες μέγιστες ωριαίες τιμές θερμοκρασίας εξωτερικού περιβάλλοντος της περιοχής, για το σύστημα θέρμανσης και ψύξης αντίστοιχα, το σύστημα παραγωγής ΖΝΧ και το σύστημα τεχνητού φωτισμού. Πέραν των ανωτέρω υποχρεωτικών μελετών και παραμέτρων που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, μπορούν να συνυπολογίζονται, κατά περίπτωση, τα ενεργητικά ηλιακά συστήματα, άλλα συστήματα θέρμανσης, ψύξης και ηλεκτροπαραγωγής που βασίζονται σε ΑΠΕ, τα συστήματα ΣΗΘ, τα συστήματα θέρμανσης και ψύξης σε κλίμακα περιοχής ή οικοδομικού τετραγώνου (τηλεθέρμανση, τηλεψύξη), καθώς και η συμβολή του φυσικού φωτισμού. Οι απαιτούμενες επί μέρους μελέτες, ανά κατηγορία χρήσης κτιρίου, οι οποίες θα πρέπει να περιλαμβάνονται στη Μελέτη Ενεργειακής Απόδοσης του κτιρίου δίνονται αναλυτικά στον Κανονισµό Ενεργειακής Απόδοσης Κτηρίων - Κ.ΕΝ.Α.Κ. (Φ.Ε.Κ. 407/ ). Για οποιεσδήποτε άλλες μελέτες που δεν συμπεριλαμβάνονται στον παρόντα Κανονισμό, αλλά απαιτούνται, κατά περίπτωση, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία περί έκδοσης οικοδομικών αδειών, αυτές θα εκπονούνται σύμφωνα με τις ισχύουσες, πριν την έγκριση του παρόντος, διατάξεις. DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 46 of 89

47 Ως προαπαιτούμενο, τέλος, για την εφαρμογή του Κ.ΕΝ.Α.Κ., θεωρείται η ταχεία και άμεση επιμόρφωση των ελεγκτών των Πολεοδομικών Υπηρεσιών, στα θέματα του νέου κανονισμού που αφορούν στην ενεργειακή μελέτη, τις απαιτήσεις και τα παραδοτέα. 5.2 Γενική Περιγραφή Κτιρίου Σε αυτήν τη ενότητα, γίνεται μια αναλυτική περιγραφή του υπό μελέτη κτηρίου, σχετικά με τη θέση του και το περιβάλλοντα χώρο, τη χρήση και το προφίλ λειτουργίας των επιμέρους τμημάτων (χώρων) του Γενικά Στοιχεία Κτηρίου Σε αυτή την ενότητα παραθέτουμε αναλυτικά που θα ευρίσκεται το υπό μελέτη κτίριο, συμπεριλαμβανομένου, εφόσον υπάρχει του οικοδομικού τετραγώνου του, το πλήθος των ορόφων του, καθώς και τη χρήση καθενός εξ αυτών. Για τις ανάγκες εκτίμησης της ενεργειακής απόδοσης ενός κτιρίου καθορίζεται ένα τυπικό ωράριο λειτουργίας κάθε κτιρίου, ανάλογα με τη γενική χρήση του. Το ίδιο ισχύει και για τμήμα κτιρίου, που αποτελεί ανεξάρτητη θερμική ζώνη υπολογισμού, με διαφορετική χρήση. Σε περιπτώσεις κτιρίων με πολλές παράλληλες χρήσεις, όταν οι χρήσεις αυτές αντιμετωπίζονται ως ανεξάρτητες θερμικές ζώνες, το τυπικό ωράριο και οι εσωτερικές θερμικές συνθήκες λειτουργίας, καθορίζονται για κάθε χρήση χωριστά και ανεξάρτητα από τη βασική κατηγορία και τη γενική χρήση του κτιρίου (π.χ. οι χώροι γραφείων των νοσοκομείων, αντιμετωπίζονται ως γραφεία). Το ωράριο, λοιπόν, λειτουργίας του κτηρίου θα διαφοροποιείται ως προς τις κύριες χρήσεις του, κατοικίες και καταστήματα και λαμβάνεται όπως ορίζεται στην Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010. Στον πίνακα 2, της προαναφερόμενης Τ.Ο.Τ.Ε.Ε. δίνονται αναλυτικά οι πραγματικές χρήσεις χώρων του κτηρίου ανά όροφο. Πίνακας 2. Τυπικό ωράριο λειτουργίας κτηρίων ανά χρήση Βασικές κατηγορίες κτηρίων Χρήσεις κτηρίων ή θερμικών ζωνών Ώρες λειτουργίας Ημέρες λειτουργίας ανά εβδομάδα Περίοδος λειτουργίας σε μήνες Κατοικίας Μονοκατοικία, πολυκατοικία (περισσότερα του ενός διαμερίσματα) Προσωρινής Ξενοδοχείο ετήσιας λειτουργίας διαμονής θερινής λειτουργίας (Απρ.-Οκτ.) χειμερινής λειτουργίας (Σεπτ.-Απρ.) Ξενώνας ετήσιας λειτουργίας θερινής λειτουργίας (Απρ.-Οκτ.) DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 47 of 89

48 χειμερινής λειτουργίας (Σεπτ.-Απρ.) Οικοτροφείο και κοιτώνας Υπνοδωμάτιο ξενοδοχείου, οικοτροφείου 12 7 ανά χρήση κ.ά. Κοινόχρηστος χώρος ξενοδοχείου, 24 7 ανά χρήση οικοτροφείου κ.ά Συνάθροισης Εστιατόριο κοινού Ζαχαροπλαστείο, καφενείο Νυχτερινό κέντρο διασκέδασης, μουσική σκηνή Θέατρο, κινηματογράφος Χώρος συναυλιών Χώρος εκθέσεων, μουσείο Χώρος συνεδρίων, αμφιθέατρο, αίθουσα δικαστηρίων Τράπεζα Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων Κλειστό γυμναστήριο, κλειστό κολυμβητήριο Λουτρό (κοινόχρηστο) Εκπαίδευσης Νηπιαγωγείο (Οκτ.-Μαί.) Πρωτοβάθμια εκπαίδευση, (Σεπτ.-Μαί.) δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Τριτοβάθμια εκπαίδευση, αίθουσα διδασκαλίας Φροντιστήριο, ωδείο (Σεπτ.-Μαΐ.) Υγείας και Νοσοκομείο, κλινική κοινωνικής πρόνοια Αίθουσα ασθενών (δωμάτιο) Χειρουργείο (τακτικό) Εξωτερικών ιατρείων Αγροτικό ιατρείο, υγειονομικός σταθμός, κέντρο υγείας, ιατρείο Ψυχιατρείο, ίδρυμα ατόμων με ειδικές ανάγκες, ίδρυμα χρονίως πασχόντων, οίκος ευγηρίας, βρεφοκομείο DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 48 of 89

49 Βρεφικός σταθμός, παιδικός σταθμός Σωφρονισμού Κρατητήριο, αναμορφωτήριο, φυλακή Αστυνομική διεύθυνση Εμπορίου Εμπορικό κέντρο, αγορά και υπεραγορά Κατάστημα, φαρμακείο Ινστιτούτο γυμναστικής, κουρείο, κομμωτήριο Γραφείων Γραφείο Βιβλιοθήκη Βιομηχανίας & βιοτεχνίας Αποθήκευσης Στάθμευσης & πρατηρίων καυσίμων Συνεργείο συντήρησης και επισκευής αυτοκινήτων, βαφείο, ξυλουργείο Παρασκευαστήριο τροφίμων Καθαριστήριο, σιδερωτήριο, οργανωμένο πλυντήριο ενδυμάτων Αυτοτελές κέντρο μηχανογράφησης Γενική αποθήκη, αποθήκη καταστήματος, αποθήκη μουσείου Χώρος στάθμευσης, πρατήριο υγρών καυσίμων, πλυντήριο αυτοκινήτων Τοπογραφία Οικοπέδου Κτιρίου Στην παρούσα ενότητα περιγράφεται αναλυτικά μέσω του παρατιθέμενου τοπογραφικού ο προσανατολισμός του οικοπέδου με την ακριβή θέση του κτηρίου σε αυτό και φαίνονται ξεκάθαρα οι αποστάσεις που θα έχει σε σχέση με τα γειτονικά κτήρια, π.χ. είναι γωνιακό και έχει Νοτιοανατολικό προσανατολισμό, ο οποίος αποκλίνει 35ο (> 30ο) από τον βέλτιστο καθαρά Νότιο, προκειμένω να βγάλουμε ασφαλή συμπεράσματα για το αν ευνοείται λόγω θέσης ο ηλιασμός του. Στο σχήμα 1 δίνεται παράδειγμα τοπογραφικού με την ακριβή θέση ενός προς μελέτη κτηρίου σε οικόπεδο και φαίνονται οι αποστάσεις που έχει σε σχέση με τα γειτονικά κτήρια. DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 49 of 89

50 Εικόνα 9. Τοπογραφικό διάγραμμα με αποστάσεις και ύψη (ορόφους) γειτονικών κτιρίων Τεκμηρίωση Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού Κτηρίου Σύμφωνα με το άρθρο 8 του Κ.ΕΝ.Α.Κ. το κτήριο πρέπει να σχεδιασθεί λαμβάνοντας υπόψη : την χωροθέτηση του κτηρίου και τον προσανατολισμό του στο οικόπεδο, την εσωτερική χωροθέτηση χώρων λόγω λειτουργιών του κτηρίου, DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 50 of 89

51 την κατάλληλη χωροθέτηση των ανοιγμάτων για επαρκή ηλιασμό, φυσικό φωτισμό και φυσικό δροσισμό καθώς και την ηλιοπροστασία τους, την ενσωμάτωση τουλάχιστον ενός παθητικού ηλιακού συστήματος, ενός εκ των οποίων δύναται να είναι το σύστημα του άμεσου κέρδους, την διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου για τη βελτίωση του μικροκλίματος Αδυναμία εφαρμογής των ανωτέρω απαιτεί επαρκή τεκμηρίωση, σύμφωνα πάντα με το Κ.ΕΝ.ΑΚ. Ακόμη, σύμφωνα με το άρθρο 11 του Κ.ΕΝ.Α.Κ. τα περιεχόμενα της ενεργειακής μελέτης τα οποία λαμβάνονται υπόψη και για τον ενεργειακό σχεδιασμό είναι τα ακόλουθα: 1. γεωμετρικά χαρακτηριστικά του κτηρίου και των ανοιγμάτων (κάτοψη, όγκος, επιφάνεια, προσανατολισμός, συντελεστές σκίασης κ.α.), 2. τεκμηρίωση της χωροθέτησης και του προσανατολισμού του κτηρίου για τη μέγιστη αξιοποίηση των τοπικών κλιματικών συνθηκών, με διαγράμματα ηλιασμού, λαμβάνοντας υπόψη την περιβάλλουσα δόμηση, 3. τεκμηρίωση της επιλογής και χωροθέτησης της φύτευσης και άλλων στοιχείων βελτίωσης του μικροκλίματος, 4. τεκμηρίωση του σχεδιασμού και χωροθέτησης των ανοιγμάτων ανά προσανατολισμό ανάλογα με τις απαιτήσεις ηλιασμού, φωτισμού και αερισμού (ποσοστό, τύπος και εμβαδόν διαφανών επιφανειών ανά προσανατολισμό), 5. χωροθέτηση των λειτουργιών ανάλογα με τη χρήση και τις απαιτήσεις άνεσης και ποιότητας εσωτερικού περιβάλλοντος (θερμικές, φυσικού αερισμού και φωτισμού), 6. περιγραφή λειτουργίας των παθητικών συστημάτων για τη χειμερινή και θερινή περίοδο: υπολογισμός επιφάνειας παθητικών ηλιακών συστημάτων άμεσου και έμμεσου κέρδους (κατακόρυφης / κεκλιμένης / οριζόντιας επιφάνειας), για τα συστήματα με μέγιστη απόκλιση έως 30ο από το νότο, καθώς και του ποσοστού αυτής επί της αντίστοιχης συνολικής επιφάνειας της όψης, 7. περιγραφή των συστημάτων ηλιοπροστασίας του κτηρίου ανά προσανατολισμό: διαστάσεις και υλικά κατασκευής, τύπος (σταθερά / κινητά, οριζόντια / κατακόρυφα, συμπαγή / διάτρητα) και ένδειξη του προκύπτοντος ποσοστού σκίασης για: την 21η Δεκεμβρίου (χειμερινό ηλιοστάσιο: μικρότερη διάρκεια ημέρας και χαμηλότερη θέση ήλιου). την 21η Ιουνίου, (θερινό ηλιοστάσιο: μεγαλύτερη διάρκεια ημέρας και υψηλότερη θέση ήλιου). 8. γενική περιγραφή των τεχνικών εκμετάλλευσης του φυσικού φωτισμού. 9. σχεδιαστική απεικόνιση με κατασκευαστικές λεπτομέρειες της θερμομονωτικής στρώσης, των παθητικών συστημάτων και των συστημάτων ηλιοπροστασίας στα αρχιτεκτονικά σχέδια του κτηρίου (κατόψεις, όψεις, τομές) Χωροθέτηση Κτηρίου στο Οικόπεδο Στο σχέδιο σκιασμού του οικοπέδου δίνεται το αζιμούθιο του ήλιου (γs) την 21 η Δεκεμβρίου και την 21 η Ιουνίου για τις ώρες 9:00, 12:00 και 15:00 (ηλιακός χρόνος, LST). DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 51 of 89

52 Το ηλιακό αζιμούθιο (γs) υπολογίζεται σύμφωνα με της σχέση 4.12 της Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010. Ως αφετηρία μέτρησης του αζιμουθίου ορίζεται ο Νότος, και λαμβάνει θετικές και αρνητικές τιμές (0 ο =νότια, 90 ο =δυτική, -90 ο =ανατολική, 180 ο =βόρεια). Ο σκιασμός από τα γειτονικά κτίρια φαίνεται αναλυτικά για κάθε άνοιγμα, στα σχέδια σκιασμού των ανοιγμάτων από μακρινά εμπόδια (ΕΝΑΚ-2 & ΕΝΑΚ-3) την 21 η Δεκεμβρίου και την 21 η Ιουνίου για τις ώρες 9:00, 12:00 και 15:00 (ηλιακός χρόνος, LST). Σε όλα τα σχέδια δίνεται το ηλιακό αζιμούθιο (γs) για τις ίδιες μέρες και ώρες. Παρατήρηση: Οι γωνίες σκιασμού που αποτυπώνονται στα σχέδια ΕΝΑΚ είναι: 1. Οι κατακόρυφες γωνίες σκιάς (Vertical Shadow Angle) που υπολογίζονται σύμφωνα με τη σχέση: VSA = arctan (tan(α)/cos(hsa) [3.1] όπου: (α) το ηλιακό ύψος και υπολογίζεται σύμφωνα με τη σχέση 4.11 της Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010 και (HSA) η οριζόντια γωνία σκιάς (Horizontal Shadow Angle). 2. Οι οριζόντιες γωνίες σκιάς (Horizontal Shadow Angle) που υπολογίζονται από τη σχέση: HSA= γ s -γ 90 0 [3.2] όπου: (γs) το ηλιακό αζιμούθιο και υπολογίζεται σύμφωνα με της σχέση 4.12 της Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010 (γ) το αζιμούθιο της όψης Χωροθέτηση Λειτουργιών στο Κτήριο Ο εσωτερικός σχεδιασμός και οι διαμόρφωση των χώρων στο υπό μελέτη κτίριο, γίνονται με γνώμονα τη μέγιστη εκμετάλλευση ή την αποφυγή της ηλιακής ακτινοβολίας ανάλογα με την εποχή. Οι κύριοι χώροι θα τοποθετηθούν στο νότιο πάντα προσανατολισμό, ενώ στον ανατολικό θα τοποθετηθεί η κουζίνα ούτως ώστε κατά τους χειμερινούς μήνες να γίνει δυνατή η αξιοποίηση της ηλιακής ακτινοβολίας τις πρωινές ώρες, ενώ κατά τους θερινούς μήνες να είναι ευχάριστη η χρήση των χώρων προτού η εξωτερική θερμοκρασία να ανέβει αισθητά DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 52 of 89

53 Ηλιοπροστασία Ανοιγμάτων Η ηλιοπροστασία των ανοιγμάτων του υπό μελέτη κτιρίου εξαρτάται από το σκιασμό που επιτυγχάνεται λαμβάνοντας υπόψη τις υπολογιζόμενες στην παρούσα μελέτη κατακόρυφες και οριζόντιες γωνίες σκιάς αντίστοιχα προκειμένω να υπολογίσουμε τελικά τις γωνίες σκιασμού. Tα δομικά στοιχεία ενός κτιρίου μπορεί να σκιάζονται εξωτερικά λόγω ύπαρξης εξωτερικών εμποδίων αλλά και στοιχείων του ίδιου του κτιρίου, όπως προστεγάσματα, πλευρικά στοιχεία ή ακόμη και τμήματα της κατασκευής. Η κινητή εσωτερική σκίαση δεν λαμβάνεται υπόψη. Η μείωση της ηλιακής ακτινοβολίας λαμβάνεται υπόψη στους υπολογισμούς, είτε πρόκειται για την ενεργειακή μελέτη ενός νέου ή ριζικώς ανακαινιζόμενου κτιρίου είτε για την ενεργειακή επιθεώρηση, με τη χρήση τριών ανεξάρτητων μεταξύ τους συντελεστών σκίασης. Οι συντελεστές σκίασης, καθορίζονται ανάλογα με το είδος των σκιάστρων (οριζόντια, πλευρικά εξωτερικά εμπόδια και σκίαστρα) και την γεωμετρία τους. Επειδή, ανάλογα με την εποχή οι συντελεστές σκίασης αλλάζουν, καθορίζονται για κάθε εξωτερική επιφάνεια με ορισμένο προσανατολισμό, οι αντίστοιχοι μέσοι συντελεστές σκίασης, ένας για τη χειμερινή περίοδο και ένας για τη θερινή περίοδο, ανάλογα με το είδος σκιάστρου. Στην περίπτωση ταυτόχρονης ύπαρξης προβόλου και εξωτερικού σκιάστρου η σκίαση λόγω προβόλου αγνοείται. Ο συνολικός σκιασμός δομικού στοιχείου προκύπτει ως το γινόμενο των τριών συντελεστών σκίασης: α) του συντελεστή σκίασης από εμπόδιο του περιβάλλοντος χώρου (γειτνιάζοντα κτίρια κ.τ.λ.), β) του συντελεστή σκίασης από πλευρικό εμπόδιο, και γ) του συντελεστή σκίασης από οριζόντιο πρόβολο ή εξωτερικό σκίαστρο κατά περίπτωση. Τονίζεται ότι όλοι οι συντελεστές είναι μειωτικοί λαμβάνοντας τιμή ίση με την μονάδα (1), όταν δεν υπάρχει καθόλου σκίαση και ίση με μηδέν (0) για πλήρη σκίαση. Στην περίπτωση καλά θερμομονωμένων κτιρίων η επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας στα κατακόρυφα δομικά στοιχεία είναι περιορισμένη. Για λόγους απλοποίησης, για τον υπολογισμό της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων, με συντελεστή θερμοπερατότητας κατακόρυφων αδιαφανών δομικών στοιχείων μικρότερο από 0,6 [W/(m² K)], ο συντελεστής σκίασης θεωρείται ίσος με 0, Φυσικός Φωτισμός Ο φυσικός αερισμός εφαρμόζεται μόνο στις κατοικίες, ενώ στα κτίρια του τριτογενούς τομέα η απαίτηση για νωπό αέρα καλύπτεται με σύστημα μηχανικού αερισμού. DOC Type Controlled Document 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 53 of 89

54 Ο φυσικός αερισμός των χώρων εφαρμόζεται μέσω της χρήσης των υφιστάμενων κουφωμάτων και καταγράφεται σε m3/s. Εάν ένα κτίριο δεν διαθέτει μηχανικό αερισμό, ως φυσικός αερισμός λαμβάνονται τα κατώτερα απαιτούμενα όρια νωπού αέρα στο χώρο, όπως αναφέρονται στην παράγραφο της Τ.Ο.Τ.Ε.Ε Όταν υπάρχει σύστηµα µηχανικού αερισµού σε ένα χώρο κατοικίας, τότε κατά τους υπολογισµούς της ενεργειακής απόδοσης, ο φυσικός αερισµός µειώνεται κατά το ποσό του νωπού αέρα που προσάγεται από το σύστηµα µηχανικού αερισµού στο χώρο. Σύµφωνα µε την παράγραφο 3.4. του άρθρου 9 του Κ.ΕΝ.Α.Κ. για τον αερισµό των κτηρίων (µηχανικό ή φυσικό), προβλέπεται ότι: α) στο κτήριο αναφοράς των κατοικιών εφαρµόζεται φυσικός αερισµός σύµφωνα µε τις ελάχιστες απαιτήσεις, όπως καθορίζονται στην παράγραφο αυτής της τεχνικής οδηγίας β) στα κτήριο αναφοράς του τριτογενούς τοµέα εφαρµόζεται σύστηµα µηχανικού αερισµού όπως περιγράφεται στην ενότητα 4.6. της ίδιας τεχνικής οδηγίας. Ο συντελεστής χρήσης φυσικού αερισµού, που υποδηλώνει το µέσο ποσοστό του χρόνου (καθ' όλη τη διάρκεια του έτους) κατά τον οποίο εφαρµόζεται φυσικός αερισµός, υπολογίζεται από την ποσότητα του απαιτούµενου νωπού αέρα που δίνεται στην παράγραφο και τη διάρκεια λειτουργίας του κτηρίου. Για τα κτήρια κατοικίας η διάρκεια λειτουργίας θεωρείται κατά σύµβαση ίση µε 18 ώρες (πίνακας 2.1.) και στο χρόνο αυτό γίνεται ισοκατανοµή του απαιτούµενου νωπού αέρα, προκειµένου να εκτιµηθεί ο ρυθµός παροχής φυσικού αερισµού σε m3/s. Ο αερισµός λόγω της ύπαρξης χαραµάδων (διεισδυτικός αερισµός) καθορίζεται ανάλογα µε το είδος των κουφωµάτων, επιβαρύνει επιπλέον τα φορτία λόγω αερισµού του κτηρίου και καθορίζεται σύµφωνα µε την προηγούµενη παράγραφο. Για τους υπολογισμός της κατανάλωσης ενέργειας για φωτισμό χρησιμοποιούνται ο μέγιστος αριθμός ωρών λειτουργίας του κτιρίου ή της θερμικής ζώνης όταν υπάρχει διαθέσιμος φυσικός φωτισμός ΤD [h] και ο αριθμός ωρών λειτουργίας τους όταν δεν υπάρχει διαθέσιμος φυσικός φωτισμός ΤΝ [h]. Ουσιαστικά οι τιμές αυτές καθορίζουν την απαίτηση για γενικό φωτισμό ενός κτιρίου ή θερμικής ζώνης, κατά τη διάρκεια της ημέρας ή / και της νύχτας. Στον πίνακα 5.2. της προαναφερόμενης Τ.Ο.Τ.Ε.Ε δίνονται οι τυπικές τιμές του αριθμού ωρών λειτουργίας ενός κτηρίου κατά τη διάρκεια ύπαρξης διαθέσιμου φυσικού φωτισμού (Τd) και κατά την διάρκεια μη ύπαρξης φυσικού φωτισμού (ΤΝ), για τον υπολογισμό της κατανάλωσης ενέργειας για φωτισμό ανά κατηγορία κτηρίου. DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 54 of 89

55 Πίνακας 3. Τυπικές τιμές του αριθμού ωρών λειτουργίας ενός κτηρίου κατά τη διάρκεια ύπαρξης διαθέσιμου φυσικού φωτισμού (Τd) και κατά την διάρκεια μη ύπαρξης φυσικού φωτισμού (ΤΝ), για τον υπολογισμό της κατανάλωσης ενέργειας για φωτισμό ανά κατηγορία κτηρίου. Βασικές κατηγορίες κτηρίων Κατοικίας Χρήσεις κτηρίων ή θερμικών ζωνών Μονοκατοικία, πολυκατοικία (περισσότερα του ενός διαμερίσματα) Ώρες λειτουργίας ημέρας (Td) Ώρες λειτουργίας νύκτας (Τn) [h] [h] [h] Σύνολο ωρών (Ττ = Τn+Τd) Προσωρινής Ξενοδοχείο ετήσιας λειτουργίας διαμονής θερινής λειτουργίας χειμερινής λειτουργίας Ξενώνας ετήσιας λειτουργίας θερινής λειτουργίας χειμερινής λειτουργίας Οικοτροφείο και κοιτώνας Υπνοδωμάτιο ξενοδοχείου, οικοτροφείου κ.ά. Κοινόχρηστος χώρος ξενοδοχείου, οικοτροφείου κ.ά Συνάθροισης Εστιατόριο κοινού Ζαχαροπλαστείο, καφενείο Νυχτερινό κέντρο διασκέδασης, μουσική σκηνή Θέατρο, κινηματογράφος Χώρος συναυλιών Χώρος εκθέσεων, μουσείο Χώρος συνεδρίων, αμφιθέατρο, αίθουσα δικαστηρίων Τράπεζα Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων Κλειστό γυμναστήριο, κλειστό κολυμβητήριο Λουτρό (κοινόχρηστο) Εκπαίδευσης Νηπιαγωγείο DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 55 of 89

56 1256 Υγείας και κοινωνικής πρόνοια Πρωτοβάθμια εκπαίδευση, δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Τριτοβάθμια εκπαίδευση, αίθουσα διδασκαλίας Φροντιστήριο, ωδείο Νοσοκομείο, κλινική Αίθουσα ασθενών (δωμάτιο) Χειρουργείο (τακτικό) Εξωτερικών ιατρείων Αγροτικό ιατρείο, υγειονομικός σταθμός, κέντρο υγείας, ιατρείο Ψυχιατρείο, ίδρυμα ατόμων με ειδικές ανάγκες, ίδρυμα χρονίως πασχόντων, οίκος ευγηρίας, βρεφοκομεία Βρεφικός σταθμός, παιδικός σταθμός Σωφρονισμού Κρατητήριο, αναμορφωτήριο, φυλακή Αστυνομική διεύθυνση Εμπορίου Εμπορικό κέντρο, αγορά και υπεραγορά Κατάστημα, φαρμακείο Ινστιτούτο γυμναστικής, κουρείο, κομμωτήριο Γραφείων Γραφείο Βιβλιοθήκη Βιομηχανίας & βιοτεχνίας Αποθήκευσης Στάθμευσης & πρατηρίων καυσίμων Συνεργείο συντήρησης και επισκευής αυτοκινήτων, βαφείο, ξυλουργείο Παρασκευαστήριο τροφίμων Καθαριστήριο, σιδερωτήριο, οργανωμένο πλυντήριο ενδυμάτων Αυτοτελές κέντρο μηχανογράφησης Γενική αποθήκη, αποθήκη καταστήματος, αποθήκη μουσείου Χώρος στάθμευσης, πρατήριο υγρών καυσίμων, πλυντήριο αυτοκινήτων DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 56 of 89

57 Φυσικός Δροσισμός Στο υπό μελέτη κτίριο θα τοποθετηθούν ανοίγματα στις πλευρές των τοίχων του, όπου θα εξασφαλίζεται διαμπερής αερισμός για τη μέγιστη δυνατή εκμετάλλευση του φυσικού δροσισμού Παθητικά Ηλιακά Συστήματα Κτηρίου Για τον υπολογισµό της ενεργειακής απόδοσης του κτηρίου, λαµβάνονται υπόψη τα τεχνικά χαρακτηριστικά των παθητικών ηλιακών συστηµάτων (Π.Η.Σ.), τα οποία έχουν επιλεγεί και διαστασιολογηθεί κατά το σχεδιασµό του κτηρίου. Για το σχεδιασµό και τη διαστασιολόγηση ενός Π.Η.Σ. θα λαµβάνονται υπόψη τα όσα αναφέρονται σε σχετικές Τ.Ο.Τ.Ε.Ε. Σύµφωνα µε το άρθρο 9 του Κ.Εν.Α.Κ., τα παθητικά ηλιακά συστήµατα που πιθανώς ενσωµατώνονται στο εξεταζόµενο κτήριο δεν λαµβάνονται υπόψη στους υπολογισµούς της ενεργειακής απόδοσης για το κτήριο αναφοράς, εκτός από το σύστηµα άµεσου ηλιακού κέρδους. Σ' αυτήν την περίπτωση, στο κτήριο αναφοράς τα ιδιαίτερα δοµικά στοιχεία των παθητικών ηλιακών συστηµάτων αντικαθίστανται µε αντίστοιχα συµβατικά δοµικά µη διαφανή στοιχεία µε θερµικά χαρακτηριστικά όπως ορίζονται στον πίνακα 3.3α. αυτής της τεχνικής οδηγίας (Τ.Ο.Τ.Ε.Ε ). Ως παθητικό ηλιακό σύστηµα άµεσου ηλιακού κέρδους, νοούνται τα ανοίγµατα νότιου προσανατολισµού ή µε απόκλιση ±30ο από το νότο. Τα συστήµατα άµεσου ηλιακού κέρδους κατασκευάζονται σε συνδυασµό µε ειδικές εσωτερικές επιφάνειες µεγάλης θερµοχωρητικότητας, ώστε να αποθηκεύεται η θερµική ενέργεια. Για τους υπολογισµούς της ενεργειακής απόδοσης του κτηρίου µε άµεσο ηλιακό κέρδος η διαφοροποίηση του ως προς το κτήριο αναφοράς, είναι η επιπλέον αύξηση της ειδικής θερµοχωρητικότητας των εσωτερικών επιφανειών στους χώρους που ηλιάζονται. Για το υπολογισµό της συνεισφοράς των παθητικών ηλιακών συστηµάτων στην ενεργειακή απόδοση των κτηρίων, είναι απαραίτητος ο προσδιορισµός και καταγραφή διαφόρων παραµέτρων που σχετίζονται µε τα τεχνικά χαρακτηριστικά των παθητικών ηλιακών συστηµάτων και αναφέρονται αναλυτικά στη µελέτη σχεδιασµού που περιλαµβάνεται στην µελέτη ενεργειακής απόδοσης του κτηρίου. Ο µελετητής ή ο επιθεωρητής θα πρέπει να λαµβάνει υπόψη στους υπολογισµούς τις εξής παραµέτρους: Τον τύπο του παθητικού ηλιακού συστήµατος: άµεσου ηλιακού κέρδους και έµµεσου κέρδους, όπως το προσαρτηµένο θερµοκήπιο (ηλιακός χώρος), ο τοίχος Trombe, ο τοίχος µάζας κ.ά. Τη διαφανή επιφάνεια του παθητικού ηλιακού συστήµατος σε m2. Ανάλογα µε το παθητικό ηλιακό σύστηµα, προσδιορίζεται η διαφανής επιφάνεια (υαλοστάσιο), τόσο ως προς τη γεωµετρία της [m2], όσο και ως προς τις θερµοφυσικές ιδιότητες των υλικών όπως τη θερµοπερατότητα, την ηλιακή διαπερατότητα, την ανακλαστικότητα και τη διείσδυση του αέρα (m3/sec). Επίσης, καταγράφεται ο συντελεστής σκίασης, ο προσανατολισµός, η κλίση της επιφάνειας και η νυχτερινή προστασία. Για τα παθητικά ηλιακά συστήµατα άµεσου κέδρους τον προσδιορισµό των τεχνικών χαρακτηριστικών και της γεωµετρίας των εσωτερικών επιφανειών του χώρου, η οποία λαµβάνεται υπόψη ως επιφάνεια υψηλής θερµικής µάζας που αποθηκεύει τη θερµική ενέργεια από τον ήλιο. Γι' αυτές τις επιφάνειες προσδιορίζεται το πάχος τους DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 57 of 89

58 [m], η θερµοχωρητικότητα τους [kj/kg.k], η θερµοπερατότητά τους [W/(m2.K)] και η απορροφητικότητα τους στην ηλιακή ακτινοβολία. Για τα παθητικά ηλιακά συστήµατα έµµεσου κέρδους, τον προσδιορισµό των τεχνικών χαρακτηριστικών του αδιαφανούς δοµικού στοιχείου που χρησιµοποιείται ως στοιχείο αποθήκευσης (τοίχου Trombe, τοίχου µάζας κ.ά.). Γι' αυτές τις επιφάνειες προσδιορίζεται το πάχος τους (m), η θερµοχωρητικότητα τους [kj/kg.k], η θερµοπερατότητά τους [W/(m2.K)] και η απορροφητικότητα τους στην ηλιακή ακτινοβολία και η εκπεµπτικότητα τους στη θερµική ακτινοβολία. Για τα παθητικά ηλιακά συστήµατα έµµεσου κέρδους µε τοίχο Trombe ή τοίχο θερµικής µάζας, τον προσδιορισµό επίσης της απόστασης διακένου (cm) µεταξύ κουφώµατος και αδιαφανούς αποθηκευτικής επιφάνειας (τοίχου Trombe ή τοίχου µάζας), την κυκλοφορία αέρα αν εφαρµόζεται µεταξύ του διακένου του παθητικού ηλιακού συστήµατος και του εξωτερικού περιβάλλοντος, καθώς και την κυκλοφορία αέρα µεταξύ του διακένου του παθητικού ηλιακού συστήµατος και του εσωτερικού χώρου του κτηρίου µέσω κατάλληλων θυρίδων κυκλοφορίας αέρα. Για τις θυρίδες αερισµού προσδιορίζεται και η επιφάνειας τους (m2) Διαμόρφωση του Περιβάλλοντα Χώρου για τη Βελτίωση του Μικροκλίματος Στο μεγαλύτερο μέρος του ακάλυπτου χώρου του οικοπέδου, όπου ευρίσκεται το προς μελέτη κτίριο, θα φυτευτεί χλωρίδα που θα λειτουργήσει βελτιωτικά στο μικροκλίμα της περιοχής, καθώς η εξατμισοδιαπνοή από τα φυλλώματα του δέντρου και της βλάστησης θα προκαλούν πτώση της θερμοκρασίας του αέρα (βλέπε Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010 «Βιοκλιματικός σχεδιασμός κτιρίων»). 5.4 Έλεγχος Θερμομονωτικής Επάρκειας Δομικών Στοιχείων και Κτηρίου Σύμφωνα με την Κ.ΕΝ.Α.Κ. όλα τα δομικά στοιχεία ενός νέου ή ριζικά ανακαινιζόμενου κτηρίου οφείλουν να πληρούν τους περιορισμούς θερμομόνωσης του πίνακα 4: Πίνακας 4. Μέγιστες επιτρεπόμενες τιμές του συντελεστή θερμοπερατότητας διαφόρων δομικών στοιχείων ανά κλιματική ζώνη. Δομικό στοιχείο Εξωτερική οριζόντια ή κεκλιμένη επιφάνεια σε επαφή με τον εξωτερικό αέρα (οροφές) Εξωτερικοί τοίχοι σε επαφή με τον εξωτερικό αέρα Δάπεδα σε επαφή με τον εξωτερικό αέρα (πιλοτές) Σύμβολο Μέγιστος επιτρεπόμενος συντελεστής θερμοπερατότητας [W/(m 2 Κ)] Σύμβολο Ζώνη Α Ζώνη Β Ζώνη Γ Ζώνη Δ UR 0,50 0,45 0,40 0,35 UT 0,60 0,50 0,45 0,40 UFA 0,50 0,45 0,40 0,35 Εξωτερικοί τοίχοι σε επαφή με μη UTU 1,50 1,00 0,80 0,70 DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 58 of 89

59 θερμαινόμενους χώρους Εξωτερικοί τοίχοι σε επαφή με το έδαφος UTB 1,50 1,00 0,80 0,70 Δάπεδα σε επαφή με κλειστούς μη θερμαινόμενους χώρους UFU 1,20 0,90 0,75 0,70 Δάπεδα σε επαφή με το έδαφος UFB 1,20 0,90 0,75 0,70 Κουφώματα ανοιγμάτων UW 3,20 3,00 2,80 2,60 Γυάλινες προσόψεις κτηρίων μη ανοιγόμενες ή μερικώς ανοιγόμενες UGF 2,20 2,00 1,80 1,80 Ταυτόχρονα η τιμή του μέσου συντελεστή θερμοπερατότητας του εξεταζόμενου κτηρίου δεν πρέπει να ξεπερνάει τα όρια του πίνακα 5: Πίνακας 5. Μέγιστες επιτρεπόμενες τιμές του μέσου συντελεστή θερμοπερατότητας κτηρίου, ανά κλιματική ζώνη συναρτήσει του λόγου της περιβάλλουσας επιφάνειας του κτηρίου προς τον όγκο του. Λόγος A/V [ m -1 ] Μέγιστες επιτρεπόμενες τιμές μέσου συντελεστή θερμοπερατότητας Um [W/(m 2 Κ)] Ζώνη Α Ζώνη Β Ζώνη Γ Ζώνη Δ 0,2 1,26 1,14 1,05 0,96 0,3 1,20 1,09 1,00 0,92 0,4 1,15 1,03 0,95 0,87 0,5 1,09 0,98 0,90 0,83 0,6 1,03 0,93 0,86 0,78 0,7 0,98 0,88 0,81 0,73 0,8 0,92 0,83 0,76 0,69 0,9 0,86 0,78 0,71 0,64 1,0 0,81 0,73 0,66 0,60 Ο έλεγχος θερμομονωτικής επάρκειας πραγματοποιείτε σε δύο στάδια: 1. Υπολογίζεται ο συντελεστής θερμοπερατότητας U όλων των δομικών στοιχείων και ελέγχεται η συμμόρφωση του στα όρια των απαιτήσεων του πίνακα 4. DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 59 of 89

60 Υπολογίζεται ο μέσος συντελεστής θερμοπερατότητας του κτηρίου Um και ελέγχεται η συμμόρφωση του στα όρια των απαιτήσεων του πίνακα 5. 1) Έλεγχος θερμομονωτικής επάρκειας δομικού στοιχείου Ο υπολογισμός τόσο των συντελεστών θερμοπερατότητας U των δομικών στοιχείων όσο και του μέσου συντελεστή θερμοπερατότητας U m του κτηρίου, γίνεται βάσει της Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010. Βάσει της Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010 η γενική σχέση υπολογισμού του συντελεστή θερμοπερατότητας αδιαφανών δομικών στοιχείων είναι: όπου: dj το πάχος της ομογενούς και ισότροπης στρώσης δομικού υλικού j, λj ο συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας του ομογενούς και ισότροπου υλικού j, Ri και Ra οι αντιστάσεις θερμικής μετάβασης εκατέρωθεν του δομικού στοιχείου και Rδ η θερμική αντίσταση κλειστού διάκενου αέρα. Αντίστοιχα ο συντελεστής θερμοπερατότητας διαφανούς δομικού στοιχείου Uw υπολογίζεται από τη σχέση: όπου: Uf ο συντελεστής θερμοπερατότητας πλαισίου του κουφώματος, Ug ο συντελεστής θερμοπερατότητας του υαλοπίνακα του κουφώματος, Αf το εμβαδό επιφάνειας του πλαισίου του κουφώματος, Αg το εμβαδό επιφάνειας του υαλοπίνακα του κουφώματος, lg το μήκος της θερμογέφυρας του υαλοπίνακα του κουφώματος και Ψg ο συντελεστής γραμμικής θερμοπερατότητας του υαλοπίνακα του κουφώματος. DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 60 of 89

61 Σε κάθε περίπτωση πρέπει τόσο για τα διαφανή όσο και για τα αδιαφανή δομικά στοιχεία να ισχύει U Uδ.σ,max [4.3] όπου: U ο συντελεστής θερμικής διαπερατότητας δομικού στοιχείου όπως υπολογίστηκε βάσει των σχέσεων (4.1) ή (4.2) και Uδ.σ,max η μέγιστη επιτρεπόμενη τιμή για το δομικό στοιχείο (πίνακας 4.1). 1.1) Συντελεστής θερµοπερατότητας θερµογεφυρών Οι θερµογέφυρες διακρίνονται σε δύο τύπους: σε γραµµικές και σε σηµειακές. Οι γραµµικές θερµογέφυρες έχουν οµοιόµορφη διατοµή κατά µία διάσταση. Οι σηµειακές θερµογέφυρες εµφανίζονται στις ενώσεις των γραµµικών θερµογεφυρών και η επίδρασή τους στη ροή θερµότητας θεωρείται αµελητέα. Για κάθε τύπο θερµογέφυρας που εµφανίζεται στο κτήριο εκτιµάται το ισοδύναµο µήκος ανά θερµική ζώνη. Ο τύπος, η επιφάνεια και το µήκος των θερµογεφυρών σηµειώνεται σε σκαριφήµατα των αρχιτεκτονικών σχεδίων (κατόψεις, αναπτύγµατα όψεων κ.ά.). Η τιµή του Ψ λαµβάνεται από τους σχετικούς πίνακες της τεχνικής οδηγίας «Θερµοφυσικές ιδιότητες δοµικών υλικών και έλεγχος της θερµοµονωτικής επάρκειας των κτηρίων». Για τη µελέτη ενεργειακής απόδοσης, η επίδραση των θερµογεφυρών στη ροή θερµότητας από µετάδοση υπολογίζεται σύµφωνα µε την τεχνική οδηγία «Θερµοφυσικές ιδιότητες δοµικών υλικών και έλεγχος της θερµοµονωτικής επάρκειας των κτηρίων». Κατά την ενεργειακή επιθεώρηση κτηρίων της 1ης κατηγορίας (σύµφωνα µε την ενότητα της Τ.Ο.Τ.Ε.Ε ) οι θερµογέφυρες µπορούν να παραλειφθούν, καθώς η θερµική προστασία των κτηρίων εκείνης της περιόδου είναι ούτως ή άλλως ανεπαρκής. Τα κτήρια της 2ης κατηγορίας θεωρητικά είναι κατά την πλειοψηφία τους θερµοµονωµένα, χωρίς όµως να πληρούν τις απαιτήσεις του Κ.Εν.Α.Κ. Γι' αυτό το λόγο οι θερµογέφυρες δεν πρέπει να παραλειφθούν, αλλά προσεγγιστικά να ληφθούν υπόψη στον υπολογισµό της ενεργειακής απόδοσης του κτηρίου, προσαυξάνοντας το συντελεστή θερµοπερατότητας κάθε δοµικού στοιχείου κατά U = 0,10 W/(m2K), εξαιρουµένων των κουφωµάτων και των δοµικών στοιχείων σε επαφή µε το έδαφος. Σηµειώνεται πως η προσαύξηση του συντελεστή θερµοπερατότητας των δοµικών στοιχείων κατά U = 0,10 W/(m2K) ισχύει και για τα κτήρια της 1ης και 2ης κατηγορίας, που έχουν υποστεί ανακαίνιση µε θερµική ενίσχυση των κατακόρυφων δοµικών τους στοιχείων. DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 61 of 89

62 Στα κτήρια της 3ης κατηγορίας η γραµµική θερµοπερατότητα των δοµικών στοιχείων υπολογίζεται αναλυτικά όπως περιγράφεται στην τεχνική οδηγία «Θερµοφυσικές ιδιότητες δοµικών υλικών και έλεγχος της θερµοµονωτικής επάρκειας των κτηρίων». Η γραµµική θερµοπερατότητα των δοµικών στοιχείων στο κτήριο αναφοράς της 1ης και είναι µηδενική, της 2ης κατηγορίας κτηρίων λαµβάνεται υπόψη µε προσαύξηση του συντελεστή θερµοπερατότητας του κάθε δοµικού στοιχείου κατά U = 0,10 [W/(m2.K)], ενώ για τα κτήρια της 3ης κατηγορίας σύµφωνα µε τον τρόπο που περιγράφεται στην τεχνική οδηγία «Θερµοφυσικές ιδιότητες δοµικών υλικών και έλεγχος της θερµοµονωτικής επάρκειας των κτηρίων». Σε περίπτωση που ένα κτήριο έχει τµήµατα κατασκευασµένα σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, η γραµµική θερµοπερατότητα λαµβάνεται βάσει της νεότερης κατασκευής. 2) Έλεγχος θερμομονωτικής επάρκειας κτηρίου Εφόσον κάθε δομικό στοιχείο καλύπτει τις απαιτήσεις του πίνακα 4.1, απαιτείται και το κτήριο στο σύνολό του να παρουσιάζει ένα ελάχιστο βαθμό θερμικής προστασίας. Ο υπολογισμός του μέσου συντελεστή θερμοπερατότητας του κτηρίου δίνεται από τη σχέση: όπου: Αj το εμβαδό δομικού στοιχείου j, Uj o συντελεστής θερμοπερατότητας του δομικού στοιχείου j, Ψi ο συντελεστής γραμμικής θερμοπερατότητας της θερμογέφυρας i, li το μήκος της θερμογέφυρας i και b μειωτικός συντελεστής. Σε κάθε περίπτωση πρέπει: Um Um,max [4.5] DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 62 of 89

63 Όπου Um,max είναι ο μέγιστος επιτρεπόμενος συντελεστής θερμοπερατότητας του κτηρίου και δίνεται στον πίνακα 4. Σε περίπτωση που Um>Um,max ο μελετητής είναι υποχρεωμένος να ακολουθήσει μία εκ των τριών παρακάτω επιλογών ή συνδυασμό τους και να αρχίσει εκ νέου τον υπολογισμό: 1. να βελτιώσει την θερμική προστασία των αδιαφανών δομικών στοιχείων, 2. να βελτιώσει την θερμική προστασία των διαφανών δομικών στοιχείων, 3. να μειώσει την δημιουργία θερμογεφυρών στο κτηριακό κέλυφος, τροποποιώντας τον σχεδιασμό των δομικών στοιχείων στα οποία οφείλονται αυτές. Βάσει της Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010 «Θερμοφυσικές ιδιότητες δομικών υλικών και έλεγχος θερμομονωτικής επάρκειας των κτηρίων», για τον υπολογισμό των θερμογεφυρών, ο μελετητής έχει δύο επιλογές: 1. να επακολουθήσει την απλουστευμένη μέθοδο με χρήση του πίνακα 15 της Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010, 2. να κάνει αναλυτικά τους υπολογισμούς με χρήση των πινάκων 16α έως και 16λ της Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010. O μειωτικός συντελεστή b υπολογίζεται με χρήση της σχέσης 2.21 της Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010. Εναλλακτικά, και για λόγους απλοποίησης, μπορεί να θεωρηθεί ίσος με 0,5. Στην παρούσα μελέτη γίνεται αναλυτικός υπολογισμός των θερμογεφυρών και ο μειωτικός συντελεστής b θεωρείται ίσος με 0, Τεκμηρίωση Ελάχιστων Προδιαγραφών και Σχεδιασμού των Ηλεκτρομηχανολογικών Συστημάτων του Κτηρίου Σύμφωνα με το άρθρο 8 του Κ.ΕΝ.Α.Κ., τα νέα και ριζικά ανακαινιζόμενα κτήρια, πρέπει να πληρούν ορισμένες ελάχιστες προδιαγραφές όσον αφορά τις ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις τους, όπως: Όπου τοποθετούνται κεντρικές κλιματιστικές μονάδες (ΚΚΜ) ή μονάδες παροχής νωπού αέρα ή μονάδες εξαερισμού και όσες από αυτές λειτουργούν με νωπό αέρα > 60% της παροχής τους, πρέπει να διαθέτουν σύστηνα ανάκτησης θερμότητας με απόδοση τουλάχιστον 50%. Όλα τα δίκτυα διανομής (νερού ή αλλού μέσου) των συστημάτων θέρμανσης, ψύξης- κλιματισμού και ΖΝΧ, πρέπει να διαθέτουν την ελάχιστη θερμομόνωση που καθορίζεται στην Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010. Ιδιαίτερα τα δίκτυα που διέρχονται από εξωτερικούς χώρους θα διαθέτουν κατ ελάχιστον θερμομόνωση πάχους 19mm για θέρμανση-ψύξηκλιματισμό και 13mm για ΖΝΧ, με αγωγιμότητα θερμομονωτικού υλικού λ=0,040 W/(m.K) στους 20οC (ή ισοδύναμα πάχη άλλου πιστοποιημένου θερμομονωτικού υλικού). DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 63 of 89

64 Οι αεραγωγοί διανομής κλιματιζόμενου αέρα (προσαγωγής και ανακυκλοφορίας) που διέρχονται από εξωτερικούς χώρους πρέπει να διαθέτουν θερμομόνωση με αγωγιμότητα θερμομονωτικού υλικού λ=0,040 W/(m.K) στους 20οC, και ελάχιστο πάχος 40mm, ενώ για διέλευση σε εσωτερικούς χώρους το αντίστοιχο πάχος είναι 30mm (ή ισοδύναμα πάχη άλλων πιστοποιημένων θερμομονωτικών υλικών). Τα δίκτυα διανομής θερμού και ψυχρού μέσου θα διαθέτουν σύστημα αντιστάθμισης της θερμοκρασίας προσαγωγής σε μερικά φορτία, ή άλλο πιστοποιημένο ισοδύναμο σύστημα. Σε μεγάλα δίκτυα ανακυκλοφορίας ΖΝΧ ανά κλάδους, θα χρησιμοποιούνται κυκλοφορητές με ρύθμιση στροφών ανάλογα με τη ζήτησης σε ΖΝΧ. Σε όλα τα νέα ή ριζικά ανακαινιζόμενα κτίρια είναι υποχρεωτική η κάλυψη τουλάχιστον του 60% των αναγκών σε ΖΝΧ από ηλιοθερμικά συστήματα. Η υποχρέωση αυτή δεν ισχύει για τις εξαιρέσεις που αναφέρονται στο άρθρο 11 του Ν. 3661/08, καθώς και όταν οι ανάγκες σε ΖΝΧ καλύπτονται από άλλα αποκεντρωμένα συστήματα παροχής ενέργειας που βασίζονται σε ΑΠΕ, ΣΗΘ, συστήματα τηλεθέρμανσης σε κλίμακα περιοχής ή οικοδομικού τετραγώνου, καθώς και αντλιών θερμότητας των οποίων ο εποχιακός βαθμός απόδοσης (SPF) είναι μεγαλύτερος από (1,15 Χ 1/n), όπου «n» είναι ο λόγος της συνολικής ακαθάριστης παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας προς την κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σύμφωνα με την Κοινοτική Οδηγία 2009/28/ΕΚ. Μέχρι να καθορισθεί νομοθετικά η τιμή του η, ο SPF πρέπει να είναι μεγαλύτερος από 3,3. Τα συστήματα γενικού φωτισμού στα κτίρια του τριτογενή τομέα πρέπει να έχουν ελάχιστη ενεργειακή απόδοση 55 lumen/w. Για επιφάνεια μεγαλύτερη από 15m2 ο τεχνητός φωτισμός ελέγχεται με χωριστούς διακόπτες. Στους χώρους με φυσικό φωτισμό εξασφαλίζεται η δυνατότητα σβέσης τουλάχιστον του 50% των λαμπτήρων που βρίσκονται εντός αυτών. Σε κτήρια με πολλές ιδιοκτησίες και κεντρικά συστήματα, επιβάλλεται αυτονομία θέρμανσης, ψύξης, καθώς και ΖΝΧ (όπου εφαρμόζεται κεντρική παραγωγή/διανομή) και εφαρμόζεται κατανομή δαπανών με θερμιδομέτρηση.. Σε όλα τα κτίρια απαιτείται θερμοστατικός έλεγχος της θερμοκρασίας εσωτερικού χώρου τουλάχιστον ανά ελεγχόμενη θερμική ζώνη κτηρίου. Σε όλα τα κτίρια του τριτογενή τομέα επιβάλλεται η εγκατάσταση κατάλληλου εξοπλισμού αντιστάθμισης της άεργης ισχύος των ηλεκτρικών τους καταναλώσεων, για την αύξηση του συντελεστή ισχύος τους (συνφ) σε επίπεδο κατ ελάχιστο 0,95. Αδυναμία εφαρμογής των ανωτέρω απαιτεί επαρκή τεχνική τεκμηρίωση σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία Σχεδιασμός Συστημάτων Θέρμανσης, Ψύξης, Αερισμού Εκτός από τον κατάλληλο αρχιτεκτονικό σχεδιασµό και τις αντίστοιχες επιλογές για τα στοιχεία του κελύφους του κτηρίου, ώστε να περιοριστούν κατά το δυνατόν περισσότερο τα θερµικά / ψυκτικά φορτία, σηµαντικό ρόλο παίζει και ο DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 64 of 89

65 σωστός σχεδιασµός των εγκαταστάσεων θέρµανσης - ψύξης -κλιµατισµού (Θ.Ψ.Κ.), ζεστού νερού χρήσης (Ζ.Ν.Χ.), φωτισµού, καθώς και όλων των υπόλοιπων ηλεκτροµηχανολογικών συστηµάτων. Ο µελετητής οφείλει να σχεδιάζει αυτές τις εγκαταστάσεις µε βασικό στόχο τη βέλτιστη λειτουργία τους και τον περιορισµό των καταναλώσεων ενέργειας στο ελάχιστο, λαµβάνοντας υπόψη: τη χρήση του κτηρίου: κατοικία, γραφείο, εµπορικό κατάστηµα κ.ά., το προφίλ λειτουργίας: ωράριο, χρήστες, εσωτερικές συνθήκες κ.ά., τους εσωτερικούς χώρους του κτηρίου που έχουν διαφορετικές συνθήκες λειτουργίας και απαιτήσεις για θέρµανση, ψύξη και αερισµό (θερµικές ζώνες), τη θέση του κτηρίου: κλιµατικά δεδοµένα, προσανατολισµός, ηλιασµός, τη δυνατότητα αξιοποίησης ανανεώσιµων πηγών ενέργειας: θερµικά ηλιακά, φωτοβολταϊκά, γεωθερµία κ.ά., τη δυνατότητα αξιοποίησης του φυσικού φωτισµού, τα διαθέσιµα στην αγορά συστήµατα παραγωγής - διανοµής Θ.Ψ.Κ. & Ζ.Ν.Χ. µε υψηλό βαθµό απόδοσης, τα διαθέσιµα στην αγορά συστήµατα αυτοµάτου ελέγχου για τη σωστή διαχείριση και εξοικονόµηση ενέργειας, την κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας κάθε συστήµατος Στον Κ.ΕΝ.Α.Κ. καθορίζονται οι ελάχιστες προδιαγραφές (απαιτήσεις) για τις Η/Μ εγκαταστάσεις των νέων και ριζικώς ανακαινιζόµενων κτηρίων, καθώς επίσης και οι προδιαγραφές του κτηρίου αναφοράς, το οποίο αποτελεί µέτρο σύγκρισης τού υπό µελέτη ή προς επιθεώρηση κτηρίου. Ο µελετητής έχει τη δυνατότητα και ενθαρρύνεται στην εφαρµογή τεχνολογιών µε ακόµη καλύτερες προδιαγραφές και απόδοση από τις ελάχιστες απαιτούµενες και αυτές του κτηρίου αναφοράς, ώστε η τελική ενεργειακή κατάταξη του κτηρίου να είναι υψηλότερη της κατηγορίας Β. Στα περισσότερα κτήρια, και ιδιαίτερα σε αυτά που βρίσκονται εκτός αστικού ιστού, σε αραιοκατοικηµένες περιοχές, υπάρχει συχνά αυξηµένη δυνατότητα για αξιοποίηση των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας και περαιτέρω περιορισµό της κατανάλωσης συµβατικών καυσίµων. Σε κάθε περίπτωση, η εγκατάσταση και χρήση συστηµάτων που καλύπτουν τις ενεργειακές ανάγκες κτηρίων προϋποθέτει την τήρηση των γενικότερων απαιτήσεων που τίθενται από σχετικές διατάξεις (π.χ. Οδηγία 2009/142/ΕΚ σχετικά µε τις συσκευές αερίου), όπως αυτή αποδεικνύεται από τη σήµανση CE. Σ' αυτήν την ενότητα καθορίζονται όλες οι παράµετροι που σχετίζονται µε τις εγκαταστάσεις Θ.Ψ.Κ. και Ζ.Ν.Χ. και που απαιτούνται στους υπολογισµούς της ενεργειακής απόδοσής του κτηρίου, σύµφωνα µε τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Οι παράµετροι των συστηµάτων Θ.Ψ.Κ. και Ζ.Ν.Χ. που απαιτούνται στους υπολογισµούς αφορούν κυρίως στα τεχνικά χαρακτηριστικά και στις συνθήκες λειτουργίας των εγκαταστάσεων όπως στη θερµική ή/και ψυκτική ισχύ, στις αποδόσεις και στις απώλειες επί µέρους συστηµάτων, σε συστήµατα διαχείρισης λειτουργίας κ.ά. Οι αποδόσεις διαµορφώνονται ανάλογα µε τη διαστασιολόγηση των συστηµάτων, την ποιότητα κατασκευής τους, την παλαιότητα τους, τη συντήρησή DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 65 of 89

66 τους, αλλά και την ορθολογική χρήση τους. Επίσης, οι επί µέρους διατάξεις αυτόµατου ελέγχου και η ρύθµιση των παραµέτρων λειτουργίας των συστηµάτων επιδρούν σηµαντικά στην τελική απόδοσή τους. Ειδικότερα για τον αερισµό των κτηρίων, πρέπει να σηµειωθεί ότι στα κτήρια κατοικιών, όπως και στο κτήριο αναφοράς εφαρµόζεται φυσικός αερισµός. Σε περίπτωση που στο υπό µελέτη κτήριο κατοικίας εφαρµόζεται µηχανικός αερισµός, δεν θα αγνοείται και στο κτήριο αναφοράς. Στα κτήρια του τριτογενούς τοµέα επιβάλλεται να εφαρµόζεται µηχανικός αερισµός (µέσω κεντρικών κλιµατιστικών µονάδων ή/και µέσω µηχανικού αερισµού προσαγωγής νωπού ή/και µέσω συστήµατος εξαερισµού), ώστε να καλύπτεται η απαίτηση για νωπό αέρα, όπως ορίζεται στον πίνακα Σε περίπτωση που το υπό µελέτη ή προς επιθεώρηση κτήριο του τριτογενούς τοµέα δεν διαθέτει σύστηµα µηχανικού αερισµού, τότε κατά τους υπολογισµούς θεωρείται ότι διαθέτει σύστηµα αερισµού (προκειµένου να εξασφαλίζεται ο απαραίτητος αερισµός) χωρίς ανάκτηση θερµότητας και συγκρίνεται µε το αντίστοιχο κτήριο αναφοράς που θα διαθέτει σύστηµα µηχανικού αερισµού, αλλά και σύστηµα ανάκτησης θερµότητας. Ο µελετητής ή ο επιθεωρητής θα λαµβάνει υπόψη του κατ αρχάς τις παραµέτρους των συστηµάτων Θ.Ψ.Κ. και Ζ.Ν.Χ. που θα έχουν καταγραφεί κατά την επιθεώρηση λεβήτων, εγκαταστάσεων θέρµανσης και κλιµατισµού ή αυτές που θα καθορίζονται στις τελικές Η/Μ µελέτες εφαρµογής του κτηρίου (όπου υπάρχουν). Σε περίπτωση έλλειψης των απαραίτητων δεδοµένων (κυρίως σε υφιστάµενες παλιές κτηριακές εγκαταστάσεις), δίνονται κατά περίπτωση τυπικές τιµές για τις παραµέτρους που πρέπει να καθοριστούν ως δεδοµένα στους υπολογισµούς της ενεργειακής απόδοσης του κτηρίου. Πίνακας 6. Απαιτούμενος νωπός αέρα ανά χρήση κτηρίου για τον υπολογισμό της ενεργειακής του απόδοσης. Χρήσεις κτηρίων ή θερμικών ζωνών Άτομα / 100 m 2 Μονοκατοικία, πολυκατοικία (περισσότερα του ενός διαμερίσματα) Νωπός αέρας Νωπός αέρας επιφ. δαπέδου [ιτι 3 /ή/άτομο] [m 3 /h/m 2 ] ,75 Ξενοδοχείο ετήσιας λειτουργίας ,50 θερινής λειτουργίας ,50 χειμερινής λειτουργίας ,50 Ξενώνας ετήσιας λειτουργίας ,50 θερινής λειτουργίας ,50 χειμερινής λειτουργίας ,50 Οικοτροφείο και κοιτώνας ,50 Υπνοδωμάτιο ξενοδοχείου, ,20 DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 66 of 89

67 οικοτροφείου κ.ά. Κοινόχρηστος χώρος ξενοδοχείου, ,00 οικοτροφείου κ.ά Εστιατόριο ,00 Ζαχαροπλαστείο, καφενείο ,00 Νυχτερινό κέντρο διασκέδασης, ,00 μουσική σκηνή Θέατρο, κινηματογράφος ,00 Χώρος συναυλιών ,00 Χώρος εκθέσεων, μουσείο ,60 Χώρος συνεδρίων, αμφιθέατρο, ,00 αίθουσα δικαστηρίων Τράπεζα ,00 Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων ,50 Κλειστό γυμναστήριο, κλειστό ,75 κολυμβητήριο Λουτρό (κοινόχρηστο) ,00 Νηπιαγωγείο ,00 Πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ,00 δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Τριτοβάθμια εκπαίδευση, αίθουσα ,00 διδασκαλίας Φροντιστήριο, ωδείο ,10 Νοσοκομείο, κλινική ,00 Αίθουσα ασθενών (δωμάτιο) ,70 Χειρουργείο (τακτικό) ,25 Εξωτερικών ιατρείων ,50 Αγροτικό ιατρείο, υγειονομικός ,50 σταθμός, κέντρο υγείας, ιατρείο Ψυχιατρείο, ίδρυμα ατόμων με ειδικές ,75 ανάγκες, ίδρυμα χρονίως πασχόντων, οίκος ευγηρίας, βρεφοκομεία Βρεφικός σταθμός, παιδικός σταθμός ,25 Κρατητήριο, αναμορφωτήριο, φυλακή ,40 Αστυνομική διεύθυνση ,00 DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 67 of 89

68 Εμπορικό κέντρο, αγορά και υπεραγορά ,08 Κατάστημα, φαρμακείο, ,08 Ινστιτούτο γυμναστικής, κουρείο, ,50 κομμωτήριο Γραφείο ,00 Βιβλιοθήκη ,18 Συνεργείο συντήρησης και επισκευής ,00 αυτοκινήτων, βαφείο, ξυλουργείο Παρασκευαστήριο τροφίμων ,00 Καθαριστήριο, σιδερωτήριο, ,00 οργανωμένο πλυντήριο ενδυμάτων Αυτοτελές κέντρο μηχανογράφησης ,50 Γενική αποθήκη, αποθήκη ,50 καταστήματος, αποθήκη μουσείου Χώρος στάθμευσης, πρατήριο υγρών καυσίμων, πλυντήριο αυτοκινήτων , Συστήματα Θέρμανσης Χώρων Το σύστηµα ή τα συστήµατα θέρµανσης που εξυπηρετούν ένα κτήριο ή τµήµα αυτού, σχεδιάζονται και διαστασιολογούνται έτσι, ώστε να καλύπτουν τις απαιτήσεις θέρµανσης στις δυσµενέστερες εξωτερικές συνθήκες περιβάλλοντος (συνθήκες σχεδιασµού χειµώνα), όπως αυτές προδιαγράφονται στου σχετικούς κανονισµούς και οδηγίες (τεχνική οδηγία του Τ.Ε.Ε. «Κλιµατικά δεδοµένα για ελληνικές περιοχές»). Κατά την πραγµατική περίοδο θέρµανσης οι εξωτερικές συνθήκες περιβάλλοντος µεταβάλλονται συνεχώς, τόσο σε ηµερήσια όσο και σε ωριαία βάση. Αυτό έχει ως αποτέλεσµα κάθε σύστηµα θέρµανσης να λειτουργεί για το µεγαλύτερο διάστηµα της περιόδου θέρµανσης σε συνθήκες µερικού φορτίου, που συνεπάγεται µείωση της πραγµατικής απόδοσής του σε σχέση µε την ονοµαστική. Ο σχεδιασµός του συστήµατος θέρµανσης θα πρέπει να λαµβάνει υπόψη την πραγµατικότητα και να προβλέπει την κάλυψη των µερικών φορτίων µε κατά το δυνατόν αυξηµένο βαθµό απόδοσης λειτουργίας, ανάλογα µε τη χρήση του κτηρίου, το ωράριο λειτουργίας και τη διακύµανση των θερµικών αναγκών του κτηρίου. Προς αυτήν την κατεύθυνση η χρήση πολυβάθµιων λεβήτων ή/και η χρήση περισσότερων του ενός λεβήτων διαφορετικής ισχύος, ιδιαίτερα σε εγκαταστάσεις µεγάλης θερµικής ισχύος, συµβάλλει στη βελτιστοποίηση της απόδοσης λειτουργίας της εγκατάστασης θέρµανσης. DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 68 of 89

69 Για κάθε σύστηµα θέρµανσης του κτηρίου ή µιας θερµικής ζώνης του κτηρίου, πρέπει να προσδιορίζονται τα απαραίτητα τεχνικά χαρακτηριστικά που εισάγονται ως δεδοµένα στους υπολογισµούς της τελικής κατανάλωσης ενέργειας για τη θέρµανση των χώρων. Οι παράµετροι που πρέπει να καθοριστούν για το σύστηµα θέρµανσης χώρων είναι οι αποδόσεις των µονάδων παραγωγής θερµότητας, του δικτύου διανοµής και των τερµατικών µονάδων εκποµπής (απόδοσης) θερµότητας. Οι περισσότερο διαδεδοµένες µονάδες παραγωγής θερµότητας για θέρµανση χώρων που εφαρµόζονται στα ελληνικά κτήρια είναι λέβητες θερµού νερού, πετρελαίου, αερίου, όπου ως «αέριο καύσιµο» νοείται κάθε καύσιµο που βρίσκεται σε αέρια κατάσταση σε θερµοκρασία 15 C και πίεση 1 bar (π.χ. φυσικό αέριο, υγραέριο), ή ηλεκτρικοί (σε µικρές εγκαταστάσεις) και πολύ σπάνια λέβητες βιοµάζας κ.ά. Επίσης, αρκετά σηµαντικό είναι και το ποσοστό των κτηρίων (κυρίως κατοικιών), που χρησιµοποιούν ηλεκτρικές µονάδες για τη θέρµανση των χώρων (ηλεκτρικά σώµατα διαφόρων τύπων, άµεσης απόδοσης ή θερµοσυσσώρευσης κ.ά.). Σε µικρότερο ποσοστό, και κυρίως σε κτήρια του τριτογενούς τοµέα (όπου απαιτείται και ψύξη), οι µονάδες παραγωγής θερµότητας είναι ηλεκτρικές αντλίες θερµότητας νερού ή άµεσης εξάτµισης. Σε λίγες περιπτώσεις γίνεται χρήση ανανεώσιµων πηγών ενέργεια (π.χ. ηλιακών συλλεκτών, γεωθερµίας). Τέλος, σε πολύ περιορισµένη κλίµακα στα ελληνικά κτήρια εφαρµόζονται συστήµατα ηλεθέρµανσης (κοντά σε µονάδες ηλεκτροπαραγωγής της.ε.η.) ή/και συστήµατα συµπαραγωγής ηλεκτρισµού και θερµότητας / ψύξης (Σ.Η.Θ.) Ελάχιστες Προδιαγραφές Συστημάτων Θέρμανσης Τα γενικά χαρακτηριστικά του συστήµατος θέρµανσης για το κτήριο αναφοράς, όπως ορίζονται στην παράγραφο 3.1. του άρθρου 9 του Κ.Εν.Α.Κ., είναι τα εξής: α) Το κτήριο αναφοράς διαθέτει κεντρικό σύστηµα θέρµανσης µε λέβητα πετρελαίου σε λειτουργία υψηλής θερµοκρασίας. Εφόσον το κτήριο είναι συνδεδεµένο µε κεντρικό δίκτυο τηλεθέρµανσης, τότε στο κτήριο αναφοράς θα λαµβάνονται υπόψη τα τεχνικά χαρακτηριστικά του εναλλάκτη θερµότητας τηλεθέρµανσης. Για τη διαστασιολόγηση της εγκατάστασης θέρµανσης εφαρµόζεται η ισχύουσα Τ.Ο.Τ.Ε.Ε., ώστε να διασφαλίζεται η κάλυψη των φορτίων στις συνθήκες σχεδιασµού το χειµώνα. Ο κεντρικός λέβητας θα είναι πιστοποιηµένος µε βαθµό ενεργειακής απόδοσης τριών αστέρων (***), σύµφωνα µε το Π.. 335/1993 (Φ.Ε.Κ. 143). Επειδή το νέο Π.. 32/2010 καταργεί την σήµανση των συστηµάτων λέβητα-καυστήρα µε αστέρια, για τον λόγο αυτό στην παρούσα τεχνική οδηγία, οι ελάχιστες απαιτήσεις και προδιαγραφές του συστήµατος θέρµανσης όσον αφορά την θερµική τους απόδοση θα ορίζονται πλέον αριθµητικά. Στον πίνακα 4.1. καθορίζεται η απόδοση του λέβητα - καυστήρα του κτηρίου αναφοράς ανάλογα µε την ονοµαστική ισχύ της µονάδας. β) Το κτήριο αναφοράς διαθέτει θερµοστατικό έλεγχο της θερµοκρασίας εσωτερικού χώρου ανά ελεγχόµενη θερµική ζώνη του. DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 69 of 89

70 γ) Το κτήριο αναφοράς διαθέτει σύστηµα αντιστάθµισης. δ) Σε περίπτωση που το εξεταζόµενο κτήριο δεν διαθέτει σύστηµα θέρµανσης, θεωρείται ότι θερµαίνεται όπως ακριβώς και το κτήριο αναφοράς. Σ' αυτήν την περίπτωση η απόδοση του λέβητα - καυστήρα για το κτήριο αναφοράς είναι 93,5%, καθώς επίσης και στην περίπτωση που το εξεταζόµενο κτήριο διαθέτει οποιοδήποτε άλλο σύστηµα θέρµανσης εκτός από κεντρικό λέβητα, τηλεθέρµανση και αντλίες θερµότητας. ε) Σε περίπτωση που το εξεταζόµενο κτήριο κατοικίας θερµαίνεται µε τη χρήση αντλιών θερµότητας, θεωρείται ότι και το κτήριο αναφοράς διαθέτει τοπικά συστήµατα (αντλίες θερµότητας ενός ή πολλαπλών εσωτερικών στοιχείων), µε συντελεστή συµπεριφοράς COP = 3,2. Η χρήση αντλίας θερµότητας µε χαµηλότερο συντελεστή συµπεριφοράς, παρουσιάζει µεγαλύτερη κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας από το σύστηµα λέβητα. στ) Σε περίπτωση που το εξεταζόµενο κτήριο τριτογενούς τοµέα θερµαίνεται µε τη χρήση αντλιών θερµότητας, θεωρείται ότι και το κτήριο αναφοράς διαθέτει τοπικά ή/και κεντρικά συστήµατα θέρµανσης µε συντελεστή συµπεριφοράς COP = 3,2 για αερόψυκτα συστήµατα και COP = 4,3 για υδρόψυκτα. Για όλες τις άλλες περιπτώσεις που το εξεταζόµενο κτήριο θερµαίνεται µε την χρήση αντλιών θερµότητας άλλου τύπου (π.χ. γεωθερµική ή µε θαλασσινό νερό), θεωρείται ότι το κτήριο αναφοράς διαθέτει αντλία θερµότητας µε συντελεστή συµπεριφοράς COP = 3,5. ζ) Σε περίπτωση που το εξεταζόµενο κτήριο κατοικίας ή τριτογενή τοµέα, σε επίπεδο κτηρίου ή θερµικής ζώνης διαθέτει διαφορετικά του ενός συστήµατα θέρµανσης, π.χ. λέβητα και αντλία θερµότητας, τότε το κτήριο αναφοράς, στο σύνολό του ή σε επίπεδο θερµικής ζώνης, διαθέτει τα αντίστοιχα συστήµατα µε το εξεταζόµενο κτήριο και µε τα αντίστοιχα τεχνικά χαρακτηριστικά όπως ορίζονται στις προηγούµενες περιπτώσεις α, δ, ε και στ. Πίνακας 7. Θερμική απόδοση λέβητα- καυστήρα κτηρίου αναφοράς Θερμική απόδοση (%) λέβητα - καυστήρα σε ονομαστική ισχύ Pn, και μέση θερμοκρασία νερού του λέβητα 70 o C για το κτήριο αναφοράς Ονομαστική ισχύς (kw) 4 έως 25 >25 έως 50 >50 έως 100 >100 έως 200 >200 έως 300 >300 έως 400 Απόδοση λέβητα - καυστήρα 91,9 92,5 93,0 93,4 93,8 94,1 94, Συστήματα Παραγωγής για την Ψύξη Χώρων Το σύστηµα ή τα συστήµατα ψύξης χώρων, που καλύπτουν ένα κτήριο ή τµήµα αυτού, σχεδιάζονται και διαστασιολογούνται έτσι, ώστε να καλύπτουν τις απαιτήσεις ψύξης σε δυσµενείς εξωτερικές συνθήκες περιβάλλοντος (συνθήκες σχεδιασµού θέρους), όπως αυτές προδιαγράφονται στους σχετικούς κανονισµούς και στις σχετικές οδηγίες (τεχνική οδηγία του Τ.Ε.Ε. «Κλιµατικά δεδοµένα για ελληνικές περιοχές»). Κατά την περίοδο ψύξης οι εξωτερικές συνθήκες περιβάλλοντος µεταβάλλονται συνεχώς τόσο στη διάρκεια της ηµέρας, όσο και από ηµέρα σε ηµέρα και > 400 DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 70 of 89

71 αποκλίνουν σηµαντικά από τις συνθήκες σχεδιασµού για κάθε κλιµατική ζώνη. Αυτό έχει ως αποτέλεσµα κάθε σύστηµα ψύξης να λειτουργεί τον περισσότερο χρόνο της περιόδου ψύξης σε συνθήκες µερικού φορτίου και η πραγµατική ενεργειακή απόδοσή του να είναι χαµηλότερη από την ονοµαστική. Ο σχεδιασµός του συστήµατος ψύξης θα πρέπει να γίνεται µε τέτοιο τρόπο, ώστε να προβλέπεται η κάλυψη των µερικών φορτίων µε τον κατά το δυνατόν καλύτερο βαθµό απόδοσης, ανάλογα µε τη χρήση του κτηρίου, το ωράριο λειτουργίας και τη διακύµανση των ψυκτικών αναγκών του κτηρίου. Η χρήση πολυβάθµιων συστηµάτων ψύξης µεταβλητής ψυκτικής ικανότητας (αντλίες θερµότητας ή ψύκτες µε πολυβάθµιους συµπιεστές ή κινητήρες µεταβλητής συχνότητας) ή/και η χρήση περισσοτέρων από ένα συστήµατα ψύξης διαφορετικής ισχύος, ιδιαίτερα σε εγκαταστάσεις µε απαιτήσεις µεγάλης ψυκτικής ισχύος, συµβάλλουν προς τη βελτιστοποίηση της απόδοσης των ψυκτικών µονάδων και τελικά τη µείωση της καταναλισκόµενης ενέργειας. Για κάθε σύστηµα ψύξης που χρησιµοποιείται για την εξυπηρέτηση όλου του κτηρίου ή µιας θερµικής ζώνης του πρέπει να προσδιορίζονται τα απαραίτητα τεχνικά χαρακτηριστικά που εισάγονται ως δεδοµένα στους υπολογισµούς της τελικής κατανάλωσης ενέργειας για την ψύξη ή/και κλιµατισµό των χώρων. Οι παράµετροι που πρέπει να καθοριστούν για το σύστηµα ψύξης των χώρων είναι η απόδοση των συστηµάτων παραγωγής ψύξης, των εγκαταστάσεων διανοµής και των τερµατικών µονάδων εκποµπής (απόδοσης) ψύξης (µονάδες ανεµιστήρα στοιχείου, κεντρικές µονάδες διαχείρισης αέρα - Κ.Κ.Μ. κ.ά.). Οι µονάδες παραγωγής ψύξης που εφαρµόζονται στα ελληνικά κτήρια είναι κατά κανόνα ψύκτες ή αντλίες θερµότητας µε χρήση κυρίως ηλεκτρικής ενέργειας και σπανιότερα µε τη χρήση κινητήρων που καταναλώνουν φυσικό αέριο ή άλλο συµβατικό καύσιµο. Στα κτήρια κατοικιών χρησιµοποιούνται συνήθως τοπικά συστήµατα αντλιών θερµότητας άµεσης εξάτµισης µικρής ψυκτικής ικανότητας. Αντίθετα σε πολλά και κυρίως νεόδµητα κτήρια του τριτογενούς τοµέα χρησιµοποιούνται κεντρικά ή ηµικεντρικά συστήµατα ψύξης / κλιµατισµού. Σε κτηριακές εγκαταστάσεις που διαθέτουν συστήµατα συµπαραγωγής ηλεκτρισµού και θερµότητας, ενδείκνυται να γίνεται και χρήση ψυκτών προσρόφησης ή/και απορρόφησης. Ωστόσο, αυτές οι εφαρµογές στην ελληνική πρακτική είναι εξαιρετικά περιορισµένες και συναντώνται µόνο σε µεγάλες και κατά το πλείστον βιοµηχανικές εγκαταστάσεις Ελάχιστες Προδιαγραφές Συστημάτων Ψύξης Τα γενικά χαρακτηριστικά του συστήµατος ψύξης για το κτήριο αναφοράς, όπως ορίζονται στον Κ.Εν.Α.Κ., είναι τα εξής: α) Το κτήριο αναφοράς για τις κατοικίες θεωρείται πως διαθέτει τοπικές µονάδες άµεσης εξάτµισης (αντλίες θερµότητας διαιρούµενου τύπου ενός ή πολλαπλών εσωτερικών συσκευών) που καλύπτουν τµήµα των εσωτερικών χώρων της κατοικίας. Τα χαρακτηριστικά του συστήµατος ψύξης για το κτήριο αναφοράς είναι τα εξής: DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 71 of 89

72 Τοπικές µονάδες ψύξης µε βαθµό ενεργειακής απόδοσης EER = 3,0. ιαστασιολόγηση της εγκατάστασης ψύξης σύµφωνα µε σχετικές Τ.Ο.Τ.Ε.Ε. Θεώρηση της ενεργειακής κατανάλωσης του συστήµατος ψύξης για το κτήριο αναφοράς ίσης µε το 50% της κατανάλωσης που υπολογίζεται µε βάση την καθαρή συνολική επιφάνεια της κατοικίας. β) Το κτήριο αναφοράς για τον τριτογενή τοµέα διαθέτει τοπικές ή/και κεντρικές µονάδες ψύξης που καλύπτουν όλους τους εσωτερικούς χώρους. Τα χαρακτηριστικά του συστήµατος ψύξης για το κτήριο αναφοράς είναι τα εξής: Μονάδες παραγωγής ψύξης, τοπικές ή κεντρικές (ψύκτες, αντλίες θερµότητας, τοπικά κλιµατιστικά), µε βαθµό ενεργειακής απόδοσης EER = 2,8, όταν το υπό µελέτη ή προς επιθεώρηση κτήριο διαθέτει τοπικές ή κεντρικές αερόψυκτες µονάδες και EER = 3,8, όταν το υπό µελέτη ή προς επιθεώρηση κτήριο διαθέτει υδρόψυκτες µονάδες. Για όλες τις άλλες περιπτώσεις που το εξεταζόµενο κτήριο ψύχεται µε άλλου τύπου µονάδες παραγωγής ψύξης (π.χ. γεωθερµική ή µε θαλασσινό νερό), θεωρείται ότι το κτήριο αναφοράς διαθέτει αντλία θερµότητας µε βαθµό ενεργειακής απόδοσης EER = 3,0. Αερόψυκτες µονάδες παραγωγής ψύξης, τοπικές ή κεντρικές (ψύκτες, αντλίες θερµότητας, τοπικά κλιµατιστικά), µε βαθµό ενεργειακής απόδοσης EER = 2,8, όταν το υπό µελέτη ή προς επιθεώρηση κτήριο δεν διαθέτει σύστηµα ψύξης ή διαθέτει για µικρότερο τµήµα του κτηρίου. ιαστασιολόγηση της εγκατάστασης ψύξης σύµφωνα µε σχετικές Τ.Ο.Τ.Ε.Ε γ) Σε περίπτωση που το εξεταζόµενο κτήριο κατοικίας ή τριτογενή τοµέα, σε επίπεδο κτηρίου ή θερµικής ζώνης διαθέτει διαφορετικά του ενός συστήµατα ψύξης, π.χ. αερόψυκτη αντλία θερµότητας και υδρόψυκτη αντλία θερµότητας, τότε το κτήριο αναφοράς, στο σύνολό του ή σε επίπεδο θερµικής ζώνης, διαθέτει τα αντίστοιχα συστήµατα µε το εξεταζόµενο κτήριο και µε τα αντίστοιχα τεχνικά χαρακτηριστικά όπως ορίζονται στις προηγούµενες περιπτώσεις α) και β) Ελάχιστες Προδιαγραφές Συστήματος Αερισμού Οι απαιτήσεις ελάχιστου αερισμού του κτηρίου όσον αφορά τα διαμερίσματα, καλύπτονται μέσω φυσικού αερισμού και σύμφωνα με τα οριζόμενα στην Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010 (παρ , πίνακας 2.3) Σχεδιασμός Συστημάτων Παραγωγής Ζεστού Νερού Χρήσης Το ημερήσιο απαιτούμενο θερμικό φορτίο Qd σε (kwh/day) για την κάλυψη των αναγκών του κτηρίου σε Ζ.Ν.Χ. δίνεται από την ακόλουθη σχέση: DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 72 of 89

73 Κατά τη διαστασιολόγηση του συστήματος ΖΝΧ εφαρμόστηκε η σχέση 5.1 για τον υπολογισμό του μέσου ημερήσιου θερμικού φορτίου (kwh/ημέρα) για ΖΝΧ του κτηρίου για κάθε μήνα, όπως δίνεται στον πίνακα 8 που ακολουθεί. Πίνακας 8. Μέση θερμοκρασία δικτύου νερού (0C) και θερμικό φορτίο για ζεστό νερό χρήσης κτηρίου Θερμοκρασία νερού δικτύου ( 0 C) ΕΛΟΤ 1291 Μέσο ημερήσιο θερμικό φορτίο για ΖΝΧ (kwh/ημέρα) Μέσο μηνιαίο θερμικό φορτίο για ΖΝΧ (kwh/μήνα) Μέσο ετήσιο θερμικό φορτίο για ΖΝΧ Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ 10,4 10,4 11,7 14,8 18,9 23,1 25,6 25,8 23,5 19,7 15,5 12,2 9,0 9,0 8,7 7,9 6,8 5,7 5,1 5,0 5,6 6,6 7,7 8,6 280,3 253,1 269,7 236,7 211,4 171,7 157,1 155,5 168,5 204,9 231,2 265, ,1 kwh Ελάχιστες προδιαγραφές συστήματος για την παραγωγή ΖΝΧ Για τον περιορισµό των θερµικών απωλειών στα δίκτυα διανοµής, σε όλα τα νέα και ριζικώς ανακαινιζόµενα κτήρια, θα πρέπει να υπάρχει κατ ελάχιστο η προβλεπόµενη θερµοµόνωση αλλά και τα συστήµατα αντιστάθµισης, όπως προδιαγράφονται στο άρθρο 8 του Κ.Εν.Α.Κ., στο οποίο αναφέρονται τα εξής: Όλα τα δίκτυα διανοµής (νερού ή αλλού µέσου) της κεντρικής θέρµανσης ή της εγκατάστασης ψύξης ή του συστήµατος Ζ.Ν.Χ. διαθέτουν θερµοµόνωση, όπως καθορίζεται µε αυτήν την Τ.Ο.Τ.Ε.Ε. Ιδιαίτερα οι εγκαταστάσεις δικτύων που διέρχονται από εξωτερικούς χώρους (χώρους εκτεθειµένους στον εξωτερικό αέρα) διαθέτουν κατ ελάχιστο πάχος θερµοµόνωσης 19 mm για θέρµανση ή/και ψύξη χώρων και 13 mm για Ζ.Ν.Χ., µε συντελεστή θερµικής αγωγιµότητας θερµοµονωτικού υλικού λ = 0,040 W/(m K) στους 20οC. DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 73 of 89

74 Οι αεραγωγοί διανοµής κλιµατιζόµενου αέρα (προσαγωγής και ανακυκλοφορίας), που διέρχονται από εξωτερικούς χώρους (χώρους εκτεθειµένους στον εξωτερικό αέρα) των κτηρίων, διαθέτουν θερµοµόνωση µε συντελεστή θερµικής αγωγιµότητας θερµοµονωτικού υλικού λ = 0,040 W/(m K) και πάχος θερµοµόνωσης τουλάχιστον 40 mm, ενώ για διέλευση σε εσωτερικούς χώρους το αντίστοιχο πάχος είναι 30 mm. Τα δίκτυα, τέλος, διανοµής θερµού και ψυχρού µέσου διαθέτουν σύστηµα αντιστάθµισης για την αντιµετώπιση των µερικών φορτίων ή άλλο ισοδύναµο σύστηµα µείωσης της κατανάλωσης ενέργειας υπό µερικό φορτίο Ελάχιστες Απαιτήσεις Εγκατάστασης Ηλιακών Συλλεκτών Για τον υπολογισμό του φορτίου κάλυψης των ηλιακών συλλεκτών στην μελέτη, λαμβάνονται οι τιμές του συντελεστή αξιοποίησης ηλιακής ακτινοβολίας που δίνεται από πίνακα της Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010. Για τον υπολογισμό του παραπάνω συντελεστή εφαρμόζεται η αναλυτική μέθοδος υπολογισμού όπως δίνεται από το ευρωπαϊκό πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ ISO :2006. Οι ηλιακοί συλλέκτες τοποθετούνται για την κάλυψη τουλάχιστον του 60% του απαιτούμενου φορτίου για ζεστό νερό χρήσης Σχεδιασμός Συστήματος Φωτισμού Η κατανάλωση ενέργειας από τα συστήµατα φωτισµού συνυπολογίζεται βάσει του Κ.ΕΝ.Α.Κ. µόνο για τον υπολογισµό της ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων του τριτογενούς τοµέα. Για τα κτήρια κατοικίας τα φορτία για το φωτισµό δεν συνυπολογίζονται στην τελική ενεργειακή απόδοση των κτηρίων, αλλά λαµβάνονται υπόψη ως εσωτερικά κέρδη στον υπολογισµό των θερµικών και ψυκτικών φορτίων του κτηρίου, όπως αναφέρεται και στην παράγραφο 2.6 της Τ.Ο.Τ.Ε.Ε / Ελάχιστες Απαιτήσεις Συστήματος Φωτισμού Ο φωτισµός δεν εξετάζεται στα κτήρια κατοικίας, όπως είπαμε παραπάνω. Για τα συστήµατα φωτισµού στα κτήρια του τριτογενούς τοµέα καθορίζεται ότι στο υπό µελέτη κτήριο, καθώς και στο κτήριο αναφοράς η φωτεινή δραστικότητα (απόδοση) είναι κατ ελάχιστον 55 lm/w. Στον πίνακα 2.4 δίνονται και οι τιµές εγκατεστηµένης ισχύος ανά µονάδα δοµηµένης επιφάνειας (W/m2) για το κτήριο αναφοράς, που καθορίστηκαν µε βάση τις προτεινόµενες τιµές ανά χρήση χώρων όπως δίνονται στο πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ 15193:2007. Για επιφάνεια κτηρίου ή θερµικής ζώνης µεγαλύτερη από 15 m2 ο τεχνητός φωτισµός του πρέπει να είναι κατανεµηµένος σε περισσότερα του ενός κυκλώµατα και να ελέγχεται µε χωριστούς διακόπτες. Σε χώρους όπου δεν υπάρχει συνεχής παρουσία ατόµων, όπως σε τουαλέτες, δευτερεύοντες διαδρόµους, βοηθητικούς χώρους αλλά ακόµη και σε ατοµικά γραφεία συνιστάται η χρήση αισθητήρων ανίχνευσης παρουσίας για τον έλεγχο του φωτισµού. DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 74 of 89

75 Στους χώρους µε φυσικό φωτισµό πρέπει να λαµβάνεται υπόψη ο διαχωρισµός των ζωνών που καλύπτονται από φυσικό φωτισµό και να εξασφαλίζεται η δυνατότητα ελέγχου/σβέσης τουλάχιστον του 50% των λαµπτήρων που βρίσκονται εντός αυτών, µέσω αισθητήρων φωτισµού ή η δυνατότητα συνεχούς ρύθµισης της φωτεινότητας των λαµπτήρων µέσω κατάλληλου συστήµατος ελέγχου του φωτισµού. Σε ειδικές περιπτώσεις χώρων µεγάλης επιφάνειας (>15 m2) αλλά ενιαίας και µη σταθερής λειτουργίας (π.χ. εµπορικές αγορές µε ακανόνιστη πυκνότητα πληθυσµού σε συνάρτηση µε το χρόνο), η προαναφερόµενη απαίτηση (ανεξάρτητου ελέγχου ανά 15 m2) δεν ισχύει. Πρέπει όµως να εφαρµόζεται σε χώρους στους οποίους επί αδιάλειπτο και συνεχές χρονικό διάστηµα µπορεί ο χώρος να λειτουργεί τµηµατικά (π.χ. χώρος εκπαίδευσης, σεµιναρίων κ.τ.λ.). Στους µη θερµαινόµενους χώρους, όπως αυτοί ορίζονται στην παράγραφο 2.2. Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010, δεν λαµβάνεται υπόψη η κατανάλωση ενέργειας για φωτισµό. Όλες οι παραπάνω ελάχιστες απαιτήσεις για το νέο και υπό ριζική ανακαίνιση κτήριο εφαρµόζονται και στο κτήριο αναφοράς. Το κτήριο αναφοράς του τριτογενούς τοµέα διαθέτει φωτισµό ασφαλείας σε όλους τους χώρους. Επίσης το κτήριο αναφοράς, για τα κτήρια υγείας και κοινωνικής πρόνοιας καθώς και τα κτήρια προσωρινής διαµονής, διαθέτει σύστηµα εφεδρείας για την κάλυψη των αναγκών φωτισµού. Πίνακας 9. Στάθμη γενικού (όχι ειδικού) φωτισμού και εγκατεστημένη ισχύς φωτισμού κτηρίου αναφοράς ανά χρήση κτηρίου για τον υπολογισμό της ενεργειακής του απόδοσης. Χρήσεις κτηρίων ή θερμικών ζωνών Στάθμη φωτισμού [lx] Ισχύς για κτήριο αναφοράς [W/m 2 ] Μονοκατοικία, πολυκατοικία (περισσότερα 200 3,6 0,8 του ενός διαμερίσματα) Ξενοδοχείο ετήσιας λειτουργίας 300 5,5 0,8 θερινής λειτουργίας 300 5,5 0,8 χειμερινής λειτουργίας 300 5,5 0,8 Ξενώνας ετήσιας λειτουργίας 300 5,5 0,8 θερινής λειτουργίας 300 5,5 0,8 χειμερινής λειτουργίας 300 5,5 0,8 Οικοτροφείο και κοιτώνας 300 5,5 0,8 Υπνοδωμάτιο ξενοδοχείου, οικοτροφείου κ.ά ,5 0,8 Κοινόχρηστος χώρος ξενοδοχείου, 100 1,8 0,5 οικοτροφείου κ.ά Εστιατόριο 200 3,6 0,8 Ζαχαροπλαστείο, καφενείο 250 4,5 0,8 Επίπεδο αναφοράς μέτρησης [m] DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 75 of 89

76 Νυχτερινό κέντρο διασκέδασης, μουσική 100 1,8 0,8 σκηνή Θέατρο, κινηματογράφος 100 1,8 0,8 Χώρος συναυλιών 100 1,8 0,8 Χώρος εκθέσεων, μουσείο 200 3,6 0,8 Χώρος συνεδρίων, αμφιθέατρο, αίθουσα 500 9,1 0,8 δικαστηρίων Τράπεζα 500 9,1 0,8 Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων 300 5,5 0,8 Κλειστό γυμναστήριο, κλειστό 300 5,5 0,5 κολυμβητήριο Λουτρό (κοινόχρηστο) 200 3,6 0,5 Νηπιαγωγείο 300 5,5 0,8 Πρωτοβάθμια εκπαίδευση, δευτεροβάθμιας 300 5,5 0,8 εκπαίδευσης Τριτοβάθμια εκπαίδευση, αίθουσα 500 9,1 0,8 διδασκαλίας Φροντιστήριο, ωδείο 500 9,1 0,8 Νοσοκομείο, κλινική 300 5,5 0,8 Αίθουσα ασθενών (δωμάτιο) 100 1,8 0,8 Χειρουργείο (τακτικό) ,2 0,8 Εξωτερικών ιατρείων 500 9,1 0,8 Αγροτικό ιατρείο, υγειονομικός σταθμός, 500 9,1 0,8 κέντρο υγείας, ιατρείο Ψυχιατρείο, ίδρυμα ατόμων με ειδικές 300 5,5 0,8 ανάγκες, ίδρυμα χρονίως πασχόντων, οίκος ευγηρίας, βρεφοκομεία Βρεφικός σταθμός, παιδικός σταθμός 300 5,5 0,8 Κρατητήριο, αναμορφωτήριο, φυλακή 300 5,5 0,8 Αστυνομική διεύθυνση 500 9,1 0,8 Εμπορικό κέντρο, αγορά και υπεραγορά 300 5,5 0,8 Κατάστημα, φαρμακείο, 500 9,1 0,8 Ινστιτούτο γυμναστικής, κουρείο, κομμωτήριο 400 7,3 0,8 Γραφείο 500 9,1 0,8 Βιβλιοθήκη 500 9,1 0,8 DOC Type Controlled Document 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 76 of 89

77 Συνεργείο συντήρησης και επισκευής 500 9,1 0,8 αυτοκινήτων, βαφείο, ξυλουργείο Παρασκευαστήριο τροφίμων 400 7,3 0,8 Καθαριστήριο, σιδερωτήριο, οργανωμένο 300 5,5 0,8 πλυντήριο ενδυμάτων Αυτοτελές κέντρο μηχανογράφησης 500 9,1 0,8 Γενική αποθήκη, αποθήκη καταστήματος, 150 2,7 0 αποθήκη μουσείου Χώρος στάθμευσης, πρατήριο υγρών καυσίμων, πλυντήριο αυτοκινήτων 100 1, Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού & Θερμότητας / Ψύξης Τα συστήµατα συµπαραγωγής ηλεκτρισµού και θερµότητας (Σ.Η.Θ.) χρησιµοποιούνται για την ταυτόχρονη παραγωγή ηλεκτρισµού και θερµότητας ή/και ψύξης. Ενδείκνυνται σε περιπτώσεις κτηρίων των οποίων τα θερµικά φορτία είναι τουλάχιστον κατά 50% µεγαλύτερα από τα ηλεκτρικά φορτία, όπως σε κτήρια νοσοκοµείων, ξενοδοχείων κ.ά. Η θερµότητα που παράγεται από ένα σύστηµα Σ.Η.Θ. µπορεί να αξιοποιηθεί για τη θέρµανση χώρων ή/και την παραγωγή ζεστού νερού χρήσης ή/και για την ψύξη χώρων (µέσω µονάδας απορρόφησης). Αντίστοιχα, η ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται µπορεί να καλύψει τις ηλεκτρικές ανάγκες για ηλεκτρικές συσκευές, φωτισµό κ.ά. Κατά τη διαστασιολόγηση θα πρέπει να λαµβάνονται υπόψη: η διακύµανση των ηλεκτρικών φορτίων (καµπύλη ισχύος) στη διάρκεια της ηµέρας και το φορτίο βάσης του κτηρίου, η διακύµανση των θερµικών φορτίων στη διάρκεια της ηµέρας, για τη θέρµανση χώρων, ζεστό νερό χρήσης κ.ά., η διακύµανση των ηλεκτρικών φορτίων και θερµικών φορτίων ανά εποχή, η διακύµανση των ψυκτικών φορτίων κατά τη θερινή περίοδο Για τους υπολογισµούς της ενεργειακής συνεισφοράς ενός συστήµατος συµπαραγωγής ηλεκτρισµού και θερµότητας / ψύξης στο ενεργειακό ισοζύγιο του κτηρίου απαιτείται η γνώση και καταγραφή των ακόλουθων δεδοµένων: της εγκατεστηµένη ισχύος (ηλεκτρική και θερµική) του συστήµατος συµπαραγωγής, του καυσίµου που καταναλώνει το Σ.Η.Θ., της µέσης ετήσιας απόδοσης ηλεκτρικής ενέργειας του Σ.Η.Θ., της µέσης ετήσιας απόδοσης θερµικής ενέργειας του Σ.Η.Θ., των φορτίων που καλύπτει το Σ.Η.Θ. για θέρµανση χώρων ή/και παραγωγή ζεστού νερού χρήσης. DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 77 of 89

78 Τα πιο πάνω δεδοµένα που απαιτούνται για τους υπολογισµούς της ενεργειακής απόδοσης του κτηρίου, λαµβάνονται από τη µελέτη διαστασιολόγησης του συστήµατος συµπαραγωγής, τις τεχνικές προδιαγραφές του κατασκευαστή ή/και τα στοιχεία πραγµατικής λειτουργίας του Σ.Η.Θ., µέσα από τις διατάξεις αυτοµάτου ελέγχου συστήµατος ενεργειακής διαχείρισης κτηρίου (BEMS), αν υπάρχει ή/και από άλλες µετρήσεις Σκοπιμότητα Εφαρμογής Εναλλακτικών Λύσεων Σχεδιασμού των Ηλεκτρομηχανολογικών Συστημάτων του Κτηρίου Σύμφωνα με το άρθρο 4 του νόμου 3661/2008, και το άρθρο 10 του νόμου 3851/2010, η μελέτη σκοπιμότητας που συνοδεύει την ενεργειακή μελέτη, εκπονείται προκειμένου να εξεταστεί αν υπάρχει η δυνατότητα εφαρμογής τουλάχιστον ενός από τα εναλλακτικά συστήματα παροχής (παραγωγής) ενέργειας, όπως αποκεντρωμένα συστήματα παροχής ενέργειας που βασίζονται σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας, συστήματα θέρμανσης ή ψύξης σε κλίμακα περιοχής ή οικοδομικού τετραγώνου, καθώς και αντλίες θερμότητας των οποίων ο εποχιακός βαθμός απόδοσης (SPF) είναι μεγαλύτερος από 1,15x1/η, όπου η ο λόγος της συνολικής ακαθάριστης παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας προς την κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με την Κοινοτική Οδηγία 2009/28/ΕΚ. Μέχρι να καθορισθεί νομοθετικά η τιμή του (η), ο SPF πρέπει να είναι μεγαλύτερος από 3,3. Στην μελέτη σκοπιμότητας πρέπει να περιγράφεται και να τεκμηριώνεται με τεχνικά, περιβαλλοντικά και οικονομικά κριτήρια, η εφαρμογή ενός τουλάχιστον από τα πιο πάνω συστήματα παραγωγής ενέργειας. 5.6 Ενεργειακή Απόδοση Κτηρίου Σύμφωνα με το άρθρο 5 του Κ.ΕΝ.Α.Κ., για τους υπολογισμούς της ενεργειακής απόδοσης και της ενεργειακής κατάταξης των κτηρίων εφαρμόζεται η μέθοδος ημι-σταθερής κατάστασης μηνιαίου βήματος του ευρωπαϊκού προτύπου ΕΛΟΤ ΕΝ ISO καθώς και των υπολοίπων υποστηρικτικών προτύπων τα οποία αναφέρονται στο παράρτημα 1 του ίδιου κανονισμού. Σύμφωνα με την ΤΟΤΕΕ /2010, οι θερμικές ζώνες ενός κτιρίου θεωρούνται θερμικά ασύζευκτες. Οι υπολογισμοί της ενεργειακής απόδοση κτηρίου γίνονται με την χρήση του υπολογιστικού εργαλείου ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ Version Engine , βάσει των απαιτήσεων και προδιαγραφών του νόμου 3661/2008, του Κ.ΕΝ.Α.Κ. και της αντίστοιχης Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010. Για τους επιμέρους υπολογισμούς και τη διαστασιολόγηση των ηλεκτρομηχανολογικών συστημάτων του κτηρίου (εγκαταστάσεις θέρμανσης, ψύξης, φωτισμού, ζεστού νερού χρήσης, κ.ά.), χρησιμοποιούνται αναλυτικές μέθοδοι και τεχνικές οδηγίες, όπως εφαρμόζονται μέχρι σήμερα και αναφέρονται στις αντίστοιχες παραγράφους Κλιματικά Δεδομένα Τα κλιματικά δεδομένα είναι ενσωματωμένα σε βιβλιοθήκη του λογισμικού και σύμφωνα με όσα ορίζονται στην Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010, «Κλιματικά δεδομένα Ελληνικών Περιοχών». Για τους υπολογισμούς λαμβάνονται υπ όψη η DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 78 of 89

79 μέση μηνιαία θερμοκρασία, η μέση μηνιαία ειδική υγρασία, καθώς και η προσπίπτουσα ηλιακή ακτινοβολία σε οριζόντιες επιφάνειες και σε κατακόρυφες επιφάνειες για όλους του προσανατολισμούς Χρήσεις Κτηρίου Για τον υπολογισμό της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου, προσδιορίστηκαν τα δεδομένα των διαφόρων παραμέτρων και τεχνικών μεγεθών όπως ορίζονται στο άρθρο 5 του Κ.Εν.Α.Κ. και στην σχετική Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010. Κατά την εφαρμογή της μεθοδολογίας υπολογισμού στο συγκεκριμένο κτήριο, λήφθηκαν υπόψη οι παρακάτω παράμετροι και δεδομένα: Η χρήση του κτηρίου (κατοικία), Οι επιθυμητές συνθήκες εσωτερικού περιβάλλοντος (θερμοκρασία, υγρασία, αερισμός, κ.ά.) και τα χαρακτηριστικά λειτουργίας του κτηρίου (ωράριο, εσωτερικά κέρδη κ.ά.). Τα κλιματικά δεδομένα της περιοχής του κτηρίου (θερμοκρασία, σχετική και απόλυτη υγρασία, ηλιακή ακτινοβολία). Τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά των δομικών στοιχείων του κτιριακού κελύφους (σχήμα και μορφή κτηρίου, διαφανείς και μη επιφάνειες, σκίαστρα κ.ά.), ο προσανατολισμός τους, τα χαρακτηριστικά των εσωτερικών δομικών στοιχείων (π.χ. εσωτερικοί τοίχοι) και άλλα. Τα θερμικά χαρακτηριστικά των δομικών (διαφανών και μη) στοιχείων του κτιριακού κελύφους: θερμοπερατότητα, θερμική μάζα, απορροφητικότητα στην ηλιακή ακτινοβολία, διαπερατότητα στην ηλιακή ακτινοβολίας, κ.ά.. Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης θέρμανσης χώρων: ο τύπος της μονάδας παραγωγής θερμικής ενέργειας, η απόδοσή της, οι απώλειες στο δίκτυο διανομής ζεστού νερού, ο τύπος των τερματικών μονάδων, κ.ά. Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης ψύξης/κλιματισμού χώρων: ο τύπος των μονάδων παραγωγής ψυκτικής ενέργειας, η απόδοσή τους, οι απώλειες στο δίκτυο διανομής, ο τύπος των τερματικών μονάδων, κ.ά. Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης παραγωγής ΖΝΧ, όπως: ο τύπος της μονάδας παραγωγής ζεστού νερού χρήσης, η απόδοσή της, οι απώλειες του δικτύου διανομής ζεστού νερού χρήσης, το σύστημα αποθήκευσης, κ.ά. Τα παθητικά ηλιακά συστήματα που έχουν επιλεγεί από την μελέτη σχεδιασμού για το κτήριο Η εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών για την κάλυψη τμήματος του φορτίου για ΖΝΧ Θερμικές Ζώνες Σύμφωνα με το άρθρο 3 του Κ.ΕΝ.Α.Κ. και την Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010, η διακριτοποίηση ενός κτηρίου σε θερμικές ζώνες γίνεται με τα εξής κριτήρια : 1. Η επιθυμητή θερμοκρασία των εσωτερικών χώρων να διαφέρει περισσότερο από 4 K για τη χειμερινή ή/και τη θερινή περίοδο. DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 79 of 89

80 Υπάρχουν χώροι με διαφορετική χρήση / λειτουργία. 3. Υπάρχουν χώροι στο κτήριο που καλύπτονται με διαφορετικά συστήματα θέρμανσης ή/και ψύξης ή/και κλιματισμού λόγω διαφορετικών εσωτερικών συνθηκών. 4. Υπάρχουν χώροι στο κτήριο που παρουσιάζουν μεγάλες διαφορές εσωτερικών ή/και ηλιακών κερδών ή/και θερμικών απωλειών. 5. Υπάρχουν χώροι όπου το σύστημα του μηχανικού αερισμού καλύπτει λιγότερο από το 80% της επιφάνειας κάτοψης του χώρου. Βάσει της Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010 για το διαχωρισμό του κτηρίου σε θερμικές ζώνες συνιστάται να ακολουθούνται οι παρακάτω γενικοί κανόνες: ο διαχωρισμός του κτηρίου να γίνεται στο μικρότερο δυνατό αριθμό ζωνών, προκειμένου να επιτυγχάνεται οικονομία στο πλήθος των δεδομένων εισόδου και στον υπολογιστικό χρόνο, ο προσδιορισμός των θερμικών ζωνών να γίνεται καταγράφοντας την πραγματική εικόνα λειτουργίας του κτηρίου, τμήματα του κτηρίου με επιφάνεια μικρότερη από το 10% της συνολικής επιφάνειας του κτηρίου να εξετάζονται ενταγμένα σε άλλες θερμικές ζώνες, κατά το δυνατόν παρόμοιες, ακόμη και αν οι συνθήκες λειτουργίας τους δικαιολογούν τη θεώρησή τους ως ανεξάρτητων ζωνών. Με βάση τα παραπάνω, το τμήμα της κατοικίας θα μελετηθεί στην παρούσα ενεργειακή μελέτη ως θερμική ζώνη, τα γενικά δεδομένα της οποίας δίνονται στον πίνακα 10. Πίνακας 10. Γενικά δεδομένα για τη χρήση του κτηρίου. Χρήση θερμικής ζώνης Ολική επιφάνεια ζώνης (m 2 ) Ανοιγμένη ειδική θερμοχωρητικότητα [kj/(m 2.K)] Κατηγορία διατάξεων αυτοματισμών ελέγχου για ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό Αερισμός Γενικά δεδομένα θερμικής ζώνης Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010, πίνακας 5.5 Διείσδυση αέρα (m 3 /h) Τεύχος Υπολογισμών σελ. 34 Φυσικός αερισμός (m 3 /h/ m 2 ) Συντελεστής χρήσης φυσικού αερισμού Αριθμός θυρίδων εξαερισμού για φυσικό αέριο Αριθμός καμινάδων Αριθμός ανεμιστήρων οροφής Μόνο για κατοικίες από Τ.Ο.Τ.Ε.Ε % για κατοικίες 0% για τριτογενή τομέα DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 80 of 89

81 Χώροι κάλυψης ανεμιστήρων οροφής Εσωτερικές Συνθήκες Λειτουργίας Βάσει της Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010 καθορίστηκαν οι επιθυμητές συνθήκες λειτουργίας και τα εσωτερικά θερμικά φορτία από τους χρήστες και τις συσκευές. Τα δεδομένα για τις συνθήκες λειτουργίας του κτιρίου δίνονται αναλυτικά στον πίνακα 11. Πίνακας 11. Εσωτερικές συνθήκες λειτουργίας Εσωτερικές συνθήκες λειτουργίας θερμικής ζώνης Ωράριο λειτουργίας Ημέρες λειτουργίας Μήνες λειτουργίας Περίοδος θέρμανσης Περίοδος ψύξης Μέση εσωτερική θερμοκρασία θέρμανσης ( 0 C) Μέση εσωτερική θερμοκρασία ψύξης ( 0 C) Μέση εσωτερική σχετική υγρασία χειμώνα (%) Μέση εσωτερική σχετική υγρασία θέρους (%) Απαιτούμενος νωπός αέρας (m 3 /h/m 2 ) Στάθμη γενικού φωτισμού (lux) Ισχύς φωτισμού ανά μονάδα επιφανείας για κτήριο αναφοράς (W/m 2 ) Ετήσια κατανάλωση ζεστού νερού χρήσης (m 3 /υπνοδωμάτιο/έτος) Μέση επιθυμητή θερμοκρασία ζεστού νερού χρήσης ( 0 C) Μέση ετήσια θερμοκρασία νερού δικτύου ύδρευσης ( 0 C) Εκλυόμενη θερμότητα από χρήστες ανά μονάδα επιφανείας της θερμικής ζώνης (W/m 2 ) Μέσος συντελεστής παρουσίας χρηστών Εκλυόμενη θερμότητα από συσκευές ανά μονάδα επιφανείας της θερμικής ζώνης (W/m 2 ) Μέσος συντελεστής λειτουργίας συσκευών Προκαθορισμένη παράμετρος από Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010 και Τ.Ο.Τ.Ε.Ε / Αποτελέσματα 6.1 Αποτελέσματα Υπολογισμών DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 81 of 89

82 Παρακάτω δίνονται αναλυτικά τα αποτελέσματα για τις ειδικές καταναλώσεις ενέργειας (kwh/m 2 ), που υπολογίστηκαν στην παρούσα μελέτη, όπως: Απαιτούμενα φορτία για θέρμανση και ψύξη. 2. Ετήσια τελική ενεργειακή κατανάλωση (kwh/m 2 ), συνολική και ανά χρήση (θέρμανση, ψύξη, αερισμός, ΖΝΧ, φωτισμός), ανά θερμική ζώνη και ανά μορφή χρησιμοποιούμενης ενέργειας (ηλεκτρισμός, πετρέλαιο κ.α.). 3. Ετήσια ανηγμένη κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας (kwh/m 2 ) ανά χρήση (θέρμανση, ψύξη, αερισμός, ΖΝΧ, φωτισμός) και αντίστοιχες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Οι συντελεστές μετατροπής σε πρωτογενή ενέργεια και έκλυση αερίων ρύπων, σύμφωνα με το Κ.Εν.Α.Κ και την Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010 (παράγραφος 1.2) είναι οι εξής: Πηγή ενέργειας Συντελεστής μετατροπής Εκλυόμενοι ρύποι ανά μονάδα σε πρωτογενή ενέργεια ενέργειας (kgco2/kwh) Φυσικό αέριο 1,05 0,196 Πετρέλαιο θέρμανσης 1,10 0,264 Ηλεκτρική ενέργεια 2,90 0,989 Υγραέριο 1,05 0,238 Βιομάζα 1, Τηλεθέρμανση από Δ.Ε.Η. 0,70 0, Έκθεση Αποτελεσμάτων του Λογισμικού ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ & Ενεργειακή Κατάταξη του Κτηρίου DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 82 of 89

83 1807 DOC Type Controlled Document 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 83 of 89

84 DOC Type Controlled Document 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 84 of 89

85 Λίστα ελέγχου (Check list) εφαρμογής ελαχίστων απαιτήσεων Το κτήριο πρέπει να πληροί τις ελάχιστες προδιαγραφές όπως ορίζονται στο άρθρο 8 του Κ.ΕΝ.Α.Κ. και αφορούν το σχεδιασμό του, τη θερμομονωτική επάρκεια του κτηριακού κελύφους και τις τεχνικές προδιαγραφές για ορισμένα ηλεκτρομηχανολογικά συστήματα. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται συνοπτικά οι ελάχιστες απαιτήσεις που πρέπει να πληροί το κτήριο. ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΗΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΚΤΙΡΙΟΥ Ελάχιστες απαιτήσεις για νέα και ριζικά ανακαινιζόμενα κτήρια. Εφαρμογή στο υπό μελέτη κτήριο. Τεύχος αναλυτικών προμετρήσεων εμβαδών αδιαφανών δομικών στοιχείων Τεύχος αναλυτικών υπολογισμών Έλεγχος θερμομονωτικής επάρκειας αδιαφανών δομικών στοιχείων Τεύχος αναλυτικών υπολογισμών Έλεγχος θερμομονωτικής επάρκειας διαφανών δομικών στοιχείων Τεύχος αναλυτικών υπολογισμών Έλεγχος θερμομονωτικής επάρκειας διαφανών δομικών στοιχείων Τεύχος αναλυτικών υπολογισμών 1816 Τεύχος ελέγχου θερμομονωτικής επάρκειας κτιρίου, στο οποίο συμπεριλαμβάνονται: 1. Έλεγχος θερμομονωτικής επάρκειας δομικών στοιχείων. 2. Αναλυτικές προμετρήσεις εμβαδών αδιαφανών και Παράγραφος 4. διαφανών δομικών στοιχείων σε επαφή: με Τεύχος Υπολογισμών εξωτερικό αέρα, με έδαφος, με μη θερμαινόμενους χώρους. 3. Αναλυτικές προμετρήσεις θερμογεφυρών 4. Έλεγχος μέσου συντελεστή θερμοπερατότητας Um. ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΕΛΑΧΙΣΤΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ Ελάχιστες απαιτήσεις για νέα και ριζικά Εφαρμογή στο υπό μελέτη κτήριο. ανακαινιζόμενα κτήρια. Κάθε σύστημα κεντρικής κλιματιστική μονάδας ΚΚΜ, που εγκαθίσταται στο κτίριο με παροχή νωπού αέρα 60%, επιτυγχάνει ανάκτηση θερμότητας σε Παράγραφος Δεν υπάρχει σύστημα κεντρικής κλιματιστικής μονάδας (ΚΚΜ) DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 85 of 89

86 ποσοστό τουλάχιστον 50%. Όλα τα δίκτυα διανομής (νερού ή αλλού μέσου) της κεντρικής θέρμανσης ή της εγκατάστασης ψύξης ή του συστήματος ΖΝΧ, διαθέτουν θερμομόνωση σύμφωνα με σχετική Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010. Οι αεραγωγοί διανομής κλιματιζόμενου αέρα (προσαγωγής και ανακυκλοφορίας) που διέρχονται από εξωτερικούς χώρους των κτιρίων θα πρέπει να διαθέτουν θερμομόνωση με αγωγιμότητα θερμομονωτικού υλικού λ=0,040 W/(m.K) και πάχος θερμομόνωσης τουλάχιστον 40mm, ενώ για διέλευση σε εσωτερικούς χώρους το αντίστοιχο πάχος είναι 30mm. Τα δίκτυα διανομής θερμού και ψυχρού μέσου διαθέτουν σύστημα αντιστάθμισης για την αντιμετώπιση των μερικών φορτίων, ή άλλο ισοδύναμο σύστημα μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας υπό μερικό φορτίο. Σε περίπτωση μεγάλου κυκλώματος με ανακυκλοφορία ΖΝΧ ανά κλάδους, εφαρμόζεται ανακυκλοφορία με σταθερό Δp και κυκλοφορητή με ρύθμιση στροφών (Δv-cP) βάσει της ζήτησης σε ΖΝΧ. Παράγραφοι 5.1.1, 5.1.2, και 5.2 Παράγραφος Δεν υπάρχουν αεραγωγοί διανομής κλιματιζόμενου αέρα. Παράγραφοι και Παράγραφοι 5.2. Δεν υπάρχει ανακυκλοφορία ΖΝΧ. Σε όλα τα νέα ή ριζικά ανακαινιζόμενα κτίρια είναι υποχρεωτική η κάλυψη μέρους των αναγκών σε Παράγραφος ζεστό νερό χρήσης από ηλιοθερμικά συστήματα σε ποσοστό 60% κατ ελάχιστο. Τα συστήματα γενικού φωτισμού στα κτίρια του τριτογενή τομέα έχουν ελάχιστη ενεργειακή απόδοση 55 lumen/w. Για επιφάνεια μεγαλύτερη από 15m 2 ο τεχνητός φωτισμός ελέγχεται με χωριστούς Παράγραφος 5.3. διακόπτες. Στους χώρους με φυσικό φωτισμό εξασφαλίζεται η δυνατότητα σβέσης τουλάχιστον του 60% των λαμπτήρων που βρίσκονται εντός αυτών. Όπου απαιτείται κατανομή δαπανών, επιβάλλεται αυτονομία θέρμανσης και ψύξης. Παράγραφος Δεν απαιτείται κατανομή δαπανών. DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 86 of 89

87 Όπου απαιτείται κατανομή δαπανών για τη θέρμανση χώρων, καθώς επίσης και σε κεντρικά συστήματα παραγωγής ΖΝΧ, εφαρμόζεται θερμιδομέτρηση. Σε όλα τα κτίρια απαιτείται θερμοστατικός έλεγχος της θερμοκρασίας εσωτερικού χώρου ανά ελεγχόμενη θερμική ζώνη κτιρίου. Παράγραφος Δεν απαιτείται κατανομή δαπανών. Παράγραφος Σε όλα τα κτίρια του τριτογενή τομέα απαιτείται η εγκατάσταση κατάλληλου εξοπλισμού αντιστάθμισης της άεργου ισχύος των ηλεκτρικών Παράγραφος 5.4. τους καταναλώσεων, για την αύξηση του συντελεστή ισχύος τους (συνφ) σε επίπεδο κατ ελάχιστο 0,95. ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΚΤΙΡΙΟΥ Ελάχιστες απαιτήσεις για νέα και ριζικά Εφαρμογή στο υπό μελέτη κτήριο. ανακαινιζόμενα κτήρια. Τα νέα και ριζικά ανακαινιζόμενα κτήρια θα πρέπει να έχουν ανηγμένη κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας ίση ή μικρότερη από την αντίστοιχη του κτηρίου αναφοράς και κατά συνέπεια να κατατάσσονται κατ ελάχιστο στην ενεργειακή κλάση Παράγραφος 7.1. Β, δηλαδή την ίδια με το κτήριο αναφοράς. Το υπό μελέτη κτήριο ή τμήμα κτηρίου, θα πρέπει να έχει ανά κύρια χρήση μικρότερη ή ίση μέση ετήσια κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας από το κτήριο αναφοράς. ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ Μελέτη σκοπιμότητας που συνοδεύει την ενεργειακή μελέτη, σύμφωνα Παράγραφος 5.5. με το άρθρο 4 του νόμου 3661/2008. Τεχνική έκθεση για τις περιπτώσεις που αναφέρει η εγκύκλιος του ΥΠΕΚΑ 1603/ , παράγραφος Α.9 σχετικά με την ριζική ανακαίνιση. Δεν απαιτείται γιατί δεν πρόκειται για ριζική ανακαίνιση αλλά για νέο κτίριο 1820 DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by A.D - A.P. Signature A.D- A.P Page 87 of 89

88 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ 1. Eurostat (online data code: tsdpc320) 2. HELESCO, 3. Ρυθμιστική αρχή ενέργειας, 4. «Τεχνολογίες Εξοικονόμησης Ενέργειας σε Κτίρια», Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ). 5. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΠΑΤΡΩΝ, ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ, ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑΣ, Μελέτη Ενεργειακής Αναβάθμισης Συγκροτήματος Κτιρίων του Τμήματος Μηχανολογίας, ΤΕΙ Πατρών, ΑΝΤΙΛ ΜΑΔΙΑ, ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΧΑΛΑ, Πάτρα, ΥΠ.ΑΝ Οδηγία 2002/91/EΚ 8. Οδηγία 2010/31/ΕΕ 9. Νόμος 3661/ «Έγκριση Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων», με την Υπουργική Απόφαση ΦΕΚ Β 407 / Προεδρικό Διάταγμα 100 / 2010, Νόμος 4030 / Νόμος 3818/ Νόμος 4111/ Νόμος 4122/ Δ/νση Αποδοτικής Χρήσης και Εξοικονόμησης Ενέργειας της Γενικής Γραμματείας Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ), (Δεκέμβριος 2013), ΕΚΘΕΣΗ ΒΑΣΕΙ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 7, ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 9 ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 2012/27/ΕΕ, ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ, ΤΗΝ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΟΔΗΓΙΩΝ 2009/125/ΕΚ ΚΑΙ 2010/30/ΕΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΩΝ ΟΔΗΓΙΩΝ 2004/8/ΕΚ ΚΑΙ 2006/32/ΕΚ 17. Οδηγία 2002/91/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Δεκεμβρίου 2002 για την «Ενεργειακή Απόδοσης των Κτηρίων». DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by M.B. Signature M.B. Page 42 of 89 DOC ID 01.TOPSA DC - QMS Revised@ - Approved by S.P. Signature S.P. Rev.0

89 Φ.Ε.Κ. 89, νόμος 3661/ «Μέτρα για την μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των κτηρίων και άλλες διατάξεις». 19. Φ.Ε.Κ. 407/ , «Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτηρίων- Κ.Εν.Α.Κ..». 20. Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010, «Αναλυτικές Εθνικές Προδιαγραφές παραμέτρων για τον υπολογισμό της ενεργειακής απόδοσης κτηρίων και την έκδοση πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης». 21. Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010, «Θερμοφυσικές ιδιότητες δομικών υλικών και έλεγχος της θερμομονωτικής επάρκειας των κτηρίων». 22. Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010, «Κλιματικά Δεδομένα Ελληνικών Περιοχών». 23. Duffie A John., Beckman A. William, «Solar Engineering of Thermal Processes». John Wiley & Sons, INC., Second edition, DOC Type Controlled Document Created@ 3/12/2014 Created by M.B. Signature M.B. Page 42 of 89 DOC ID 01.TOPSA DC - QMS Revised@ - Approved by S.P. Signature S.P. Rev.0