Σ.Μπακιρτζόγλου, ψυχολόγος-ψυχαναλυτής

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Σ.Μπακιρτζόγλου, ψυχολόγος-ψυχαναλυτής"

Transcript

1 «Η αλληλοεπιρροή ψυχής και σώµατος. Το παράδειγµα των αυτοάνοσων νοσηµάτων»(31/5/2011, µεταπτυχιακό πρόγραµµα κλινικής ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών. ιδάσκουσα καθηγήτρια κ. Λίσσυ Κανελλοπούλου). Σ.Μπακιρτζόγλου, ψυχολόγος-ψυχαναλυτής Ιπποκρατική γνώση περί αδιαχώριστου ψυχής και σώµατος. Πλατωνική θέση περί ολιστικής προσέγγισης της αρρώστιας: η ψυχή και το σώµα συναντώνται. Ιδέα η οποία αµφισβητήθηκε από τον Καρτέσιο(17 ος αιών): «άλλο η ψυχή και άλλο το σώµα». Οι συγκινήσεις µπορούν να θεωρούνται πιθανό αίτιο νοσήσεως στο σώµα; Γνωρίζουµε πάντως (έρευνες)ότι το υπερβολικό stress προδιαθέτει για ασθένειες του ανοσοποιητικού συστήµατος. Grodeck( ): εξετάζει τη σωµατική αρρώστια ως κοµιστή ενός µηνύµατος «µη συνεχίσεις να ζεις όπως έχεις συνηθίσει µέχρι τώρα». Ο Freud το 1923 υπογράµµιζε το µυστηριώδες πέρασµα από τη σφαίρα του ψυχισµού σε αυτήν του σώµατος. Η ιδέα της όσµωσης του σωµατικού µε το εσωτερικό οδήγησε στην επιστήµη της ψυχοσωµατικής ιατρικής αρχικά(frank Alexander 1948) και σ αυτήν της ψυχοσωµατικής αργότερα. Γενικά ονοµάζουµε ψυχοσωµατικές διαταραχές τα οργανικά συµπτώµατα η ενοχλήσεις η αρρώστιες που φαίνεται να έχουν και κάποιον ψυχολογικό παράγοντα στην αιτιολογία τους. Όταν το ψυχικό µας όργανο διεγείρεται έξωθεν η έσωθεν(ενορµητικές ώσεις), τότε προκύπτει ένταση(αναστάτωση). Παραδείγµατα: δεν έχω φάει(έσωθεν διέγερση).προκύπτει τότε ένταση(πείνα) την οποίαν ο ψυχισµός µας καλείται ν αντιµετωπίσει. Με προπηλάκισε φερ ειπείν ο διευθυντής µου(έξωθεν διέγερση). Ιδού πάλι ένταση(θυµός) την οποία το ψυχικό όργανο έχει να διαχειριστεί. Το ερώτηµα είναι: πώς, µε ποιόν τρόπο ο ψυχισµός µας διεργάζεται(απορροφά, «φιλτράρει»)τις εντάσεις απ όπου κι αν προέρχονται; Τι απογίνονται οι αναστατώσεις και οι ταραχές µας; Οι εντάσεις µας µπορούν να έχουν δύο πιθανά «πεπρωµένα»: είτε παίρνουν το δρόµο της ψυχικής εργασίας είτε αυτόν της εκφόρτισης. -Η ψυχική εργασία( ή ψυχικοποίηση): όταν αυτή µπορεί να λαµβάνει χώρα τότε λέµε ότι έχουµε ένα «µάχιµο Εγώ». Εδώ η ψυχική ενέργεια της έντασης «φιλτράρεται» µέσω αµυντικών διαδικασιών, πρωτίστως της απώθησης. Είναι το Εγώ του νευρωσικού ανθρώπου το οποίο είναι σε θέση να κρατάει την ένταση( το δυσφορικό) µέσα του. Αυτό το καταφέρνει µέσω διαπλοκής της ευχαρίστησης µε τη δυσαρέσκεια. Ο νευρωσικός µπορεί ν αντέχει το δυσάρεστο( την ένταση) και αντλεί ευχαρίστηση από αυτό(ερωτικοποίηση του πόνου). Πρόκειται για τη λειτουργία του Πρωτογενούς η Ερωγόνου Μαζοχισµού που αφορά στη δυνατότητα του «υφίστασθαι». Εδώ το Εγώ τα βγάζει πέρα στη στέρηση, τη µαταίωση κ.λ.π. 1

2 -Η εκφόρτιση: Η φόρτιση της κάθε αναστάτωσης(µαταίωση) είναι µια ποσότητα ενέργειας ( ένα µπούκωµα) την οποία έχω µέσα µου και µε τρώει. Αν δεν έχω άλλον τρόπο να την αντιµετωπίσω(να την «σηκώσω») τότε την εκφορτίζω. Η εκφόρτιση είναι µια κινητική και εκρηκτική λειτουργία. Εδώ το Εγώ δε µπορεί να κρατήσει µέσα του το δυσάρεστο(χωλαίνουν οι αµυντικές διεργασίες, δυσλειτουργία του ερωγόνου µαζοχισµού) οπότε ανακουφίζεται µε -άµεσο εδώ και τώρα- άδειασµα της έντασης. Πρόκειται για οργανώσεις µε ευάλωτη δοµή του Εγώ οι οποίες ζουν µε τραυµατικόαιµορραγικό τρόπο τις έσωθεν και έξωθεν διεγέρσεις. Γίνεται εδώ λόγος για διαταραχές στη σκέψη έτσι ώστε ο ψυχισµός ν αποτυγχάνει στη απορρόφηση των εντάσεων( ελλιπής ψυχικοποίηση). Έχουµε τριών ειδών δυνατότητες εκφορτίσεων της έντασης: 1)Εκφορτίσεις στο συµπεριφορικό επίπεδο: αφορούν στο άµεσο πέρασµα στην πράξη (διαταραχές συµπεριφοράς) έτσι ώστε το Εγώ ν ανακουφίζεται από τις εσωτερικές «καταιγίδες»(ανακουφιστική ναρκισσιστική συµπεριφορά). 2)Εκφορτίσεις µέσω κρίσεων πανικού: διέπονται απ αυτό το οποίο ονοµάζουµε ελεύθερο άγχος η επιπλέον άγχος: είναι µια ποσότητα διάχυτου άγχους το οποίο δε δένεται µε κάτι συγκεκριµένο π.χ. µ ένα φοβικό αντικείµενο 3)Εκφορτίσεις στο σωµατικό επίπεδο: εδώ η λιβιδινική ενέργεια(ένταση) µη βρίσκοντας άλλη έκβαση εκφορτίζεται στο σώµα για να µη χυθεί. Το σώµα γίνεται εδώ το εξωτερικό κράτηµα-το σταµάτηµα της ενέργειας- πάνω στο οποίο ξεσπάει η ενστικτώδης διέγερση Τέλος, οι ερεθισµοί οι οποίοι δε µπορούν να ψυχικοποιηθούν, πέρα από παρορµητικές πράξεις, πανικό η ξεσπάσµατα στο σώµα µπορεί να καταλήγουν και στην υιοθέτηση εξαρτητικών συµπεριφορών(οινόπνευµα, ναρκωτικά κ.λ.π). Και εδώ το κράτηµα είναι εξωτερικό, η ουσία. ιακρίνουµε ανάµεσα σε δύο τύπους σωµατικών διαταραχών (σωµατικών συµπτωµάτων): -Ανατάξιµες(αναστρέψιµες) σωµατόµορφες διαταραχές οι οποίες δε συνεπάγονται κατ ανάγκην τη µόνιµη βλάβη του οργάνου, του ιστού η της σωµατικής λειτουργίας. -Mόνιµες µη ανατάξιµες, µη αναστρέψιµες επίκτητες βλάβες του οργάνου, του ιστού η της σωµατικής λειτουργίας. Πρόκειται εδώ για το φαινόµενο της σωµατοποίησης κατά P.Marty( ).Η σωµατοποίηση είναι µια αντιεξελικτική πορεία. Αρχικά το βρέφος δεν είναι παρά σώµα και µόνον σώµα(σωµατικό Εγώ). Ακολουθώντας την φυσιολογική εξελικτική πορεία η ανάπτυξη ξεκινά από τις σωµατικές λειτουργίες προς τις ψυχικές (προοδευτική εµφάνιση και λειτουργία του ψυχισµού). Κατά τη σωµατοποίηση η διαδροµή αυτή αναστρέφεται (παλινδρόµηση) : το Εγώ παλινδροµεί οδεύοντας προς αντίθετη φορά. Η λιβιδώς οπισθοδροµεί από τις ψυχικές διαστρωµατώσεις προς το σώµα µε αποτέλεσµα αυτό να νοσεί µε την έννοια της εγκατάστασης µιας µόνιµης ανήκεστου βλάβης. 1.Οι ανατάξιµες σωµατόµορφες διαταραχές. Εδώ περιλαµβάνονται τα υστερικά συµπτώµατα µετατροπής, και οι σωµατικές ενοχλήσεις στις σύγχρονες(ενεστώσες) νευρώσεις. 1α)Υστερικά συµπτώµατα µετατροπής τα οποία είναι αποτέλεσµα ψυχικής εργασίας: (π.χ. υστερική παράλυση του χεριού). Συµπυκνώνουν την εσωτερικευµένη 2

3 σύγκρουση ανάµεσα σε µια παιδική επιθυµία φερ ειπείν αυνανισµού και την υπερεγωτική απαγόρευσή της. Το υστερικό(νευρωτικό)σύµπτωµα ως συµβιβαστική λύση ανάµεσα σε µια παιδική επιθυµία και την απαγόρευσή της. Εδώ υπάρχει συµβολισµός, νόηµα, µια φαντασίωση, σκηνοθεσία, ψυχικοποίηση τελικά: το αντικείµενο (ο αυνανισµός) δε διαγράφεται, αλλά το κρατάω, το διατηρώ µέσα µου συµβολικά(ψευδαισθητικά) µέσω αναπαραστάσεων. O νευρωσικός έχει περιεχόµενο, κρατάει το αντικείµενο, τα πράγµατα «παίζονται» µέσα του. Το εσωτερικευµένο αντικείµενο είναι ένα µορφοείδωλο, ένα ψυχικό µόρφωµα το οποίο δεσµεύει την ένταση : η επιθυµία ικανοποιείται ασυνείδητα(φαντασιακά)οπότε η προσήκουσα ένταση σταµατάει να είναι καταιγιστική για το Εγώ του υποκειµένου. Λέµε ότι στην υστερία το σώµα µιλάει, και ζητάει ν αποκωδικοποιηθεί(υποχώρηση του συµπτώµατος). To σώµα στην υστερία (νεύρωση) είναι σηµαίνον. Παράδειγµα: το «ανεµογκάστρι» θα µπορούσε να συµβολίζει την επιθυµία εγκυµοσύνης µ έναν απαγορευµένο άντρα ( σύγκρουση).επίσης, η περίπτωση της αφωνίας της Dora (Freud ): είναι ένα σωµατόµορφο σύµπτωµα υστερίας µετατροπής. Πρόκειται για τον συµβιβαστικό σχηµατισµό ανάµεσα στην αιµοµικτική παιδική επιθυµία στοµατικού έρωτα µε τον πατέρα και την υπερεγωτική απαγόρευσή της. Στη νεύρωση γίνεται λόγος για το λιβιδινικά επενδεδυµένο σώµα, το κορµί (ερωτικοποιηµένο,σεξουαλικοποιηµένο), το εσωτερικευµένο(λιβιδινικό) σώµα από το οποίο το Εγώ αντλεί ευχαρίστηση. 1β)Οι Σύγχρονες(ενεστώσες) νευρώσεις(freud 1916): είναι ασυγκρουσιακές, δηλαδή δεν υπάρχει δέσιµο µε το παρελθόν(δεν υπάρχει απωθηµένη παιδική επιθυµία). εν ερείδονται σε µια σύγκρουση ανάµεσα στην παιδική επιθυµία και την υπερεγωτική απαγόρευσή της. Ο Freud εδώ περιλαµβάνει την αγχώδη νεύρωση, την νευρασθένεια και την υποχονδρία. Πρόκειται για ποσότητες ελευθέρου-διάχυτου άγχους το οποίο εκδηλώνεται µε σωµατικά συµπτώµατα αντί µε πανικό η παρορµητικές πράξεις. Στην αγχώδη νεύρωση και τη νευρασθένεια προεξάρχουν ανατάξιµες σωµατικές ενοχλήσεις-τρέµουλο, ταχυκαρδίες εφίδρωση, οργανική κόπωση, κεφαλαλγίες, δυσπεψία, δυσκοιλιότητα, ζάλη, δύσπνοια κ.λ.π.- άνευ οργανικών ευρηµάτων. Ο Freud συνέδεσε αυτά τα συµπτώµατα µε τη συσσώρευση ενέργειας δηλαδή γενετικών σεξουαλικών ουσιών οι οποίες όταν δεν εκφράζονται γίνονται τοξικές. Πρόκειται για µια κατάσταση ελευθέρου-διάχυτου άγχους το οποίο εκδηλώνεται µε σωµατικά συµπτώµατα αντί µε πανικό η παρορµητικές πράξεις. Ο Freud ήλπιζε ότι µια σεξουαλική διαπαιδαγώγηση πιο χαλαρή χωρίς υπερβολικές απαγορεύσεις και taboos θα µείωνε αυτές τις εκδηλώσεις. Στην υποχονδρία έχουµε υπερβολική παρανοϊκού χαρακτήρα ενασχόληση µε το σώµα ή ανησυχία για τις σωµατικές λειτουργίες χωρίς βλάβη του οργάνου. Το σώµα του υποχονδιακού γίνεται διωκτικό. Ο διώκτης (απέξω) βρίσκεται µέσα στο σώµα. Η λιβιδινική ενέργεια από αντικειµενοτρόπος γίνεται ναρκισσιστική: µέσω της εκσεσηµασµένης ενασχόλησης µε το σώµα του ο υποχονδριακός αποσύρει τη λιβιδώ από το αντικείµενο οπότε αυτή λιµνάζει µέσα του, στο σώµα του. Κλινικά Παραδείγµατα: α)γυναίκα σε ανάλυση. Ονειρεύεται ότι είναι έγκυος και ότι γεννά ένα πανέµορφο παιδάκι το οποίο έχει θαυµάσια πράσινα µάτια και µπούκλες ( η ίδια έχει πολύ ωραία πράσινα µάτια ). Ξέρουµε από το υλικό ότι για παραπάνω από ένα χρόνο δεν είχε σεξουαλικές σχέσεις. -Αναλυτής: «Ενάµιση χρόνο χωρίς σεξουαλικές σχέσεις και από την άλλη εγκυµοσύνη». 3

4 -Ασθενής: «Ένα παιδί µε τον εαυτό µου». Είναι η ίδια που κάνει το παιδί (µια παρθενογένεση κατά κάποιον τρόπο). Στην υποχονδρία υπάρχει αντικείµενο, έστω το ναρκισσιστικό-το ΕΓΩ του υποκειµένου 1 - αλλά δε φεύγει έξω από το σώµα του. β)νεαρή ασθενής σε θεραπεία. -Ασθενής: «τι άλλο να πω; Αυτά είναι τα νέα µου Α, πείτε µου, τι σηµαίνει όταν κάποιος τρώει τα νύχια του;» Ψυχοθεραπευτής: «Γιατί το ρωτάτε;» -Ασθενής: «Από τότε που «τα φτιάξα» µε τον Βαγγέλη, σταµάτησα να τρώω τα νύχια µου. εν ξέρω γιατί» Ονυχοφαγία: υποχονδριακό σύµπτωµα. Είναι επένδυση στο Εγώ(σώµα) µε έναν τρόπο υπερφορτισµένο. Όταν η ασθενής επενδύει στο αντικείµενο ( Βαγγέλης) δεν χρειάζεται να επενδύσει µε τον ίδιο τρόπο στο Εγώ (ισορροπία ανάµεσα στη ναρκισσιστική και στην αντικειµενοτρόπο λιβιδώ). Κατά τον Freud οι ψυχοτραυµατικοί παράγοντες συντείνουν στην εκδήλωση των ασθενειών γενικά. Τα ψυχικά τραύµατα είναι υψηλής διεγερσιµότητας συµβάντα και γεγονότα στη ζωή ενός παιδικού Εγώ τα οποία δε µπορεί να σηκώσει είτε γιατί είναι ακόµα νωρίς (ανώριµο Εγώ) είτε γιατί έχει ένα αµυντικό-αλεξιερεθιστικό έλλειµµα. Τότε το Εγώ κατακλύζεται από άγχος και «βραχυκυκλώνει». Το τραύµα προξενεί µια ρήξη της συνέχειας του αλεξιερεθιστικού συστήµατος το οποίο έχει σα σκοπό να προφυλάσσει τον ψυχισµό από τις έσωθεν και έξωθεν αναστατώσεις. Το βρέφος µπορεί να καθηλώνεται στους ψυχοτραυµατισµούς της πρώτης ηλικίας( π.χ. µαµά πολύ στερητική, απώλειες, πένθη, κακοποίηση κ.λ.π), στα πραγµατικά τραυµατικά συµβάντα που έλαβαν χώρα χωρίς δυνατότητες διαφυγής απ αυτήν την αιµορραγική πραγµατικότητα. Επειδή το Εγώ είναι κολληµένο στο πραγµατικό δεδοµένο του συµβάντος(υπερτροφικό «Εγώ-πραγµατικότητα») τότε χωλαίνουν οι δυνατότητες ψευδαισθητικής διαφυγής απ αυτήν. Εκπίπτει η λειτουργία της φαντασίας οπότε ατροφεί η ψυχική εργασία. Συρρικνώνεται η δυνατότητα του Εγώ να ικανοποιείται φαντασιακά(«εγώ-ευχαρίστηση»): πρόκειται για την κατάρρευση του ψυχικού οργάνου, το «βραχυκύκλωµα» της ψυχικοποίησης(των αµυντικών λειτουργιών). Από την ώρα που κάµπτονται οι ψυχικές δυνατότητες τότε γινόµαστε πιο διαθέσιµοι στο ν απαντήσουµε µε το σώµα. 2. Οι µόνιµες µη ανατάξιµες επίκτητες ασθένειες O Pierre Μarty,θεµελιωτής της Ψυχοσωµατικής Σχολής των Παρισίων θεωρεί την «θεµελιακή κατάθλιψη» προποµπό, σε πολλές περιπτώσεις, του φαινοµένου της σωµατοποίησης. Πρόκειται για µια κατάθλιψη µη ψυχικοποιηµένη µε αρνητική συµπτωµατολογία δηλαδή µε σβησµένη εκφραστικότητα, µε σηµειολογία περιορισµένη η «φλού». Χαρακτηρίζεται από την απουσία ενός συνόλου παραγωγικών σηµείων τα οποία αντιθέτως, είναι παρόντα στη µελαγχολία και τη νευρωτική κατάθλιψη. Η θεµελιακή κατάθλιψη διέπεται από: 1 Ενώ στο «ανεµογκάστρι» της υστερικής (νευρωτικής) γυναίκας υπάρχει η λανθάνουσα φαντασίωση συνεύρεσης µε έναν άντρα ( αντικειµενοτρόπος σχέση) σύµπτωµα ως αποτέλεσµα µιας ενδοψυχικής σύγκρουσης. 4

5 -ένα βίωµα κούρασης -άγχος διάχυτο, αόριστο το οποίο δεν αντιστοιχεί σε µια κατάσταση η ένα συγκεκριµένο αντικείµενο. -παράπονα για σωµατικές ενοχλήσεις -έλλειψη ενοχικότητας (υπολειτουργική απώθηση, σβήσιµο αυτής της κατεξοχήν νευρωτικής άµυνας) -ντροπή: αίσθηµα ότι καταστρατηγήθηκαν κάποιες αξίες και ιδεώδη κοινωνικά τα οποία έχουν εξωτερική διάσταση και εµφορούνται από αξίες άλλων. Το Εγώ του υποκειµένου εδώ καταστέλλει (αµυντικός µηχανισµός) τις συγκινήσεις του (αρνητικοποίηση των συγκινήσεων) στο όνοµα του ιδεώδους(ναρκισσιστική θεµατική). Αποκόπτεται από τις δικές του ενορµητικές πηγές και χάνει την ατοµικότητά του στο όνοµα της συµµόρφωσής του µε το οµαδικό, το συλλογικό, τις κοινωνικές νόρµες και αξίες. Εύκολα νοιώθει ντροπή(κατάρρευση) κάθε φορά που παρακάµπτει τις έξωθεν αξίες προς όφελος των ατοµικών του επιλογών. Κλινικό παράδειγµα: Νεαρή γυναίκα 31 ετών σε ψυχοθεραπεία εδώ και οκτώ χρόνια µε συχνότητα µιας συνεδρίας εβδοµαδιαίως. Πατέρας αλκοολικός σε αποχή τα τελευταία 6-7 χρόνια. Η ασθενής βρισκόταν σε κατάσταση κατάρρευσης όταν ζήτησε ψυχοθεραπευτική βοήθεια επειδή είχε συνουσιαστεί µε το αγόρι της καλύτερης φίλης της. Η ποιότητα και ποσότητα της απελπισίας της φαίνεται να είχε να κάνει περισσότερο µε την (ενορµητική)διολίσθηση από το ιδεώδες παρά µε υπερεγωτικές αξιώσεις (τύψεις, ενοχές). Έτσι µπορεί να εξηγείται και το θεαµατικό µέγεθος της ταραχής της εν είδει σοβαρού «αιµορραγικού» ναρκισσιστικού πλήγµατος. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας το κλινικό υλικό ερχόταν προς επίρρωση της ναρκισσιστικής προβληµατικής περισσότερο(παρά της νευρωτικής). Η ασθενής έδειχνε να καταστέλλει την παρορµητικότητα της τόσο στον σεξουαλικό άξονα όσο και στον επιθετικό, στο όνοµα µιας (επίπλαστης) άσπιλης έξωθεν θέασης εαυτού αποµακρυνόµενη από την ορµική γνησιότητά της. Σε αυτό συνηγορεί ενδεχοµένως και η συγκυρία του αλκοολικού πατέρα. Η ουσία ( το οινόπνευµα) έρχεται εκεί που το Εγώ χρειάζεται να διαλύσει την ντροπή του επειδή-µέσω του Εκείνο- παρεξέκλινε των ιδεωδών αξιών ( προβληµατική του µελαγχολικού). Λόγω του αµυντικού µηχανισµού της καταστολής στη θεµελιακή κατάθλιψη έχουµε µια πτώση του τόνου των ενστίκτων της ζωής τα οποία «πνίγονται» για χάριν αυτής της συµµόρφωσης µε το έξωθεν. Σε ορισµένες περιπτώσεις αυτή η καταστολή µπορεί να φτάσει τα πράγµατα µέχρι τη συρρίκνωση και τον µαρασµό της σκέψης: η καταστολή εγκυστώνει την ενόρµηση, σβήνει την επιθυµία και, τελικά, την ίδια τη σκέψη. Τα πράγµατα είναι «παγοποιηµένα», το υποκείµενο δε νοιώθει, οπότε δεν επενδύει λιβιδινικά στο αντικείµενο, η ετερότης διαγράφεται. Το συναίσθηµα δεν τροφοδοτεί τη σκέψη ώστε να δουλέψει η φαντασία. Είναι ένα «τσιµεντάρισµα», το πράγµα δεν ανασαίνει. Πρόκειται για µια κατάσταση απάθειας. -έλλειψη αληθινής συνειρµικής ικανότητας -έλλειψη εκφρασµένης αγωνίας 5

6 -έλλειψη νευρωτικών συµπτωµάτων(υστερίες, ψυχαναγκασµοί, φοβίες κ.λ.π.) -απουσία διαστροφικών συµπτωµάτων. Γενικά το σώµα των ασθενών µε θεµελιακή κατάθλιψη δεν είναι επαρκώς ερωτικοποιηµένο δηλαδή δεν είναι συνδεδεµένο µε ευχαρίστηση. εν είναι «κορµί» είναι σώµα «βουβό» χωρίς εκφραστικότητα και σηµασίες. Ο αυτοερωτισµός δεν είναι συχνός ούτε αποτελεί σηµαντική πηγή ηδονής. -απουσία αναγνωρίσιµων µετουσιωτικών καναλιών. -απουσία ψυχοκινητικής επιβράδυνσης: Πρόκειται για ασθενείς που συνεχίζουν τις δραστηριότητες τους, κάνουν δηλαδή αυτό που έχουν να κάνουν στα διάφορα επίπεδα της επιβίωσης τους : κοινωνικό, επαγγελµατικό, σεξουαλικό, διατροφικό. Ο ασθενής συνεχίζει µηχανικά να επιτελεί τις δραστηριότητές του. -Αντιµεταβίβαση: Εντύπωση, αίσθηση που δοκιµάζει ο ψυχαναλυτής ακούγοντας έναν τέτοιο ασθενή. Έχουµε ένα αίσθηµα µιας απόστασης ανάµεσα στη δική µας ψυχική λειτουργία και σε αυτήν του ασθενούς. Υπάρχει µια εκφραστική φτώχεια (κάτι που σοκάρει τον ψυχαναλυτή) αντί για κυκλοφορία-ρευστότητα συγκινήσεων και αναπαραστάσεων. Η αντιµεταβίβαση του αναλυτή είναι ένα κλινικό σηµείο που ανήκει στην συµπτωµατολογία της θεµελιακής κατάθλιψης. Πριν την εγκατάσταση της θεµελιακής κατάθλιψης παρατηρούµε στον ασθενή καταστάσεις διάχυτης αγωνίας. Πρόκειται για γενικευµένη αγωνία που εκδηλώνεται µε τη µορφή µιας αθόρυβης γενικευµένης κατάπτωσης χωρίς να µπορούµε να τη συνδέσουµε µε κάποιο αντικείµενο ( anobjectale). Συχνά σε αυτήν την περίοδο ο ασθενής βρίσκεται σε µια κατάσταση βαθιάς απόγνωσης παντού και για τα πάντα. Ο Freud ορίζει την έννοια του πόνου ως την αντίδραση του Εγώ στην απώλεια του αντικειµένου. Για να υπάρχει η έκφραση (βίωµα) του πόνου πρέπει να υπάρχει το αντικείµενο ( εσωτερικευµένο, ψυχικό) το οποίο επενδύεται λιβιδινικά. Άλλως ειπείν η ύπαρξη του αντικειµένου αποτελεί βασική προϋπόθεση ώστε το Εγώ να δύναται να διεργάζεται την απώλειά του: αρχικά έχει υπάρξει το (ψυχικό) αντικείµενο και µετά το Εγώ είναι σε θέση να πονά(οδύνη) όταν το χάσει. Ο ασθενής µε βίωµα θεµελιακής κατάθλιψης δεν συγκροτεί ψυχικά(εσωτερικευµένα) αντικείµενα, δεν κάνει τις αναπαράστασεις τους. Έτσι δεν µπορεί να έχει ένα βίωµα έκφρασης πόνου. Είναι νηπενθής, δεν πενθεί(τι να χάσει απ αυτά που δεν έχει;) Πέφτει σε µια κατάσταση ψυχικής φτώχειας και όχι βιώµατος οδύνης.1 Κατά τον Claude Smadja -ψυχίατρο-ψυχαναλυτή διδάσκοντα στην ψυχοσωµατική σχολή των Παρισίων- από τη στιγµή που εγκαθίσταται η θεµελιακή κατάθλιψη στη ζωή του υποκειµένου ανοίγονται δύο πιθανοί δρόµοι: -ο ασθενής εγκαθίσταται σε µια χρηστική ζωή ή -αναπτύσσει µια σωµατοποίηση (µόνιµη, µη ανατάξιµη βλάβη του οργάνου). 1. O ασθενής µε θεµελιακή κατάθλιψη εκπίπτει (παλινδροµεί) περισσότερο από τον µελαγχολικό ο οποίος συγκριτικά είναι πιο εξελιγµένος αφού ο µελαγχολικός αρχικά χάνει το αντικείµενο και στη συνέχεια διαψεύδει την απώλεια του αντικειµένου µε µια φαντασία «κατάποσης» του. Ο µελαγχολικός λοιπόν έχει, και όταν χάνει αυτό που έχει «το παλεύει» όπως µπορεί έστω µε φαντασία ενσωµάτωσής του (κατάποση) : η µελαγχολία είναι µια µορφή «ψυχικοποίησης» (ψυχική εργασία) της απώλειας. Ο χρηστικός αντίθετα δεν έχει να παλέψει καµιά απώλεια γιατί δε χάνει. ε χάνει γιατί δεν έχει και η φτώχεια του είναι το δράµα του. 6

7 Α)Η εγκατάσταση µιας χρηστικής ζωής: ιέπεται από χρηστική σκέψη(pensee operatoire) και χρηστική συµπεριφορά. Προεξάρχων αµυντικός µηχανισµός του Εγώ είναι η καταστολή (καταστολή των συγκινήσεων επειδή το Εγώ του χρηστικού ασθενούς δεν τις «χωράει». Τραυµατίζεται από την έντασή τους, κατακλύζεται από αυτές(τραυµατίζεται) οπότε αµύνεται «πνίγοντάς» τες. Κλινικό Παράδειγµα: Άνδρας µεσήλικας σε θεραπεία(µια συνεδρία εβδοµαδιαίως)µε χαρακτηριστικά χρηστικής σκέψης και χρηστικής ζωής. Είχε σπουδάσει στη Βενετία. Ιδού µε ποιόν τρόπο µας πληροφόρησε(λανθάνων-συµβολικός λόγος) για τη δυσανεξία του Εγώ του στην συγκινησιακή του πληµµυρίδα και τον τρόπο που αµυνόταν (καταστολή) σ αυτήν: «την εποχή της φουσκονεριάς στη Βενετία τα µαγαζιά πληµµύριζαν και οι µαγαζάτορες έδιωχναν τα νερά µε τις σκούπες». Η χρηστική σκέψη χαρακτηρίζεται από απόσυρση των φαντασιακών σχηµατισµών του Εγώ ( χωλαίνει η φαντασία του υποκειµένου).ο λόγος του χρηστικού ασθενούς λόγω της συναισθηµατικής καταστολής στερείται συναισθηµατικής ζωντάνιας Η σκέψη του δεν ποτίζεται από τις συγκινήσεις σαν τον αγρό που δεν αρδεύεται. Είναι λόγος περιγραφικός, φτωχός σε αναπαραστάσεις και συνειρµικές αλυσίδες. Επί παραδείγµατι, ο θεραπευόµενος του προηγούµενου παραδείγµατος µετέδωσε σε µια συνεδρία: «το Σαββατοκύριακο πήγα στη θάλασσα..». Επακολούθησε µια µεγάλη σιωπή ενός «άδειου»(κενού). Πρόκειται για «λόγια» παρά για λόγο εµφορούµενο από παραστάσεις, φαντασία, συνειρµική αλληλουχία. Ελλείψει επαρκών εσωτερικευµένων αντικειµένων(φτώχια περιεχοµένου) ο χρηστικός µας µιλά για το πράγµα καθαυτό. Γραπώνεται µόνο από το εξωτερικό πραγµατικό αντικείµενο ενώ του δυσκολεύεται στο µεταφορικό λόγο. Έτσι στην χρηστική σκέψη υπολείπεται ο συµβολισµός, η αφαίρεση, οπότε το υποκείµενο τείνει να παίρνει τα πράγµατα ως έχουν(«αποµεταφοροποιηµένος» λόγος). Αναφερόµαστε στη δυσχέρεια κατανόησης των νοηµάτων π.χ. τι σηµαίνει «φασούλι το φασούλι γεµίζει το σακούλι;» H Segull 2 αναφέρει το κλινικό παράδειγµα ενός βιολιστή που σταµάτησε να παίζει βιολί. Όταν τον ρώτησε «γιατί σταµατήσατε;» εκείνος απάντησε «Θα παίζω το πουλί µου µπροστά στον κόσµο;». Ο βιολιστής σταµάτησε να παίζει επειδή όταν αρρώστησε στη χρηστική του σκέψη του βιολί και πέος («πουλί»)έγιναν ένα. Τότε έπαψε η απόσταση µεταξύ του συµβόλου (το βιολί) και του συµβολιζόµενου(αυνανισµός). Εδώ το παίξιµο του βιολιού έπαψε ν αναπαριστά τον αυνανισµό αλλά έγινε το ίδιο το πράγµα δηλαδή ο αυνανισµός: σύµβολο και πράγµα έγιναν ένα και το αυτό. Λέµε ότι στην χρηστική σκέψη «βραχυκυκλώνει» το προσυνειδητό. Προσυνειδητό: είναι το πεδίο, ο χώρος του ψυχικού οργάνου όπου επιτελούνται: -Η συµβολοποίηση -Η αναπαραστατική λειτουργία -Η ψυχικοποίηση. 2 Βρεττανή Ψυχαναλύτρια, µέλος της Βρετανικής Ψυχαναλυτικής εταιρείας. 7

8 Εδώ ο ψυχαναλυτής καλείται να χτίσει τον ψυχικό χώρο του ασθενούς. Λέµε ότι «δανείζει» το προσυνειδητό του στον ασθενή. Αυτό σηµαίνει ότι κάνει «κατασκευές»(εισαγωγή παραµέτρων ) οι οποίες δε σχετίζονται κατ ανάγκην µε τους µη διαθέσιµους συνειρµούς του θεραπευόµενου. Στο προηγούµενο κλινικό παράδειγµα: -Ασθενής: «Το Σαββατοκύριακο πήγα στη θάλασσα» -Ψυχαναλυτής: «..Α, φαντάζοµαι µε τόσο καλό καιρό θα ήταν ωραία εκεί και θα το ευχαριστηθήκατε υπέροχη δροσερή θάλασσα» Η χρηστική σκέψη µοιραία οδηγεί στη χρηστική συµπεριφορά δηλαδή µια εκφραστική φτώχεια σε όλους τους τοµείς της ζωής. Το όλο συνιστά αυτό που ο P.Marty ονόµαζε «χρηστική ζωή». Γενικά ο χρηστικός άνθρωπος είναι ο φαινοµενικά «ψύχραιµος» ο οποίος φοβάται να αισθάνεται και να εκφράζεται. Ζει «ροµποτικά», χωρίς να συγκροτεί αντικείµενα πάθους. Β)Εξέλιξη της θεµελιακής κατάθλιψης προς τη σωµατοποίηση(σωµατική αποδιοργάνωση) : Πρόκειται για τη δεύτερη πιθανή εξέλιξη των ασθενών µε θεµελιακή κατάθλιψη(των χρηστικών ασθενών). Η σωµατοποίηση αφορά τελικά µια έσχατη καταφυγή της λιβιδούς στο αντικείµενοδηλαδή στο άρρωστο όργανο- ελλείψει ψυχικών εσωτερικευµένων αντικειµένων. Κάνω αντικείµενο το σώµα. Προσοχή όµως εδώ: στην περίπτωση της σωµατοποίησης (βλάβη του οργάνου) δεν πρόκειται για ερωτικοποίηση του σώµατος(του οργάνου) - όπως στην υστερία- αλλά για ένα «τίναγµα», µια απευθείας εκφόρτιση(άδειασµα) της «καυτής» ενστικτώδους διεγέρσεως πάνω στο σώµα. Στη σωµατοποίηση το σώµα γίνεται µερικό αντικείµενο εκφόρτισης και όχι λιβιδινικό αντικείµενο. Το όργανο γίνεται αντικείµενο καταστροφής και ανάλωσης. Αποτελεί στόχο της µερικής ενόρµησης και όχι λιδιδινοποιηµένο αντικείµενο επιθυµίας. Κατά τους Ψυχοσωµατιστές της Σχολής των Παρισίων, στον ψυχοσωµατικό ασθενή υπάρχει λειτουργική αδυναµία παλινδρόµησης της λιβιδούς σε προγενέστερα στάδια της ψυχοσεξουαλικής εξέλιξης. Έτσι, ελλείψει άλλων ψυχικών-εσωτερικών σηµείων καθήλωσης τα πράγµατα µπορεί να σκαλώσουν, να σταµατήσουν «εξωψυχικά» στο σώµα το οποίο συνιστά το τελευταίο, το αρχαϊκότερο καταφύγιο κρατήµατος της λιβιδούς: το ύστατο σηµείο που φτάνω είναι το σώµα Πρόκειται για το φαινόµενο της σωµατικής καθήλωσης. Καθίσταται έτσι κατανοητό ότι η οποιαδήποτε ψυχικού περιεχοµένου παλινδρόµηση, συµπεριλαµβανοµένου και του παραληρήµατος, σώζει το σώµα. Μολονότι η σωµατική καθήλωση σηµαίνει την βλαπτική εκφόρτιση της διεγέρσεως πάνω στο σώµα, εν τούτοις ταυτόχρονα µπορεί να επέχει και µία κάποια ποιότητα λιβιδινικής επένδυσης του οργάνου (ερωτικοποίηση του οργάνου). Έτσι το ενορµητικό «ξέσπασµα» («άδειασµα») πάνω στο όργανο συνιστά την ίδια στιγµή (οξύµωρο) και κάποιο «δέσιµο», µια «σχέση» µ ένα αντικείµενο έστω σωµατικό : µέσω της σωµατοποιήσεως ότι δεν κατέστη δυνατό σε ψυχικό επίπεδο (το δέσιµο µε ψυχικά αντικείµενα) πραγµατοποιείται στο σωµατικό. Με αφορµή την αρρώστια του ο ασθενής µπορεί ν αρχίσει να ενδιαφέρεται για το όργανο που νοσεί(ερωτικοποίηαη του σώµατος) οπότε η σωµατοποίηση ενδέχεται ν αποτελεί γι αυτόν µια ευκαιρία εξελικτικής επανάκαµψης. Η ζωή του σα ν αρχίζει ν αποκτά νοήµατα και περιεχόµενο, αρχής γεννωµένης από τη φροντίδα της αρρώστιας του. 8

9 Έτσι εξηγείται και το εξής παράδοξο κλινικό φαινόµενο : αφορά στην περίπτωση ασθενών βυθισµένων στη θεµελιακή κατάθλιψη οι οποίοι όλως περιέργως αρχίζουν να «ξαναζωντανεύουν», αποκτούν ενδιαφέροντα, αλλάζει η διάθεσή τους προς την υποµανιακή κατεύθυνση και ξαναβρίσκουν ενδιαφέρον για τον κόσµο από τη στιγµή που η σωµατοποίηση εγκαθίσταται στη ζωή τους. Άλλως ειπείν όταν η σωµατοποίηση εγκατασταθεί σβήνει η θεµελιακή κατάθλιψη. Οι ασθένειες που κατεξοχήν µελετώνται από τους ψυχοσωµατιστές της Σχολής των Παρισίων είναι αυτές του ανοσοποιητικού συστήµατος. Πρόκειται για τα «αυτοάνοσα» νοσήµατα όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας, η ρευµατοειδής αρθρίτιδα, ο συστηµατικός ερυθηµατώδης λύκος κ.λ.π. Το ανοσοποιητικό σύστηµα είναι η προεξάρχουσα οργανική άµυνα. Στην περίπτωση των αυτοάνοσων νοσηµάτων έχουµε µια επιθετική υπερλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήµατος µε αποτέλεσµα αυτό ν αναγνωρίζει ως στόχους εσωτερικά όργανα η το κεντρικό νευρικό σύστηµα(σκλήρυνση κατά πλάκας) και να βάλλει εναντίον τους(έννοια της αυτοανοσίας). Η ψυχοσωµατική(σχολή των Παρισίων) υπόθεση εργασίας είναι η εξής : όταν τα άλλα συστήµατα αµυνών τα οποία δρουν σε άλλα επίπεδα υπολειτουργούν(θεµελιακή κατάθλιψη), άλλως ειπείν όταν οι ψυχικές άµυνες «σβήνουν» και αποδεικνύονται ανεπαρκείς, τότε είναι δυνατόν να υπρενεργοποιούνται οι οργανικές άµυνες(ανοσοποιητικό σύστηµα) στο όνοµα ακριβώς αυτών των ψυχικών λειτουργιών οι οποίες υπολείπονται. Κλινικό Παράδειγµα: Νεαρή ασθενής σε θεραπεία µε Συστηµατικό Ερυθηµατώδη Λύκο. Ασθενής: ( ιάβασε το όνειρο από ένα χαρτί στο οποίο το είχε γράψει). «Ένα όνειρο είδα είµαστε µια παρέα σε ένα λόφο σε µια εκδροµή και κατεβαίναµε προς τα κάτω και, κάποια στιγµή, είδαµε ένα µονοπάτι που καιγόταν και φοβηθήκαµε. Αυτό προχώρησε και µετά έκανε έκρηξη. Και αρχίσαµε να τρέχουµε. Και κάτω ήταν ο Σ. που όµως εκείνος δεν µπορούσε να τρέξει». Από το υλικό γνωρίζουµε -όπως µας έχει µεταδώσει άλλη φορά- ότι βλέποντας όνειρα φωνάζει «µαµά». Στην ίδια συνεδρία η ασθενής µετέδωσε ότι όταν η µητέρα της πάει να της πιάσει το χέρι εκείνη το τραβάει. Η ασθενής µέσω του ονείρου αναφέρεται ενδεχοµένως στην επιθυµία η οποία έρχεται τη στιγµή που µιλά για έκρηξη (φωτιά) και για κάτι που καίγεται («καυτές» ενστικτώδεις διεγέρσεις, µη ψυχικοποιηµένες). Φωνάζει τη µαµά να δράσει προστατευτικά σε αυτό που έσωθεν την καίει και εκρήγνυται (µαµά ως αλεξιερεθιστικό αντικείµενο) 3. Πρόκειται για τους έσωθεν(ενορµητικούς) ερεθισµούς τους οποίους δεν µπορεί να χειριστεί ψυχικά ( να φιλτράρει) οπότε αµύνεται σε αυτούς «σβήνοντας» τους µέσω καταστολής. ε θυµάται το όνειρο (το σβήνει): είναι ως εάν να το γράφει για να µην το «χάσει». εν µπορεί να κάνει τίποτα παρά µόνο αν το ανακαλέσει µέσω του γραπτού, δηλαδή µέσω της αντίληψης(οπτική αντίληψη ) πρέπει να το έχει για να το ανακαλέσει, να «γραπωθεί» πάνω από το εξωτερικό: υπερεπένδυση των εξωτερικών(πραγµατικών) ερεθισµάτων. εν υπάρχει εδώ η διαστρωµάτωση της απώθησης 4. 3 Το αλεξιερεθιστικό σύστηµα του παιδιού αναπτύσσεται µε τη βοήθεια του αντικειµένου ( µάνα). 4 Σε αντιδιαστολή µε τον µηχανισµό της καταστολής µέσω του οποίου σβήνει η λιβιδώς (πτώση του τόνου της ζωής), µε την απώθηση η λιβιδώς διατηρείται και τροφοδοτεί διαρκώς τη σκέψη του υποκειµένου: φαντασία, συγκινήσεις, επιθυµίες κ.λ.π. 9

10 Η ασθενής τραβάει το χέρι της όταν ( βλέποντας τηλεόραση ) της το πιάνει η µητέρα της. Πρόκειται εδώ για το φόβο της έκρηξης : φόβος να καταστρέψει ( να κάψει) το αντικείµενο όπως το σώµα της. Η ίδια ασθενής σε µεθύστερη συνεδρία µετέδωσε: «Νοµίζω ότι η ιδανική γυναίκα για έναν άντρα είναι η πεθαµένη γυναίκα, αυτή που λείπει, αυτή που δεν υπάρχει, είναι κάπου...» Η ασθενής εδώ µπαίνει στο ιδεώδες : Η πεθαµένη γυναίκα, αυτή που λείπει, είναι αυτή η οποία, εφόσον λείπει, δεν ικανοποιεί ποτέ. Έχουµε διαρκή αναζήτηση του ιδεώδους, κάτι άπιαστο. Ασθενής:«θα ήθελα να έχω µια φίλη που να έχει την ίδια ηθική µαζί µου. Πόσες φορές της λέω να µη συνεχίσει αυτή τη (παράνοµη) σχέση, της λέω να χωρίσει». Αν η φίλη της χωρίσει και µείνει µόνη, θα µπορούσε να γίνει η ιδεώδης µάνα της, δηλαδή µια µάνα που αέναα θα ψάχνει όπως ψάχνει τη νεκρή την πεθαµένη. Υπάρχει εδώ ένα ιδεώδες Εγώ(µέσω ταυτίσεων µε τα ιδεώδη αντικείµενα). Το ιδεώδες Εγώ παραπέµπει στον ναρκισσισµό του υποκειµένου. Όταν υπάρχει το ιδεώδες Εγώ είναι πιο καλά τα πράγµατα, γιατί «παίζονται» ακόµα σε ψυχικό επίπεδο. Αναφερόµαστε εδώ σε ναρκισσιστικές εύθραυστες προσωπικότητες που εύκολα καταρρέουν, απογοητεύονται, όταν αποεξιδανικεύσουν το αντικείµενο. Μπορούν τότε να οργανώσουν µια ναρκισσιστική κατάθλιψη( µελαγχολία) η οποία συνιστά µια ψυχική καθήλωση. Το πρόβληµα υφίσταται, όταν δεν υπάρχει ούτε και αυτό : από τη στιγµή που δεν «κρατάει» τα πράγµατα ούτε το ιδεώδες (το ναρκισσιστικό επίπεδο), τότε φεύγω από την ψυχική σφαίρα και πάω στο σώµα (σωµατική καθήλωση). Τα όρια από τον ναρκισσισµό στη σωµατοποίηση είναι µικρά και το πέρασµα από το ένα στο άλλο ευχερές. 10

«Xρηστική Σκέψη και Σωματοποίηση» Σ.Μπακιρτζόγλου Ψυχολόγος-Ψυχαναλυτής

«Xρηστική Σκέψη και Σωματοποίηση» Σ.Μπακιρτζόγλου Ψυχολόγος-Ψυχαναλυτής Σειρά Βιωματικών Εκπαιδευτικών Σεμιναρίων «ΕΠΕΚΕΙΝΑ». Απόσπασμα από τις σημειώσεις του βιωματικού σεμιναρίου με θέμα «Σωματοποίηση-Ψυχοσωματικές Νόσοι» «Xρηστική Σκέψη και Σωματοποίηση» Σ.Μπακιρτζόγλου

Διαβάστε περισσότερα

«Η αλληλοεπιρροή ψυχής και σώµατος. Το παράδειγµα των αυτοάνοσων

«Η αλληλοεπιρροή ψυχής και σώµατος. Το παράδειγµα των αυτοάνοσων «Η αλληλοεπιρροή ψυχής και σώµατος. Το παράδειγµα των αυτοάνοσων νοσηµάτων»(31/5/2011, µεταπτυχιακό πρόγραµµα κλινικής ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών. ιδάσκουσα καθηγήτρια

Διαβάστε περισσότερα

«Xρηστική Σκέψη και Σωµατοποίηση» Σ.Μπακιρτζόγλου Ψυχολόγος-Ψυχαναλυτής

«Xρηστική Σκέψη και Σωµατοποίηση» Σ.Μπακιρτζόγλου Ψυχολόγος-Ψυχαναλυτής Σειρά Βιωµατικών Εκπαιδευτικών Σεµιναρίων «ΕΠΕΚΕΙΝΑ». Απόσπασµα από τις σηµειώσεις του βιωµατικού σεµιναρίου µε θέµα «Σωµατοποίηση-Ψυχοσωµατικές Νόσοι» «Xρηστική Σκέψη και Σωµατοποίηση» Σ.Μπακιρτζόγλου

Διαβάστε περισσότερα

Το Αρνητικό στην Ψυχανάλυση

Το Αρνητικό στην Ψυχανάλυση Το Αρνητικό στην Ψυχανάλυση Εργασία στο πλαίσιο του Προγράμματος «Εισαγωγική Εκπαίδευση στην Ψυχαναλυτική Πράξη» ΕΠΕΚΕΙΝΑ Επιμέλεια: Αφροδίτη Στυλιαρά ψυχολόγος - Αγγελική Καραγιάννη ψυχολόγος. Εποπτεία:

Διαβάστε περισσότερα

2o µετασυµπόσιο της εψσε - ipso p. marty 15 Νοεµβρίου 2014

2o µετασυµπόσιο της εψσε - ipso p. marty 15 Νοεµβρίου 2014 2o µετασυµπόσιο της εψσε - ipso p. marty 15 Νοεµβρίου 2014 Χριστίνα Μιχαλοπούλου Σχολιασµός του κειµένου του Φώτη Μπόµπου "Διασικασία συµβολοποίησης κατά την ψυχαναλυτική διεργασία" Όταν πρωτοάκουσα την

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες. Θεματική Ενότητα 6: Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: IV

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες. Θεματική Ενότητα 6: Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: IV ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες Θεματική Ενότητα 6: Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: IV Θεματική Ενότητα 6 Στόχοι: Η εισαγωγή των φοιτητών στις κλινικές καταβολές της ψυχολογίας

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΕΙΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΕΙΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΕΙΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ Σάββας Μπακιρτζόγλου Ψυχολόγος-Ψυχαναλυτής 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Οι διαταραχές στη συμπεριφορά 2. Η σημειολογία 2.1 Δύο από τους βασικούς

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Θεμελιωτής της ψυχαναλυτικής: Σιγκμουντ Φρουντ (1856-1939) Αυστριακός Ιατρός, ψυχίατρος. Το έργο και οι θεωρίες του είχαν μεγάλη επίδραση στην ανθρωπολογία, τη φιλοσοφία,

Διαβάστε περισσότερα

Κυριακή Γ. Γιώτα Ψυχολόγος MSc., Ph.D. Η Ψυχαναλυτική Θεωρία του Freud για την Προσωπικότητα

Κυριακή Γ. Γιώτα Ψυχολόγος MSc., Ph.D. Η Ψυχαναλυτική Θεωρία του Freud για την Προσωπικότητα Κυριακή Γ. Γιώτα Ψυχολόγος MSc., Ph.D. Η Ψυχαναλυτική Θεωρία του Freud για την Προσωπικότητα Sigmund Freud (1856-1939) Το 1873 ξεκίνησε σπουδές ιατρικής στη σχολή του Πανεπιστημίου της Βιέννης. Το 1886

Διαβάστε περισσότερα

1 Άννα Ποταµιάνου: Ψυχική Οικονοµία και Δυναµική στις Οριακές Καταστάσεις.

1 Άννα Ποταµιάνου: Ψυχική Οικονοµία και Δυναµική στις Οριακές Καταστάσεις. Μερικές πλευρές του ζητήµατος των οριακών οργανώσεων, µε αφορµή- αναφορά στο βιβλίο της Α. Ποταµιάνου «Ψυχική Οικονοµία και Δυναµική στις Οριακές Καταστάσεις» 1 από τον Β. Δηµόπουλο Η Άννα Ποταµιάνου,

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Ψυχολογία με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες

Εισαγωγή στην Ψυχολογία με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εισαγωγή στην Ψυχολογία με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: IV Διδάσκουσα: Επίκ. Καθ. Γεωργία Α. Παπαντωνίου Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Εµφάνιση ασθένειας στην αρχή µιας ψυχοθεραπείας. Gerard Szwec

Εµφάνιση ασθένειας στην αρχή µιας ψυχοθεραπείας. Gerard Szwec Εµφάνιση ασθένειας στην αρχή µιας ψυχοθεραπείας. Gerard Szwec Εκτεταµένη περίληψη της εισήγησης στο 3 ο Συµπόσιο της ΕΨΣΕ «Εκδήλωση σωµατικής νόσου κατά την ψυχαναλυτική διαδικασία» Πριν µερικά χρόνια

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝ-Ν ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤ-ΠΙΣΗ

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝ-Ν ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤ-ΠΙΣΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝ-Ν ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤ-ΠΙΣΗ ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ Τ.Ε. Β Γ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η στεφανιαία µονάδα είναι ένας χώρος

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο εργασίας, Μετα - Συμπόσιο της Ελληνικής Ψυχοσωματικής Εταιρείας, 23 Νοεμβρίου 2013.

Κείμενο εργασίας, Μετα - Συμπόσιο της Ελληνικής Ψυχοσωματικής Εταιρείας, 23 Νοεμβρίου 2013. Ο παρανοϊκός, ο χρηστικός και η σχέση. (Eκτεταμένη περίληψη της εισήγησης στο 2ο Συμπόσιο της ΕΨΣΕ, Ενοχή & Σωματοποίηση ) του César Botella Κείμενο εργασίας, Μετα - Συμπόσιο της Ελληνικής Ψυχοσωματικής

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΙΝΗΤΡΩΝ. Θεματική Ενότητα 4: Η ψυχαναλυτική θεωρία των κινήτρων

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΙΝΗΤΡΩΝ. Θεματική Ενότητα 4: Η ψυχαναλυτική θεωρία των κινήτρων ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΙΝΗΤΡΩΝ Θεματική Ενότητα 4: Η ψυχαναλυτική θεωρία των κινήτρων Θεματική Ενότητα 4 Στόχοι: Η εισαγωγή των φοιτητών στην ψυχαναλυτική θεωρία και, κυρίως, σε εκείνο το τμήμα της θεωρίας που αναφέρεται

Διαβάστε περισσότερα

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το όνειρο Ένα ζευγάρι περιμένει παιδί. Τότε αρχίζει να ονειρεύεται αυτό το παιδί. Κτίζει την εικόνα ενός παιδιού μέσα στο μυαλό του. Βάσει αυτής της εικόνας, κάνει

Διαβάστε περισσότερα

ΤΣΑΠΑΤΣΑΡΗ ε.

ΤΣΑΠΑΤΣΑΡΗ ε. Ο σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να εμφανιστεί στον καθένα ανεξάρτητα από την ηλικία, το χρώμα ή το φύλο. Είναι μια χρόνια νόσος που όταν δεν είναι σωστά ρυθμισμένη μπορεί να δημιουργήσει απειλητικές για τη

Διαβάστε περισσότερα

Είναι ιδιαίτερα σημαντική η συμβολή της Α. Ποταμιάνου στον σύγχρονο προβληματισμό που αφορά τις ψυχικές καθηλώσεις και τις σωματικές προσδέσεις μέσα

Είναι ιδιαίτερα σημαντική η συμβολή της Α. Ποταμιάνου στον σύγχρονο προβληματισμό που αφορά τις ψυχικές καθηλώσεις και τις σωματικές προσδέσεις μέσα ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΗ Η Α. Ποταμιάνου στο βιβλίο της «Το τραυματικό» πραγματεύεται ένα θέμα εξαιρετικά επίκαιρο. H προβληματική του τραυματικού είναι παρούσα στην καθημερινότητα του υποκειμένου, μέσα από επώδυνα

Διαβάστε περισσότερα

Ά κύκλος Βιωµατικών Εργαστηρίων Συµβουλευτικής Σταδιοδροµίας µε θέµα: «Άγχος και Κατάθλιψη στην Εκπαίδευση και στην Εργασία»

Ά κύκλος Βιωµατικών Εργαστηρίων Συµβουλευτικής Σταδιοδροµίας µε θέµα: «Άγχος και Κατάθλιψη στην Εκπαίδευση και στην Εργασία» Περίληψη εισήγησης µε θέµα: Τι είναι άγχος και τι κατάθλιψη. Πώς εµφανίζονται στον εκπαιδευτικό και στον επαγγελµατικό χώρο. Το Άγχος και η Κατάθλιψη αποτελούν ίσως δύο από τις πιο πολυσυζητηµένες έννοιες

Διαβάστε περισσότερα

Ο ενορμητικός άξονας της επιθετικότητας περί της ενορμήσεως του θανάτου.

Ο ενορμητικός άξονας της επιθετικότητας περί της ενορμήσεως του θανάτου. Ο ενορμητικός άξονας της επιθετικότητας περί της ενορμήσεως του θανάτου. Η ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΕΠΙ ΤΗΣ «ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ» ΤΟΥ ΔΙΑΠΡΑΤΤΕΙΝ (εγκληματικότητα/παραβατικότητα) H σφαγή της Χίου Eugene Delacroix Mάιος

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ

ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ Κωνσταντίνος Ασημακόπουλος Απαρτιωμένη Διδασκαλία ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ Ορισμός: Είναι λειτουργίες του εγώ που έχουν σκοπό να απαλλάξουν το άτομο από το άγχος ή άλλα

Διαβάστε περισσότερα

Διαδικασία συµβολοποίησης κατά την ψυχαναλυτική εργασία Φώτης Μπόµπος

Διαδικασία συµβολοποίησης κατά την ψυχαναλυτική εργασία Φώτης Μπόµπος Διαδικασία συµβολοποίησης κατά την ψυχαναλυτική εργασία Φώτης Μπόµπος Για τους ευνόητους λόγους της διαφύλαξης του προσωπικού απορρήτου, η κλινική περίπτωση που παρουσιάστηκε στο συνέδριο σχετικά µε την

Διαβάστε περισσότερα

9 ο Συνέδριο της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας

9 ο Συνέδριο της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας 1 9 ο Συνέδριο της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας ΤΑ ΠΕΠΡΩΜΕΝΑ ΤΟΥ ΕΥΝΟΥΧΙΣΜΟΥ: ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΩΘΗΣΗ ΜΕΧΡΙ ΤΗ ΔΙΑΨΕΥΣΗ Βασίλης Δηµόπουλος Στην ψυχανάλυση η έννοια του ευνουχισµού αναφέρεται σε µία πολυσύνθετη

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Φ.Ν. Σκοπούλη Καθηγήτρια τον Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών συστηματικός ερυθηματώδης λύκος θεωρείται η κορωνίδα των αυτοάνοσων

Διαβάστε περισσότερα

Ποια είναι τα είδη της κατάθλιψης;

Ποια είναι τα είδη της κατάθλιψης; Ολοι κάποιες φορές νιώθουμε μελαγχολία ή θλίψη, αλλά αυτά τα συναισθήματα συνήθως περνούν μετά από λίγες μέρες. Όταν ένα άτομο έχει κατάθλιψη, η διαταραχή αυτή επηρεάζει την καθημερινή του ζωή, τη φυσιολογική

Διαβάστε περισσότερα

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί». Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους.

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί». Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί» Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους Η αυτοεικόνα μας «σχηματίζεται» ως ένα σχετικά σταθερό

Διαβάστε περισσότερα

Α κύκλος Βιωµατικών Εργαστηρίων Υπηρεσίας Συµβουλευτικής Σταδιοδροµίας Γραφείου ιασύνδεσης Ιονίου Πανεπιστηµίου

Α κύκλος Βιωµατικών Εργαστηρίων Υπηρεσίας Συµβουλευτικής Σταδιοδροµίας Γραφείου ιασύνδεσης Ιονίου Πανεπιστηµίου Α κύκλος Βιωµατικών Εργαστηρίων Υπηρεσίας Συµβουλευτικής Σταδιοδροµίας Γραφείου ιασύνδεσης Ιονίου Πανεπιστηµίου Τρόποι αντιµετώπισης του άγχους. Πρόληψη και θεραπεία της κατάθλιψης. Ψυχολόγος - Howard

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΙ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

ΤΙΤΛΟΙ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΝΟΤΗΤΑΣ EΠEAEK Αναμόρφωση του Προγράμματος Προπτυχιακών Σπουδών του ΤΕΦΑΑ - Αυτεπιστασία Αναπτυξιακή Ψυχολογία Ειρήνη Δερμιτζάκη -Μάριος Γούδας Διάλεξη 9: To παιχνίδι ως αναπτυξιακή διαδικασία ΤΙΤΛΟΙ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΩΜΑΤΙΚΟΣ ΠΟΝΟΣ: ΜΙΑ ΙΔΙΑΖΟΥΣΑ ΣΧΕΣΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ

ΣΩΜΑΤΙΚΟΣ ΠΟΝΟΣ: ΜΙΑ ΙΔΙΑΖΟΥΣΑ ΣΧΕΣΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ 1 ΣΩΜΑΤΙΚΟΣ ΠΟΝΟΣ: ΜΙΑ ΙΔΙΑΖΟΥΣΑ ΣΧΕΣΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ Βασίλης Δηµόπουλος 4ο Συµπόσιο της Ελληνικής Ψυχοσωµατικής Εταιρείας Ο πόνος, συνιστώντας ένα δυσάρεστο υποκειµενικό βίωµα, είναι αδιάψευστος µάρτυρας

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχικές διαταραχές στην περιγεννητική περίοδο. Δέσποινα Δριβάκου Ψυχολόγος Msc Οικογενειακή θεραπεύτρια

Ψυχικές διαταραχές στην περιγεννητική περίοδο. Δέσποινα Δριβάκου Ψυχολόγος Msc Οικογενειακή θεραπεύτρια Ψυχικές διαταραχές στην περιγεννητική περίοδο Δέσποινα Δριβάκου Ψυχολόγος Msc Οικογενειακή θεραπεύτρια με τον όρο περιγεννητική περίοδος αναφερόμαστε στο χρονικό διάστημα της κύησης, της λοχείας και των

Διαβάστε περισσότερα

Είναι «ψυχοσωματική» η καθημερινή μας ζωή και συμπεριφορά; - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχολόγο

Είναι «ψυχοσωματική» η καθημερινή μας ζωή και συμπεριφορά; - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχολόγο Η αξιοθαύμαστη πολυπλοκότητα του ανθρώπινου μυαλού και το «προϊόν» του, η φαινομενικά απλή, καθημερινή ανθρώπινη συμπεριφορά, εκλαμβάνονται από τους ανθρώπους ως δεδομένα Πρόκειται για κάτι λογικό να συμβαίνει

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές αρχές της γνωσιακής συµπεριφοριστικής ψυχοθεραπείας 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Φοιτητών Ψυχολογίας 11 13 Απριλίου 2008, Αθήνα Γ.

Βασικές αρχές της γνωσιακής συµπεριφοριστικής ψυχοθεραπείας 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Φοιτητών Ψυχολογίας 11 13 Απριλίου 2008, Αθήνα Γ. Βασικές αρχές της γνωσιακής συµπεριφοριστικής ψυχοθεραπείας 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Φοιτητών Ψυχολογίας 11 13 Απριλίου 2008, Αθήνα Γ. Ευσταθίου Γνωσιακή συµπεριφοριστική θεραπεία Σειρά προτάσεων παρέµβασης

Διαβάστε περισσότερα

Περιγραφή ατοµικής περίπτωσης µεσήλικης γυναίκας µε Aποφευκτική ιαταραχή Προσωπικότητας και Αγοραφοβία 12ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχολογικής Έρευνας 14 17 Μαϊου 2009, Βόλος, Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας Χ. Βαρβέρη-Γ.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Ψυχολογία Κινήτρων

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Ψυχολογία Κινήτρων ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ψυχολογία Κινήτρων Η ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΚΙΝΗΤΡΩΝ Διδάσκουσα: Επίκ. Καθ. Γεωργία Α. Παπαντωνίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Ποταμιάνου Α. On the function of the analyst «Η λειτουργία του αναλυτή»

Ποταμιάνου Α. On the function of the analyst «Η λειτουργία του αναλυτή» Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα «Επέκεινα» - Ψυχαναλυτική Πράξη Ποταμιάνου Α. On the function of the analyst «Η λειτουργία του αναλυτή» Απόδοση: Έλενα Διέτη, Φιλόλογος Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, M.Sc. Εποπτεία:

Διαβάστε περισσότερα

Συνέντευξη (Δελτίο 48 της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας)

Συνέντευξη (Δελτίο 48 της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας) Άννα Ποταµιάνου Η ψυχοσωµατική οπτική, η ψυχικοποίηση, οι κάµψεις της και η αναλυτική στάση Συνέντευξη (Δελτίο 48 της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας) Δελτίο : Κυρία Ποταµιάνου, ευχαριστούµε που δεχθήκατε

Διαβάστε περισσότερα

2o µετασυµπόσιο της εψσε - ipso p. marty

2o µετασυµπόσιο της εψσε - ipso p. marty 2o µετασυµπόσιο της εψσε - ipso p. marty 15 Νοεµβρίου 2014 Συζήτηση του κειµένου του Gérard Szwec, "Εκδήλωση νόσου κατά την έναρξη µίας θεραπείας". Κατερίνα Συντελή Η παρουσίαση του Szwec στο συµπόσιο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΗΘΙΚΗΣ (αποσπάσματα από το βιβλίο του Έριχ Φρομ «η τέχνη της αγάπης», Εκδόσεις Μπουκουμάνη).

ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΗΘΙΚΗΣ (αποσπάσματα από το βιβλίο του Έριχ Φρομ «η τέχνη της αγάπης», Εκδόσεις Μπουκουμάνη). ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΗΘΙΚΗΣ (αποσπάσματα από το βιβλίο του Έριχ Φρομ «η τέχνη της αγάπης», Εκδόσεις Μπουκουμάνη). 1. Σ ένα πολιτισμό όπου επικρατεί το εμπορικό πνεύμα και η

Διαβάστε περισσότερα

Η αλληλεπίδραση Σεξουαλικής λειτουργίας, Σκέψης, Συναισθηματικής διάθεσης και Αισθήσεων

Η αλληλεπίδραση Σεξουαλικής λειτουργίας, Σκέψης, Συναισθηματικής διάθεσης και Αισθήσεων Η αλληλεπίδραση Σεξουαλικής λειτουργίας, Σκέψης, Συναισθηματικής διάθεσης και Αισθήσεων Οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούμε, ότι βλέπουμε τον εξωτερικό κόσμο με τα μάτια μας, στην πραγματικότητα όμως, αυτό

Διαβάστε περισσότερα

ΝΑΡΚΙΣΣΙΣΜΟΣ: ΟΤΑΝ Η ΑΓΑΠΗ ΣΤΡΕΦΕΤΑΙ ΕΠΙ ΕΑΥΤΟΥ

ΝΑΡΚΙΣΣΙΣΜΟΣ: ΟΤΑΝ Η ΑΓΑΠΗ ΣΤΡΕΦΕΤΑΙ ΕΠΙ ΕΑΥΤΟΥ ΝΑΡΚΙΣΣΙΣΜΟΣ: ΟΤΑΝ Η ΑΓΑΠΗ ΣΤΡΕΦΕΤΑΙ ΕΠΙ ΕΑΥΤΟΥ Σάββας Μπακιρτζόγλου Ψυχολόγος-Ψυχαναλυτής 1 Π ΕΡΙ Ε ΧΟ ΜΕΝΑ 1.O μύθος. 2.Εισαγωγή Ορισμοί. 3.Ναρκισσισμός : η ιστορική του διαδρομή. 4. O ναρκισσισμός ως

Διαβάστε περισσότερα

Διαχειρίζομαι το στρες, απολαμβάνω τη ζωή!!! Πίζγα Ασπασία, Ψυχολόγος MSc Διαχείριση του Στρες & Προαγωγή Υγείας

Διαχειρίζομαι το στρες, απολαμβάνω τη ζωή!!! Πίζγα Ασπασία, Ψυχολόγος MSc Διαχείριση του Στρες & Προαγωγή Υγείας Διαχειρίζομαι το στρες, απολαμβάνω τη ζωή!!! Πίζγα Ασπασία, Ψυχολόγος MSc Διαχείριση του Στρες & Προαγωγή Υγείας Ας ξεκινήσουμε με ένα σύντομο τεστ Για κάθε δήλωση που συμφωνείτε προσθέτετε 1 βαθμό. 1.

Διαβάστε περισσότερα

2o µετασυµπόσιο της εψσε - ipso p. marty

2o µετασυµπόσιο της εψσε - ipso p. marty 2o µετασυµπόσιο της εψσε - ipso p. marty 15 Νοεµβρίου 2014 Συζήτηση της οµιλίας των Marilia Aisenstein & Claude Smadja, "Ψυχικές ανακατατάξεις δια µέσου µίας σωµατοποίησης" Μηλιώνη Χριστίνα Πριν ξεκινήσω

Διαβάστε περισσότερα

Γιατί οι νέοι καταφεύγουν σε πράξεις βίας, αναζήτηση ταυτότητας ή συναισθηματικές δυσκολίες;

Γιατί οι νέοι καταφεύγουν σε πράξεις βίας, αναζήτηση ταυτότητας ή συναισθηματικές δυσκολίες; Γιατί οι νέοι καταφεύγουν σε πράξεις βίας, αναζήτηση ταυτότητας ή συναισθηματικές δυσκολίες; Δρ. Ευγενία Σουμάκη Παιδοψυχίατρος - Ψυχαναλύτρια Γρ. Ελληνικής Εταιρίας Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας Μέλος Δ.Σ.

Διαβάστε περισσότερα

Μοντέλα Υγείας. Βασικές Αρχές Βιοϊατρικού Μοντέλου. Θετικές επιπτώσεις Βιοϊατρικής προσέγγισης. 2 Βασικές Ιδεολογίες για Υγεία & Αρρώστια

Μοντέλα Υγείας. Βασικές Αρχές Βιοϊατρικού Μοντέλου. Θετικές επιπτώσεις Βιοϊατρικής προσέγγισης. 2 Βασικές Ιδεολογίες για Υγεία & Αρρώστια ΜΟΝΤΕΛΑ ΥΓΕΙΑΣ-ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΑΡΡΩΣΤΙΑΣ 2 Βασικές Ιδεολογίες για Υγεία & Αρρώστια Μοντέλα Υγείας Βιοιατρικό Μοντέλο Ολιστικό, Βιοψυχοκοινωνικό Μοντέλο Αρχαία Ελλάδα (Ιπποκράτης 400π.Χ.)

Διαβάστε περισσότερα

Ελένη Κουμίδη «Το άγχος και το αντικείμενο α»

Ελένη Κουμίδη «Το άγχος και το αντικείμενο α» Ελένη Κουμίδη «Το άγχος και το αντικείμενο α» Το άγχος που εκδηλώνει ένα υποκείμενο έχει σημασία για την ψυχανάλυση. Είναι ένα θέμα που απασχόλησε τον Λακάν σε όλη την διάρκεια του έργου του. Θα εστιάσουμε

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ (Α & Β ΚΥΚΛΟΣ) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ

ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ (Α & Β ΚΥΚΛΟΣ) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ (Α & Β ΚΥΚΛΟΣ) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ Γ. ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ (Α & Β ΚΥΚΛΟΣ) Ημ/νίες Διεξαγωγής: 16-17/11, 30/11, 01/12, 07 08/12, 2013, 11-12/01, 25-26/01, 01-02/02, 15-16/02,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΩΜΑ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑ Μια ψυχιατρική περίληψη

ΣΩΜΑ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑ Μια ψυχιατρική περίληψη ΣΩΜΑ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑ Μια ψυχιατρική περίληψη Prof. George Ikkos Dr. Susie Lingwood Απόδοση: Επιμέλεια: Καλλιόπη Νικολάου Ειδικ. Ψυχίατρος Στάθης Παναγούλιας Ψυχίατρος-Δ/ντής Ε.Σ.Υ. Απρίλιος 2013 Εισαγωγή Το

Διαβάστε περισσότερα

Θεραπευτική υποστήριξη σε προβλήματα εθισμού Πρόγραμμα Ψυχοθεραπευτικής Yποστήριξης Aτόμων και οικογενειών με πρόβλημα εθισμού

Θεραπευτική υποστήριξη σε προβλήματα εθισμού Πρόγραμμα Ψυχοθεραπευτικής Yποστήριξης Aτόμων και οικογενειών με πρόβλημα εθισμού Πρόγραμμα Ψυχοθεραπευτικής Yποστήριξης Aτόμων και οικογενειών με πρόβλημα εθισμού 1 / 8 1.) Η Οικογένεια «Η οικογένεια είναι ένας ζώντας οργανισμός ο οποίος όπως κάθε άλλος οργανισμός γεννιέται, ενηλικιώνεται

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργία Ζαβράκα, MSc. Ψυχολόγος Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεύτρια

Γεωργία Ζαβράκα, MSc. Ψυχολόγος Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεύτρια 5 ο Συμπόσιο Νοσηλευτικής Ογκολογίας "Οι Ψυχολογικές Επιπτώσεις στον Ογκολογικό Ασθενή και ο Πολυδιάστατος Ρόλος της Συμβουλευτικής στην Αντιμετώπισής τους" Γεωργία Ζαβράκα, MSc. Ψυχολόγος Ψυχοδυναμική

Διαβάστε περισσότερα

Η νόσος του Parkinson δεν είναι µόνο κινητική διαταραχή. Έχει υπολογισθεί ότι µέχρι και 50% των ασθενών µε νόσο Πάρκινσον, µπορεί να βιώσουν κάποια

Η νόσος του Parkinson δεν είναι µόνο κινητική διαταραχή. Έχει υπολογισθεί ότι µέχρι και 50% των ασθενών µε νόσο Πάρκινσον, µπορεί να βιώσουν κάποια ρ ZΩΗ ΚΑΤΣΑΡΟΥ Νευρολόγος ιευθύντρια ΕΣΥ Η νόσος του Parkinson δεν είναι µόνο κινητική διαταραχή. Έχει υπολογισθεί ότι µέχρι και 50% των ασθενών µε νόσο Πάρκινσον, µπορεί να βιώσουν κάποια µορφή κατάθλιψης,

Διαβάστε περισσότερα

Πέντε συνοπτικές πραγματείες σχετικά με τις διαταραχές πρόσληψης της τροφής. 1. Ανορεξία: η αποστροφή του κοριτσιού για την σεξουαλικότητα.

Πέντε συνοπτικές πραγματείες σχετικά με τις διαταραχές πρόσληψης της τροφής. 1. Ανορεξία: η αποστροφή του κοριτσιού για την σεξουαλικότητα. Πέντε συνοπτικές πραγματείες σχετικά με τις διαταραχές πρόσληψης της τροφής. Σάββας Μπακιρτζόγλου ψυχολόγος ψυχαναλυτής 1. Ανορεξία: η αποστροφή του κοριτσιού για την σεξουαλικότητα. Ο Freud (1917) υπογραμμίζει

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο ΤΖΙΝΕΒΗ ΜΥΡΤΩ - ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΕΣ Τ.Ε. Β & Γ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η καρδιακή ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΟΥ κ. ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ. «Σωµατικός Πόνος: Μια Ιδιάζουσα Σχέση µε το Αντικείµενο»

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΟΥ κ. ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ. «Σωµατικός Πόνος: Μια Ιδιάζουσα Σχέση µε το Αντικείµενο» ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΟΥ κ. ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ «Σωµατικός Πόνος: Μια Ιδιάζουσα Σχέση µε το Αντικείµενο» Θα ήθελα να ξεκινήσω τον σχολιασµό µου εστιάζοντας την προσοχή µου στην ιδιάζουσα προβληµατική την

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΟ STRESS STRESS: ΠΙΕΣΗ

ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΟ STRESS STRESS: ΠΙΕΣΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΟ STRESS STRESS: ΠΙΕΣΗ Στρεσσογόνος παράγοντας Οτιδήποτε κάνει τον άνθρωπο να βιώνει στρες Είναι μια αλλαγή στην ομοιόσταση του ατόμου Παράγοντες που προκαλούν στρες Ενδογενείς Εξωγενείς Ενδογενείς

Διαβάστε περισσότερα

2o µετασυµπόσιο της εψσε - ipso p. marty 15 Νοεµβρίου 2014

2o µετασυµπόσιο της εψσε - ipso p. marty 15 Νοεµβρίου 2014 2o µετασυµπόσιο της εψσε - ipso p. marty 15 Νοεµβρίου 2014 Απάντηση στην συζήτηση της Ο. Μαράτου και του Κ. Μπαζαρίδη Άννα Ποταµιάνου Ευχαριστώ την κυρία Μαράτου, τον κύριο Μπαζαρίδη και τους συναδέλφους

Διαβάστε περισσότερα

Η κλινική έκφραση των συναισθηματικών διαταραχών

Η κλινική έκφραση των συναισθηματικών διαταραχών Η κλινική έκφραση των συναισθηματικών διαταραχών Γεώργιος Ν. ΧριστοδούΛου Πρόεδρος της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, Πρόεδρος του Δ.Σ. του Κέντρου Ψυχικής Υγιεινής ε τον όρο συναισθηματικές διαταραχές,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ 21 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 23 Κεφάλαιο 1 Γνωριμία με τον κόσμο του βρέφους Το μωρό κλαίει 25

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ 21 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 23 Κεφάλαιο 1 Γνωριμία με τον κόσμο του βρέφους Το μωρό κλαίει 25 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ 21 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 23 Κεφάλαιο 1 Γνωριμία με τον κόσμο του βρέφους Το μωρό κλαίει 25 Τι θα πρέπει να γνωρίζετε 26 Τι μπορείτε να κάνετε 27 Το πρώτο χαμόγελο 27 Tι σημαίνει, πράγματι,

Διαβάστε περισσότερα

Πως ο Νους Χειρίζεται το Φόβο

Πως ο Νους Χειρίζεται το Φόβο Πως ο Νους Χειρίζεται το Φόβο Σύμφωνα με δύο σχετικά πρόσφατες έρευνες, οι μνήμες φόβου και τρόμου διαφέρουν σημαντικά από τις συνηθισμένες μνήμες. Οι διαφορές αυτές δεν συνίστανται μόνο στις εμφανείς

Διαβάστε περισσότερα

1. Άδειας Ασκήσεως του Επαγγέλματος του Ψυχολόγου.

1. Άδειας Ασκήσεως του Επαγγέλματος του Ψυχολόγου. Η σοφία, η κατανόηση, η συμπόνια, και η ολοκληρωμένη προσωπικότητα είναι σίγουρα σημαντικές παράμετροι και χαρακτηριστικά που θα ήθελες να έχει ο ψυχοθεραπευτής σου, αλλά δεν είναι επαρκή κριτήρια στα

Διαβάστε περισσότερα

Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας

Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας Ενότητα 7: Αντιδραστική Κατάθλιψη, Πένθος, Λοχειακή Κατάθλιψη, Σωματική Νόσος, Τρίτη Ηλικία Μαίρη Γκούβα 1 Ανοιχτά

Διαβάστε περισσότερα

«Η Διατήρηση της Σεξουαλικότητας μετά τον Γυναικολογικό Καρκίνο»

«Η Διατήρηση της Σεξουαλικότητας μετά τον Γυναικολογικό Καρκίνο» «Η Διατήρηση της Σεξουαλικότητας μετά τον Γυναικολογικό Καρκίνο» Βασιλική Κουμαντάκη Ψυχολόγος Εθελόντρια & Μέλος Εξελεγκτικής Επιτροπής Συλλόγου «Κ.Ε.Φ.Ι.» Αθηνών Επιστημονικός Συνεργάτης «ΚΕΝΤΡΟ ΜΑΣΤΟΥ»

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Περὶ νεύρωσης, ψύχωσης καὶ διαστροφῆς 15 ΝΕΥΡΩΣΕΙΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Περὶ νεύρωσης, ψύχωσης καὶ διαστροφῆς 15 ΝΕΥΡΩΣΕΙΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Περὶ νεύρωσης, ψύχωσης καὶ διαστροφῆς 15 ΝΕΥΡΩΣΕΙΣ Πρόλογος 23 Α. Συμπτωματολογία καὶ ψυχοπαθολογικὰ χαρακτηριστικά 33 Ι. Σημειολογία τῶν νευρώσεων 33 Τὸ ἄγχος καὶ οἱ μορφές του 34 Σωματικὲς

Διαβάστε περισσότερα

Βασιλόπουλος Φ. Στέφανος. Παιδαγωγικό Τμήμα Δ. Ε. Πανεπιστήμιο Πατρών

Βασιλόπουλος Φ. Στέφανος. Παιδαγωγικό Τμήμα Δ. Ε. Πανεπιστήμιο Πατρών Βασιλόπουλος Φ. Στέφανος Παιδαγωγικό Τμήμα Δ. Ε. Πανεπιστήμιο Πατρών Τις τελευταίες δεκαετίες, η παιδική και εφηβική κατάθλιψη έχει μετατραπεί σε ένα υπαρκτό πρόβλημα που ταλανίζει τους νέους. Τα ποσοστά

Διαβάστε περισσότερα

MAΘΗΜΑ 4-ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ P S Y 2 0 5 - M Α Θ Η Μ Α 4 Ο 1

MAΘΗΜΑ 4-ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ P S Y 2 0 5 - M Α Θ Η Μ Α 4 Ο 1 MAΘΗΜΑ 4-ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ P S Y 2 0 5 - M Α Θ Η Μ Α 4 Ο 1 ΔΟΜΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Η ψυχοδυναμική προσέγγιση Η συμπεριφορική προσέγγιση P S Y 2 0 5 - M Α Θ Η Μ Α 4 Ο 2 ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΑΠΤΥΧΘΗΚΑΝ

Διαβάστε περισσότερα

Γιάννης Θεοδωράκης (2010). ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗ

Γιάννης Θεοδωράκης (2010). ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗ Γιάννης Θεοδωράκης (2010). ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗ Πολύ συχνά, τα άτομα, παρατηρώντας τους άλλους, εντοπίζουν υπερβολές και ακρότητες στις συμπεριφορές τους. Παρατηρούν υπερβολές στους χώρους της εργασίας.

Διαβάστε περισσότερα

Θετική Ψυχολογία. Καρακασίδου Ειρήνη, MSc. Ψυχολόγος-Αθλητική Ψυχολόγος Υποψήφια Διδάκτωρ Κλινικής και Συμβουλευτικής Ψυχολογίας, Πάντειο Παν/μιο

Θετική Ψυχολογία. Καρακασίδου Ειρήνη, MSc. Ψυχολόγος-Αθλητική Ψυχολόγος Υποψήφια Διδάκτωρ Κλινικής και Συμβουλευτικής Ψυχολογίας, Πάντειο Παν/μιο Θετική Ψυχολογία Καρακασίδου Ειρήνη, MSc Ψυχολόγος-Αθλητική Ψυχολόγος Υποψήφια Διδάκτωρ Κλινικής και Συμβουλευτικής Ψυχολογίας, Πάντειο Παν/μιο Εισαγωγή Θετική-Αρνητική Ψυχολογία Στόχοι της Ψυχολογίας

Διαβάστε περισσότερα

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟ ΕΤΟΣ Α ΚΥΚΛΟΣ: Φθινόπωρο 2017

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟ ΕΤΟΣ Α ΚΥΚΛΟΣ: Φθινόπωρο 2017 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18 Α ΚΥΚΛΟΣ: Φθινόπωρο 2017 Τεχνικές κλινικής συνέντευξης Ι: Κλινικές δεξιότητες, λήψη ιστορικού, θεραπευτικός σχεδιασµός ( Α Έτος) Η λήψη ενός καλού

Διαβάστε περισσότερα

Γονείς και Έφηβοι Λίγο Πριν τις Πανελλαδικές: Τρόποι Αποδοτικής Μελέτης και Διαχείρισης του Άγχους Τι είναι το Άγχος και τι το Προκαλεί;

Γονείς και Έφηβοι Λίγο Πριν τις Πανελλαδικές: Τρόποι Αποδοτικής Μελέτης και Διαχείρισης του Άγχους Τι είναι το Άγχος και τι το Προκαλεί; Γονείς και Έφηβοι Λίγο Πριν τις Πανελλαδικές: Τρόποι Αποδοτικής Μελέτης και Διαχείρισης του Άγχους Τι είναι το Άγχος και τι το Προκαλεί; Τι είναι το άγχος; Άγχος είναι ο τρόπος με τον οποίο αντιδρά το

Διαβάστε περισσότερα

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός;

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός; 1 α) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. αν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

Εργάζομαι αισθάνομαι... πετυχαίνω!!!!!

Εργάζομαι αισθάνομαι... πετυχαίνω!!!!! Εργάζομαι αισθάνομαι... πετυχαίνω!!!!! Η παραδοχή ενός πρώην νοσηλευτή της ΜΤΝ Κλεισαρχάκη Σοφία Κοινωνική Λειτουργός Εργάζομαι. Ως επαγγελματίας και είμαι Ηθικά ευαίσθητος στην ευπάθεια του ασθενούς Βιώνω

Διαβάστε περισσότερα

Η δραστηριότητα της σκέψης ήταν στην προέλευσή της, διαδικασία εκτόνωσης της ψυχής, από υπερχείλισμα ερεθισμάτων.

Η δραστηριότητα της σκέψης ήταν στην προέλευσή της, διαδικασία εκτόνωσης της ψυχής, από υπερχείλισμα ερεθισμάτων. Σκέψη και ονειροπόληση της μητέρας Η δραστηριότητα της σκέψης ήταν στην προέλευσή της, διαδικασία εκτόνωσης της ψυχής, από υπερχείλισμα ερεθισμάτων. Ο Bion εμπνεόμενος από το άρθρο του Freud του 1911,

Διαβάστε περισσότερα

«Οικογένεια σε Κρίση Διαχείριση της Απώλειας». Δρ. Μάγια Αλιβιζάτου Ψυχολόγος / Διασχολική Συντονίστρια Ψυχοπαιδαγωγικών Τμημάτων Κολλεγίου Αθηνών

«Οικογένεια σε Κρίση Διαχείριση της Απώλειας». Δρ. Μάγια Αλιβιζάτου Ψυχολόγος / Διασχολική Συντονίστρια Ψυχοπαιδαγωγικών Τμημάτων Κολλεγίου Αθηνών + «Οικογένεια σε Κρίση Διαχείριση της Απώλειας». Δρ. Μάγια Αλιβιζάτου Ψυχολόγος / Διασχολική Συντονίστρια Ψυχοπαιδαγωγικών Τμημάτων Κολλεγίου Αθηνών + Απώλεια ονομάζουμε κάθε στέρηση, κάθε αποχωρισμό από

Διαβάστε περισσότερα

Αγχώδειςδιαταραχές. διαταραχέςκαι Πανικός. Ψυχίατρος- Γνωσιακός Ψυχοθεραπευτής ιδάκτωρ Πανεπιστηµίου Αθηνών. Αθηνών

Αγχώδειςδιαταραχές. διαταραχέςκαι Πανικός. Ψυχίατρος- Γνωσιακός Ψυχοθεραπευτής ιδάκτωρ Πανεπιστηµίου Αθηνών. Αθηνών Αγχώδειςδιαταραχές διαταραχέςκαι Πανικός Εµµανουήλ Ν. Κάττουλας MD, PhD Ψυχίατρος- Γνωσιακός Ψυχοθεραπευτής ιδάκτωρ Πανεπιστηµίου Αθηνών Επιστηµονικός Συνεργάτης Α Ψυχιατικής Κλινικής Παν/µίου Αθηνών Ψυχίατρος

Διαβάστε περισσότερα

Άνοια στην Τρίτη ηλικία:

Άνοια στην Τρίτη ηλικία: Άνοια στην Τρίτη ηλικία: οι επιπτώσεις της νόσουστηνκαθημερινότητα της οικογένειας και οι τρόποι παρέμβασης για μια λειτουργική επικοινωνία Γκαρίπη Χριστιάνα / Κλινική ψυχολόγος Τι είναι άνοια; Μία ετερογενής

Διαβάστε περισσότερα

Η Επιβάρυνση των Ασθενών με Καρκίνο και των οικογενειών τους από τις Αυτοσχέδιες Συνεισφορές στα Προβλήματα Ψυχικής Υγείας τους

Η Επιβάρυνση των Ασθενών με Καρκίνο και των οικογενειών τους από τις Αυτοσχέδιες Συνεισφορές στα Προβλήματα Ψυχικής Υγείας τους Η Επιβάρυνση των Ασθενών με Καρκίνο και των οικογενειών τους από τις Αυτοσχέδιες Συνεισφορές στα Προβλήματα Ψυχικής Υγείας τους Ψυχιατρική και Καρκίνος -Πλούσια Ψυχοσωματική παράδοση στον Καρκίνο -Ψυχοθεραπευτικές

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Βασιλειάδης Γρηγόρης, Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπευτής, Διδάκτωρ Ψυχολογίας (Ph.D.)

Γράφει: Βασιλειάδης Γρηγόρης, Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπευτής, Διδάκτωρ Ψυχολογίας (Ph.D.) www.iatronet.gr Γράφει: Βασιλειάδης Γρηγόρης, Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπευτής, Διδάκτωρ Ψυχολογίας (Ph.D.) Πολλές μπορεί να είναι οι αιτίες που αναγκάζουν ένα παιδί να μην τα πηγαίνει καλά στα μαθήματα: Σχολική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΦΡΑΦΗ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑΣ ΜΕ Ι ΕΟΛΗΠΤΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ, ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΑΝΑΒΛΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΑΓΧΟΥΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΥΜΟΥΛΕΤΣΑ, MSc ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ ΥΓΕΙΑΣ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ 4ετής

Διαβάστε περισσότερα

Σχόλιο στην εισήγηση του Σπύρου Μητροσύλη «Σαγήνη και αναλυτική συνθήκη»

Σχόλιο στην εισήγηση του Σπύρου Μητροσύλη «Σαγήνη και αναλυτική συνθήκη» Σχόλιο στην εισήγηση του Σπύρου Μητροσύλη «Σαγήνη και αναλυτική συνθήκη» Τέσσα Χατζηγιάννη Στο κλινικό παράδειγµα που παραθέτει στην εισήγησή του ο Σ. Μητροσύλης, έχει µεσολαβήσει αλλαγή του αναλυτικού

Διαβάστε περισσότερα

Η περίπτωση έφηβης, 16 χρονών, με άγχος υγείας

Η περίπτωση έφηβης, 16 χρονών, με άγχος υγείας Η περίπτωση έφηβης, 16 χρονών, με άγχος υγείας Το κρίσιμο ζήτημα της εμπιστευτικότητας και της τήρησης του απορρήτου στη θεραπεία εφήβων Ευτυχία Αργαλιά, Ψυχολόγος, MSc Κλινικής Ψυχολογίας Επόπτρια: Δρ

Διαβάστε περισσότερα

Ο ενορµητικός άξονας της επιθετικότητας: περί της ενορµήσεως του θανάτου.

Ο ενορµητικός άξονας της επιθετικότητας: περί της ενορµήσεως του θανάτου. Ο ενορµητικός άξονας της επιθετικότητας: περί της ενορµήσεως του θανάτου. Νοέµβριος 2013 Σάββας Μπακιρτζόγλου Ψυχολόγος-ψυχαναλυτής 1 Π ΕΡΙ Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α 1. Γενικά 2. Οι ψυχικές εντάσεις (διεγέρσεις) 3.

Διαβάστε περισσότερα

Η ΠΑΛΙΝΔΡΟΜΗΣΗ ΚΑΙ Η ΚΑΘΗΛΩΣΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ (Σηµειώσεις Εισαγωγικών Διαλέξεων της ΕΨΣΕ)

Η ΠΑΛΙΝΔΡΟΜΗΣΗ ΚΑΙ Η ΚΑΘΗΛΩΣΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ (Σηµειώσεις Εισαγωγικών Διαλέξεων της ΕΨΣΕ) Η ΠΑΛΙΝΔΡΟΜΗΣΗ ΚΑΙ Η ΚΑΘΗΛΩΣΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ (Σηµειώσεις Εισαγωγικών Διαλέξεων της ΕΨΣΕ) Ιάκωβος Κλεώπας Στην σηµερινή συζήτηση θα εξετάσουµε τις έννοιες της παλινδρόµησης και της καθήλωσης σύµφωνα

Διαβάστε περισσότερα

Συναισθήματα και η Διαχείρισή τους

Συναισθήματα και η Διαχείρισή τους Συναισθήματα και η Διαχείρισή τους Όταν είμαστε παιδιά, στο ξεκίνημα της ζωής μας, έχουμε έντονη σύγχυση σχετικά με τα συναισθήματά μας, νοιώθοντας την ανάγκη να κατανοήσουμε τον εαυτό μας και τον κόσμο

Διαβάστε περισσότερα

Το εργασιακό άγχος αναγνωρίζεται παγκοσμίως ως η μεγαλύτερη πρόκληση τόσο στην υγεία των εργαζόμενων όσο και σε εκείνη των επιχειρήσεων

Το εργασιακό άγχος αναγνωρίζεται παγκοσμίως ως η μεγαλύτερη πρόκληση τόσο στην υγεία των εργαζόμενων όσο και σε εκείνη των επιχειρήσεων To Εργασιακό Άγχος Κοστίζει Το εργασιακό άγχος αναγνωρίζεται παγκοσμίως ως η μεγαλύτερη πρόκληση τόσο στην υγεία των εργαζόμενων όσο και σε εκείνη των επιχειρήσεων Η υγεία και η ευεξία μπορούν να επηρεαστούν

Διαβάστε περισσότερα

Λαµβάνοντας τη διάγνωση: συναισθήµατα και αντιδράσεις

Λαµβάνοντας τη διάγνωση: συναισθήµατα και αντιδράσεις Λαµβάνοντας τη διάγνωση: συναισθήµατα και αντιδράσεις Πιθανότατα αισθάνεστε πολύ αναστατωµένοι αφού λάβατε µια διάγνωση καρκίνου. Συνήθως είναι δύσκολο να αποδεχθείτε τη διάγνωση αµέσως και αυτό είναι

Διαβάστε περισσότερα

Όνειρο: μία ψυχαναλυτική προσέγγιση

Όνειρο: μία ψυχαναλυτική προσέγγιση Όνειρο: μία ψυχαναλυτική προσέγγιση Αλίκη Κατσαρού Ιατρική Ψυχολόγος, M.Sc., Ψυχοθεραπεύτρια, υπ. Μέλος της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας Ο Φρόυντ, στο βιβλίο του «Η Ερμηνεία των ονείρων» γραμμένο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1.Διατροφή-Η μόδα ως συντονιστής της. 2. Συμπτώματα για να καταλάβουμε ότι αντιμετωπίζουμε προβλήματα διατροφικής συμπεριφοράς.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1.Διατροφή-Η μόδα ως συντονιστής της. 2. Συμπτώματα για να καταλάβουμε ότι αντιμετωπίζουμε προβλήματα διατροφικής συμπεριφοράς. ΓΑΒΡΙΗΛ ΑΔΑΜΙΔΗΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1.Διατροφή-Η μόδα ως συντονιστής της. 2. Συμπτώματα για να καταλάβουμε ότι αντιμετωπίζουμε προβλήματα διατροφικής συμπεριφοράς. 3.Παράγοντες που συμβάλλουν στην εκδήλωση διαταραχής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ. Θέμα: ΣΕΜΙΝΑΡΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΔΥΝΑΜΙΚΗ (ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ) ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ. Θέμα: ΣΕΜΙΝΑΡΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΔΥΝΑΜΙΚΗ (ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ) ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ 24/10/2018 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ Θέμα: ΣΕΜΙΝΑΡΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΔΥΝΑΜΙΚΗ (ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ) ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ 2018-2019 Σας ενημερώνουμε ότι στις 6/11/18 ξεκινούν τα μαθήματα του εκπαιδευτικού σεμιναρίου

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΙΚΟ ΤΡΑΥΜΑ & ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΨΥΧΙΚΟ ΤΡΑΥΜΑ & ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΨΥΧΙΚΟ ΤΡΑΥΜΑ & ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ Η έννοια του ψυχικού τραύματος ήταν από τις πρώτες έννοιες που εισήγαγε ο Freud στην θεωρία της ψυχανάλυσης. Αντίθετα η έννοια της επιθετικότητας αναγνωρίστηκε καθυστερημένα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΧΩΔΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ. Σοφία Πορτινού Κλινική Ψυχολόγος. Ελληνικό Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών

ΑΓΧΩΔΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ. Σοφία Πορτινού Κλινική Ψυχολόγος. Ελληνικό Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών ΑΓΧΩΔΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Σοφία Πορτινού Κλινική Ψυχολόγος Ελληνικό Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών Μονάδα Γνωσιακών Ψυχοθεραπειών Αιγινητείου Νοσοκομείου Ορισμός Άγχω=σφίγγω (αγχόνη) Άγχος είναι η δυσάρεστη

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΠΟΔΙΟΥ

ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΠΟΔΙΟΥ ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΠΟΔΙΟΥ Δρ. Νίκη Παπαγεωργίου Αν. Καθηγήτρια Κοινωνιολογίας Α.Π.Θ. ΟΙ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΠΟΔΙΟΥ ΩΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Τα προβλήματα υγείας ενός

Διαβάστε περισσότερα

Συμπτώματα συνεξάρτησης

Συμπτώματα συνεξάρτησης Συμπτώματα συνεξάρτησης Οι συνεξαρτητικές συμπεριφορές είναι αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές. Το συνεξαρτητικό άτομο προσπαθεί να βοηθήσει τους άλλους καταστρέφοντας τον εαυτό του. Τέτοιου είδους συμπεριφορές

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝ-ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ - SCHOEPFUNG - CO-CREATION. Πως κάνουµε «Tapping»;

ΣΥΝ-ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ - SCHOEPFUNG - CO-CREATION.  Πως κάνουµε «Tapping»; Πως κάνουµε «Tapping»; 1. ιαλέξτε ένα στόχο. Να είστε πολύ συγκεκριµένοι στο τι θέλετε να εργαστείτε. Για παράδειγµα, "Η απογοήτευση που έχω πάνω από αυτό το έργο στο χώρο εργασίας." 2. Κλιµακώστε το συναίσθηµα

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι φόβος και τι φοβια;

Τι είναι φόβος και τι φοβια; ΦΟΒΟΙ - ΦΟΒΙΕΣ Τι είναι φόβος και τι φοβια; Φόβος: η δυσάρεστη συναισθηματική κατάσταση που δημιουργείται απέναντι σε πραγματικό κίνδυνο, ή απειλή. Φοβία: ο επίμονος φόβος που παγιδεύει το άτομο περιορίζοντας

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: «Παρεμβάσεις στην ΣΤ τάξη» ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ

ΘΕΜΑ: «Παρεμβάσεις στην ΣΤ τάξη» ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ ΘΕΜΑ: «Παρεμβάσεις στην ΣΤ τάξη» ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ Το Κέντρο Πρόληψης του Δήμου Γλυφάδας σε συνεργασία με το διευθυντή του 1 ου δημοτικού κο Κασσέρη, υλοποίησε

Διαβάστε περισσότερα

Κατανοώντας το Μετατραυματικό Στρες Ενημερωτικό Φυλλάδιο για το Πυροσβεστικό Προσωπικό και τις Οικογένειές του

Κατανοώντας το Μετατραυματικό Στρες Ενημερωτικό Φυλλάδιο για το Πυροσβεστικό Προσωπικό και τις Οικογένειές του Κατανοώντας το Μετατραυματικό Στρες Ενημερωτικό Φυλλάδιο για το Πυροσβεστικό Προσωπικό και τις Οικογένειές του ΓΡΑΦΕΙΟ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ/ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ/ ΑΡΧΗΓΕΙΟ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Η απομάκρυνση της «τοξικότητας» από τη ζωή μας είναι ίσως το καλύτερο δώρο που μπορούμε να προφέρουμε στον εαυτό μας!

Η απομάκρυνση της «τοξικότητας» από τη ζωή μας είναι ίσως το καλύτερο δώρο που μπορούμε να προφέρουμε στον εαυτό μας! Η απομάκρυνση της «τοξικότητας» από τη ζωή μας είναι ίσως το καλύτερο δώρο που μπορούμε να προφέρουμε στον εαυτό μας! Προσπαθεί να ελέγξει τη ζωή σου τόσο υπερβολικά που φτάνει στη χειραγώγηση; Αυτός είναι

Διαβάστε περισσότερα

Άνοια Το κρυμμένο Εγώ: Ανοίγοντας τους εσωτερικούς φακέλους.

Άνοια Το κρυμμένο Εγώ: Ανοίγοντας τους εσωτερικούς φακέλους. Άνοια Το κρυμμένο Εγώ: Ανοίγοντας τους εσωτερικούς φακέλους. Κατερίνα Σιαμπάνη, BSc Ψυχολογίας, Msc Συμβουλευτικής Ψυχολογίας - Ψυχοθεραπεύτρια και Εκπαιδεύτρια Gestalt, Μέλος της HAGT & EAGT. Επιστημονική

Διαβάστε περισσότερα

Sexual Communication. ΕΥΗ ΚΥΡΝΑ, PhD

Sexual Communication. ΕΥΗ ΚΥΡΝΑ, PhD + Sexual Communication ΕΥΗ ΚΥΡΝΑ, PhD + + Παράπονα γυναικών... n Το πιο συχνό παράπονο των γυναικών είναι οτι οι άνδρες δεν τις ακούν. n Οι άνδρες είτε αγνοούν, είτε προσφέρουν λύσεις n Όµως, οι γυναίκες

Διαβάστε περισσότερα

Με την σκέψη στα της σαγήνης

Με την σκέψη στα της σαγήνης Με την σκέψη στα της σαγήνης Άννα Ποταμιάνου Το 8 ο Συνέδριο της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας πραγματοποιήθηκε με επιτυχία στις 29 30 Νοεμβρίου 2014. Το θέμα «Η σαγήνη» επέτρεψε ενδιαφέρουσες και

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΧΟΣ ΣΤΡΕΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ: ΑΜΑΞΟΠΟΥΛΟΥ ΘΕΟΔΩΡΑ ΑΝΕΒΛΑΒΗ ΣΟΦΙΑ

ΑΓΧΟΣ ΣΤΡΕΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ: ΑΜΑΞΟΠΟΥΛΟΥ ΘΕΟΔΩΡΑ ΑΝΕΒΛΑΒΗ ΣΟΦΙΑ ΑΓΧΟΣ ΣΤΡΕΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ: ΑΜΑΞΟΠΟΥΛΟΥ ΘΕΟΔΩΡΑ ΑΝΕΒΛΑΒΗ ΣΟΦΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ Το άγχος είναι μια επώδυνη συναισθηματική εμπειρία εσωτερικής δυσφορίας, απροσδιόριστης προέλευσης όπου κυριαρχεί

Διαβάστε περισσότερα