ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΝΤΑΞΗ... ΚΕΝΤΡΟ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗ ΤΗΝΟΥ ÔÑÉÌÇÍÉÁÉÁ ÐÅÑÉÏÄÉÊÇ ÅÊÄÏÓÇ ÔÇÓ ÁÄÅËÖÏÔÇÔÁÓ ÔÙÍ ÔÇÍÉÙÍ ÅÍ ÁÈÇÍÁÉÓ

Transcript

1 ÔÑÉÌÇÍÉÁÉÁ ÐÅÑÉÏÄÉÊÇ ÅÊÄÏÓÇ ÔÇÓ ÁÄÅËÖÏÔÇÔÁÓ ÔÙÍ ÔÇÍÉÙÍ ÅÍ ÁÈÇÍÁÉÓ ÅÔÏÓ 1ï - AÑ. Ö. 4ï - ÉÏÕËÉÏÓ - ÁÕÃÏÕÓÔÏÓ - ÓÅÐÔÅÌÂÑÉÏÓ 2010 ÁÓÇÌ. ÖÙÔÇËÁ 40 ÊÁÉ ËÅÙÖ. ÁËÅÎÁÍÄÑÁÓ ÁÈÇÍÁ ΚΕΝΤΡΟ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗ ΤΗΝΟΥ Ôï ðüóï óçìáíôéêü ãéá ôçí éóôïñßá åíüò ôüðïõ åßíáé ç ýðáñîç áñ åßùí åßíáé êüôé áõôïíüçôï, êüôé ðïõ äå ñåéüæåôáé õðïóôþñéîç. ÐáñÜ ôáýôá, óå áõôü ôï áõôïíüçôï æþôçìá äå äüèçêå ðïôý ôï åðéâáëëüìåíï åíäéáöýñïí ìå áðïôýëåóìá ðüñá ðïëëýò áñ- åéáêýò åíüôçôåò íá Ý ïõí êáôáóôñáöåß, åóêåììýíá Þ áðü áâåëôçñßá, Þ Üëëåò íá âñßóêïíôáé óå êáôüóôáóç á- ðüëõôçò áðáîßùóçò êáé äéüëõóçò. Äå ñåéüæåôáé ðüëé íá ôïíéóôåß ðïéï ìýëëïí åðéöõëüóóåôáé óå áíèñþðïõò ðïõ óôïé åéùäþò äå óýâïíôáé ôï é- óôïñéêü ðáñåëèüí ôïõò. Ìéá ôýôïéá, ßóùò êáé åéñüôåñç êáôüóôáóç, õðüñ åé óôï þñï ôçò ôïðéêþò áõôïäéïßêçóçò ôïõ íçóéïý ìáò. Áí åîáéñýóïõìå ôïí ÐÜíïñìï ðïõ åõôõ þò äéáóþæåé êüðïéá óçìáíôéêü ôåêìþñéá ôïõ ðñþéìïõ 19ïõ áéþíá, ôüôå ðïõ, ìå ôñüðï üíôùò åðþäõíï, ïñãáíþèçêáí ïé ðñþôïé ÄÞìïé (1835), ôá áñ åßá ôùí Üëëùí ïíôïôþôùí ôïðéêþò áõôïäéïßêçóçò âñßóêïíôáé óå ðïëý êáêþ êáôüóôáóç. Ð.. ëáíèüíåé ôï óýíïëï ôïõ áñ åßïõ ôïõ ÄÞìïõ Ðåñáßáò, åíþ áðü åêåßíï ôïõ ÄÞìïõ Óùóèåíßïõ óþæïíôáé êüðïéá óðáñüãìáôá ìüíïí. ÌåôÜ ôçí åöáñìïãþ ôïõ Íüìïõ ãéá ôï ó Ýäéï «Êáðïäßóôñéáò», ïé Ãñáììáôåßò ôùí ÊïéíïôÞôùí ðïõ óõã ùíåýèçêáí óôïõò ÄÞìïõò Åîùìâïýñãïõ êáé ÔÞíïõ ìåôýöåñáí óôïõò íýïõò ÄÞìïõò ôìþìá ìüíïí ôïõ åíåñãïý áñ åßïõ ôïõò, åíþ ôï õðüëïéðï ðáñýìåéíå óôá ãñáöåßá ôùí ðñþçí ÊïéíïôÞôùí óå Üèëéá êáôüóôáóç. ùñßò áìöéâïëßá õðüñ ïõí åõèýíåò, á- öåíüò ãéáôß ïé Ãñáììáôåßò ôùí ôåëåõôáßùí 30 åôþí äåí Þóáí ïé çìéìáèåßò ùñéêïß ôùí ñüíùí ðñéí ôç Ìåôáðïëßôåõóç êáé áöåôýñïõ ãéáôß Ýãêáéñá åß- å ôåèåß õðüøç ôùí ê.ê. ÄçìÜñ ùí ôï ðñüâëçìá. Áò áöþóïõìå, üìùò, ü,ôé Ýãéíå Ýùò ôþñá óôï êáêü ðáñåëèüí, ãéá ôï ï- ðïßï ðüíôá öôáßåé êüðïéïò Üëëïò (øü íïíôáò ìðïñïýìå íá öôüóïõìå êáé óå åîùãþéíïõò!), êáé áò óôáèïýìå óôï óþìåñá. Êáôáíïïýìå üôé ìå ôçí ß- äñõóç ôïõ íýïõ, åíéáßïõ ðëýïí, ÄÞìïõ ÔÞíïõ, ôá áñ åßá äå èá åßíáé ç ðñþôç öñïíôßäá êáé ðñïôåñáéüôçôá. ¼ìùò äå èá èýëáìå ç êáôüóôáóç áõôþ íá óõíå éóôåß. Ðáëáéüôåñá äýï óõíôïðßôåò ìáò å- ñåõíçôýò åß áí õðïâüëëåé ôçí áêüëïõèç ðñüôáóç, ç ïðïßá, üðùò Þôáí öõóéêü åðáêüëïõèï, áãíïþèçêå. Åß- áí ðñïôåßíåé ôçí ßäñõóç ùò ÍÐÄÄ å- íüò ÊÝíôñï Ôåêìçñßùóçò Éóôïñßáò êáé Ðïëéôéóìïý, ôï ïðïßï èá åß å ùò óêïðü: (á) Ôç óõãêýíôñùóç, äéüóùóç, ôáîéíüìçóç êëð äçìïôéêþí áñ åßùí, (â) Ôç óõãêýíôñùóç, äéüóùóç, ôáîéíüìçóç ëïéðþí áñ åßùí (äçìüóéùí, åêêëçóéáóôéêþí êáé éäéùôéêþí), êáèþò êáé ìåìïíùìýíùí ôåêìçñßùí é- óôïñéêïý êáé ðïëéôéóôéêïý åíäéáöýñïíôïò, (ã) Ôçí Ýñåõíá, ìåëýôç êáé ðñïâïëþ ôçò ðáñüäïóçò, ôçò éóôïñßáò êáé ôïõ ðïëéôéóìïý ôïõ íçóéïý, (ä) Ôçí êáëëéýñãåéá ôçò éóôïñéêþò êáé ðïëéôéóôéêþò óõíåßäçóçò êáé åíäéáöåñüíôùí ôùí êáôïßêùí ôïõ íçóéïý êáé ôùí áðáíôá ïý Ôçíéáêþí, êáé (å) Ôçí áíüðôõîç äéêôýùí óõíåñãáóßáò ìå ï- ìüëïãïõò öïñåßò ôïõ êõêëáäéêïý óõìðëýãìáôïò êáé éäéþôåò åñåõíçôýò ôçò êõêëáäßôéêçò ðáñüäïóçò, éóôïñßáò êáé ðïëéôéóìïý. Ùò ìýóá ãéá ôçí åðßôåõîç ôùí ü- íôùò öéëüäïîùí áõôþí óôü ùí åß áí ðñïôåßíåé: (á) Ôç óõãêñüôçóç Äçìïôéêïý Éóôïñéêïý Áñ åßïõ, (â) Ôç äéïñãüíùóç óõíåäñßùí êáé åéäéêïý åíäéáöýñïíôïò åðéóôçìïíéêþí óõíáíôþóåùí, (ã) Ôïí ðñïãñáììáôéóìü åñåõíçôéêþí ðñïãñáììüôùí êáé ìåëåôþí, (ä) Ôçí åíèüññõíóç ìåìïíùìýíùí å- ñåõíþí êáé ìåëåôþí, (å) Ôçí Ýêäïóç åðéóôçìïíéêïý ðåñéïäéêïý, áõôïôåëþí ìåëåôþí êáé ðåñéïäéêïý åíôýðïõ åêëáúêåõôéêïý áñáêôþñá, (ò) Ôçí ïñãüíùóç äéáëýîåùí êáé óõæçôþóåùí, (æ) Ôï ó åäéáóìü êáé õëïðïßçóç ðñïãñáììüôùí ãéá ôçí ôïðéêþ éóôïñßá êáé ðïëéôéóìü ìåôáîý ôùí ìáèçôþí ôçò Á èìéáò êáé  èìéáò Åêðáßäåõóçò óå óõíåñãáóßá ìå ôéò áñìüäéåò Õðçñåóßåò ôïõ Õðïõñãåßïõ ÅèíéêÞò Ðáéäåßáò êáé ÈñçóêåõìÜôùí, (ç) Ôç óõíåñãáóßá ìå ïìüëïãïõò ôïðéêïýò öïñåßò, Ìïõóåßá, Áñ åßá êáé ÂéâëéïèÞêåò, êáé (è) Ôçí áíüðôõîç äéêôýùí åðéêïéíùíßáò ìå ïìüëïãá Í.Ð. ôùí ÄÞìùí, ôùí Ìïõóåßùí, ôùí Áñ åßùí, ôùí Âéâëéïèçêþí êáé éäéùôþí åñåõíçôþí ôçò éóôïñßáò êáé ôïõ ðïëéôéóìïý ôùí ÊõêëÜäùí ãéá ôçí áìïéâáßá åíçìýñùóç, áíôáëëáãþ åêäüóåùí ãéá ôïí å- ìðëïõôéóìü ôùí âéâëéïèçêþí êáé, êõñßùò, ãéá ôç äéåõêüëõíóç ôùí åñåõíçôþí. Êáôáíïïýìå üôé ìéá ôýôïéá ðñüôáóç åßíáé éäéáéôýñùò öéëüäïîç êáé ïðùóäþðïôå åßíáé áäýíáôï, áêüìç êáé áí õéïèåôçèåß üðùò áêñéâþò äéáôõðþèçêå, íá õëïðïéçèåß áðü ôï áíèñþðéíï äõíáìéêü åíüò ÄÞìïõ. Áðáéôåßôáé ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΝΤΑΞΗ... Ôá óùìáôåßá ôïðéêïß åêðïëéôéóôéêïß óýëëïãïé, óýëëïãïé óõíï- Þò áèçíáúêþí ðáñïéêéþí, åðáããåëìáôéêïß áðïôåëïýí ìáæéêïýò öïñåßò ðïõ åêöñüæïõí, Þ èá Ýðñåðå íá åêöñüæïõí, ìéá ðëáôéü ìüæá óõíôïðéôþí ìáò. ÁíåîÜñôçôá áðü ôïõò êáôáóôéêïýò ðåñéïñéóìïýò óõíþèùò åêöñüæïõí áéôþìáôá åõñýôåñá, æùôéêü ãéá ôéò ìéêñýò ôïðéêýò êïéíùíßåò. Ï ñüëïò ôïõò Ý åé åðáéíåèåß Þ êáé áìöéóâçôçèåß êáôü ôï ðáñåëèüí. ÓÞìåñá, üìùò, åßíáé êïéíüò ôüðïò üôé åíüøåé ôçò ìåãüëçò äéïéêçôéêþò ìåôáññýèìéóçò ðïõ åðýöåñå ôï ó Ýäéï/íüìïò «ÊáëëéêñÜôçò» ï ñüëïò ôïõ áíáâáèìßæåôáé êáé êáèßóôáôáé æùôéêüôáôïò. Ïé óýëëïãïé, ôïðéêïß êáé åðáããåëìáôéêïß, èá á- ðïôåëýóïõí ôá ðëýïí ðñïêå ùñçìýíá öõëüêéá ôçò êïéíùíßáò áðýíáíôé óôéò áñ Ýò ôïõ ôüðïõ. Ï íýïò, üìùò, áõôüò ñüëïò ôïõò èýôåé ìðñïóôü óå äýï ðñïêëþóåéò: (á) Ðñþôïí èá ðñýðåé íá äéåõñõíèåß ç âüóç ôïõò, þóôå íá ðåñéëáìâüíåé êáé áíôéðñïóùðåýåé íôüðéïõò êáé áðüäçìïõò. Åäþ èá ðñýðåé íá åðéóçìáíèåß üôé ðüñá ðïëëïß áðüäçìïé, ðáñüëï ðïõ åíäéáöýñïíôáé ãéá ôéò ãåíýôåéñýò ôïõò, Ý ïõí ôá åêëïãéêü ôïõò äéêáéþìáôá, êáé ïñèþò, óôïõò ôüðïõò ìüíéìçò äéáìïíþò ôïõò. (â) Äåýôåñïí èá ðñýðåé íá åîåõñåèåß ôñüðïò óõíïëéêþò åêðñïóþðçóþò ôïõò áðýíáíôé óôéò äéïéêçôéêýò Þ Üëëåò áñ Ýò, ãéáôß Ýôóé åðéôõã Üíåôáé ç ìýãéóôç äõíáôþ áðïôåëåóìáôéêüôçôü ôïõò. ëëï ç öùíþ 50 ìéêñþí ôïðéêþí óõëëüãùí êáé Üëëï ìéá åíéáßá éó õñþ öùíþ. Ôï ôåëåõôáßï æþôçìá Ý åé óõæçôçèåß êáôü êáéñïýò ùñßò åðéôõ ßá. Ôþñá, üìùò, ðïõ ôá ðñïâëþìáôá ðéýæïõí äñáìáôéêü, ç êïéíþ åêðñïóþðçóç ôùí Ôçíéáêþí ãßíåôáé üóï ðïôý åðéâåâëçìýíç. Áíáìößâïëá ôßðïôá äåí åßíáé åýêïëï. Ôßðïôá äåí êåñäßæåôáé Üêïðá. Ôßðïôá äå ãßíåôáé áí äåí áñ ßóåé! Ç Áäåëöüôçôá ôùí Ôçíßùí åí ÁèÞíáéò åßíáé ðñüèõìç íá áíïßîåé Ýíáí êáëüðéóôï äéüëïãï ìå ôïõò ôïðéêïýò åí ÁèÞíáéò óõëëüãïõò ôïõ íçóéïý ìáò. åé íá êáôáèýóåé ðñïôüóåéò ãéá óõæþôçóç. Áðåõèýíåé, ëïéðüí, óå üëïõò ôïõò ôïðéêïýò öïñåßò áíïé ôþ ðñüóêëçóç ãéá äéüëïãï êáé ðåñéìýíåé ôçí áíôáðüêñéóþ ôïõò. Äå ãíùñßæïõìå ðïéá èá åßíáé áõôþ. Ôï âýâáéï, üìùò, åßíáé üôé ïé êáéñïß äåí ðåñéìýíïõí! êáé ç âïþèåéá ôñßôùí, åñåõíçôþí, óõããñáöýùí êáé, êõñßùò, ïñçãþí. Êáôáíïïýìå åðßóçò üôé äåí åßíáé äõíáôü ôçí 1ç Éáíïõáñßïõ 2011 ï íýïò ÄÞìáñ ïò íá áó ïëçèåß ìå êüôé ôýôïéï. Èá Þôáí áêñáßá áöýëåéá. Èá èýëáìå, üìùò, êüôé ðïëý áðëü: Êáô' áñ Üò ïé äýï (Ýùò óþìåñá) õðïøþöéïé íá ôïðïèåôçèïýí ðüíù óå áõôü, ôï óçìáíôéêü ãéá ìáò, æþôçìá å- íüøç ôùí äçìïôéêþí åêëïãþí ôçò 7çò Íïåìâñßïõ êáé íá ìáò õðïó åèïýí ü é âýâáéá ðëþñç õëïðïßçóç, áëëü üôé èá äéáôåèåß Ýíáò äçìïôéêüò õðüëëçëïò óôï Ýñãï ôçò êáô' áñ Üò óõãêýíôñùóçò ôùí äéåóðáñìýíùí å- äþ êé åêåß äçìïôéêþí áñ åßùí êáé ðñïïäåõôéêü ôáîéíüìçóþò ôïõò, þóôå íá åßíáé ðñïóéôü óôçí Ýñåõíá. þñïò õðüñ åé! Ôá ãñáöåßá ôçò Êïéíüôçôáò Ðáíüñìïõ. Áöïý ï Ðýñãïò ïñßóôçêå ùò éóôïñéêþ Ýäñá ôïõ ÄÞìïõ ÔÞíïõ, áò ãßíåé êáé èåìáôïöýëáêáò ôçò éóôïñßáò ôçò ôïðéêþò áõôïäéïßêçóçò ôïõ íçóéïý! Ç Áäåëöüôçôá ôùí Ôçíßùí åí ÁèÞíáéò åßíáé ðñüèõìç íá åíéó ýóåé, óôá ìýôñá ôùí äõíáôïôþôùí ôçò, çèéêü êáé õëéêü, ôï üëï åã åßñçìá. Ôáõôü- ñïíá ðéóôåýïõìå ðùò êáé Üíèñùðïé áðü ôï þñï ôçò ôïðéêþò äéáíüçóçò èá óõíäñüìïõí ôéò ó åôéêýò ðñïóðüèåéåò, áí ðïôý áíáëçöèïýí. Ôï éóôïñéêü ðáñåëèüí ôïõ ôüðïõ ìáò åßíáé Üîéï ìéáò ðïëý êáëýôåñçò ôý çò áðü åêåßíç ðïõ ôïõ åðéöõëü- ôçêå Ýùò ôþñá. ÐåñéìÝíïõìå, ëïéðüí, ôçí ôïðïèýôçóç ôùí õðïøçößùí ÄçìÜñ ùí ôïõ ôüðïõ ìáò. Èá äéêáéþóïõí ôéò ðñïóäïêßåò ìáò;

2 2- ÐÅÑÉ ÔÇÍÏÕ Éïýëéïò - Áýãïõóôïò - ÓåðôÝìâñéïò 2010 ΤΗΝΙΑΚΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ Ο ΑΓΙΟΣ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΣΤΗΝ ΤΗΝΟ ΤΟΥ 1901 Το κείμενο που ακολουθεί μας το έστειλε ο καθ όλα σεβαστός μας φίλος, ρ Υποστράτηγος Υγειονομικού ε.α. κ. Αντώνιος Ιωάννου Μοσχωνάς, και α- ναφέρεται στον παππού του γιατρό Αντώνιο Μεσσηνέζη και στον καθολικό ιερέα, εφημέριο τότε του ΙΝ Αγίου Νικολάου υτικών στην Πόλη της Τήνου ον Γεώργιο Φυρίγο, ευφυέστατο κληρικό για τον οποίο κυκλοφορούν πάρα πολλά ανέκδοτα (πολλά από αυτά δημοσιεύθηκαν κατά καιρούς στο περιοδικό «Τηνιακά Μηνύματα»). Ο Ντον Γιώργης ήταν κοντόχοντρος, γι αυτό και παρομοίαζε τον εαυτό του με κουρούπι, σημειώνοντας όμως με νόημα «Μην κοιτάτε το κουρούπι, αλλά το σκέπασμά του». Ευχαριστούμε το σεβαστό μας φίλο κ. Μοσχωνά και περιμένουμε και πάλι τη συνεργασία του. «Το πρώτο τέταρτο του 20ού αιώνα, στην Πόλη της Τήνου, ιερέας του Καθολικού Ιερού Ναού του Αγίου Νικολάου ήταν ο Ντον - Γιώργης. Άνδρας μεσήλιξ, κοντόχονδρος, που φορούσε χειμώνα-καλοκαίρι ένα φαρδύ μαύρο ράσο και πλατύγυρο μαύρο καπέλο. Ο ίδιος, ευφυολόγος, παρομοίαζε τον εαυτό του με τηνιακό «κουρούπι» 1 με σκέπασμα (ως το σχέδιο). ιέμενε σε ένα μικρό απέριττο δωματιάκι εν επαφή με τον Ναό και πάνω από το ξυλουργείο του μπάρμπα Σταμάτη Σανταμούρη, ο οποίος είχε κι ένα μύλο, όπου σήμερα το ναϋδριο Ά- γιος Ιωάννης στο Πασακρωτήρι που οικοδόμησε και δώρισε στον Πανάγιο Τάφο ο εν Αθήναις Τήνιος δικηγόρος και επίλεκτο μέλος της Αδελφότητος Τηνίων Ιωάννης Λέκκας 2. Απέναντι από το δωματιάκι του Ντον-Γιώργη, και πάνω από το καφενείο του Γιαμπάνη με τις λεύκες, ήταν το σπίτι του Αρ. Κοντογιώργη, στο ο- ποίο, στα γεράματά του, κατοικούσε με τη γυναίκα του τη Θάλεια ο λόγιος ευπατρίδης ιατρός, διδάκτωρ Παθολογίας του Παν. Αθηνών και Μαιευτικής και χειρουργικής Γυναικολογίας του Παν. Παρισίων Αντώνιος Γεω. Ιερέως Μεσσηνέζης 3, φίλτατος φίλος του Ντον-Γιώργη, γι αυτό κι αυτός κάθε πρωί, μόλις έβγαινε από το δωματιάκι του, πήγαινε να πει καλημέρα στο γιατρό φίλο του. Μια μέρα ο Ντον-Γιώργης κτύπησε πιο πρωί του συνήθους το κουδούνι του γιατρού. Bonjour mon docteur. Καλημέρα φίλτατε, πώς τόσο πρωί; Μήπως δείπνησες υπερμέτρως (ο Ντον-Γιώργης ήταν γνωστός φαγάς) και ήλθες να σου δώσω κανένα Remedio για να χωνέψεις; Όχι, mon amis, γιατρέ μου, αλλά χθες το βράδυ δεν κοιμήθηκα καθόλου, γιατί μόλις κατακλίθηκα στα αριστερά άρχισε ο «Κούκος» 4 να μου λέει: ÐÅÑÉ ÔÇÍÏÕ «Μπού - Μπας - Μπού - Μπας» (δηλ. πού πας). Γύρισα στα δεξιά μήπως πάψει, αλλά αυτός άρχισε πιο δυνατά να μου λέει: «Πας - Μπίτισες - Πας - Μπίτισες» (δηλ. πας, τελείωσες [πεθαίνεις]) και από την ώρα εκείνη έχω ένα καρδιοκτύπι! Και ο γέρων θυμόσοφος γιατρός ή- ρεμος του λέει: «Και ο Άγιος Νικόλαος δεν διαμαρτυρήθηκε στον Κούκο σου;» Μετά τιμής Ένας αιωνόβιος Τηνιακός της Αθήνας». 1 Κουρούπι (ή κιούπι): Πήλινο πιθαράκι με δύο χερούλια που φυλάγουν οι χωρικοί της Τήνου τα σίγλινα (τεμάχια χοιρινού κρέατος). 2 Αντωνίου Ιω. Μοσχωνά, Η εκατονταετής Ιστορία της Αδελφότητος των Τηνίων εν Αθήναις, «Αδελφότητα των Τηνίων εν Αθήναις», Αθήνα Ομοίως ως άνω. 4 Κούκος: Εκκρεμές ρολόι. Σημ. συγγρ.: Περισσότερα βλέπε στα έργα του Γεωργίου ώριζα. Σημείωση σύνταξης: Θα πρέπει να ενημερώσουμε τους αναγνώστες μας ότι ο «Κούκος» για τον οποίο η διήγηση του κ. Μοσχωνά υπάρχει ακόμη και κοσμεί το Πρεσβυτέριο του Ι.Ν. Αγίου Νικολάου υτικών της Πόλης Τήνου. Ôñéìçíéáßá ðåñéïäéêþ Ýêäïóç ôçò Áäåëöüôçôáò ôùí Ôçíßùí åí ÁèÞíáéò (Áóçì. ÖùôÞëá 40 & Ë. ÁëåîÜíäñáò, ÁèÞíá, Ôçë/Fax: ). peritinou@gmail.com Óôïí ôßôëï ï ðñþôïò åëëçíéêüò Üñôçò ôçò ÔÞíïõ áðü ôç Üñôá ôïõ ÑÞãá. Åêäüôçò: ÉùÜííçò Ðáðáäçìçôñßïõ, Ðñüåäñïò. ÅðéôñïðÞ óýíôáîçò: Êþóôáò Äáíïýóçò, Êþóôáò ÊáñáÀóêïò êáé Êáôåñßíá Ôæáâåëïðïýëïõ. ÅðéìÝëåéá ýëçò - ó åäßáóç: Êþóôáò Äáíïýóçò. Åêôýðùóç: «ÄÅÊÁËÏÃÏÓ» ÅÐÅ (Áãáèßïõ 3 & áñ. Ôñéêïýðç, ÁèÞíá, ôçë ). Óõíåñãáóßåò åßíáé äåêôýò ìüíïí óå çëåêôñïíéêþ ìïñöþ. ÄÉÁÍÅÌÅÔÁÉ ÄÙÑÅÁÍ Μια μεγάλη προσωπικότητα της Χριστιανοσύνης στην Τήνο! Μάλιστα, ο Πενταπόλεως Νεκτάριος, ο πολυπαθής επίσκοπος και μετέπειτα άγιος, ε- πισκέπτεται την Τήνο, ιερουργεί και διδάσκει το λόγο του Ιησού με αφορμή το «Υμείς εστέ το φως το κόσμου». Α- λιεύσαμε την είδηση από τον τοπικό τύπο και σας την παρουσιάζουμε. Μήπως το αρχείο της ΙΜ της Κυρίας των Αγγέλων στο Κεχροβούνι είναι περισσότερο διαφωτιστικό; «Ανεχώρησε την παρελθ(ούσαν) Τρίτην, επιστρέφων εις Αθήνας, ο Σ(εβασμιώτατος) Μητροπολίτης Πενταπόλεως και διευθυντής της Ριζαρείου Σχολής Κ(ύρι)ος Νεκτάριος Κεφαλάς, συνοδευθείς μέχρι του ατμοπλοίου υπό του κλήρου του Ι(ερού) Ιδρύματος και της πόλεώς μας και υπό της Επιτροπής του Ι(ερού) Ναού της Ευαγγελιστρίας. Κατά το δεκαήμερον διάστημα της ε- νταύθα διαμονής του επεσκέφθη την εν Κεχροβουνίω Γυναικείαν Μονήν, επί διήμερον παραμείνας εν αυτή. Ωμίλησε δε εν τη θεία λειτουργία περί της κατά Θεόν πολιτείας των μοναζουσών και εν γένει περί του βίου, τον οποίον πρέπει να διάγωσιν οι μοναχοί, ίνα της Ουρανίου αξιοθώσιν βασιλείας. Εξεφράζετο δε ευμενέστατα κατά την εκ της Μονής επιστροφήν του περί των α- γαθών εκείνων πλασμάτων των εν αρετή όντως χριστιανική πολιτευομένων. Επίσης εν συρροή μεγίστη, προκληθείση εξ ειδοποιήσεως της Επιτροπής του Ι(ερού) Ιδρύματος ωμίλησεν ο Ά- γιος Πενταπόλεως εν τω Ι(ερώ) Ναώ της Ευαγγελιστρίας την παρελθούσαν Κυριακήν κατά την θείαν λειτουργίαν. Ως θέμα του λόγου έλαβε περικοπήν τινά του Ευαγγελίου της ημέρας εκείνης: «Υμείς εστέ το φως του κόσμου», όπερ ο Χριστός προς τους μαθητάς αυτού είπεν εν τινι διδασκαλία του γενομένη εις όρος τι του οποίου το όνομα δεν αναφέρουσιν οι Ευαγγελισταί». (Εφημ. Πρόοδος [Τήνου], αρ. 175/ 1901). Η «Α ΕΛΦΟΤΗΤΑ» ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ç Áäåëöüôçôá ôùí Ôçíßùí åí ÁèÞíáéò óõìðáñßóôáôáé åíåñãü óå üëåò ôéò ðñïóðüèåéåò ãéá ôçí ðñïóôáóßá êáé ôçí áíáâüèìéóç ôïõ ðåñéâüëëïíôïò ôïõ íçóéïý ìáò. ôóé óôï ðëáßóéï ôïõ åíäéáöýñïíôüò ôçò áõôïý åíßó õóå ôï Óýëëïãï Ðñáóßíïõ ÔÞíïõ óôçí åãêáôüóôáóç ôïõ ðñïóùñéíïý óõóôþìáôïò Üñäåõóçò ðéêñïäáöþí. ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΜΕ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΣΑΣ... Ç «Ðåñß ÔÞíïõ» åõåëðéóôåß óôéò óõíåñãáóßåò óáò... ÐåñéìÝíïõìå ôç äéêþ óáò óõìâïëþ óå ìéá ðñïóðüèåéá ðïõ ìüëéò Üñ éóå. Êåßìåíá ðñïâëçìáôéóìïý, êåßìåíá äçìéïõñãéêþò Ýêöñáóçò åßíáé åõðñüóäåêôá. Ãéá ðåñéóóüôåñåò ðëçñïöïñßåò áðåõèõíèåßôå óôçí ÅðéôñïðÞ Óýíôáîçò (Ê. Äáíïýóçò: , Ê, ÊáñáÀóêïò: & Ê. Ôæáâåëïðïýëïõ: ).

3 Éïýëéïò - Áýãïõóôïò - ÓåðôÝìâñéïò 2010 ÐEÑI THNOY - 3 Ç ÊÁÔÁÓÔÑÏÖÇ ÔÇÓ ÓÌÕÑÍÇÓ Ôé óþìáéíå ãéá ôïõò Ôçíéáêïýò ç íýìöç ôçò Éùíßáò «Αυτά, λοιπόν, τα αισθήματα, τα ιερά, τα πατροπαράδοτα, αυτόν τον σύνδεσμον ελευθέρων και δούλων Ελλήνων, ο Ελευθέριος Βενιζέλος η- γωνίσθη να καταστρέψη, εκείνος ούτινος αγνοείται και η καταγωγή (Εάν πιστεύση δε τις τα εν τω Γαλλικώ Λεξικώ Λαρούς, εν τη εκδόσει του 1910 αναγραφόμενα εν τη λέξει Βενιζέλος ούτος δεν είνε καν ούτε Έλλην) ενσείρας ζιζάνια κατά την πολιτείαν αυτού μεταξύ ελευθέρων και δούλων Ελλήνων». (Κων/νος Βιδάλης, εφημ. Πρόοδος [Τήνου], αρ της ) Äõï êåßìåíá ãñáììýíá áðü äýï åðéöáíþ óôåëý ç ôçò Áäåëöüôçôáò ôùí Ôçíßùí åí ÁèÞíáéò, ôïõò äéêçãüñïõò Êùí/íï ÂéäÜëç êáé Íéêüëáï Áñìáêüëá, ôéò êñßóéìåò ìýñåò ôùí áñ þí ôïõ Óåðôåìâñßïõ ôïõ 1922, áðïäåéêíýïõí ôï âáèý äé áóìü ôçò åëëçíéêþò êïéíùíßáò ôçí ôñáãéêþ åêåßíç ãéá ôïí Åëëçíéóìü ðåñßïäï. Ðáñ üëï ðïõ ôï êåßìåíï ôïõ äåýôåñïõ êáôáëþãåé óå åíùôéêü å- ðßëïãï, åíôïýôïéò âëýðåé êáíåßò êáèáñü äõï êüóìïõò âáèéü äé áóìýíïõò. Êáé áôõ þò ï Äé áóìüò áõôüò, ìå Üëëåò âýâáéá ìïñöýò, Ýöôáóå Ýùò ôéò ìýñåò ìáò. Ôï ôé äéáêõâåýôçêå åêåß óôéò áêôýò ôçò Éùíßáò åßíáé ãíùóôü: Ï áð' áéþíùí Åëëçíéóìüò! Ôï ãéáôß öôüóáìå Ýùò åêåß åßíáé êüôé ðïõ ôï óõæçôïýìå áêüìç êáé óþìåñá ùñßò íá Ý ïõìå äþóåé ïñéóôéêþ áðüíôçóç. Ãéáôß ï ÂåíéæÝëïò áðüíôçóå «Íáé, åßìáóôå Ýôïéìïé», üôáí óôç ÄéÜóêåøç ôùí Ðáñéóßùí ôïõ æçôþèçêå áðü ôïí ããëï ðñùèõðïõñãü Ëüéíô Ôæüñôæ, ôï ÃÜëëï Ðñüåäñï Êëåìáíóü êáé ôïí Áìåñéêáíü Ðñüåäñï Ãïõßëóïí íá áíáëüâåé ôçí åõèýíç ôïõ ôïìýá ôçò Óìýñíçò; Ï ããëïò éóôïñéêüò íôñéïõ ÍÜëìðé, óôï ðñüóöáôï âéâëßïõ Makers of the modern world: The peace conferences of and their aftermath, õðïóôçñßæåé üôé óôç óõãêåêñéìýíç óôéãìþ ç áðüöáóç áõôþ Þôáí ìïíüäñïìïò («Ôï ÂÞìá», , ó. 21). «Τυφλούνται επί διετίαν οι μοιραίοι άνθρωποι από το πάθος της εκδικήσεως, έχονται στερρώς της εξουσίας και απεκδέχονται τον όλεθρον της πατρίδος με ασυνείδητον κυνισμόν. Τους αρκεί ότι εκδικούνται Έτσι η Μεγάλη Ελλάς, ως άλλος Προμηθεύς διέρχεται τραγικήν διετή νύκτα, πτοσφέρουσα τα σπλάχνα της βοράν των μαύρων ορνέων της 1ης Νοεμβρίου, των νεκροθαπτών της, των φωτοσβεστών της μεγαλειώδους λάμψεώς της». (Νικ. Αρμακόλας, εφημ. Αστήρ της Τήνου, αρ της ) Ôï ðëýïí âýâáéï Þôáí üôé ïé ëëçíåò ôçò ÌéêñÜò Áóßáò åß áí ôüôå Üìåóç áíüãêç ðñïóôáóßáò áðü ôï ìýíïò ôïõ ôïõñêéêïý åèíéêéóìïý. ëëï ôüóï, ü- ìùò, âýâáéï Þôáí üôé ìýóá óôï êëßìá ôùí äýï ðñþôùí äåêáåôéþí ôïõ 20ïý áéþíá ôï ìýëëïí ôïõ ìéêñáóéáôéêïý Þ- ôáí ðñïäéáãåãñáììýíï. Åßôå ìå ôç ìéêñáóéáôéêþ åìðëïêþ åßôå ùñßò áõôþí èá áíáãêáæüôáí íá ðüñåé ôï äñüìï ôçò öõãþò. Áí ï ÂåíéæÝëïò äåí Ý áíå ôéò åêëïãýò ôçò 1çò Íïåìâñßïõ ôïõ 1920, ßóùò èá åß å åðéôý åé ìéá ðåñéóóüôåñï Þðéá áðåìðëïêþ. Ç áíüäåéîç, üìùò, óôçí åîïõóßá áíèñþðùí ìå á- íôéóõììá éêü ðáñåëèüí êáé ç ãáéïðïëéôéêþ èýóç ôçò Ôïõñêßáò (ôåß ïò Ýíáíôé ôïõ êñüôïõò ôùí Ìðïëóåâßêùí êáé óçìåßï åëýã ïõ ðëïõôïðáñáãùãéêþí ðçãþí ôçò ÌÝóçò ÁíáôïëÞò) åðýôñåøå óôïõò ÓõììÜ ïõò íá áöþóïõí ôçí ÅëëÜäá áâïþèçôç. Êáé ôï áðïôýëåóìá öáßíåôáé óôá äçìïóéåýìáôá ôïõ ôïðéêïý ôýðïõ ðïõ ðáñáèýôïõìå ðáñáðëåýñùò. Ïé óêçíýò öñßêçò ðïõ åêôõëß èçêáí óôç Óìýñíç óå âüñïò ôùí ñéóôéáíþí êáôïßêùí ôçò, ü é ìüíïí ÅëëÞíùí (èõìçèåßôå ôçí Ü ñé èáíüôïõ êáêïðïßçóç ôïõ ÄéåõèõíôÞ ôçò ÁìåñéêáíéêÞò Ó ïëþò ÌáêëÜ ëáí), îåðýñáóáí êüèå íïóçñþ öáíôáóßá. «Ïé åí ôù áõëïãýñù ôïõ íáïý ôçò Áãßáò ÖùôåéíÞò äéáìýíïíôåò éëéüäåò ðñüóöõãåò», ãñüöåé ï Ìçôñïðïëßôçò ÅöÝóïõ ñõóüóôïìïò, «êáôåëþöèçóáí õðü ôñüìïõ êáé ïé èñþíïé êáé ïé ïäõñìïß ôùí ãõíáéêïðáßäùí óõíýôñéâïí ôçí êáñäßáí ìïõ Å- ãýíïíôï óöáãáß, äéáñðáãáß êáé áôéìþóåéò ìåô' áíçêïýóôïõ óêëçñüôçôïò ôïí áñ éìáíäñßôçò ÂïõôæÜ ÁèáíÜóéïí ÍéêïëÜïðïõëïí åðåôüëùóáí æþíôá åéò ôïõò ðüäáò». Ïé Ôçíéáêïß, ðåñéóóüôåñï óôçí Ðüëç ôçò ÔÞíï êáé ëéãüôåñï óôïí ÐÜíïñìï, Ýæçóáí ôï äñüìá ôùí ðñïóöýãùí ðïõ Ýöôáóáí óôá ôçíéáêü áêñïãéüëéá ìå ëïãþò - ëïãþò ìåôáöïñéêü ìýóá. Ç ôïðéêþ êïéíùíßá, ðñïåîüñ ïíôïò ôïõ Éåñïý Éäñýìáôïò, ôïõò ðåñéýèáëøå ü- óï ìðïñïýóå. ¼ìùò, ôåëéêü, ç ÔÞíïò õðþñîå äéáìåôáêïìéóôéêü êýíôñï ðñïóöýãùí, ïé ïðïßïé áðü ôï íçóß ìåôáöýñïíôáí óå Üëëá ìýñç ôçò çðåéñùôéêþò ÅëëÜäáò Þ ôïõ åîùôåñéêïý (ð.. ïé ÃÜëëïé ôçò Óìýñíçò óôç Ìáóóáëßá). Ïé äýï ôçíéáêýò åöçìåñßäåò, ç ìéá âåíéæåëéêþ êáé ç Üëëç áíôéâåíéæåëéêþ, ìáò ðáñý ïõí ðëçñïöïñßåò ãéá ôçí Ü- öéîç ðñïóöýãùí óôçí ÔÞíï, ç êüèå ìéá áðü ôç äéêþ ôçò óêïðéü. Ç âåíéæåëéêþ åöçìåñßäá, ï «ÁóôÞñ ôçò ÔÞíïõ», ñß íåé ôï âüñïò ôçò óôï äñüìá êáé ôïíßæåé ôéò åõèýíåò ôùí áíèñþðùí ðïõ Ýöåñáí óôçí åîïõóßá ïé åêëïãýò ôçò , åíþ ç Üëëç, ç «Ðñüïäïò» åðéêåíôñþíåé ôï åíäéáöýñïí ôçò óôçí ðåñßèáëøþ ôïõò áðü ôçí ôïðéêþ êïéíùíßá. Áôõ þò, üìùò, êáìéü äå ìáò äßíåé ðëçñïöïñßåò ãéá ôïõò Ôçíéáêïýò ôçò Óìýñíçò. Äåí õðþñ áí; ùñßò áìöéâïëßá õðþñ áí êáé ìüëéóôá ðïëëïß, ðëçí üìùò ìýóá óôï êëßìá ôùí ôñáãéêþí åêåßíùí çìåñþí äåí áðïôýëåóáí áíôéêåßìåíï éäéáßôåñïõ äçìïóéïãñáöéêïý åíäéáöýñïíôïò. Ç á- ðáîßùóç ôùí áñ åßùí áðü ôçí ôïðéêþ ìáò êïéíùíßá ìüò óôýñçóå áðü ðïëýôéìåò ðëçñïöïñßåò. Ï êáôüëïãïò ôùí Õóôåñíéùôþí ðñïóöýãùí ôçò Óìýñíçò ðïõ åíôüðéóå ï ê. Êþóôáò Äáíïýóçò êáé äçìïóßåõóå óôá «ÔçíéáêÜ Óýììåéêôá» ìáò åðéâåâáéþíåé ôç óçìáíôéêþ ðáñïõóßá Ôçíéáêþí óôçí Óìýñíç. Ìå ìéá áðëþ áíáëïãéóôéêþ ìåëýôç èá ìðïñïýóáìå íá ìéëþóïõìå ãéá ôïõëü éóôïí 500 áíèñþðïõò, ïé ïðïßïé Ý- ìåíáí ìüíéìá óôçí ðñùôåýïõóá ôçò Éùíßáò êáé óôçí åõñýôåñç æùôéêþ ôçò ðåñéï Þ. Óå áõôïýò èá ðñýðåé íá ðñïóôåèïýí êáé åêåßíïé ðïõ ðåñéïäéêü (ð.. ïé Ðáíïñìßôåò ôå íßôåò, ïé ðáñáìüíåò êáé ïé õðçñýôñéåò) Ýìåíáí óôçí ðüëç êáé ïé ïðïßïé äåí Þóáí ëßãïé. Ðéèáíüôáôá, üìùò, ïé ôåëåõôáßïé åß áí á- ðïìáêñõíèåß Ýãêáéñá, üôáí ïé öþìåò ãéá ôçí áñíçôéêþ åîýëéîç ôùí óôñáôéùôéêþí åðé åéñþóåùí åß áí åíôáèåß. Ð.. óôïí êáôüëïãï Äáíïýóç äåí áíáöýñåôáé ï Õóôåñíéþôçò Íéêüëáïò ÐåññÜêçò, ï ïðïßïò äéáôçñïýóå åõçìåñïýóá åðé åßñçóç ìáñìáñïãëõðôéêþò óôç Óìýñíç. Ç ôçíéáêþ ðáñïéêßá óôç Óìýñíç ðñýðåé íá éäñýèçêå Þäç áðü ôï ðñþôï ìéóü ôïõ 18ïõ áéþíá, üôáí ç Ýíôáîç ôçò ÔÞíïõ óôï þñï ôçò ÏèùìáíéêÞò áõôïêñáôïñßáò (1715) Üíïéîå íýïõò äñüìïõò ðñïò ôçí ÁíáôïëÞ. Åßíáé, ü- ìùò, âýâáéï ðùò óôá ôýëç ôïõ ßäéïõ áéþíá êáôáãñüöåôáé åêåß óçìáíôéêþ ðáñïõóßá Ôçíéáêþí. Óôï «ÈñÞíï» (ÓõíÝ åéá óôç óåëßäá 4) ημοσιεύματα των αρχών του Σεπτεμβρίου 1922 της εφημερίδας «Αστήρ της Τήνου», τα οποία διεκτραγωδούν τη μεγάλη συμφορά. Η Τήνος υπήρξε από τις πρώτες μέρες διαμετακομιστικός σταθμός προσφύγων της Σμύρνης, τους οποίους περιέθαλψε τόσον το Ιερό Ί- δρυμα όσον και η τοπική κοινωνία. Η Σμύρνη υπήρξε για τους Τηνιακούς η δεύτερη μάνα - γη και οι πρόσφυγες αδέλφια τους.

4 4- ÐÅÑÉ ÔÇÍÏÕ Éïýëéïò - Áýãïõóôïò - ÓåðôÝìâñéïò 2010 (ÓõíÝ åéá áðü ôç óåëßäá 3) ôïõ «Ñåìðåëéïý ôçò Óìýñíçò» (1797) óçìåéþíåôáé: «Ù! êáçìýíïé Íôçíéáêïß, êáçìýíá ôæáãêáñüêéá». Ç ôçíéáêþ ðáñïéêßá ôçò Óìýñíçò åíéó ýèçêå óôéò áñ Ýò ôïõ 19ïõ áéþíá. Áõôü áðïäåéêíýåôáé áðü áíáöïñýò ôùí Ôçíéáêþí ôüóï óôïí ÊõâåñíÞôç Êáðïäßóôñéá (1830) üóï êáé óôï âáóéëéü ¼èùíá (1833), üðïõ ðåñéãñüöåôáé ç æùôéêüôçôá ôçò ðüëçò êáé ãåíéêü ôùí áóôéêþí êýíôñùí ôçò ÏèùìáíéêÞò áõôïêñáôïñßáò ãéá ôçí ôçíéáêþ ïéêïíïìßá. Äå èá ðñýðåé ìüëéóôá íá îå íüìå ü- ôé ïé Ôçíéáêïß ôïõ 1830 õðïëüãéæáí ôïí ðëçèõóìü ôïõ íçóéïý óå 28 ìå áíèñþðïõò, êáôïßêïõò êáé ðåñß ôéò ðüñïéêïõò. Ç åêìçäýíéóç ôïõ åìðïñßïõ ôçò ðüëçò ôçò ÔÞíïõ ìå ôçí ßäñõóç êáé áíüðôõîç ôçò Åñìïýðïëçò, êüôé ðïõ Ýãéíå ïñáôü Þäç áðü ôç äåêáåôßá ôïõ 1820, êáé áñêåôü áñãüôåñá (ðåñß ôï 1870) ç êáôüññåõóç ôçò óçñïôñïößáò êáé ôçò êáëëéýñãåéáò ôïõ ìïíåìâáóßôç ïßíïõ, åíßó õóáí Ýôé ðåñáéôýñù ôç óçìáóßá ôçò Óìýñíçò ãéá ôçí ôçíéáêþ ïéêïíïìßá. Áõôü öáßíåôáé êáé áðü ôïí ðßíáêá åîáãùãþí ìáñìüñùí êáé ðëáêþí ôïõ 1840 ðïõ äçìïóéåýåé ï ê. Êþóôáò Äáíïýóçò óôá «ÔåôñÜäéá ôçò ÅîùìåñéÜò - É». ¼ìùò èá Þôáí ëüèïò íá ðåñéïñßóïõìå ôç óçìáóßá ôçò Óìýñíçò óôçí ïéêïíïìéêþ ôçò ëåéôïõñãßá. Ç Óìýñíç, üðùò åîüëëïõ êáé ç Êùíóôáíôéíïýðïëç, ìå ôïí ðïëõðïëéôéóìéêü ôçò áñáêôþñá, Þôáí Ýíá ìåãüëï ó ïëåßï ðïëéôéóìïý. ÉäÝåò êáé óõñìïß äéáêéíïýíôáí ìýóù ôçò íýìöçò ôçò Éùíßáò óå üëï ôïí áéãáéïðåëáãßôéêï þñï. Äåí åßíáé, ëïéðüí, ôõ áßá ç ðáñïõóßá ñéæïóðáóôéêïý ðïëéôéêïý ðíåýìáôïò óôïí ÐÜíïñìï, áðü üðïõ áðïäçìïýóáí ðéüôåñï ïé Üíäñåò, êáé õøçëïý ïéêéáêïý ðïëéôéóìïý óôï óðßôé ôçò ôåëåõôáßáò á- ãñïôéêþò ïéêïãýíåéáò, üðïõ áðïäçìïýóáí ðåñéóóüôåñï ïé ãõíáßêåò ùò ôñïöïß Þ õðçñýôñéåò. Áõôüò ï ïìöüëéïò ëþñïò ðïõ óõíýäåå ôçí ÔÞíï ìå ôçí êïóìïðïëßôéêç á- íôßëçøç êüðçêå ãéá ðüíôá ìå ôçí êáôáóôñïöþ ôïõ ôóé, ìïéñáßá, ç áðïäçìßá ôùí Ôçíéáêþí èá óôñáöåß ðñïò ôçí ðñùôåýïõóá ôïõ åëëçíéêïý êñüôïõò, ç ïðïßá Þôáí ìåí ìéá ìåãüëç ðüëç, áëëü ôçò Ýëëåéðå ç üóìùóç ôùí éäåþí êáé ðïëéôéóìþí. Êé áò ìçí êñõâüìáóôå! Ìüíï åêåß, óå ôýôïéá ðåñéâüëëïíôá, Üíèçóå ï Åëëçíéóìüò. ÌáêñéÜ áðü îåíïöïâéêýò êáé åèíéêéóôéêýò êïñüíåò, Ýíáò íçöüëéïò íïõò èá áíáêáëýøåé ôçí ðñþéìç Üíèçóç ôïõ Åëëçíéóìïý óôç âåíåôïêñáôïýìåíç ÊñÞôç êáé óôá íçóéü ôïõ Éïíßïõ, óôç Óìýñíç, óôçí Ðüëç êáé óôéò ðáñïéêßåò ôçò Ìáýñçò ÈÜëáóóáò. Ãéáôß åêåß õðþñ å ðíåýìá êïóìïðïëßôéêï êáé ü é ôïðéêéóôéêþ ìéæýñéá. Áõôü, ëïéðüí, óþìáéíå ç Óìýñíç ãéá ôçí ÔÞíï. Áõôü Üèçêå ôéò ôñáãéêýò å- êåßíåò ìýñåò ôïõ Áõãïýóôïõ êáé Óåðôåìâñßïõ ôïõ 1922! Ôï êåßìåíï áõôü áò äéáâáóôåß óáí Ýíá ìéêñü ìíçìüóõíï óôïí ðáððïý ìïõ, ÉùÜííç Óô. Ðáðáäçìçôñßïõ ( Óìýñíç, ÓåðôÝìâñéïò 1922). ÉùÜííçò Ðáðáäçìçôñßïõ σάτυρος έρως ή o κατά Φιλιππότη & Χωρεάνθη Χαλεπάς íáò ðåñßåñãïò åðéóêýðôçò èá áêïõìðþóåé óôïí ðüãêï ôïõ Ýíá äýìá ìå «ðáëéü áñôá». ¾óôåñá èá áêïëïõèþóåé ç êëþóç, Ýíá áêïýìðçìá óôï ìýôùðï êáé óôç óõíý åéá ìéá åðþäõíç ðïñåßá, ãéá äåêáåôßåò, óôá âþìáôá ôïõ ìåãüëïõ åñçìßôç ôïõ Ðýñãïõ. Êáé óôï ôýëïò Ýíáò ìáêñüò ìïíüëïãïò ôïõ åêäüôç ðñïò ôç óõããñáöýá ðïõ äéáêüðôåôáé áðü ôç óõ íþ ðáñïõóßá - ðáñýìâáóç ôïõ Ãéáííïýëç. Ôï áðïôýëåóìá Ýíá êáéíïýñãéï ðïñôñýôï ôïõ ìåãüëïõ ãëýðôç. íá ðïñôñýôï ðïõ åíþ åßíáé ç óõíéóôáìýíç üëùí üóùí Ýùò ôá óþìåñá Ý ïõí ãñáöåß ãéá ôï áëåðü, åíôïýôïéò äåí áðåõèýíåôáé óôïõò ðïëëïýò. Åßíáé ðåñéóóüôåñï ìéá äéáäéêáóßá ìýçóçò, Ýíáò ëüãïò åñìçôéêüò ðïõ ðåñéìýíåé ôïí ðñïóêõíçôþ êáé ü é óôïí åðéóêýðôç. Ãé áõôü êáé äå óáò ðñïôåßíïõìå ôï «óüôõñïò Ýñùò» ôçò ê. ÅëÝíçò ùñåüíèç («Öéëéððüôçò», 21 14, ó. 159), áí áíáæçôüôå êüôé ôï åëáöñü, ãéá íá ðåñüóåé ç þñá. Åìåßò ôé Üëëï íá ðïýìå; ¼ôé åßíáé ü,ôé êáëýôåñï äéáâüóáìå ùò ôþñá ãéá ôï áëåðü ìåôü ôï «óçìáôùñü» «Âßï åíüò áãßïõ» ôïõ ÓôñáôÞ Äïýêá; Μουσείο Μαρμαροτεχνίας Πανόρμου Êõêëïöüñçóå åðéôýëïõò áðü ôï Ðïëéôéóôéêü ºäñõìá Ïìßëïõ Ðåéñáéþò ï ïäçãüò ôïõ Ìïõóåßïõ Ìáñìáñïõ ÌáñìÜñïõ óôïí Ðýñãï ôçò ÔÞíïõ ðïõ Þäç ëåéôïõñãßá åðß ôñßá ñüíéá ìå ìåãüëç åðéôõ ßá. Ôï âéâëßï, Ýñãï êé áõôü ôïõ åñåõíçôþ ôçò ôçíéáêþò ëéèïãëõðôéêþò êáé ìáñìáñïôå íßáò ãåíéêüôåñá, äñ Ëáïãñáößáò êáé Åèíïëïãßáò ê. ÁëÝêïõ Å. ÖëùñÜêç, äå ìáò îåíáãåß ìüíïí óôïí ôüóï ðëïýóéï êáé åíäéáöýñïíôá êüóìï ôïõ Ìïõóåßïõ, áëëü ìáò êáèéóôü êïéíùíïýò ìéáò ìáêñáßùíçò ðáñüäïóçò êáé ìïíáäéêþò åõáéóèçóßáò ðïõ êõïöïñþèçêå óôç ÂÄ ãùíßá ôïõ íçóéïý ìáò. ÊáëïãñáììÝíï, üðùò üëá åîüëëïõ ôá Ýñãá ôïõ ê. ÖëùñÜêç, ìõåß ôïí å- ðéóêýðôç óå Ýíá óõíáñðáóôéêü þñï ðïõ åëü éóôïé õðïðôåýïíôáé. ôóé ï åðéóêýðôçò Ý åé ðëýïí óôá Ýñéá ôïõ Ýíá ðïëýôéìï ïäçãü óôï ôáîßäé ôïõ óå Ýíá åëü éóôá ãíùóôü êüóìï. Μαρμάρινες κρήνες της Τήνου To âéâëßï ðáñïõóéüóôçêå óôï Ðíåõìáôéêü ÊÝíôñï ôçò Êïéíüôçôáò Ðáíüñìïõ áðü ôï óõããñáöýá ôïõ óôéò Ðñüêåéôáé ãéá ìéá áêüìç åðéóôçìïíéêü óõìâïëþ ôïõ ÁëÝêïõ Å. ÖëùñÜêç óôï þñï ôçò ÔÞíïõ êáé ôçò ôý íçò ôïõ ìáñìüñïõ. Ìå åðéóôçìïíéêþ áñôéüôçôá ï óõããñáöýáò êáôáãñüöåé êáé ðáñïõóéüæåé üëåò ôéò ìáñìüñéíåò êñþíåò ôïõ íçóéïý, áðü ôéò ðëýïí ôáðåéíýò Ýùò ôéò ðëýïí öéëüäïîåò. ¼ìùò äåí ðñüêåéôáé ãéá Ýíá óõíþèç êáôüëïãï, üðùò åíäå ïìýíùí èá íüìéæå êüðïéïò. Ï ê. ÖëùñÜêçò äå ó ïëéüæåé ìüíïí ôå íéêýò ïýôå ðáñáèýôåé îçñýò ðåñéãñáöýò, áëëü ìáò ðáñïõ- óéüæåé áéóèçôéêýò áðïôéìþóåéò. É íçëáôåß êáëëéôå íéêïýò äñüìïõò, ìïíïðüôéá êáëëéôå íéêþò Ýêöñáóçò ðïõ óõìðëýêïíôáé ìåôáîý ôïõò äçìéïõñãéêü. Äßêáéá, ëïéðüí, ïé åêäüóåéò «Åñßííç» ìðïñïýí íá ðåñçöáíåýïíôáé ãéá ôï íýï ôïõò âéâëßï. Äõï áêüìç åíäéáöýñïõóåò åêäüóåéò åßäáí ôï öùò ôçò äçìïóéüôçôáò: Ç «Óýã ñïíç åëëçíéêþ æùãñáöéêþ» áðü ôç ÓõëëïãÞ ËåöÜêç, ðïõ åîýäùóå ôï Åêèåóéáêü ÊÝíôñï ÁñíÜäïõ ôïõ ÄÞìïõ ÔÞíïõ, êáé ïé «ÅùèéíÝò ðñïóåããßóåéò» ôïõ öéëüëïãïõ ê. Ãéþñãïõ ÁìéñáëÞ, ðïõ ï óõããñáöýáò ðñüóöåñå óôïõò êáôü êáéñïýò ìáèçôýò ôïõ. ÈåñìÜ óõã áñçôþñéá! ΙΑΚΟΝΟΥΝ ΜΕ ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑ ΟΣΗ Ç åíáó üëçóç ôçò ïéêïãýíåéáò Öéëéððüôç ìå ôï ìüñìáñï êáé ôç ëáúêþ áñ éôåêôïíéêþ Üíåôáé ôïõëü éóôïí ðßóù áðü ôá ìýóá ôïõ 18ïõ áéþíá! êôïôå, Ýíáò åðéöáíþ ãëýðôçò, ï ÄçìÞôñéïò, åê ôùí èåìåëéùôþí ôçò íåïåëëçíéêþò ðëáóôéêþò, Üëëïé ãëýðôåò êáé ðïëëïß äéáêåêñéìýíïé ìáñìáñïãëýðôåò êïóìïýí ôï äýíôñï ôçò ïéêïãýíåéáò. Êáé áð' áõôïýò Ýíáò êëüäïò, ï ÉùÜííçò Åõóôñáôßïõ Öéëéððüôçò, ôá ðáéäéü ôïõ ÓôñáôÞò êáé Èåïëüãïò êáé ôá åããüíéá, ÉùÜííçò êáé ÉùÜííçò, óõíå ßæïõí íá äéáêïíïýí ìå óõíýðåéá ôçí ðáñüäïóç ôçò ëüãéáò ðëáóôéêþò êáé åêêëçóéáóôéêþò êáé êïóìéêþò ìáñìáñïôå íßáò. Ôï åñãáóôþñé ôùí áäåëöþí ÓôñáôÞ êáé Èåïëüãïõ Öéëéððüôç óôï áëüíäñé Ýêëåéóå Þäç 50 ñüíéá äçìéïõñãéêþò äñüóçò êáé ôáîéäåýåé ðëçóßóôéá óôï áýñéï. ÐÜíôá ìå åõáéóèçóßá êáé óåâáóìü óôçí ðáñüäïóç äçìéïýñãçóå êáé óõíå ßæåé ôç äéêþ ôïõ «ðáñüäïóç». Íá ôá åêáôïóôþóåé!

5 Éïýëéïò - Áýãïõóôïò - ÓåðôÝìâñéïò 2010 ÐEÑI THNOY - 5 Ι ΑΣΚΕΙ ΗΘΟΣ «ΤΑΧΥ ΡΟΜΙΚΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ...» ΣΤΗΝ ΚΑΡΥΑ Óôéò ôï Ìïõóåßï ÌðåíÜêç ôßìçóå ãéá ôï åðéóôçìïíéêü ôïõ Ýñãï, êáé ü é ìüíïí, ôï óõìðáôñéþôç ìáò Ïìüôéìï êáèçãçôþ ôïõ ÁÐÈ, áñ áéïëüãï ê.ãéþñãï Äåóðßíç. Ìßëçóáí ïé ìáèçôýò êáé óõíåñãüôåò ôïõ, Ýãêñéôïé óþìåñá áñ áéïëüãïé, ê.ê. ÉóìÞíç ÔñéÜíôç, ÁëÝîáíäñïò ÌÜíôçò, Íéêüëáïò ÊáëôóÜò, Íéêüëáïò ñ. Óôáìðïëßäçò êáé Èåïäïóßá Óôåöáíßäïõ - Ôéâåñßïõ. Ïé åéóçãþóåéò ôïõò óõãêñüôçóáí Ýíá êïìøü ôåý ïò ìå ôïí ôßôëï «Ãéá ôïí Ãéþñãï Äåóðßíç» ðïõ åêäüèçêå ó åôéêü ðñüóöáôá áðü ôç «ÂéâëéïèÞêç ôïõ Ìïõóåßïõ ÌðåíÜêç» óôç óåéñü «ÔéìÞò Ýíåêåí - 3» (21 13, óó. 147). Óôï ßäéï ôåý ïò óõìðåñéëþöèçêå ç ïìéëßá - áíôßäùñï ôïõ ôéìçèýíôïò («Ôï áíüãëõöï ôïõ êüóôñïõ ôçò Ëáìßáò») êáé ç åñãïãñáößá ôïõ. Ç ïéêïíïìßá ôïõ þñïõ äå ìáò å- ðéôñýðåé åêôåíþ áíáöïñü óôï âéâëßï. Èá Þôáí, üìùò, áðñýðåéá áí äå ìåôáöýñáìå óôéò óôþëåò ôçò «Ðåñß ÔÞíïõ» ëßãåò ãñáììýò áðü üóá ãñüöåé ï ÄéåõèõíôÞò ôïõ Ìïõóåßïõ ÌðåíÜêç, êáèçãçôþò ê. ããåëïò ÄåëçâïñéÜò, óôçí åéóáãùãþ ôïõ êáé ï ÁëÝîáíäñïò ÌÜíôçò. «ï Äåóðßíçò», óçìåéþíåé ï ê. ÄåëçâïñéÜò, «ðñïôåßíåé ùò áíáãêáßï êáé éêáíü üñï ôçò ìåëåôçôéêþò äéáäéêáóßáò Ýíá óðüíéï õðüäåéãìá Þ- èïõò. Ôï Þèïò áõôü áñáêôçñßæåé Üëëùóôå êáé ãåíéêüôåñá ôç óõíýðåéá ç ïðïßá, ìáæß ìå ôçí éäéïóõãêñáóßá ôïõ êáé ôç óõìðåñéöïñü ôïõ, ïñèþíåé üëç ôçí áíýëéîç ôçò óôáäéïäñïìßáò ôïõ. Ïé åðéóôçìïíéêýò ôïõ ìüëéóôá åêöüíóåéò áéóèçôïðïéïýíôáé á- ìýóùò áðü ôçí åíäåëå Þ, ôçí ü é áö' õøçëïý óðïõäþ üóùí ðñïóðáèåéþí Ý ïõí Þäç êáôáâëçèåß óå ðñïãåíýóôåñåò áíáæçôçôéêýò áðüðåéñåò, ðñïêåéìýíïõ íá åðéëõèïýí ðïëëü áðü ôá êáõôü åðéóôçìïíéêü ðñïâëþìáôá ðïõ êáôáâáóáíßæïõí ôïõò ìåëåôçôýò. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíáí é- äéáßôåñï, äçìïêñáôéêü èá ôïí áðïêáëïýóá, ôñüðï íá áíôéìåôùðßæïíôáé ìå óõìðüèåéá ïé Ýóôù êáé áôõ- åßò ðñïôüóåéò ôçò Ýñåõíáò, óáí óõóôáôéêü ôïõ åíéáßïõ åíôýëåé ëüãïõ ôçò ÊëáóéêÞò Áñ áéïëïãßáò. ÊÜôé ðïõ üóï åýêïëá ìðïñåß íá äéáðéóôùèåß Üñç óôïí åíôõðùóéáêü ìåãüëï áñéèìü êåéìýíùí ôïõ, ôüóï äýóêïëá ðáñáêüìðôåôáé áðü êüèå á- ðïöáóéóìýíï íá áíáìåôñçèåß óïâáñü ìå ôá ìõóôþñéá ôçò áñ áßáò åëëçíéêþò ôý íçò. Èá åðéìåßíù óôç óçìáóßá ôïõ Þ- èïõò, ðéóôåýïíôáò üôé áíôéðñïóùðåýåé ìßá áîßá ðïõ Ý åé íá êüíåé êáé ìå ôçí êáèüëïõ óõíçèéóìýíç éäéïóõóôáóßá ôçò ðñïóùðéêüôçôüò ôïõ. ùñßò âåâáßùò íá äéåêäéêþ ôéò äüöíåò ôùí øõ áíáëõôéêþí äéåéóäýóåùí, èýëù íá ðù üôé èá ìïõ Þôáí á- äéáíüçôï íá ìç äéáêñßíù óôï Þèïò áõôü ôçí õðüóôáóç åíüò ðïëßôç ï ï- ðïßïò, áêñéâþò åðåéäþ óýâåôáé ôïí êïéíùíéêü ôïõ ðåñßãõñï, êáôüñèùóå íá áðåëåõèåñùèåß Ýãêáéñá áðü êüèå äéüèåóç áõôïðñïâïëþò. Êáé á- êüìá íá áðïöýãåé ôéò ìáããáíåßåò ôçò êïóìéêüôçôáò, ôá óõãêïéíùíïýíôá äï åßá ôùí åí ÅëëÜäé óêïðéìïôþôùí êáé ôï äýëåáñ ôçò ðñïóöõãþò óôéò õðïó Ýóåéò ôçò ðïëéôéêþò ãéá ôçí éêáíïðïßçóç ðñïóùðéêþí öéëïäïîéþí». Ï ê. ÁëÝîáíäñïò ÌÜíôçò, ðáñïõóéüæïíôáò ôéò «ÌåëÝôåò ôïõ Ã. Äåóðßíç ãéá ôç ãëõðôéêþ ôïõ 5ïõ áé. ð..», ôïíßæåé óôçí åéóáãùãþ ôïõ: «üóïé áðü óáò ãíùñßæåôå áñêåôü ôïí êáèçãçôþ Ã. Äåóðßíç, èá áíôéëáìâüíåóôå, öáíôüæïìáé, üôé êüèå Üëëï ðáñü âïëéêü áéóèüíåôáé ó' áõôþ ôçí åêäþëùóç. Áñêåß ìüíïí íá õ- ðåíèõìßóù üôé ìïëïíüôé ôïõ ðñïôüèçêå ðñéí áðü ìåñéêü ñüíéá áðü ôïí êáèçãçôþ êáé áêáäçìáúêü ê. Óðýñï Éáêùâßäç íá ãßíåé ìýëïò ôçò Áêáäçìßáò ôùí Áèçíþí, åíôïýôïéò áðïðïéþèçêå áõôþ ôçí ýøéóôç ôéìþ, ìüíï êáé ìüíï åðåéäþ èåùñïýóå äõóâüóôáêôç ôçí õðï ñýùóç íá åðéóêåöèåß ãéá ðñïóùðéêþ ãíùñéìßá ôïõò åêëýêôïñåò ôçò Áêáäçìßáò». Áõôü, ëïéðüí, äéäüóêåé ðýíôå êáé ðëýïí äåêáåôßåò ï Ãéþñãïò Äåóðßíçò, «Þèïò», êüôé ðïõ óôïõò áëåðïýò êáéñïýò ðïõ æïýìå ôï Ý ïõìå ôüóï áíüãêç. ÔÏ ÌÅÔÁËËÉÏ ÔÙÍ «ÔÇÍÉÙÍ 2010» Ç Á üøç ôïõ ìåôáëëßïõ ôùí «Ôçíßùí 2010». Åîßóïõ éóôïñéêþ åßíáé êáé ç  üøç, óôçí ïðïßá åéêïíßæïíôáé ïé óöñáãßäåò ÏÔÁ ðïõ óõã ùíåýïíôáé óôïí åíéáßï ÄÞìï ÔÞíïõ. Ôï ìåôüëëéï ôùí åðïìýíùí «Ôçíßùí» èá åßíáé ïðùóäþðïôå êüðùò äéáöïñåôéêü! Ç ÊáñõÜ, ùò óõíþèùò, ðñùôïðïñåß êáé åêðëþóóåé! ôóé êáé öýôïò ìå ôçí åêäþëùóç «Ôá õäñïìéêýò áíáìíþóåéò» ðïõ Ýëáâå þñá ôçí Ìå óõíôïíéóôþ ôï ËõêåéÜñ ç ê. ÓÜââá ÁðÝñãç ìßëçóáí ï Óýìâïõëïò Öéëïôåëéóìïý ôùí ÅË.ÔÁ. ê. ÌùõóÞò Êùíóôáíôßíçò ìå èýìá «Ôá Ôá õäñïìåßá óôçí ÅëëÜäá» êáé ï Ðñüåäñïò ôùí áðáíôá ïý Ìïõíôáäéáíþí ÔÞíïõ, äéêçãüñïò ê. ÓùôÞñçò ÐåñéâïëáñÜêçò, ìå èýìá ôç äéáêßíçóç ôçò áëëçëïãñáößáò óôçí ÔÞíï. Êåßìåíá äéüâáóå ï çèïðïéüò ê. ÊáëéâïêÜò. Êáé ôéò äýï ïìéëßåò ðëáéóßùóå ó åôéêü öùôïãñáöéêü õëéêü, ôï ïðïßï üðùò áíáìåíüôáí óõãêßíçóå ôï áêñïáôþñéï. Óôï ôýëïò ôçò åêäþëùóçò ï Óýëëïãïò áíáêþñõîå åðßôéìï ìýëïò ôïõ ôïí ê. ÓôÝöáíï Äåëáôüëá, óõããñáöýá ôïõ âéâëßïõ ãéá ôçí ÊáñõÜ, êáé, ìáæß ìå ôçí åöçìåñßäá «Ç öùíþ ôçò ÊáñõÜò», ôßìçóå ôá á- äýëöéá Öñáãêßóêï êáé Ìáñßá ÐëõôÜ ãéá ôçí ðñïóöïñü ôïõò óôïõò ôñåéò åíïñéáêïýò íáïýò ôçò ðåñéï Þò êáé ôïõò ð. ÌÜñêï Öþóêïëï êáé ê. Êþóôá Äáíïýóç ãéá ôç óõìâïëþ ôïõò óôçí éóôïñéêþ Ýñåõíá ôçò ÔÞíïõ. ÏìïëïãïõìÝíùò ïöåßëïíôáé èåñìü óõã áñçôþñéá óôïí Ðñüåäñï ôïõ Óõëëüãïõ ê. ÌÜíèï ÐïôÞñç êáé óôï ÄÓ ðïõ ôïí ðëáéóéþíåé, êáèþò êáé óôç íåáñü ößëç ìáò ÆÝöç ÐïôÞñç, åêäüôñéá ôçò åöçìåñßäáò «Ç öùíþ ôçò ÊáñõÜò». Åßìáóôå âýâáéïé üôé èá ìáò åêðëþîïõí åõ Üñéóôá êáé ôï ÓÕÍÅ ÉÆÅÉ ÄÇÌÉÏÕÑÃÉÊÁ ÔÇÍ ÐÁÑÁÄÏÓÇ VII Ç êëåéäáñéü ôçò ÊáôáðïëéáíÞò. íá ðñáãìáôéêü Ýñãï ôý íçò áðü ôïí ôå íßôç ôïõ óéäþñïõ ê. ÄçìÞôñç áôæþ (Ðýñãïò), ï ïðïßïò óõíå ßæåé äçìéïõñãéêü ôçí ðáñüäïóç ðïõ ðáñýëáâå äéá åéñþí Êþóôá Áëåîüðïõëïõ. ÔÝôïéá êïìøïôå íþìáôá ìáò êüíïõí íá íéþèïõìå õðåñþáöáíïé ãéá ôïí ôüðï ðïõ æïýìå! Åýãå! Μοσκοβολούν τα γιασεμιά και τ αγιοκλήματα, φώσφορο λουλουδιών στο χείλος της στέρνας, κοβάλτιο παραδομένο στο σύννεφο πάνω από το Εξώμβουργο και αμέσως μετά Τριπόταμος, Τζάδος, Περάστρα, Κτικάδος κι άλλα χωριά, πολλά χωριά με όμορφες ονομασίες: Φαλατάδος, Μπερδεμιάρος, Κρόκος, Μουντάδος, Τριαντάρος, Καθλικάρος, Αρνάδος, Χατζηράδος, Σμπιράδος, καταβολές Φράγκων, σταυροφόρων, πειρατών, Κακιά Σκάλα, Κολυμπήθρα, Βρέκαστρο, κάστρο σπηλαίων κρυμμένων θησαυρών, δρόμος μακρύς προς τα πίσω, δρόμος πήλινος με χρώματα γήινα, στάμνες, πανέρια, θυμιατά, περασμένα με μυστικές διακυμάνσεις: επανέρχεσαι κι εξανεμίζεσαι στα ισχυρά μελτέμια του Αιγαίου (Ντίνος Σιώτης, Τήνος. Ποιητική περίληψη, Έκδοση εκτός εμπορίου. Νέα Υόρκη 1997)

6 6- «Ðåñß ÔÞíïõ» Éïýëéïò - Áýãïõóôïò - ÓåðôÝìâñéïò 2010 «ΣΚΕΥΗ ΙΕΡΑ ΤΩ ΘΕΩ ΑΝΑΤΕΘΕΙΜΕΝΑ» Ðñùôüôõðç, ôåêìçñéùìýíç êáé ðñï ðüíôùí åíôõðùóéáêþ ç Ýêèåóç ëåéôïõñãéêþí óêåõþí áðü íáïýò ôçò ÔÞíïõ ðïõ öéëïîýíçóå ôï êáëïêáßñé ðïõ ìáò ðýñáóå ôï ºäñõìá Ôçíéáêïý Ðïëéôéóìïý. ÊåéìÞëéá áðü ôïõò ïñèüäïîïõò íáïýò ôçò ÔÞíïõ, ôï óêåõïöõëüêéï ôïõ Ðáíåëëçíßïõ Éåñïý Éäñýìáôïò ôçò Åõáããåëßóôñéáò êáé ôç ÓõëëïãÞ ôçò ÊáèïëéêÞò Áñ éåðéóêïðþò ÍÜîïõ - ÔÞíïõ ðïõ ç öéëïôý íçóþ ôïõò ôïðïèåôåßôáé áðü ôï 16ï Ýùò êáé ôï 19ï áéþíá åêôýèçêáí êáôü ôñüðï Üøïãï ðïõ åðýôñåðå óôïí åðéóêýðôç ü é ìüíï íá èáõìüóåé Ýíá óðüíéï áéóèçôéêü óýíïëï, áëëü êáé íá ðñïâëçìáôéóôåß ãåíéêü ðüíù óôïõò èçóáõñïýò ðïõ öéëïîåíåß ç ãç ôçò ÔÞíïõ êáé åéäéêüôåñá ðüíù óôçí êïéíùíßá ðïõ êáëëéýñãçóå ôýôïéåò å- êëåðôõóìýíåò ðñïôéìþóåéò. Ôçí åðéìýëåéá ôçò Ýêèåóçò åß å ï óõíôçñçôþò Ýñãùí ôý- íçò - ìïõóåéïëüãïò êáé êáèçãçôþò ôùí ÔÅÉ ÁèÞíáò ê. ÉùÜííçò ÃêåñÝêïò. Èá ðñýðåé, üìùò, êáíåßò íá óôáèåß óôïí Üøïãï êáôüëïãï ôçò Ýêèåóçò, óôéò Ýîï åò öùôïãñáößáò ôçò ê. ñýóáò ÐáñáóêåõÜ êáé óôçí åîáéñýôùò åðéìåëçìýíç åêäïôéêþ åñãáóßá ôùí á- äåëöþí ÔïõöåêëÞ. Óõã áñçôþñéá óå üëïõò ôïõò óõíôåëåóôýò ôçò ðñùôüôõðçò áõôþò Ýêèåóçò. Èá Þôáí, üìùò, ðáñüëåéøç, áí äåí åðéóçìáßíáìå üôé ç Ýêèåóç áõôþ óôçñß- èçêå óå éäýá ôïõ ÐñïÝäñïõ ôïõ ÐÉÉÅÔ êáé åðé ùñßïõ åðéóêüðïõ ê.ê. ÄùñïèÝïõ Â. ÌÍÇÌÇ ÎÅÍÏÖÙÍÔÁ ÓÙ ÏÕ Óôéò , óôï ðåñéèþñéï ôùí åêäçëþóåùí «ÔÞíéá 2010», ï Óýëëïãïò Õ- óôåñíéùôþí ôßìçóå ôïí åìðíåõóôþ ôùí «Ôçíßùí» ôïõ 1895, åîùìåñßôç äéáíïïýìåíï, Îåíïöþíôá Óþ ï ( ) ìå ôéìçôéêþ óôþëç. ¹ôáí ìéá áðü äåêáåôßåò ï- öåéëüìåíç ôéìþ óôïí Üíèñùðï ðïõ ãéá ìéóü áéþíá âñýèçêå ðßóù áðü êüèå Ýñãï áãáèü óôï íçóß ìáò. Åßôå ìýóá áðü ôéò ôüîåéò ôçò ÁäåëöüôçôÜò ìáò, ôçò ïðïßáò õ- ðþñîå óçìáíôéêü óôýëå ïò, åßôå ìüíïò åßôå óå óõíåñãáóßá ìå Üëëïõò äéáíïïýìåíïõò, Ýêáíå ü,ôé Þôáí äõíáôüí ãéá ôçí á- íüäåéîç ôçò ÔÞíïõ, ôïõ ðáíåëëçíßïõ ðñïóêõíþìáôïò ôçò Ìåãáëü áñçò êáé, êõñßùò, ôçò ìáêñüò êáëëéôå íéêþò ôçò ðáñüäïóçò, ãéá íá ëüâåé äéêáßùò ôïí ôßôëï ôïõ «Ôõñôáßïõ ôçò ÔÞíïõ». ÊáôÜ ôç ó åôéêþ ôåëåôþ ï Ðñüåäñïò ôçò ÁäåëöüôçôÜò ìáò ôüíéóå äéá âñá Ýùí ôï ñüëï ôïõ Óþ ïõ ùò ìýëïõò ôïõ óùìáôåßïõ ìáò, áëëü êáé ùò äéáíïïýìåíïõ êáé ðáôñéþôç. ÌåôÜ ôïõò áéñåôéóìïýò ãéá ôç æùþ êáé ôï Ýñãï ôïõ Îåíïöþíôá Óþ ïõ ìßëçóå ï óõíåñãüôçò êáé ìýëïò ôçò ÁäåëöüôçôÜò ìáò ê. Êþóôáò Äáíïýóçò. ÔÇÍÉÁÊÏÓ ÐÁÑÁÄÏÓÉÁÊÏÓ ÃÁÌÏÓ ÓÔÏ ÌÁÑËÁ åé ãßíåé ðëýïí ðáñüäïóç óôï íçóß ìáò íá ìáò åêðëþóóïõí åõ Üñéóôá óýëëïãïé ìéêñþí ùñéþí. Êáé óôï ïñü áõôü ìðñïóôüñçò áíáäåéêíýåôáé ï óýëëïãïò ôùí «Åó Üôùí» ôçò ÔÞíïõ, ï Ðñïïäåõôéêüò Óýëëïãïò ÌáñëÜ - ÌáìÜäïõ. ÐñÜãìáôé óôéò , óôçí ðëáôåßá ôïõ ÌáñëÜ, åíþðéïí ðïëõðëçèïýò áêñïáôçñßïõ, ðáñïõóéüóôçêå ôï âéâëßï ôïõ ê. Êþóôá Äáíïýóç «Ôá ó áôá ôçò ÅîùìåñéÜò. ÌáñëÜò, ÌáìÜäïò êáé ç ðýñáí áõôþí ÔÞíïò», ðïõ åîýäùóå ï Óýëëïãïò. Ôï âéâëßï ðáñïõóßáóáí ïé ê.ê. ÅéñÞíç ñéóôüêç, öéëüëïãïò, ç Ìáñßá Óéê, íïìéêüò, êáé ï óõããñáöýáò. Áêïëïýèùò ðáñïõóéüóôçêå íôïêéìáíôýñ ôïõ ê. Ãéþñãïõ Áëåîüðïõëïõ ãéá ôïí ðáñáäïóéáêü ãüìï óôçí ÅîùìåñéÜ ôçò ÔÞíïõ. Ï ê. Áëåîüðïõëïò êáé ç êüñç ôïõ Ìáñãáñßôá ìáò ðñüóöåñáí ìéá ðáíäáéóßá åéêüíáò êáé Þ- ïõ. Ôçí åêäþëùóç Ýêëåéóå ç äñáóôþñéá ïñåõôéêþ ïìüäá ôïõ Óõëëüãïõ, ç ïðïßá ôüóåò öïñýò Ý åé ìå åðéôõ ßá åêðñïóùðþóåé ôï íçóß ìáò. Íá, ëïéðüí, ðïõ óýëëïãïé ìéêñþí ùñéþí, üðùò åêåßíïé ôçò ÊáñõÜò êáé ôïõ ÌáñëÜ - ÌáìÜäïõ, ìðïñïýí íá ðñùôïôõðïýí, íá ìáò îáöíéüæïõí! Óõã áñçôþñéá óå üëïõò ôïõò óõíôåëåóôýò: óôï Óýëëïãï, óôç ïñåõôéêþ ïìüäá êáé óôï Ãéþñãï êáé Ìáñãáñßôá Áëåîïðïýëïõ. ÌÏÕÓÅÉÏ ÉÙÁÍÍÇ ÂÏÕËÃÁÑÇ Ï Ðýñãïò áðüêôçóå Ýíáí áêüìç þñï ðïëéôéóìïý, ôï óðßôé ôïõ ãëýðôç ÉùÜííç Âïýëãáñç ðïõ ç ïéêïãýíåéü ôïõ äþñéóå óôçí ÉóôïñéêÞ Êïéíüôçôá Ðáíüñìïõ. Ôá å- ãêáßíéá ôïõ Ìïõóåßïõ Âïýëãáñç Ýãéíáí óôéò , ðáñïõóßá ôïõ ÐñïÝäñïõ ôçò Êïéíüôçôáò ê. Çëßá Ôæáâåëüðïõëïõ. ÁìÝóùò ìåôü ôá åãêáßíéá ôïõ Ìïõóåßïõ, ðáñáðëåýñùò, óôçí ðëáôåßá ôïõ Óôáõñïý, ðñáãìáôïðïéþèçêå Çìåñßäá ìå èýìá ôçí êáëëéôå íéêþ ðáñüäïóç ôçò ÅîùìåñéÜò ÔÞíïõ. Ôçí Çìåñßäá óõíäéïñãüíù- óáí ç ÉóôïñéêÞ Êïéíüôçôá Ðáíüñìïõ êáé ôï ðåñéïäéêü «ÔçíéáêÜ Óýììåéêôá». Ìßëçóáí ïé ä. Ìáñãáñßôá Áëåîïðïýëïõ (Ï ãëýðôçò ÉùÜííçò Âïýëãáñçò), ç óõíåñãüôéäü ìáò ä. Ïýñóïõëá Öþóêïëïõ (Ï Èåüäùñïò Êïëïêïôñþíçò êáé ï ãëýðôçò ôïõ ËÜæáñïò Óþ ïò), ç ê. Ìáñßá Ðñùôüðáðá (Ï Ãéáííïýëçò áëåðüò ìå ôá ìüôéá ôùí ðáéäéþí) êáé ï åêäüôçò ôïõ ðåñéïäéêïý ê. Êþóôáò Äáíïýóçò (Ãéáííïýëçò áëåðüò : Ç óõìðåñéöïñü ôùí óõíôïðéôþí ôïõ áðýíáíôß ôïõ). ÁÉÈÏÕÓÁ ÍÉÊÏÕ ÃÁÚÔÇ Óå ìéá óåìíþ ôåëåôþ, üðùò èá Üîéæå óôïí ôéìçèýíôá, óôéò , ç ÉóôïñéêÞ Êïéíüôçôá Ðáíüñìïõ Ýäùóå ôï üíïìá ôïõ Åîùìåñßôç æùãñüöïõ, áãéïãñüöïõ êáé äéáíïïýìåíïõ Íßêïõ ÃáÀôç óôï þñï ðïëéôéóìïý ðïõ óôåãüæåôáé óôçí áßèïõóá ôïõ ðñþçí Ôá õäñïìåßïõ Ðýñãïõ. Ãéá ôï ÃáÀôç êáé ôï Ýñãï ôïõ ìßëçóáí ï Ðñüåäñïò ôçò Êïéíüôçôáò, ï Ðñüåäñïò ôïõ Óõëëüãïõ Âåíáñäéáíþí êáé ï ãéïò ôïõ ÖÜíçò. ¹ôáí ðñüãìáôé ìéá ôéìþ ïöåéëüìåíç êáé ï ÐÜíïñìïò áðýäåéîå ðùò äåí îå íü åêåßíïõò ðïõ ðñüóöåñáí ÁÃÉÁ ÔÑÉÁÄÁ ÊÁÌÐÏÕ Ìå ìßá åíäéáöýñïõóá Ýêèåóç êåéìçëßùí ãéüñôáóå ôá 250 ñüíéá ôïõ ï åíïñéáêüò íáüò ôïõ ÊÜìðïõ ðïõ ôéìüôáé åð' ï- íüìáôé ôçò Áãßáò ÔñéÜäáò. ÅêêëçóéáóôéêÜ óêåýç, Üìöéá êáé Üëëá ôåêìþñéá áðü åíïñéáêþ æùþ 250 ñüíùí åêôýèçêáí áðü ôéò 30 ÌáÀïõ Ýùò ôéò 5 Óåðôåìâñßïõ Åõ üìáóôå óôçí åíïñßá ôïõ ÊÜìðïõ ðëïýóéá ðíåõìáôéêþ æùþ. ÐÁÑÁÄÏÓÉÁÊÇ ÊÔÇÍÏÔÑÏÖÉÁ ÊÁÉ ÌÅËÉÓÓÏÊÏÌÉÁ Ãéá ôñßôç ñïíéü, óôá ðëáßóéá ôïõ ÖåóôéâÜë Åîùìâïýñãïõ, ðïõ äéïñãáíþíåé ç ÁíáðôõîéáêÞ Åðé åßñçóç ôïõ ïéêåßïõ ÄÞìïõ, Ýãéíå áíáöïñü óôá åðáããýëìáôá ðïõ öèßíïõí. ÖÝôïò ç åêäþëùóç, ðïõ ðñáãìáôïðïéþèçêå óå Ýíá èáõìüóéï þñï Ýîù áðü ôï Ó ïëåßï ôçò ÁãÜðçò ôï âñüäõ ôçò 17çò Óåðôåìâñßïõ, Þôáí áöéåñùìýíç óôçí ðáñáäïóéáêþ êôçíïôñïößá êáé ìåëéóóïêïìßá ôçò ÔÞíïõ. Ãéá ôï èýìá ìßëçóáí ïé ê.ê. ÁëÝêïò Å. ÖëùñÜêçò, äñ Åèíïëüãïò - ËáïãñÜöïò, (ÐáñáäïóéáêÞ êôçíïôñïößá êáé ìåëéóóïêïìßá óôçí ÔÞíï), Öþôçò Âëáóôáñßäçò, êôçíßáôñïò (Ôï æùéêü êåöüëáéï ôïõ íçóéïý ôá ôåëåõôáßá 40 ñüíéá), ÌÜíèïò Âßëëáò, ãåùðüíïò (Ç ìåëéóóïêïìßá óôçí ÔÞíï), êáé ï Êþóôáò Äáíïýóçò (Ç áãåëüäá ôçò ÔÞíïõ). Ôçí åêäþëùóç Ýêëåéóå ôï ìïõóéêü óýíïëï «ÁÌÁÍ-ÍÁÉ» ðïõ ðñüóöåñå óôï á- êñïáôþñéü ôïõ ìéá ðáíäáéóßá ðïéïôéêþò ìïõóéêþò. Óõã áñçôþñéá óå üëïõò ôïõò óõíôåëåóôýò ôçò åêäþëùóçò êáé ìéá ðñüôáóç: ÌÞðùò ç ÁíáðôõîéáêÞ åðé åßñçóç ôïõ ÄÞìïõ Åîùìâïýñãïõ èá ìðïñïýóå íá åêäþóåé óå ôåý ïò ôéò åéóçãþóåéò ôùí ïìéëçôþí; Ôï êüóôïò åßíáé ìéêñü êáé ç óðïõäáéüôçôá ðáóßäçëç! öõãå ðñüóöáôá Ýíáò áðü ôïõò ìåãüëïõò äáóêüëïõò ôùí íåïåëëçíéêþí óðïõäþí, ï êáèçãçôþò Ðáíáãéþôçò ÌïõëëÜò, óå çëéêßá 75 åôþí. ÃåííÞèçêå óôï Êéëêßò, áðïöïßôçóå áðü ôç ÖéëïóïöéêÞ Ó ïëþ ôïõ ÁÐÈ, ìáèþôåøå êïíôü óôïõò Ëßíï Ðïëßôç êáé Ê.È. ÄçìáñÜ, ôï 1976 áíáãïñåýôçêå áñéóôïý ïò äéäüêôùñ ìå äéáôñéâþ ãéá ôïõò áèçíáúêïýò ðïéçôéêïýò äéáãùíéóìïýò ôïõ 19ïõ áéþíá êáé ôï 1980 åêëý ôçêå ôáêôéêüò êáèçãçôþò óôï ÁÐÈ. Ï ÌïõëëÜò óýíôïìá á- íáäåß èçêå ìå ôï Ýñãï ôïõ «Ýíáò áðü ôïõò ðëýïí éó õñïýò óôõëïâüôåò ôçò íåïåëëçíéêþò ãñáììáôåßáò...». ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΕΚΟΙΜΗΜΕΝΟΥΣ ΜΑΣ Áñ éåñáôéêü ìíçìüóõíï ãéá ôçí áíüðáõóç ôùí øõ þí ôùí êåêïéìçìýíùí ðñïýäñùí êáé ìåëþí ôçò ÁäåëöüôçôÜò ìáò ôåëýóôçêå óôïí É.Í. ôçò Åõáããåëéóôñßáò ÔÞíïõ ïñïóôáôïýíôïò ôïõ Ìçôñïðïëßôç ÍÝáò Óìýñíçò ê. ÄáíéÞë ôçí ÊõñéáêÞ, ÐáñÝóôçóáí ï ÄÞìáñ ïò ÔÞíïõ ê. Óßìïò Ïñöáíüò, äçìïôéêïß êáé íïìáñ éáêïß óýìâïõëïé, ôá ìýëç ôçò ÄÅ ôïõ ÐÉÉÅÔ ìå åðéêåöáëþò ôïí Áíôéðñüåäñï ê. ÅõÜããåëï Ãêßæç êáé Üëëïé åðßóçìïé. ÌåôÜ ôï ðýñáò ôïõ ìíçìïóýíïõ ðñïóöýñèçêå êýñáóìá óôçí Áßèïõóá Õðïäï Þò ôïõ ÐÉÉÅÔ. Ç ÁäåëöüôçôÜ ìáò åõ áñéóôåß èåñìü ôï óåâáóìéüôáôï ê. ÄáíéÞë êáé ôç ÄÅ ôïõ ÐÉÉÅÔ.

7 Éïýëéïò - Áýãïõóôïò - ÓåðôÝìâñéïò 2010 «ÐEÑI THNOY» - 7 ΕΚΘΕΣΕΙΣ «Ï ÃÝñïò ôçò èüëáóóáò». êèåóç æùãñáöéêþò ôùí Êáôåñßíáò êáé ÄçìÞôñç ñçóôßäç (Äçìïôéêü Ó ïëåßï ÁñíÜäïõ, ). «ÉóìáÞë». êèåóç æùãñáöéêþò ôçò ê. ííáò Ãñçãïñßïõ (Ðíåõìáôéêü ÊÝíôñï Êïéíüôçôáò Ðáíüñìïõ, ). «Ç ÔÞíïò ìå áêïõáñýëåò». êèåóç æùãñáöéêþò ôïõ ê. ÉùÜííç ÐáñÜó ïõ (Ðýñãïò, áßèïõóá Íßêïò ÃáÀôçò, ). êèåóç æùãñáöéêþò êáé áãéïãñáößáò ÅéñÞíçò Öþóêïëïõ - ÑïõâÜ (Äçìáñ åßï ÔÞíïõ, ). Åñáóéôå íéêþ åéêáóôéêþ Ýêèåóç Êùí. Êïõêïõâßíç (Ðüëç ÔÞíïõ, éóüãåéï «Ìïó ïýëáò», ). êèåóç æùãñáöéêþò ÑïÀëáò ÌðïõæÝá (Ðíåõìáôéêü ÊÝíôñï Êïéíüôçôáò Ðáíüñìïõ, ). «ëëçíåò åéêáóôéêïß äçìéïõñãïß óôçí ÔÞíï». êèåóç æùãñáöéêþò (Äçìïôéêü Ó ïëåßï ÁñíÜäïõ, ). «Ôáîßäé óôï óýìðáí». êèåóç æùãñáöéêþò ôçò ê. ÍÜíáò Óôåñãéïðïýëïõ (Ðñïóêýíçìá Åîùìâïýñãïõ, ). ÁíáäñïìéêÞ Ýêèåóç Áñãýñç ÂéäÜëç (ÖáëáôÜäïò, Ðñþçí Êïéíüôçôá, ). «Ôçíéáêïß åóðåñéíïß». êèåóç æùãñáöéêþò Ãéþñãïõ ÐáóôÜêá (Äçìáñ åßï ÔÞíïõ, ). êèåóç æùãñáöéêþò - êåñáìéêþò ÃéÜííç ñõóïõëüêç - ÂéïëÝôôáò ÖáñÜêëá (Êáëëéôå íéêü åñãáóôþñé, Ëõ- íáöôéü, ). «Óöáãåßï 2010». êèåóç æùãñáöéêþò ôïõ ÃéÜííç Ãêßæç (ÔÞíïò, ÓðéôÜëéá, ). «Ìéêñïß åìåßò». ÏìáäéêÞ Ýêèåóç æùãñáöéêþò (Äçìïôéêü Ó ïëåßï ÖáëáôÜäïõ, ). êèåóç æùãñáöéêþò ÃéÜííç Êïýôñéêá (Ðýñãïò, þñïò ôý íçò «Öïýñíïò», ). «Ôïõ êüóìïõ üëï ôï öùò». êèåóç ôçò ê. ÌáñéÝëáò Êùíóôáíôéíßäïõ (Ðýñãïò, áßèïõóá Íßêïò ÃáÀôçò, ). «Êáôüøåéò». êèåóç öùôïãñáößáò ôïõ ê. Áñéóôåßäç Êïíôïãåþñãç (ÁãÜðç, áßèïõóá Ãñßæá, ). «ÌéêñÜ æùãñáöéêü ôáîßäéá». êèåóç æùãñáöéêþò ôïõ ê. Êùí. ÄåìåñôæÞ (ÅíïñéáêÞ áßèïõóá ÊÜìðïõ, ). «êèåóç óõëëåêôéêþí áõôïäéäüêôùí» [Ðáíáãéþôç ÊñïíôçñÜ êáé ÌÜñêïõ Ä. Öþóêïëïõ]. Ðáñïõóßáóç ôçò ðïéçôéêþò óõëëïãþò ôïõ ÌÜñêïõ Ä. Öþóêïëïõ «Ðñéí öýãù». «ÐñïóùðéêÝò ìáôéýò». êèåóç æùãñáöéêþò ôçò ê. Áéêáôåñßíçò ÐåôñïðïõëÝá (Ðýñãïò, áßèïõóá Íßêïò Ãá- Àôçò, ). «ÐáëéÜ ìïõ ôý íç êüóêéíï». êèåóç æùãñáöéêþò (decoupage) Êáôåñßíáò ÂïãéáôæÞ - ñçóôßäç (ÖáëáôÜäïò, Ðñþçí Êïéíüôçôá, ). «Ôáîßäé óôï üíåéñï». êèåóç æùãñáöéêþò ÃéÜííç ÊáñáâÜ (Äçìáñ- åßï ÔÞíïõ, ). «ÄéáäñïìÝò». êèåóç æùãñáöéêþò ôïõ ê. Êùí. ÄåìåñôæÞ (Ðýñãïò, áßèïõóá Íßêïò ÃáÀôçò, ). êèåóç óêåõþí êáé åñãáëåßùí ëáúêþò ôý íçò ôïõ ê. ÅõáããÝëïõ áôæþ (Ðíåõìáôéêü ÊÝíôñï Êïéíüôçôáò Ðáíüñìïõ, ). ΥΟ ΒΡΑ ΙΕΣ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΕΣ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ Åß áìå öýôïò ôç áñü íá æþóïõìå äõï âñáäéýò ãåìüôåò ðïßçóç! Ç ìéá Þôáí âýâáéá ìíçìüóõíï ãéá ôç Ìáñßá Ðáôñéíïý ðïõ Ýöõãå ôüóï íùñßò áðü êïíôü ìáò. ¹ôáí ôï âñüäõ ôçò 27 Éïõëßïõ 2010, óôï ºäñõìá Ôçíéáêïý Ðïëéôéóìïý. Ôçí åêäþëùóç, ðïõ ðñáãìáôïðïéþèçêå õðü ôçí áéãßäá ôïõ ÄÞìïõ ÔÞíïõ, åðéìåëþèçêå ï ê. Ãéþñãïò ÁëâÝñôçò, ðáñïõóßáóå ç ê. ÌáñéÜííá Êñçôéêïý êáé áðþããåéëáí ðïéþìáôá ôçò Ìáñßáò áðü ôéò ôñåéò ðïéçôéêýò ôçò óõëëïãýò ïé ê.ê. ÁããåëéêÞ ÃõöôïãéÜííç, ÌáñéÜííá Êñçôéêïý, ÄçìÞôñçò ÁñôÝìçò êáé ÉùóÞö ËéæÜñäçò. ΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΟ 1903 ΚΩΜΗ: Οδοιπορικό σε μονοπάτια αναμνήσεων Ç óçìáóßá ôçò åéêüíáò åßíáé ðñïöáíþò. Áêéíçôïðïéåß ôï ñüíï. ÐñïóöÝñåé óôç ìíþìç ôï áíáãêáßï åñýèéóìá íá áíáêáëýóåé óôéãìýò ðïõ ðýñáóáí. Ôï êõñéüôåñï üìùò åßíáé üôé óçìáäåýåé áíåîßôçëá ìéáí åðï Þ. ÁõôÜ áêñéâþò, êáé ðïëëü ðåñéóóüôåñá áêüìç, ðñïóöýñåé ç Ýêäïóç ôïõ Ëåõêþìáôïò ôïõ Åíùôéêïý Óõëëüãïõ Êþìçò - ÐåñÜóôñáò - Ìïíáóôçñßùí ìå ôïí ôßôëï «Ïäïéðïñéêü óå ìïíïðüôéá áíáìíþóåùí» (Êþìç, Áýãïõóôïò 2010). Ôï ëåýêùìá ìéá Üøïãç åêäïôéêþ äïõëåéü ðñïëïãßæåé ï éóôïñéêüò êáé èåïëüãïò ð. ÌÜñêïò Öþóêïëïò, ï ïðïßïò ôïðïèåôåß ôï óýíïëï ôùí ôåêìçñßùí óôï ïéêåßï ùñï ñïíéêü ôïõ ðëáßóéï. Óõã áñçôþñéá! Ç åðüìåíç åêäþëùóç ðñáãìáôïðïéþèçêå óôçí ðëáôåßá ôçò ÊéïõñÜò óôçí ÊáñäéáíÞ õðü ôçí áéãßäá ôçò Á- äåëöüôçôáò Ôçíßùí Êáñäéáíéùôþí óôéò 22 Áõãïýóôïõ 2010 êáé Þôáí á- öéåñùìýíç óôçí ðïéçôéêþ óõëëïãþ ôïõ ÄçìÞôñç ÁñôÝìç «Áëçèéíü ðáñáìýèé». «...êáé åßðåí Ýíáò êáëüò Èåüò, / ãåííçèþôù Ýíá éåñü íçóß åê öùôüò. / Êé ïìüñöçíå ôçò èüëáóóáò, / ôï ðýëáãïò ôïõ Áéãáßá», ãñüöåé ï ÄçìÞôñçò ÁñôÝìçò, óõìðõêþíïíôáò óå ìåóôïýò óôß ïõò ôçí éóôïñßá ôïõ ôüðïõ ôïõ. ¹ôáí ìéá õðýñï ç âñáäéü ðïõ Üñçêáí üëïé üóïé ðáñáâñýèçêáí. Êáé ðüëé ôçí åðéìýëåéá/óêçíïèåóßá åß å ç êáëþ ìáò ößëç, ç åîáéñåôéêü åõáßóèçôç êáé äçìéïõñãéêþ ÌáñéÜííá Êñçôéêïý. Ôçí åõèýíç ôçò ìïõóéêþò åðéìýëåéáò åß å ç ê. ÃéÜííá Áêñéâïðïýëïõ. Óôéò ìïõóéêýò äéáäñïìýò áêïëïõèþóáìå ôïõò äñüìïõò ôïõ ÈïäùñÞ ßïõ êáé ôïõ ÄçìÞôñç ÐáñÜó ïõ, åíþ ðïéþìáôá ôïõ ê. ÁñôÝìç áðþããåéëáí ïé ê.ê. ÃéÜííçò Óéþôçò, Ãéþñãïò ÁëâÝñôçò, Ìáßñç ÄçìïõëÜ, ÉùóÞö ËéæÜñäçò, ÁããåëéêÞ ÃõöôïãéÜííç, Ãéþñãïò Âåëáëüðïõëïò, Ìáñïõëéþ Ãêßæç, ííá Öéëéððïýóç êáé ÅéñÞíç ÃåùñãéÜäïõ. ΠΑΡΑ ΟΣΙΑΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΕΤΟΦΩΛΙΑ ÌáèÞìáôá ðáñáäïóéáêþò êåñáìéêþò ïñãüíùóå (12-14 Áõãïýóôïõ 2010) ôï Ìïõóåßï ÐáñáäïóéáêÞò ÊåñáìéêÞò ÔÞíïõ óôçí ÁåôïöùëéÜ ìå ôç ïñçãßá ôïõ ÄÞìïõ Åîùìâïýñãïõ. Ôï Ìïõóåßï ôçò ÁåôïöùëéÜò ëåéôïõñãåß ìå åðéôõ ßá Üñç óôéò Üïêíåò ðñïóðüèåéåò ôïõ Óõëëüãïõ Áåôïöùëéáíþí ÔÞíïõ. Äåí Ý ïõìå ðáñü íá óõã- áñïýìå ôï Óýëëïãï ãéá ôçí ôüóï äçìéïõñãéêþ äñüóç ôïõ. ΤΕΤΡΑ ΙΑ ΤΗΣ ΕΞΩΜΕΡΙΑΣ - ΙΙ Êõêëïöüñçóå, ìå åðéìýëåéá ôïõ ê. Êþóôá Äáíïýóç, ôï äåýôåñï ôåý ïò ôçò Ýêäïóçò «ÔåôñÜäéá ôçò ÅîùìåñéÜò», ôï ï- ðïßï ðåñéý åé åéóçãþóåéò áðü Çìåñßäåò ðïõ óõíäéïñãüíùóå ìå Üëëïõò öïñåßò ôï ðåñéïäéêü «ÔçíéáêÜ Óýììåéêôá» ôï 2009 óôçí ÅîùìåñéÜ. Óôçí ýëç ôïõ óõãêáôáëýãïíôáé ôá Üñèñá ôùí ê.ê. Êþóôá Áëåîüðïõëïõ, ÅíèõìÞìáôá áðü Ýíá äñáóôþñéï ðáðü ôïõ 18ïõ áéþíá óôïí Ðýñãï, Ãéþñãïõ Âßäïõ, Ïé äñüìïé ôïõ ïøéáíïý óôçí ÔÞíï, Êþóôá Äáíïýóç, Ç êñßóç(;) ôçò êáëëéôå- íéêþò ðáñüäïóçò óôçí ÔÞíï ôïõ ÌåóïðïëÝìïõ, Ìáñßáò Ó. Äåëáôüëá - ÐáãáíÝëç, Ç ÊáñäéáíÞ ôùí 50êáé, Êáôåñßíáò Ôæáâåëïðïýëïõ, ËïõêÜò Äïýêáò: Ï åéóçãçôþò ôçò ãáëëéêþò ðñùôïðïñßáò óôçí ÅëëÜäá, ÁëÝêïõ ÖëùñÜêç, þñá ôïõ Ðýñãïõ. Ç ôáõôüôçôá ìýó' áðü ôçí å- ôåñüôçôá, êáé Êþóôá Äáíïýóç, Ï ÐÜíïñìïò óôçí êáìðþ ôïõ 19ïõ ðñïò ôïí 20ü áéþíá. ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΤΗΣ ΤΗΝΟΥ Êõêëïöüñçóáí, ìå åðéìýëåéá ôïõ ê. Êþóôá Äáíïýóç, ôá ÐñáêôéêÜ ôçò Çìåñßäáò «Ãõíáßêåò ôçò ÔÞíïõ» ðïõ óõíäéïñãüíùóå óôéò ôï ðåñéïäéêü «ÔçíéáêÜ Óýììåéêôá» ìå ôï ºäñõìá Ôçíéáêïý Ðïëéôéóìïý êáé ôï Óýëëïãï Ãõíáéêþí ÔÞíïõ. Óôçí Ýêäïóç êáôá ùñïýíôáé ïé åéóçãþóåéò ôùí ê.ê.: Êþóôá Äáíïýóç, Ãõíáßêåò ôçò ÔÞíïõ, ÌÜ çò ÊáñáëÞ, Ãõíáßêåò êáé äçìüóéïò þñïò. Ç ðëáôåßá ôïõ Ðýñãïõ, ÆÝöçò ÐïôÞñç, Ãõíáßêåò ôçò ÔÞíïõ êáôü ôïõò ðåñéçãçôýò, Ìáñßáò Ðñùôüðáðá, Ãõíáßêåò ôçò ÔÞíïõ óôçí ôý íç, êáé ôïõ ð. ÌÜñêïõ Öþóêïëïõ, ÌÜãéóóåò óôçí ÔÞíï ôïõ 1700; Åðßóçò óõìðåñéëáìâüíïíôáé ôá êåßìåíá ôïõ Êþóôá Äáíïýóç, Ôï ãõíáéêåßï æþôçìá óôçí ÅëëÜäá ôïõ ÌåóïðïëÝìïõ. ÓêÝøåéò äõï åðéöáíþí Ôçíéáêþí, êáé ôïõ ÍéêïëÜïõ Óáêåëëßùíïò, Áé ùñáßáé ôçò ÔÞíïõ. ÖõóéêÜ ôï öáéíüìåíï á- íþêåé óôï ðáñåëèüí! ¼- ìùò äåí ðáýåé íá áðïôåëåß Ýíá äåßãìá áðü ôçí ðïëéôéêþ ìáò êïõëôïýñá. Ôá ðñüãìáôá, âýâáéá, Ý- ïõí åîåëé èåß êáé äåí Ý- ïõìå ðëýïí áíüãêç ôçí «áíüóôáóç» íåêñþí. Õ- ðüñ ïõí ìç áíéóìïß ðéï êïìøïß êáé ôåëåóöüñïé... Äéêáéïýôáé Ýíáò êïéíüò èíçôüò íá âüæåé ôç öùôïãñáößá ôïõ óå Ýíá Ý- íôõðï, ôçí Ýêäïóç ôïõ ïðïßïõ åðéìåëåßôáé; ùñßò áìöéâïëßá Ï É! Õ- ðüñ ïõí, üìùò êáé åîáéñýóåéò. ¼- ôáí Ý åé ôç óðüíéá ôý ç íá ðïæüñåé ìåôáîý ÐñïÝäñùí. Ôñåéò Ðñüåäñïé, ëïéðüí, óþæïõí êáé ôïí åëü éóôï å- ðéìåëçôþ Ýêäïóçò! Ãéá íá âñåèåß óôá áðïêáëõðôþñéá ôçò ôéìçôéêþò óôþëçò ãéá ôïí Îåíïöþíôá Óþ ï á- ðïèáíáôßóôçêå áðü ôïí «Õóôåñíéþôç» ãéáôñü ê. ÉÜóïíá ÌáñÜôï.

8 8- «Ðåñß ÔÞíïõ» Éïýëéïò - Áýãïõóôïò - ÓåðôÝìâñéïò ο ΙΕΘΝΕΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΗΝΟΥ «Óôçí ÔÞíï, ðïõ ôá áñ áßá ñüíéá åõíüçóáí ïé èåïß íá åßíáé áðýíáíôé á- ðü ôçí éåñü íþóï ÄÞëï êáé óþìåñá ôçí åõëüãçóå ï Èåüò íá åßíáé ôï ßäéï éåñü vþóïò, ó' Ýíá íçóß ðïõ ôï êáôïßêçóå ï Áßïëïò êáé ùò åê ôïýôïõ ôï äýñíïõí ïé Üíåìïé ôçò éóôïñßáò ôïõ Áéãáßïõ, âñéóêüìáóôå óþìåñá íá õðåíèõìßóïõìå óôïí åáõôü ðùò ïé ôý íåò êáé ç ëïãïôå íßá åßíáé ìéá áðüíôçóç óôç âáñâáñüôçôá êáé óôçí êáôþöåéá ms æùþò. Ôçí åðï Þ ôùí éó íþí áãåëüäùí èýëïõìå íá äåßîïõìå üôé õðüñ åé Ýíáò êüóìïò, ìéá ÅëëÜäá, ðïõ ìýóù ôçò ëïãïôå íßáò áíôéóôýêåôáé êáé ðïõ ìáò ëýåé ðùò ôßðïôå äåí åßíáé ðéï áíáãêáßï áðü ôçí áíüêôçóç ôçò óõëëïãéêþò áîéïðñýðåéáò. Æïýìå óå ìéá åðï Þ ðáñüäïîç, ó' Ýíáí êüóìï ðåñßåñãï, üðïõ ëáôñåýïíôáé ðåñéóóüôåñï ïé ðïéçôýò êáé ëéãüôåñï ç ðïßçóç. Aò èõìçèïýìå üôé ç ðïßçóç åßíáé ìéá Ïäýóóåéá ðïõ ìáò áñßæåé ôï ùñáßï ôáîßäé ôçò «ÉèÜêçò ôïõ ÊáâÜöç», Ýíá ôáîßäé ãïçôåõôéêü, ãåìüôï ðíåõìáôéêýò ðåñéðýôåéåò êáé áíáôüóåéò. Óôï 1ï ÄéåèíÝò Ëïãïôå íéêü ÖåóôéâÜë ôçò ÔÞíïõ èá Ý ïõìå ôçí åõêáéñßá ãéá ôñåéò ìýñåò íá ãíùñßóïõìå áðü êïíôü ðåæïãñüöïõò êáé ðïéçôýò, õðïãñáöýò êáé ìåãüëá ïíüìáôá, ìáæß ìå ü é êáé ôüóï ãíùóôïýò áëëü åîßóïõ óçìáíôéêïýò äçìéïõñãïýò ðïõ ìáò îåíáãïýí óôïí êüóìï ôçò ãñáöþò ôïõò. ïõí Ýñèåé áðü 19 äéáöïñåôéêýò þñåò êáé óå ôñåéò ìýñåò óôç þñá, ôï ÂùëÜî êáé ôïí Ðýñãï è áêïõóôïýí 14 äéáöïñåôéêýò ãëþóóåò...». Íôßíïò Óéþôçò Êáëëéôå íéêüò ÄéåõèõíôÞò Ç ãëþóóá ðïõ ñçóéìïðïéþ äåí åßíáé ïýôå Þôáí ðïôý ðáôñßäá ìïõ. Êáìßá ðñïäüôñá ãëþóóá äåí åßíáé ðáôñßäá. Ledo Ivo (ãåí. 1924, Âñáæéëßá) (ÌåôÜöñáóç: ÃÉÙÑÃÏÓ ÑÏÕÂÁËÇÓ) ÔñïìÜæåé ðüíôá ôï âáñý ìáò ðáñåëèüí ôñïìüæåé ç áöþãçóç üóùí Ý ïõí óõìâåß, / êáèþò ôç áñüæåé ç ãñáöþ óôï õ- ðýñèõñï / ôçò ðýëçò ðïõ êáèçìåñéíü äéáâáßíïõìå. Ôßôïò Ðáôñßêéïò (ãåí. 1928, ÅëëÜäá) ¹ôáí Ýíáò áóôýñáò Á ìåãýèïõò óôá ðïëéôéóôéêü äñþìåíá ôïõ Áéãáßïõ êáé ç ÔÞíïò ôõ åñþ ðïõ ôïí åãêïëðþèçêå! Åßêïóé ïêôþ ðïéçôýò êáé ðåæïãñüöïé á- ðü 19 þñåò êáôýèåóáí ôá ìý éá ôçò øõ Þò ôïõò ôñåéò ìýñåò, óôçí Ðüëç ôçò ÔÞíïõ, óôï ÂùëÜî êáé ôïí Ðýñãï. Ôï ôñéþìåñï, ëïéðüí, Éïõëßïõ 2010 ç ÔÞíïò åß å ôç ìåãüëç ôý ç íá öéëïîåíþóåé ôï Á ÄéåèíÝò Ëïãïôå íéêü ÖåóôéâÜë, ìéá åêäþëùóç åíôáãìýíç óôï Åõñùðáúêü Ðñüãñáììá Ðïëéôéóìïý ( ) ðïõ äéïñãüíùóáí ç «Êïéíùíßá ôùí (äå)êüôùí», ç Atlantis Productions, ôï éäåüãñáììá, ôï ÐáíåëëÞíéï Éåñü º- äñõìá Åõáããåëéóôñßáò ÔÞíïõ, ïé ÄÞìïé ÔÞíïõ êáé Åîùìâïýñãïõ êáé ôï ºäñõìá Ôçíéáêïý Ðïëéôéóìïý. Øõ Þ ôçò äéïñãüíùóçò êáé êáëëéôå íéêüò äéåõèõíôþò ôïõ ÖåóôéâÜë ï Ôçíéáêüò ðïéçôþò ê. Íôßíïò Óéþôçò. Ç Áäåëöüôçôá ôùí Ôçíßùí åí ÁèÞíáéò, ðïõ óôï ìýôñï ôùí äõíüìåþí ôçò óôþñéîå ôç äéïñãüíùóç, ïöåßëåé íá óõã- áñåß ôïí åìðíåõóôþ ôçò êáé üëïõò ü- óïõò óõíýâáëáí óôçí åðéôõ ßá ôçò. Ç ÔÞíïò åß å óôç óðüíéá ôý ç íá ãßíåé ãéá 3 ìýñåò êýíôñï ôïõ ðáãêüóìéïõ ëïãïôå íéêïý åíäéáöýñïíôïò êáé åìåßò ïé Ôçíéáêïß íá äïýìå áðü êïíôü êáé íá áêïýóïõìå óçìáíôéêïýò åêðñüóùðïõò ôçò ëïãïôå íßáò ôïõ êüóìïõ. Êáé, Ýôóé êüðùò áõèáßñåôá, åðéëýîáìå íá óáò õ- ðåíèõìßóïõìå êåßìåíá ôñéþí äçìéïõñãþí áðü ôïõò 28 ðïõ óõììåôåß áí: ôùí Ivo Ledo (Âñáæéëßá),Ôßôïõ Ðáôñßêéïõ (ÅëëÜäá), êáé Moma Radic (Óåñâßá). Ç ðáôñßäá ìïõ Ç ðáôñßäá ìïõ äåí åßíáé ç ðïñôïãáëéêþ ãëþóóá. Êáìßá ãëþóóá äåí áðïôåëåß ðáôñßäá. Ç ðáôñßäá ìïõ åßíáé ç ôñõöåñþ ìáëáêþ ãëïéþäçò ãç üðïõ ãåííþèçêá êé ï áýñáò ðïõ öõóüåé óôï Ìáóéü Åßíáé ôá êáâïýñéá ðïõ ôñý ïõí ìåò óôç ëüóðç ôùí âüëôùí êé ï ùêåáíüò ðïõ ôá êýìáôá ôïõ âñý- ïõí óõíý åéá ôá ðüäéá ìïõ üôáí ïíåéñåýïìáé. Ðáôñßäá ìïõ åßíáé ïé íõ ôåñßäåò ðïõ êñýìïíôáé áðü ôá äïêüñéá óôéò óêïñïöáãùìýíåò åêêëçóßåò, Ïé ôñåëïß ðïõ ïñåýïõí ôï óïýñïõðï óôï ßäñõìá êïíôü óôç èüëáóóá, êé o ïõñáíüò âáñõöïñôùìýíïò ìå ôïõò áóôåñéóìïýò. Ðáôñßäá ìïõ åßíáé ïé óåéñþíåò ôùí ðëïßùí Êé ï öüñïò óôï ëüöï øçëü. Ðáôñßäá ìïõ åßíáé ôï Ýñé ôïõ æçôéüíïõ óôï öùôåéíü ðñùéíü. Åßíáé ôá óáðéóìýíá íáõðçãåßá êáé ôá íáõôéêü íåêñïôáöåßá üðïõ ïé öõìáôéêïß êáé ìå åëïíïóßá ðñïãïíïß ìïõ äåí óôáìáôüí íá âþ ïõí êáé íá ôïõñôïõñßæïõí ôéò êñýåò íý ôåò êáé ç ìõñùäéü ôçò æü áñçò óôéò áðïèþêåò ôïõ ëéìáíéïý êáé ïé ôßãêåò ðïõ ëõóóïìáíïýí óôá äß- ôõá ôùí øáñüäùí êáé ïé áñìáèéýò ôá êñåììýäéá êïõëïõñéáóìýíåò óôï óêïôüäé êáé ç âñï Þ ðïõ ðýöôåé ðüíù óôá é- èõïôñïöåßá. Ç Ðýëç ôùí Ëåüíôùí Ôá ëéïíôüñéá åß áí áèåß áðü ñüíéá ïýôå Ýíá äåí âñéóêüôáí ó üëç ôçí ÅëëÜäá Þ ìüëëïí Ýíá ìïíá éêü óôçí Ðåëïðüííçóï ùñßò í áðåéëåß ðéá êáíýíáí þóðïõ ôï óêüôùóå êé áõôü ï ÇñáêëÞò. Ùóôüóï ç èýìçóç ôùí ëéïíôáñéþí ðüôå äåí Ýðáøå íá ôñïìüæåé ôñüìáæå ç åéêüíá ôïõò óå èõñåïýò êáé áóðßäåò ôñüìáæå ô ïìïßùìá ôïõò óôá ìíçìåßá ôùí ìá þí ôñüìáæå ç áíüãëõöç ìïñöþ ôïõò óôï ðýôñéíï õðýñèõñï ôçò ðýëçò. ºóá Ðüóï ãñþãïñá ìáò ðþñå ï ýðíïò ºóá ðïõ ãåëüóáìå ìå ôï íïýäé óôï ìüãïõëï Èõóßá ØçëÜ óôçí êïñõöþ ôïõ Ý åé ðüíôá éüíé ôóé ìïõ åßðáí ïé êùðçëüôåò ùñßò êáéñü ãéá åéñïíïìßåò. Êáé óõíý éóáí íá ëüìíïõí áêïýãïíôáò ôï íåñü. Moma Radic (ãåí. 1969, Óåñâßá) ΝΤΙΝΟΣ ΣΙΩΤΗΣ, ο ποιητής των περιοδικών... ÃåííÞèçêå óôçí ÔÞíï ôï 1944 êáé óðïýäáóå ÍïìéêÜ óôçí ÁèÞíá êáé ÓõãêñéôéêÞ Ëïãïôå íßá óôï Óáí Öñáíóßóêï üðïõ Ýæçóå áðü ôï 1971 Ýùò ôï ÅñãÜóôçêå ùò Óýìâïõëïò Ôýðïõ óôçí Ðñåóâåßá ôçò ÅëëÜäáò óôïí ÊáíáäÜ êáé óôá ÃåíéêÜ Ðñïîåíåßá ôçò ÅëëÜäáò óôç ÍÝáò Õüñêç êáé ôç Âïóôþíç. Åìöáíßóôçêå óôá ãñüììáôá ìå ôç óõëëïãþ «Áðüðåéñá» (Éùëêü, 1969). åé åêäþóåé äåêáåðôü âéâëßá ðïßçóçò, åê ôùí ïðïßùí ôñßá óôá áããëéêü êáé Ýíá óôá ãáëëéêü, äýï ìõèéóôïñþìáôá, ìßá íïõâýëá êáé ìßá óõëëïãþ ìå áöçãþìáôá. ÐïéÞìáôÜ ôïõ Ý ïõí ìåôáöñáóôåß óôá ãáëëéêü, áããëéêü, ãåñìáíéêü, éôáëéêü, éóðáíéêü, ñïõìáíéêü êáé êéíåæéêü. Á- ðü ôï 1971 Ý åé åêäþóåé äýêá ðïëéôéêü êáé ëïãïôå íéêü ðåñéïäéêü óôï Óáí Öñáíóßóêï, ôçí ÏôÜâá, ôç ÍÝá Õüñêç, ôçí ÁèÞíá êáé ôç Âïóôþíç. ÓÞìåñá åêäßäåé ôá «(äý)êáôá» óôçí ÁèÞíá êáé ôï «MondoGreco» óôç Âïóôþíç. ÔéìÞèçêå ôï Á Êñáôéêü Âñáâåßï Ðïßçóçò ãéá ôç óõëëïãþ Áõôïâéïãñáößá åíüò óôü ïõ, «ÊÝäñïò» (ÁèÞíá 2007). Áðü ôá ôåëåõôáßá Ýñãá ôïõ: Ç ðïéçôéêþ óõëëïãþ Îåöëïõäßæïíôáò ôï ðïßçìá. ÐïéÞìáôá ãéá ôï ðïßçìá, ôçí ðïßçóç, ôïí ðïéçôþ, «Áðüðåéñá» (ÁèÞíá 2010), ç ÐïéçôéêÞ ÖùôïãñáöéêÞ ðåñßëçøç, óå óõíåñãáóßá ìå ôïí Áñéóôåßäç Êïíôïãéþñãç, «ÄÞìïò Åîùìâïýñãïõ ÔÞíïõ», (ÁèÞíá 2010) êáé ç ìåôüöñáóç (ìáæß ìå ôïí ÓôñáôÞ áâéáñü) ôïõ âéâëßïõ ðïéçìüôùí ôïõ Charles Simic, Ç ìïõóéêþ ôùí Üóôñùí, «Êïéíùíßá ôùí (äå)êüôùí» (Éïýíéïò 2010).

9 Éïýëéïò - Áýãïõóôïò - ÓåðôÝìâñéïò 2010 «ÐEÑI THNOY» - 9 Η ΜΑΡΜΑΡΟΤΕΧΝΙΑ ΣΤΗΝ ΤΗΝΟ ΣΗΜΕΡΑ «Óôïí ÐÜíïñìï êáé óôá Üëëá ùñéü, ïé óçìåñéíïß ìáñìáñïãëýðôåò äéáôçñïýí ôçí ðáñüäïóç, áëëü êáé ôçí áíáíåþíïõí, áöïý ðáñüäïóç äå óçìáßíåé óôáóéìüôçôá áëëü áíáäçìéïõñãßá ìýóá áðü ôá óõóôáôéêü óôïé- åßá ôïõ ôïðéêïý ðïëéôéóôéêïý ðåñéâüëëïíôïò. Åäþ, ç êáñäéü ôïõ ìáñìüñïõ äåí Ýðáøå íá êôõðü,o Þ ïò ôïõ ìáíôñáêü íá êáìðáíßæåé, ôá åñãáóôþñéá óôá ùñéü êáé óôçí ÁèÞíá óõíå ßæïõí íá óêáëßæïõí ôýìðëá êáé ìíçìåßá, ç êáëëéôå íéêþ ðáñáãùãþ íá áíïßãåé íýïõò äñüìïõò, ôá ìïõóåßá íá èõìßæïõí ôï ðáñåëèüí êáé ç Ó ïëþ Êáëþí Ôå íþí ôïõ Ðýñãïõ íá ðëüèåé ôï ìýëëïí. Äåí Ýðáøáí íá âãáßíïõí áããýëïé áðü ôá Ýñéá ôùí ìáñìáñüäùí ìáò», ãñüöåé óôïí ðñüëïãï ôïõ êáôáëüãïõ ôçò Ýêèåóçò «Ç ìáñìáñïôå íßá óôçí ÔÞíï óþìåñá» ï êáô åîï Þí ìåëåôçôþò ôçò ôçíéáêþò ìáñìáñïãëõðôéêþò åðïðïéßáò ï Äñ Ëáïãñáößáò - Åèíïëïãßáò ê. ÁëÝêïò Å. ÖëùñÜêçò. ùñßò áìöéâïëßá äå Ýðáøáí íá âãáßíïõí «áããýëïé» áðü ôá Ýñéá ôùí ôçíéáêþí ìáñìáñïãëõðôþí, ìüíï ðïõ êé ïé «áããýëïé» êüèå åðï Þò åßíáé äéáöïñåôéêïß. Êáé áõôü åßíáé ï ðëïýôïò ôçò ìåãüëçò áõôþò ðáñüäïóçò ðïõ äåí êáôáëþãåé óå óôåßñá åðáíüëçøç, áëëü êüôù âýâáéá êáé áðü ôçí ðßåóç ôçò áãïñüò, áëëü êáé ôïí ðñïóùðéêü áéóèçôéêü ðñïâëçìáôéóìü ôùí äåîéïôå íþí ôçò ðáíïñìßôéêçò óìßëçò ìðïñåß íá «áíáêáéíßæåôáé åê âüèñùí», íá îáíáêôßæåôáé êáé ðüëé áðü ôçí áñ Þ, ùñßò ç ñþîç íá áêõñþíåé ôçí ôáõôüôçôá. Ãé' áõôü äåí õðüñ åé êáëýôåñç áðüäåéîç áðü ôçí Ýêèåóç «Ç ìáñìáñïôå íßá óôçí ÔÞíï óþìåñá», ðïõ Ýäùóå ìéá äñïóåñþ ðíïþ óôï èåñìü êáëïêáßñé ðïõ ðýñáóå. Äåí åßíáé åîüëëïõ êáèüëïõ ôõ áßï üôé ï üíôùò êáëáßóèçôïò êáôüëïãïò ôçò Ýêèåóçò ðïëý ãñþãïñá åîáíôëþèçêå êáé ç ÉóôïñéêÞ Êïéíüôçôá Ðáíüñìïõ áíáãêüóôçêå íá ôïí åðáíåêäþóåé. Åßêïóé åêèýôåò, çëéêßáò áðü 82 Ýùò 27 åôþí, ìáò ðñüóöåñáí ôá äåßãìáôá ôçò äçìéïõñãéêþò ôïõò Ýêöñáóçò. ¼- ëïé óôüèçêáí ìå èáõìáóìü áðýíáíôé óôçí ðñüóöáôç äïõëåéü ôùí ìáñìáñïãëõðôþí ôïõ ôüðïõ ìáò, ìéá äïõëåéü áñêåôü äéáöïñåôéêþ áðü åêåßíç ðïõ åß áìå äåé ðñéí áðü ñüíéá üôáí åß å ãßíåé, êáé ðüëé óôïí ßäéï þñï, óôï Ðíåõìáôéêü ÊÝíôñï Ðáíüñìïõ, ç ïìüëïãþ ôçò. Áõôü, âýâáéá, óçìáßíåé ðïëëü. ÊáôÜ âüóç áëëáãþ ôùí ïéêïíïìéêþí óõíèçêþí. Ïé ïéêïíïìéêýò óõíèþêåò êáé ôá ãïýóôá áëëçëïóõìðëýêïíôáé êáé åðéâüëëïõí, Þ ìüëëïí êáôåõèýíïõí ôï äçìéïõñãü óå íýïõò äñüìïõò. Áõôü, üìùò, óå êáìéü ðåñßðôùóç äå óçìáßíåé üôé ï ôçíéáêüò ìáñìáñïãëýðôçò åßíáé äýóìéïò ôçò áíüãêçò êáé ìüíïí. Áíôßèåôá ç áíüãêç óõíéóôü ìüíïí ôï íýï ðëáßóéï äñüóçò. Ï ðñïâëçìáôéóìüò åßíáé åëåýèåñïò íá ðåñéðëáíçèåß óôá ðéï ôïëìçñü ìïíïðüôé êáé ç äåîéïôå íßá, ç âáèéü ãíþóç ôïõ õëéêïý êáé ç ìáêñü Üóêçóç, èá Ýëèåé íá äþóåé óôá üíåéñá óüñêá êáé ïóôü. ôóé óôçí Ýêèåóç ôïõ êáëïêáéñéïý ðïõ ìáò ðýñáóå ôá åß áìå üëá. öñáóç åñ üôáí ðéï ðßóù. Áêüìç êáé ôïëìçñýò ðáñåìâüóåéò, üðùò åêåßíç ôïõ áåßìíçóôïõ Ìé Üëç ÊïõóêïõñÞ óôç âüóç ôïõ Çñþïõ óôï ëüöï Å- ëåõèåñßáò óôá ÐëáôåéÜ, ðïõ ñçóéìïðïßçóå ôçí îåñïëéèéü ôïõ ôüðïõ ôïõ ùò öüíôï ãéá ôï èõñåü, Þôáí ðüíôá ðåñéïñéóìýíåò. Ôï âëýðïõìå áõôü êáèáñü óôï Ýñãï ôïõ ðñåóâýôåñïõ ôùí åêèåôþí, ôïõ ê. Á- íôþíç Âßäïõ (ãåí. 1928). Ï ê. Âßäïò áíþêåé óôç óðïõäáßá åêåßíç ãåíéü ôùí Åîùìåñéôþí ðïõ ôç óçìüäåøå ï ðüëåìïò, ç îýíç êáôï Þ êáé ç áóéôßá. Óôç ãåíéü ðïõ äåí Ýöõãå, áëëü Ýìåéíå ðßóù êáé ìå ôï ìü èï ôçò áíüóôçóå ôïí ôüðï. Ç óêüëá ôïõ, ðïõ ìðïñåß íá ôç äåé êáíåßò óå öõóéêü ìýãåèïò óôçí Á- ãßá ÐáñáóêåõÞ Õóôåñíßùí (Ýñãï Íéê. ÑÞãïõ Þ ÓõëéâÜíç, áñ Ýò 20ïý áé.), äåí åßíáé áðëü Ýíá êïìøïôý íçìá, áëëü êáé Ýíá êïñõöáßï äåßãìá äåîéïôå íßáò ðïõ áðáéôåß ü é ìüíïí õðïìïíþ êáé åðéìïíþ (72 ìýñåò äïõëåéü) είγματα εκθεμάτων που μαρτυρούν τo υψηλό αισθητικό επίπεδο της πανορμίτικης μαρμαρογλυπτικής Ο πρεσβύτερος των εκθετών κ. Αντώνης Βίδος (γεν. 1928) δίπλα στα έργα του. Μόνο για τη σκάλα του χρειάστηκε 72 μέρες (6 για κάθε σκαλί!). Ο κ. Βίδος, δάσκαλος στην κιθάρα και το μουζούκι, εξαίρετος μαρμαρογλύπτης, ανάστησε τη φαμίλια του ως ναυτικός και λατόμος. Η ζωή πάντα χάραζε τις δικές της προτεραιότητες! Ðñþôá áð üëá õøçëþò óôüèìçò ôå- íéêþ äåîéüôçôá êáé Üøïãá äåßãìáôá åõëüâåéáò óôçí ðáñüäïóç, áëëü êáé áíáæçôþóåéò íýùí, ìïíôýñíùí ìïñöþí. ùñßò áìöéâïëßá êáôáãñüöïíôáé åðéäñüóåéò áðü ôç äéåèíþ ðñùôïðïñßá óôï þñï ôçò ðëáóôéêþò êáè' üëï ôïí 20ü áéþíá. ¼ìùò êé áõôýò äåí åßíáé áðëýò áðïìéìþóåéò, áëëü ìåôáðëüèïíôáé êáé áðïêôïýí êáéíïýñãéá, ðñïóùðéêþ ôáõôüôçôá. Óçìåéþíïõìå ìüëéóôá ôçí ôüëìç ôùí ìáñìáñïãëõðôþí ìáò ðïõ áêüìá êáé óå ëáôñåõôéêïýò þñïõò üðùò óôï Óáíôßóéìï óôçí ÊáñäéáíÞ Ýöåñáí ôï êáéíïýñãéï, ôç íýá éäýá íôõìýíç ìå ëáúêü Þ êáé ìïíôýñíï ñïý ï. íá Üëëï óçìáíôéêü óçìåßï ðïõ óõãêåíôñþíåé ôï åíäéáöýñïí ôïõ åñåõíçôþ ôçò ðáíïñìßôéêçò ëáúêþò êáëëéôå íéêþò ðáñüäïóçò åßíáé ç åîýëéîç ôçò èåìáôïëïãßáò ðåñéå üìåíï êáé öüñìá á- íüëïãá ìå ôçí åðï Þ. Óôéò ðáëáéüôåñåò ãåíéýò, üôáí óôç ìáñìáñïãëõðôéêþ, ðüíôá ãéá ëüãïõò áíüãêçò ðïõ êáèüñéæå ç ðåëáôåßá, ôï êýñïò ôï åîáóöüëéæå ç äåîéïôå íßá, ç ôüëìç, ç åëåõèåñßá óôçí ÝêáëëÜ êáé ó åäéáóôéêþ äåéíüôçôá. Ç æùþ, üìùò, üðùò êáé óå ðïëëïýò Üíôñåò åêåßíçò ôçò åðï Þò Üñáîå Üëëïõò äñüìïõò, äåí ôïõò Üöçóå íá ðüñïõí åêåßíïí ðïõ ðïèïýóå ç øõ Þ ôïõò. «óôï äåýôåñï Ðáãêüóìéï ðüëåìï», óçìåéþíåé ï ê. Âßäïò, «âñýèçêá óáí íáýôçò óôç ÌÝóç ÁíáôïëÞ. Ç ìáñìáñïôå íßá ìå ôç ëþîç ôïõ ðïëýìïõ äåí åß å æþôçóç, Ýôóé âñýèçêá íá äïõëåýù óå êáàêéá óöïõããáñüäéêá êáé øáñüäéêá êáé áñãüôåñá óå ðëïßá ðïíôïðüñá ìý ñé ôï Áðü ôï 1958 ðéüíù äïõëåéü óôá ëáôïìåßá ðñüóéíïõ ìáñìüñïõ, üðïõ äïýëåøá ùò ôï 1988, ïðüôå êáé óõíôáîéïäïôþèçêá. Áðü ôüôå ìý ñé óþìåñá äïõëåýù åñáóéôå íéêü ôçí ôý- íç ðïõ Ýìáèá ìéêñüò». ÓÞìåñá, üìùò, ðïõ ïé öüñìåò áðåëåõèåñþèçêáí áðü ôçí Üêáìðôç áõóôçñüôçôá ôïõ ðáñåëèüíôïò, ç äåîéïôå íßá, ùñßò âýâáéá íá Üíåé ôçí áîßá ôçò, êüíåé Ýíá âþìá ðßóù êáé ôï ðñïâüäéóìá ôï ðáßñíåé äßêáéá ç óýëëçøç, ôï ðåñéå üìåíï, ï óõìâïëéóìüò ôïõ Ýñãïõ. Áõôü ðïõ Þ- ôáí êáíüíáò óôç «ëüãéá» êáëëéôå íéêþ Ýêöñáóç, åðéâüëëåôáé ôþñá êáé óôï ëáúêü ôå íßôç ôïõ ìáñìüñïõ. Å- îüëëïõ, üðùò, óçìåéþíåé êáé ï ê. ÐÝôñïò Ìáñìáñéíüò (ãåí. 1970): «ôá Ýñãá ôïõ åöáñìüæïíôáé [êáé] óå äéáêïóìþóåéò åîùôåñéêþí êáé åóùôåñéêþí þñùí». Íá, ëïéðüí, Ýíáò þñïò ðïõ ìðïñïýí íá âñïõí ôç èýóç ôïõò ü é ìüíïí êñþíåò, ôæüêéá êáé êïõðáóôýò, áëëü êáé Üëëá Ýñãá ìå êáèáñü äéáêïóìçôéêü áñáêôþñá üðùò ôï éóôéïöüñï ôïõ ê. Áíôþíç ïíäñïãéüííç, êüôé ðïõ äå èá ìðïñïýóå íá öáíôáóôåß ï ìáñìáñïãëýðôçò ôùí ðñïçãïýìåíùí äåêáåôéþí. íáò Üëëïò, ëïéðüí, áãýñáò ðíýé óôçí ôçíéáêþ ìáñìáñïãëõðôéêþ ðïõ ðëçóßóôéá ìðþêå ðëýïí óôïí 21ï áéþíá. íáò áãýñáò áéóéïäïîßáò ãéá íýåò ðñùôüôõðåò äçìéïõñãßåò. Êþóôáò Äáíïýóçò Γράφημα με τις ηλικίες των 20 εκθετών. Με δεδομένο ότι πολλοί νέοι, «μαχόμενοι» μαρμαρογλύπτες, δεν μπόρεσαν να λάβουν μέρος στην Έκθεση, τα στοιχεία είναι αισιόδοξα. Οι Πανορμίτες θα συνεχίσουν για πολλές ακόμη δεκαετίες να δίνουν το «ρυθμό» στη μαρμαρογλυπτική της χώρας μας, αμιλλώμενοι αντάξια τους Ιταλούς συναδέλφους τους.

10 10 - «Περί Τήνου» Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2010 ΜΑΤΘΑΙΟΣ ΜΑΘΙΟΛΑΚΗΣ ΕΝΑΣ ΑΓΝΩΣΤΟΣ ΘΑΛΑΣΣΟΜΑΧΟΣ ΤΟΥ ΕΙΚΟΣΙΕΝΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΥΡΓΟ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ - ΑΡΧΕΙΟ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΕΘΝΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ (ΑΑΕΒΕ) Του ημητρίου Γεωργ. Σοφιανού Ιστορικού - Θεολόγου Ένας θαρραλέος ναυμάχος, αλλά και επίλεκτος στρατιώτης της Ελληνικής Ε- πανάστασης υπήρξε ο Τήνιος Ματθαίος Μαθιολάκης. Αδικημένος «êáß ðïëëü ðáèþí», αγράμματος, ζήτησε βοηθούντων των συνδημοτών του με αίτηση προς το Βασιλικόν Επαρχείον Τήνου να του απονείμει το νεοσύστατο ελληνικό κράτος δικαιοσύνην «[áíüëïãïí ô~ùí ]ïðïßùí {åêáìá ]õðýñ ô~çò ðáôñßäïò èõóé~ùí». Ο Μαθιολάκης υπηρέτησε δίπλα σε μεγάλους και τολμηρούς επαναστάτες, τόσο στη θάλασσα όσον και στην ξηρά, στην κρίσιμη καμπή του Αγώνα, στο διάστημα Παραβιάζοντας μάλιστα τον κανόνα που θέλει τους Τήνιους ναυμάχους να αγωνίζονται με γνωστούς Ψαριανούς μπουρλοτιέρηδες, ο Μαθιολάκης συνέδεσε τη δράση του με την ι- στορία της ηρωικής Ύδρας, τόσο συνεργαζόμενος με Υδραίους αγωνιστές (πελεμπίνης), ακόμη και στις τραγικές στιγμές του ολοκαυτώματος της Μαύρης Ράχης, όσον και με την υπεράσπιση της κινδυνεύουσας από τον Ιμπραήμ Ύδρας, με τα στρατεύματα του αδάμαστου Μακεδόνα Καρατάσου. Η επί της εξετάσεως των εκδουλεύσεων Επιτροπή, παραλαμβάνοντας τον α- πό το 1846 φάκελο της αιτήσεως του Μαθιολάκη, κατέγραψε τελικά το 1865 στο Παλαιό Μητρώο Αγωνιστών τον Πανορμίτη ήρωα με το βαθμό του «Ναύτη». Στο Μητρώο ο τελευταίος αναφέρεται στον αριθμό 1929, με απόφαση συνεδρίασης 95/48 και αρ. πρωτ , ενώ συνοδεύει τους αριθμούς αυτούς η χαρακτηριστική φράση «å{éò ôéíáò [åêóôñáôåßáò Íáýôçò». ΤΑ ΒΕΒΑΙΩΤΙΚΑ Μελετώντας τα έγγραφα που κατέθεσε ο ίδιος (βλ. κυτίο 116 / φάκ. 13, Α.Α.Ε. Β.Ε.) διαπιστώνουμε την έντονη προσπάθεια των συγχωριανών του και του δημάρχου Πανόρμου μαζί ν αποδείξουν στη σεβαστή Επιτροπή τα ανδραγαθήματα του Μαθιολάκη, αφού τα σημαντικά «[åðéóõíçìýíá [åíäåéêôéêü... [åê ôõ- áßïõ óõìâüíôïò [áðùëýóèçóáí». Στα χαρτιά του αναγράφεται πως «]ï å[éñçìýíïò å]õñßóêåôáé å[éò [åó Üôçí ðôù ßáí, \åíåêá ô~ùí [áëëåðáëëþëùí äõóôõ çìüôùí ôïõ êáß ô~ùí ]õðýñ ôï~õ [áã~ùíïò èõóé~ùí ôïõ» (έγγραφο εννέα συνδημοτών, Κωμοπόλει Πύργου τήν 10. [áðñéë ) και «{çäç äõóôõ ~ùí ìþ äõíüìåíïò íü [åîïéêïíïìþó?ç ôüò [áíüãêáò ô~çò ï[éêïãåíåßáò ôïõ óõãêçìýíçò [áðü ôýóóáñáò øõ Üò» (πιστοποιητικό δημάρχου Πανόρμου Π. Καραμανλή - Πάνορμος τήν 8. Μαΐου 1846). Ασφαλώς ο Μαθιολάκης θα είχε αποσπάσει αξιόλογα πιστοποιητικά από ριψοκίνδυνους καταδρομείς του Αγώνα, σε ξηρά και θάλασσα, αλλά άγνωστο σε μας συμβάν οδήγησε στην απώλεια των πολύτιμων βεβαιωτικών. Σε όλα τα έγγραφα υπάρχει συμπληρωματική επικύρωση της «[áëçèåßáò ôï~õ ðåñéå ïìýíïõ» από τον τότε (1846) δήμαρχο Π. Καραμανλή. Πρώτος από τους εννέα συνδημότες υπέγραψε το πιστοποιητικό του Μαθιολάκη ο άλλος ακούραστος επαναστάτης της Τήνου Γιαννούλης Χαλαπάς, ο οποίος κράτησε για ένα διάστημα κοντά του τον ήρωά μας και τούτο αποδεικνύεται βεβαιώνουν οι υπογράφοντες από «ôüí êáôüëïãïí ô~ùí óôñáôéùô~ùí» (του Χαλαπά) όπου «öáßíåôáé [åããåãñáììýíïò». Ο παραπάνω κατάλογος βέβαια δεν έχει βρεθεί ακόμη σε κάποια ιστορική πηγή. υστυχώς ο Γιαννούλης Χαλαπάς δεν άφησε φάκελο με τις εκδουλεύσεις του στο Αρχείο Αγωνιστών Ε.Β.Ε. Το ό- νομά του υπάρχει στο Αρχείο Ύδρας (Α.Υ., τόμ. Η, σ. 350 ) αναφερόμενος ως «êáðéôüíéïò ô~ùí { Åîù Ìåñ~ùí, ùñßïí Ðýñãïò, ìåôü ô~ùí ðýñéî» (Βλέπε και Ãåþñãéïò Íéê. [ ÁìéñáëÞò, ] Ç óõìâïëþ ô~çò ÔÞíïõ..., ó. 59, êáé Ãåþñãéïò [ É. Äþñéæáò, ] Ç Ô~çíïò [åðß ôïõñêïêñáôßáò..., ó. 431). ΜΕ ΤΟΝ ΜΠΕΛΕΜΠΙΝΗ Η θητεία του Μαθιολάκη στο πλοίο του καπετάν Κωνσταντή Μπελεμπίνη περιλάμβανε ριψοκίνδυνες αποστολές και πυρπολήσεις, σύμφωνα με τις ιστορικές αναφορές. Ο Ανδρέας Μιαούλης δήλωνε πως το πλοίο που κυβερνούσε ο καπετάν Κωνσταντής ήταν «\åí [áðü ôü ñçóéìþôåñá ðëï~éá ôï~õ óôüëïõ» (Α.Υ., τόμ. ΙΑ, σ. 127).Μέσα σ αυτό ο τολμηρός ναυμάχος είχε από λείας (πρέζας) «\ïðëá êáß ðïëåìïöüäéá - ìïñôüñé ìðñïýôæéíïí, ]åðôü êáíüíéá \ïìïéá êáß ðýíôå óéäçñ~á» (Α.Υ., τόμ. Ι, σ. 127), έ- κανε διανομές τροφίμων «ðáîéìüäé êáß ìðáêáëüïí êáß ôõñß» (Α.Υ., τόμ. ΙΑ, σ. 296), μετέφερε «óöá~éñáò 4000 êáß ðõñ~éôéí âáñýëéá 150» (Α.Υ., τόμ. ΙΑ, σ. 303), συνόδευε πυρπολικά (Α.Υ., τόμ. ΙΑ, σ. 296). Τα κατορθώματα του πληρώματος του Μπελεμπίνη, επομένως και του Μαθιολάκη, αναφέρει στο ημερολόγιό του και ο Τσαμαδός περιγράφοντας γεγονότα των ετών 1824 και Γράφει πως το πλοίο των παραπάνω αγωνιστών διέπρεψε τόσο στο ρόλο της «βάρδα κόστας» (κατασκοπεία) όσο και στις θαλάσσιες συγκρούσεις, δίπλα στα μπουρλότα των. Καλογιάννη, Θεοχάρη, Βατικιώτη, Ματρόζου, Πιπίνου (σ. 98, 103), τότε που «[áñáðüäåò {åðåóáí å[éò ôþí èüëáóóáí» (σ. 98) και μετά (αυτή) «[åãýìéóå Ôïýñêïõò» (σ.99 ). Πολύτιμες πληροφορίες για το καράβι του Μαθιολάκη αντλούμε από τον φάκελο του αγωνιστή Σπυρ. Καρά από τον Πόρο (βλ. κυτίο 77 / φάκ. 18, Α.Α.Ε. Β.Ε.), όπου περιγράφεται η δράση του ηρωικού καπετάν Κωνσταντή. Το πολεμικό λοιπόν ονομάζονταν «Èåìéóôïêë~çò» êáé «ðáñåõñýèç å[éò ôþí ôüôå íáõìá ßáí ôï~õ Ìåóïëïããßïõ, ÊÜóïõ, å[éò ~éïí...» (έγγρ. Ðüñ?ù 30 7âñßïõ 1837). Στο συντροφοναύτη Καρά παρέδωσε ο ίδιος ο Μπελεμπίνης πιστοποιητικό, με την αυθεντική υπογραφή του τελευταίου. Αυτό το χαρτί πρέπει να ήταν ί- διο με αυτό που θα παρέδωσε ο Υδραίος ναυμάχος και στον Τήνιο ναύτη αλλά, όπως προαναφέραμε, τα έγγραφά του «[áðùëýóèçóáí». Σώζεται ακόμη το βεβαιωτικό που παρέδωσε ο Μπελεμπίνης σ έναν άλλο Τήνιο αγωνιστή και ναυμάχο, τον Εμμανουήλ Ψάθη (βλ. φάκ. Εμμ. Ψάθης, Α.Α.Ε.Β.Ε. ). Ο τελευταίος ακολούθησε τον καπετάν Κωνσταντή στο νέο του πολεμικό βρίκιο «]ç áìßôá» ( ), ενώ το πρώτο καράβι του Μπελεμπίνη έπαθε ζημιά, «êüíåé íåñü êáß äýí [çìðïñå~é íü âáóôá è~?ç» (Ανδρ. Μιαούλης, Α.Υ., τόμ. ΙΑ, σ. 127). Ήδη ο Μαθιολάκης είχε αποχωρήσει, αναζητώντας νέους αρχηγούς. Οι εννέα συνδημότες επίσης προσέδωσαν στον Πανορμίτη πολεμιστή την ι- διότητα του μπουρλοτιέρη, λέγοντας «[åðõñðïëßóáìåí \åí ðëï~éïí Ôïõñêéêüí å[éò ôü Ôóáãêëß». Ύστερα εκείνος ακολούθησε το γενναίο Τήνιο Γιαννούλη Χαλαπά «å[éò [ AèÞíáò». Στο φάκελο του Τήνιου αγωνιστή Γεωργ. Αντζουλού α- πό τα Υστέρνια ένα πιστοποιητικό αναφέρεται στην εκστρατεία εις Αθήνας ε- νός σώματος εξήκοντα στρατιωτών, με επικεφαλής τον Χαλαπά και σημαιοφόρο τον Υστερνιώτη πολεμιστή Αντζουλό (βλ. Ìáñßá ÄáóêáëÜêç - Äþñéæá, Ï]é ÔÞíéïé [áãùíéóôýò..., σ. 21). Βέβαια αυτά τα γεγονότα (Τσαγκλί και Αθήνα) προηγήθηκαν ( ) της καταστροφής των Ψαρών (1824), όταν ο Μαθιολάκης ήταν συντροφοναύτης του Μπελεμπίνη. Η σειρά δηλαδή των ιστορικών γεγονότων στο έγγραφο των Πανορμιτών δε φαίνεται χρονολογικά ορθή. Σημασία όμως έ- χει πως ο ίδιος ο Γιαννούλης Χαλαπάς βεβαιώνει τη συμμετοχή του Τήνιου στρατιώτη στο επαναστατικό του σώμα. ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΡΑΤΑΣΟ Το επόμενο διάστημα ο Μαθιολάκης συνδέθηκε με διαφορετικό τρόπο πάλι με τους αγώνες της αδούλωτης Ύδρας, τότε που αυτή «[åäõíáìþèç ìý ôåé ßóìáôá äéüöïñá êáß ìý óôñáôåýìáôá...» ([ Åöçìåñßò ô~ùí [ Áèçí~ùí, [ Aè~çíáé 1824, [áñ , ó. 3 ), διότι πλησίαζε ο Ι- μπραήμ. «] Ç í~çóïò... {åãéíåí [ï õñùôýñá... {å åé ]éêáíü êáß êáëü óôñáôåýìáôá...» (] ÅëëçíéêÜ ñïíéêü, Ìåóïëüããé, 24 [ Ï- êô. 1825, ó. 118). Έγραφε το 1860 ο περίφημος. Τσάμης, γιος του Καρατάσου, για τον πατέρα του: «ï]é ðåñéþíõìïé ô~çò \õäñáò [åêüëåóáí... ]ùò ãåíéêüí öñïýñáñ ïí ô~çò íþóïõ ôüí ðáôýñá ìïõ... ]ï ìáêáñßôçò... {åëáâå ôþí ôéìþí íü ðåñéöñïõñþó?ç ôþí ] ÇñùúêÞí [åêåßíçí í~çóïí å[éò ðåñéóôüóåéò êñéóßìïõò...» (βλ. φάκ.. Τσάμη - Καρατάσου, κυτ. 77 / φ. 35, Α.Α.Ε.Β.Ε. ). Μέλος αυτών των επίλεκτων στρατιωτών (του στρατηγού Αναστασίου Καρατάσου) ή- ταν πλέον ο πρώην θαλασσομάχος του Πύργου. Ο Τήνιος αγωνιστής ανήκε σ ένα ηρωικό σώμα περίπου εκατό γενναίων, το οποίο αναφέρουν συχνά οι ι- στορικές πηγές χωρίς να φείδονται ε- παίνων. Το Εκτελεστικό μιλούσε για την παρουσία «]åíüò ôüóïí äõíáôï~õ óþìáôïò» (Α.Υ., τόμ. ΙΑ, σ. 404) που «[áíáíôéññþôùò èýëåé [ùöåëþóåé ôü ìýãéóôá å[éò ôþí Ðáôñßäá...» (Α.Υ., τόμ. ΙΒ, σ. 293). Αυτούς τους ατρόμητους καταδρομείς περιέβαλαν στο τέλος δύο χιλιάδες στρατιώτες υπό τον «[ Ïëýìðéï ÊáðéôÜíï» (Α.Υ., τόμ. Ι, σ. 303). Ο Μαθιολάκης και οι σύντροφοί του χαρακτηρίζονται «[åêëåêôïß óôñáôé~ùôáé» (Α.Υ., τόμ. Ι, σ. 429) υπό το «äïêéìþôåñïí êáß ãåííáéüôåñïí» (Α.Υ., τόμ. Ι, σ. 429), «[áíäñå~éïí êáß ãåííáéüôáôïí ÊáñáôÜóïí» (] ÅëëçíéêÜ ñïíéêü, [áñ.45, ó. 54). Σημειωτέον ότι όποιος ακολουθούσε το Μακεδόνα επαναστάτη ήξερε πως ο Καρατάσος ήταν «[áðïöáóéóìýíïò íü [áðïèüí?ç äéü ôü ãýíïò ìáò» (Α.Υ., τόμ. ΙΑ, σ. 503). Ο ίδιος έλεγε στον άρχοντα ( Κουντουριώτη ) της Ύδρας: «Êýñ ËÜæáñå... äéü ôþí ðáôñßäá êáß äéü ôþí ìðßóôçí ìáò êáß ôþí æùþí ìïõ å@éìáé \åôïéìïò íü [áðåèüíù...» (Α.Υ., τόμ. ΙΑ, σ. 490). Όλα αυτά όμως δείχνουν και την αποφασιστικότητα του Μαθιολάκη που επέλεξε να συνοδεύει τον Καρατάσο σ όλη τη νικηφόρα πορεία του, αφού ο τελευταίος διακρίθηκε στο Τρίκερι, στη Σκιάθο, στην Εύβοια στο Ξηροχώρι, στο Πέτα, στο Σχοινόλακκα κοντά στο Νεόκαστρο, λαμβάνοντας μέρος σε φονικότατες μάχες, μέχρι να καταλήξει «óôü ðåñéâüëé ôï~õ ÃÝñïõ ÄçìÞôñç» üðïõ «óõãêåíôñþèçêáí» τα παλληκάρια του στην Ύδρα (Α.Υ., τόμ. ΙΑ, σ. 327). Ο Ματθαίος Μαθιολάκης υπηρέτησε συνολικά το Μακεδόνα αγωνιστή δεκαέξι μήνες, σύμφωνα με όσα συνυπέγραψαν οι Πανορμίτες στο πιστοποιητικό που παρέδωσαν στον ηρωικό συμπολίτη τους, «\\åíåêá ô~ùí ]õðýñ ôï~õ [áã~ùíïò èõóé~ùí ôïõ». Με δυσκολία ξεχωρίζουν οι υπογραφές τους και είναι για την ιστορία: «Ãéáííïýëçò áëáð~áò, [ ÉïÜíçò Êáñáìáíë~çò, [áíôþíéïò ìáõñïìáñ~áò (ο πρώτος δήμαρχος), [ Éù. ÓôÜçò, Êïìçíüó îçíáñãçáíüó, ; êïë...ëéüò, ðáñéó óêáëê~ùôïò, íéêüëáïò êéï...ñëáò, ãáâñéçë ôåëáôïëáò». ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Εθνική Βιβλιοθήκη Ελλάδος, Αρχείον Αγωνιστών (Α.Α.Ε.Β.Ε.). Φάκελοι: Ματθαίος Μαθιολάκης (κ.116/ φ. 13), Κωνσταντίνος Μπελεμπίνης ( κ. 138/ φ. 40), Σπυρίδων Καράς (κ. 77/ φ. 18), ημήτριος Καλογιάννης (κ.70/ φ. 34),. Τσάμης Καρατάσος (κ.77/ φ. 35). Ðáëáéüí Ìçôñ~ùïí ôï~õ Â' Íáõôéêï~õ ôìþìáôïò, , τόμοι δύο, Α.Α.Ε.Β.Ε. Á.Õ. ([ Áñ å~éïí ô~çò Êïéíüôçôïò \ Õäñáò , ]õðü [ Áíôùíßïõ Ëéãíï~õ, ôüìïé: Æ, (Η συνέχεια στη σελ. 11)

11 Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2010 «ΠEΡI THNOY» ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΙΝ: ΟΙ ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΟΥ 1910 ΣΤΗΝ ΤΗΝΟ Τον Αύγουστο του 1909 εξερράγη στρατιωτικό κίνημα στο Γουδί με βασικό αίτημα την εκκαθάριση του πολιτικού βίου, τον εξορθολογισμό και αναδιοργάνωση του κράτους και τον αναπροσανατολισμό της εξωτερικής πολιτικής. Τα αιτήματα που διατύπωσαν οι κινηματίες είχαν έντονο κοινωνικό χαρακτήρα. Η κυβέρνηση ραγούμη α- νέλαβε να υλοποιήσει κάποια αιτήματα, αλλά ήταν φανερό ότι απαιτούνταν θεσμικές αλλαγές. Ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος κάλεσε από την Κρήτη τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος ήλθε στην Αθήνα, όπου μεταξύ άλλων πρόβαλε την ανάγκη προκήρυξης ε- κλογών για την ανάδειξη Αναθεωρητικής (και όχι Συντακτικής βουλής). Ο βασιλιάς Γεώργιος Α, ενώ στις 17 Μαρτίου προανήγγειλε εκλογές, εν τούτοις τις καθυστέρησε όσο μπορούσε και τελικά πραγματοποιήθηκαν στις Οι εκλογές αυτές σήμαναν και το τέλος του παλαιού κομματικού κόσμου, σε εθνικό, αλλά και τοπικό επίπεδο. Έγιναν με βάση την ευρεία περιφέρεια (νομός). Από τις 362 έδρες, τα παλαιά κόμματα έλαβαν 206, ενώ εξελέγησαν 157 ανεξάρτητοι υποψήφιοι, οι οποίοι εκπροσωπούσαν τις νέες δυνάμεις και οι περισσότεροι από τους οποίους συντάχθηκαν στη συνέχεια με το Βενιζέλο. Ο Κρητικός ηγέτης, αν και απών, εξελέγη πρώτος βουλευτής Αττικοβοιωτίας με ποσοστό 85%. Η χώρα καταλήφθηκε από ακραία «βενιζελίτιδα»! Στην Τήνο υποψήφιοι ήσαν εκ μέρους του παλαιού πολιτικού κόσμου οι Κάρολος Βιτάλης και Ιωάννης Γκιών, πρώην βουλευτές, και o γιατρός Κων/νος Ν. Αλαβάνος, ο οποίος είχε συνταχθεί με το Λαϊκό Συνδυασμό Ανεξαρτήτων του νομού Κυκλάδων. Φυσικά δεν εξελέγη κανείς. Η νέα βουλή κωλυσιεργούσε και τα παλαιά κόμματα, πιστεύοντας ότι θα τονφθείρουν, οδήγησαν τα πράγματα σε μια κυβέρνηση μειοψηφίας με πρωθυπουργό το Βενιζέλο. Η κυβέρνηση Βενιζέλου ορκίστηκε στις 19 Οκτωβρίου, έχοντας, όμως, εξασφαλίσει τη διάλυση της Α Αναθεωρητικής βουλής, κάτι που έγινε στις 21 του ίδιου μήνα. Προκηρύχθηκαν έτσι εκλογές για τη σύγκληση Β Αναθεωρητικής βουλής στις 28 Νοεμβρίου. Τα παλαιά κόμματα (πλην του Ζαΐμη), αδύναμα να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα, προτίμησαν να απόσχουν. Έτσι στην Τήνο από τους παλαιούς πολιτευτές κατέβηκε μόνον ο Θρασύβουλος Μαυρομαράς (δικηγόρος, Πύργος), ενώ νέοι υποψήφιοι ήσαν ο Αλέξανδρος Γάφος (έμπορος, Χώρα), ο Κων. Ν. Αλαβάνος (γιατρός, Χώρα) και ο Ιωάννης Κασδόνης (Πύργος, «μεγαλέμπορος εν Αθήναις, Πρόεδρος των εν Αθήναις ηνωμένων συλλόγων των Τηνίων, Αντιπρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών»). Όλοι διεκδικούσαν την κάλυψη του Βενιζέλου. Το επίσημο, όμως, χρίσμα το έλαβαν μόνον οι Αλαβάνος - Κασδόνης, οι οποίοι και εξελέγησαν σε επίπεδο νομού (σε επίπεδο επαρχίας μειοψήφισαν). Συγεκριμένα έλαβαν ψήφους: Υποψήφιοι: Τήνος Ν.Κυκλάδων Αλαβάνος Κων Γάφος Αλέξ Κασδόνης Ιωάν Μαυρομαράς Θρ Από μια συγκυρία, λοιπόν, το σύστημα της ευρείας περιφέρειας και την αποχή των παλαιών πολιτικών κομμάτων άρχισε η θριαμβευτική πορεία του Κων/νου Αλαβάνου, η ο- ποία έληξε άδοξα το Η παρουσία, όμως, της οικογένειας στα πολιτικά πράγματα της χώρας συνεχίστηκε με το γιο του Νικόλαο και τα εγγόνια του Κων/νο και Αλέκο. Κατ εξοχήν προπύργιο του Βενιζελισμού υπήρξε ο «εύανδρος» Πάνορμος και ακολούθησε ο Φαλατάδος από μια δυναμική ριζοσπαστική ομάδα υπό τη φωτεινή ηγεσία του Ιωάννη Συριανού, Προέδρου της τοπικής Φιλοπτώχου Εταρείας (μετέπειτα Συλλόγου Φιλοπροόδων). Κώστας ανούσης ΤΗΝΟΣ S.O.S. Η αλληλεγγύη, η αλληλοϋποστήριξη, η οργάνωση, η συνεργασία, οι σωστά μελετημένες ε- νέργειες που αποσκοπούν στην ευημερία του συνόλου αποτελούν ένα μικρό μόνο αριθμό α- ξιών που κρίνονται απαραίτητες για την επίλυση ενός προβλήματος. Αξίες που προς απογοήτευσή μου διαπίστωσα ότι απουσιάζουν από το νησί μας αυτή τη δύσκολη περίοδο. Πώς είναι δυνατόν ένας μικρός, όμορφος και πάνω απ όλα ευλογημένος τόπος όπως είναι η Τήνος να παρουσιάζει τέτοιες ελλείψεις Πώς θα κοπάσει η φουρτούνα άνευ οργανωτικότητας. Τα «θύματα» αυτού του «οικονομικού πολέμου» είναι κι εδώ υπεράριθμα βάσει των δεδομένων του, από επιχειρήσεις που πέφτουν στο κενό μέχρι οικογένειες που αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στις υ- ποχρεώσεις για την επιβίωση. Ενδέχεται να υπάρξουν και περισσότερα από τη στιγμή που δεν υπάρχει συνεργασία μεταξύ λαού και τοπικών αρχών. Πριν από λίγα χρόνια, όταν έπρεπε εγώ και οι συμμαθητές μου να φύγουμε για σπουδές και να αφήσουμε πίσω μας το νησί, όταν ακόμη δεν φανταζόμασταν ή τουλάχιστον δεν θέλαμε να αποδεχτούμε ότι υπήρχε και ο κίνδυνος κοινωνικής και οικονομικής κατάρρευσης, πολλοί είχαν σχεδόν δεδομένο ότι ο επαναπατρισμός μετά την ολοκλήρωση των σπουδών μας θα μας εξασφάλιζε επαγγελματική αποκατάσταση αλλά και ευτυχία. «Να έρθετε ξανά εδώ να δουλέψετε! Εδώ είναι ο τόπος σας! Εδώ μεγαλώσατε! Πού φεύγετε όλοι για τις μεγάλες πόλεις και μεγαλοπιάνεστε, θαμπώνεστε και ξελογιάζεστε και τρώτε τα λεφτά των δικών σας». Όλοι αυτό μας ξεστόμιζαν τότε. Και ήρθε το πλήρωμα του χρόνου, και ολοκληρώσαμε σχεδόν τις σπουδές μας και αναρωτιόμαστε τώρα: πώς να τολμήσουμε να γυρίσουμε πίσω, πού θα βρεθεί μια δουλειά και για μας, πότε θα κάνουμε το δικό μας ξεκίνημα; Κι αυτό είναι μόνο ένα μικρό παράδειγμα των προβληματισμών μας. Λυπάμαι πολύ, οφείλω όμως να ομολογήσω κατά τη δική μου πάντα εκτίμηση ότι η ανάκαμψη θα καθυστερήσει για τους Τηνιακούς. Αφενός επειδή το να είσαι «επιχειρηματίας» δε σημαίνει κιόλας ότι είσαι και «επαγγελματίας» (αλαζονεία και αφέλεια θα μπορούσα να το χαρακτηρίσω) και αφ ετέρου γιατί την περίοδο που η Τήνος βρισκόταν στην ακμή της και σε ικανοποιητικά υψηλό επίπεδο αναγνωρισιμότητας, προγενέστεροι αυτών τους έδωσαν ευκαιρίες μέσα από σκληρή εργατικότητα και απόδοση που όμως οι πρώτοι χρησιμοποίησαν με αφέλεια και φαιδρότητα. Ευκαιρίες που πολλοί προσάρμοσαν πάνω τους με μοναδικό σκοπό την προσωπική κοινωνική και οικονομική τους ανάδειξη. Θα ήθελα να μου απαντήσουν τι άλλο, διαφορετικό, προσδοκούν όλοι αυτοί από εμάς; Μήπως την εξουσία; Τα οράματά μας είναι πολύ ανώτερα απ αυτήν. Μαριφάνη Ξανθάκη Ο ΘΑΛΑΣΣΟΜΑΧΟΣ ΜΑΤΘΑΙΟΣ ΜΑΘΙΟΛΑΚΗΣ (Συνέχεια από τη σελ. 10) Ç, È, É, ÉÁ, ÉÂ, ÉÃ, ÉÄ. [ Åí Ðåéñáéå~é ). Åöçìåñßäåò: ] ÅëëçíéêÜ ñïíéêü, [åí Ìåóïëïããß?ù ]õðü Ä. É. ÌÜãåñ, , êáé [ Åöçìåñßò [ Áèçí~ùí, [ Áè~çíáé [ Áí. Ôóáìáäüò, ] ÉóôïñéêÜ ]çìåñïëüãéá ô~ùí ] Åëëçíéê~ùí Íáõìá é~ùí ôï~õ 1821, [åêäüôçò Íéêüëáïò Ä. ÐÜôñáò, [åí [ ÁèÞíáéò âéâëéïðùëåßïí Íüôç Êáñáâßá, Á- èþíáé MCMLXXVIII. ] Éóôïñßá ôï~õ ] Åëëçíéêï~õ { Åèíïõò - ] Ç ] ÅëëçíéêÞ [ ÅðáíÜóôáóç ( ), ôüìïò ÉÂ, [ ÅêäïôéêÞ [ Áèçí~ùí, [ Áè~çíáé ΕΦΥΓΕ Η ΜΑΡΟΥΛΑ ΣΚΑΒΑΚΗ Τελέστηκε στις 10 Οκτωβρίου 2010 στην Πόλη της Τήνου το 40νθήμερο μνημσυνο για την ανάπαυση της ψυχής της Μαρούλας Νικολάου Σκαβάκη, η οποία στο παρελθόν είχε διατελέσει μέλος του ιοικητικού Συμβουλίου της Αδελφότητάς μας. Αιωνία της η μνήμη. Éóôïñßá ôùí ÅëëÞíùí - Ç ÅëëçíéêÞ ÅðáíÜóôáóç , ôüìïò 11ïò, Åêä. ÄÏ- ÌÇ. [ ÁëåîáíäñÞò Ê. Á., Ôü Íáõôéêüí ôï~õ ]õðýñ ô~çò [áíåîáñôçóßáò [áã~ùíïò êáß ]ç äñ~áóéò ô~ùí ðõñðïëéê~ùí, Óýëë. ðñüò ÄéÜä. [ Ùöåë. Âéâëßùí, [ Áè~çíáé [ ÁìéñáëÞò Ãåþñãéïò Íéê., ] Ç ÓõìâïëÞ ô~çò ÔÞíïõ å[éò ôþí [áðåëåõèýñùóéí ôï~õ ãýíïõò, [ Áè~çíáé ÄáóêáëÜêç - Äþñéæá Ìáñßá, Ï]é ÔÞíéïé [áãùíéóôýò ôï~õ 1821, [ ÁèÞíá Äùñéæáò Ãåþñãéïò [ É., ] Ç Ô~çíïò [åðß ôïõñêïêñáôßáò êáß êáôü ôüí [áã~ùíá ôï~õ 1821, ÌÝñïò Ôñßôïí, [ Áè~çíáé ΕΠΙΚΑΙΡΟΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ 73 ΧΡΟΝΙΑ! Στα 1937 ο Αυστριακός Οργανισμός Τουρισμού είχε καλέσει δημοσιογράφους και διανοούμενους απ όλη την Ευρώπη, τους οποίους και ξενάγησε για τρεις βδομάδες στη χώρα (ένα είδος διαφήμισης). Ανάμεσά τους και Τηνιακός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Νικόλαος Λούβαρις. Ο Λούβαρις επιστρέφοντας έγραψε τις εντυπώσεις του σε ένα βιβλίο τις Νοσταλγικές περιπλανήσεις που εκδόθηκε τον ίδιο χρόνο (Τύποις Ρόδη, 1937). Γράφει, ανάμεσα στα άλλα, ο συμπατριώτης μας (σελ ): «Το γεγονός ότι η Αυστρία είναι υποχρεωμένη να ζη κατά το πλείστον από τους ξένους, οι οποίοι την επισκέπτονται, ενισχύει την φυσικήν ευγένειαν και εντιμότητα των κατοίκων, συμβάλλει εις την διαρκή βελτίωσιν των συνθηκών της διαμονής και εξοβελίζει πάσαν σκέψιν αισχοκερδείας. Αντί εξ μέχρις εννέα σελινίων ημερησίως έχει ο ξένος εις το Τιρόλον, όπως εις όλην την χώραν όλα όσα απαιτούνται δια να ζήσει. Εάν προσθέσωμεν εις αυτά την μουσικήν και τους χορούς, τας ευκολίας της συγκοινωνίας και τας φυσικάς καλλονάς, τους ηλαττωμένους ναύλους και την αρίστην ποιότητα των τροφίμων πειθόμεθα ότι η χώρα αυτή είνε παράδεισος ια την ζωήν μιας ημέρας χρειάζονται τόσα, όσα μόλις επαρκούν δια ένα γεύμα εις την ιδιαιτέραν μου, φέρ ειπείν πατρίδα, το οποίον άλλως τε ούτε χορός ούτε μουσική καθιστά ευχάριστον». Σας θυμίζει τίποτα η διήγηση του Λούβαρι;

12 12 - «Ðåñß ÔÞíïõ» Éïýëéïò - Áýãïõóôïò - ÓåðôÝìâñéïò 2010 ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Γνώσεις, στάσεις, αντιλήψεις χρηστών κοινωνικοπρονοιακών δομών της Τήνου Ìáñßá Ó. Äåëáôüëá - ÐáãáíÝëç 1, Áíôþíéïò É. Äåëáôüëáò 2 Ç ìåëýôç 3 ðñïóåããßæåé ôçí åöáñìïãþ ôùí Áíèñùðßíùí ÄéêáéùìÜôùí ôçò Ôñßôçò Çëéêßáò, ìýóá áðü ôá «ìüôéá» ôùí çëéêéùìýíùí, ìüíéìùí êáôïßêùí ôçò ÔÞíïõ, ïé ïðïßïé ùöåëïýíôáé áðü ôéò êïéíùíéêü-ðñïíïéáêýò äïìýò ôïõ íçóéïý,. Óôçí Ýñåõíá óõììåôåß áí ïé ùöåëïýìåíïé ôïõ ÊÝíôñïõ ÇìåñÞóéáò Öñïíôßäáò ÇëéêéùìÝíùí (ÊÇÖÇ) ÄÞìïõ Å- îùìâïýñãïõ, ôïõ ÊÝíôñïõ ÁíïéêôÞò Ðñïóôáóßáò ÇëéêéùìÝíùí (ÊÁÐÇ) ÄÞìïõ ÔÞíïõ êáé ôçò ÌïíÜäáò Öñïíôßäáò ÇëéêéùìÝíùí «Ç Ìåãáëü áñç» ÍÐÉÄ, ìå ôçí áìýñéóôç óõìðáñüóôáóç êáé óõíåñãáóßá ôùí õðåýèõíùí êáé ôùí åñãáæüìåíùí ôùí äïìþí áõôþí. ÓõíïëéêÜ, óõììåôåß áí 47 Üôïìá, 26 ãõíáßêåò êáé 21 Üíäñåò. Ç óõëëïãþ ôùí äåäïìýíùí Ýëáâå þñá óôï äéüóôçìá ÍïÝìâñéïò-ÄåêÝìâñéïò Ç ìýèïäïò ôùí óõíåíôåýîåùí, ðïõ ðñáãìáôïðïéþèçêáí óå äýï ðáñüëëçëïõò Üîïíåò, áðïôýëåóå ôï âáóéêü åñåõíçôéêü åñãáëåßï. Ï ðñþôïò Üîïíáò ðåñéëüìâáíå ïìáäéêýò óõíåíôåýîåéò ìå ôïõò çëéêéùìýíïõò ôçò êüèå äéáöïñåôéêþò äïìþò. Ï äåýôåñïò Üîïíáò áöïñïýóå óå áôïìéêýò äïìçìýíåò óõíåíôåýîåéò ìå ôïõò õðåýèõíïõò ôùí äïìþí. Óôç óõíý åéá, ðáñïõóéüæïíôáé ïé âáóéêýò Ýííïéåò ðïõ ðñïýêõøáí ãéá ôï êüèå Ýíá áðü ôá Áíèñþðéíá Äéêáéþìáôá, ðïõ ìåëåôþèçêáí óôçí ðáñïýóá åñãáóßá 4. Ôï Áíèñþðéíï Äéêáßùìá ôçò áîéïðñýðåéáò áíáöýñåôáé ùò äéêáßùìá, ìýóù ôïõ ïðïßïõ ç Ôñßôç Çëéêßá æçôü íá áíôéìåôùðßæåôáé ìå óåâáóìü, åêôßìçóç êáé åõãýíåéá. Ãéá ðáñüäåéãìá, ïé çëéêéùìýíïé, äåí äý ïíôáé «õðïíïïýìåíá óôéò óõæçôþóåéò» 5 óå èýìáôá ðïõ ó åôßæïíôáé ìå åêåßíïõò, åíþ áðáéôïýí íá ôïõò «õðïëïãßæïõí» êáé íá ôïõò «ëïãáñéüæïõí». Ôï äéêáßùìá ôçò åëåõèåñßáò óôç óêýøç, Ýêöñáóç êáé óôçí åðéëïãþ áðïöüóåùí èåùñåßôáé åðßóçò óçìáíôéêü áöïý ïé çëéêéùìýíïé èýëïõí íá óõíå- ßæïõí íá Ý ïõí ïéêïíïìéêþ áíåîáñôçóßá, íá åéñßæïíôáé ìüíïé ôïõò èýìáôá äéáìïíþò êáé äéáèþêçò êáé íá åßíáé óåâáóôýò ïé åðéèõìßåò, ðïõ ó åôßæïíôáé ìå ôçí ðïñåßá ôõ üí áóèýíåéáò êáé èáíüôïõ. Ïé çëéêéùìýíïé ôçò ÔÞíïõ äßíïõí Ýìöáóç óôç óçìáóßá ðïõ Ý åé ãé áõôïýò ç áíåîüñôçôç äéáâßùóç êáé êáôü åðýêôáóç ôï äéêáßùìá ôïõ éäéùôéêïý þñïõ. Ç éäéïêôçóßá êáé ç «Þóõ ç ãùíéü» ôïõ óðéôéïý öáßíåôáé íá ôïõò äßíåé ôçí åõêáéñßá êéíþóåùí êáé åðéëïãþí ãéá ößëïõò, ðáñýåò êáé åðéóêýøåéò, êáèþò êáé ôçò áõôüíïìçò ñþóçò ôïõ åëåýèåñïõ ñüíïõ. Ç ÁóöÜëåéá, ùò äéêáßùìá ôçò Ôñßôçò Çëéêßáò, ôïíßæåôáé ìýóá áðü ôçí éáôñïöáñìáêåõôéêþ êáé óõíôáîéïäïôéêþ êüëõøç. Éäéáßôåñá, ç óýíôáîç áñáêôçñßæåôáé ùò ôï «êáëýôåñï ðáéäß», áöïý ôïõò âïçèü íá áíôáðåîýñ ïíôáé óôéò ïéêïíïìéêýò ôïõò õðï ñåþóåéò. ÅðéðëÝïí, ç åðéêïéíùíéáêþ áóöüëåéá, üðùò êáé áí ãßíåôáé áíôéëçðôþ, ìýóù óõíôñïöéüò, ôçëåöùíéêþò åðáöþò, êáèþò êáé óýíäåóçò ìå Üëëá ìýñç, åßíáé ãéá ôïõò çëéêéùìýíïõò íçóéþôåò áðáñáßôçôç. Äßêáéá öáßíåôáé ç åðßìïíç áíáöïñü óôá Áíèñþðéíá äéêáéþìáôá ðëçñïöüñçóçò êáé åðéêïéíùíßáò. Ç åßäçóç Ý- åé ðïëëýò äéáóôüóåéò ìå ôçí åíçìýñùóç ãéá ôéò «áðïëáâýò ôùí çëéêéùìýíùí óôá îýíá êñüôç» íá åßíáé ç ðéï äçìïöéëþò, êáé ôá ôïðéêü íýá ðïõ ó åôßæïíôáé ìå èýìáôá õãåßáò êáé êïéíùíéêýò åêäçëþóåéò íá èåùñïýíôáé áðáñáßôçôá. Å- ðéðëýïí, ïé çëéêéùìýíïé öáßíåôáé íá óõìöùíïýí óôï ãåãïíüò üôé äéêáéïýíôáé íá ãíùñßæïõí êáé ôá äõóüñåóôá ãåãïíüôá, ðïõ óõìâáßíïõí óôçí ôïðéêþ êïéíùíßá. ÓõíïðôéêÜ, ç åðéêïéíùíßá èåùñåßôáé «øõ ïëïãéêþ áíüãêç», Ýóôù êáé ç ôçëåöùíéêþ. Ôï äéêáßùìá ôçò óõììåôï Þò óôá êïéíùíéêü êáé ðïëéôéóôéêü áãáèü áíáæçôåßôáé êáé ôçí ßäéá óôéãìþ öáßíåôáé íá áðïëáìâüíåôáé áðü ôçí ðëåéïíüôçôá ôùí çëéêéùìýíùí. Ç Ôñßôç Çëéêßá ôçò ÔÞíïõ èåùñåß üôé óå áõôþ ôçí çëéêßá ï Üíèñùðïò «åßíáé ãéá ôá ðáíçãýñéá», êáé ôç äéáóêýäáóç. Ç óõììåôï Þ áõôþ ôïõò áñßæåé «øõ ïëïãéêþ áíüôáóç» áöïý ôïõò âïçèü íá «îå íüíå ôá âüóáíá ôïõò». Áîéïóçìåßùôç åßíáé ç äéüèåóç ôïõò íá ðñïóöýñïõí êáé íá óõììåôý ïõí åíåñãü óôéò äéüöïñåò ôïðéêýò êïéíùíéêýò åêäçëþóåéò ìå ðñïóùðéêþ óõíåéóöïñü åñãáóßáò Þ ìå ôçí ïéêïíïìéêþ ôïõò óõììåôï- Þ. Ç ðïéïôéêþ ðáñï Þ õðçñåóéþí õ- ãåßáò êáé öñïíôßäáò èåùñåßôáé ôüóï Ý- íá áäéáìöéóâþôçôï äéêáßùìá ôïõò üóï êáé ìéá õðï ñýùóç ôçò êïéíùíéêþò ðïëéôéêþò ôïõ êñüôïõò. ÃåíéêÜ, ïé çëéêéùìýíïé åßíáé åõ áñéóôçìýíïé ìå ôéò õðçñåóßåò õãåßáò êáé öñïíôßäáò ðïõ ôïõò ðáñý ïíôáé, áí êáé õðüñ ïõí áñêåôýò ìåìïíùìýíåò äéáìáñôõñßåò ãéá áãíüçóç êáé çëéêéáêþ äéüêñéóç êáôü ôçí åîõðçñýôçóþ ôïõò áðü ôï õãåéïíïìéêü óýóôçìá. Ç åêðáßäåõóç èåùñåßôáé áðü êüðïéïõò ùò åîáéñåôéêü ìýóï âåëôßùóçò êáé åðéêïéíùíßáò. ÓõãêåêñéìÝíá, ç äéá âßïõ ìüèçóç, ãéá üóïõò çëéêéùìýíïõò ôç âéþíïõí, èåùñåßôáé ùò ìéá «åõêáéñßá áðüäåéîçò ôçò áíèñþðéíçò èýëçóçò». Óôá ðïëý èåôéêü ôçò åìðëïêþò å- íüò çëéêéùìýíïõ óå Üôõðá åêðáéäåõôéêü ðëáßóéá áíáãíùñßæåôáé ç «åîüóêçóç ôïõ åãêåöüëïõ» êáèþò êáé ç «æùíôüíéá» ðïõ ðñïêýðôåé. Óôï äåýôåñï åðßðåäï äéåîáãùãþò ôçò Ýñåõíáò ïé õðåýèõíïé ôùí äïìþí, ìýóù áôïìéêþí óõíåíôåýîåùí, êáëýóôçêáí íá éåñáñ Þóïõí ôçí êüëõøç ôùí ðáñáðüíù óõãêåêñéìýíùí äéêáéùìüôùí óôï íçóß ôçò ÔÞíïõ. Óôç óõíý åéá êáé ãéá üóá äéêáéþìáôá áíáãíùñßóôçêå üôé êáëýðôïíôáé ëéãüôåñï, ïé õðåýèõíïé êáôýèåóáí ôéò áðüøåéò ôïõò óå ó Ýóç ìå âåëôéþóåéò, ðïõ èá ìðïñïýóáí íá ðñáãìáôïðïéçèïýí óôá ðëáßóéá ôùí äïìþí üðïõ åñãüæïíôáé. Ç ìåôáêßíçóç åêôüò íçóéïý, óôï óýíïëï ôïõ Ýôïõò, èá ðñýðåé íá ñõèìßæåôáé áðü ôéò õðåýèõíåò áñ Ýò ìå ôýôïéï ôñüðï þóôå ïé êüôïéêïé ôùí íçóéþí íá ìçí åßíáé áðïêïììýíïé áðü ôçí õðüëïéðç þñá êáé éäéáßôåñá áðü ôá ãåéôïíéêü íçóéü. Óå åðßðåäï íçóéïý, óçìáíôéêü åßíáé íá õðüñ åé ïñãáíùìýíï äßêôõï ìýóùí ìáæéêþò ìåôáöïñüò ìå ìåéùìýíï áíôßôéìï, êáèþò êáé ï çìüôùí ìå åõêïëßåò ðñüóâáóçò ãéá ôïõò ç- ëéêéùìýíïõò. Èåôéêü âþìá ðñïò áõôþ ôç êáôåýèõíóç áðïôåëåß ç ðñïìþèåéá áðü ôéò äïìýò äéêþí ôïõò ìýóùí ìåôáöïñüò, ôá ïðïßá åîõðçñåôïýí ôá ìýëç ôïõò. Ìå îåêüèáñï ôñüðï öüíçêå üôé ôï äéêáßùìá ôçò åêðáßäåõóçò ãéá ôïõò çëéêéùìýíïõò åßíáé áëëçëýíäåôï ìå áõôü ôçò óõììåôï Þò óôá êïéíùíéêü êáé ðïëéôéóôéêü áãáèü. ôóé, ïé çëéêéùìýíïé ñþóôåò ôùí ðñïíïéáêþí äïìþí ðñïóäïêïýí ìýóá áðü ôçí óõììåôï Þ ôïõò óôá êïéíùíéêü äñþìåíá ôïõ íçóéïý íá ôïõò äßíïíôáé ðåñéóóüôåñåò äõíáôüôçôåò êáé åõêáéñßåò ãéá åêðáßäåõóç óôç óõíáíáóôñïöþ ôïõò ìå óõíïìþëéêïõò. Áðü ôçí Üëëç ìåñéü, ç óõììåôï Þ ôïõò óå ðïëéôéóôéêýò åêäçëþóåéò ìðïñåß íá Ý åé åêðáéäåõôéêü ïöýëç. Óáí á- ðïôýëåóìá áõôþí, èá ðñýðåé ïé þñïé üóï êáé ïé ãåíéêüôåñåò óõíèþêåò õðü ôéò ïðïßåò ðñáãìáôïðïéïýíôáé ïé åêäçëþóåéò íá ìçí åßíáé áðïôñåðôéêýò ãéá ôçí óõììåôï Þ ôïõò. Ìå Üëëá ëüãéá ïé õðåýèõíïé öïñåßò äéïñãüíùóçò ôùí ðïëéôéóôéêþí åêäçëþóåùí, üðùò ôïðéêþ áõôïäéïßêçóç êáé ðïëéôéóôéêïß óýëëïãïé, ïöåßëïõí íá ëáìâüíïõí ìýñéìíá ãéá ôçí ðñüóâáóç êáé ðáñáìïíþ ôùí çëéêéùìýíùí áôüìùí óå áõôýò. Ïé ðáñï Ýò õãåßáò êáé öñïíôßäáò óôçí ÔÞíï öáßíåôáé üôé èá ìðïñïýóáí íá âåëôéùèïýí êáôü ðïëý êáé óå ðïëëü åðßðåäá. Ïé õðåýèõíïé ôùí äïìþí ôüíéóáí ôçí áíüãêç ýðáñîçò äéåðéóôçìïíéêþò ïìüäáò åñãáóßáò åíôüò ôùí äïìþí ôïõò. ÅðéðëÝïí, óå íçóéþôéêåò áãñïôéêýò ðåñéï Ýò, üðùò ç ÔÞíïò, üðïõ ç õ- ðïóôåëý ùóç õðçñåóéþí åßíáé Ýíá óõíçèéóìýíï öáéíüìåíï, ç ðñüâëåøç ãéá êïéíþ áðáó üëçóç åðáããåëìáôéþí õ- Ç åéóçãçôýò ê.ê. Ìáñßá Äåëáôüëá - ÐáãáíÝëç êáé Áíôþíéïò Äåëáôüëáò ôç ìýñá ðáñïõóßáóçò ôçò åéóþãçóþò ôïõò. ãåßáò äéáöïñåôéêþí åéäéêïôþôùí áðü ôéò äïìýò öáßíåôáé íá åßíáé áíáãêáßá. ÊáôÜ ðåñßðôùóç, Ýìöáóç äüèçêå åßôå óôçí Ýëëåéøç ðñïóùðéêïý õãåßáò (ð. ãéáôñüò, íïóçëåõôþò, öõóéêïèåñáðåõôþò, ãõìíáóôþò) Þ óôçí Ýëëåéøç ðñïóùðéêïý, ôï ïðïßï íá ðáñý åé øõ ïêïéíùíéêþ öñïíôßäá êáé ðñïãñüììáôá åêðáßäåõóçò (ð êïéíùíéêüò ëåéôïõñãüò, øõ- ïëüãïò, åñãïèåñáðåõôþò). Ùò ðáñüäåéãìá, áíáöýñåôáé ç åðåîåñãáóßá êáé ïé óõæçôþóåéò èåìüôùí ó åôéêþí ìå å- ðéêåßìåíåò áóèýíåéåò, èüíáôï êáé åðéèõìßåò, ðïõ óôá ðëáßóéá ôùí êïéíùíéêïðñïíïéáêþí äïìþí äåí èá ðñýðåé íá áðïôåëïýí ôáìðïý, áñêåß âýâáéá íá óõíôïíßæïíôáé áðü êáôáñôéóìýíïõò å- ðáããåëìáôßåò ìå óåâáóìü óôï ðñüóùðï ôïõ êüèå çëéêéùìýíïõ. íá èýìá ðïõ Üðôåôáé ôïõ äéêáéþìáôïò ôçò Õãåßáò êáé Öñïíôßäáò åßíáé ç äéáôñïöþ ôùí çëéêéùìýíùí, ôïõëü éóôïí ãéá ôéò äïìýò ðïõ ðáñý ïõí ôýôïéïõ åßäïõò õðçñåóßá. Óçìáíôéêü åßíáé ç ðáñï Þ ãåõìüôùí óôïõò çëéêéùìýíïõò íá ãßíåôáé ìå óåâáóìü êáé ðñïóï Þ óôéò éäéáßôåñåò äéáôñïöéêýò ôïõò áíüãêåò. Êëåßíïõìå ìå ôçí åõ Þ ðùò ïé ðëçñïöïñßåò ìýóá áðü ôá «ìüôéá» ôùí çëéêéùìýíùí ôïõ óþìåñá, ôïõ ðñïóùðéêïý «ðñþôçò ãñáììþò», êáèþò êáé ôùí õ- ðåýèõíùí Üñáîçò êïéíùíéêþò ðïëéôéêþò èá óõíåéóöýñïõí óôç âåëôßùóç ðáñï- þí, üðïõ åìåßò ïé çëéêéùìýíïé ôïõ ìýëëïíôïò, èá áðïëáìâüíïõìå óôï ìýãéóôï äõíáôü ôá Áíèñþðéíá Äéêáéþìáôá. 1 Ôå íïëüãïò Ìéêñïâéïëïãéêïý. Åñãáóôçñßïõ, MA Ãåñïíôïëïãßáò, ÊÝíôñï Õãåßáò ÔÞíïõ 2 Êïéíùíéêüò Ëåéôïõñãüò, ÄçìïôéêÞ Åðé åßñçóç ÁíÜðôõîçò Åîùìâïýñãïõ ÔÞíïõ 3 ÁöïñìÞ ãéá ôçí ðñáãìáôïðïßçóç ôçò åñãáóßáò áõôþò áðïôýëåóå ôï êüëåóìá ôçò ÅðéôñïðÞò Øõ éêþò Õãåßáò ÔÞíïõ (Å.Ø.Õ.Ô.), óôá ðëáßóéá ôçò åêäþëùóçò ãéá ôç Ðáãêüóìéá Ç- ìýñá Áíèñùðßíùí ÄéêáéùìÜôùí 2009 (12 Äåêåìâñßïõ), óôï Ðíåõìáôéêü ÊÝíôñï ôïõ Ð. É. É. Å. Ô. Ôá ðñþôá óõíïðôéêü áðïôåëýóìáôá ôçò ìåëýôçò ðáñïõóéüóôçêáí êáôü ôç äéåîáãùãþ ôçò åêäþëùóçò áõôþò, êáé Ýðåéôá áðü äõï ìþíåò áíáëõôéêü óôï 11ï ÓõíÝäñéï Ãåñïíôïëïãßáò ÃçñéáôñéêÞò 2010 (5 Öåâñïõáñßïõ) óôçí ÁèÞíá. 4 Ç «ïìáäïðïßçóç» ôùí äéêáéùìüôùí ôùí ÇëéêéùìÝíùí âáóßóôçêå óôïí õðü äéáìüñöùóç Åõñùðáúêü Üñôç ÄéêáéùìÜôùí ìå ôßôëï «Åõñùðáúêüò Üñôçò äéêáéùìüôùí êáé õðï- ñåþóåùí ôùí çëéêéùìýíùí ðïõ ñþæïõí ìáêñï ñüíéáò öñïíôßäáò êáé âïþèåéáò» (Project: Daphne, Ó Ýäéï EUSTaCEA, AGE Platform Europe), õðåýèõíïò öïñýáò õëïðïßçóçò ãéá ôçí ÅëëÜäá åßíáé ç Ìç ÊõâåñíçôéêÞ ÏñãÜíùóç (ÌÊÏ) «50êáé ÅëëÜò». 5 Óå êüðïéá óçìåßá èåùñþèçêå óêüðéìï íá ñçóéìïðïéçèïýí áõôïýóéåò áñáêôçñéóôéêýò öñüóåéò ôùí çëéêéùìýíùí, ïé ïðïßåò ðáñáôßèåíôáé óôï êåßìåíï êáé ðåñéêëåßïíôáé óå åéóáãùãéêü êáé ðëüãéá ãñáöþ.

13 Éïýëéïò - Áýãïõóôïò - ÓåðôÝìâñéïò 2010 «ÐEÑI THNOY» - 13 Απ τα «Τραύματα της πέτρας» στους «Τηνιακούς εσπερινούς» κες, με αγριολούλουδα και ξινόχορτα. Ένας καινούργιος κυματισμός ζωής αρχίζει και πνέει σαν αόρατη ευχή πάνω από τον πληγωμένο τόπο. Τα φαράγγια των ανθρώπων γίνονται και πάλι ιερά ανθοδοχεία». Ο κ. Παυλόπουλος θα σημειώσει καταληκτικά: «Ο Γιώργος Παστάκας αποτυπώνει την κατάσταση των λίθινων ό- γκων στα μέτωπα των λατομείων και τη σκληρή εργασία των πετροκόπων. Το γυμνό πέτρινο περιβάλλον του νησιού υ- λοποιείται με ψυχρές αρμονίες τόνων του λευκού ή του πράσινου και θερμές γήινες ώχρες ή διακριτικές ρόδινες/μαβιές παρεκβάσεις το δίδαγμα τόσο του Gauguin όσο και του Παπαλουκά ε- δώ δεν παραγνωρίζεται. Καθαρό, ακριβές διαγράφεται το σχέδιο στους πίνακες: γραμμές άλλοτε μικρότερες, κοφτές, και άλλοτε μεγαλύτερες, ρευστές, ορίζουν τα επίπεδα των όγκων στις μορφές. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο συγκετοπίο. Φαρδιές τώρα πινελιές, σκληρές αντιθέσεις, αντιθέσεις φωτός και σκιάς τονίζουν το προαιώνιο παιχνίδι που στήνουν το φως και ο αγέρας στους τόπους άσκησης και προσευχής. Το τοπίο αποκτά μια ένταση, μια δραματικότητα που υπαινίσσεται σιωπηλά τις εντάσεις της ψυχής που αγωνιά. Μοναστήρια, μοναχές, ξωκλήσια, δέντρα που υποχωρούν στην ορμή του σφοδρού τηνιακού βοριά. Θα μπορούσε ίσως κάποιος να ι- χνηλατήσει κάποιες αναφορές στον Παπαλουκά, πλην όμως σ αυτόν οι μορφές και τα τοπία έχουν μια ξεχωριστή γαλήνη. Εδώ κυριαρχεί η ένταση, μια ένταση που παραπέμπει σε στιγμές κρίσης στη βυζαντινή ζωγραφική, αλλά που στην προκειμένη περίπτωση αποκτά διαφορετικό πρόσημο. Ο ίδιος εξηγεί τη συγκλονιστική προσωπική του εμπειρία στο νησί της Παναγίας: «Ένα πυρωμένο αλώνι το κυκλαδίτικο αρχιπέλαγος που τις άκρες Ο καλλιτέχνης με τον Πρόεδρο της Αδελφότητας των Τηνίων εν Αθήναις στον εκθεσιακό χώρο του ημαρχείου Τήνου. εν πρόκειται, βέβαια, για αναβίωση του σοσιαλιστικού ρεαλισμού της αλήστου εκείνης εποχής που στο όνομα της απελευθέρωσης του ανθρώπου χάλκευσε νέα, άλλου είδους δεσμά για τους δημιουργούς. Αντίθετα πρόκειται για ε- ξαιρέτως ευαίσθητη, δημιουργική καταγραφή ταυτόχρονα όμως και δυνατή διεισδυτική ματιά των τραυμάτων που ο άνθρωπος, στον αγώνα του για ε- πιβίωση, αφήνει στον τόπο. Ο καλλιτέχνης, χωρίς ν αγνοεί τα πραγματικά προβλήματα της καθημερινής ζωής, θέτει νέα ηθικά διλήμματα πάνω στη σχέση του ανθρώπου με τη φύση. Με μια σειρά έργων, που έχουν την αφετηρία τους στα χαίνοντα τραύματα στη γη της Εξωμεριάς, ο κ. Γιώργος Παστάκας θέτει τας χείρας επί των τύπων των ήλων. Μια αντιπαράθεση ανάμεσα στον αγώνα για τη ζωή και στα όρια της εκμετάλλευσης των υλικών πόρων. Μια εποποιία της πανορμίτικης εργατικής τάξης που με τον ιδρώτα της έκανε την πέτρα φως και την έστειλε ταξιδιώτη στο χρόνο. Πρόκειται για την πρώτη καλοκαιρινή του έκθεση με τίτλο «Τα τραύματα της πέτρας» που φιλοξενήθηκε στο Μουσείο Μαρμάρου στον Πύργο. O κ. Παστάκας, με σπουδές στη Royal Academy of Fine Arts, στο Λονδίνο, έχει πίσω του μια μακρά θητεία στο χώρο των εικαστικών τεχνών. Τα έργο του έχει ήδη κερδίσει την αναγνωρισιμότητα (και αναγνώριση) και επαινεθεί. Για παράδειγμα στην έκθεση του Πύργου, τρεις διανοούμενοι, ο Θεοδόσης Πελεγρίνης, Πρύτανης του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, ο Επίκουρος καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης κ. ημήτρης Παυλόπουλος και ο συγγραφέας κ. Γ.Ν. Μανιώτης με ενθουσιώδη κείμενά τους τοποθετήθηκαν πάνω στο έργο και στους αισθητικούς προβληματισμούς του δημιουργού. Συγκεκριμένα ο κ. Μανιώτης γράφει: «Εδώ στους πίνακες του ζωγράφου ε- πικρατεί η σιωπή, η γη έχει νικήσει για μία ακόμη φορά. Μόνη απόδειξη για τις δραστηριότητες των ανθρώπων τα τραυματισμένα τοπία. Οι πέτρινες πληγές χάσκουν ακίνητες. Ο πόθος για ανάπτυξη και εκμετάλλευση έχουν πετάξει μακριά. Το όνειρο έχει εγκαταλειφθεί μέσα στα αγριόχορτα. Οι δράκοι των θορύβων χαθήκανε στους ουρανούς. Μόνον οι κελαηδισμοί των πουλιών α- κούγονται, τα φτερουγίσματα τους και τα τρεξίματα των μικρών ζώων πάνω στα ξερόχορτα του καλοκαιριού. Πάνω στην ερήμωση η ζωή πιάνει δειλά - δειλά και αρχίζει να κεντά από την αρχή το παραμύθι της με λαγούς και πέρδι- κριμένος καλλιτέχνης είτε επιλέγει μια παράδοξη οπτική γωνία, μεταφέροντας απόσπασμα του θέματος του, είτε, ακόμα περισσότερο, επικεντρώνεται σε μια λεπτομέρεια, την οποία μεγεθύνει ποιητικά. Βιώνει έτσι την ουσία των απεικονίσεων του, δεν καταφεύγει στην απλή μεταφορά της οπτικής πραγματικότητας τους, όπως θα μπορούσε κανείς, χωρίς μια συνειδητή θέαση τους, επιπόλαια, να αποδεχτεί». Και από τα «Τραύματα της πέτρας» ο καλλιτέχνης θα επιστρέψει τον Αύγουστο ( ημαρχείο Τήνου) σε ένα άλλο θέμα, επίσης τηνιακού ενδιαφέροντος, που τον είχε απασχολήσει και παλαιότερα. Πρόκειται για μια δουλειά που είχε πρωτοεμφανιστεί στην έκθεσή του που είχε διοργανωθεί στην Αθήνα το εκέμβριο του 2008 από τον Ελληνογαλλικό Σύνδεσμο και την Αδελφότητα των Τηνίων εν Αθήναις. Οι «Τηνιακοί», λοιπόν, «Εσπερινοί» στην Τήνο. Ο χώρος του ιερού στο ανεμόδαρτο τηνιακό του αντί πέτρες τις όρισαν άνθρωποι, που φτιάξαν κύκλο στην πανσέληνο του καλοκαιριού. Στα κρύα νερά του πελάγου του Αϊ Γιάννη ξαγνίστηκα. ίπλα στο τριμμένο ράσο της μοναχής Ευπραξίας δίπλωσα τους εφιάλτες. Στους ε- σπερινούς έκλεψα τα μαβιά χερουβικά και τα κλεισα σε κώδικες χρωματικούς... Φύσηξε άνεμος μέρες 76 και γέννησε τον κύκλο και ο κύκλος πήρε όνομα, χρώμα και ζωή»: «Τηνιακοί Ε- σπερινοί». Ανάμεσα στον καλλιτέχνη και την Α- δελφότητά μας έχει αναπτυχθεί μια ι- διαίτερη σχέση οικειότητας το έργο του με το Γιαννούλη Χαλεπά να κρατά τον Εκατόγχειρα στολίζει τα γραφεία μας και μεις χαιρόμαστε γιατί αποκτήσαμε ένα ακόμη Τηνιακό! Έναν ακόμη φίλο, έναν καλλιτέχνη που απέδωσε με σπάνια ευαισθησία την πνευματικότητα που αποπνέει το αυχμηρό τοπίο του νησιού μας κάτω από το δυνατό φως και το βοριά του Αιγαίου!

14 14 - ÐÅÑÉ ÔÇÍÏÕ Éïýëéïò - Áýãïõóôïò - ÓåðôÝìâñéïò 2010 ΜΕΣΗΜΕΡΙ ΝΙΚΟΣ ΛΥΤΡΑΣ: ΕΝΑ «ΦΩΣ ΠΟΥ ΚΑΙΕΙ» Åêåß, êüôù áð ôá ðüäéá ìïõ áðëþíåôáé óáí ãéãüíôéïò ëåõêüò ãëüñïò, ç þñá ôçò ÔÞíïõ. Ôçí êïéôüæù óáí íá ôç âëýðù ãéá ðñþôç öïñü. ÊÜíåé æýóôç. ÕðåñâïëéêÞ æýóôç ãéá ðñþôåò ìýñåò ôïõ ÌÜç. Ç áðáëþ, áóçìýíéá åðéöüíåéá ôçò èüëáóóáò ìå êáëåß íá âïõôþîù óôá äñïóåñü íåñü ôçò. Ôï óêïýôåñ ìïõ ðïõ ôï åß á ðáñêüñåé óôçí Ü- êñç ôïõ äñüìïõ æåóôüèçêå óôïí Þëéï. Áðü ôç ãç áíåâáßíåé ìéá âáñéü, ãëõêéü ìõñùäéü. ÁíÜâù ôç ìç áíþ êáé âüæù ôá ýôçôá. ÌðñïóôÜ ìïõ âëýðù Ýíá æåõãüñé íá êáôåâáßíåé ôçí áðüôïìç óôñïöþ. ÊÜôé ðáñüîåíï õðüñ åé óôïí ôñüðï ðïõ ç ìéêñïêáìùìýíç ãõíáßêá êñáôüåé Ýíáí óùìáôþäç áóðñïìüëëç Üíôñá. ÊÜôé ðñïóôáôåõôéêü êáé ôñõöåñü. Êüâù ôá ýôçôá êáé ôïõò êïéôüù ðéï ðñïóåêôéêü. Áõôüò öïñüåé Ýíá ðáëéü ãêñßæï ðïõêüìéóï ìå óçêùìýíá ìáíßêéá êáé Ýíá ìüëëéíï óêïýöï óôá ìáëëéü ôïõ. Ç ãõíáßêá åßíáé íôõìýíç ìå Ýíá ðáëéïìïäßôéêï ñùìáôéóôü öïõóôüíé. Ìå ôï äåîß ôçò Ýñé ôïí êñáôüåé áãêáæý, åíþ óôï áñéóôåñü ôçò Ýñé óößããåé Ýíá Üóðñï ðåñéóôýñé. ôóé, ðñï ùñïýí óôçí êüøá ìå âþìá áñãü, ìåôñçìýíï. Áðü ôç ãç áíåâáßíåé ìéá âáñéü, ãëõêéü ìõñùäéü. Ôï èõìüñé âãüæåé Ýíá ðéêñü Üñùìá. Mïó ïâïëüíå ôá óðüñôá. Ôï ìåèõóôéêü, âáñý Üñùìá ìðáßíåé óôá ðíåõìüíéá ìïõ êáé êáôáêáèßæåé ðüíù ôïõò. ÖèÜíïíôáò ðëüé óôï æåõãüñé óôáìáôþ ôï óêïýôåñ. - ÊáëçìÝñá - ëýù. - ÊáëçìÝñá - áðáíôüåé Ü ñùìá ç ãõíáßêá. - ÐÜôå óôç þñá; - Óôç þñá. - ÊïéôÜîôå, èá Þèåëá íá óáò ðüñù êüôù. ÁëëÜ ìðïñþ íá ðüñù ôïí Ý- íáí áðü óáò êáé Ýðåéôá íá îáíáãõñßóù ãéá íá ðüñù êáé ôïí Üëëïí Ôçí êïéôüæù åñùôçìáôéêü. Óôï êïõñáóìýíï ôçò ðñüóùðï æùãñáößæåôáé ç åõãíùìïóýíç. Ôï ðåñéóôýñé ôõðéýôáé ìýóá óôï Ýñé ôçò. Åêåßíç óößããåé ôï ðïõëß ðéï äõíáôü, ùñßò íá åëåõèåñþóåé ôï äåîß ôçò Ýñé. - Íá 'óáé êáëü - ìïõ ëýåé. - ÁëëÜ åêåßíïò äåí ìðïñåß. Êáé êïéôüæåé ôïí Üíôñá ôçò ìå Ýíá âëýììá ìçôñéêü. Ôïí êïéôüæù êé åãþ. - áóå ôï öùò ôïõ - ëýåé åêåßíç ìå ðñïóðïéçôþ áäéáöïñßá. Ôï ðñüóùðü ôïõ óôñýöåôáé ðñïò ôï ìýñïò ðïõ íüìéæå ðùò óôýêïìáé. Ôá íåêñü ôïõ ìüôéá øü íïõí ôá äéêü ìïõ, ôá æùíôáíü. Ìå ôá äü ôõëü ôïõ, ðáñáìïñöùìýíá áðü ôç äïõëåéü, óößããåé ôñõöåñü ôï Ýñé ôçò ãõíáßêáò. Óôïí Þëéï ãõáëßæåé ç âýñá ðïõ åíóùìáôþèçêå óôï äü ôõëü ôïõ. ÄÜêñõá ãåìßæïõí ôçí êáñäéü ìïõ. - Ó' åõ áñéóôþ - ìïõ ëýåé ç ãõíáßêá - êáé êáëþ óïõ ìýñá. Ìå õðåñçöüíåéá óößããåé ôï Ýñé ôïõ Üíôñá ôçò. Ðñï ùñüíå ìðñïóôü. Ìå âþìá áñãü, ìåôñçìýíï. Ôïõò áêïëïõèþ ìå ôá ìüôéá. Ãéá ìéá óôéãìþ Üíïíôáé óôç óôñïöþ ôïõ äñüìïõ. Åìöáíßæïíôáé îáíü, áêñéâþò áðü êüôù ìïõ. Ï äñüìïò îåôõëßæåôáé óáí ößäé, êáôåâáßíïíôáò óôçí áðáëþ, áóçìýíéá èüëáóóá. Ìéá óôñïöþ áêüìç. ëëç ìéá. Åãþ êïéôïýóá êáé îáíáêïéôïýóá ôï æåõãüñé. ÅéñÞíá ÁíáóôáóéÜäç ΟΙ ΚΑΡ ΙΑΝΙΩΤΕΣ ΤΗΣ «ΑΓΙΑ ΤΡΙΑ ΑΣ» 50 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 50 χρόνων από την ί- δρυσή της, η Αδελφότητα των Τηνίων Καρδιανιωτών «Η Αγία Τριάς» πραγματοποίησε εορταστική εκδήλωση στο Πολυδύναμο Πολιτιστικό της Κέντρο, στην Καρδιανή, στις Κατά την εκδήλωση έγινε αναφορά στα πεπραγμένα της περασμένης πεντηκονταετίας και ο Πρόεδρος της Αδελφότητας των Τηνίων εν Αθήναις κ. Ιωάννης Παπαδημητρίου παρουσίασε το βιβλίο «Οι Καρδιανιώτες της Αγίας Τριάδας 50 χρόνια μετά», το οποίο εκδόθηκε με τη χορηγία του ήμου Εξωμβούργου. Στη συνέχεια, σε συνεργασία με το περιοδικό «Τηνιακά Σύμμεικτα» έλαβε χώρα Ημερίδα με το γενικό τίτλο «Καρδιανή: Κοινωνία και πολιτισμός», κατά την οποία παρουσίασαν εισηγήσεις οι κ.κ. Αγγελική Νικ. ελλατόλα, «Καρδιανή: Η μελωδία της φύσης παράγοντας πολιτισμού», Μαρία Στεφ. ελατόλα - Παγανέλη, «Καρδιανιώτες: Βίοι παράλληλοι, βίοι συγκλίνοντες βιώματα θρησκευτικής πορείας των 50και στις καθημερινές τους σχέσεις», και Κώστας ανούσης, «Καρδιανή: Μετανάστευση και οικιακός πολιτισμός». Ευχόμαστε στους Καρδιανιώτες της «Αγίας» Τριάδας να τα εκατοστήσουν! «Σίγουρα θα πρέπει να ταν μια σταγόνα καθαρού νερού στην παιδική του η- λικία ο ήλιος». (Οδυσσέα Ελύτη, Μικρός Ναυτίλος) ÕðÜñ ïõí óôéãìýò óçìáäéáêýò óôç æùþ åíüò áíèñþðïõ, ïé ïðïßåò åíôõðþíïíôáé óôç ìíþìç ôïõ, ãéáôß ôïí êüíïõí íá äåé êáèáñü ü é êüôé êáéíïýñãéï, áëëü áõôü ðïõ Þäç õðüñ åé. Ç ðñþôç ïõóéáóôéêþ ìïõ åðáöþ ìå ôï Ýñãï ôïõ Íßêïõ Ëýôñá, áí Þôáí ìõñùäéü èá Þôáí åêåßíç ôçò ôåñåâéíèßíçò êáé áí Ýðñåðå íá ðåñéãñáöåß ìå ëüãéá, ìüíï Ýíá ãåìüôï ìðëå ôçò èüëáóóáò êáé Þëéï ðïßçìá ôïõ Åëýôç èá ìðïñïýóå íá ôçí áðïäþóåé. Äýï ðåñßðïõ ñüíéá ðñéí, óôï þñï ôçò ÅèíéêÞò ÐéíáêïèÞêçò, óôç ìåãüëç ìïíïãñáöéêþ Ýêèåóç ôïõ ôçíéáêþò êáôáãùãþò êáëëéôý íç, ðáñáôçñþíôáò óôç óåéñü ôá Ýñãá ôïõ, Ýíéùèá ðùò êüôé ìïõ Ýëåéðå. ÄéÜâáæá óôïõò ôßôëïõò «ÁêôÝò ôçò ÔÞíïõ», «ÂÜñêá ìå ðáíß óôïí ÐÜíïñìï ÔÞíïõ», «Ôï øüèéíï êáðýëï», êé üìùò áõôü ðïõ Ýâëåðá áðü êïíôü Þôáí öáñäéýò ðéíåëéýò åêôõöëùôéêïý ñþìáôïò, ðá éýò ðüóôåò, Üãñéåò, äõíáôýò åéñïíïìßåò. Åß á ìüëéò áðïöáóßóåé ðùò äå ìïõ ôáéñéüæåé, üôáí, êüíïíôáò ìåñéêü âþìáôá ðßóù, ãýñéóá îáöíéêü êáé åßäá ìðñïóôü ìïõ ôï ìðëå ôçò èüëáóóáò ôïõ Áéãáßïõ, ôçí þ ñá ôçò Üäåíäñçò êõêëáäßôéêçò ãçò êáé áéóèüíèçêá ôï áñáêôçñéóôéêü åëëçíéêü öùò, åêåßíï ðïõ óå ôõöëþíåé, ðáñáóýñåé êáé ëéþíåé óôï ðýñáóìü ôïõ ôéò ëåðôïìýñåéåò. ¼- ðùò êüèå áëþèåéá, Ýôóé êáé ôç æùãñáöéêþ ôïõ ÍéêïëÜïõ Ëýôñá, ôç íéþèåéò áí ôçí êïéôüîåéò áðü êüðïéá áðüóôáóç. Ãéïò ôïõ öçìéóìýíïõ ÔÞíéïõ æùãñüöïõ Íéêçöüñïõ Ëýôñá ( ), ï Íéêüëáïò ãåííþèçêå ôï 1883 óôçí Á- èþíá, üìùò ôï íçóß ôïõ ðáôýñá ôïõ âñéóêüôáí ðüíôá óôçí êáñäéü ôïõ êáé ôï áðïôýðùóå ðïëëýò öïñýò óôïí êáìâü. Óðïýäáóå æùãñáöéêþ óôï Ó ïëåßï ôùí Ôå íþí ôçò ÁèÞíáò ìå äüóêáëï ôïí Íéêçöüñï Ëýôñá êáé óôç óõíý- åéá, ìå õðïôñïößá ôõ Éäñýìáôïò Åõáããåëéóôñßáò, ìåôýâç óôï Ìüíá ï, üðïõ Þñèå óå åðáöþ ìå ôï ãåñìáíéêü åîðñåóéïíéóìü êáé ôéò íýåò ôüóåéò óôç æùãñáöéêþ, êáôáöýñíïíôáò íá áðïìáêñõíèåß áðü ôïí áêáäçìáúóìü ôçò Ó ïëþò ôïõ ÌïíÜ ïõ. Õéïèåôþíôáò ôçí èåþñçóç ôïõ ðáôýñá ôïõ, óýìöùíá ìå ôïí ïðïßï «Åéò ôçí ÔÝ íçí ï Üíèñùðïò åßíáé å- ëåýèåñïò», ï Íßêïò Ýöåñå ìéá íýá ðíï- Þ óôçí æùãñáöéêþ ôçò ÁèÞíáò, üðïõ óôçí áñ Þ áíôéìåôùðßóôçêå âýâáéá ìå óêëçñüôçôá êáé êá õðïøßá. Ôïí Áýãïõóôï ôïõ 1917, ìáæß ìå ôïí Êùíóôáíôßíï ÐáñèÝíç, ôïí ÐåñéêëÞ ÂõæÜíôéï, ôï Ëõêïýñãï Êïãåâßíá êáé ôï Èåüöñáóôï Ôñéáíôáöõëëßäç äçìéïýñãçóå ôçí «ÏìÜäá ÔÝ íç», ìå óôü ï ôçí áðáëëáãþ áðü ôçí áêáäçìáúêþ æùãñáöéêþ êáé ôç ãíùñéìßá ôïõ åëëçíéêïý êïéíïý ìå ôçí áýñá ôçò ãáëëéêþò ôý íçò. Ç ÏìÜäá áõôþ, óôçí ïðïßá ðñïó þñçóáí êáé Üëëïé êáëëéôý íåò, åß å ìý ñé êáé ôçí õðïóôþñéîç ôïõ ßäéïõ ôïõ Åëåõèåñßïõ ÂåíéæÝëïõ. Óôï óýíôïìï ðýñáóìü ôïõ Νίκος Λύτρας, Το εξωκλήσι του Αγίου Μάρκου. áðü ôçí Áíþôáôç Ó ïëþ Êáëþí Ôå- íþí ôçò ÁèÞíáò, êáôüöåñå íá áëëüîåé ôç äïìþ êáé ëåéôïõñãßá ôùí åñãáóôçñßùí, ðïõ áðïôåëïýóáí ðëýïí áõôïôåëåßò åêðáéäåõôéêýò ìïíüäåò ìå õðåýèõíï Ýíáí êáëëéôý íç-êáèçãçôþ. Ï Íßêïò Ëýôñáò Ýöõãå áðü ôç æùþ íýïò, ôï 1927, üìùò êáôüñèùóå íá åéóüãåé óôçí åëëçíéêþ ôý íç ìéá íýá, ðéï áõèüñìçôç ðñïóýããéóç, íá öýñåé óå åðáöþ ôïõò ëëçíåò ìå ôïí åîðñåóéïíéóìü êáé ìå ìéá æùãñáöéêþ öéëôñáñéóìýíç ìýóá áðü ôï äõíáôü åëëçíéêü öùò. Áíôéêñßæïíôáò Ýíáí ðßíáêá ôïõ Íßêïõ Ëýôñá, Ý åéò ôçí áßóèçóç ðùò ìýóá á- ðü ôéò óêëçñýò ðéíåëéýò, ìýóá áðü ôçí ðáñüèåóç ôùí ñùìüôùí, áíáäýåôáé óå üëï ôïõ ôï êüëëïò ôï ìðëå ôçò áéãáéïðåëáãßôéêçò èüëáóóáò, åíþ ïé ìïñöýò áðïäßäïíôáé ìå ëßãåò, óõíþèùò ðá ýññåõóôåò ðéíåëéýò, ðüíôá óùóôü ôïðïèåôçìýíåò þóôå íá ðåôõ áßíåé ôçí áßóèçóç ôïõ âüèïõò êáé ôéò äéáöïñåôéêýò ðïéüôçôåò êáé õöýò. Óôü ïò ôïõ êáëëéôý íç äåí åßíáé ï ñåáëéóìüò, áëëü ç åíôýðùóç åêåßíç ðïõ ðñïêáëåß óôïí ðáñáôçñçôþ ôï öùò ôïõ Þëéïõ üôáí ðýöôåé ðüíù óôï áíôéêåßìåíï, óõ íü ðáñáìïñöþíïíôüò ôï. Áñêåß íá êïéôüîåé êáíåßò ôïí ðßíáêá ôïõ Ëýôñá, üðïõ á- ðåéêïíßæåôáé Ýíá êïñéôóüêé áíåâáóìýíï óå Ýíá ãüéäáñï Þ ôï öçìéóìýíï ØÜèéíï êáðýëï êáé èá íéþóåé åðüíù óôï äýñìá ôïõ ôïí êáõôü Þëéï ôïõ êáëïêáéñéïý êáé óôá ìüôéá ôïõ ôï Ýíôïíï öùò ðïõ èïëþíåé ôçí üñáóç, ëéþíïíôáò ôá ðåñéãñüììáôá êáé áöþíïíôáò íá öáíïýí ìüíï ïé âáóéêýò öüñìåò. Ðáñüëï ðïõ äå ãåííþèçêå åêåß, ôçí ÔÞíï ï Ëýôñáò ôçí åß å ìýóá óôï áßìá ôïõ êáé ãé áõôü ôç æùãñüöéóå ðïëëýò öïñýò ìå áãüðç, óõíå ßæïíôáò ôçí ðáñüäïóç ôïõ íçóéïý, ôï ïðïßï Ýöåñå êáé öýñíåé áêüìç óôï öùò óðïõäáßïõò êáëëéôý íåò. Äåí ðñïóýöõãå ðïôý óôïí áõóôçñü öùôïãñáöéêü ñåáëéóìü ãéá íá åêöñáóôåß, áëëü êáôüöåñå íá ìáò êüíåé êïéíùíïýò ôçò áëþèåéáò ôïõ ìïíü á ìå ëßãåò, ãåìüôåò æùþ ðéíåëéýò. ¼ðùò áñáêôçñéóôéêü áíýöåñå ôï 1915 ï Öþôïò Ãéïöýëëçò ãéá ôá ôïðßá ôïõ Ëýôñá : «ÐÝíôå-äÝêá ðéíåëéýò, Üãñéåò, äõíáôýò ßóùò êáíåßò ðüñá ðïëý áìýçôïò èá Ýëåãå êáé õäáßåò ðüíù óå ìéá ôýëá. Ìá ôé öùôåéíü ôïðßï åßíáé áõôü!». Ïýñóïõëá Öùóêüëïõ

15 Éïýëéïò - Áýãïõóôïò - ÓåðôÝìâñéïò 2010 ÐEÑI THNOY - 15 ΠΡΑΞΙΤΕΛΗΣ ΤΖΑΝΟΥΛΙΝΟΣ O ΓΛΥΠΤΗΣ Φαλατάδος, έξω από το σπίτι του γλύπτη, πολλά χρόνια πριν. Από αριστερά όρθιοι, τρώγοντας ένα σταφύλι, οι Γεώργιος Γκύζης ή Σαρρής, θείος(;) του Κώστα Μητρόπουλου και Σταμάτα Τζανουλίνου - Γκύζη. Καθιστοί ο Γεώργιος Πραξιτέλη Τζανουλίνος (ο πατέρας) και ο γελιογράφος Κώστας Μητρόπουλος. Η Εύρεση της Αγίας εικόνας του Ευαγγελισμού από το Φαλαταδιανό ημήτριο Βλάση στις 30 Ιανουαρίου 1823 (Φαλατάδος 1986, περίβολος του ενοριακού ναού. Πρωτοβουλία του Συλλόγου απανταχού Φαλαταδιανών). «Μια δοκιμασία, μια μελέτη, μια σπουδή είναι πάντα για μένα να παρατηρήσω και να εργαστώ, φιλοτεχνώντας ένα κεφάλι, μια φιγούρα, ένα πορτρέτο, σχεδιάζοντας ή δουλεύοντας γλυπτική. Γεννήθηκα στην Τήνο, στο νησί των μεγάλων δασκάλων της γλυπτικής, του πορτρέτου, και έχω διδαχθεί πολλά από αυτή την παράδοση. Απ τη βαθιά αρχαιότητα γνωρίζουμε την προσπάθεια απεικόνισης του ανθρώπου. Εξάλλου πιστεύω πως όλες οι μορφές τέχνης φιλοτεχνούν μεγάλες ή μικρές προσωπογραφίες. Η ποίηση, η λογοτεχνία, με μεγαλειώδη τρόπο πολλές φορές, αποκαλύπτουν τη μορφή. Θεότητες, είδωλα, ηγέτες, καλλιτέχνες, στρατηγοί, λαοί και πάντα ο γλύπτης και το έργο του». (Πραξιτέλης Τζανουλίνος) Ôïõ æçôüò öùôïãñáößåò ôïõ ßäéïõ êáé ôùí Ýñãùí ôïõ êáé óïõ äßíåé öùôïãñáößåò ôùí ðñïãüíùí ôïõ ðáððïýäåò, ãïíåßò, èåßïé... Ìéá öùôïãñáößá ôïõ ìéêñþ (ðïñôñýôï) ìïíü á âñþêáìå óôï äéáäßêôõï, áëëü êé áõôþ ìç áîéïðïéþóéìç ôõðïãñáöéêü. ôóé èá äïýìå ôïí ÐñáîéôÝëç 5 åôþí óôçí áãêáëéü ôçò ìçôýñáò ôïõ óôï ÖáëáôÜäï. Éäéïññõèìßá; ¼ é! Âáèýò óåâáóìüò óå êåßíïõò ðïõ ôïí áíýóôçóáí. Óå åêåßíç ôç ìçôýñá ðïõ ôï 1953 îåíïäïõëåýïíôáò óôçí Á- èþíá Ýóôåëíå 300 äñá ìýò óôï Äçìïôéêü Ó ïëåßï ÖáëáôÜäïõ ãéá íá ãßíåé âéâëéïèþêç! Êáé ï äüóêáëïò, êáé äáóêáëüò ôçò, ï áåßìíçóôïò ÑáöáÞë ÃéáãéÜò, áðåßñùò åõãíþìùí! ôóé, ëïéðüí, áíáóôáßíïíôáé çãýôåò, ðïëßôåò, êáëëéôý- íåò... Áõôüò åßíáé ï ÐñáîéôÝëçò Ôæáíïõëßíïò. Óåìíüò, áèüñõâïò êáé äçìéïõñãéêüò. Ìéá ìáôéü óôïí êáôüëïãï ôùí Ýñãùí ôïõ, ôùí óõììåôï þí ôïõ óå áôïìéêýò êáé ïìáäéêýò åêèýóåéò êáé ôùí äéáêñßóåþí ôïõ óå ôñïìüæåé. ùñßò íá ôï èýëåéò áíáññùôéýóáé «ðüôå ðñüëáâå;» Ðüóïò ñüíïò ìýíåé áíüìåóá óôï äéäáêôéêü Ýñãï êáé ôç óõíôþñçóç ìíçìåßùí ãéá äçìéïõñãéêþ åñãáóßá; Êáé, üìùò, ï ÐñáîéôÝëçò Ôæáíïõëßíïò åßíáé ðüíôá ðáñþí. Êáé áéñüìáóôå êé åìåßò ìáæß ôïõ, üôáí áðïóðü äéáêñßóåéò. Ðþò íá ìç áñïýìå Üëëùóôå üôáí ðáßñíåé ôï Á âñáâåßï ôïõ äéáãùíéóìïý ãéá ôïí áíäñéüíôá ôïõ Êùíóôáíôßíïõ ÊáñáìáíëÞ óôç Èåóóáëïíßêç êáé üôáí ôï äåýôåñï áðïíýìåôáé óôïí åðßóçò Ôçíéáêü, ôïí Üôõ ï ãëýðôç ÄçìÞôñç Áñìáêüëá; Êïéôþíôáò ôá Ýñãá ôïõ ÐñáîéôÝëç áíäñéüíôåò, ðñïôïìýò, ðïñôñýôá êáé á- öçñçìýíåò óõíèýóåéò âëýðåéò Üìåóá ôçí áãùíßá ôïõ äçìéïõñãïý, ôïõ ðëüóôç, íá öýãåé áðü áõôü ðïõ âëýðåé êáé íá ðüù ðéï ìýóá, íá óõëëüâåé ôïí øõ- éóìü, ôçí ðñïóùðéêüôçôá åêåßíïõ ðïõ îáíá-äçìéïõñãåß. ÌÝóá óôï åñãáóôþñéü ôïõ âëýðåé êáíåßò ìïñöýò Üìåóá áíáãíùñßóéìåò, áíáãíùñßóéìåò üìùò ü é ü- ðùò ìéá öùôïãñáößá ôïõ çìåñþóéïõ ôýðïõ. Ðßóù áðü êüèå «êåöüëé» ðñïâüëëåé äåéëü, áëëü êáé ìå Ýíôáóç, ü é á- ðëü ç ìïñöþ áëëü ç åóþôåñç ôáõôüôçôá ôçò ðñïóùðéêüôçôáò. «Ðçãáßíïíôáò óôï åñãáóôþñéü ôïõ», óçìåéþíåé ç ê. Å- ëéóüâåô ÐëÝóóá, «ìïõ öáíåñþèçêå ìéá áíáðüíôå ç ðôõ Þ ôïõ Ýñãïõ ôïõ: ç á- íß íåõóç ôçò áöáßñåóçò ðïõ óôéò ðñïôïìýò ôïõ Ý åé áðïäåé ôåß ðïëýôéìç ãéáôß ôïõ õðåíèõìßæåé äéáñêþò üôé êüíåé ãëõðôéêþ êáé ü é ìßìçóç». Ãéá ôïí ÐñáîéôÝëç Ôæáíïõëßíï ç ðëáóôéêþ åßíáé ìéá áãùíéþäçò ðïñåßá. ÌÝóá áðü ôç óõíüíôçóç ìå ôï þñï, ôéò öüñìåò, ôï áýíáï ðáé íßäé öùôüò êáé óêéüò, ðñýðåé íá «ìïñöþóåé» ( ùñßò íá ðáñáìïñöþóåé) ôï Üìïñöï õëéêü, íá áðïôõðþóåé ðüíù ôïõ ôçí áßóèçóç ôçò æùþò, ôï ìõóôþñéï ìéáò ìáôéüò. Ãé áõôü ôïí áãáðüìå, ãé áõôü ôïí èáõìüæïõìå: Ãéáôß ìå óðüíéá ãéá ôéò ìýñåò ìáò óåìíüôçôá, óå ðåßóìá åíüò êüóìïõ üðïõ êõñéáñ åß ï èüñõâïò, áõôüò áãùíßæåôáé êáé áãùíéü íá áðïôõðþóåé ôç óôéãìþ êáé íá ôç óôåßëåé ôáîéäéþôç óôï áýñéï óôïí áéþíá! Φαλατάδος γύρω στο Στην αγκαλιά της μητέρας του (ο πατέρας του κρατά τον αδελφό του Μιχάλη). υο Ακαδημαϊκοί στο εργαστήριό του: Ο Νικηφόρος Βρεττάκος και o Μενέλαος Παλλάντιος κατά τη φιλοτέχνηση της προτομής του πρώτου. Ναυσικά (1989, χαλκός). Ï ÐñáîéôÝëçò Ôæáíïõëßíïò ãåííþèçêå óôï ÖáëáôÜäï ôçò ÔÞíïõ ôï Ôåëåßùóå ôï Ðñïðáñáóêåõáóôéêü êáé Åðáããåëìáôéêü Ó ïëåßï Êáëþí Ôå íþí Ðáíüñìïõ ÔÞíïõ êáé ìå õðïôñïößá ôïõ Ð.É.É. Åõáããåëéóôñßáò ÔÞíïõ óðïýäáóå ãëõðôéêþ óôçí ÁíùôÜôç Ó ïëþ Êáëþí Ôå- íþí ìå äüóêáëï ôïí áêáäçìáúêü ÃéÜííç ÐáððÜ. Óôçí ßäéá Ó ïëþ ðáñáêïëïýèçóå ãéá Ýíá ñüíï, óôï ÅñãáóôÞñéï Åöáñìïãþí, ôï ìüèçìá Ãõøïôå íßáò, ìå äáóêüëïõò ôï Íéêüëáï ÊåñëÞ êáé ôï Èåüäùñï Âáóéëüðïõëï. ÊáôÜ ôç äéüñêåéá ôçò óôñáôéùôéêþò ôïõ èçôåßáò, ìåôáîý ôùí Üëëùí, á- ðïóðüóôçêå óôï Ðïëåìéêü Ìïõóåßï, üðïõ êáé ðñïóýöåñå êáé åêåß ôéò õðçñåóßåò ôïõ. Åßíáé éäñõôéêü ìýëïò ôïõ Óõëëüãïõ Ãëõðôþí ôçò ÁèÞíáò, ìýëïò ôïõ Åðéìåëçôçñßïõ Åéêáóôéêþí Ôå íþí ÅëëÜäáò êáé åêëåãìýíïò óôï ÄÓ ôçò Åöïñßáò ÃëõðôéêÞò êáé óôçí åðéôñïðþ êñßóçò êáé êáôüôáîçò ôï ÅÅÔÅ. åé öéëïôå íþóåé óåéñü Ýñãùí ãéá äçìüóéïõò þñïõò (ðñïôïìýò, ðïñôñýôá, óôþëåò, óõíèýóåéò), ìíçìåßá êáé áíäñéüíôåò êáé ìåôüëëéá. Áðü ôï 1982 Ý åé óõììåôüó åé óå óåéñü åêèýóåùí. Áí óôáèïýìå óôá äýï ôåëåõôáßá ñüíéá ìðïñïýìå íá óçìåéþóïõìå ôçí ðáñïõóßá ôïõ óôéò åêèýóåéò: «¼øåéò ôïõ ëåõêïý» (Ìðåëëþíåéï ºäñõìá, Óáíôïñßíç, 2009). «Ç Áßãéíá ôùí æùãñüöùí» (Éóôïñéêü êáé Ëáïãñáöéêü Ìïõóåßï Áßãéíáò, 2009). «Ôï áíïé ôü ìõáëü ôïõ ËåõêÜäéïõ Ýñí» (ÁìåñéêÜíéêï ÊïëÝãéï Áèçíþí, 2010), êáé «Ðåñß Çñþùí» (ÄçìïôéêÞ ÐéíáêïèÞêç ÊáëáìÜôáò, 2010). ÐáñÜëëçëá áó ïëþèçêå ìå ôïí ôïìýá ôçò óõíôþñçóçò êáé áðïêáôüóôáóçò Ýñãùí ãëõðôéêþò áðü terracota êáé ëßèï. Áðü ôï 1988 ìý ñé óþìåñá äéäüóêåé óôï T.E.I. ôçò ÁèÞíáò, óôï ÔìÞìá ÓõíôÞñçóçò Áñ áéïôþôùí êáé ñãùí ÔÝ íçò. ÅñãÜæåôáé óôï ÂñÝêáóôñï ôçò ÔÞíïõ êáé óôçí Á- èþíá (Ðßíäïõ 29, Áñãõñïýðïëç).

16 16 - ÐÅÑÉ ÔÇÍÏÕ Éïýëéïò - Áýãïõóôïò - ÓåðôÝìâñéïò 2010 ΑΝΤΩΝΙΟΣ Β. ΑΜΑΣΚΗΝΟΣ, Ο ΚΑΙΝΟΤΟΜΟΣ (Β ) Ï Áíôþíéïò Äáìáóêçíüò, ãéá ôïí ï- ðïßï ìéëþóáìå êáé óôï ðñïçãïýìåíï öýëëï ôçò «Ðåñß ÔÞíïõ», åêôüò áðü öõóéêïìáèçìáôéêüò, õðþñîå åéóçãçôþò êáéíïôüìùí éäåþí óôç þñá (üðùò ôá ðáñéëßóéá ëïõôñü ôïõ) êáé åöåõñýôçò! Öáßíåôáé ìüëéóôá ðùò ïé åöåõñýóåéò ôïý Ýãéíáí Ýììïíç éäýá ðïõ, Üó åôá á- ðü ôçí ðñáãìáôéêþ áîßá ôïõò, ôïí ðáñýðåìøáí óôá Ýñéá ôùí ãåëïéïãñüöùí (üðùò ôïõ ÈÝìïõ ííéíïõ óôçí åöçìåñßäá «óôõ» ôïõ 1886). Óôá 1886, óôçí ÔÞíï, ç åöçìåñßäá «Ç þ ôçò ÔÞíïõ» ìå éèýíïíôá íïõ ôï ãéáôñü Íéêüëáï Áñìáêüëëá åß å îåêéíþóåé áãþíá ãéá ôçí êáôáóêåõþ ëéìáíéïý óôçí Ðüëç ôçò ÔÞíïõ êáé óå êüèå öýëëï ôçò åß å ðñïìåôùðßäá «Ç óùôçñßá ôïõ ôüðïõ ìáò åóôßí ç êáôáóêåõþ ôïõ ëéìýíïò ôçò ðüëåùò», áãþíá ðïõ óôþñéîå áðïôåëåóìáôéêü ç Áäåëöüôçôá ôùí Ôçíßùí åí ÁèÞíáéò êáé ï Óýëëïãïò Öéëïðñïüäùí ÔÞíïõ ìå Ðñüåäñï ôïí Ð. ÓáñóÝíôç. Êáé ïé ôñåéò åß áí õéïèåôþóåé ôç ìåëýôç ôùí ÃÜëëùí ìç áíéêþí ÃêïôëÜí - ÊåëåíÝê, ç ïðïßá êáé ôåëéêü åöáñìüóôçêå. Ôïí Áðñßëéï, üìùò, ôïõ 1886 ðáñåíýâç ìå äçìïóéåýìáôü ôïõ óôç «ÍÝá Åöçìåñßäá» ôïõ ÉùÜí. Êáìðïýñïãëïõ ï Áíôþíéïò Äáìáóêçíüò, ï ïðïßïò Ý- êñéíå áóýìöïñç êáé éäéáéôýñùò åðá èþ ãéá ôïí ôüðï ôç ìåëýôç áõôþ êáé áíôéðñüôåéíå áããëéêü óýóôçìá êáôáóêåõþò ìüëïõ ìå ðëùôïýò êõìáôïèñáýóôåò (äçìïóéåýïíôáò ìüëéóôá êáé ó åôéêþ åéêüíá). Åðñüêåéôï äçëáäþ ãéá óåéñü ðëùôþí êéâùôßùí, ðïíôéóìýíùí ìå Ü- ãêõñåò êáé óõíäåìýíùí ìå éó õñýò á- ëõóßäåò ðïõ èá êüëõðôáí ôï ìýôùðï ôïõ üñìïõ Ýùò ôïõ óçìåßïõ ðïõ äåí ôáñüóóåôáé ç èüëáóóá áðü ôïí êõìáôéóìü. ÕðïóôÞñéæå ìüëéóôá üôé ç êáôáóêåõþ ôïõ ìüëïõ áõôïý óôçí Ðüëç ôçò ÔÞíïõ èá êüóôéæå ìüíïí äñ. áíôß , èá äçìéïõñãïýóå ëéìüíé 12êÜêéò ìåãáëýôåñï êáé èá ïëïêëçñùíüôáí åíüò 6 ìçíþí. Ï Äáìáóêçíüò öáßíåôáé üôé åß å ðñïçãïõìýíùò áðåõèõíèåß óôï ÓáñóÝíôç, ï ïðïßïò, êñßíïíôáò ôéò áðüøåéò ôïõ áöåñýããõåò, ôïí áãíüçóå 1. Ðáñ üôé åîáñ Þò ç ðñüôáóç Äáìáóêçíïý öüíôáæå åîùðñáãìáôéêþ, å- íôïýôïéò ç «Ç þ ôçò ÔÞíïõ» áíáãêüóôçêå íá ôçí áíôéìåôùðßóåé äéá ìáêñþí êáé ôç äý ôçêå ùò åðùöåëþ ãéá Üëëåò ðåñéðôþóåéò. ¼ é, üìùò, ãéá ôçí ÔÞíï. «Ï ðëùôüò êõìáôïèñáýóôçò», ãñüöåé ç åöçìåñßäá, «äýíáôáé íá Þíáé ðïëý ñçóéìþôåñïò ôïõ ëéèßíïõ äé á- ëéåõôéêüò åðé åéñþóåéò, äéá ôçí äéþñõãá ôïõ ÓïõÝæ, äéüôé äåí ðáñåìðïäßæåé ôçí åëåõèýñáí ñïþí ôçò êüôùèåí áõôïý öåñïìýíçò éëýïò, ùò êáé äéá ôçí êáôáóêåõþí ëéìýíùí êáôü ôçí åßóïäïí ðïôáìþí». Óôçí õðüèåóç åíåðëüêçóáí êáé ïé âïõëåõôýò ôïõ ôüðïõ êáé ôçí õðïóôþñéîç ôçò éäýáò ôïõ Äáìáóêçíïý áíýëáâå ï ãéáôñüò ÉùÜííçò Æáëëþíçò, áöïý ï Ýôåñïò ôùí âïõëåõôþí, ï Ãñçãüñéïò ÌáõñïìáñÜò, õðïóôþñéæå ôç ìåëýôç ÃêïôëÜí - ÊåëåíÝê. Αποσπάσματα από δημοσιεύσεις της εφημ. «Ακρόπολις» σχετικά με την ε- φεύρεση του τυπογραφικού τηλεγράφου από τον Αντώνιο αμασκηνό (Πάνω από το φύλλο της και δεξιά από το φύλλο της ). ÔåëéêÜ, âýâáéá, êáíåßò äå èá ìðïñïýóå íá áíáëüâåé ôï ðïëéôéêü êüóôïò åíüò ôýôïéïõ åã åéñþìáôïò êáé ç êáôáóêåõþ ôïõ ëéìáíéïý ðñï þñçóå êáôü ôá ãíùóôü. Ôá åðé åéñþìáôá, üìùò, ðïõ äéáôõðþèçêáí Ýíèåí êáêåßèåí ðáñáìýíïõí åíäéáöýñïíôá êáé ãéá ôçí é- óôïñßá ôïõ ôüðïõ êáé ãéá åêåßíç ôçò å- îýëéîçò ôçò ôå íïëïãßáò óôç þñá ìáò. Ï ðñþôïò Ðñüåäñïò ôçò ÁäåëöüôçôÜò ìáò äåí áðïãïçôåýôçêå ïýôå áðü ôçí áðïôõ ßá ôçò ðáñéëßóéáò åðé åßñçóþò ôïõ ìþôå áðü ôçí áðüññéøç ôçò ðñüôáóþò ôïõ ãéá ôï ëéìüíé ôçò ÔÞíïõ êáé óõíý éóå áêüèåêôïò ôéò åöåõñýóåéò ôïõ. To 1898 ôïí âñßóêïõìå ìüíéìá åãêáôáóôçìýíï óôçí ÁëåîÜíäñåéá ôçò Áéãýðôïõ, ðëçí üìùò ðåñéöåñüìåíï óå ü- ëåò ôéò åõñùðáúêýò þñåò (Ãáëëßá, Áõóôñßá, Ñïõìáíßá, Âïõëãáñßá) êáé ôçí Ôïõñêßá, üðïõ áãùíéùäþò ðñïóðáèåß áöåíüò íá êáôï õñþóåé ôéò åöåõñýóåéò ôïõ êáé áöåôýñïõ íá åîáóöáëßóåé ôá áíáãêáßá êåöüëáéá ãéá ôçí õëïðïßçóþ ôïõò. ÁðïãïçôåõìÝíïò áðü ôçí Ýëëåéøç åíäéáöýñïíôïò ï ßäéïò éó õñßæåôáé üôé ïé üñïé ðïõ ôïõ ôýèçêáí Þ- óáí áóýìöïñïé êáé åðá èåßò ôïí Áýãïõóôï öôüíåé óôçí ÁèÞíá, üðïõ êáé ðáñá ùñåß óõíýíôåõîç óôçí åöçìåñßäá «Áêñüðïëéò» 2. Ïé åöåõñýóåéò ôïõ åßíáé ðýíôå: (á) Ï ôõðïãñáöéêüò ôçëýãñáöïò (êüôé óáí ôï ôýëåî ôùí çìåñþí ìáò üðïõ ï äýêôçò ìåôáôñýðåé ôá çëåêôñéêü óþìáôá êáôåõèåßáí óå êåßìåíï), (â) Ôï áëöüâçôï ôïõ õðïâñõ ßïõ ôçëåãñüöïõ(;), (ã) Ç áýîçóç ôçò ôá ýôçôáò ôùí áôìïðëïßùí óå 40 ìßëéá ôçí þñá (!), (ä) Ï «ðéåóïöüñïò», åöåýñåóç ó åôéêþ ìå To σύστημα κατασκευής λιμανιού με πλωτούς κυματοθραύστες που πρότεινε ο αμασκηνός για την Τήνο («Νέα Εφημερίς» της ). ôá áôìüðëïéá, ùñßò Üëëåò äéåõêñéíßóåéò(!), êáé (å) Ç ïñéæüíôéá êáðíïäü ïò ôùí óéäçñïäñüìùí, ç ïðïßá èá áðüëëáóóå ôïõò åðéâüôåò áðü ôïõò êáðíïýò êáé èá ìåßùíå ôçí êáýóéìç ýëç êáôü 10%. ¼ðùò êáíåßò êáôáíïåß, áí åîáéñýóåé ôçí ðñþôç, üëåò ïé Üëëåò åöåõñýóåéò ôïõ Þóáí ìüëëïí åîùðñáãìáôéêýò. ¼ìùò ç åöçìåñßäá ôïí ëáìâüíåé óôá óïâáñü êáé ìáò áðïôõðþíåé ôï ðïñôñýôï ôïõ: «Åóðïýäáóå åéò ôï Ðáñßóé åðß åðôáåôßáí äé' õðïôñïößáò ôïõ ìáêáñßôïõ åèíéêïý åõåñãýôïõ Óßíá. Ï ê. Äáìáóêçíüò åßíáé õøçëüò, åõðáñïõóßáóôïò áíþñ, ç öõóéïãíùìßá ôïõ äå áðïðíýåé ãëõêýôçôá êáé áöýëåéáí ðáéäßïõ, õö çí ç äáéìïíßá åöåõñåôéêüôçò ôïõ íïüò ôïõ åê ðñþôçò üøåùò ðáíôüðáóé äåí öáßíåôáé. ÖÝñåé ìáêñüí êáé á- íáðåðôáìýíçí ëåõêþí ãåíåéüäá, åéò ôïí äñüìïí äå ôáò ìåôáìåóçìâñéíüò þñáò ôïí áðáíôüôå öýñïíôá ôçí ìáýñçí ñåäéãêüôáí ôïõ êáé ôïí õøçëüí ôïõ ðßëïí, ìåôñéïöñüíùò äå âáäßæïíôá». Öáßíåôáé ðùò ôåëéêü ç åëëçíéêþ êõâýñíçóç äý èçêå íá áó ïëçèåß ìå ôïí ôõðïãñáöéêü ôïõ ôçëýãñáöï êáé áíýèåóå óôç Äéåýèõíóç Ôá õäñïìåßùí êáé ÔçëåãñÜöùí ôç äéåíýñãåéá ðåéñáìüôùí. Ç åéäçóåïãñáößá, üìùò, äå ìáò äßíåé Üëëåò ðëçñïöïñßåò. Äå ãíùñßæïõìå ðüôå ðýèáíå ï Ôçíéáêüò öõóéêïìáèçìáôéêüò, êáéíïôüìïò êáé «åöåõñýôçò». ÐÜíôùò ôï 1901 âñßóêåôáé óôï Ðáñßóé, áð' üðïõ åîáêïëïõèåß íá óôýëíåé åðéóôïëýò óôçí åöçìåñßäá «Áêñüðïëéò» 3. Êþóôáò Äáíïýóçò 1 Ãéá ôçí ðñüôáóç êáôáóêåõþò ðëùôïý êõìáôïèñáýóôç âëýðåôå óôéò åöçìåñßäåò: «ÍÝá Åöçìåñßò» [ÁèÞíá] (öýëëá ôùí 1.4., êáé ) êáé «Ç þ ôçò ÔÞíïõ» [ÔÞíïò] (17 êáé ). Ãéá ôï ëéìüíé ãåíéêü âëýðåôå Êþóôá Äáíïýóç, Ôá ëéìüíéá ôçò Ðüëçò ôçò ÔÞíïõ, «Áäåëöüôçôá Ôçíßùí åí ÁèÞíáéò», ÁèÞíá Ãéá ôïí ôõðïãñáöéêü ôçëýãñáöï êáé Üëëåò åöåõñýóåéò ôïõ Äáìáóêçíïý âëýðåôå åöçì. Áêñüðïëéò [ÁèÞíá] (öýëëá ôùí 8 êáé ). 3 Óôéò 3/ áðü ôï Ðáñßóé ìå å- ðéóôïëþ ôïõ óôçí åöçì. Áêñüðïëéò (ö ) êüíåé åíäéáöýñïõóåò ðáñáôçñþóåéò ãéá ôçí åñìçíåßá ôçò ðáñïéìßáò «ìðüôå óêýëïé, áëýóôå» êáé åðéêñßíåé ôç ñþóç ôïõ üñïõ «êïéëüãñáììïí» áíôß ôïõ ïñèïý «éëéüãñáììïí» (áðü ôï ãáëëéêü kilogramme). «Νέα εφεύρεσις του αμασκηνού». Γελοιογραφία του Θέμου Άννινου από την εφημερίδα «Άστυ» του 1886.