ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΠΛΗΜΜΥΡΙΚΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ 9 ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2006, ΣΤΟ ΧΕΙΜΑΡΡΟ «ΚΡΑΥΣΙ ΩΝΑ» ΒΟΛΟΥ

Transcript

1 ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΠΛΗΜΜΥΡΙΚΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ 9 ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2006, ΣΤΟ ΧΕΙΜΑΡΡΟ «ΚΡΑΥΣΙ ΩΝΑ» ΒΟΛΟΥ Αφροδίτη Φασούλα 1, Μάριος Σαπουντζής 2 και Άρης Ψιλοβίκος 1 1 Τµήµα Γεωπονίας Ιχθυολογίας και Υδάτινου Περιβάλλοντος, Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας, Φυτόκο 38446, Νέα Ιωνία Μαγνησίας 2 Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης, Σχολή ασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος, Εργαστήριο ιευθέτησης Ορεινών Υδάτων (Τ.Θ. 268), (54124) ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην παρούσα εργασία διερευνώνται τα αίτια και ο µηχανισµός της πληµµυρογένεσης που δηµιουργήθηκε στο πολεοδοµικό συγκρότηµα του Βόλου, έπειτα από την ισχυρή βροχόπτωση της 9 ης /10/2006. Γίνεται εκτίµηση της απορροής µε τη χρήση συνθετικού µοναδιαίου υδρογραφήµατος. Για το σκοπό αυτό εκτιµήθηκε η απορροϊκή βροχόπτωση µε την εφαρµογή του αριθµού καµπύλης. Επιπροσθέτως εκτιµήθηκε το πληµµυρικό υδρογράφηµα µε τη χρήση του µοναδιαίου υδρογραφήµατος της Sierra Nevada της SCS. Παράλληλα εφαρµόσθηκε η µέθοδος των ιχνών απορροής για την εκτίµηση της αιχµής της πληµµύρας. Από την εργασία αυτή προκύπτει ότι τα µεγέθη των παροχών αιχµής δεν παρουσιάζουν διαφορές και εποµένως η µέθοδος της Sierra Nevada δύναται να χρησιµοποιηθεί για την εκτίµηση τουλάχιστον της µέγιστης παροχής που διέρχεται από την κοίτη ενός ρεύµατος µετά από µία έντονη βροχόπτωση. RESEARCH OF THE FLOODING PHENOMENON AT KRAFSIDONAS TORRENT (VOLOS, THESSALY, GREECE) AFTER THE RAINSTORM OF 9 th OCTOBER 2006 Afroditi Fasoula 1, Marios Sapountzis 2 and Aris Psilovikos 1 1 University of Thessaly, Dept of Agriculture Ichthyology and Aquatic Environment, Fitoco, Nea Ionia Magnisias 2 AUTH, School of Forestry and Natural Environment, Thessaloniki SUMMARY This paper is focused on the causes and mechanism of the flooding phenomenon which took place in Volos town due to an intense rainfall incident which occurred at 9/10/2006. Runoff estimation took place using the synthetic unit hydrograph. The effective rainfall is estimated, using the Curve Number procedure. Afterwards, the estimation of the hydrographs was based on the dimensionless unit hydrograph of Sierra Nevada (SCS). On the other hand, the method of runoff traces was used for the estimation of the flood peak value. From this paper, it is obtained that the peak values of recharge does not differ to each other, so the method of Sierra Nevada could be used for the estimation of the peak flood recharge values after an intense rainfall in Krafsidonas bank. 171

2 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο Οκτώβριος του 2006 ήταν ένας µήνας µε πολλές βροχές και σοβαρά πληµµυρικά επεισόδια σε πολλές περιοχές της χώρας. Συγκεκριµένα, οι Μ/Σ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (Ε.Α.Α.) κατέγραψαν στις 8/10 στον Πολύγυρο 105mm βροχής και στις 10 και 11/10 στην Αµφίκλεια 205mm βροχής µέσα σε διάστηµα 42 ωρών. Στα Χανιά ο M/Σ του Ε.Α.Α. κατέγραψε 81mm βροχής, ενώ στο αεροδρόµιο των Χανίων ο µετεωρολογικός σταθµός της Εθνικής Μετεωρολογική Υπηρεσίας (Ε.Μ.Υ.) κατέγραψε συνολικά 135mm βροχής. Στην ευρύτερη περιοχή του Βόλου ειδικότερα, αποτέλεσµα των πληµµυρών αυτών ήταν η δυσλειτουργία και η διακοπή σε πολλές περιπτώσεις της κυκλοφορίας των οχηµάτων εντός του πολεοδοµικού συγκροτήµατος, η εµφάνιση κατολισθήσεων των πρανών των δρόµων του επαρχιακού δικτύου, η δύσκολη πρόσβαση σε αποµακρυσµένες περιοχές, καθώς και οι καταστροφές σε σπίτια, καταστήµατα και βιοτεχνίες στην περιοχή Νεαπόλεως Βόλου. Στην κατάσταση αυτή συνέβαλλε αρνητικά και η υπερχείλιση, σε ορισµένα σηµεία της πόλης, των χειµάρρων Ξεριά και Κραυσίδωνα. Σε ότι αφορά τον Κραυσίδωνα, η υπερχείλιση παρατηρήθηκε σε γέφυρες κοµβικές για την κυκλοφορία, µε αποτέλεσµα να µην είναι εφικτή η διέλευση οχηµάτων. Παρόλα αυτά οι επίσηµοι µετεωρολογικοί σταθµοί δεν αποτύπωσαν το πραγµατικό µέγεθος των κατακρηµνίσεων στην περιοχή (Vafiadis, 2008). Στην παρούσα εργασία επιχειρείται η διερεύνηση των αιτιών και της εξέλιξης του πληµµυρικού φαινοµένου της 9 ης Οκτωβρίου 2006 στον χείµαρρο «Κραυσίδωνα» Βόλου. 2. ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟ ΟΙ 2.1 ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΡΕΥΝΑΣ Περιοχή έρευνας αποτελεί η λεκάνη απορροής του χειµµαρικού ρεύµατος «Κραυσίδωνα», καθώς και το τµήµα της κοίτης του το οποίο διέρχεται εντός του πολεοδοµικού συγκροτήµατος Βόλου και αποτελεί το φυσικό όριο των ήµων Βόλου και Νέας Ιωνίας (Σχήµα 1). Η λεκάνη αυτή οριοθετείται δυτικά από το ανενεργό ηφαίστειο Σαρακηνό και τη ρεµατιά που τον χωρίζει από τη Μακρυνίτσα και ανατολικά από τη ρεµατιά που χωρίζει την Πορταριά από το Κατηχώρι. Το µέγιστο υψόµετρο της λεκάνης είναι τα 1548m, περιοχή Πλεσιδίου. Η λεκάνη απορροής καταλαµβάνει έκταση 19,35 km 2 και έχει επίµηκες σχήµα. Το υψόµετρό της κυµαίνεται από 20 έως 1548 m, και το µέσο σταθµισµένο υψόµετρό της είναι 692 m. Πρόκειται για λεκάνη απορροής των ορεινών περιοχών µε µέση κλίση επιφανείας 39,78%. Το µήκος της κεντρικής κοίτης του ρεύµατος είναι 11 km µε απότοµες κλίσεις (µέση κλίση ίση µε 13,89%). Οι κυριότεροι σχηµατισµοί που συγκροτούν τη λεκάνη απορροής είναι ο σχιστολιθικός (58%) και ο ασβεστολιθικός (24%) και µε µικρότερο ποσοστό εµφάνισης ο προσχωσιγενής (16%). Από άποψη βλάστησης στο χώρο της λεκάνη απορροής αναπτύσσονται σε σηµαντική έκταση κυρίως δάση οξιάς (57%) ενώ σηµαντικό τµήµα της καλύπτεται από δενδροκοµικές (22%) και γεωργικές καλλιέργειες (13,2%).Με βάση τα γεωλογικά στοιχεία της περιοχής και την υψοµετρία του χώρου η λεκάνη απορροής του ρεύµατος Κραυσίδωνα έχει χειµαρρικό τύπο G,K-II (Κωτούλας, 2001) ο οποίος χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη ήπιων γενικά χειµαρρικών φαινοµένων. 2.2 ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Στην ευρύτερη περιοχή του Βόλου βρίσκονται σε λειτουργία δύο µετεωρολογικοί σταθµοί. Ο σταθµός του Ινστιτούτου Φυτοπροστασίας στη Νέα Ιωνία και ο σταθµός της ΕΜΥ στη Νέα Αγχίαλο. Παλαιότερα ήταν σε λειτουργία δύο επιπλέον σταθµοί, ο σταθµός της ΕΜΥ στο Βόλο και ο σταθµός του ΥΠ Ε στη Μακρυνίτσα (Σχήµα 1). 172

3 Σχήµα 1. Το υδρογραφικό δίκτυο και η λεκάνη απορροής του χειµάρρου Κραυσίδωνα Στον πίνακα 1 δίδονται η µέση µηνιαία βροχόπτωση και θερµοκρασία για τους σταθµούς του Βόλου (περίοδος ) και της Μακρυνίτσας (περίοδος ). Το κυρίαρχο στοιχείο για την εκδήλωση των πληµµυρικών φαινοµένων είναι οι σηµαντικές σε ύψος και ένταση βροχοπτώσεις. Στον πίνακα 2 δίνονται η σχέση έντασης διάρκειας των βροχοπτώσεων για τον σταθµό της Μακρυνίτσας (Κάζος, 1998) Χαρακτηριστικά της βροχόπτωσης της 9 ης Οκτωβρίου 2006 Στην περιοχή του Βόλου η βροχόπτωση που σηµειώθηκε στις 9/10/2006 ήταν πολύ ισχυρή και σύµφωνα µε µετρήσεις µετεωρολογικών σταθµών από ερασιτέχνες µετεωρολόγους, τα χιλιοστά βροχής που κατεγράφησαν ήταν περισσότερα από 230 µέσα σε ένα δωδεκάωρο. Οι µετρήσεις της βροχόπτωσης, στην ευρύτερη περιοχή του Βόλου, κατεγράφησαν από τον βροχογράφο του µετεωρολογικού σταθµού του Ινστιτούτου Φυτοπροστασίας Βόλου και από τον αεροδυναµικό βροχόµετρο BoxCar (Hobo event) του Τµήµατος Γεωπονίας Ιχθυολογίας και Υδάτινου Περιβάλλοντος του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας στο Φυτόκο. Στο σχήµα 2 δίνεται η ταινία του βροχογράφου του σταθµού του Ινστιτούτου. Η βροχόπτωση ήταν τόσο έντονη που υπήρξαν χρονικά διαστήµατα κατά τα οποία η ακίδα του βροχογράφου κατέγραφε πάνω στην ίδια καµπύλη δύο και τρείς φορές µε αποτέλεσµα να µην αποτυπωθεί το πραγµατικό ύψος της βροχόπτωσης. Από το αθροιστικό βροχόµετρο του ίδιου σταθµού προέκυψε ύψος βροχής 220 mm. Στο σχήµα 3 δίνεται η πορεία της βροχής όπως αυτή καταγράφηκε από το BoxCar. Η βροχόπτωση άρχισε τις πρωινές ώρες (9:18) της 9/10 µε πολύ µεγάλη ένταση (26,86 mm/h). Συνεχίστηκε µε παρόµοιες εντάσεις µέχρι και την 5 η ώρα (14:18) οπότε και καταγράφηκε η µέγιστη ωριαία ένταση 31,51 mm/h την 6 η ώρα (14:18-15:18). Το φαινόµενο συνεχίστηκε για ακόµη δύο ώρες µε σηµαντικές αλλά µικρότερες εντάσεις και ολοκληρώθηκε µετά από την παρέλευση άλλων πέντε ωρών (21:42). Συνολικά καταγράφηκαν 211 mm βροχής µε διάρκεια 13 h. Πρέπει να τονιστεί επίσης, ότι πριν από το συγκεκριµένο επεισόδιο βροχής το Σαββατοκύριακο είχαν καταγραφεί συνολικά 38 mm βροχής. Εποµένως το συνολικό ύψος βροχής του τριηµέρου ξεπέρασε το 50% του συνολικού µέσου ετήσιου ύψους της περιοχής που είναι 420 mm. 2.3 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΜΕΘΟ ΟΥ ΤΗΣ SIERRA NEVADA SCS Εκτίµηση των απωλειών βροχόπτωσης Το µοντέλο της απορροϊκής βροχόπτωσης της S.C.S. εκφράζεται µαθηµατικά από τις Εξισώσεις: 173

4 2 (P I) 100 Q = για P>I (2.1) και S = 254 ( 1) (2.2) (P I) + S CN όπου: Q: η αθροιστική απορροϊκή βροχόπτωση (mm) σε συγκεκριµένη χρονική περίοδο, P: το ύψος βροχής της λεκάνης (mm) για την ίδια χρονική περίοδο, I: το αρχικό έλλειµµα υγρασίας (mm), S: οι αθροιστικές απώλειες βροχής (mm), CN: ο αριθµός καµπύλης ή απορροϊκός συντελεστής. Σε περίπτωση που το Ι δεν είναι γνωστό µπορεί να εκτιµηθεί από τη σχέση: I = 0,2 S (2.3) Ο απορροϊκός συντελεστής (CN) εξαρτάται από τον τρόπο διαχείρισης της γης, τη διηθητικότητα του εδάφους και την προηγούµενη υγρασιακή κατάστασή του (Soil Conservation Service, 1972; Παπαµιχαήλ κ.ά., 1995) Οι τιµές του δίνονται σε πίνακες ως συνάρτηση των παραπάνω παραγόντων (Τσακίρης, 1995). Για τον προσδιορισµό του CN της λεκάνης απορροής του χειµάρρου «Κραυσίδωνα» κατασκευάστηκε ο χάρτης χρήσεων γης µε τη χρήση του χάρτη του Corine και του χάρτη βλάστησης της περιοχής και παρατηρήσεις υπαίθρου και χάρτης των επικρατούντων χειµαρρικών πετρολογικών σχηµατισµών Συνθετικό µοναδιαίο υδρογράφηµα Η µέθοδος του συνθετικού µοναδιαίου υδρογραφήµατος είναι µια ευρέως χρησιµοποιούµενη µέθοδος για την εκτίµηση της πληµµυρικής απορροής από επεισόδιο βροχής σε λεκάνες που δεν διαθέτουν υδροµετρικά δεδοµένα (Linsley et al., 1975; Chow et al., 1988; Παπαµιχαήλ & Παπαδήµος, 1995; Μπαλούτσος κ.α., 2000; Στάθης & Σαπουντζής, 2003; Daniil et al., 2005; Χρυσάνθου & Θεοδωρακόπουλος, 2006). Για τον υπολογισµό του υδρογραφήµατος της απορροϊκής βροχής, χρησιµοποιείται το αδιάστατο µοναδιαίο υδρογράφηµα της περιοχής Sierra Nevada όπως δίνεται στο Design of Small Dams (USDI, 1987). Στο Σχήµα 4 δίνεται το αδιάστατο µοναδιαίο υδρογράφηµα της Sierra Nevada (USDI, 1987). Σύµφωνα µε τη µέθοδο αυτή, ο χρόνος υστέρησης του συνθετικού µοναδιαίου υδρογραφήµατος σε ώρες υπολογίζεται από την εξίσωση: 0,33 L Lc Lg = 0,5541 (2.4) S όπου: Lg: χρόνος υστέρησης του συνθετικού µοναδιαίου υδρογραφήµατος (hr), L: µήκος µέγιστης διαδροµής της κεντρικής κοίτης (km), Lc: µήκος της κεντρικής κοίτης από την έξοδο της λεκάνης µέχρι την προβολή του κέντρου βάρους της λεκάνης (km) [Lc = 4,35km], S: κλίση κεντρικής κοίτης (ως εφαπτοµένη γωνίας). Πίνακας 1. Μέση µηνιαία βροχόπτωση και θερµοκρασία αέρα στους Μ/Σ Μακρυνίτσας και Βόλου Μέση µηνιαία βροχόπτωση (mm), Μ/Σ Μακρυνίτσας Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαι Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοε εκ Έτος 97,4 72,3 85,0 43,8 63,0 24,4 24,9 14,2 60,9 104,1 92,3 81,4 788,4 Μέση µηνιαία βροχόπτωση (mm), Μ/Σ Βόλου 52,2 35,4 40,2 23,6 32,4 22,7 15,0 10,8 35,7 51,5 53,8 47,1 420,4 Μέση µηνιαία θερµοκρασία αέρα ( ο C), Μ/Σ Βόλου 7,8 9 11,3 15,4 20,1 24, ,6 22,9 17,7 13,3 9,6 17,1 174

5 Πίνακας 2. Σχέση έντασης διάρκειας των βροχοπτώσεων για τον Μ/Σ Μακρυνίτσας Περίοδος επαναφοράς (έτη) a b Ένταση βροχής (mm/hr) 5 26,527 0, , ,213 0, , ,105 0, , ,343 0, , ,59 0, ,21602 Σχήµα 2. Η ταινία του βροχογράφου του Ινστιτούτου Προστασίας Φυτών Βόλου Σχήµα 3. Ωριαία ένταση βροχόπτωσης και απορροής της 9 ης /10/2006 Τα παραπάνω στοιχεία εκτιµήθηκαν από χάρτη της Γ.Υ.Σ. κλίµακας 1: Η διάρκεια της µοναδιαίας βροχόπτωσης για την οποία κατασκευάζεται το συνθετικό µοναδιαίο υδρογράφηµα δίνεται από τη σχέση: Lg D = (hr) (2.5) 5,50 25 Αδιάστατη παροχή (q) Αδιάστατος χρόνος (Τ) Σχήµα 4. Αδιάστατο µοναδιαίο υδρογράφηµα της Sierra Nevada. 175

6 2.4 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΜΕΘΟ ΟΥ ΤΩΝ ΙΧΝΩΝ ΑΠΟΡΡΟΗΣ Οι µέθοδοι εκτίµησης της υδατοπαροχής µιας πληµµύρας, καθώς και της αιχµής της, βασίζονται στη χρησιµοποίηση των ιχνών της επί κάποιου µήκους του ρεύµατος, όπου η διατοµή είναι κατά το δυνατόν οµοιόµορφη. Τα ίχνη αυτά διακρίνονται συνήθως πολύ εύκολα αµέσως µετά το πέρασµα της πληµµύρας. Για τον υπολογισµό της πληµµυρικής παροχής που διήλθε διαµέσου των διατοµών χρησιµοποιείται κάτω από προϋποθέσεις η σχέση (Κωτούλας, 2001; Στάθης κ.ά., 2001): Q = A V (2.6) όπου: Q: πληµµυρική παροχή (m 3 /sec), Α: διαβρεχόµενη επιφάνεια (m 2 ) και V: µέση ταχύτητα ροής (m/s). Για τον υπολογισµό της µέσης ταχύτητας ροής χρησιµοποιούνται ευρέως η σχέση των Manning-Strickler: V = 1/n R 2/3 S 1/2 (2.7) όπου: V: µέση ταχύτητα κίνησης του νερού (m/s), n: συντελεστή τραχύτητας (δίνεται από πίνακες), S: µέση κατά µήκος κλίση κοίτης (ως εφαπτοµένη γωνίας) η οποία για τη σταθερή οµοιόµορφη ροή ταυτίζεται µε την κλίση της ελεύθερης επιφάνειας του νερού και την κλίση τριβών και R = A/P: υδραυλική ακτίνα (m), όπου: A = διαβρεχόµενη επιφάνεια (m 2 ), P = διαβρεχόµενη περίµετρος (m). 3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 3.1 ΑΠΟΡΡΟΪΚΗ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗ Για τον υπολογισµό της απορροϊκής βροχόπτωσης ήταν απαραίτητος ο προσδιορισµός του αριθµού καµπύλης (CN). Με βάση της φυτοκάλυψη της περιοχής και το είδος των χειµαρρικών πετρολογικών σχηµατισµών και λαµβάνοντας υπόψη ότι είχε προηγηθεί άλλο επεισόδιο βροχής το προηγούµενο διήµερο, εκτιµήθηκε ο απορροϊκός συντελεστής (CN), για προηγούµενη υγρασιακή κατάσταση τύπου ΙΙΙ, ίσος µε 83. Η αποθηκευτικότητα S βρέθηκε ίση µε 52 mm και η αρχική συγκράτηση υγρασίας ίση µε 10,4mm (Εξισώσεις (2.2) και (2.3)). Με τη βοήθεια των µεγεθών αυτών και την Εξίσωση (2.1) υπολογίσθηκε η ωριαία απορροϊκή βροχόπτωση. Τα αποτελέσµατα της εργασίας αυτής δίνονται στο σχήµα ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Υ ΡΟΓΡΑΦΗΜΑΤΟΣ ΑΠΟΡΡΟΪΚΗΣ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗΣ Για τον υπολογισµό του συνθετικού µοναδιαίου υδρογραφήµατος µε βάση το αδιάστατο µοναδιαίο υδρογράφηµα της Sierra Nevada, ακολουθείται η διαδικασία που περιγράφεται στο Design of Small Dams (USDI, 1987). Από την εφαρµογή των Εξισώσεων (2.4) και (2.5) προέκυψε: Lg = 2,75 hr και D = 0,5 hr και για την τετµηµένη (t m ) η σχέση (3.1) και για την τεταγµένη (Q) η σχέση (3.2). t m = 0,03 T (3.1) Q = 0,0745 q (3.2) Με τη βοήθεια του συνθετικού υδρογραφήµατος διάρκειας 1 hr και του ωριαίου απορροϊκού ύψους της βροχόπτωσης, κατασκευάστηκε το αντίστοιχο πληµµυρογράφηµα που δίνεται στο σχήµα 5. Στη µέγιστη τιµή της παροχής προστέθηκε 1m 3 /s το οποίο θεωρήθηκε ότι αντιστοιχεί στη βασική απορροή. Έτσι η αιχµή της πληµµύρας εκτιµήθηκε σε 105,3m 3 /s. 176

7 Σχήµα 5. Το πληµµυρογράφηµα της βροχόπτωσης 9 ης Οκτωβρίου ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΜΕΘΟ ΟΥ ΤΩΝ ΙΧΝΩΝ ΑΠΟΡΡΟΗΣ Για την εφαρµογή της µεθόδου των ιχνών απορροής χρησιµοποιήθηκαν τα πληµµυρικά ίχνη τριών διατοµών της κεντρική κοίτη του χειµάρρου. Οι διατοµές αυτές αντιστοιχούν σε τρεις γέφυρες της κεντρικής κοίτης του Κραυσίδωνα, εντός του πολεοδοµικού συγκροτήµατος Βόλου. Οι θέσεις των κυριότερων γεφυρών φαίνονται στο σχήµα 1. Για την επεξεργασία των πληµµυρικών ιχνών πραγµατοποιήθηκε συλλογή των απαραίτητων µετρήσεων µε επιτόπια µετάβαση. Σε κάθε διατοµή µετρήθηκε η κλίση του πυθµένα της κοίτης καθώς και οι διαστάσεις της διατοµής. Σύµφωνα µε τις σχέσεις 2.6, 2.7 και 2.8 προκύπτουν τα αποτελέσµατα του Πίνακα ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΣΥΖΗΤΗΣΗ Η βροχόπτωση της 9 ης Οκτωβρίου 2006 στην ευρύτερη περιοχή του Βόλου εµφάνισε µεγάλη διάρκεια και σηµαντική ραγδαιότητα. Η εκτίµηση της µέγιστης πληµµυρικής παροχής πραγµατοποιήθηκε µε την µέθοδο του συνθετικού µοναδιαίου υδρογραφήµατος της Sierra Nevada (Qmax = 105,301 m 3 /s) και µε τη µέθοδο των ιχνών απορροής (Qmax = 109,98 m 3 /s). Τα µεγέθη των παροχών αιχµής δεν παρουσιάζουν σηµαντική διαφορά. Από τη διαπίστωση αυτή προκύπτει ότι η µέθοδος της Sierra Nevada θα µπορούσε να εφαρµοσθεί και σε άλλες περιοχές µε διαφορετικές γεωµορφολογικές και εδαφολογικές συνθήκες τουλάχιστον για την εκτίµηση της µέγιστης παροχής. Η κρίσιµη ένταση της συγκεκριµένης βροχόπτωσης ήταν ίση µε Ic = 31,512 mm/h, η οποία αντιστοιχεί, σύµφωνα µε τον πίνακα 2, σε περίοδο επαναφοράς ίση µε Τ = 50 έτη. Επειδή, όµως, η ένταση της βροχόπτωσης παρέµεινε υψηλή για περισσότερες από επτά ώρες, εκτιµάται ότι, λόγω της σπανιότητας της συγκεκριµένης διάρκειας, η πραγµατική περίοδος επαναφοράς του φαινοµένου είναι τουλάχιστον 100 έτη. Έπειτα από τα πληµµυρικά επεισόδια της δεκαετίας του 1950, κρίθηκε επιτακτική η διευθέτηση και η αποκατάσταση των λεκανών των χειµάρρων Αναύρου και Κραυσίδωνα ( ασαρχείο Βόλου, 1953). Σχέδιο της µελέτης αυτής ήταν η δηµιουργία τεχνητών κοιτών εκβολής και εκτροπή αυτών στα άκρα της πόλης του Βόλου, κατασκευή παράλληλων τοίχων µε αναβαθµίδες καθώς και εγκάρσιων φραγµάτων στα χαµηλότερα τµήµατα των κοιτών, µε σκοπό τη συγκράτηση στερεών υλικών και τον περιορισµό της χειµαρρικότητας των χειµάρρων. Ο εγκιβωτισµός της κοίτης του Κραυσίδωνα επέδρασε θετικά στην απάλυνση του πληµµυρικού φαινοµένου που µελετήθηκε. Παρόλο, όµως που η παροχετευτική ικανότητα του χειµάρρου ήταν επαρκής για τη διόδευση της µέγιστης πληµµυρικής παροχής, η ανύψωση του πυθµένα της κοίτης, από τη συσσώρευση αυτόχθονων και ετερόχθονων υλικών στη διάρκεια του χρόνου, εµπόδισε την οµαλή διέλευση και διοχέτευση του νερού στον Παγασητικό. 177

8 Αυτό είχε ως αποτέλεσµα την υπερχείλιση του χειµάρρου, σε τµήµατα κοµβικά για την κυκλοφορία των οχηµάτων. Πίνακας 3. ιατοµές των γεφυρών παροχετευτική ικανότητα αυτών και εφαρµογή της µεθόδου των ιχνών απορροής σε αυτές ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Chow, V.T., D.R. Maidment and L.W. Mays, Applied Hydrology. Mc Graw International Editions. 572p. Daniil, E., S. Michas and L. Lazaridis, Hydrological modeling for the determination of design discharges in ungauged basins. Global Nest Journal, Vol 7, No 3, pp ασαρχείο Βόλου, Τµήµα ασοτεχνικών Έργων, Σχέδιο ιευθέτησης και Αποκαταστάσεως των λεκανών των χειµάρρων Αναύρου και Κραυσίδωνα Βόλου. Κάζος Γ., Προκαταρκτική Μελέτη Αποχέτευσης Οµβρίων Μ.Π. Βόλου. ΕΥΑΜΒ. Kωτούλας,., Ορεινή Υδρονοµική. Μέρος Ι. Τα ρέοντα Ύδατα. Πανεπιστηµιακές εκδόσεις ΑΠΘ. Θεσσαλονίκη, σελ Linsley, R., K. Μax and P. Joseph, Hydrology for Engineers. 2 nd Edition. 482p. Μπαλούτσος, Γ., Κουτσογιάννης,., Α. Οικονόµου Α. και Καλλίρης Π., ιερεύνηση της απόκρισης της λεκάνης απορροής Ξεριά Κορίνθου στην καταιγίδα της Ιανουαρίου 1997 µε τη µέθοδο SCS. Γεωτεχνικά Επιστηµονικά Θέµατα. Τοµ. 11. Τεύχος 1/2000, σελ Παπαµιχαήλ,., Τεχνική Υδρολογία Επιφανειακών Υδάτων. Εκδόσεις Γιαχούδη Γιαπούλη, Θεσσαλονίκη, σελ Παπαµιχαήλ,., Γεωργίου, Π. και Καραµούζης., Εκτίµηση των πληµµυρογραφηµάτων της ραγδαίας βροχόπτωσης της 7-8 Οκτωβρίου 2000 στην περιοχή της Μεγάλης Παναγίας της Χαλκιδικής. Υδροτεχνικά, τόµος 11, σελ SCS (Soil Conservation Service), National Engineering Handbook. Section 4, U.S. Department of Agriculture, Washington, DC. Στάθης,., Σαπουντζής, Μ. και Στεφανίδης Π., Η πληµµυρογένεση και η στερεοµεταφορά σε µικρές λεκάνες απορροής (εφαρµογή: Χείµαρροι περιοχής Στυλίδας Ν. Φθιώτιδας). Επιστηµονική Επετηρίδα του Τµήµατος ασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος Α.Π.Θ. Τόµος Μ/2, σελ Τσακίρης, Γ.,1995. Τεχνική Υδρολογία. Εκδόσεις Συµµετρία. Αθήνα. US Department of the Interior (USDI) Bureau of Reclamation, Design of Small Dams. 3rd edition, US Government Printing Office. Vafiadis, M., Case study: The October 2006 precipitation extremes over Greece. Proceedings of AMHY-FRIEND International Workshop on Hydrological Extremes held at University of Calabria. Cosenza, Italy. p Χρυσάνθου, Β. και Ε. Θεοδωρακόπουλος, Υπολογισµός υδρογραφήµατος και στερεογραφήµατος µιας πληµµύρας. Υδροτεχνικά, τόµος 11, σελ