Θέσπιση των Ευρωκωδίκων και Εφαρμογή τους στην Ελλάδα, την Ευρώπη και σε άλλες Χώρες. Μ.Ν.Φαρδής

Transcript

1 «Σχεδιασμός Κατασκευών με Ευρωκώδικες. Εφαρμογές Εθνικά Παραρτήματα» ΚΕΡΚΥΡΑ, Παρασκευή, 26 Ιουνίου 2009 Θέσπιση των Ευρωκωδίκων και Εφαρμογή τους στην Ελλάδα, την Ευρώπη και σε άλλες Χώρες Μ.Ν.Φαρδής Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Πανεπιστημίου Πατρών

2

3

4

5 «Σχεδιασμός Κατασκευών με Ευρωκώδικες. Εφαρμογές Εθνικά Παραρτήματα» TEE/ΚΕΡΚΥΡΑ, Παρασκευή, 26 Ιουνίου 2009 ΘΕΣΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΚΩΔΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΧΩΡΕΣ Μ.Ν.Φαρδής Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Πανεπιστημίου Πατρών Παραδοσιακά, αλλά και στο προβλέψιμο μέλλον, ο σχεδιασμός κατασκευών συνδέεται άμεσα με τους κανονισμούς. Μετά από τέσσερις δεκαετίες στασιμότητας και απαρχείωσης, οι Ελληνικοί Κανονισμοί προσαρμόσθηκαν στις σύγχρονες τεχνικές και επιστημονικές αντιλήψεις ιδίως του Ευρωπαϊκού χώρου με την υποχρεωτική εφαρμογή το 1995 του Κανονισμού για τη μελέτη και κατασκευή έργων από σκυρόδεμα και του ΝΕΑΚ. Η ριζική αλλαγή του 1995, καθώς και η αναθεώρηση του 2000, αποτέλεσε μια πρώτη αλλά ουσιαστική προσαρμογή του Ελληνικού θεσμικού πλαισίου προς την έκδοση των Ευρωκωδίκων υπό μορφήν Ευρωπαϊκής Προνόρμας (ΕΝV), λαμβάνοντας βεβαίως υπόψη τις ιδιαίτερες απαιτήσεις του Ελληνικού χώρου. Έτσι προετοίμασαν τους Έλληνες Μηχανικούς για την επερχόμενη υποχρεωτική πλήρη προσαρμογή με το Ευρωπαϊκό πλαίσιο προτύπων για το σχεδιασμό των κατασκευών δηλ. της έκδοσης των Ευρωκωδίκων ως Ευρωπαϊκών Προτύπων. Η έκδοση των Ευρωκωδίκων έχει σημαντικές διαφορές ως προς αυτήν του Στις ουσιαστικότερες από τις διαφορές αυτές και στα εντελώς νέα στοιχεία των Ευρωκωδίκων, καθώς και στις επιπτώσεις τους για τη διαστασιολόγηση των κατασκευών οπλισμένου σκυροδέματος στην Ελλάδα, επικεντρώνεται κυρίως η παρουσίαση αυτή των σχετικών τάσεων και προοπτικών. Η σύνταξη των Ευρωκωδίκων υπό μορφή Ευρωπαϊκών Προτύπων (ΕΝ) ξεκίνησε το 1998 και ολοκληρώθηκε το 2005, αφορά δε 60 περίπου Ευρωκώδικες. Αφετηρία και βάση του έργου αυτού αποτελούν οι Ευρωκώδικες μορφής προνόρμας (ΕΝV), που συντάχθηκαν στο πρώτο μισό της 10-ετίας του 90. Θεωρητικά η σύνταξη των Προτύπων (ΕΝ) έγινε με βάση τα σχόλια και τις προτάσεις που υπέβαλαν τα κράτη μέλη της CEN για τις προνόρμες (ΕΝV). Στη πράξη όμως η σειρά των προτύπων (ΕΝ) περιλαμβάνει πολλά νέα στοιχεία, όπως νέους Ευρωκώδικες, προσθήκη νέων Κεφαλαίων σε Ευρωκώδικες-Προνόρμες, αλλά και ριζική αλλαγή των διατάξεων που προϋπήρχαν. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει συστήσει στις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να υιοθετήσουν τους Ευρωκώδικες Πρότυπα (ΕΝ) για το σχεδιασμό των έργων Πολιτικού Μηχανικού καθώς και τμημάτων τους (περιλαμβανομένων κτιρίων συναρμολογούμενων υπό προκατασκευασμένα τμήματα). Στόχος της είναι η πλήρης ολοκλήρωση της Ενιαίας Αγοράς στην παραγωγή έργων όσον αφορά τα υλικά και τις υπηρεσίες. Απώτερος σκοπός είναι η αύξηση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας του Ευρωπαϊκού κατασκευαστικού και μελετητικού κλάδου, μέσα και έξω από τα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για το σκοπό αυτό, οι Ευρωκώδικες διαμορφώθηκαν ως ένα πληρέστατο σύνολο, φιλικό προς το Μηχανικό-χρήστη και με εσωτερική ομοιογένεια, συνοχή και συνέπεια. Οι Ευρωκώδικες Πρότυπα θα χρησιμοποιούνται στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως βάση των προδιαγραφών για τα δημόσια έργα, και θα συνιστώνται για τα ιδιωτικά. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί ότι τα κράτη μέλη έχουν αποκλειστική αρμοδιότητα να επιλέγουν τη στάθμη ασφαλείας, λειτουργικότητας και ανθεκτικότητας σε διάρκεια των κατασκευών, και να παίρνουν τις βασικές αποφάσεις για θέματα που αφορούν την

6 οικονομικότητά τους. Για να επιτρέψει στις χώρες-μέλη να ασκήσουν το δικαίωμά τους αυτό, και για να δημιουργήσει ένα πλαίσιο κανονισμών που να μπορεί να εφαρμοσθεί σε ένα ευρύτατο γεωγραφικό πλαίσιο με μεγάλες κλιματικές, κ.λ.π. διαφορές (χωρίς όμως αυτό να είναι εις βάρος του βασικού στόχου της εναρμόνισης των κανόνων σχεδιασμού των κατασκευών και της Ενιαίας Αγοράς για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εισήγαγε στους Ευρωκώδικες το σύστημα των Εθνικά Προσδιορίσιμων Παραμέτρων (ΕΠΠ - Nationally Determined Parameters). Οι παράμετροι αυτές επιτρέπουν τον εθνικό καθορισμό της στάθμης ασφαλείας, λειτουργικότητας, ανθεκτικότητας σε διάρκεια και οικονομικότητας των κατασκευών, καθώς και παραμέτρων που έχουν άμεση σχέση με το γεωγραφικό ή κλιματικό περιβάλλον (π.χ. χάρτες σεισμικών επιταχύνσεων, ταχύτητας ανέμων, θερμοκρασιών, κ.λ.π). Επιπλέον διευκολύνουν τη διαμόρφωση μιας βασικής συναίνεσης μεταξύ κρατών-μελών, όταν υπάρχουν διαφωνίες σε τεχνικά θέματα. Οι Εθνικά Προσδιορίσιμες Παράμετροι είναι μεταβλητές που δίνονται στους Ευρωκώδικες ως σύμβολο (π.χ συντελεστές ασφαλείας, περίοδος επανάληψης ή πιθανότητα υπέρβασης σε 50 χρόνια της σεισμικής δράσης σχεδιασμού, κ.λ.π.), ως κατηγορίες (π.χ. πλαστιμότητας ή επιτελεστικότητας), αλλά και ως εναλλακτικές μέθοδοι (προσομοιώματα) υπολογισμού. Οι επιτρεπόμενες εναλλακτικές κατηγορίες ή μέθοδοι υπολογισμού περιγράφονται πλήρως στον αντίστοιχο Ευρωκώδικα, δίνεται δε σε σχετικές σημειώσεις η σύσταση του Ευρωκώδικα για το ποιά κατηγορία ή μέθοδος να χρησιμοποιείται. Για τις Εθνικά Προσδιορίσιμες Παραμέτρους μορφής συμβόλου, συχνά δίνεται επιτρεπόμενο πεδίο τιμών, πάντοτε δε δίνεται σε σημείωση η συνιστώμενη τιμή. Τα κράτη-μέλη ασκούν τα δικαιώματα επιλογής τους μέσω των Εθνικών Προσαρτημάτων των Ευρωκωδίκων. Σε αντίθεση με τα Εθνικά Κείμενα Εφαρμογής που συνόδευαν τους Ευρωκώδικες-Προνόρμες (ENV), τα οποία έδιναν μεγάλη ελευθερία στα κράτη-μέλη ακόμα και να αντικαθιστούν κανόνες των Ευρωκωδίκων με εθνικές επιλογές, τα Εθνικά Προσαρτήματα αποτελούν απλώς ένα κατάλογο για τις εθνικές επιλογές για τις Εθνικά Προσδιορίσιμες Παραμέτρους που ορίζει ο αντίστοιχος Ευρωκώδικας, καθώς και παραπομπών σε εθνικά κείμενα με συμπληρωματικές πληροφορίες, βοηθητικές της εφαρμογής του Ευρωκώδικα αλλά όχι αντιφατικές προς αυτόν. Σε καμμία περίπτωση δεν επιτρέπεται η υιοθέτηση, μέσω του Εθνικού Προσαρτήματος, εθνικών κανόνων, αντί αυτών του Ευρωκώδικα. Όμως τέτοιοι κανόνες θα μπορούν να υπάρχουν σε άλλα εθνικά κανονιστικά κείμενα (όχι όμως σε πρότυπα), τα οποία τα κράτη-μέλη θα επιτρέπεται σε πρώτη φάση να διατηρήσουν σε παράλληλη χρήση με τους Ευρωκώδικες. Η μόνη επίπτωση της εφαρμογής κάποιου εθνικού κανόνα αντί του αντίστοιχου του Ευρωκώδικα, θα είναι ότι το έργο δεν θα θεωρείται ότι σχεδιάστηκε σύμφωνα με τους Ευρωκώδικες. Όμως, δεδομένου ότι ελάχιστες χώρες (Ελλάδα, Ιταλία, Πορτογαλία) διατηρούν Κανονισμούς σχεδιασμού κατασκευών με μορφή άλλη του εθνικού προτύπου και ότι το σύνολο των Ευρωπαϊκών χωρών θα υποχρεωθεί να αποσύρει τα εθνικά πρότυπα που διαφοροποιούνται από τους Ευρωκώδικες το Μάρτιο 2010, η δυνατότητα εφαρμογής εθνικών κανονιστικών κειμένων παράλληλα με τους Ευρωκώδικες προβλέπεται ότι θα είναι εξαιρετικά βραχύβια. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία έχει συστήσει στις χώρες-μέλη να υιοθετήσουν την επιλογή που συστήνουν οι Ευρωκώδικες για τις Εθνικά Προσδιορίσιμες Παραμέτρους στις σχετικές σημειώσεις, προβλέπεται ότι σύντομα θα επιβάλλει τη σύγκλιση των επιλογών αυτών σε μία και μόνη υποχρεωτικής εφαρμογής, ώστε να διευκολύνει περαιτέρω τη λειτουργία της Ενιαίας Αγοράς τουλάχιστον σε επίπεδο δομικών προϊόντων (περιλαμβανομένων δομικών συστημάτων που συναρμολογούνται από προκατασκευασμένα στοιχεία). Το πολύ δύο χρόνια μετά τη δημοσίευση από τη CEN κάποιου Ευρωκώδικα στις τρεις βασικές γλώσσες, τα κράτη-μέλη έπρεπε να τον έχουν μεταφράσει και να έχουν δημοσιεύσει και το αντίστοιχο Εθνικό Προσάρτημα (με τις επιλογές τους για τις Εθνικά Προσδιορίσιμες Παραμέτρους ). Το τελευταίο πρέπει να είναι προσβάσιμο από οποιοδήποτε μηχανικό, προμηθευτή κ.λ.π. στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

7 Το πλέγμα των Ευρωκωδίκων θα εφαρμοσθεί υπό μορφήν πακέτων, που θα περιλαμβάνουν όλους εκείνους τους Ευρωκώδικες που χρειάζονται για τη μελέτη ενός συγκεκριμένου τύπου έργου με ένα συγκεκριμένο δομικό υλικό. Π.χ., οι κατασκευές σκυροδέματος θα καλύπτονται από τρία πακέτα: αυτό των κτιρίων σκυροδέματος, αυτό των γεφυρών σκυροδέματος και αυτό των δεξαμενών και σιλό σκυροδέματος. Η εφαρμογή του κάθε πακέτου θα γίνει υποχρεωτική το Μάρτιο European Commission (2001), Guidance Paper L Application and use of Eurocodes. CONSTRUCT 01/483 Rev.1, Brusells. European Commission (2003), Commission Recommendation on the implementation and use of Eurocodes for construction works and structural construction products. Document No. C(2003)4639, Brussels.