Αστική Γεωγραφία Η Μεταμοντέρνα Πόλη. Σαγιάς Ι., Επίκουρος Καθηγητής, Ε.Μ.Π.,

Transcript

1 Αστική Γεωγραφία Η Μεταμοντέρνα Πόλη Σαγιάς Ι., Επίκουρος Καθηγητής, Ε.Μ.Π.,

2 Άδεια χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άδεια χρήσης άλλου τύπου, αυτή αναφέρεται ρητώς.

3 Η Μεταμοντέρνα Πόλη Από το Chicago στο Los Angeles Εικόνα 1. Μεταμοντέρνα πόλη 3

4 Μεταφορδισμός-Μεταμοντερνισμός (1/7) Μετα-φορδισμός: Αλλαγές + Μετασχηματισμοί στον τρόπο παραγωγής και κατανάλωσης: από τα μαζικά πρότυπα στην «ευέλικτη εξειδίκευση». Διαμόρφωση μιας «νέας οικονομίας»: υπέρβαση του [δεύτερου] βιομηχανικού ρήγματος με κύρια γνωρίσματα: Αποσυγκέντρωση της βιομηχανικής παραγωγής χωρική και λειτουργική (διασπορά σε περισσότερους κλάδους, μείωση του μέσου μεγέθους παραγωγικών μονάδων, «ευέλικτα συστήματα παραγωγής») Διάχυση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και σε χώρες του Tρίτου Kόσμου 4

5 Μεταφορδισμός-Μεταμοντερνισμός (2/7) Διεθνοποίηση του παραγωγικού συστήματος, αύξηση των διασυνδέσεων μεταξύ των διαφόρων χωρών αλλά και η ανάπτυξη του ανταγωνισμού σε παγκόσμια κλίμακα Απορρύθμιση των εσωτερικών και διεθνών αγορών Μείωση της σημασίας των βιομηχανικών -αστικών κέντρων και δημιουργία πολυκλαδικών «θυλάκων» οικονομικής δραστηριότητας Μετακίνηση δραστηριοτήτων και πληθυσμών στην περιφέρεια των εθνικών κρατών 5

6 Μεταφορδισμός-Μεταμοντερνισμός (3/7) Διαφοροποίηση της κοινωνικής διαστρωμάτωσης και των αγορών εργασίας μεμείωση του αριθμού των απασχολουμένων στη βιομηχανία και περαιτέρω ανάπτυξη του τομέα των υπηρεσιών O συνδυασμός των εξελίξεων αυτών με τις ραγδαίες τεχνολογικές καινοτομίες δημιουργεί ένα νέο δυναμικό κοινωνικό στρώμα εξειδικευμένων επιστημόνων και διευθυντικών στελεχών με διαφορετικά πολιτικά αιτήματα και πολιτισμικές αναφορές Αλλαγές στις μορφές και το περιεχόμενο κοινωνικής και πολιτικής εκπροσώπησης και δράσης (νέα κοινωνικά κινήματα γύρω από τα ζητήματα που αφορούν το διεθνές εμπόριο, τις φυλετικές διακρίσεις και τις σχέσεις των φύλων) 6

7 Μεταφορδισμός-Μεταμοντερνισμός (4/7) Σημαντική συνιστώσα της «νέας οικονομίας και κοινωνίας» ο επανακαθορισμός του ρόλου του κράτους με σαφή προσπάθεια μείωσης των οργανωτικών και παρεμβατικών δυνατοτήτων του Αμφισβήτηση της καθολικότητας αλλά και της γενικότερης σημασίας των πολιτικών του Kράτους Πρόνοιας. Παράλληλα δημιουργούνται και ενδυναμώνονται υπερεθνικά κέντρα εξουσίας και διαμόρφωσης πολιτικής 7

8 Μεταφορδισμός-Μεταμοντερνισμός (5/7) Μετασχηματισμοί και στην οργάνωση και τις διαδικασίες της κατανάλωσης και του ελεύθερου χρόνου. H νέα μορφολογία των οικονομικών και κοινωνικών διαφοροποιήσεων: οι δομές και οι σχέσεις που την χαρακτηρίζουν δεν συναρτώνται μόνο με οικονομικούς παράγοντες αλλά σηματοδοτούν κυρίως διαφορετικά πολιτιστικά και αξιακά συστήματα και διαδικασίες. Πολιτισμικά πρότυπα που προκρίνουν την ατομικότητα, την μοναδικότητα, και τη μείωση της σημασίας του διαχωρισμού της υψηλής από την λαϊκή κουλτούρα. Tα πρότυπα αυτά, που αποκαλούνται και μεταμοντέρνα αμφισβητούν έντονα και τις αξίες τις συλλογικής δράσης και της κοινωνικής αλληλεγγύης. 8

9 Μεταφορδισμός-Μεταμοντερνισμός (6/7) David Harvey: «Η κατάσταση της Μετανεωτερικότητας» Διερεύνηση των αρχών της πολιτισμικής μεταβολής ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, 2007 David Harvey: Ο μεταμοντερισμός αποτελείτη «νέα πολιτισμική λογική του Κεφαλαίου». Αποτελεί την εξάπλωση της εμπορευματοποίησης σε δομές και σχέσεις οι οποίες έως σήμερα δεν είχαν επηρεαστεί. Μεταφορδισμός-Μεταμοντερνισμός:οι δύο [αναπόσπαστες] σύγχρονες όψεις των κοινωνικών διαδικασιών κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης. 9

10 Μεταφορδισμός-Μεταμοντερνισμός (7/7) Ο παραδοσιακός διαχωρισμός μεταξύ «οικονομικών» και «πολιτιστικών» δραστηριοτήτων είναι πλέον δυσδιάκριτος λόγω της και της «εμπορευματοποίησης της αισθητικής» Η «αισθητικοποίηση των εμπορευμάτων» : αναφέρεται στον εξωραϊσμό των προϊόντων που «ζωντανεύει την καθημερινότητα, επεκτείνει τον καταναλωτισμό και αυξάνει την κοινωνική αποδοχή του» Η«εμπορευματοποίηση της αισθητικής»αναφέρεται στο μετασχηματισμό του «πολιτισμού» και των «πολιτιστικών δραστηριοτήτων», ειδικά του ελεύθερου χρόνου-ψυχαγωγίας, σε εμπορεύματα που οδηγεί σε ανάπτυξη-μεγέθυνση της «πολιτιστικής βιομηχανίας». 10

11 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (1/33) David Harvey: «Η κατάσταση της Μετανεωτερικότητας» Διερεύνηση των αρχών της πολιτισμικής μεταβολής ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, 2007 Τρεις όψεις της μεταμοντέρνας πόλης Η εκμετάλλευση των εξαιρετικά διαφοροποιημένων αγορών για τα είδη πολυτελείας. Αγορών που απευθύνονται στις οικονομικά εύρωστες κοινωνικές ομάδες οι οποίες «συσσωρεύουν» «συμβολικό» ή «πολιτιστικό» κεφάλαιο. Ως αποτέλεσμα: Χωρικός και Κοινωνικός Διαχωρισμός των εύπορων ομάδων από τους υπόλοιπους. Ακραία μορφή: «Περιφραγμένες κοινότητες»/ Η «πόλη φρούριο» 11

12 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (2/33) α β Εικόνες 2α,β. «Περιφραγμένες κοινότητες» Port St. Lucie 12

13 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (3/33) Η «πόλη φρούριο» Εικόνα 3. Πανεπιστήμιο Toledo Art Building, L.A. 13

14 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (4/33) Η «πόλη φρούριο» Εικόνα 4. Η Καναδική Πόλη London στο Ontario 14

15 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (5/33) David Harvey: «Η κατάσταση της Μετανεωτερικότητας» Διερεύνηση των αρχών της πολιτισμικής μεταβολής ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, 2007 Τρεις όψεις της μεταμοντέρνας πόλης Η επιστράτευση του Θεάματος ραγδαία αύξηση των εμπορικών κέντρων, Καζίνο, μαρίνων που προωθούν ενισχύουν τον καταναλωτισμό. «Οι τέχνες ως μοχλός ανάπλασης/ αναβάθμισης της πόλης» [S.Zukin, Loft living, The culture of cities]αυτό οδηγεί σε περαιτέρω περιθωριοποίηση των ασθενέστερων κοινωνικών ομάδων που δεν είναι σε θέση παραμείνουν στις περιοχές κατοικίας/εργασίας τους ή να διεκδικήσουν στροφή των επενδύσεων σε έργα «κοινωνικού χαρακτήρα». 15

16 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (6/33) David Harvey: «Η κατάσταση της Μετανεωτερικότητας» Διερεύνηση των αρχών της πολιτισμικής μεταβολής ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, 2007 Η Κατανάλωση «συμβόλων» έχει αντικαταστήσει την κατανάλωση «προϊόντων». Η πόλη είναι τόπος απόλαυσης, «κατανάλωσης εμπειριών». Διαχωρισμός μεταξύ «υψηλής» και «λαϊκής» κουλτούρας». Τα σύγχρονα μουσεία έχουν μετατραπεί σε «Θεματικά πάρκα κατανάλωσης». Τα εκθέματα ανταγωνίζονται το κτίριο, τα καταστήματα, και το café. 16

17 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (7/33) Η επιστράτευση του Θεάματος Εικόνα 5. Ξενοδοχείο Bonaventure 17

18 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (8/33) Η επιστράτευση του Θεάματος α β Εικόνα 6α,β. Στιγμιότυπα από την ταινία «Blade Runner: Ομάδες Εξόντωσεις» 18

19 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (9/33) Η επιστράτευση του Θεάματος Εικόνα 7α. Universal City Walk στο Orlando 19

20 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (10/33) Εικόνα 7β. Universal City Walk στο Orlando 20

21 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (11/33) Η επιστράτευση του Θεάματος Εικόνα 8. Μουσείο Guggenheim, Bilbao - Frank Gehry 21

22 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (12/33) Η επιστράτευση του Θεάματος Εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε αχρηστία στο Southwark, Bankside Δεν εκθέτει μόνο σύγχρονη και μοντέρνα τέχνη αλλά απετέλεσε μοχλό ανάπλασης /αναβάθμισης της περιοχής. Εικόνα 9. Η Πινακοθήκη μοντέρνας τέχνης TATE MODERNστο Λονδίνο 22

23 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (13/33) David Harvey: «Η κατάσταση της Μετανεωτερικότητας» Διερεύνηση των αρχών της πολιτισμικής μεταβολής ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, 2007 Τρεις όψεις της μεταμοντέρνας πόλης Η εξάπλωση της φτώχειας και της άτυπης οικονομίας. Συνέπεια της «ευέλικτης» εξειδίκευσης και της «αποβιομηχάνισηςτριτογενοποίησης». Αύξηση των «περιθωριακών» ομάδων [ άστεγοι,«underclass», Mingione] με χαμηλά/ανύπαρκτα εισοδήματα. Εκτός αγοράς εργασίας [μη απασχολήσιμοι] εγκαταλελειμμένες από το Κράτος Πρόνοιας και εκδιωγμένες από «καλλωπισμένες» περιοχές [κέντρα πόλης και προάστια] που προορίζονται για τις εύπορες κοινωνικές τάξεις. 23

24 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (14/33) Κοινωνική πόλωση Yuppies, dinks (δύο εργαζόμενοι Χωρίς παιδιά), «stars, επιχειρηματίες, κλπ. Μεσαία τάξη: «βιομηχανικοί εργάτες», υπάλληλοι γραφείου, πωλητές Άστεγοι, Άνεργοι, «μη απασχολήσιμοι», Εικόνα 10. Αναπαράσταση της κοινωνικής πόλωσης 24

25 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (15/33) The wrong side of the tracks Δεν απαγορεύεται να κοιμάται κανείς στο δρόμο, αλλά απαγορεύεται να «ανεγείρει» προστατευτικό καταφύγιο Εικόνα 11. Cardboard Condos Χαρτοκουτοδιαμερίσματα, Skid Row L.A. 25

26 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (16/33) David Harvey: «Η κατάσταση της Μετανεωτερικότητας» Διερεύνηση των αρχών της πολιτισμικής μεταβολής ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, 2007 Εξαιρετικά διαφορετικοί κόσμοι στοιβάζονται ο ένας επάνω στον άλλο, περίπου όπως τα προϊόντα στα ράφια των υπεραγορών, και όλων των ειδών «υποκουλτούρες» «πολιτισμικά πρότυπα» αντιπαρατίθενται στην σύγχρονη πόλη 26

27 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (17/33) Η Μεταμοντέρνα Πόλη: MIKE DAVIS ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ BLADERUNNER, FUTURA, 2008 Η Οικολογία του Φόβου; 27

28 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (18/33) Ένοπλη αντίδραση Εικόνα 12. «Η Οικολογία του Φόβου;» «Περιφραγμένες κοινότητες» 28

29 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (19/33) Εικόνα 13. «Περιφραγμένη κοινότητα» 29

30 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (20/33) Εικόνα 14α. Μεταμοντέρνα πόλη-los Angeles 30

31 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (21/33) Εικόνα 14β. Μεταμοντέρνα πόλη-los Angeles 31

32 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (22/33) Εικόνα 15. Η «περιφραγμένη κοινότητα» ως θέαμα 32

33 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (23/33) Εικόνα 16. Κατοικία σε περιφραγμένη κοινότητα 33

34 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (24/33) Εικόνα 17. Εξώφυλλο της ταινίας La Zona, 2007 Εικόνα 18. Στιγμιότυπα της ταινίας La Zona,

35 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (25/33) Εικόνα 19α. Η «περιφρούρηση» 35

36 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (26/33) Εικόνα 19β. Η «περιφρούρηση» 36

37 Πάρκα «χωρίς συμμορίες» Η Μεταμοντέρνα Πόλη (27/33) Ένοπλη αντίδραση Φύλαξη γειτονιάς με επαγρύπνηση Μεσαία τάξη «Περιφραγμένες κοινότητες» Εικόνα 20α. Αστικός έλεγχος «Η οικολογία του φόβου» 37

38 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (28/33) Πάρκα «χωρίς συμμορίες» Ζώνη «χωρίς ναρκωτικά» Ένοπλη αντίδραση Ζώνη συγκράτησης των αστέγων Φύλαξη γειτονιάς με επαγρύπνηση Μεσαία τάξη Ομάδες στο περιθώριο «Περιφραγμένες κοινότητες» Εικόνα 20β. Αστικός έλεγχος «Η οικολογία του φόβου» 38

39 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (29/33) α β Εικόνα 21α,β. Περιορισμός αστέγων σε μία περιοχή 39

40 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (30/33) Πάρκα «χωρίς συμμορίες» Η «περιφέρεια» των τοξικών και των αποβλήτων Ένοπλη αντίδραση Ζώνη «χωρίς ναρκωτικά» Ζώνη συγκράτησης των αστέγων Φύλαξη γειτονιάς με επαγρύπνηση Μεσαία τάξη Ομάδες στο περιθώριο «Περιφραγμένες κοινότητες» Εικόνα 20γ. Αστικός έλεγχος «Η οικολογία του φόβου» 40

41 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (31/33) Εικόνα 22. Φυλακή Calipatria 41

42 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (32/33) Η Μεταμοντέρνα Πόλη:Μετά τηνμοντέρνα; Τομή με το παρελθόν; Κάποιες Συνέχειες: Φτώχεια-Μετανάστες, Κοινωνικές τάξεις, Μοντέλα αστικής ανάπτυξης αλά Chicago, Κεφαλαιοκρατικές σχέσεις παραγωγής 42

43 Η Μεταμοντέρνα Πόλη (33/33) Παράλληλοι κόσμοι-μη εφαπτόμενοι χώροι; Ως ΠΟΤΕ; Εικόνα 23.Σημεία εκδήλωσης επεισοδίων στη Γαλλία στις 10-11/

44 Παράρτημα (1/8) Εικόνα 1. Μεταμοντέρνα πόλη, «Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματοςπροβείτε σε επικοινωνία με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων.» Εικόνες 2α,β. «Περιφραγμένες κοινότητες» Port St. Lucie, «Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματοςπροβείτε σε επικοινωνία με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων.» Εικόνα 3. Πανεπιστήμιο Toledo Art Building, L.A., Bluffton University ( ), CC:BY-NC-SA 44

45 Παράρτημα (2/8) Εικόνα 4. Η Καναδική Πόλη Londonστο Ontario, 2002, City of London ON, CC:BY-NC-SA Εικόνα 5. Ξενοδοχείο Bonaventure, n_bonaventure_hotel.jpg, CC:BY-NC-SA Εικόνα 6α,β. Στιγμιότυπα από την ταινία «Blade Runner: Ομάδες Εξόντωσεις» του Ridley Scott, παραγωγός: Michael Deeley, εταιρείες παραγωγής: The Ladd Company, Shaw Brothers, Blade Runner Patnership, 1982, CC:BY-NC-ND Εικόνα 7α,β. Universal City Walk στο Orlando, CC:BY-NC- ND 45

46 Παράρτημα (3/8) Εικόνα 8. Μουσείο Guggenheim, Bilbao - Frank Gehry, enheim-bilbao-jan05.jpg, CC:BY-NC-SA Εικόνα 9. Η Πινακοθήκη μοντέρνας τέχνης TATE MODERN στο Λονδίνο, Modern_viewed_from_Thames_Pleasure_Boat_- _geograph.org.uk_-_ jpg, CC:BY-NC-SA Εικόνα 10. Αναπαράσταση της κοινωνικής πόλωσης, «Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματοςπροβείτε σε επικοινωνία με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων.» 46

47 Παράρτημα (4/8) Εικόνα 11. Cardboard Condos, Χαρτοκουτοδιαμερίσματα, Skid Row L.A., «Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματοςπροβείτε σε επικοινωνία με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων.» Εικόνα 12. «Η Οικολογία του Φόβου;», από Mike Davis (Eκδ.futura 2008), "Πέρα από το Blade Runner: Αστικός έλεγχος -Η οικολογία του φόβου, μετάφραση Νίκος Ηλιάδης, Αθήνα, CC:BY-NC-ND Εικόνα 13. «Περιφραγμένη κοινότητα», «Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματοςπροβείτε σε επικοινωνία με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων.» 47

48 Παράρτημα (3/8) Εικόνα 14α,β. Μεταμοντέρνα πόλη-los Angeles, Angeles/LA%20Freeway.jpg, CC:BY-NC-SA Εικόνα 15. Η «περιφραγμένη κοινότητα» ως θέαμα, CC:BY Εικόνα 16.Κατοικία σε περιφραγμένη κοινότητα, «Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματοςπροβείτε σε επικοινωνία με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων.» 48

49 Παράρτημα (6/8) Εικόνα 17. Εξώφυλλο της ταινίας La Zona, 2007 της Laura Santullo, παραγωγοί: Alvaro Longoria, Pilar Benito, CC:BY- NC-ND Εικόνα 18. Στιγμιότυπα της ταινίας La Zona, 2007 της Laura Santullo, παραγωγοί: Alvaro Longoria, Pilar Benito, CC:BY-NC-ND Εικόνα 19α,β.Η «περιφρούρηση», «Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματοςπροβείτε σε επικοινωνία με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων.» 49

50 Παράρτημα (7/8) Εικόνα 20α,β,γ. Αστικός έλεγχος «Η οικολογία του φόβου» από Mike Davis (Eκδ.futura 2008), "Πέρα από το Blade Runner: Αστικός έλεγχος -Η οικολογία του φόβου, μετάφραση Νίκος Ηλιάδης, Αθήνα, 276σ., CC:BY-NC-ND Εικόνα 21α. Περιορισμός αστέγων σε μία περιοχή, CC:BY-NC-SA Εικόνα 21β. Περιορισμός αστέγων σε μία περιοχή, CC:BY-NC-SA 50

51 Παράρτημα (8/8) Εικόνα 22. Φυλακή Calipatria, /gphoto/ ?gl=us, CC:BY- NC-ND Εικόνα 23.Σημεία εκδήλωσης επεισοδίων στη Γαλλία στις 10-11/ 2005, «Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματοςπροβείτε σε επικοινωνία με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων.» 51

52 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα Ε.Μ.Π.» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στα πλαίσια του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.