ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Transcript

1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ 2013

2 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ Σ πεπτικό σύστημα γίνεται η επεξεργασία των τροφών καθώς η μετατροπή ς σε απλούστερες. Η λειργία πεπτικού συστήμας μπορεί να συνοψιστεί σε τρεις λέξεις: (α) πέψη, (β) απορρόφηση (γ) αφομοίωση των θρεπτικών ουσιών. Πέψη είναι ο διαχωρισμός των συστατικών της τροφής σε χρήσιμα σε άχρηστα που αποβάλλονται ν οργανισμό. Χωρίζεται σε μηχανική χημική. Όργανα πεπτικού συστήμας: 1. Σματική κοιλότητα 2. Φάρυγγας 3. Οισοφάγος 4. Σμάχι 5. Λεπτό έντερο 6. Παχύ έντερο Προσαρμοσμένοι αδένες: Σιελογόνοι αδένες Ήπαρ Πάγκρεας Εικόνα 1 Το Πεπτικό Σύστημα γαστρεντερικός σωλήνας (σύστημα κοιλοτήτων σωλήνων)

3 3 Σματική κοιλότητα Οισοφάγος Φάρυγγας Λεπτό έντερο Σμάχι Παχύ έντερο 1. Σματική κοιλότητα Η σματική κοιλότητα χωρίζεται με ς φραγμούς των δοντιών στα εξής: (α) Προστόμιο, που έχει σαν εξωτερικό ίχωμα τα χείλη τις παρειές. (β) Κυρίως σματική κοιλότητα Δόντια Νεογιλά δόντια: 20 συνολικά, πρωεμφανίζονται κατά ν 6ο μήνα συμπληρώνονται γύρω σ 2ο με 3ο ές. Μόνιμα δόντια: 32 συνολικά, πρωεμφανίζονται γύρω σ 5ο-6ο ές της ηλικίας. Ο πιο καθυστερημένος, ο 3 ος γομφίος (φρονιμίτης) γύρω σ 17ο-21ο ές της ηλικίας. Ομάδες δοντιών 1.Τομείς (τέμνουν) 2.Κυνόδοντες (σχίζουν) 3.Προγόμφιοι γομφίοι(αλέθουν) Μέρη δοντιού (Εικόνα 2) 1.Μύλη 2.Αυχένας 3.Ρίζα 4.Πολφική κοιλότητα-πολφός Σύσταση δοντιού 1.Αδαμαντίνη 2.Οδοντίνη 3.Οστεΐνη 4.Πολφός

4 4 Εικόνα 2 Τα μέρη δοντιού Κυρίως σματική κοιλότητα Ορίζεται τα δόντια, την υπερώα (ουρανίσκο) τη βάση στόμας που αποτελείται κυρίως μυς. Επικοινωνεί με φάρυγγα μέσω ισθμού φάρυγγα. Στη σματική κοιλότητα υπάρχει η γλώσσα η οποία αποτελεί όργανο (α) μάσησης, (β) κατάποσης, (γ) αφής, (δ) γεύσης (ε) έναρθρου λόγου. Το πίσω μέρος ουρανίσκου λέγεται μαλακή υπερώα, γιατί αποτελείται μυς βλεννογόνο. Στα πλάγια της μαλακής υπερώας σχηματίζονται δύο κόλποι που περιέχουν τις αμυγδαλές. Οι αμυγδαλές έχουν σχήμα μέγεθος αμυγδάλου είναι χρήσιμες για την άμυνα οργανισμού. Σιελογόνοι αδένες (Εικόνα 3) 1. Παρωτιδικοί (εκβάλουν σ προστόμιο απέναντι ς άνω γομφίους) 2. Υπογνάθιοι (εκβάλουν στη σματική κοιλότητα) 3. Υπογλώσσιοι (εκβάλουν στη σματική κοιλότητα)

5 5 Εικόνα 3 Οι σιελογόνοι αδένες Το σάλιο περιέχει: (α) τη γλυκοπρωτεΐνη μουκίνη η οποία προστατεύει τις εσωτερικές μεμβράνες της σματικής κοιλότητας λιπαίνει την τροφή για διευκόλυνση της κατάποσης. (β) ρυθμιστικές ουσίες που εμποδίζουν την αποσύνθεση της τροφής που θα επισυνέβαινε στην παρουσία όξινου περιβάλλονς. (γ) αντιβακτηριακό ένζυμο λυσοζύμη που εξοντώνει τα περισσότερα βακτήρια που εισέρχονται μαζί με την τροφή. (δ) πεπτικό ένζυμο α-αμυλάση (λέγεται πτυαλίνη) οποίο παράγεται ς παρωτιδικούς αδένες επιταχύνει την αντίδραση υδρόλυσης των πολυμερών της γλυκόζης, δηλαδή άμυλο γλυκογόνο. Τα κύρια προϊόντα της δράσης της αμυλάσης σ στόμα είναι μικρότεροι πολυσακχαρίτες καθώς ο δισακχαρίτης μαλτόζη. Ασθένειες των δοντιών: τερηδόνα οδοντική πλάκα. 2. Φάρυγγας Παρουσιάζει τρία ανοίγματα 1. Ρινικές χοάνες 2. Ισθμός φάρυγγα 3. Φαρυγγικό στόμιο λάρυγγα Το φαρυγγικό στόμιο λάρυγγα φράσσεται με την επιγλωττίδα κατά την κατάποση.

6 6 3.Οισοφάγος Ο οισοφάγος είναι μυώδης σωλήνας μήκους 25 εκ. ο οποίος καταλήγει σ σμάχι διαπερνώντας διάφραγμα. Το ίχωμα οισοφάγου αποτελείται τέσσερις χιτώνες, οι οποίοι τα έξω προς τα μέσα είναι: Ο ινώδης Ο μυϊκός Ο υποβλεννογόνιος Ο βλεννογόνος Μάσηση, κατάποση περίσταλση Με τη λειργία της μάσησης με τη βοήθεια της γλώσσας σάλιου σχηματίζεται ο βλωμός (μπουκιά). Με την είσοδο βλωμού σ φάρυγγα αρχίζει αντανακλαστικό της κατάποσης (Εικόνα 4). Ο σφιγκτήρας οισοφάγου χαλαρώνει ο βλωμός εισέρχεται σν οισοφάγο. Ο λάρυγγας κινείται προς τα πάνω με αποτέλεσμα η επιγλωττίδα να καλύψει την είσοδο της τραχείας. Με την είσοδο βλωμού σν οισοφάγο, ο λάρυγγας κινείται προς τα κάτω έτσι ανοίγουν οι αεροφόρες οδοί. Στη συνέχεια, ένα περισταλτικό κύμα ωθεί βλωμό προς σμάχι. Εικόνα 4 Κατάποση 4. Σμάχι Είναι πιο διευρυμένο τμήμα γαστρεντερικού σωλήνα αποτελεί συνέχεια οισοφάγου, με ν οποίο επικοινωνεί με οισοφαγικό ή καρδιακό στόμιο. Προς τα κάτω επικοινωνεί με δωδεκαδάκτυλο μέσω πυλωρού (πυλωρικό στόμιο).

7 7 Το σμάχι διαιρείται στα εξής: Κυρίως σμάχι: διακρίνεται σ θόλο σ σώμα Πυλωρικό σμάχι: διακρίνεται σ πυλωρικό άντρο σ πυλωρικό σωλήνα. Εικόνα 5 Σμάχι Το μέγεθος σμαχιού ποικίλει ανάλογα με την ηλικία, φύλο, τις συνήθειες, τις συνθήκες ζωής τη σωματική διάπλαση ατόμου. Εικόνα 6 Χιτώνες κύτταρα σμαχιού Το σμάχι έχει πλούσια αγγείωση κλάδους της κοιλιακής αρτηρίας οι φλέβες εκβάλουν στην πυλαία φλέβα.

8 8 Κινήσεις εκκρίσεις σμαχιού Με την είσοδο της τροφής σ σμάχι αυτό διογκώνεται αποθηκεύει εκεί ποσότητα τροφής όγκου μέχρι ένα λίτρο περίπου. Στη συνέχεια μια ποσότητα χυμού εξωθείται προς δωδεκαδάκτυλο ενώ μεγαλύτερη αναδιπλώνεται προς τα πίσω. Αυτό γίνεται μέσω των περισταλτικών κυμάτων (κύματα περισφίξεων), τα οποία ξεκινούν καρδιακό στόμιο προχωρούν προς ν πυλωρό με ταχύτητα 1κύμα/20 δευτ., προκαλώντας ανάδευση προώθηση της τροφής. Η κινητικότητα αντανακλαστικά, σμαχιού αυτόνομο επηρεάζεται νευρικό σύστημα νευρικά ορμόνες (γαστρίνη που εκκρίνεται σμάχι, χολοκυσκινίνη εκκριματίνη που εκκρίνονται σ δωδεκαδάκτυλο) Η εκκριτική δραστηριότητα σμάχου ελέγχεται νευρικό αλλά ενδοκρινικό σύστημα. Η βλέννα σμαχιού παράγεται βλεννογόνα κύτταρα που βρίσκονται σ πυλωρικό σμάχι προστατεύει τα ιχώματα σμαχιού τις μηχανικές επιδράσεις των τροφών τις χημικές επιδράσεις γαστρικού υγρού. Το γαστρικό υγρό (α) παράγεται αδένες σώμας κυρίως σμαχιού. (β) είναι πολύ όξινο (pη 0,8-3). (γ) είναι αποτελείται προένζυμο της υδροχλωρικό πεψίνης στην οξύ οποία πεψινογόνο, μετατρέπεται με που τη δράση υδροχλωρικού οξέος. (δ) η διέγερση παρασυμπαθητική για την έκκριση νεύρωση σμαχιού γίνεται την την ορμόνη γαστρίνη. Ενδογενής παράγοντας: παράγεται τα κύτταρα που παράγουν υδροχλωρικό οξύ ρυθμίζει την απορρόφηση της βιταμίνης Β 12. Η έλλειψή προκαλεί βαρειά αναιμία. Γαστρικό έλκος είναι πληγή που προκαλείται σ βλεννογόνο σμαχιού προκαλείται κυρίως βακτήρια.

9 9 5.Λεπτό έντερο Έχει μήκος 6-7 μέτρα, είναι η συνέχεια σμαχιού εκτείνεται ν πυλωρό μέχρι την ειλεοκολική βαλβίδα παχέος εντέρου. Το λεπτό έντερο αποτελείται: Από δωδεκαδάκτυλο, που είναι σχετικά ακίνη καθηλωμένο σ οπίσθιο κοιλιακό ίχωμα ελικώδες έντερο, που υποδιαιρείται στη νήστιδα σν ειλεό κρέμεται οπίσθιο κοιλιακό ίχωμα με μια μακριά πτυχή περιναίου, που λέγεται μεσεντέριο. 6.Δωδεκαδάκτυλο. Έχει σχήμα πετάλου με άνοιγμα προς τα αριστερά όπου εφαρμόζει η κεφαλή παγκρέας (Εικόνα 7). To φύμα Vater είναι μια θέση δωδεκαδακτύλου όπου εκβάλλουν μαζί ο χοληφόρος πόρος, που φέρνει τη χολή ήπαρ, ο παγκρεατικός πόρος, που φέρνει παγκρεατικό υγρό πάγκρεας. Εικόνα 7 Δωδεκαδάκτυλο πάγκρεας

10 10 Ελικώδες έντερο Λόγω μεγάλου μήκους (6 μέτρα) σχηματίζει τις έλικες λεπύ εντέρου. Ο βλεννογόνος σχηματίζει πάρα πολλές πτυχές, δε επιθήλιο εμφανίζει πολλαπλές προεκβολές που λέγονται εντερικές λάχνες, οι οποίες αυξάνουν κατά πολύ την απομυζητική επιφάνεια βλεννογόνου. Οι αδένες εκκρίνουν εντερικό υγρό. Οι εκκρίσεις λεπύ εντέρου περιλαμβάνουν: (α) την παραγωγή βλέννας που προστατεύει βλεννογόνο δωδεκαδακτύλου πολύ όξινο γαστρικό υγρό που έρχεται σμάχι. (β) την ορρώδη εντερική έκκριση που διατηρεί τη χυμώδη σύσταση εντερικού περιεχομένου. 6. Παχύ έντερο Έχει μήκος 1,5 μέτρο. Αρχίζει την ειλεοκολική βαλβίδα καταλήγει σν πρωκτό. Το παχύ έντερο διαιρείται σε τρία μέρη: (α) Τυφλό με σκωληκοειδή φυση (Εικόνα 8) (β) Το κόλο (ανιόν, εγκάρσιο, κατιόν σιγμοειδές) (γ) Ορθό ή απευθυσμένο Ο πρωκτός περιβάλλεται δύο σφιγκτήρες, έναν εσωτερικό με λείους μυς έναν εξωτερικό με γραμμωύς. Οι κινήσεις παχέος εντέρου διακρίνονται σε: (α) Δακτυλιοειδείς περισφίγξεις (ανιόν, εγκάρσιο) (β) Μαζικές κινήσεις (κυρίως σ κατιόν) Το παχύ έντερο εκκρίνει βλέννα που προστατεύει βλεννογόνο τα οξέα τα βακτήρια.

11 11 Εικόνα 8 Τυφλό, ειλεός σκωληκοειδής φυση Πίνακας 1

12 12 Μικροί Μεγάλοι Βρίσκονται διασκορπισμένοι σε Αποτελούν ιδιαίτερα όλο μήκος βλεννογόνου όργανα γαστρεντερικού σωλήνα προσαρτημένα σ παράγουν τα διάφορα υγρά της γαστρεντερικό είναι πέψης οι σιελογόνοι αδένες, (γαστρικό, εντερικό υγρό κ.α.) ήπαρ πάγκρεας. Το πάγκρεας Είναι μεικτός αδένας σε σχήμα σφύρας που βρίσκεται πίσω σμάχι περιτόναιο, σ οπίσθιο κοιλιακό ίχωμα, σ ύψος 1ου 2ου οσφυϊκού σπονδύλου (Εικόνα 7). Η ινσουλίνη σακχάρου σ αίμα, η γλυκαγόνη, παράγονται που ρυθμίζουν την τα επίπεδα ενδοκρινή μοίρα εξωκρινή μοίρα παγκρέας. Το παγκρεατικό υγρό παράγεται την παγκρέας καταλήγει κυρίως σ φύμα Vater. Περιέχει τα περισσότερα ένζυμα που συμμετέχουν στην πέψη (υδρολυτικά). Επίσης, περιέχει όξινα ανθρακικά άλατα (όπως NaHCO3) που δρουν ρυθμιστικά ώστε να εξουδετερώνουν ν όξινο χυμό που έρχεται σμάχι σ έντερο. Η έκκριση ερεθίσματα παγκρεατικού καθώς υγρού ορμόνες ρυθμίζεται λεπύ νευρικά εντέρου (σεκρετίνη, χολοκυσκινίνη). Το ήπαρ (συκώτι) Είναι ο μεγαλύτερος αδένας σώμας. Βρίσκεται στην άνω κοιλιά, βάρος είναι περίπου 1,5 Κg η σύσταση είναι μαλακή εύθρυπτη. Η χοληδόχος κύστη είναι προσαρτημένη στην κάτω επιφάνεια ήπας. Πύλη ήπας είναι μια εγκάρσια σχισμή που βρίσκεται λίγο πιο πίσω τη χοληδόχο κύστη.

13 13 Από την πύλη ήπας εισέρχονται η ηπατική αρτηρία, που φέρνει οξυγόνο, η πυλαία φλέβα, η οποία φέρνει αίμα σ ήπαρ εμπλουτισμένο με τα προϊόντα της πέψης. Εικόνα 9 Το ήπαρ Χολολιθίαση είναι ο σχηματισμός λίθων στη χοληδόχο κύστη. Αποφρακτικός ίκτερος είναι η παθολογική κατάσταση κατά την οποία ένας μικρός λίθος γλιστράει ν κυστικό σφηνώνεται σ χοληδόχο πόρο. Η πάθηση αυτή είναι πολύ επικίνδυνη γιατί δεν μπορεί να περάσει η χολή προς δωδεκαδάκτυλο. Η χολή τότε λιμνάζει μέσα σ ήπαρ εκεί διοχετεύεται απευθείας στην κυκλοφορία βάφει ς ισύς δέρμα κίτρινους. Η χολή είναι υγρό με αλκαλική αντίδραση (ρη 7,8). Περιέχει νερό, χολικά άλατα, χοληστερόλη, χολερυθρίνη, λιπαρά οξέα, ανόργανα άλατα κ.α. Αύξηση της στάθμης της χολερυθρίνης σ αίμα πάνω τα φυσιολογικά όρια, για οποιοδήποτε λόγο, δημιουργεί γενικά ίκτερο.

14 14 Το ερέθισμα για την έκκριση χολής την κύστη προς δωδεκαδάκτυλο δίνεται την παρουσία λίπους σ αυτό. Το λίπος διεγείρει την έκκριση της ορμόνης χολοκυσκινίνης, η οποία προκαλεί σύσπαση της χοληδόχου κύστης. Πίνακας 2 Οι ορμόνες πεπτικού συστήμας ΟΡΜΟΝΗ ΜΕΡΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Γαστρίνη Σμάχι Ελέγχει την έκκριση γαστρικού υγρού σ σμάχι. Δωδεκαδάκτυλο Διεγείρει πάγκρεας συκώτι για έκκριση όξινου ανθρακικού νατρίου. Χολοκυσκινίνη Ή Παγκρεοενζυμίνη Δωδεκαδάκτυλο Προκαλεί σύσπαση της χοληδόχου κύστης για να μεταφερθεί η χολή σ δωδεκαδάκτυλο. Διεγείρει πάγκρεας για έκκριση παγκρεατικών ενζύμων. Εντερογαστρίνη Δωδεκαδάκτυλο Αναστέλλει προσωρινά τις περισταλτικές κινήσεις σμάχου. Σεκρετίνη ή εκκριματίνη Λειργίες ήπας. Παράγει τη χολή Ελέγχει μεταβολισμό των υδατανθράκων αποθηκεύει σάκχαρα με τη μορφή γλυκογόνου (γλυκογονογένεση) Παράγει γλυκόζη μη υδατανθρακικές ενώσεις π.χ. αμινοξέα (γλυκονεογένεση) Συνθέτει πολλές τις πρωτεΐνες πλάσμας αίμας (ινωδογόνο, προθρομβίνη, λευκωματίνες) Αποξινώνει ν οργανισμό φάρμακα, αλκοόλ, ξικές ουσίες Σχηματίζει ουρία δεσμεύοντας την αμμωνία, η οποία είναι δηλητήριο για τα κύτταρα Καταστρέφει νεκρά γερασμένα ερυθρά αιμοσφαίρια Λειργεί ηλικία. Αποθηκεύει σίδηρο, βιταμίνη Α κ.ά. ως αιμοποιητικό όργανο κατά την εμβρυϊκή

15 15 ΠΕΨΗ Η πέψη των υδατανθράκων Η πέψη (διάσπαση) αρχίζει σ στόμα με την επίδραση μιας αμυλάσης, της πτυαλίνης, που εκκρίνεται ς αδένες διασπά άμυλο σε μικρότερα πολυμερή. Η διάσπαση σταματά σ σμάχι, επειδή περιβάλλον εκεί είναι πολύ όξινο. Ξαναρχίζει σ δωδεκαδάκτυλο με την επίδραση της παγκρεατικής αμυλάσης, η οποία συνεχίζει τη διάσπαση αμύλου γλυκογόνου μέχρι σταδίου ολιγο- δισακχαριτών. Στη συνέχεια, ακολουθεί σ λεπτό έντερο η τελική αποικοδόμηση των δισακχαριτών σε απλά σάκχαρα με την επίδραση των ενζύμων εντερικού βλεννογόνου, όπως η μαλτάση, η λακτάση, η σακχαράση κ.α. Τέλος τα απλά σάκχαρα μπορούν πλέον να απορροφηθούν λεπτό έντερο. Η πέψη των πρωτεϊνών Πεψίνη Είναι πρωτεολυτικό ένζυμο γαστρικού υγρού που διασπά αρχικά τις πρωτεΐνες σε μικρότερα πολυπεπτίδια. Ο βλεννογόνος σμαχιού εκκρίνει ανενεργό πεψινογόνο που ενεργοποιείται υδροχλωρικό οξύ σμαχιού κι έτσι σχηματίζεται η πεψίνη. Η παρουσία της πεψίνης διεγείρει την παραγωγή περισσότερης πεψίνης αυτή η διαδικασία αποτελεί παράδειγμα θετικής ανάδρασης. Τα προϊόντα που προκύπν την αποικοδόμηση των πρωτεϊνών μετά την δράση της πεψίνης υπόκεινται στην υδρολυτική επίδραση ισχυρών παγκρεατικών πρωτεολυτικών ενζύμων που αρχίζει σ δωδεκαδάκτυλο. Θρυψίνη Είναι πρωτεολυτικό ένζυμο παγκρέας που δημιουργείται την ενεργοποίηση θρυψινογόνου (ανενεργή θρυψίνη). Η μετατροπή θρυψινογόνου σε θρυψίνη γίνεται μετά ενεργοποίηση θρυψινογόνου την ορμόνη εντεροκινάση που γίνεται σ δωδεκαδάκτυλο (Εικόνα 10).

16 16 Η έκκριση της εντεροκινάσης διεγείρεται την ορμόνη χολοκυσκινίνη. Άλλα παγκρεατικά πρωτεολυτικά ένζυμα είναι η χυμοθρυψίνη, η καρβοξυπεπτιδάση κ.α. Εικόνα 10 Σύνθεση δράση θρυψίνης Πεπτιδάσες Είναι πρωτεολυτικά ένζυμα εντερικού βλεννογόνου (λεπτό έντερο) τα οποία υδρολύουν τα μικρότερα πεπτίδια προς αμινοξέα. Η πέψη των λιπών Γαλακμαποίηση είναι ο χωρισμός των λιπών σε πολύ μικρά σταγονίδια λίπους η διεργασία αυτή αποτελεί πρώ βήμα στη διάσπαση των λιπών. Η γαλακμαποίηση γίνεται με τη βοήθεια των χολικών αλάτων (περιέχονται στη χολή) άλλων ενώσεων, όπως της λεκιθίνης χοληστερόλης, καθώς με τις μηχανικές κινήσεις εντέρου. Βοηθάει σ να έλθουν σε επαφή τα υδρόφοβα (αδιάλυτα σ νερό) λίπη με την υδαδιαλυτή παγκρεατική λιπάση που θα τα διασπάσει. Με τη δράση της παγκρεατικής λιπάσης τα τριγλυκερίδια γαλακμαποιημένου λίπους διασπώνται σε μονογλυκερίδια σε λιπαρά οξέα. Τόσο τα γλυκερίδια, όσο τα λιπαρά οξέα η χοληστερόλη, θα απορροφηθούν χολικά άλατα θα λεπτό επανέλθουν έντερο σν (πάνω εντερικό επαναλάβουν ν κύκλο νέας γαλακμαποίησης. μέρος), ενώ τα σωλήνα για να

17 17 Τα χολικά άλατα θα απορροφηθούν τελικά ν ειλεό σ μεγαλύτερο ποσοστό ς μέσω της πυλαίας κυκλοφορίας θα επιστρέψουν σ συκώτι εκεί στη χολή για νέα χρησιμοποίηση. Εικόνα 11 Συνοπτικά η πέψη Πίνακας 3

18 18 Πίνακας 4 Συνοπτικά η πέψη των θρεπτικών ουσιών σ γαστρεντερικό σωλήνα. ΜΕΡΟΣ ΠΕΠΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΝΖΥΜΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΤΟΜΑ α-αμυλάση (πτυαλίνη) (παράγεται ς παρωτιδικούς αδένες) Διάσπαση αμύλου γλυκογόνου σε μικρότερες αλυσίδες ΣΤΟΜΑΧΙ Πεψίνη (παράγεται ειδικά κύτταρα βλεννογόνου) Διάσπαση πρωτεϊνών σε μικρότερες πολυπεπτιδικές αλυσίδες 1. Παγκρεατική α-αμυλάση (παράγεται πάγκρεας) 1. Διάσπαση των αλυσίδων αμύλου γλυκογόνου σε μαλτόζη. 2. Παγκρεατική λιπάση (παράγεται πάγκρεας) 2. Διάσπαση των λιπών σε μονογλυκερίδια, γλυκερόλη λιπαρά οξέα. ΔΩΔΕΚΑΔΑΚΤΥΛΟ 3. Θρυψίνη, χυμοθρυψίνη, καρβοξυπεπτιδάση, αμινοπεπτιδάση 3. Διάσπαση των πολυπεπτιδικών αλυσίδων σε διπεπτίδια αμινοξέα. (παράγονται πάγ-κρεας. Η αμινοπεπτιδάση λεπτό έντερο) ΕΛΙΚΩΔΕΣ ΕΝΤΕΡΟ ΠΑΧΥ ΕΝΤΕΡΟ 1. Μαλτάση, λακτάση, σακχαράση (παράγονται τα κύτταρα επιθηλίου των λαχνών) Διάσπαση δισακχαριτών σε γλυκόζη, γαλακτόζη φρουκτόζη. 2. Διπεπτιδάσες Διάσπαση μικρών πεπτιδικών αλυσίδων σε αμινοξέα Επαναρρόφηση νερού δημιουργία κοπράνων Σημείωση: Η χολή δεν περιέχει ένζυμα. Ο ρόλος της είναι να γαλακμαποιεί τα λίπη έτσι που να διευκολύνεται η δράση της παγκρεατικής λιπάσης.

19 19 ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ Καθημερινά απορροφώνται έντερο περίπου 9 λίτρα χυμού που περιέχει θρεπτικά συστατικά. Σν ενήλικα 1,5 λίτρο, αυτά τα 9 λίτρα, αποτελεί την ποσότητα των υπόλοιπα 7,5 υγρών που λίτρα παίρνει είναι με την σύνολο τροφή των, ενώ εκκρίσεων τα που παράγονται στα διάφορα μέρη πεπτικού συστήμας. Το λεπτό έντερο για να ανταποκριθεί σ ρυθμό που απαιύν οι θρεπτικές ανάγκες οργανισμού, έχει αναπτύξει μεγάλη επιφάνεια επαφής (περίπου 250 τ.μ.) με ν εντερικό χυμό με σχηματισμό των πτυχών, λαχνών μικρολαχνών, η οποία αυξάνει σημαντικά την απορροφητικότητά. Από τα επιθηλιακά κύτταρα βλεννογόνου λεπύ εντέρου τα απορροφώμενα συστατικά είτε περνούν σ αγγειακό σύστημα, όπου μεταφέρονται προς συκώτι μέσω της πυλαίας φλέβας, είτε περνούν σ λεμφικό σύστημα των λεμφαγγείων (Πίνακας 5). Τελικά, λεπτό έντερο απορροφώνται ημερησίως τα 8,5 τα 9 συνολικά λίτρα νερού, ενώ την ειλεοκολική βαλβίδα περνούν προς παχύ έντερο ml πυκνόρρευσ χυμού, τα οποία ένα ακόμη ποσοστό θα απορροφηθεί εδώ, ενώ υπόλοιπο θα αποβληθεί (κόπρανα). Η απορρόφηση των Σακχάρων των Αμινοξέων Η απορρόφηση ς γίνεται με ενεργητική μεταφορά. Τη μεταφορά αναλαμβάνουν βρίσκονται κατάλληλα πάνω στην πρωτεϊνικά κυτταρική μόρια μεμβράνη (φορείς) των που επιθηλιακών κυττάρων λεπύ εντέρου. Η μεταφορά ταυτόχρονη των αμινοξέων ισοδύναμη (1:1) σακχάρων μεταφορά ιόντων συνδυάζεται νατρίου. Από με εσωτερικό επιθήλιο, τα σάκχαρα τα αμινοξέα, όπως ιόντα νατρίου, περνάνε σ αίμα. Η απορρόφηση των Λιπών Τα λιπαρά οξέα τα μονογλυκερίδια που προέρχονται τη διάσπαση των λιπών απορροφώνται ανώτερο τμήμα λεπύ εντέρου με παθητική διάχυση. Στη συνέχεια, μέσα στα επιθηλιακά κύτταρα τα λιπαρά οξέα θα επανασυνδεθούν σε τριγλυκερίδια.τέλος, τα νεοσχηματισθέντα

20 20 λίπη με την ανάμειξή ς μέσα σ κύτταρο με χοληστερόλη με μια λιποπρωτεΐνη θα σχηματίσουν μικρά σφαιρίδια, τα χυλομικρά, τα οποία θα περάσουν στην κυκλοφορία με λεμφικό σύστημα. Πίνακας 5 Απορρόφηση των προϊόντων της πέψης ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ Μονοσακχαρίτες Απορροφώνται με ενεργητική μεταφορά μέσω (γλυκόζη, των επιθηλιακών κυττάρων λεπύ γαλακτόζη, εντέρου με διάχυση εισέρχονται στην φρουκτόζη) πυλαία φλέβα η οποία ς μεταφέρει σ ήπαρ εκεί σς ισύς. Λιπαρά οξέα, Απορροφούνται με διάχυση μέσω των μονογλυκερίδια, επιθηλιακών κυττάρων λεπύ εντέρου. γλυκερίνη Τα μονογλυκερίδια επίσης απορροφούνται με διάχυση σ εντερικό επιθήλιο γίνεται επανασύνθεση αναμιγνύονται των με τριγλυκεριδίων. άλλες μετατρέπονται σε χυλομικρά. χυλομικρά Τα μικρά ουσίες Αυτά σφαιρίδια, διαχέονται τα σ λεμφικό σύστημα που τα μεταφέρει σς ισύς. Αμινοξέα Απορροφώνται με ενεργητική μεταφορά μέσω των επιθηλιακών κυττάρων λεπύ εντέρου με διάχυση εισέρχονται στην πυλαία φλέβα η οποία ς μεταφέρει σ ήπαρ εκεί σς ισύς.

21 21

22 22 Λεξιλόγιο Πέψη Μηχανική πέψη Χημική πέψη Γαστρεντερικός σωλήνας Νεογιλά δόντια Τομείς Κυνόδοντες Προγόμφιοι Γομφίοι Μύλη Αδαμαντίνη Οδοντίνη Πολφός Υπερώα Αμυγδαλές Παρωτιδικοί Υπογνάθιοι Υπογλώσσιοι Μουκίνη Λυσοζύμη Πτυαλίνη Τερηδόνα Ουλίτιδα Επιγλωττίδα Διάφραγμα Βλεννογόνος Βλωμός Αντανακλαστικό κατάποσης Οισοφάγος Περισταλτικό κύμα Οισοφαγικό ή καρδιακό στόμιο Πυλωρικό στόμιο Πτυχές Λάχνες Μικρολάχνες Γαστρίνη Χολοκυσκινίνη Εκκριματίνη ή σεκρετίνη Γαστρικό υγρό

23 23 Πεψινογόνο Ενδογενής παράγοντας Γαστρικό έλκος Δωδεκαδάκτυλο Ελικώδες έντερο Νηστίδα Ειλεός Μεσεντέριο Φύμα Vater Χοληδόχος ή χοληφόρος πόρος Παγκρεατικός πόρος Λάχνες Εντερικό υγρό Τυφλό Σκωληκοειδής φυση Απευθυσμένο Πάγκρεας Ενδοκρινής μοίρα Ινσουλίνη Γλυκαγόνη Εξωκρινής μοίρα Παγκρεατικό υγρό Παγκρεατική αμυλάση Όξινα ανθρακικά άλατα Ήπαρ Γλυκονεογένεση Χοληδόχος κύστη Χολερυθρίνη Ηπατική αρτηρία Πυλαία φλέβα Χολολιθίαση Αποφρακτικός ίκτερος Ίκτερος Γαστρίνη Εντερογαστρίνη Πεψίνη Θρυψίνη Λεκιθίνη Γαλακμαποίηση Χυλομικρά

24 24 Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής 1.Ο οδοντικός τύπος ανθρώπου είναι: Α. x 2 Δ. x 2 Β. x 2 Ε. Γ. x 2 x 2 2.Λιπάση παράγεται σ Α. Λ Β. Μ Γ. Ν Δ. Ξ Γ. Ν Δ. Ξ 3.Η χολή παράγεται σ Α. Λ Β. Μ 4.Ένζυμα για την πέψη των πρωτεϊνικών ουσιών παράγονται σ Α. Λ Β. Μ Γ. Ν Δ. Ξ 5.Ποια τις πιο κάτω ουσίες αποκλείεται να είναι τελικό προϊόν της πέψης σ ΠΣ ανθρώπου; Α. λιπαρό οξύ Β. αμινοξύ Δ. μονογλυκερίδιο Γ. γλυκόζη Ε. γλυκογόνο. 6.Το πεψινογόνο, θρυψινογόνο προκαρβοξυπεπτιδάση είναι αντίσιχα ένζυμα των Α. παγκρεατικού- εντερικού- γαστρικού υγρού Β. εντερικού- γαστρικού- παγκρεατικού υγρού Γ. παγκρεατικού- γαστρικού- εντερικού υγρού Δ. γαστρικού- παγκρεατικού- παγκρεατικού υγρού Ε. γαστρικού- παγκρεατικού- εντερικού υγρού 7.Τα προϊόντα διάσπασης μιας ουσίας είναι η γλυκόζη η φρουκτόζη η ουσία την οποία προέκυψαν έχει υποστεί πέψη (α) σ στόμα (β) σ δωδεκαδάκτυλο (γ) σ σμάχι (δ) σ ελικώδες έντερο

25 25 8.Σ σχεδιάγραμμα φαίνονται τα εκκριτικά κύτταρα ενός πολυκύτταρου αδένα βλεννογόνου σμαχιού. Η βλέννα, που προστατεύει βλεννογόνο τη δράση HCl, παράγεται στα κύτταρα Α. α Β. β Γ. γ Δ. α, γ Ε. β, γ 9.Ζητείται λάθος που αφορά μια τις διαφορές σμαχιούλεπύ εντέρου Α. Το σμάχι έχει όξινο περιβάλλον- λεπτό έντερο αλκαλικό Β. Σ σμάχι αρχίζει η πέψη των πρωτεϊνών- σ λεπτό έντερο των λιπών Γ. Το σμάχι έχει μυϊκό χιτώνα δίστιβο- λεπτό έντερο τρίστιβο Δ. Σ σμάχι δε γίνεται απορρόφηση- σ έντερο γίνεται απορρόφηση ουσιών Ε. Η χολή δε χύνεται σ σμάχι- χύνεται σ έντερο. 10.Ποιο τα πιο κάτω που αναφέρονται στη χολή είναι λάθος; (α) Περιέχει ένζυμα χρήσιμα στη διάσπαση των λιπών (β) παράγεται σ συκώτι χύνεται σ φύμα Φάτερ (γ) Συμβάλλει στη γαλακμαποίηση των λιπών (δ) Περιέχει χολερυθρίνη, άχρηστη ουσία που θα αποβληθεί με πεπτικό σύστημα. 11.Ποια τις πιο κάτω ουσίες δεν έχει σχέση με την πέψη, απορρόφηση ή ανοικοδόμηση λιπών; Α. Β. Γ. Δ. Ε. 12.Μια χολικά άλατα χοληστερόλη λεκιθίνη χυλομικρά παγκρεατικό πρωτεολυτικό ένζυμο λιποδιαλυτή βιταμίνη αναμένουμε ότι θα πρέπει να με ενεργητική απορροφηθεί (α) αφού υποστεί πέψη (β) με τη βοήθεια αίμας (γ) όπως τα λίπη (δ) θα καταλήξει στα χοληφόρα αγγεία. 13.Οι ουσίες που απορροφώνται στις λάχνες μεταφορά (α) καταλήγουν σ αίμα (β) μεταφέρονται στη λέμφο (γ) φτάνουν σ συκώτι (δ) δέχονται τη δράση ενζύμων για να πάθουν υδρόλυση.

26 26 14.Ποιός ς πιο κάτω συνδυασμούς δίνει ν τόπο σύνθεσης της προθρομβίνης την βιταμίνη; Α. πλάσμα αίμας-κ Β. συκώτι-κ Γ. δέρμα- Α Δ. δέρμα-d Ε. αιμοπετάλια-κ απαραίτητη για σχηματισμό της 15.Η πύλη ήπας, που βρίσκεται στην κάτω επιφάνειά, αποτελεί είσοδο έξοδο διαφόρων αγγείων αγωγών. Από αυτήν εξέρχονται: A. η ηπατική αρτηρία B. η πυλαία φλέβα Γ. η ηπατική φλέβα Δ. ο κοινός ηπατικός πόρος 16.Ο πίνακας αναφέρεται σε ουσίες πεπτικού συστήμας, σν τόπο παραγωγής ς στη δράση ς κατά τη διαδικασία της πέψης. Ποια απ όσα αναφέρονται σν πίνακα είναι ορθά; ουσίες τόπος παραγωγής τι διασπούν προϊόντα 1. θρυψίνη ς εξωκρινής μοίρα πολυπεπτίδια διάσπασης ολιγοπεπτίδια 2. μαλτάση παγκρέας εξωκρινής μοίρα μικροπεπτίδια μαλτόζη Γλυκόζη 3. αμυλάση παγκρέας σιελογόνοι αδένες άμυλο μικρότερα 4. χολή Συκώτι τριγλυκερίδια πολυμερή μονογλυκερίδια λιπαρά 17.Σε όσα αναφέρονται σν πίνακα για τα διάφορα ένζυμα της πέψης κάπου υπάρχει ένα λάθος. Σε ποιο τα Α-Ε βρίσκεται; Α. Β. Γ. Δ. Ε. ένζυμο καρβοξυπεπτιδάση που παράγεται πάγκρεας σιελογόνοι αμυλάση αδένες Χυμοθρυψίνη Λιπάση Πεψίνη πάγκρεας πάγκρεας πάγκρεας σμάχι τόπος δράσης λεπτό έντερο σμάχι λεπτό έντερο Λεπτό έντερο Λεπτό έντερο σμάχι τι διασπά πολυπεπτίδια Άμυλο Πολυπεπτίδια τριγλυκερίδια Πρωτεΐνες 18.Τα χοληφόρα αγγεία των λαχνών λεπύ εντέρου μπορούν να περιέχουν: Α. αίμα πλούσιο σε γλυκόζη Β. αίμα πλούσιο σε λιπαρά οξέα Γ. λέμφο πλούσια σε λιπαρά οξέα Δ. λέμφο πλούσια σε αμινοξέα Ε. λέμφο πλούσια σε γλυκόζη.

27 27 19.Ο πίνακας αναφέρεται σε ουσίες που έχουν σχέση με την πέψη. Σε ποια τα μέρη 1-4 δεν είναι όλες οι δηλώσεις ορθές; πεψίνη Λειργεί πτυαλίνη Βρίσκεται σ λιπάση Υδρολύει τα Χολή Παράγεται στα σε όξινο σάλιο τριγλυκερίδια ηπατικά λοβία περιβάλλον Υδρολύει Δρα κύρια στη Σ μόριό της Περιέχει κολλαγόνο σματική περιέχει χολερυθρίνη Παράγεται κοιλότητα Σε όξινο αμινοξέα Παράγεται σ Δεν έχει σ σμάχι περιβάλλον πάγκρεας ενζυματική Διασπά αδρανοποιείται Διασπά Αποθηκεύεται δράση Υδρολύει πεπτιδικούς πολυσακχαρίτες στη χοληδόχο λιπαρές κύστη ενώσεις 4. δεσμούς 20.Διαφορές λεπύ παχύ έντερο είναι: Λεπτό Πτυχές λάχνες Γίνεται πέψη παχύ Όχι πτυχές ή λάχνες Δεν γίνεται πέψη ούτε 3. απορρόφηση ουσιών Δεν υπάρχει δράση απορρόφηση ουσιών υπάρχει δράση βακτηρίων 4. βακτηρίων Περιέχονται οργανικές Δεν περιέχονται ουσίες οργανικές ουσίες

28 28 Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Ολυμπιάδων 21.Η κυτταρίνη δεν υδρολύεται σ πεπτικό σύστημα ανθρώπου, είναι όμως χρήσιμη γιατί: Α. βοηθά στη γαλακτωμαποίηση των λιπαρών ουσιών Β. είναι πηγή βιταμίνης C Γ. αποθηκεύεται, ως εφεδρικό υλικό, σ συκώτι Δ. αυξάνει την κινητικότητα λεπύ εντέρου Ε. περιέχει σίδηρο, που είναι χρήσιμος στην παραγωγή της αιμοσφαιρίνης. 22.Η γλυκοπρωτεΐνη σάλιου η οποία προστατεύει τις εσωτερικές μεμβράνες της σματικής κοιλότητας λιπαίνει την τροφή ονομάζεται: Α. α-αμυλάση Β. πτυαλίνη Γ. μουκίνη Δ. λυσοζύμη Ε. μαλτόζη 23.Σε όσα αναφέρονται σν πίνακα για τα διάφορα ένζυμα της πέψης κάπου υπάρχει ένα λάθος. Σε ποιο τα α-ε βρίσκεται; Ένζυμο Α Πού παράγεται Καρβοξυπεπτιδάση πάγκρεας Τόπος δράσης Τι διασπά λεπτό έντερο πολυπεπτίδια σμάχι άμυλο σιελογόνοι Β Γ Δ Ε Αμυλάση αδένες Χυμοθρυψίνη Λιπάση Πεψίνη πάγκρεας πάγκρεας πάγκρεας σμάχι 24.Το σχήμα βρίσκονται παριστάνει σ σμάχι. ένα Ποια λεπτό έντερο λεπτό έντερο πολυπεπτίδια λεπτό έντερο τριγλυκερίδια σμάχι πρωτεΐνες ς παράγονται τα κύτταρα Α αδένα; Α. βλέννα Β. υδροχλωρικό οξύ Γ. αμυλάση Δ. πεψινογόνο Ε. θρυψίνη πολλούς τις πιο αδένες κάτω που ουσίες

29 29 25.Ποια τις πιο κάτω ουσίες δεν βρίσκεται σ γαστρικό υγρό; Α. υδροχλωρικό οξύ Β. ενδογενής παράγοντας Γ. θρυψίνη Δ. πεψίνη Ε. Βλέννα 26.Ποιο τα παρακάτω δε σχετίζεται με σάλιο; Α. η άμυνα οργανισμού Β. η κατάποση Γ. η πέψη των πρωτεϊνών Δ. η πέψη των υδατανθράκων Ε. όλα τα πιο πάνω 27.Η μεγάλη απορροφητικότητα εντέρου οφείλεται: Α. στις λάχνες στις μικρολάχνες των πτυχών βλεννογόνου Β. στις πτυχές, στις λάχνες στις μικρολάχνες που στις λάχνες στις μικρολάχνες διαθέν ένζυμα Γ. στις πτυχές, βλεννογόνου Δ. σ μήκος στη διάμετρό Ε. στη μεγάλη διάμετρο γαστρεντερικού σωλήνα 28.Οι στιβάδες γαστρεντερικού σωλήνα, έξω προς τα μέσα, είναι: Α. ορογόνος, μυϊκός, υποβλεννογόνιος, βλεννογόνος Β. βλεννογόνος, υποβλεννογόνιος, μυϊκός, ορογόνος Γ. ορογόνος, υποβλεννογόνιος, μυϊκός, βλεννογόνος Δ. βλεννογόνος, ορογόνος, υποβλεννογόνιος, μυϊκός Ε. υποβλεννογόνιος, βλεννογόνος, ορογόνος, μυϊκός 29.Ποιο τα παρακάτω δεν είναι τμήμα παχέος εντέρου; Α. δωδεκαδάκτυλο Β. τυφλό κόλο Γ. ορθό Δ. ο πρωκτός Ε. σιγμοειδές

30 30 30.Το πάγκρεας έχει μεγάλη σημασία για την πέψη, διότι: Α. εκκρίνει ΝαΗCΟ3, που ρυθμίζει pη εντέρου Β. εκκρίνει ένζυμα που διασπούν πρωτεΐνες, λίπη υδατάνθρακες. Γ. διατηρεί τη ρευστότητα εντερικού χυλού. Δ. ισχύουν τα α β. Ε. ισχύουν τα α, β γ 31.Ποια τις παρακάτω ουσίες δεν είναι συστατικό της χολής; Α. νερό Β. χολοχρωστικές χοληστερόλη Γ. χολοκυσκινίνη Δ. χολικά άλατα λεκιθίνη Ε. διάφορα άλατα 32.Πού γίνεται η πέψη των λιπών; Α. σ λεπτό έντερο Β. σ λεπτό σ παχύ έντερο Γ. κυρίως σ λεπτό έντερο Δ. σ σμάχι Ε. σ κόλον 33.Η κυτταρίνη δεν υδρολύεται σ πεπτικό σύστημα ανθρώπου, είναι όμως χρήσιμη, επειδή: Α. Βοηθά στη γαλακμαποίηση των λιπαρών ουσιών Β. Είναι πηγή βιταμίνης C Γ. Αποθηκεύεται, ως εφεδρικό υλικό, σ συκώτι Δ. Αυξάνει την κινητικότητα εντέρου Ε. Περιέχει σίδηρο, που είναι χρήσιμος στην παραγωγή της αιμοσφαιρίνης. 34.Ποιος ς συνδυασμούς (Α-Ε) αντιπροσωπεύει τα μέρη δοντιού με τη σειρά που αυτά αναφέρονται πιο κάτω; Πολφική κοιλότητα Οστεΐνη Αδαμαντίνη Μύλη Οδοντίνη Α. 4, 7, 3, 1, 2 Β. 4, 7, 2, 1, 3 Γ. 4, 7, 2, 5, 3 Δ. 5, 7, 2, 1, 3 Ε. 5, 7, 3, 1, 2.

31 31 35.Σε όσα αναφέρονται σν πίνακα για τα διάφορα ένζυμα της πέψης κάπου υπάρχει ένα λάθος. Σε ποιο τα Α-Ε βρίσκεται; Ένζυμο Τόπος Τόπος δράσης Υδρολύει παραγωγής Α Λιπάση Πάγκρεας Δωδεκαδάκτυλο Λίπη Β Πεψίνη Σμάχι Σμάχι Πρωτεΐνες Γ Α-αμυλάση Σιελογόνοι Στόμα Γλυκογόνο Δ Αμινοπεπτιδάση αδένες Σμάχι Δωδεκαδάκτυλο Πολυπεπτίδια Ε Χυμοθρυψίνη Πάγκρεας Δωδεκαδάκτυλο Πολυπεπτίδια 36.Το σχήμα παριστάνει γαστρικό αδένα σμάχου. Τα κύτταρα Α είναι οξυντικά κύτταρα. Ποιες τις πιο κάτω ουσίες παράγονται τα κύτταρα αυτά αδένα; Α. Βλέννα Υδροχλωρικό οξύ Β. Υδροχλωρικό οξύ ενδογενής παράγοντας Γ. Υδροχλωρικό οξύ πεψινογόνο Δ. Υδροχλωρικό οξύ πεψίνη Ε. Βλέννα ενδογενής παράγοντας 37.Η πεψίνη παράγεται αρχικά σε ανενεργό μορφή επειδή: Α. Χρειάζεται υδροχλωρικό οξύ για να καταστεί ενεργός Β. Με αυτό ν τρόπο διευκολύνεται η πέψη των πρωτεϊνών Γ. Μπορεί να υποσύν βλάβη τα κύτταρα που την παράγουν Δ. Υδρολύει τα λίπη Ε. Μπορεί να διαλύεται πιο εύκολα σ γαστρικό υγρό 38.Ποια τις πιο κάτω διεργασίες ΔΕΝ συντελείται σ ήπαρ; Α. Κυτταρική αναπνοή Β. Παραγωγή ουρίας Γ. Παραγωγή χολής Δ. Αποξίνωση επικίνδυνων ουσιών Ε. Αιμοποίηση καθ όλη τη διάρκεια της ζωής ατόμου 39.Η γαστρίνη είναι ορμόνη που: Α. Δίνει την ευρία σ δωδεκαδάκτυλο να ολοκληρώσει τις διεργασίες που γίνονται εκεί Β. Ελέγχει την έκκριση γαστρικού υγρού Γ. Διεγείρει πάγκρεας για την παραγωγή των ενζύμων Δ. Διεγείρει πάγκρεας για την παραγωγή όξινου ανθρακικού νατρίου Ε. Προκαλεί σύσπαση της χοληδόχου κύστης

32 32 Ερωτήσεις Σωστό-Λάθος 1. Το ήπαρ θεωρείται ένας ς εξωκρινείς αδένες πεπτικού συστήμας. 2. Ο επιμήκης μυϊκός ιστός βρίσκεται εσωτερικά κυκλικού σν οισοφάγο. 3. Η βλέννα πεπτικού συστήμας παράγεται ν ορογόνο χιτώνα. 4. Η μαλακή υπερώα συμβάλλει στην αίσθηση της γεύσης. 5. Η οδονσιχία της άνω γνάθου περιλαμβάνει κατά ήμισυ 2 κοπτήρες, 1 κυνόδοντα, 3 προγόμφιους 3 γομφίους. 6. Η αδαμαντίνη περιβάλλεται την οστεΐνη. 7. Τα νεογιλά δόντια είναι Η παραγωγή σίελου ενεργοποιείται νευρικό αντανακλαστικό. 9. Η μουκίνη η λυσοζύμη είναι ένζυμα της σματικής κοιλότητας. 10. Η α-αμυλάση υδρολύει άμυλο γλυκογόνο σε μαλτόζες. 11. Η ουλίτιδα είναι δυνατόν να αποκαλύψει τις ρίζες των δοντιών. 12. Η επιγλωττίδα απομονώνει λάρυγγα ν οισοφάγο. 13. Το αντανακλαστικό της κατάποσης αρχίζει με την είσοδο της τροφής στη σματική κοιλότητα. 14. Η κατάποση σε όλο ν οισοφάγο δεν ελέγχεται τη θέλησή μας. 15. Ο ενδογενής παράγοντας παράγεται στα οξυντικά κύτταρα σμάχου. 16. Η έκκριση της πεψίνης ελέγχεται μηχανισμό θετικής ανάδρασης. 17. Η δράση της α-αμυλάσης της σματικής κοιλότητας συνεχίζεται σ λεπτό έντερο με τη βοήθεια της παγκρεατικής αμυλάσης. 18. Το έλκος σμάχου οφείλεται συνήθως σε ανθεκτικά βακτήρια. 19. Η εκκριτική δραστηριότητα εγκεφαλικά κέντρα ορμονικά σήματα. σμάχου ελέγχεται

33 Το παχύ έντερο εκκρίνει προστατευτική αντιβακτηριακή βλέννα. 21. Η έκκριση παγκρεατικού υγρού ελέγχεται μόνο την χολοκυσκινίνη. 22. Σ ήπαρ γίνεται γλυκονεογένεση, αποξίνωση παραγωγή ινωδογόνου. 23. Η χολή περιέχει εκκρίνει τα χολικά ένζυμα. 24. Ο χοληδόχος αγωγός καταλήγει σ φύμα Vater. 25. Η εντερογαστρίνη ονομάζεται παγκρεοζυμίνη. 26. Η σεκρετίνη εκκρίνεται σμάχι ενεργοποιεί την γαστρίνη. 27. Η λακτάση περιέχεται σ παγκρεατικό υγρό. 28. Η μαλτάση εκκρίνεται τις εντερικές λάχνες δίνει δύο μόρια γλυκόζης. 29. Οι καρβοξυπεπτιδάσες ενεργοποιούνται παρουσία της εντεροκινάσης. 30. Οι αμινοπεπτιδάσες ελαττώνουν ν αριθμό των αμινοξέων σε μικρά πεπτίδια κατά ένα παράγονται όλο μήκος λεπύ εντέρου. 31. Διάφορα μονογλυκερίδια παράγονται την δράση της λιπάσης. 32. Κάθε λάχνη φέρει δύο λεμφοφόρα αγγεία. 33. Κάθε θρεπτική ουσία πρέπει να διαπεράσει δύο διαφορετικές στιβάδες κυττάρων για να απορροφηθεί κυκλοφορικό σύστημα. 34. Η φρουκτόζη κι οι βιταμίνες απορροφούνται ενεργητικά εντερικό επιθήλιο. 35. Απαραίτητα για την απορρόφηση μερικών μορίων είναι τα ιόντα ασβεστίου. 36. Τα κορεσμένα λιπαρά οξέα εισέρχονται στα τριχοειδή αγγεία ως χυλομικρά. 37. Η φυσιολογική χλωρίδα παχέος εντέρου παράγει τη βιταμίνη εκείνη που είναι απαραίτητη για την πήξη αίμας.

34 34 Ερωτήσεις ανοικύ τύπου 1. Το διάγραμμα παρουσιάζει απλουστευμένο ανθρώπινο πεπτικό σύστημα. Να ονομάσετε τα μέρη με αριθμό Σε ποιο μέρος πεπτικού συστήμας παράγεται η καθεμιά τις ακόλουθες ουσίες; α-αμυλάση, μαλτάση, λακτάση, ενδογενής παράγοντας. 3. Να περιγράψετε τη διαδικασία πέψης των πρωτεϊνικών μορίων που λαμβάνονται με τις τροφές, προχωρώντας κατά μήκος της πεπτικής συσκευής. Η αναφορά σας στα σχετικά ένζυμα στη θέση παραγωγής ς είναι απαραίτητη. 4. Να ονομάσετε τα τελικά προϊόντα της πέψης των πρωτεϊνών των υδατανθράκων. Να εξηγήσετε πώς αυτά απορροφούνται να ονομάσετε αγγείο με οποίο μεταφέρονται σ συκώτι. 5. Να δώσετε δύο λόγους για ς οποίους η βλέννα που εκκρίνεται ς βλεννογόνους της πεπτικής συσκευής είναι απαραίτητη. 6. Πού παράγεται ποιος είναι ο ρόλος της πεψίνης στη διαδικασία της πέψης; 7. Να αναφέρετε μια ορμόνη γαστρεντερικού σωλήνα που έχει σχέση με τη χολή. Πού παράγεται ποιος ακριβώς είναι ο ρόλος της; 8. Ποια συμβουλή θα δώσετε σε άμο αφαιρεθεί όργανο σ οποίο αποθηκεύεται η χολή; οποίο έχει

35 9. Τι θα 35 συμβεί σε έναν άνθρωπο αν ο χοληδόχος πόρος κλείσει μία μικρή πέτρα που δημιουργήθηκε στη χοληδόχο κύστη; 10. Τι περιλαμβάνει η επεξεργασία των τροφών στην σματική κοιλότητα; 11. Πώς συνδέονται ο οισοφάγος με σμάχι, σμάχι με δωδεκαδάκτυλο λεπτό έντερο με παχύ έντερο; 12. Με ποιο τρόπο έχει εξασφαλιστεί η τεράστια απορροφητική επιφάνεια σ λεπτό έντερο ποια είναι η σημασία της; 13. Ποια ένζυμα περιέχει παγκρεατικό υγρό τι διεγείρεται η έκκρισή ; Περιγράψετε 14. φαινόμενο της γαλακμαποίησης στην πέψη. 15. Πού παράγεται η εντεροκινάση ποιος είναι ο ρόλος της; 16. Ποιος είναι ο ρόλος των χολικών αλάτων πως εξασφαλίζεται η επάρκειά ς σ λεπτό έντερο; 17. Ποιος είναι ο μηχανισμός παραγωγής της χολής ποια είναι η διαδρομή που ακολουθεί μέχρι όργανο δράσης της; 18. Ποια είναι η αιτία αποφρακτικού ίκτερου; 19. Ποια είδη αυτόματων κινήσεων πραγμαποιούνται σ σμάχι, σ λεπτό έντερο σ παχύ έντερο ποιος είναι ο ρόλος ς; 20. Ονομάστε τρία είδη ενζύμων που διασπούν πρωτεΐνες τρία είδη ενζύμων που διασπούν σάκχαρα. 21. Περιγράψετε τη διαδικασία πέψης των λιπαρών ουσιών ν τρόπο απορρόφησης των προϊόντων πέψης (των λιπαρών ουσιών), τις εντερικές λάχνες για να περάσουν στην κυκλοφορία αίμας. 22. Πού παράγονται ποιος είναι ο ρόλος των ακολούθων στη διαδικασία της πέψης; Χολή, λιπάση, πτυαλίνη, αμινοπεπτιδάση. 23. Κατά την πέψη απορρόφηση των τροφών γίνονται πολλές χημικές αλλαγές. κατάσταση πρέπει συννισμένες Για να όλες να διατηρείται ο αυτές διεργασίες γίνονται οι με την οργανισμός κατάλληλη να σε καλή είναι σειρά. Να αναφέρετε τρεις τρόπους με ς οποίους ελέγχεται η έκκριση η δράση των κατάλληλων ενζύμων.

36 Να περιγράψετε τη διαδικασία πέψης αμύλου σν ανθρώπινο οργανισμό. Να αναφερθείτε στα σχετικά ένζυμα, στη θέση παραγωγής ς στη δράση ς. Να εξηγήσετε ν τρόπο απορρόφησης των προϊόντων της πέψης αμύλου. 25. Το σχήμα παρουσιάζει μέρος ανθρώπινου πεπτικού συστήμας. (α) Ονομάστε τα μέρη με ς αριθμούς 1-8 σχήμας. (β) Το Α σ σχήμα αποτελεί ποσότητα λιπαρής Περιγράψετε όλη τροφής. τη διαδικασία πέψης λίπους που περιέχεται στην τροφή αυτή. (γ) Δώστε όνομα της ορμόνης που βοηθά στην πέψη λίπους, πού εκκρίνεται ποιος ακριβώς είναι ο ρόλος της. (δ) Εξηγήστε πώς γίνεται η απορρόφηση των προϊόντων πέψης λίπους στις εντερικές λάχνες μέχρι την είσοδό σ κυκλοφορικό σύστημα. (ε) Γράψετε τέσσερις λειργίες που γίνονται στα μέρη με ν αριθμό 1 σχήμας. 26. (α) Ονομάστε τα μέρη πεπτικού συστήμας που δείχνουν οι αριθμοί 1-10 σ σχήμα. (β) Εξηγήστε που ακριβώς βρίσκονται καρδιακό στόμιο, ο πυλωρός, φύμα Vater η ειλεοκολική βαλβίδα. (γ) Που παράγονται ποιος είναι ο ρόλος των ακόλούθων στη διαδικασία της πέψης; Χολή, λιπάση, πτυαλίνη, αμινοπεπτιδάση. (δ) Εξηγήστε ν τρόπο απορρόφησης των αμινοξέων των μονοσακχαριτών στις εντερικές λάχνες. 27. Να εξηγήσετε αμινοξέων ν λιπαρών τρόπο ουσιών απορρόφησης τα των υδατανθράκων, ιχώματα λεπύ εντέρου. Πως μεταφέρονται τα πιο πάνω προϊόντα της πέψης μετά την απορρόφησή ς στην κυκλοφορία; 28. Η πέψη των πρωτεϊνών γίνεται σε διάφορα στάδια. Ποιο είναι πλεονέκτημα γι αυτή τη διαδικασία; Να αναφέρετε τα μέρη

37 πεπτικού 37 σωλήνα στα οποία γίνεται η διάσπαση των πρωτεϊνών, τα ένζυμα που είναι υπεύθυνα που εκκρίνεται καθένα. 29. Το σχήμα δείχνει την κυκλοφορία αίμας προς συκώτι ενός φυσιολογικού ανθρώπου. Ποιο τα αγγεία Β, Γ Δ σχήμας πρέπει να περιέχει αίμα με την: (α) μεγαλύτερη συγκέντρωση ουρίας (β) μεγαλύτερη συγκέντρωση αμινοξέων μετά ένα γεύμα (γ) μικρότερη συγκέντρωση διοξειδίου άνθρακα (δ) μεγαλύτερη συγκέντρωση οξυγόνου (ε) μεγαλύτερη συγκέντρωση γλυκόζης μετά πρόγευμα πλούσιο σε δημητριακά;

38 38 Ερωτήσεις ανοικύ τύπου Εισαγωγικών-Ολυμπιάδων Εισαγωγικές 2000 Σ σχήμα φαίνεται πεπτικό σύστημα ανθρώπου. α) Ονομάστε τα μέρη σχήμας με ς αριθμούς β) Σε ποιο μέρος πεπτικού συστήμας παράγεται κάθε μία τις ακόλουθες ουσίες ποιος είναι ο ρόλος ς; Λιπάση, χολοκυσκινίνη, θρυψίνη, διπεπτιδάση γ) μήκος Περιγράψτε της κοιλότητα. τη διαδικασία πεπτικής Η συσκευής αναφορά σας στα πέψης των αρχίζοντας σχετικά υδατανθράκων ένζυμα κατά τη σματική στη θέση παραγωγής ς είναι απαραίτητη. δ) Εξηγήστε πως γίνεται η απορρόφηση των προϊόντων της πέψης των υδατανθράκων, ώστε λεπτό έντερο να εισέλθουν στην κυκλοφορία αίμας.

39 39 Εισαγωγικές 2003 Το σχεδιάγραμμα παρουσιάζει μή ανθρώπινου πεπτικού συστήμας. (α) Να ονομάσετε τα μέρη Α Μ. (β) Να περιγράψετε τη διαδικασία πέψης αμύλου σν ανθρώπινο οργανισμό αναφέροντας τα σχετικά ένζυμα, μέρος παραγωγής ς τη δράση ς. (γ) Πώς γίνεται η απορρόφηση των προϊόντων της πέψης αμύλου; (δ) Να γράψετε τα είδη των μόνιμων δοντιών ρόλο κάθε είδους. (ε) Να αναφέρετε μια διαταραχή που προκαλείται την έλλειψη της καθεμιάς τις βιταμίνες D Κ. (στ) Γιατί οι ζωικές πρωτεΐνες έχουν μεγαλύτερη βιολογική αξία τις φυτικές για ν οργανισμό μας; (ζ) Ποιος είναι ο βασικός ρόλος της χολής σε σχέση με την πέψη; (η) Να γράψετε δύο προστατευτικούς μηχανισμούς πεπτικού συστήμας έναντι των μικροβίων να εξηγήσετε τη δράση ς.

40 40 Εισαγωγικές 2004 Τα σχεδιαγράμματα δείχνουν τα είδη των δοντιών μή δοντιού ενήλικα ανθρώπου. Να ονομάσετε την ομάδα των δοντιών στην οποία ανήκει καθένα τα δόντια Α, Β, Γ Δ να καθορίσετε βασικό ρόλο καθενός. Τι παριστάνουν οι αριθμοί 1-8; Εισαγωγικές 2005 Το σχεδιάγραμμα δείχνει μέρος πεπτικού συστήμας ανθρώπου. (α) Να γράψετε τι παριστάνουν οι αριθμοί (β) Να γράψετε τέσσερις λειργίες οργάνου 12. (γ) Να γράψετε δύο συστατικά της χολής να αναφέρετε ρόλο της στην πέψη των λιπών. (δ) Πού παράγονται οι ορμόνες σεκρετίνη χολοκυσκινίνη ποιος είναι ο ρόλος ς; (ε) Ποιο υγρό παράγει όργανο 5 ποιο ρόλο παίζει υγρό αυτό στην πέψη των υδατανθράκων;

41 41 Ολυμπιάδα 2003 (α) Να γράψετε τα είδη των δοντιών Α, Β, Γ, Δ τα μέρη δοντιού Ε Μ. (β) Πόσα δόντια έχει ένα παιδί 3 χρόνων; (γ) Ποιοι αδένες αφήνουν έκκριμά ς στη σματική κοιλότητα ποιο αποτέλεσμα της πεπτικής ς δράσης; (δ) Γιατί η τροφή στη σματική κοιλότητα πρέπει να μετατραπεί σε βλωμό; Ολυμπιάδα 2003 (α) Με τι αντισιχούν οι αριθμοί 1 4 σ πιο πάνω σχήμα; (β) Αν τα γράμματα Α, Β Γ αντισιχούν σε ορμόνες, να δώσετε τα ονόματα τη δράση των ορμονών αυτών. (γ) Να γράψετε τέσσερις λειργίες οργάνου με αριθμό 1.