Γαστρεντερικές ορμόνες, νεύρωση & αιμάτωση. Σωτήρης Ζαρογιάννης Επίκ. Καθηγητής Φυσιολογίας Εργαστήριο Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ.

Transcript

1 Γαστρεντερικές ορμόνες, νεύρωση & αιμάτωση Σωτήρης Ζαρογιάννης Επίκ. Καθηγητής Φυσιολογίας Εργαστήριο Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ. 02/12/2016 Φυσιολογία Συστημάτων Ακαδημαϊκό Ετος

2 Οικογένεια γαστρίνης Γαστρίνη Χολοκυστοκινίνη Οικογένεια εκκριματίνης Εκκριματίνη GIP VIP Σωματοστατίνη 15 τύποι εντεροενδοκρινικών κυττάρων έχουν αναγνωριστεί στο βλεννογόνο του στομάχου, στο λεπτό έντερο και το κόλον. *είτε παράγουν μια ορμόνη (τα S, G) *εντεροχρωμαφινικά κύτταρα (παράγουν σεροτονίνη) *παρόμοια με εντεροχρωμαφινικά κύτταρα (παράγουν ισταμίνη)

3 Γαστρίνη Κύτταρα G (άντρο στομάχου), ασκοειδή κύτταρα με ευρεία βάση πλούσια σε κοκκία γαστρίνης Από την προπρογαστρίνη παράγονται 3 βασικά θραύσματα: G-34,-17,-14 Η ισομορφή G-17 ευθύνεται για την έκκριση γαστρικού οξέος Οι G-17 και G-14 έχουν χρόνο ημιζωής 2-3 λεπτά, ενώ η G λεπτά

4 Γαστρίνη Διεγείρει την έκκριση γαστρικού οξέος και πεψίνης καθώς και την ανάπτυξη του βλεννογόνου στο στομάχι, λεπτό και παχύ έντερο (τροφική δράση). Επηρεάζεται από το περιεχόμενο του στομάχου (διάταση), το ρυθμό εκπόλωσης του πνευμονογαστρικού (GRP) και τροφογενείς παράγοντες (αμινοξέα που δρούν απευθείας στα κύτταρα G) Αναστέλλεται από παρουσία οξέος και από τη δράση της σωματοστατίνης μεταξύ άλλων

5 Χολοκυστοκινίνη Ενδοκρινή κύτταρα Ι (άνω τμήμα λεπτού εντέρου) & σε νεύρα του άνω ειλεού και του παχέος εντέρου Χρόνος ημιζωής 5 λεπτά στην κυκλοφορία. Πολλές ισομορφές: CCK8 & CCK12 (δωδεκαδάκτυλο και νήστιδα), CCK4 (εντερικα & παγκρεατικά νεύρα), CCK8 & CCK58 (εγκέφαλο) και CCK58 (έντερο & κυκλοφορία). Πληθώρα δράσεων με σημαντικότερες τη διέγερση της έκκρισης παγκρεατικών ενζύμων, σύσπαση χοληδόχου κύστης και χαλάρωση του σφιγκτήρα του Oddi

6 Χολοκυστοκινίνη Αυξάνει την δράση της εκκριματίνης, αναστέλλει την κένωση του στομάχου, έχει τροφική δράση στο πάγκρεας, αυξάνει την σύνθεση εντεροκινάσης και την κινητικότητα στο λεπτό έντερο και στο κόλον. Ισως μαζί με την εκκριματίνη να αυξάνει τη σύσπαση του πυλωρικού σφιγκτήρα. Δύο υποδοχείς CCK-Α (στη περιφέρεια) καθώς και οι CCK-A & CCK-B (στον εγκέφαλο). Ενεργοποιούν τη PLC (IP 3 & DAG).

7 Χολοκυστοκινίνη Η έκκριση αυξάνεται από προϊόντα πέψης στο στόμαχο (πεπτίδια και αμινοξέα)) και λιπαρά οξέα στο δωδεκαδάκτυλο, από το CCKεκκριτικό πεπτίδιο (εντερικός βλεννογόνος) & το CCK-ρυθμιστικό πεπτίδιο (πάγκρεας). Η χολή και το παγκρεατικό υγρό που εισέρχονται στο δωδεκαδάκτυλο σε απάντηση της CCK διεγείρουν περαιτέρω την έκκρισή της μέσω της πέψης των πρωτεινών και λιπών που διεκπεραιώνουν.

8 Εκκριματίνη Η πρώτη ορμόνη που ταυτοποιήθηκε. Κύτταρα S (αδένες βλεννογόνου στο εγγύς τμήμα του λεπτού εντέρου). Χρόνος ημιζωής 5 λεπτά Αυξάνει την έκκριση διαττανθρακικών από τα κύτταρα του παγκρεατικού πόρου και της χολής μέσω διέγερσης του camp. Αυξάνει τη δραστικότητα της CCK και μειώνει την έκκριση του γαστρικού υγρού. Η έκκριση της αυξάνεται με την επαφή βλεννογόνου του άνω λεπτού εντέρου με προϊόντα πέψης πρωτεϊνών και τον όξινο χυμό.

9 Γλυκόζη-εξαρτώμενο ινσουλινοεκκριτικό πεπτίδιο (GIP) Κύτταρα Κ (αδένες βλεννογόνου δωδεκαδακτύλου και νήστιδας) Η έκκρισή του επάγεται από την παρουσία γλυκόζης και λιπών στο δωδεκαδάκτυλο Διεγείρει την έκκριση ινσουλίνης. Το παράγωγο του γλουκαγόνου (GLP1) επίσης έχει την ίδια δράση.

10 Μοτιλίνη Εκκρίνεται από τα εντεροχρωμαφινικά κύτταρα και τα Μο κύτταρα στο στομάχι, το λεπτό έντερο και το κόλον. Δρά σε εντερικούς νευρώνες στο δωδεκαδάκτυλο και το κόλον και προκαλεί σύσπαση του λείου μυός στο στομάχι και στο έντερο μεταξύ γευμάτων.

11 Αγγειοδραστικό εντερικό πεπτίδιο (VIP) Βρίσκεται στα νεύρα του γαστρεντερικού σωλήνα και στο αίμα (χρόνος ημιζωής 2 λεπτά) Η έκκριση του ενεργοποιεί την έκκριση ηλεκτρολυτών και νερού από το έντερο. Επίσης χαλαρώνει τα περιφερικά αιμοφόρα αγγεία και αναστέλλει την έκκριση γαστρικού οξέος. Ενισχύει τη δράση της ακετυλοχολίνης στους σιελογόνους αδένες Σωματοστατίνη Εκκρίνεται από τα D κύτταρα των νησίδων του παγκρέατος και από παρόμοια κύτταρα του γαστρεντερικού βλεννογόνου SST-24 & SST-28 Αναστέλλει την έκκριση γαστρίνης, VIP, GIP, εκκριματίνης και μοτιλίνης. Αναστέλλει τις εξωκρινείς εκκρίσεις του παγκρέατος, την έκκριση γαστρικού υγρού, την κινητικότητα του στομάχου, τη σύσπαση της χοληδόχου κύστης και την απορρόφηση γλυκόζης αμινοξέων και τριγλυκεριδίων.

12 Ολοκληρωμένη δράση γαστρίνης, χολοκυστοκινίνης, εκκριματίνης και GIP στη διευκόλυνση της πέψης και εκμετάλλευσης των απορροφηθέντων θρεπτικών ουσιών.

13 Γαστρεντερική ρύθμιση - Νεύρωση Πλέγμα Meissner Πλέγμα Auerbach Εντερικό Νευρικό Σύστημα

14 Γαστρεντερική ρύθμιση - Νεύρωση Εντερικό Νευρικό Σύστημα 100 x 10 6 Αισθητικούς, Ενδιάμεσους & Κινητικούς Νευρώνες Συνδέεται με το ΚΝΣ με παρασυμπαθητικές (που αυξάνουν την δραστηριότητα των λείων μυών) και συμπαθητικές ίνες (που τη μειώνουν) αλλά μπορεί να λειτουργήσει και αυτόνομα χωρίς αυτές τις συνδέσεις Το Μυεντερικό πλέγμα νευρώνει τις επιμήκεις και κυκλοτερείς λείες μυϊκες στοιβάδες και είναι επιφορτισμένο κυρίως με τον κινητικό έλεγχο. Το Υποβλεννογόνιο πλέγμα νευρώνει το επιθήλιο, τα εντερικά ενδοκρινή κύτταρα και τα υποβλεννογόνια αγγεία και εμπλέκεται κυρίως στον έλεγχο των εντερικών εκκρίσεων.

15 Γαστρεντερική ρύθμιση - Νεύρωση

16 Κυκλοφορία Γαστρεντερικού

17 Υλικό για μελέτη Vander Φυσιολογία του ανθρώπου Ganong Κεφάλαιο 17 Ιατρική Φυσιολογία Κεφάλαιο 25