Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Πέμπτη, 6 Δεκεμβρίου Ελληνική Οικονομία ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ

Transcript

1 Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Πέμπτη, 6 Δεκεμβρίου 2012 ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Ελληνική Οικονομία Συνεχίζεται, με αργό αλλά σταθερό τρόπο, η σταδιακή βελτίωση των συνθηκών ρευστότητας στην ελληνική οικονομία. Η αποκατάσταση της ομαλότητας στο χρηματοοικονομικό σύστημα της χώρας αναμένεται να ενισχυθεί μετά τις αποφάσεις του Eurogroup της 26 ης Νοεμβρίου 2012 για την επαναλειτουργία του 2 ου Προγράμματος Προσαρμογής και Χρηματοδοτικής Ενίσχυσης της Ελληνικής Οικονομίας, την καταβολή των δόσεων που είχαν διακοπεί από τον Ιούνιο του 2012 και την ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών έως τον Απρίλιο του Ήδη, η ομαλοποίηση της κατάστασης στο ελληνικό χρηματοοικονομικό σύστημα έχει αρχίσει διστακτικά με την επιστροφή των καταθέσεων από τον Ιούλιο του 2012 και κυρίως με την δραστική αναδιάρθρωση και συγκέντρωση των χρηματοοικονομικών ιδρυμάτων στο 2 ο 6μηνο του Ειδικότερα, οι συνολικές καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα στα εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα σημείωσαν περαιτέρω μικρή άνοδο τον Οκτ. 12, με αποτέλεσμα να ανέλθουν στα 155,2 δις, από 154,2 δις τον Σεπτ. 12 και έναντι 150,5 δις τον Ιούν. 12. Συνολικά, ωστόσο, οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα τον Οκτ. 12 ήταν σημαντικά μειωμένες κατά 18,9 δις έναντι του Δεκ. και κατά 82,6 δις έναντι του ιστορικά υψηλού τους επιπέδου των 237,8 δις τον Σεπτ (Πίνακας 1). Πίνακας 1. Εξέλιξη των τραπεζικών καταθέσεων και χορηγήσεων στην περίοδο της Ελληνικής κρίσης Καταθέσεις Χορηγήσεις Σεπτ ,8 251,8 Οκτ ,5 251,5 Οκτ. 211,6 254,5 Οκτ. 176,4 248,9 Ιούν ,5 240,1 Οκτ ,2 237,0 Οκτ.2012 Σεπτ ,6 14,8 Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος Επίσης, σύμφωνα με την Έκθεση της Τραπέζης της Ελλάδος για τη Νομισματική Πολιτική του Νοεμβρίου 2012, ο λόγος των τραπεζικών δανείων σε καθυστέρηση προς το σύνολο των δανείων ανήλθε στο 18,7% στο τέλος του 1 ου 3μήνου του 2012, ενώ υπάρχουν ενδείξεις ότι η επιδείνωση της ποιότητας των δανείων συνεχίζεται. Επίσης, η πιστοληπτική ικανότητα των οικονομικών μονάδων στον ιδιωτικό τομέα μειώνεται ουσιαστικά όσο η ύφεση επιδεινώνεται. Έναντι των ανωτέρω, ο ρυθμός μεταβολής της τραπεζικής χρηματοδότησης προς τον ιδιωτικό τομέα (επιχειρήσεις, ελεύθεροι επαγγελματίες και νοικοκυριά) ήταν και πάλι αρνητικός τον Οκτ. 12 και διαμορφώθηκε στο -4,8%% σε ετήσια βάση, έναντι πτώσης του κατά -4,5% τον Σεπτ. 12, -4,8% τον Αύγ. 12 και -2,2% τον Οκτ. 11. Η καθαρή ροή της χρηματοδότησης προς τον εγχώριο ιδιωτικό τομέα ήταν και πάλι αρνητική κατά 1,04 δισ. τον Οκτ. 12 από αρνητική ροή 468 εκατ. τον Σεπτ. 12. Μάλιστα, όπως τονίζεται και στην Έκθεση της Τραπέζης της Ελλάδος (Νοέμβριος 2012), η μηνιαία καθαρή ροή τραπεζικής χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά είναι συστηματικά αρνητική εδώ και πολλούς μήνες. Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι, η μεγάλη πτώση των καταθέσεων των τραπεζών στο 10μηνο Ιαν.- Οκτ αλλά ιδιαιτέρως στην περίοδο Σεπτ Οκτ δεν αντανακλάται στο σύνολό της σε αντίστοιχη μείωση των τραπεζικών πιστώσεων. Όπως φαίνεται στον Πίνακα 1, ενώ οι καταθέσεις μειώθηκαν κατά 82,6 δις έναντι του Σεπτ. 2009, οι χορηγήσεις των τραπεζών (πριν τις διαγραφές) στην ίδια περίοδο μειώθηκαν μόνο κατά 14,8 δις. Αυτό έγινε δυνατό λόγω της κάλυψης των συνεπαγόμενων χρηματοδοτικών ανοιγμάτων των τραπεζών από την ΕΚΤ και την ΤτΕλλάδος. Ωστόσο, η μεγάλη μείωση των καταθέσεων και η μεγάλη στενότητα ρευστότητας (παρά τη σημαντική χρηματοδοτική ενίσχυση που παρέχεται από την ΕΚΤ και την Τράπεζα της Ελλάδος), σε συνδυασμό με την ταχεία αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και την μείωση της πιστοληπτικής ικανότητας των επιχειρήσεων που προκύπτουν λόγω της εμβάθυνσης της ύφεσης στην οικονομία, έχουν επηρεάσει αναπόφευκτα και τη δυνατότητα των τραπεζών να συνεχίσουν την πιστωτική τους επέκταση στα επίπεδα που βρισκόταν πριν από τη δημοσιονομική εκτροπή του 2009 και την κρίση δημοσίου χρέους στην Ελλάδα το. Αυτή ακριβώς την δραστικά περιορισμένη δυνατότητα των τραπεζών να χρηματοδοτούν τον ιδιωτικό τομέα αντικατοπτρίζουν οι έρευνες της Τραπέζης της Ελλάδος και άλλων οργανισμών, σύμφωνα με τις οποίες εκτός από τη μειωμένη ζήτηση για δάνεια εκ μέρους των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών, η πτώση της πιστωτικής επέκτασης των τραπεζών προσδιορίζεται επίσης και από παράγοντες προσφοράς δανείων. Ειδικότερα, οι έρευνες δείχνουν ότι και οι όροι της προσφοράς δανείων από τις τράπεζες έχουν γίνει πολύ περισσότερο αυστηροί, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του Ως αποτέλεσμα, το ποσοστό των αιτήσεων για δανειοδότηση που πράγματι εγκρίνονται έχει μειωθεί σημαντικά στα τελευταία δύο χρόνια. Επίσης, ο περιορισμός της ρευστότητας των τραπεζών και η μείωση της πιστοληπτικής ικανότητας των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών αντικατοπτρίζεται από τα ευρήματα των ερευνών σύμφωνα με τα οποία πολλές επιχειρήσεις θεωρούν ότι οι Τράπεζες δεν ικανοποιούν το σύνολο των αναγκών τους για χρηματοδότηση, ενώ προβλήματα

2 χρηματοδότησης φαίνεται να αντιμετωπίζουν ακόμη και εξαγωγικοί κλάδοι και επιχειρήσεις της χώρας. Όλα αυτά είναι το αναπόφευκτο αποτέλεσμα της μεγάλης μείωσης των καταθέσεων (Πίνακας 1) αλλά και της δραστικής περικοπής των ιδίων κεφαλαίων των τραπεζών λόγω της συμμετοχής τους στην ανταλλαγή των ομολόγων του ελληνικού δημοσίου που είχαν στην κατοχή τους, με απώλεια διαγραφή άνω του 70% της αξίας αυτών των ομολόγων. Οι επιπτώσεις στη χρηματοδότηση των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων θα ήταν πολύ μεγαλύτερη αν δεν υπήρχε η σημαντική χρηματοδοτική ενίσχυση από την ΕΚΤ και από την Τράπεζα της Ελλάδος. Όπως ήδη τονίστηκε, αυτές οι εξαιρετικά δυσμενείς εξελίξεις στο χρηματοοικονομικό σύστημα της χώρας ήταν αποτέλεσμα της δημοσιονομικής εκτροπής και της συνεπαγόμενης κρίσης δημοσίου χρέους και, επιπλέον, αποτέλεσμα ατυχών πολιτικών διεργασιών, ιδιαίτερα στην περίοδο Σεπτεμβρίου Νοεμβρίου Οι τράπεζες ανταποκρίθηκαν επιτυχώς στις αντιξοότητες. Στο πλαίσιο αυτό, χρησιμοποίησαν κάθε δυνατότητα που τους έδιναν η ΕΚΤ και η Τράπεζα της Ελλάδος, με χρήση παντός είδους ενεχύρου που μπορούσαν να συγκεντρώσουν, για να αντλήσουν ρευστότητα και να περιορίσουν κατά το δυνατό τη ζημιά από την προαναφερθείσα μεγάλη μείωση της ρευστότητας που σε μεγάλο βαθμό επιβλήθηκε στη χώρα. Παρά τις καταβληθείσες προσπάθειες, πάντως, η μετ εμποδίων λειτουργία του ελληνικού χρηματοοικονομικού συστήματος και η συνεπαγόμενη περιορισμένη ρευστότητα συνέβαλε ουσιαστικά στην εμβάθυνση της ύφεσης στην ελληνική οικονομία το και το Αντίθετα, η διαφαινόμενη αποκατάσταση της ομαλότητας στο ελληνικό χρηματοοικονομικό σύστημα το 2013 αναμένεται να συμβάλλει αποφασιστικά στην έγκαιρη ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας από το 2 ο 6μηνο του 2013 και σε επίτευξη ικανοποιητικών ρυθμών ανάπτυξης από το 2014 και μετά. Επιπλέον, ουσιαστική ένδειξη για την έναρξη της διαδικασίας ομαλοποίησης της λειτουργίας της ελληνικής οικονομίας αποτελεί και η εντυπωσιακή βελτίωση του οικονομικού κλίματος στην Ελλάδα τον Νοέμβριο του 2012, με το γενικό δείκτη του ΙΟΒΕ να ανέρχεται στις 79,0 μονάδες (υψηλότερη τιμή των τελευταίων 20 μηνών) τον Νοέμ. 12, από 75,8 μον. τον Οκτ. 12, 77,0 μον. τον Αύγ. 12, 74,1 μον. τον Ιούν.12 και 74,0 μον. τον Νοέμ. 11. Η βελτίωση του δείκτη οικονομικού κλίματος και της καταναλωτικής και επιχειρηματικής εμπιστοσύνης για τις εξελίξεις στην οικονομία θα λάβουν μεγαλύτερες διαστάσεις όταν εξαλειφθεί και η εναπομένουσα αβεβαιότητα όσον αφορά την καταβολή των δόσεων των 34,5 δις μετά τις 13 Δεκεμβρίου 2012 και των 9,3 δις στο 1 ο 3μηνο του Παγκόσμια Οικονομία Στον απόηχο της πρόσφατης υποβάθμισης της πιστοληπτικής διαβάθμισης της Γαλλίας, ο οίκος αξιολόγησης Moody's προέβη σε υποβάθμιση αυτή τη φορά του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (European Stability Mechanism-ESM) και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (European Financial Stability Facility- EFSF). Ειδικότερα, η Moody's, υποβάθμισε και τους δύο ευρωπαϊκούς μηχανισμούς σε Aa1 από Aaa διατηρώντας ταυτόχρονα αρνητικές τις προοπτικές τους. Η απόφαση του οίκου αποδόθηκε στην υποβάθμιση της Γαλλίας σε Aa1 από Aaa την για την οποία η Moody's είχε επικαλεσθεί τα διαρθρωτικά προβλήματα της γαλλικής οικονομίας, την επιδείνωση του μακροοικονομικού περιβάλλοντος και τις δημοσιονομικές επιπτώσεις που προκαλεί η κρίση δημοσίου χρέους στην Ευρωζώνη. Σύμφωνα με τον επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας-ESM, η απόφαση της Moody s δεν έχει λάβει υπόψη της το ισχυρό θεσμικό πλαίσιο του μηχανισμού, ενώ διαβεβαίωσε προς κάθε πλευρά ότι η ενέργεια αυτή δεν θα αποθαρρύνει τον ESM από το να παρέχει οικονομική στήριξη στις χώρες που αντιμετωπίζουν δημοσιονομικά προβλήματα. Εν τω μεταξύ, στα πλαίσια ανακεφαλαιοποίησης του τραπεζικού της συστήματος η Ισπανία κατέθεσε την επίσημο αίτημα για την αποδέσμευση ευρωπαϊκών κεφαλαίων ύψους 39,5 δισ.. Το ποσό το οποίο αναμένεται να εκταμιευθεί την ερχόμενη εβδομάδα, θα χρησιμοποιηθεί για την ανακεφαλαιοποίηση των τεσσάρων τραπεζών που έχουν περάσει σε κρατικό έλεγχο (Bankia, Catalunya Banc, NCG Banco και Banco de Valencia) και ένα τμήμα ( 2,5 δισ.) θα διατεθεί στην τράπεζα επισφαλειών (bad bank). Θετικά έχουν επηρεάσει την ψυχολογία της αγοράς, οι αποφάσεις του Eurogroup της με αποτέλεσμα να περιορισθούν οι καταθέσεις των εμπορικών τραπεζών της Ευρωζώνης στην ΕΚΤ. Ειδικότερα, οι Ο/Ν καταθέσεις των τραπεζών στην ΕΚΤ μειώθηκαν περαιτέρω στα 237,8 δις την , από 245,2 δισ. την και από το ιστορικά υψηλό των 823,3 δισ. την Θετικός αποτιμάται όμως και ο αντίκτυπος της δημοσιοποίησης των όρων συμμετοχής στο πρόγραμμα επαναγοράς των ελληνικών ομολόγων από το Ελληνικό δημόσιο. Οι ξένοι επενδυτές αξιολογούν ως ιδιαιτέρως ικανοποιητική την ευκαιρία ρευστοποίησης των κερδών που καταγράφουν από τον περασμένο Αύγουστο, όταν πρωτοεμφανίσθηκε το αγοραστικό ενδιαφέρον για τα ελληνικά ομόλογα. Η απομάκρυνση της πιθανότητας διάλυσης της Ευρωζώνης και η πολιτική διαβεβαίωση για παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ έχουν ανατρέψει το αρνητική ψυχολογία των επενδυτών, με αποτέλεσμα να έχουμε οδηγηθεί σε γενική άνοδο των τιμών στην ευρωπαϊκή αγορά ομολόγων. Ωστόσο, ελαφρά κατώτερη του αναμενομένου ήταν η επιτυχία της έκδοσης ομολόγων από το Ισπανικό Δημόσιο, παρά τη σημαντική μείωση του κόστους δανεισμού που πράγματι επιτεύχθηκε. Ειδικότερα, εισπράχθηκαν: α) 2,12 δις από δημοπρασία 3ετών ομολόγων με μέσο επιτόκιο 3,39% (ποσοστό 2

3 κάλυψης: 2), έναντι επιτοκίου 3,617% που είχε επιτευχθεί στην αντίστοιχη δημοπρασία στις , β) 1,0 δις από δημοπρασία ομολόγων λήξης της με μέσο επιτόκιο 4,67%, έναντι επιτοκίου 4,54% που είχε επιτευχθεί στην αντίστοιχη δημοπρασία τον ιαν. 12. γ) 1,12 δις σε δημοπρασία ομολόγων λήξης την με επιτόκιο 5,29%, έναντι επιτοκίου 5,46% που είχε επιτευχθεί σε αντίστοιχη δημοπρασία την Συνολικά εισπράχθηκαν 4,25 δις, έναντι στόχου για είσπραξη 4,5 δις. Η μη επίτευξη του στόχου αυτού είχε μικρή αρνητική επίπτωση στις αγορές Εξέλιξη spread 10ετών ομολόγων Ιταλίας, Ισπανίας έναντι 10ετούς Γερμανίας (πμβ) Ισπανία Ιταλία Πηγή:Reuters Μαϊ-12 Ιουν-12 Ιουλ-12 Αυγ-12 Σεπ-12 Οκτ-12 Νοε-12 Στην Αυστραλία, η ΤτΑυστραλίας (Reserve Bank of Australia) μείωσε κατά 0,25% στο 3,0% το βασικό της επιτόκιο στην προσπάθεια να προφυλάξει την οικονομία της χώρας από τον κίνδυνο μιας ύφεσης. Σημειώνεται ότι η ΤτΑυστραλίας έχει μειώσει συνολικά τα επιτόκια από το Μάιο. 12 κατά 1,25%. Στις ΗΠΑ, σε αδιέξοδο φαίνεται ότι οδηγούνται, προς το παρόν, οι διαπραγματεύσεις κυβέρνησης και Κογκρέσου για την εξομάλυνση των δυσμενών επιπτώσεων στην οικονομία από απότομη έναρξη της εφαρμογής μέτρων κατάργησης φορολογικών περικοπών και μείωσης των δημοσίων δαπανών από τις αρχές του 2013, όπως προβλέπει ο προϋπολογισμός του οικονομικού έτους Ως αποτέλεσμα εντείνεται η ανησυχία των επενδυτών, καθώς βρισκόμαστε μερικές εβδομάδες προτού η χώρα βρεθεί μπροστά στην προοπτική αναπόφευκτης εφαρμογής των ανωτέρω μέτρων, που είναι τόσο σημαντικά ώστε η εφαρμογή τους να προσομοιάζονται με «δημοσιονομική κατακρήμνιση». Ειδικότερα, οι επενδυτές φοβούνται ότι οι αυξήσεις φόρων και οι περικοπές δαπανών ύψους $600 δισ. που έχουν προγραμματιστεί να ισχύσουν αυτόματα από την , μπορούν να οδηγήσουν τις ΗΠΑ σε μια κατάσταση ύφεσης στην οικονομία, αντί τις αναμενόμενης ικανοποιητικής αύξησης του ΑΕΠ της χώρας κατά 2,0%-2,5% που αναμένεται με μια εποικοδομητική διευθέτηση του προβλήματος. Αναμφίβολα, το σημείο αγκάθι στις διαπραγματεύσεις είναι η αύξηση των φορολογικών συντελεστών στα μεγάλα εισοδήματα. Ο υπουργός Οικονομικών προσπαθεί να συγκεντρώσει $1,6 τρις στα επόμενα 10-έτη μέσω αυξήσεων στη φορολογία των πλουσίων (με εισόδημα άνω των $ ) και κάποιων περικοπών στις δαπάνες. Το κόμμα των ρεπουμπλικάνων, από την πλευρά τους εκφράζουν την προθυμία συμφωνίας σε ένα σχέδιο περίπου $ 800 δισ. σε φορολογικές αυξήσεις με προοπτική όμως πέραν της 10ετίας, αλλά κυρίως μέσω της κατάργησης των φορολογικών ελαφρύνσεων και όχι μέσω της αύξησης των φορολογικών συντελεστών. Ωστόσο, στην πραγματική οικονομία, μικτά συνεχίζουν να είναι τα μηνύματα από τους επιμέρους δείκτες. Ειδικότερα, ο δείκτης υπευθύνων προμηθειών στη μεταποίηση (ISM manufacturing) υποχώρησε στο 49,5 το Νοέμ. 12 από 51,7 τον Οκτ. 12 και 51,5 το Σεπτ. 12. Επίσης, η προσωπική κατανάλωση μειώθηκε κατά -0,2% σε ετήσια βάση τον Οκτ. 12, έναντι αύξησης 0,8% τον Σεπτ. 12 και 0,3% τον Αύγ. 12. Το διαθέσιμο εισόδημα παρέμεινε αμετάβλητο σε μηνιαία βάση τον Οκτ. 12 από αύξηση 0,4% τον Σεπτ. 12 και 0,1% τον Αύγ. 12. Αντιθέτως, στην αγορά ακινήτων, διατηρούνται οι θετικές εξελίξεις, καθώς οι επικείμενες πωλήσεις κατοικιών αυξήθηκαν κατά 5,2% σε μηνιαία βάση τον Οκτ. 12 από 0,4% τον Σεπτ. 12, ενώ σε ετήσια βάση η αύξηση τον Οκτ. 12 άγγιξε το 13,2%. Οι πωλήσεις νέων κατοικιών μειώθηκαν κατά -0,3% σε μηνιαία βάση τον Οκτ. 12 από άνοδο 5,7% τον Σεπτ. 12, ενώ σε ετήσια βάση η αύξηση ήταν 17,2%. Τέλος, στην αγορά εργασίας, οι αιτήσεις για εγγραφή στα ταμεία ανεργίας σημείωσαν μείωση κατά 23 χιλ. την εβδομάδα έως και διαμορφώθηκαν σε 393 χιλ. με αποτέλεσμα ο μέσος όρος 4 εβδομάδων να διαμορφωθεί στις 405,3 χιλ., δηλαδή στα σχετικά υψηλά επίπεδα των τελευταίων εβδομάδων. Στη ΖτΕ, Οι μετρήσεις για το δείκτη οικονομικού κλίματος και τη δραστηριότητα στη μεταποίηση το Νοέμ. 12, αφήνουν ανοικτό το ενδεχόμενο σταθεροποίησης της οικονομίας στα τρέχοντα επίπεδα στο 4 ο 3μηνο. 12, τα οποία όμως θεωρούνται πολύ χαμηλά. Ειδικότερα, ο δείκτης οικονομικού κλίματος (ESI) στη ΖτΕ κατέγραψε μη αναμενόμενη άνοδο στο 85,7 τον Νοέμ. 12, από 84,3 τον Οκτ. 12. Σαφή βελτίωση καταγράφηκε σε όλους τους υποδείκτες και κυρίως στον δείκτη εμπιστοσύνης στη βιομηχανία, εκτός του δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης ο οποίος υποχώρησε στο -26,9 τον Νοέμ. 12 από -25,7 τον Οκτ. 12. Τα νοικοκυριά συνεχίζουν να δέχονται πιέσεις από την υψηλή φορολογία και την υψηλή ανεργία. Ο δείκτης ΡΜΙ στη μεταποίηση ανήλθε στο 46,2 τον Νοέμ. 12 από 45,4 τον Οκτ. 12, ωστόσο παραμένει σε επίπεδο χαμηλότερα του 50. Συνεχίζεται η πτώση της παραγωγής στον τομέα, αλλά με επιβραδυνόμενους ρυθμούς. Σε επίπεδο χωρών, ο δείκτης ΡΜΙ αυξήθηκε τόσο στη Γερμανία όσο και στην Γαλλία. Στη Γερμανία ο δείκτης αυξήθηκε στο 46,8 τον Νοέμ. 12 από 45,4 τον Οκτ. 12, ενώ στη Γαλλία, ο δείκτης αυξήθηκε στο 44,5 τον Νοέμ. 12 από 43,7 τον Οκτ. 12. Ενθαρρυντική χαρακτηρίζεται η εικόνα βελτίωσης του δείκτη ΡΜΙ και στην Ισπανία, στο 45,3 τον Νοέμ. 12, από 43,5 τον Οκτ. 12, καθώς και η διατήρηση του δείκτη ΡΜΙ στην Ιρλανδία για 9 ο συνεχή μήνα στο 52,4 τον Νοέμ. 12. Ωστόσο η ανεργία που πλήττει τη ΖτΕ, συνεχίζει να αποτελεί το ουσιαστικότερο πρόβλημα. Ειδικότερα, ο αριθμός των ανέργων αυξήθηκε κατά 173 χιλ. τον Οκτ. 12 με 3

4 αποτέλεσμα οι άνεργοι να ξεπεράσουν τα 18 εκατ. και το ποσοστό της ανεργίας να αγγίξει νέο ιστορικά υψηλό επίπεδο στο 11,7%. Το μικρότερο ποσοστό ανεργίας καταγράφεται στην Αυστρία (4,3%) και το υψηλότερο στην Ισπανία (26,2%). Όσον αφορά τον πληθωρισμό στη ΖτΕ, τα μέχρι σήμερα στοιχεία υποδηλώνουν υποχώρηση του στο 2,2% τον Νοέμ. 12 από 2,5% τον Οκτ. 12, με αποκλιμάκωση των τιμών στα προϊόντα ενέργειας. Τέλος, στην αγορά συναλλάγματος, το ευρώ κατέγραψε κέρδη έναντι των κυριοτέρων νομισμάτων, στον απόηχο των αποφάσεων του Eurogroup ( ) και του αδιεξόδου που διαφαίνεται στις συζητήσεις για την αποφυγή του «δημοσιονομικού γκρεμού» στις ΗΠΑ. Διαμορφώθηκε στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 30 ημερών (1,3070 USD/EUR ) ενώ διατηρούνται οι πιθανότητες προσέγγισης της περιοχής των 1,3139 USD/EUR ( ). ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Ελληνική Οικονομία Καταθέσεις Ιδιωτών: Οι συνολικές καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα στα εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα σημείωσαν περαιτέρω μικρή άνοδο τον Οκτ. 12, με αποτέλεσμα το υπόλοιπό τους να ανέλθει στα 155,2 δισ. (νοικοκυριά 131,0 δισ, επιχειρήσεις 24,2 δισ) από 154,2 δις τον Σεπτ. 12, 153,8 δις τον Αύγ. 12, έναντι 150,5 δις τον Ιούν. 12, 176,3 δισ τον Οκτ. 11 και 174,1 δισ. τον Δεκ. 11. Η αύξηση των καταθέσεων τον Οκτ. 12 σε μηνιαία βάση προήλθε από την άνοδο των προθεσμιακών καταθέσεων (Οκτ. 12: 94,8 δισ, Σεπτ. 12: 93,1 δισ) που υπερκέρασε τη μείωση των καταθέσεων ταμιευτηρίου (Οκτ. 12: 44,5 δισ, 45,2 δισ) και όψεως (Οκτ. 12: 15,8 δισ, Σεπτ. 12: 15,9 δισ). Σε ετήσια βάση, οι καταθέσεις ιδιωτών μειώθηκαν κατά -12,7% τον Οκτ. 12, έναντι -16,2% τον Σεπ. 12 και -16,6% τον Οκτ. 11. Από τις επιμέρους συνιστώσες των καταθέσεων, οι καταθέσεις Ταμιευτηρίου (Οκτ. 12: 44,5 δισ) ήταν μειωμένες κατά -18,8% τον Οκτ. 12, έναντι -19,3% τον Οκτ. 11. Επίσης, οι καταθέσεις Όψεως που ήταν στα 15,8 δις τον Οκτ. 12, ήταν μειωμένες κατά -18,1% σε ετήσια βάση, έναντι μείωσης τους κατά -14,2% τον Οκτ. 11. Από την άλλη πλευρά, οι καταθέσεις προθεσμίας ανήλθαν στα 94,1 δις τον Οκτ. 12, με πτώση κατά -8,3% σε ετήσια βάση, έναντι μείωσής τους κατά -15,5% τον Οκτ. 11. Σημειώνεται ότι η πτώση των καταθέσεων μετά το αποτέλεσμα των εκλογών της 6 ης Μαΐου 2012 ανήλθε στα 15,4 δισ έως τις εκλογές της 16 ης Ιουνίου Εξ αυτών έως το τέλος Οκτ. 12 είχαν επιστρέψει στις ελληνικές τράπεζες μόνο τα 4,7 δισ. Η επιστροφή των καταθέσεων αναμένεται να επιταχυνθεί και παράλληλα να ανακάμψει η πιστωτική επέκταση προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά με: α) την εκταμίευση αρχικά των 34,4 δις (από τη δόση των 43,7 δισ) μετά την 13 η Δεκ. 12 και των προβλεπόμενων 9,3 δισ στο 1 ο 3μηνο 13 και β) την αναμενόμενη αποκατάσταση των κεφαλαίων των τραπεζών που ουσιαστικά εξαλείφθηκαν με το PSI Plus. Συνολικά, οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα ήταν τον Οκτ. 12 σημαντικά μειωμένες κατά 18,9 δισ έναντι του Δεκεμβρίου και κατά 82,4 δισ από το υψηλότερο ιστορικό επίπεδό, των 237,6 δισ, που επιτεύχθηκε τον Σεπτέμβριο του Επισημαίνεται ότι η πτώση των ιδιωτικών καταθέσεων ξεκίνησε το, μετά από μια αξιοσημείωτη άνοδό τους στην περίοδο , όταν σημειώθηκε μέση ετήσια αύξησή τους κατά +12,4%, έναντι μέσης ετήσιας αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ κατά +5,9%. Συγκεκριμένα, το 2009 οι καταθέσεις των ιδιωτών αυξήθηκαν στα 133 δις έναντι του 2002 και αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ στην ίδια περίοδο κατά 76,8 δισ. Η μείωση των ιδιωτικών καταθέσεων από το 2009 εκδηλώθηκε με εκτεταμένη υποκατάσταση των εγχώριων καταθέσεων με τοποθετήσεις σε καταθέσεις ή χρεόγραφα στο εξωτερικό, ενώ παρουσιάστηκε και αποθησαυρισμός τραπεζογραμματίων μεγάλης ονομαστικής αξίας, χρυσών λιρών, κ.λπ. Με την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα τα κεφάλαια αυτά θα επιστρέψουν σταδιακά στις αναμορφωμένες-ανακεφαλαιοποιημένες εγχώριες τράπεζες συμβάλλοντας στην ανάκαμψη και ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. σε δις 104,8 115,8128,4 Καταθέσεις ιδιωτικού τομέα (στοιχεία τέλος περιόδου) 173,4 156,9 237,3 227,3 209,5 197,2 174,1 165,9 157,4 153,8 155,2 165,3 150,5 153,3 154, Μάρ. 12 Απρ. 12 Μάιος 12 Ιούν. 12 Ιούλ. 12 Αύγ. 12 Σεπ. 12 Οκτ. 12 Πιστωτική Επέκταση: Ο ρυθμός μεταβολής της τραπεζικής χρηματοδότησης προς τον εγχώριο ιδιωτικό τομέα (επιχειρήσεις, ελεύθεροι επαγγελματίες και νοικοκυριά) τον Οκτ. 12 διαμορφώθηκε στο -4,8%% σε ετήσια βάση, έναντι πτώσης κατά -4,5% τον Σεπτ. 12, -4,8% τον Αύγ. 12 και -2,2% τον Οκτ. 11. Η καθαρή ροή της χρηματοδότησης προς τον εγχώριο ιδιωτικό τομέα ήταν αρνητική κατά 1,04 δισ. τον Οκτ. 12 από αρνητική ροή 468 εκατ. τον Σεπτ. 12. Όσον αφορά στις επιχειρήσεις, η μείωση της χρηματοδότησης διαμορφώθηκε στο -5,6% σε ετήσια βάση τον Οκτ. 12 από -4,9% τον Σεπτ. 12, -5,3% τον Αύγ. 12 και -0,4% τον Οκτ. 11. Η καθαρή ροή της χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις ήταν 4

5 αρνητική κατά 605 εκατ. τον Οκτ. 12 από αρνητική ροή ύψους 158 εκατ. τον Σεπτ. 12. Σημαντική αύξηση της χρηματοδότησης, σε ετήσια βάση, σημειώθηκε μόνο στον κλάδο του Ηλεκτρισμού-Φωταερίου-Ύδρευσης» κατά +8,6%. Αντίθετα, ο ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης ήταν αρνητικός στη Γεωργία (-7,7%), στον κλάδο του Εμπορίου (-8,6%), στις Κατασκευές (-5,5%), στη Βιομηχανία (-4,3%), στις Μεταφορές και Επικοινωνίες πλην Ναυτιλίας (-6,4%). Η πτώση της χρηματοδότησης στον Τουρισμό ήταν ελαφρά αρνητική (-0,8%), ενώ μικρή πτώση της χρηματοδότησης κατά -3,5% τον Οκτ.. 12 σημειώθηκε και στη Ναυτιλία. Η πτώση του υπολοίπου των δανείων προς τα νοικοκυριά διαμορφώθηκε τον Οκτ. 12 στο -4,1% σε ετήσια βάση, από -4,2% τον Σεπτ. 12 και -3,6% τον Οκτ. 11. Αρνητική κατά 328 εκατ. ήταν και η μηνιαία εξέλιξη των χορηγήσεων προς τα νοικοκυριά. Ειδικότερα, η πτώση του υπόλοιπου των καταναλωτικών δανείων ήταν στο -4,9% σε ετήσια βάση τον Οκτ. 12, από -5,4% τον Σεπτ. 12, -5,7% τον Αύγ. 12 και -6,2% τον Οκτ. 11. Η πτώση των στεγαστικών δανείων διαμορφώθηκε στο -3,7% τον Οκτ. 12, όπως και τον Σεπτ. 12, από -3,6% τον Αύγ. 12 και από -2,4% τον Οκτ. 11. Η μηνιαία καθαρή ροή χρηματοδότησης ήταν αρνητική τον Οκτ. 12 κατά 123 εκατ. για καταναλωτικά δάνεια και κατά 212 εκατ. για τα στεγαστικά δάνεια. Χρηματοδότηση προς τον Ιδιωτικό Τομέα (ετήσιοι ρυθμοί μεταβολής) Οκτ.'12 Σεπτ.'12 Δεκ.'11 Οκτ.'11 Σύνολο ιδιωτικού τομέα -4,8-4,5-3,1-2,2 Α. Επιχειρήσεις -5,6-4,9-2,0-0,4 -Γεωργία -7,7-8,5-5,6-4,7 -Βιομηχανία -4,3-4,2 0,1 0,3 -Εμπόριο -8,6-8,1-6,0-5,5 -Τουρισμός -0,8-0,2-2,3-0,1 -Ναυτιλία -3,5-3,9 2,4 1,0 -Κατασκευές -5,5-6,6-7,4-2,8 -Ηλεκτρισμός-Φωταέριο-Ύδρευση 8,6 6,6 12,3 12,4 -Μεταφορές, Επικοινωνίες πλήν Ναυτιλίας -6,4-8,5-3,7-9,0 Β. Ελεύθεροι Επαγγελματίες -3,6-4,1-6,6-5,7 Γ. Νοικοκυριά -4,1-4,2-3,9-3,6 -Καταν/κή Πίστη + Λοιπά Καταν/κά -4,9-5,4-6,2-6,2 -Στεγαστικά Δάνεια -3,7-3,7-2,9-2,4 Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος Η αρνητική ροή των δανείων προς τα νοικοκυριά είναι κυρίως αποτέλεσμα της μεγάλης πτώσης της ζήτησης διαρκών καταναλωτικών αγαθών (Έπιπλα- Ηλεκτρικά ήδη- Οικιακός εξοπλισμός: -17,1% στο 9μηνο Ιαν.-Σεπτ. 12), ιδιαίτερα δε της μεγάλης πτώσης της ζήτησης και των συναλλαγών στις αγορές επιβατικών αυτοκινήτων (Ιαν.-Οκτ. 12: -40%) και οικιστικών ακινήτων (κατοικίες και διαμερίσματα). Ωστόσο, η μείωση των καταθέσεων και η μη ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών εντός του 2012 επίσης επηρεάζουν τις δυνατότητες των τραπεζών και στον τομέα της χρηματοδότησης των νοικοκυριών. Η μείωση των πιστώσεων στους ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις ήταν στο -3,6% τον Οκτ. 12, έναντι -4,1% τον Σεπτ. 12, - 4,7% τον Αύγ. 12 και -5,7% τον Οκτ. 11. Σύμφωνα με την Έκθεση της Τραπέζης της Ελλάδος για τη Νομισματική Πολιτική του Νοεμβρίου 2012, ο λόγος των τραπεζικών δανείων σε καθυστέρηση προς το σύνολο των δανείων ανήλθε στο 18,7% στο τέλος του 1 ου 3μήνου του Επίσης, νεώτερα στοιχεία δείχνουν ότι το ποσοστό αυτό ανήλθε στο 21,4% στο 2 ο 3μηνο. 12 (βλέπε Διάγραμμα) Λόγος των δανείων σε καθυστέρηση, προς το σύνολο των δανείων Καταναλωτικά Σημείωση: στοιχεία σε επίπεδο τραπεζών Q Q1 Q2 Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος. Q3 Q4 Σύνολο Q1 Q2 Στεγαστικά Επιχειρηματικά Q3 Q4 Q Q Δείκτες Οικονομικού Κλίματος: Ο δείκτης οικονομικού κλίματος στην Ελλάδα, που καταρτίζεται από το ΙΟΒΕ και δημοσιεύεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κατέγραψε σημαντική αύξηση τον Νοέμ. 12 στις 79,0 μονάδες που αποτελεί την υψηλότερη τιμή των τελευταίων 20 μηνών, ύστερα από πτώση του στο 75,8 τον Οκτ. 2012, από 76,1 τον Σεπτ. 12, που επήλθε μετά ένα 3μηνο ανόδου (Αύγ. 12: 77,0, Ιούλ. 12: 76,1 Ιούν. 12: 74,1).. Επιπλέον, σημειώνεται ότι ο δείκτης του Νοέμ. 12 (79,0) σχηματίζεται σε σημαντικά υψηλότερο επίπεδό από ό,τι τον Νοέμ. 11 (74,0). Παράλληλα, ανεκόπη τον Νοέμ. 12 και η πτωτική εξέλιξη του δείκτη οικονομικού κλίματος (ESI) στη ΖτΕ (Νοέμ. 12: 85,7,Οκτ. 12: 84,3, Σεπτ. 12: 85,2, Αύγ. 12: 86,1) και στην ΕΕ-27 (Νοέμ. 12: 88,1, Οκτ. 12: 86,1, Σεπτ. 12: 86,2, Αύγ. 12: 87,0). Ειδικότερα, στην Ελλάδα, οι εξελίξεις στους επιμέρους σχετικούς δείκτες οικονομικής εμπιστοσύνης (με βάση και τα στοιχεία των ερευνών του ΙΟΒΕ) έχουν ως ακολούθως: Στη Βιομηχανία, ο δείκτης οικονομικής εμπιστοσύνης βελτιώθηκε εκ νέου στις -17,6 μονάδες τον Νοέμ. 12, από -20,1 τον Οκτ. 12, -21,8-25,4 τον Σεπτ. 12, έναντι -23,6 τον Νοέμ. 11. Η βελτίωση του δείκτη επιχειρηματικών προσδοκιών στη Βιομηχανία οφείλεται κυρίως: α) Στην ικανοποιητική εξέλιξη των εκτιμήσεων των επιχειρήσεων για την πορεία της παραγωγής στους προσεχές 3-μηνο (Νοέμ. 12: -1,98, Οκτ. 12: -2,6, Σεπτ. 12: 3,7, Αύγ. 12: -12,5, Νοέμ. 11:-16,8 ). β) Στην επίσης καλή διαμόρφωση στο προσεχές 3μηνο των πωλήσεων, έναντι κυρίως του περυσινού τους επιπέδου (Νοέμ. 12: -4,6, Νοέμ. 11:-12,5) και στην εξαγωγική δυναμική των βιομηχανικών εξαγωγών (Νοέμ. 12: 12,1, Οκτ. 12: 14,5, Σεπτ. 12: 16,9, Αύγ. 12: 12,4, 16,4, Νοέμ. 11: -6,4). 5

6 γ) Αυξήθηκε επίσης ελαφρά ο Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών (PMI) στη βιομηχανία στο 41,8 τον Νοέμ. 12, από 41 τον Οκτ. 12. Γενικά, η Βιομηχανία εμφανίζει σημεία σταθερότητας, παρουσιάζοντας μάλιστα αύξηση της παραγωγικής δραστηριότητας ιδίως στη μεταποίηση αγροτικών προϊόντων. Πραγματοποιούνται ήδη σημαντικές εξαγωγές στον κλάδο των τροφίμων, ενώ επισημαίνεται ότι στο Υπουργείο Γεωργικής Ανάπτυξης και Τροφίμων έχουν υποβληθεί 700 επενδυτικά σχέδια για επενδύσεις στη μεταποίηση αγροτικών προϊόντων, συνολικού προϋπολογισμού 400 εκατ. (μέσος προϋπολογισμός 500 χιλ. ανά σχέδιο), στο πλαίσιο κοινοτικού προγράμματος για τη μεταποιητική βιομηχανία που επιδοτεί μεγάλες επενδύσεις στον πρωτογενή τομέα. Τουλάχιστον 330 από τις ανωτέρω προτάσεις αναμένεται να ενταχθούν τελικά στο πρόγραμμα. Στο Λιανικό Εμπόριο, οι επιχειρηματικές προσδοκίες βελτιώθηκαν τον Νοέμ. 12, παραμένοντας, ωστόσο, σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Ειδικότερα, ο σχετικός δείκτης προσδοκιών διαμορφώθηκε στο -40,1 τον Νοέμ. 12, ύστερα από την πτώση του στο -48,4 και - 37 τον Οκτ. και Σεπτ. 12, έναντι -34,9 τον Νοέμ. 11. Η βελτίωση αυτή μπορεί να προέρχεται σε κάποιο βαθμό και από την αυξημένη εμπορική κινητικότητα λόγω των επερχόμενων εορτών. Οι προσδοκίες των επιχειρήσεων ήταν για καλυτέρευση των βραχυχρόνιων προοπτικών για τις πωλήσεις (Νοέμ. 12: -50,4, Οκτ. 12: -62,5, Σεπτ. 12: -52,8, Αύγ. 12:-38,6, Νοέμ. 11: -38,1), που αντιστάθμισε τη μικρή επιδείνωση των εκτιμήσεων για τις παραγγελίες (Νοέμ. 12: -58,9, Οκτ. 12: - 54,1,Σεπτ. 12: -55,2, Νοέμ. 11: -56,2 ). Στις Υπηρεσίες ο δείκτης οικονομικού κλίματος ενισχύθηκε σημαντικά στο -38,4 έπειτα από -46,0 τον Οκτ. 12, -40,9 τον Σεπτ. 12 και έναντι -31,5 τον Νοέμ. 11. Οι προοπτικές της ζήτησης για το επόμενο 3μηνο αμβλύνθηκαν περαιτέρω στο -27,4 τον Νοέμ. 12 από -37,5 τον Οκτ. 12 και -27,4 τον Σεπτ. 12, έναντι -38,3 τον Νοέμ. 11. Ειδικότερα, στον κλάδο του εξωτερικού τουρισμού οι επιχειρηματικές προσδοκίες κινούνται σε σχετικά ικανοποιητικά επίπεδα. Στα «Τουριστικά Πρακτορεία» ο δείκτης αυξήθηκε αλματικά στις 106,2 μονάδες τον Νοέμ. 12 από 57,8 τον Οκτ. 12, έναντι 73,8 τον Νοέμ. 11. Η ευνοϊκή αυτή εξέλιξη προοιωνίζει άνοδο των επιχειρηματικών προσδοκιών και στα ««Ξενοδοχεία-Εστιατόρια». Στις Κατασκευές, ο δείκτης οικονομικού κλίματος επιδεινώθηκε εκ νέου στο -56,7 τον Νοέμ. 12 από το βελτιωμένο -53,3 τον Οκτ. 12 και από -58,2 τον Σεπτ 12, κινείται πάντως σε πολύ βελτιωμένα από τα περυσινό επίπεδο (Νοέμ. 11: -70,2). Η δυσμενέστερη διαμόρφωση του δείκτη προέρχεται κυρίως από την αποδυνάμωση των επιχειρηματικών προσδοκιών στις κατασκευές Δημοσίων Έργων (Νοέμ. 12: 59,4, Οκτ. 12: 68,8, Νοέμ. 11: 36,1). Αντίθετα, μεγάλη άνοδο είχαν οι επιχειρηματικές προσδοκίες στην κατασκευή κατοικιών (Νοέμ. 12: 65,8, Οκτ. 12: 48,5, Νοέμ. 11:19,4). Τέλος, η Καταναλωτική Εμπιστοσύνη των Νοικοκυριών ενισχύθηκε τον Νοέμ. 12 στο -74,1 μετά από ένα 2μηνο υποχώρησης (Οκτ. 12: -77,5, Σεπτ. 12: -75,6, Αύγ. 12: -65,2), έναντι -82,3 τον Νοέμ. 11. Η ευνοϊκή αυτή εξέλιξη οφείλεται στην ψήφιση του 3 ου Μνημονίου, που έδωσε τέλος σε μια περίοδο παρατεταμένων διαπραγματεύσεων και πολιτικών επί του θέματος αντεγκλήσεων, και επέδρασε θετικά σε ένα μέρος των νοικοκυριών. Συγκεκριμένα, για το προσεχές 12μηνο, οι αρνητικές προβλέψεις για την οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού περιορίσθηκαν περαιτέρω, ενώ αντίθετα επιδεινώθηκαν οριακά οι εκτιμήσεις των καταναλωτών για την οικονομική κατάσταση της χώρας. Σημαντική άνοδος παρατηρήθηκε και στην πρόθεση για αποταμίευση στο επόμενο 12μηνο και παράλληλα σημειώθηκε θεαματική πτώση του ποσοστού αυτών που δηλώνουν ότι μόλις τα βγάζουν πέρα (Νοέμ. 12: 46%, Οκτ. 12: 60,0%). Οι ατέρμονες συζητήσεις για επιβολή νέων σημαντικών περικοπών στα εισοδήματα και τις συντάξεις το 2013 και το 2014 συνεχίζουν να επηρεάζουν αρνητικά τις καταναλωτικές προσδοκίες. Μάλιστα επηρεάζουν αρνητικά τις οικονομικές εξελίξεις το 2012 ακόμη και αν αφορούν μέτρα που θα ληφθούν από το 2013 και το Είναι αξιοσημείωτο ότι η Τρόικα διατυπώνει ήδη ακριβείς εκτιμήσεις για την ανάγκη λήψης νέων μέτρων για την ομαλή υλοποίηση των προϋπολογισμών του 2015 και του Αν τα μέτρα αυτά απαιτηθεί να εξειδικευτούν και να ανακοινωθούν το 2013 θα επηρεάζουν αρνητικά την οικονομική δραστηριότητα στη χώρα το 2013, 2014, 2015 και το Λιανικές Πωλήσεις: Ο γενικός δείκτης όγκου των πωλήσεων στο λιανικό εμπόριο (εκτός καυσίμων) μειώθηκε κατά -11,2% σε ετήσια βάση στο 9μηνο 12, έναντι πτώσης του κατά -8,7% στο 9μηνο 11. Επίσης, ο δείκτης όγκου σημείωσε μεγάλη πτώση κατά -12,2% σε ετήσια βάση τον Σεπτ. 12 από -8,7% τον Αύγ. 12, -9,0% τον Ιούλ. 12 και από μικρότερη πτώση κατά -5,2% τον Σεπτ. 11. Η πτώση του όγκου των λιανικών πωλήσεων συνδυάζεται με: α) την πτώση του αριθμού των νέων ΙΧ επιβατικών αυτοκινήτων (12μηνος ρυθμός, 10μηνο. 12: -40,0%), β) την πτώση της ζήτησης υπηρεσιών-εκτός λιανικού εμπορίου και τραπεζών- (ΙΟΒΕ), που υποχώρησε στις 54,7 μονάδες στο 11μηνο. 12 (ιστορικώς χαμηλό επίπεδο), έναντι 61,7 του μέσου όρου του, γ) τον αρνητικό ετήσιο ρυθμό της πιστωτικής επέκτασης σε όλη τη διάρκεια του 11μηνου. 12, δ) την απροθυμία των νοικοκυριών να προβούν σε σημαντικές καταναλωτικές αγορές, καθώς τον Νοέμ. 12 το 82% των νοικοκυριών (ΙΟΒΕ) δήλωσε ότι δεν προτίθεται να προβεί σε αγορές διαρκών καταναλωτικών αγορών είτε τώρα είτε στους προσεχείς 12 μήνες. Τα δεδομένα αυτά συνεχίζουν να δείχνουν την έντονη μείωση της κατανάλωσης το Είναι 6

7 ενδεικτικό ότι η ιδιωτικής κατανάλωση (σε σταθερές τιμές του 2005) μειώθηκε κατά -8,4% σε ετήσια βάση στο 1 ο 6μηνο 12, ενώ συνολικά το 2012 εκτιμάται ότι θα μειωθεί περισσότερο από -7,0% (: -7,1%). Οι εξέλιξη, πάντως, της κατανάλωσης στο τρέχον έτος προσδιορίζεται αφενός από την εφαρμογή των σημαντικών μέτρων δημοσιονομικής προσαρμογής το 2012 με ταυτόχρονη διατήρηση της στενότητας ρευστότητας και της αβεβαιότητας στην οικονομία, λόγω της μη εκταμίευσης της δόσης της χρηματοδοτικής ενίσχυσης από τη ΖτΕ και από το ΔΝΤ, έως το τέλος του Ετήσιες Ποσοστιαίες Mεταβολές τoυ Mέσου Δείκτη Όγκου Λιανικών Πωλήσεων Κατηγορίες Καταστημάτων Ιαν-Σεπτ'12 Ιαν-Σεπτ'11 Μεγάλα Kαταστήματα Tροφίμων -6,7-3,8 Πολυκαταστήματα -5,3 3,5 Μικρά Καταστήματα Τροφίμων -14,9-13,5 Φαρμακευτικά-Καλλυντικά -10,6-10,7 Ένδυση-Υπόδηση -20,8-17,7 Έπιπλα-Ηλεκτρ. Είδη -17,1-16,2 Βιβλία-Χαρτικά-Λοιπά είδη -12,6-4,6 Καύσιμα και λιπαντικά αυτοκινήτων -14,3-15,3 Γενικός Δείκτης Όγκου -11,6-9,9 Γενικός Δείκτης Όγκου εκτός Καυσίμων και Λιπαντικών Αυτοκινήτων -11,2-8,7 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ. Αναφορικά με τους βασικούς κλάδους του λιανικού εμπορίου (βλ. Πίνακα) παρατηρείται ότι στο 9μηνο 12 σημειώθηκε σημαντική μείωση του όγκου των πωλήσεων στα μεγάλα καταστήματα τροφίμων κατά -6,7%, σε ετήσια βάση, μετά την πτώση τους κατά -3,8% στο 9μηνο 11, ενώ συνεχίζεται η πτώση των πωλήσεων και στα μικρά καταστήματα τροφίμων κατά -14,9% στο 9μηνο 12. Η εξαιρετικά μεγάλη πτώση των καταγεγραμμένων πωλήσεων στην ανελαστική κατηγορία των τροφίμων στα μικρά καταστήματα, έναντι της φυσιολογικής πτώσης τους στα μεγάλα καταστήματα δείχνει ότι στον τομέα αυτό επιδρούν τόσο η ύφεση όσο και η προσπάθεια ελαχιστοποίησης της καταβολής του ΦΠΑ. Πολύ μικρότερη, έναντι της πτώσης του γενικού δείκτη όγκου, ήταν η μείωση των πωλήσεων στα πολυκαταστήματα (9μηνο 12: -5,3%, σε ετήσια βάση, Σεπτ. 12: +3,0%), γεγονός που υποδηλώνει αφενός ότι τα μεγάλα μη εξειδικευμένα καταστήματα αντεπεξέρχονται καλύτερα στις συνθήκες ύφεσης εξασφαλίζοντας καλύτερες προϋποθέσεις παραμονής τους στην αγορά και αφετέρου την υποχρέωσή τους να πραγματοποιούν τις πωλήσεις τους μόνο με έκδοση ακριβών αποδείξεων. Παράλληλα, συνεχίζεται η μεγάλη πτώση των πωλήσεων στα καταστήματα ένδυσης και υπόδησης κατά -20,8% (9μηνο 11: -17,7%), στα καταστήματα επίπλων ηλεκτρικών ειδών-οικιακού εξοπλισμού κατά -17,1% (9μηνο 11: -16,2%), στα καταστήματα πωλήσεως βιβλίων-χαρτικών και λοιπών ειδών κατά -12,6% (9μηνο 11: -4,6%). Τέλος, μεγάλη ήταν και η πτώση στον κλάδο των φαρμακευτικών-καλλυντικών κατά -10,6%, έναντι μείωσης κατά -10,7% στο 9μηνο 11. Παγκόσμια Οικονομία ΗΠΑ: Ο δείκτης υπευθύνων προμηθειών στη μεταποίηση (ISM manufacturing) υποχώρησε στο 49,5 το Νοέμ. 12, από 51,7 τον Οκτ. 12, 51,5 το Σεπτ. 12 και 49,6 τον Αύγ. 12. Ωστόσο, ο αντίστοιχος δείκτης ISM στις υπηρεσίες ανήλθε στο 54,7 τον Νοέμ. 12, από 54,2 τον Οκτ. 12. Επιπλέον, η προσωπική κατανάλωση των ιδιωτών μειώθηκε κατά -0,2% σε ετήσια βάση τον Οκτ. 12, έναντι +0,8% τον Σεπτ. 12, +0,3% τον Αύγ. 12 και +0,3% τον Ιούλ. 12. Το διαθέσιμο εισόδημα παρέμεινε αμετάβλητο τον Οκτ. 12, από +0,4% τον Σεπτ. 12, +0,1% τον Αύγ. 12 και +0,1% τον Ιούλ. 12. Στην αγορά ακινήτων σημειώθηκε νέα βελτίωση καθώς οι επικείμενες πωλήσεις κατοικιών αυξήθηκαν κατά 5,2% σε μηνιαία βάση τον Οκτ. 12 από 0,4% τον Σεπτ. 12, ενώ σε ετήσια βάση οι εν λόγω πωλήσεις ήταν αυξημένες κατά 13,2%. Οι πωλήσεις νέων κατοικιών μειώθηκαν κατά -0,3% σε μηνιαία βάση τον Οκτ. 12 από 5,7% τον Σεπτ. 12, ενώ σε ετήσια βάση ήταν αυξημένες κατά 17,2%. Επίσης, οι δαπάνες για κατασκευές αυξήθηκαν κατά 1,4% σε μηνιαία βάση τον Οκτ. 12 από 0,5% το Σεπτ. 12, ενώ σε ετήσια βάση αυξήθηκαν κατά 9,6%. Στην αγορά εργασίας, οι αιτήσεις για εγγραφή στα ταμεία ανεργίας μειώθηκαν κατά 23 χιλ. την εβδομάδα που έκλεισε την και διαμορφώθηκαν στις 393 χιλ. Επίσης, ο μέσος 4 εβδομάδων διαμορφώθηκε στις 405,25 χιλ. Ζώνη του Ευρώ: Τα στοιχεία για τον Νοέμ. 12 για το οικονομικό κλίμα αλλά και τους δείκτες PMI στη μεταποίηση ήταν σχετικά ευνοϊκά και ενδεχομένως σηματοδοτούν αναστολή της περαιτέρω πτωτικής πορείας της οικονομίας και σταθεροποίησή της σε πολύ χαμηλό ωστόσο επίπεδο. Σημειώνονται οι ακόλουθες εξελίξεις: α) Ο δείκτης οικονομικού κλίματος (ESI) στη ΖτΕ αυξήθηκε απροσδόκητα στο 85,7 τον Νοέμ. 12, από 84,3 τον Οκτ. 12, σημειώνοντας αύξηση για πρώτη φορά από τον Φεβ. 12. Ωστόσο εκτιμάται (Capital Economics) ότι το επίπεδο που δείκτη συμβαδίζει με πτώση του ΑΕΠ περί το -2,0% σε ετήσια βάση, μετά την πτώση του κατά -0,6% στο 3 ο 3μηνο. 12. Βελτίωση σημειώθηκε σε όλους τους υποδείκτες και κυρίως στον δείκτη εμπιστοσύνης στην βιομηχανία (Νοέμ. 12: -15,1, Οκτ. 12: -18,3), εκτός από τον δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης ο οποίος χειροτέρευσε στο -26,9 τον Νοέμ. 12, από -25,7 τον Οκτ. 12. Οι καταναλωτές είναι απαισιόδοξοι λόγω της επιβάρυνσης εξαιτίας της αυξημένη φορολογίας, της αύξησης του ποσοστού ανεργίας σε νέο ιστορικά υψηλό επίπεδο και των εκτιμήσεων ότι η ΖτΕ θα εξακολουθήσει να έχει μηδενική ανάπτυξη το β) Ο δείκτης ΡΜΙ στη μεταποίηση στη ΖτΕ επίσης βελτιώθηκε στο υψηλότερο επίπεδο από τον Μάρτ. 12, στο 46,2 τον Νοέμ. 12, από 45,4 τον Οκτ. 12, αν και το επίπεδο του δείκτη εξακολουθεί να επιβεβαιώνει την πτώση της παραγωγής στον συγκεκριμένο κλάδο. Στη Γερμανία ο δείκτης ΡΜΙ αυξήθηκε ελαφρά στο 46,8 τον 7

8 Νοέμ. 12, αλλά διαμορφώνεται κάτω του 50 για 9 ο συνεχή μήνα. Η οικονομία της Γερμανίας ενδέχεται να μην αποφύγει πτώση του ΑΕΠ στο 4 ο 3μηνο του 2012, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις αναλυτών. Ωστόσο, η οικονομία αυτή έχει δείξει ότι ανθίσταται στην αρνητική επίπτωση από ην έντονη ύφεση στη ΖτΕ και κυρίως τις χώρες της περιφέρειας. Έτσι, το ΑΕΠ της Γερμανίας προβλέπεται να επανέλθει σε αυξητική πορεία ήδη από το 1 ο 3μηνο. 13. Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών στην Μεταποίηση Νοέμ. 12 Οκτ. 12 Σεπ. 12 Αύγ. 12 Ιούλ. 12 ΖτΕ 46,2 45,4 46,1 45,1 44,0 Γερμανία 46,8 46,0 47,4 44,7 43,0 Γαλλία 44,5 43,7 42,7 46,0 43,4 Ιταλία 45,1 45,5 45,7 43,6 44,3 Ισπανία 43,3 43,5 44,6 44,1 42,3 Πηγή: Reuters Στη Γαλλία, ο δείκτης PMI είχε επίσης μικρή αύξηση (βλέπε τον Πίνακα), ενώ αντίθετα, στην Ιταλία ο δείκτης ΡΜΙ στη μεταποίηση χειροτέρευσε για 16 ο συνεχή μήνα τον Νοέμ. 12, επιβεβαιώνοντας ότι η οικονομία συνεχίζει να βρίσκεται σε έντονη ύφεση από το 3 ο 3μηνο. 11. Ενθαρρυντική είναι η βελτίωση του δείκτη ΡΜΙ στην Ισπανία, στο 45,3 τον Νοέμ. 12, από 53,5 τον Οκτ. 12, αν και ο δείκτης βρίσκεται κάτω του 50 για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα (19 μήνες). Τέλος, στην Ιρλανδία, ο δείκτης ΡΜΙ διαμορφώνεται στο 52,4 τον Νοέμ. 12, από 52,1 τον Οκτ. 12, επίπεδο που συνάδει με βελτίωση στον κλάδο της μεταποίησης για 9 ο συνεχή μήνα. Η θετική πορεία της οικονομίας της Ιρλανδίας δείχνει ότι η οικονομία θα είναι από τις μόνες στη ΖτΕ που θα έχει αύξηση του ΑΕΠ το 2012, κατά 0,4%. γ) Στην αγορά εργασίας ο αριθμός των ανέργων αυξήθηκε κατά 173 χιλ. τον Οκτ. 12 με αποτέλεσμα οι άνεργοι να ανέρχονται σε άνω των 18 εκατ. ενώ το ποσοστό ανεργία διαμορφώθηκε σε νέο ιστορικά υψηλό επίπεδο, στο 11,7% τον Οκτ. 12, από 10,4% τον Οκτ. 11. Ειδικότερα, το ποσοστό ανεργίας στη Γερμανία παρέμεινε σε αρκετά χαμηλό επίπεδο, στο 5,4% και τον Οκτ. 12. Από τα εθνικολογιστικά στατιστικά στοιχεία της Γερμανίας προκύπτει ότι ο αριθμός των ανέργων αυξήθηκε κατά 5 χιλ. τον Νοέμ. 12, έναντι 19 χιλ. τον Οκτ. 12, και διαμορφώθηκε συνολικά στα 2,939 εκατ. Το ποσοστό ανεργίας παρέμεινε στο 6,9% τον Νοέμ. 12, όπως και τον Οκτ. 12 και τον Νοέμ. 11. Η εξέλιξη αυτή σε συνδυασμό με την βελτίωση του δείκτη επιχειρηματικού κλίματος Ifo τον Νοέμ. 12, δείχνει ότι η οικονομία της Γερμανίας σταδιακά ανακάμπτει και θα επανέλθει σε θετικό ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ από το 1 ο 3μηνο. 12, όπως προαναφέρθηκε. Ποσοστό ανεργίας στη ΖτΕ και σε επιλεγμένες οικονομίες Οκτ. 12 Σεπ. 12 Αύγ. 12 Ιούλ. 12 Ιούν. 12 Μάιος 12 ΖτΕ 11,7 11,6 11,5 11,5 11,4 11,3 Γερμανία 5,4 5,4 5,4 5,5 5,5 5,5 Γαλλία 10,7 10,7 10,7 10,6 10,4 10,3 Ιταλία 11,1 10,8 10,6 10,6 10,6 10,5 Ισπανία 26,2 25,8 25,5 25,3 25,0 24,8 Ιρλανδία 14,7 14,8 14,8 14,8 14,8 14,7 Πορτογαλία 16,3 16,2 16,3 16,0 15,8 15,5 Ολλανδία 5,5 5,4 5,3 5,3 5,1 5,1 Αυστρία 4,3 4,4 4,5 4,6 4,5 4,3 Πηγή: Eurostat Στη Γαλλία το ποσοστό ανεργίας παρέμεινε στο 10,7%, ενώ σημαντική άνοδο είχε το ποσοστό ανεργίας στην Ιταλία, στο 11,1%, από 10,8% τον Οκτ. 12. η Ε. Επιτροπή στις φθινοπωρινές εκτιμήσεις προβλέπει αύξηση του ποσοστού ανεργίας στην Ιταλία στο 10,6% το 2012 και 11,5% το 2013, από 8,6% το. Το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας εξακολουθεί να διαμορφώνεται στην Ισπανία (Οκτ 12: 26,2%), ενώ πολύ υψηλό είναι το ποσοστό στην Πορτογαλία και την Ιρλανδία, όπου αυξήθηκε στο 16,3% και 14,7% αντίστοιχα τον Οκτ. 12. Στην Ολλανδία η ανεργία αν και αυξήθηκε ελαφρά, παραμένει σε χαμηλό επίπεδο, στο 5,5% τον Οκτ. 12, ενώ το χαμηλότερο ποσοστό σημειώνεται στην Αυστρία (4,3%). δ) Σύμφωνα με την πρώτη εκτίμηση, ο πληθωρισμός στη ΖτΕ εκτιμάται ότι υποχώρησε στο 2,2% τον Νοέμ. 12, από 2,5% τον Οκτ. 12. Δεν είναι διαθέσιμα ακόμα τα αναλυτικά στοιχεία του Νοεμ. 12, αλλά φαίνεται ότι η πτώση προήλθε από μείωση στην τιμή της ενέργειας. Η Ε. Επιτροπή προβλέπει σημαντική υποχώρηση του πληθωρισμού στο 1,8% το 2013, από 2,5% το Η ΕΚΤ λοιπόν, δεδομένης και της ύφεσης στην οικονομία, αναμένεται να προβεί σε νέα μείωση των επιτοκίων σε ιστορικά χαμηλό επίπεδο στις 6.12, καθώς οι πληθωριστικές πιέσεις αναπόφευκτα υποχωρούν προς το τέλος του έτους και το 2013, λόγω της ύφεσης στην οικονομία. 8

9 Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Πέμπτη, 6 Δεκεμβρίου 2012 Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ (ετήσιες εκατοστιαίες μεταβολές) Ετήσια στοιχεία Ε ΑΕΠ (σε σταθερές τιμές αγοράς) 5,5 3,0-0,2-3,2-3,5-6,9-5,9 Ιδιωτική Κατανάλωση 4,3 3,7 4,0-1,3-3,6-7,1-6,9 Δημόσια Κατανάλωση 2,3 7,6-2,1 4,8-7,2-9,1-7,5 Ακαθάριστες Επενδύσεις 20,4 5,4-6,7-15,2-15,0-20,7-17,5 - Κατοικίες 31,4-9,0-28,2-23,5-18,0-23,6-22,0 - Εξοπλισμός 15,6 37,0 1,3-24,0-20,0-22,1-18,0 Μεταποίηση 2,0 2,2-4,7-11,2-5,1-9,5-3,5 Ανεργία (%) 8,9 8,3 7,6 9,5 12,5 17,7 23,7 Συνολική Απασχόληση 1,9 1,2 1,1-1,0-2,8-6,6-6,5 Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (μέσα επίπεδα) 3,2 3,0 4,2 1,3 4,7 3,3 1,5 Κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος (1995=100) 2,2 5,0 8,7 6,6-1,7-3,0-8,1 Πιστωτική Επέκταση (προς ιδιωτικό τομέα) 21,1 21,5 15,9 4,1 0,0-3,1-3,0 Έλλειμμα Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) -5,7-6,5-9,8-15,6-10,7-9,4-6,5 Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών με κεφαλαιακές μεταβιβάσεις (% ΑΕΠ) -9,6-12,4-13,3-10,3-9,2-8,8-3,5 Πηγή: ΔΟΜ Alpha Bank, ΕΛ ΣΤΑΤ, European Comission, Spring 2012 Δείκτες Οικονομικής Συγκυρίας 2012 έτος I II III IV έτος διαθέσιμη περίοδος Οικονομική Δραστηριότητα Όγκος Λιανικ ών Πωλήσεων (εκτός καυσίμων) -6,9-14,0-11,7-8,7-8,7-8,7-11,2 (9μην) Νέες εγγραφές ΙΧ Αυτοκινήτων -37,2-55,9-42,2-34,4-29,8-29,8-40,0 (10μην) Οικοδομική Δραστηριότητα -23,7-54,2-44,6-35,5-36,0-37,7-23,0 (8μην) Μεταποίηση -5,1-7,1-9,6-8,0-9,5-9,5-6,0 (9μην) Δείκ της Υπευθύνων Προμηθειών ΡΜΙ στη μεταποίηση 43,8 43,7 45,6 43,9 41,1 43,6 41,8 (Νοέμ) Δείκ της Οικονομικού Κλίματος 79,3 82,2 77,5 76,5 74,2 77,6 76,1 (11μην) Δείκ της Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Μεταποίηση 75,8 79,2 77,6 78,3 72,5 76,9 76,6 (11μην) Δείκ της Εμπιστοσύνης Καταναλωτών ,0 (11μην) Πιστωτική Επέκταση Ιδιωτικός Τομέας 0,0-0,4-1,2-2,2-3,1-3,1-4,8 (Οκτ) Επιχειρήσεις 1,1 1,1 0,2-0,9-2,0-2,0-5,6 (Οκτ) - Βιομηχανία -2,0-1,2-2,2 0,5 0,1 0,1-4,3 (Οκτ) - Κατασκευές 1,9-0,4-0,3-2,1-7,4-7,4-5,5 (Οκτ) - Τουρισμός 2,9 0,2 0,5-0,8-2,3-2,3-0,8 (Οκτ) Νοικοκυριά -1,2-1,9-2,5-3,1-3,9-3,9-4,1 (Οκτ) - Καταναλωτική Πίστη -4,2-4,6-5,8-6,5-6,4-6,4-5,2 (Οκτ) - Στεγαστικά Δάνεια -0,3-1,3-1,7-2,1-2,9-2,9-3,7 (Οκτ) Τιμές Δείκ της Τιμών Καταναλωτή 4,7 4,7 3,5 2,4 2,8 3,3 1,6 (Οκτ) Δομικ ός Πληθωρισμός 3,0 2,5 1,7 0,7 1,3 1,5-0,3 (Οκτ) Δείκ της Τιμών Διαμερισμάτων -4,7-5,4-4,9-4,3-5,9-5,1-11,7 (3o 3μην) Επιτόκια Ταμιευτηρίου 0,38 0,39 0,40 0,40 0,41 0,40 0,42 (Οκτ) Δάνεια προς επιχειρήσεις 6,14 6,88 7,35 7,73 7,88 7,46 7,45 (Οκτ) Καταναλωτικ ών Δανείων (σύνολο με επιβαρύνσεις) 11,64 12,25 12,51 12,68 12,04 12,37 10,64 (Οκτ) Στεγαστικών Δανείων (σύνολο με επιβαρύνσεις) 3,84 4,48 4,77 4,94 4,66 4,71 3,11 (Οκτ) Απόδοση 10-ετούς Ομολόγου 8,95 11,92 14,76 18,23 28,95 18,69 26,01 (Οκτ) ΑΕΠ σε σταθερές τιμές -3,5-8,0-7,3-5,0-7,5-6,9-6,7 (3ο 3μην) Κατανάλωση Νοικοκυριών -3,9-8,6-7,4-5,2-7,0-7,1-8,0 (2ο 3μην) Επενδύσεις -18,0-24,2-19,6-16,4-22,2-20,7-19,4 (2ο 3μην) Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 3,8-2,4 0,8 4,5-6,1-0,3-4,1 (2ο 3μην) Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών -4,8-9,8-4,5-3,8-14,2-8,1-12,3 (2ο 3μην) Ισοζύγιο Πληρωμών σε δις Εξαγωγές Αγαθών 17,1 4,3 9,5 15,1 20,2 20,2 16,1 (9μην) Εισαγωγές Αγαθών 45,4 11,9 23,7 36,0 47,5 47,5 31,7 (9μην) Εμπορικό Ισοζύγιο -28,3-7,6-14,2-21,0-27,2-27,2-15,7 (9μην) Ισοζύγιο Αδήλων Πόρων 6,3 0,6 1,2 7,1 8,8 8,8 13,7 (9μην) Aναλογία Αδήλων Πόρων προς Εμπορικό Έλλειμμα 22,3 7,5 8,6 34,0 32,4 32,4 88,0 (9μην) Ισοζύγιο Τρεχ/σών Συναλλαγών (κεφαλ. μεταβιβ.) -22,0-7,0-13,0-13,9-18,4-18,4-1,9 (9μην) Άμεσες Επενδύσεις (καθ. μεταβολή ροής) 0,7-0,3-0,7-1,6 0,03 0,03 2,0 (9μην) Επενδύσεις Χαρτοφυλακίου (καθ. μεταβολή ροής) -20,9-6,1-9,7-14,6-17,3-17,3-76,0 (9μην) Χρηματιστήριο Γενικός Δείκτης Τιμών ΧΑ 1.413, , ,1 798,4 680,4 680,4 809,14 (Νοέμ) (% μεταβολή ΓΔ) -35,6-25,8-10,8-45,7-51,9-51,9 18,6 Χρηματιστηριακή Αξία (% ΑΕΠ) 23,3 25,7 21,4 13,8 11,8 11,8 15,6 Πηγή: Τράπ εζα της Ελλάδος και ΕΛΣΤΑΤ.