Αιολική Ενέργεια & Natura 2000

Transcript

1 Σεμινάριο Καλές πρακτικές για τη διατήρηση και προστασία της βιοποικιλότητας κατά την ανάπτυξη αιολικών πηγών ενέργειας 30/11 1/12/2017 Αιολική Ενέργεια & Natura 2000 Φώτης Παπούλιας Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΓΔ Περιβάλλοντος, Τμήμα Προστασίας της Φύσης

2 Έγγραφο κατευθύνσεων της Επιτροπής "Αιολική ενέργεια και Natura 2000" (2011) Παροχή κατευθύνσεων ώστε τα έργα αιολικής ενέργειας να είναι συμβατά με τις απαιτήσεις των Οδηγιών για τη Φύση Παρουσίαση καλών πρακτικών σε σχέση με χωροθέτηση, σχεδιασμό, κατασκευή και λειτουργία των έργων με στόχο την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων τους στη βιοποικιλότητα Απευθύνεται σε: Αρμόδιες Αρχές (σχεδιασμός/αδειοδότηση έργων, προστ. περιοχές), εταιρείες, άλλους ενδιαφερόμενοι φορείς (ΜΚΟ, μελετητές, κλπ) Αναθεώρηση εγχειριδίου (έως το 2019) στα πλαίσια του Σχεδίου Δράσης

3 Περιεχόμενα (1) 1. Στόχος 2. Πληροφόρηση σχετικά με την αιολική ενέργεια στα πλαίσια της πολιτικής της ΕΕ για την κλιματική αλλαγή και την ενέργεια 3. Ανασκόπηση των Οδηγιών για τη φύση, ΕΙΑ / SEA και της διαδικασίας δέουσας εκτίμησης

4 Περιεχόμενα (2) 4. Παρουσίαση πιθανών επιπτώσεων από έργα αιολικής ενέργειας σε είδη και οικότοπους Επιπτώσεις από τις διάφορες φάσεις των έργων αιολικής ενέργειας Επιπτώσεις από διάφορα στοιχεία ενός έργου (ανεμογεννήτριες, δίκτυο διασύνδεσης κλπ.) Τύποι επιπτώσεων (προσκρούσεις, ενοχλήσεις ειδών, φαινόμενο "φράγματος", υποβάθμιση/καταστροφή οικοτόπων, κλπ) Αναφορά σε ιδιαίτερα ευαίσθητα/ευάλωτα είδη (πχ πτηνά, νυχτερίδες, θαλάσσια θηλαστικά) Αξιολόγηση του μεγέθους των επιπτώσεων Συσσωρευτικές επιπτώσεις

5 Περιεχόμενα (3) 5. Στρατηγικός σχεδιασμός έργων αιολικής ενέργειας σε ευρεία γεωγραφική κλίμακα Χωροθέτηση του έργου σε τόπους με μικρές ή καθόλου επιπτώσεις σε φύση και βιοποικιλότητα ο πρώτος στόχος του σχεδιασμού! Διασφάλιση πιο αποδοτικής και ολοκληρωμένης διαδικασίας λήψης αποφάσεων Αποφυγή καθυστερήσεων και δυσχερειών σε επίπεδο μεμονωμένων αιολικών πάρκων Παραδείγματα εφαρμογής σε διάφορα μέρη της ΕΕ

6 Περιεχόμενα (4) 6. Βήματα της διαδικασίας του Άρθρου 6 για έργα αιολικής ενέργειας που επηρεάζουν περιοχές Natura 2000 Στάδιο 1: πότε απαιτείται δέουσα εκτίμηση (screening) Στάδιο 2: διενέργεια Δέουσας Εκτίμησης Σκοπός Χρονική στιγμή Ποιος διενεργεί τη δέουσα εκτίμηση Πεδίο εφαρμογής (Scoping) και συλλογή πληροφοριών Εκτίμηση των επιπτώσεων στην περιοχή Natura 2000 Εξέταση μέτρων αντιμετώπισης των επιπτώσεων Μακροπρόθεσμη παρακολούθηση και προσαρμογή (adaptive management) Καταγραφή των συμπερασμάτων της ΔΕ Στάδιο 3: σε περίπτωση αρνητικών συμπερασμάτων εξέταση εναλλακτικών λύσεων Στάδιο 4: εξαιρέσεις για υπέρτατους λόγους δημοσίου συμφέροντος και αντισταθμιστικά μέτρα

7 Οφέλη στρατηγικού σχεδιασμού Έγκαιρη ενημέρωση και ανάμειξη στη διαδικασία όλων των εμπλεκομένων καλύτερες ευκαιρίες αποδοχής του έργου Συνολική εικόνα σχετικά με ζητήματα προστασίας της φύσης, δυνατότητα εξέτασης εναλλακτικών θέσεων για τη χωροθέτηση ενός αιολικού πάρκου Καλύτερη δυνατότητα χρήσης χωρικών δεδομένων (GIS "χάρτες ευαισθησίας") Δυνατότητα έγκαιρης εξέτασης πιθανών αντιμετώπισης των επιπτώσεων Καλύτερη ποιότητα ΣΜΠΕ/ΜΠΕ/ΔΕ Βελτιστοποίηση ωφελειών για τοπικές κοινωνίες Διασφάλιση αποτελεσματικής παρακολούθησης των επιπτώσεων

8 Παράδειγμα έγκαιρου στρατηγικού σχεδιασμού Περιφέρεια Drôme, Γαλλία Εκπόνηση στρατηγικού σχεδίου για την ανάπτυξη αιολικής ενέργειας για την περιοχή Στόχος η έγκαιρη καθοδήγηση των εμπλεκόμενων (Αρμόδιων Αρχών, επενδυτών, κλπ) για τα οφέλη, τους περιορισμούς και τη συλλογή αναγκαίων πληροφοριών για την εκπόνηση μελετών Καθορισμός ζωνών στην περιοχή με βάση: Περιοχές υψηλής, μέσης και χαμηλής δυνατότητας ανάπτυξης αιολικών πάρκων (πχ. αιολικό δυναμικό) Περιοχές υψηλής οικολογικής ευαισθησίας (χάρτες ευαισθησίας)

9 Συνθετικός χάρτης που συνδυάζει αιολικό δυναμικό, δημόσιες υποδομές, περιβαλλοντικές παραμέτρους, πολιτιστική κληρονομιά και τοπία. Οι ζώνες ταξινομούνται σε : - Περιοχές ευνοϊκές για αιολικά πάρκα (σκούρο πορτοκαλί) - Περιοχές μέτρια ευνοϊκές αλλά με περιορισμούς (ανοιχτό πορτοκαλί) - Περιοχές χαμηλού δυναμικού για τεχνικούς και περιβαλλοντικούς λόγους (κίτρινο), και - Ακατάλληλες περιοχές πχ χαμηλό αιολικό δυναμικό και σημαντικούς περιβαλλοντικούς περιορισμούς (γκρι).

10 Χρήση χαρτών ευαισθησίας Σημαντικό εργαλείο στα πλαίσια του χωροταξικού σχεδιασμού και της λήψης απόφασης Υπολογισμός ευαισθησίας συγκεκριμένης περιοχής σε σχέση με κάποιο είδος και σε σχέση με συγκεκριμένα έργα Αρκετά πρακτικά παραδείγματα RSPB bird sensitivity Scotland map

11 Εξέταση συσσωρευτικών επιπτώσεων Σχετική πρόνοια στις Οδηγίες ΕΙΑ, SEA και Οικοτόπων Επιπτώσεις από 1 μεμονωμένο έργο πιθανά μικρές αλλά από αριθμό έργων πιθανά μεγάλες Απαραίτητη η επιμέτρηση των συσωρευτικών επιπτώσεων από όλα τα υφιστάμενα ή προγραμματιζόμενα έργα στην περιοχή Η γεωγραφική κλίμακα εξαρτάται από το συγκεκριμένο έργο και την ευαισθησία χαρακτηριστικά της περιοχής πρέπει να είναι αρκετά ευρεία και να λαμβάνει υπόψη διασυνοριακές επιπτώσεις Μη ικανοποιητική εφαρμογή της πρόνοιας αυτής Περαιτέρω καθοδήγηση / ορισμός / τρόπος υπολογισμού, μέσω των κατευθυντήριων γραμμών της ΕΕ

12 Μέτρα αντιμετώπισης Σημαντικό μέρος της Δέουσας Εκτίμησης και της διαδικασίας λήψης απόφασης Πρέπει να αντιστοιχούν στο είδος των επιπτώσεων καθώς επίσης και τους στόχους διατήρησης για τα είδη και οικότοπους που προστατεύονται και επηρεάζονται από το έργο Μπορεί να αφορούν όλα τα στάδια του έργου σχεδιασμό, κατασκευή, λειτουργία, αποσυναρμολόγηση Πρέπει να βασίζονται σε επιστημονικά δεδομένα που να εγγυώνται την αποτελεσματικότητα τους Παρακολούθηση μέτρων απαραίτητη προϋπόθεση για διασφάλιση της προστασίας των ειδών και οικοτόπων

13 Απαραίτητες πληροφορίες που πρέπει να περιλαμβάνονται στα μέτρα αντιμετώπισης Λεπτομέρειες του προτεινόμενου μέτρου και του πώς θα αποφύγει ή μειώσει αρνητικές επιπτώσεις που έχουν εντοπιστεί Διευκρίνιση για το πώς θα εφαρμοστούν και από ποιον Χρονοδιάγραμμα εφαρμογής σε αντιστοιχία με το σχέδιο ή έργο (μερικά μέτρα ίσως πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή πριν ξεκινήσει η υλοποίηση του έργου) Λεπτομέρειες για το πώς θα γίνει η παρακολούθηση του μέτρου και πώς τα αποτελέσματα θα ληφθούν υπόψη για τη λειτουργία του αιολικού πάρκου

14 Παραδείγματα μέτρων αντιμετώπισης σε ανεμογεννήτριες Διάταξη αιολικών πάρκων προσεκτικός σχεδιασμός που να παίρνει υπόψη τους διαδρόμους πτηνών και νυχτερίδων Τοποθέτηση των Α/Γ σε μπλοκ (δημιουργία ζωνών ασφαλείας) Συγκέντρωση των Α/Γ σε σειρές παράλληλες αντί για κάθετες Κατασκευή αιολικών πάρκων τεχνικές ρυθμίσεις για να μειώνεται ο κίνδυνος πρόσκρουσης Ανάγκη να απομακρυνθούν πιθανές κούρνιες ή να τοποθετηθούν συσκευές κατά της κούρνιας Χρήση λιγότερων πτερυγίων ρότορα με χαμηλότερη ταχύτητα άκρου Αύξηση της ορατότητας του ρότορα (χρήση χρωμάτων, φώτων) Λιγότερες αλλά μεγαλύτερες Α/Γ Χρονική περίοδος κατασκευής (αποφεύγοντας περιόδους αναπαραγωγής, μετανάστευσης) Λειτουργία Διακοπή των Α/Γ ή περιορισμένη διάρκεια σε κρίσιμες περιόδους Μείωση ταχύτητας του ρότορα

15 Διαδικασία λήψης μέτρων αντιμετώπισης επιπτώσεων Ιεραρχία μέτρων Van der Grift, E.A., van der Ree, R., Fahrig, L. et al. Biodivers Conserv (2013)

16 Παρακολούθηση επιπτώσεων και αποτελεσματικότητας μέτρων (1) Απαραίτητο στοιχείο της όλης διαδικασίας Συλλογή στοιχείων αρχικής κατάστασης για σύγκριση (έρευνες προ κατασκευής) πχ: πληροφορίες για τη δραστηριότητα των πτηνών τουλάχιστον για ένα από τα ακόλουθα: 2 πλήρεις περιόδους Ή όποια διάρκεια περιόδου ταιριάζει στο είδος του υπό μελέτη πτηνού Μελέτη και παρακολούθηση ενός από τα παρακάτω: Ολόκληρη η περιοχή ανάπτυξης του αιολικού πάρκου Ένα αρκετά μεγάλο και αντιπροσωπευτικό δείγμα της περιοχής

17 Παρακολούθηση επιπτώσεων και αποτελεσματικότητας μέτρων (2) Μετά την κατασκευή: πχ: Πληροφορίες σχετικά με τη δραστηριότητα των άγριων πτηνών για τουλάχιστον 5 χρόνια μετά την κατασκευή του αιολικού πάρκου Προβλεπόμενος αριθμός πτηνών που ενδέχεται να θανατωθούν ύστερα από πρόσκρουση σε Α/Γ Παράγοντες που αυξάνουν ή μειώνουν τον κίνδυνο πρόσκρουσης σε Α/Γ, πχ. σχέδιο και θέση Α/Γ ή εποχή Τα παραπάνω βοηθούν να διαπιστωθεί η αποτελεσματικότητα των εφαρμοζόμενων μέτρων

18 Σεμινάριο στη Γαλλία για αιολικά πάρκα και βιοποικιλότητα, 21-22/11/2017, Μπορντώ Σκοπός η ενημέρωση για την υφιστάμενη γνώση σχετικά με πιθανές επιπτώσεις και τρόπους εκτίμησης και αντιμετώπισης, Καλό παράδειγμα συνεργασίας μεταξύ του Γαλλικού Οργανισμού για το Περιβάλλον και την Ενέργεια (ADEME), του Γαλλικού Υπουργείου Περιβάλλοντος (MTES), 2 ενώσεων εταιρειών αιολικής ενέργειας (SER και FEE) και της LPO (Birdlife Γαλλία)

19 Κύρια ζητήματα που συζητηθηκαν Δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης μεταξύ επενδυτών και ΜΚΟ. Βελτίωση γνώσης σχετικά με ΔΕ, ΜΠΕ, ΣΜΠΕ: Χερσαίες εγκαταστάσεις: ειδικές ανάγκες για νυχτερίδες, νυχτερινά μεταναστευτικά, αρπακτικά, συσσωρευτικές επιπτώσεις. Θαλάσσιες εγκαταστάσεις: ανάγκες για παρενόχληση κητωδών και θνησιμότητα πτηνών. Εμπειρία από UK, NL, DE, DK Σύνταξη χαρτών ευαισθησίας Χρήση διαθέσιμων νέων τεχνολογιών: GPS, ραντάρ, μοντελοποίηση, απόκριση σε πραγματικό χρόνο Χρήση τοπικών στοιχείων παρακολούθησης για το σχεδιασμό μέτρων αντιμετώπισης Αναγνώριση θετικών συνεπειών (πχ δημιουργία οικοτόπων για ψάρια)

20 Παράδειγμα: Χρήση ραντάρ 3D για προειδοποίηση σε πραγματικό χρόνο: Projet 3DFligtTrack : Ραντάρ 3D για την ανίχνευση ορνιθοπανίδας πτήση μεταναστευτικών ή καθιστικών ειδών Ακριβές σύστημα προειδοποίησης για αυτόματο έλεγχο των Α/Γ ώστε να μειωθεί η θνησιμότητα πτηνών που μπορεί να προσκρούσουν στα πτερύγια των Α/Γ Χρήσιμο ιδίως θαλάσσια αιολικά πάρκα

21 EP Pilot Project "Reviewing and mitigating the impacts of renewable energy developments on habitats and species protected under Birds and Habitats Directives" Επιχορήγηση από Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Χρονική διάρκεια 2 χρόνια ( ) Δράσεις προγράμματος: Task 1: Evaluation of Member States of shortcomings in the decision making on the planning and authorisation of renewable energy projects with a potential impact on habitats and species protected under the nature legislation. Task 2: Review the existing "EU guidance on wind energy developments and Natura 2000" and provide proposals for its update.

22 Δράσεις προγράμματος (cont.): Task 3: Review the potential impacts of other renewable energy sources on habitats and species protected under nature legislation and present effective mitigation strategies Task 4: Development of a toolkit with options for the criteria and the methodology necessary for the preparation of wildlife sensitivity maps Task 5: Impacts of bioenergy developments Task 6: Promotion of the outcomes of the contract (σεμινάρια σε όλα τα ΚΜ) Στόχος η όσο το δυνατό μεγαλύτερη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων στα ΚΜ

23 Άλλες σχετικές δράσεις Guidance "Energy transmission infrastructure and EU Nature legislation" Gas and oil transmission and distribution facilities Electricity transmission and distribution facilities Impacts of energy grids on Natura 2000 and EU protected species, mitigation, permitting, strategic planning, marine infrastructure Action Plan for the Conservation of Bat Species in the European Union Guidelines for consideration of bats in wind farm projects for assessing potential impacts of wind farms on bats was adopted by EUROBATS in 2006.

24 Περισσότερες πληροφορίες /management/guidance_en.htm Ευχαριστώ!