Έλενα Λεμεσίου Φεβρουάριος 2015

Transcript

1 Έλενα Λεμεσίου Φεβρουάριος 2015

2 Στην Γενική Αίματος αξιολογούνται ποσοτικά και μορφολογικά τα έμμορφα στοιχεία του αίματος Η «γενική αίματος» αποτελεί τη συνηθέστερα χρησιμοποιούμενη εργαστηριακή εξέταση στην κλινική πράξη Ο προσδιορισμός των αιματολογικών παραμέτρων που περιλαμβάνονται σε αυτήν είναι χρήσιμος για τη διάγνωση απλών καθημερινών νοσημάτων, αλλά και σοβαρών νοσημάτων Αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο για την παρακολούθηση της πορείας και της εφαρμοζόμενης θεραπείας πολλών οξέων και χρόνιων νοσημάτων.

3

4 Αιματολογικοί Αναλυτές Το αντιπηκτικό εκλογής για τη μέτρηση των έμμορφων στοιχείων του αίματος είναι ένα από τα άλατα του EDTA ( αιθυλενο-διαμινο-τετραοξεικό οξύ) δεν επηρεάζει τον αριθμό των κυττάρων και το μέγεθός τους και εμποδίζει τη συσσώρευση των αιμοπεταλίων Mέθοδοι ανάλυσης των αιματολογικών αναλυτών είναι: Μεταβολή ηλεκτρικής αντίστασης οπής Αρχή σκεδασμού ακτίνας φωτός (light-scatter) Κυτταροχημεία ροής Κυτταρομετρία φθορισμού (φθοριοχρώματα)

5 Αιματολογικοί Αναλυτές Ιστογράμματα Κατανομές συχνότητας μιας παραμέτρου (κατ όγκον ανάλυση) Νεφελογράμματα ή κυτταρογράμματα ή στικτογράμματα Απεικονίζονται οι πληθυσμοί των κυττάρων που πέρασαν από την οπή μέτρησης, με τη μορφή νεφελωμάτων

6

7

8 Για τη σωστή ερμηνεία των παραμέτρων που βλέπουμε πρέπει απαραίτητα να γνωρίζουμε ότι οι φυσιολογικές τιμές μεταβάλλονται με το Φύλο την Ηλικία και την εθνικότητα Δεν πρέπει να ξεχνά κανείς ότι τα αποτελέσματα των εξετάσεων ενδέχεται να επηρεαστούν από παραμέτρους όπως: συνθήκες λήψης και επεξεργασίας του αιματολογικού δείγματος (πχ. παρουσία πήγματος, χρήση ακατάλληλου αντιπηκτικού, ατελής ανάδευση) ή να επηρεαστούν παροδικά από ανεξάρτητες καταστάσεις (πχ. λήψη φαρμάκων)

9

10 Εξέταση Μονάδα μέτρησης Φυσιολογικές τιμές Hb (Hemoglobin) Αιμοσφαιρίνη g/dl A: Γ: Κύριο συστατικό των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Δεσμεύει και μεταφέρει οξυγόνο από τους πνεύμονες στους ιστούς και διοξειδίο του άνθρακα από τους ιστούς στους πνεύμονες. Ρύθμιση της οξεοβασικής ισορροπίας του αίματος. Καθοριστική μέτρηση για αξιολόγηση διαφόρων μορφών αναιμίας Hct (Hematocrit) Αιματοκρίτης % A: Γ: Καθορίζει την εκατοστιαία αναλογία του όγκου των ερυθρών αιμοσφαιρίων στον συνολικό όγκο του αίματος. RBC (Red Blood Cells) Αριθμός Ερυθρών αιμοσφαιρίων x10^12/l ή Εκατομ. /mm 3 A: Γ: Μεταφέρουν αιμοσφαιρίνη

11 The rule of thumb

12

13

14

15 Εξέταση Μονάδα μέτρησης Φυσιολογικές τιμές MCV (Mean Cell Volume) Μέσος όγκος ερυθρών αιμοσφαιρίων Fl (femtolitre) To MCV ανιχνεύει με ακρίβεια κάθε γενική αύξηση ή μείωση του όγκου-μεγέθους του ερυθρού Διαφορική διάγνωση αναιμιών Μικροκυττάρωση Μάκροκυττάρωση MCH (Mean Cell Haemoglobin) Μέση περιεκτικότητα Αιμοσφαιρίνης pg Η μέση αιμοσφαιρίνη του ερυθρού. Δείχνει την ποσότητα της αιμοσφαιρίνης, που περιέχεται στο ερυθρό αιμοσφαίριο. Ελάττωση MCH, λόγω αδυναμίας σύνθεσης φυσιολογικής ποσότητας αιμοσφαιρίνης Υποχρωμία Αυξάνεται ή μειώνεται αντίστοιχα με το MCV

16 Εξέταση MCHC (Mean Cell Haemoglobin Concentration) Μέση πυκνότητα Αιμοσφαιρίνης RDW (Red cell Distribution Width) Εύρος κατανομής μεγέθους Ερυθρών αιμοσφαιρίων Retics ΔΕΚ Δικτυοερυθροκύτταρα Απόλυτος αρ ΔΕΚ Μονάδα μέτρησης Φυσιολογικές τιμές g/dl % % x10^9/l 1-2, Δείκτης της μέσης πυκνότητας αιμοσφαιρίνης σε ένα δεδομένο όγκο ερυθρών Μειώνεται αντίστοιχα με MCV & MCH Αυξάνεται στη Σφαιροκυττάρωση Παρουσιάζει την κατανομή των όγκων των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Αποτελεί δείκτη της ανισοκυττάρωσης, των διακυμάνσεων δηλαδή του μεγέθους των ερυθρών αιμοσφαιρίων Άωρα ερυθρά αιμοσφαίρια. Αξιολόγηση της ερυθροποιητικής δραστηριότητας του μυελού των οστών στην αναιμία Δείκτης αυξημένης παραγωγής (απώλεια, αιμόλυση)

17 Διαταραχές RBC Hb Hct Αύξηση Αφυδάτωση Μυελουπερπλαστικά σύνδρομα Συγγενείς καρδιοπάθειες Κάπνισμα Χρ. Αποφρακτική πνευμονοπάθεια Διαβίωση σε υψόμετρο Αιμοσφαιρινοπάθειες (μόνον RBC) Μείωση Αναιμίες μικροκυτταρικές μακροκυτταρικές ορθόκυτταρικές Απώλεια Σφάλματα στη μέτρηση: Μικροπήγματα, Αιμόλυση, Μικροκυττάρωση, σχιστοκυττάρωση, Ψυχροσυγκολλητίνες Μεγάλα ΑΜΠ, Λευκοκυττάρωση, κρυοσφαιρίνες, φυσαλίδες, σωματίδια, μικρόβια

18 Διαταραχές MCV Μικροκυττάρωση Σιδηροπενία Θαλασσαιμία Σιδηροβλαστική αναιμία Αναιμία χρ. Νόσου Oρθοκυττάρωση Αναιμία χρόνιας νόσου Αιματολογικές κακοήθειες Καρκίνος Νεφρική ανεπάρκεια Νοσήματα του συνδετικού ιστού Ενδοκρινολογικά νοσήματα Αιμολυτική αναιμία Μακροκυττάρωση Έλλειψη βιταμινών Β12, Φυλλικού οξέος Βιταμίνη C Έλλειψη χαλκού Αλκοολισμός Αυξημένα ΔΕΚ Ηπατοπάθειες Διαταραχές MCH όπως MCV Διαταραχές MCHC όπως MCH σφαιροκυττάρωση

19

20

21 Λευκά αιμοσφαίρια /Λευκοκυτταρικός τύπος Εξέταση WBC (White Blood Cells) Λευκά αιμοσφαίρια NEUT Ουδετερόφιλα Πολυμορφοπύρηνα Μονάδα μέτρησης Φυσιολογικές τιμές χ10^9/l % LYMPH Λεμφοκύτταρα % MONO Μονοκύτταρα % 2-10 EOS Ηωσινόφιλα % 1-6 BASO Βασεόφιλα % 1-2 Απόλυτοι αριθμοί # /mm 3 ή 2,0 7.5 x 10^9/L /mm 3 1,0 4,5 x 10^9/L 0,200 0,800 /mm 3 0,2-0,8 x 10^9/L ,400 /mm 3 0,04 0,4 x 10^9/L < 0,100 /mm 3 <0,1 x 10^9/L

22 Λευκά αιμοσφαίρια /Λευκοκυτταρικός τύπος Αναστροφή τύπου Ονομάζουμε την διαταραχή στη ποσοτική σχέση Ουδετεροφίλων κ Λεμφοκυττάρων Οφείλετε είτε σε μείωση των ουδετερόφιλων είτε σε αύξηση των λεμφοκυττάρων Αναφερόμαστε πάντα στον απόλυτο αριθμό Απόλυτος αριθ = αριθμός λευκών χ ποσοστό του κυττάρου/100 πχ. 7000WBC x 50% lymph/100 = 3500 lymphocytes

23

24

25

26 Εξέταση PLT Αιμοπετάλια θρομβοκύτταρα MPV Mean platelet volume Μέσος όγκος αιμοπεταλίων PDW Platelet distribution width Εύρος κατανομής αιμοπεταλίων Μονάδα μέτρησης X 10^9 / L /mm 3 Φυσιολογικές τιμές Μικρά απύρηνα κύτταρα υπεύθυνα για τη δημιουργία θρόμβου Δείκτες μεγέθους των αιμοπεταλίων Αυξημένα είναι ενδεικτικά παραγωγής νεαρών αιμοπεταλίων Πηγή φυσιολογικών τιμών : Oxford Handbook of CLINICAL HAEMATOLOGY Third edition 2010

27

28

29

30 Μικροσκοπική εξέταση

31 Ερυθρά σειρά Ανισοποικιλοκυττάρωση Μικροκυττάρωση Υποχρωμία Μακροκυττάρωση Στοχοκύτταρα Δακρυοκύτταρα Βασεόφιλή στίξη Εχινοκυττάρωση Αναιμίες Κυρίως Θαλασσαιμίες Σιδηροπενική αναιμία θαλασσαιμίες Έλλειψη Β12, φυλλικού, Φαρμακα, κίρωση, αλκοολισμός θαλασσαιμίες Μυελουπερπλαστικά σύνδρομα Σπληνομεγαλία Αιμοσφαιρινοπάθειες Ουραιμία, πιθανόν τεχνικό λάθος Κερματισμένα ερυθρά ή σχιστοκύτταρα Μικροαγγειοπαθητική αιμόλυση (sos)

32 Λευκά αιμοσφαίρια /Λευκοκυτταρικός τύπος Left shift Στροφή αριστερά Είναι η παρουσία στο περιφερικό αίμα πρόδρομων μορφών της κοκκιώδους σειράς Τοξική κοκκίωση Toxic granulation Η παρουσία αυξημένων κ πιο έντονων κοκκίων στο στα ουδετερόφιλα Ραβδοπύρηνα Μεταμυελοκύτταρα Μυελοκύτταρα Προμυελοκύτταρα Ουδετερόφιλα Μικροβιακές λοιμώξεις Τραύμα, έγκαυμα Έμφραγμα μυοκαρδίου Σπληνεκτομή Κύηση Καρκίνος Αιματολογικές κακοήθειες Αυξητικοί παράγοντες Μικροβιακές λοιμώξεις Φλεγμονή Αυξητικοί παράγοντες

33 Λευκά αιμοσφαίρια /Λευκοκυτταρικός τύπος Διεγερμένα λεμφοκύτταρα Μονοκυτταροειδή Μορφολογικές αλλοιώσεις των λεμφοκυττάρων μετά από αντιγονικό ερεθισμό Ιογενείς λοιμώξεις Σύφιλη Τοξοπλάσμωση Reactive lymphocytes Άτυπα λεμφοκύτταρα Atypical lymphocytes Πολυκατάτμητα πολυμορφοπύρηνα Hyper segmented polymorphs Rouleaux Ως άνω Πολύλοβος πυρήνας πολυμορφοπύρηνων Νομισματοειδείς στήλες ερυθρών Μεγαλοβλαστική αναιμία Λήψη υδροξιουρίας Αυξημένες γ-σφαιρίνες Π. Μυέλωμα Βλάστες (sos) Blast cells Παθολογικές άωρες μορφές κυττάρων Λευχαιμίες Μυελοδυπλαστικά σύνδρομα

34 Αιμοπετάλια Διαταραχές στον αριθμός των αιμοπεταλίων χρήζει πάντα μικροσκόπησης Μεγάλα Αιμοπετάλια Πολλαπλές αιτίες ψευδούς αύξησης ή μείωσης των ΑΜΠ Νεαρά Αιμοπετάλια Γιγάντια Αιμοπετάλια Νεαρά Αιμοπετάλια Μυελουπερπλαστικά σύνδρομα Κληρονομικές διαταραχές των ΑΜΠ Ομάδες Αιμοπεταλίων Σωροί Αιμοπεταλίων Τεχνικό σφάλμα (λόγω EDTA)

35

36 Γενικό συμπέρασμα Οι αυτόματοι αιματολογικοί αναλυτές προσφέρουν γρήγορα και αξιόπιστα αποτελέσματα Ο γιατρός που εγκρίνει το αποτέλεσμα μιας γενικής αίματος πρέπει να γνωρίζει καλά τα τεχνικά χαρακτηριστικά του αναλυτή που χρησιμοποιεί, για να μπορεί να αξιολογεί τα ευρήματα και να αναγνωρίζει και να διορθώνει τις ψευδείς μετρήσεις H παραδοσιακή αιματολογία δεν μπορεί να καταργηθεί και οι αυτόματοι αναλυτές δεν μπορούν να λειτουργήσουν ανεξάρτητα από το οπτικό μικροσκόπιο

37 Βασικό συμπέρασμα Όταν βλέπουμε μια Γενική Αίματος αξιολογούμε την κάθε παράμετρο ξεχωριστά αλλά και όλες μαζί σε συνδυασμό και πάντα σε σχέση με την κλινική εικόνα και το ιστορικό του ασθενή

38