Εξέλιξη ελληνικών τραπεζικών καταθέσεων κατά τη διάρκεια των ετών

Transcript

1 Εξέλιξη ελληνικών τραπεζικών καταθέσεων κατά τη διάρκεια των ετών Γκούμας Στράτος. Πτυχιούχος Οικονομολόγος. MSc Εφαρμοσμένη Οικονομική και Χρηματοοικονομική (Ε.Κ.Π.Α./ Τμήμα Οικονομικών) Team Site: A.E.A.C. Co. Project Manager-Site Administrator My Blog. 18/04/2011 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι τραπεζικές καταθέσεις αποτελούν ένα βασικό οικονομικό συστατικό για την σταθερότητα του τραπεζικού και του οικονομικού συστήματος. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα η επάρκεια των τραπεζικών καταθέσεων συνιστά μια βασική παράμετρο για την ευημερία της κοινωνίας καθώς χρησιμοποιούνται για να καλύψουν τις υποχρεώσεις των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων μέσω του τραπεζικού δανεισμού. Όλες οι οικονομικές μονάδες αποταμιεύουν χρήματα είτε για μελλοντική κατανάλωση είτε για επενδύσεις είτε για την στήριξη της οικονομίας. Το τραπεζικό σύστημα είναι ικανό να στηρίξει σε σημαντικό βαθμό τις παραγωγικές δυνάμεις και την ανάπτυξη ενός κράτους με την προϋπόθεση ότι τα κεφάλαια που διαθέτει θα τα αξιοποιήσει ορθά διοχετεύοντάς τα στην πραγματική οικονομία και όχι για κερδοσκοπικές κινήσεις, το οποίο δυστυχώς έχει συμβεί αρκετές φορές ώστε να εξασφαλιστούν περισσότερα κέρδη εκμεταλλευόμενο τις δυσμενείς συνθήκες. Σε ένα κόσμο αβεβαιότητας οι αποταμιεύσεις- καταθέσεις αποτελούν ένα εργαλείο που παρέχει ασφάλεια στα νοικοκυριά-επιχειρήσεις-επενδυτές έτσι ώστε σε περιόδους οικονομικής αστάθειας και κρίσης να υπάρχουν χρηματικά διαθέσιμα για την αντιμετώπιση των δυσκολιών που μπορεί να ανακύψουν. Οι μακροοικονομικές αναλύσεις έχον δείξει ότι η αποταμίευση ενός ποσοστού 15%-25% του εισοδήματος είναι ιδανική για την σταθερότητα και εξέλιξη του οικονομικού-κοινωνικού συστήματος, αρκεί βεβαίως να επικρατεί ευνοϊκό κλίμα, ειδάλλως τα ποσοστά αυτά μεταβάλλονται σημαντικά αναλόγως την εκάστοτε κατάσταση που επικρατεί.

2 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην παρουσίαση αυτή θα εξετάσουμε την διαχρονική μεταβολή των καταθέσεων κατά τα έτη , ενώ παράλληλα σχολιάζουμε την επίδραση των εκάστοτε πολιτικών-οικονομικών γεγονότων στο ύψος των καταθέσεων. Έχουμε σχεδιάσει επίσης, πίνακες με στατιστικά στοιχεία και συγκεντρωτικά γραφήματα για να γίνει πιο κατανοητή η μεταβολή των μεγεθών μας. ΔΕΔΟΜΕΝΑ Τα δεδομένα μας είναι σε μηνιαία βάση από το έτος 2001 έως το 2010 και έχουν αντληθεί από τα στοιχεία που διαθέτει η Τράπεζα της Ελλάδος. Έχουμε συμπεριλάβει το σύνολο των καταθέσεων των νοικοκυριών, των επιχειρήσεων (χρηματοπιστωτικές, μη χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές), της κυβέρνησης καθώς και το γενικότερο σύνολό τους. Το ύψος των καταθέσεων αναφέρεται μόνο για τους κατοίκους του εσωτερικού δίχως να έχουν συμπεριληφθεί οι κάτοικοι που διαμένουν εκτός Ελλάδος. Ως καταθέσεις, σύμφωνα με τις πληροφορίες της Τράπεζας της Ελλάδος, έχουν οριστεί οι καταθέσεις όψεως, προθεσμίας, ταμιευτήριου και τα repos. Στους παρακάτω πίνακες 1 έχουν διαχωριστεί τα στοιχεία ανά έτος και ανά οικονομική μονάδα. 1 Τα ποσά των πινάκων που ακολουθούν είναι στρογγυλοποιημένα στον πλησιέστερο ακέραιο αριθμό.

3 ΕΤΟΣ σε εκατομμύρια ευρώ. Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαϊ Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ Απόλυτη Μεταβολή και από ,32% 0,72% 1,40% 1,85% ,08% 1,62% -2,17% 1,12% ,26% 0,44% 11,12% 2,47% ,78% 3,77% -15,86% 0,18% ,33% 2,31% -0,06% 1,50% ,70% 0,94% 2,08% 1,10% ,21% 0,97% -5,65% 0,61% ,10% 0,10% -3,13% 1,32% ,59% -0,54% 8,03% 1,79% ,92% -0,28% 8,17% 0,55% ,96% 4,13% 13,05% 1,44% ΕΤΟΣ 2001 ευρώ) * Κυβέρνηση 38 13,55% 5,17% 4,41% Νοικοκυριά ,99% 1,29% 79,62% Επιχειρήσεις ,23% 1,54% 15,97% Σύνολο καταθέσεων ,82% 1,27% * Η Μεταβολή υποδεικνύει την μέση μηνιαία μεταβολή των καταθέσεων.

4 ΕΤΟΣ σε εκατομμύρια ευρώ. Απόλυτη Μεταβολή και από Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαϊ Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ ,22% -2,38% -9,55% -2,61% ,39% 1,17% -6,31% 2,35% ,71% -0,28% -0,47% -1,61% ,12% -0,15% 4,24% 1,87% ,40% 0,01% -4,97% -1,63% ,82% 0,04% 3,41% 0,90% ,90% 0,21% 0,57% 0,59% ,58% 0,99% 0,44% -0,13% ,24% 1,19% -0,76% 1,10% ,67% -0,72% 1,27% -0,10% ,35% -1,93% 5,54% -2,29% ,39% 0,59% 6,35% 0,56% ΕΤΟΣ 2002 ευρώ) * Κυβέρνηση 21-20,87% 3,74% 5% Νοικοκυριά ,08% -0,11% 79,52% Επιχειρήσεις -29 8,85% -0,02% 15,48% Σύνολο καταθέσεων ,51% -0,08% * Η Μεταβολή υποδεικνύει την μέση μηνιαία μεταβολή των καταθέσεων.

5 ΕΤΟΣ σε εκατομμύρια ευρώ. Απόλυτη Μεταβολή και από Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαϊ Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ ,99% -1,25% -2,77% 0,56% ,63% -0,90% -1,07% -1,96% ,12% -1,33% 0,89% -0,22% ,07% 0,71% 2,52% -0,18% ,18% -1,28% -0,68% 0,06% ,58% 0,81% 4,98% 1,57% ,62% -0,31% -0,65% -0,33% ,96% 0,58% 3,27% 1,32% ,28% -1,18% 6,32% 0,09% ,57% -0,15% -1,19% -0,76% ,69% 0,28% -3,64% 0,59% ,69% 3,53% 3,34% 1,14% ΕΤΟΣ 2003 ευρώ) * Κυβέρνηση 39-33,54% 4,57% 4,50% Νοικοκυριά -51 0,66% -0,04% 77,44% Επιχειρήσεις ,25% 0,94% 18,06% Σύνολο καταθέσεων 198 1,29% 0,16% * Η Μεταβολή υποδεικνύει την μέση μηνιαία μεταβολή των καταθέσεων.

6 ΕΤΟΣ σε εκατομμύρια ευρώ. Απόλυτη Μεταβολή και από Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαϊ Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ ,62% -0,40% -2,11% -0,10% ,35% -0,66% 4,34% 3,79% ,33% 0,50% 2,23% -2,64% ,90% 0,63% 1,19% 3,27% ,72% 0,69% -4,08% 0,81% ,66% 3,38% -2,69% 1,27% ,24% 0,61% 2,64% 0,47% ,33% 0,18% -0,74% -0,07% ,29% 1,37% 3,24% 2,79% ,96% 0,41% -0,22% -1,35% ,10% -0,09% 2,68% 0,31% ,14% 2,68% 0,29% 0,68% ΕΤΟΣ 2004 ευρώ) * Κυβέρνηση 75 2,29% 7,76% 5,53% Νοικοκυριά ,05% 0,77% 76,05% Επιχειρήσεις 136 8,89% 0,56% 18,41% Σύνολο καταθέσεων ,53% 0,77% * Η Μεταβολή υποδεικνύει την μέση μηνιαία μεταβολή των καταθέσεων.

7 ΕΤΟΣ σε εκατομμύρια ευρώ. Απόλυτη Μεταβολή και από Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαϊ Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ ,35% 0,60% -4,79% 0,32% ,56% 1,05% 1,45% 3,13% ,05% 0,24% 0,76% -2,16% ,67% 1,50% -0,28% 3,36% ,45% 0,35% 2,02% 1,69% ,72% 2,28% 9,53% 0,40% ,87% 0,39% -3,85% 0,10% ,58% 0,72% 0,83% 0,25% ,31% 1,19% 3,50% 4,67% ,16% 1,42% 5,52% 1,65% ,10% 1,16% -1,18% 1,34% ,68% 3,95% 2,99% 0,37% ΕΤΟΣ 2005 ευρώ) * Κυβέρνηση 64-4,49% 8,59% 5,17% Νοικοκυριά ,14% 1,24% 76,90% Επιχειρήσεις ,76% 1,38% 17,93% Σύνολο καταθέσεων ,63% 1,26% * Η Μεταβολή υποδεικνύει την μέση μηνιαία μεταβολή των καταθέσεων.

8 ΕΤΟΣ σε εκατομμύρια ευρώ. Απόλυτη Μεταβολή και από Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαϊ Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ ,66% -0,43% -3,77% 1,24% ,73% 0,98% -1,73% -0,92% ,52% 0,63% 2,89% 0,80% ,27% 1,40% -3,19% 0,04% ,41% 0,59% 1,31% 3,92% ,32% 1,38% 9,00% -0,60% ,89% 0,55% -2,95% -0,02% ,03% 0,51% -1,62% 0,55% ,65% 0,42% -1,42% 0,47% ,97% -0,57% 1,98% 0,56% ,40% 0,00% 3,60% -0,66% ,27% 3,79% 6,20% 3,69% ΕΤΟΣ 2006 ευρώ) * Κυβέρνηση 5-38,27% 5,59% 4,40% Νοικοκυριά ,04% 0,77% 77,81% Επιχειρήσεις ,15% 0,86% 17,79% Σύνολο καταθέσεων ,89% 0,76% * Η Μεταβολή υποδεικνύει την μέση μηνιαία μεταβολή των καταθέσεων.

9 ΕΤΟΣ σε εκατομμύρια ευρώ. Απόλυτη Μεταβολή και από Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαϊ Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ ,10% -0,25% -3,45% 0,45% ,86% 0,46% -1,54% 1,91% ,04% 1,73% 4,06% 2,21% ,65% 0,86% -0,55% -1,07% ,19% -0,01% 1,14% 1,44% ,36% 3,27% 5,95% 2,05% ,96% -0,33% 11,65% 1,33% ,02% 0,67% -3,03% 0,12% ,27% 0,57% -1,36% -0,04% ,24% 0,05% -2,56% -0,37% ,43% 0,71% 4,86% 1,30% ,20% 4,01% 1,43% 3,28% ΕΤΟΣ 2007 ευρώ) * Κυβέρνηση 86-15,70% 3,38% 4,54% Νοικοκυριά ,58% 0,98% 76,78% Επιχειρήσεις ,85% 1,38% 18,69% Σύνολο καταθέσεων ,77% 1,05% * Η Μεταβολή υποδεικνύει την μέση μηνιαία μεταβολή των καταθέσεων.

10 ΕΤΟΣ σε εκατομμύρια ευρώ. Απόλυτη Μεταβολή και από Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαϊ Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ ,44% 0,13% -3,69% 0,09% ,93% 0,87% -0,19% 0,96% ,51% 0,82% 4,55% 1,05% ,37% 2,17% -3,58% 1,09% ,53% 0,87% 2,55% 1,20% ,59% 1,40% 4,77% 2,22% ,60% 1,41% -4,41% 0,11% ,12% 1,34% 3,26% 1,80% ,31% 1,21% 5,67% 1,59% ,72% 2,61% 0,63% 2,79% ,53% 0,85% -1,35% 0,43% ,09% 2,20% -0,92% 0,86% ΕΤΟΣ 2008 ευρώ) * Κυβέρνηση 104-2,20% 1,89% 4,03% Νοικοκυριά ,90% 1,32% 77,57% Επιχειρήσεις ,80% 0,61% 18,40% Σύνολο καταθέσεων ,00% 1,18% * Η Μεταβολή υποδεικνύει την μέση μηνιαία μεταβολή των καταθέσεων.

11 ΕΤΟΣ σε εκατομμύρια ευρώ. Απόλυτη Μεταβολή και από Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαϊ Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ ,45% 1,49% -3,62% 0,51% ,67% 0,72% -1,91% 0,18% ,37% 0,32% 0,70% 0,42% ,21% 1,51% 2,31% 1,74% ,76% 0,00% -4,41% -0,77% ,07% 1,20% 7,35% 2,41% ,01% -0,39% -5,21% -1,76% ,51% 0,33% 2,99% 0,81% ,15% -0,03% 3,60% 0,81% ,00% -0,15% -4,77% -1,28% ,40% -0,78% 1,16% -0,42% ,78% 1,81% -1,02% 1,42% ΕΤΟΣ 2009 ευρώ) * Κυβέρνηση -27-3,42% -0,12% 3,36% Νοικοκυριά 953 4,61% 0,50% 79,80% Επιχειρήσεις 127 0,01% -0,24% 16,84% Σύνολο καταθέσεων 799 3,54% 0,34% * Η Μεταβολή υποδεικνύει την μέση μηνιαία μεταβολή των καταθέσεων.

12 ΕΤΟΣ σε εκατομμύρια ευρώ. Απόλυτη Μεταβολή και από Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαϊ Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ ,45% -0,96% -7,78% -2,14% ,96% -1,11% -2,82% -1,02% ,68% -0,69% -2,08% -0,90% ,23% -2,70% 0,01% -2,45% ,91% -1,50% 0,89% 0,08% ,75% -2,50% 3,43% -0,83% ,41% -0,84% -8,04% -2,63% ,13% 0,04% 1,94% 0,09% ,57% -0,55% 2,44% 2,65% ,87% -0,05% -3,63% -1,86% ,30% -1,69% 1,71% -1,20% ,69% 0,04% 0,83% 0,38% ΕΤΟΣ 2010 ευρώ) Κυβέρνηση ,32% 6,15% 4,78% Νοικοκυριά ,01% -1,04% 79,59% Επιχειρήσεις ,73% -1,09% 15,63% Σύνολο καταθέσεων ,53% -0,82% * Η Μεταβολή υποδεικνύει την μέση μηνιαία μεταβολή των καταθέσεων.

13 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟ ΓΡΑΦΗΜΑ ΚΑΤΑΘΕΣΕΩΝ Καταθεσεις ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Ιαν-01 Ιαν-02 Ιαν-03 Ιαν-04 Ιαν-05 Ιαν-06 Ιαν-07 Ιαν-08 Ιαν-09 Ιαν-10 Μηνας

14 ΣΧΟΛΙΑ Από τα δεδομένα των πινάκων και το συγκεντρωτικό γράφημα παρατηρούμε τα εξής 1) Το συνολικό ύψος των καταθέσεων, κατά τη διάρκεια των υπό εξέταση ετών, ακολουθεί μια συνεχόμενη ανοδική πορεία. Κατά τη διάρκεια αυτής της δεκαετίας διαπιστώνουμε ότι οι καταθέσεις του 2010 είναι σχεδόν 2.5 φορές περισσότερες σε σχέση με το Ουσιαστική κάμψη αρχίζει να παρουσιάζεται από τον Ιανουάριο-2010 και έπειτα (περίοδος ένταξης της Ελλάδας στον Ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης), η οποία προέρχεται κατά κύριο λόγο από την μείωση της αποταμίευσης, τις αυξημένες ανάγκες των νοικοκυριών εξαιτίας των οικονομικών συνθηκών και των αλλαγών στο φορολογικό-νομοθετικό σύστημα και τέλος από τη μεταφορά χρηματικών διαθέσιμων προς το εξωτερικό. Η κατάσταση δεν φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ανησυχητική προς το παρόν, ωστόσο αν συνεχιστεί ο ίδιος ρυθμός υποχώρησης για μεγάλο χρονικό διάστημα (π.χ. ένα-δυο έτη) τότε είναι σίγουρο ότι θα δημιουργηθούν προβλήματα στην αγορά. Όσο αφορά τις καταθέσεις των επιχειρήσεων και της κυβέρνησης δεν έχουν επηρεαστεί σε σημαντικό βαθμό, καθώς καθόλη τη διάρκεια της δεκαετίας η πορεία τους είναι σταθερή. 2) Η μεγαλύτερη συμμετοχή επί του συνολικού ποσού των καταθέσεων προέρχεται από τα νοικοκυριά και έπονται οι επιχειρήσεις και η κυβέρνηση. Σε ετήσια βάση τα νοικοκυριά συμμετέχουν μεταξύ 76%-80%, οι επιχειρήσεις μεταξύ 15%-19% και τέλος η συμμέτοχη της κυβέρνησης κυμαίνεται από 3%-6%. Οι καταθέσεις των νοικοκυριών επηρεάζουν, όπως αντιλαμβανόμαστε, σε σημαντικό βαθμό το σύνολο των καταθέσεων και τούτο φαίνεται από την μεταξύ τους πορεία, καθώς τα δυο αυτά μεγέθη συμβαδίζουν διαχρονικά (βλ. Συγκεντρωτικό Γράφημα). Αντιθέτως, οι καταθέσεις των επιχειρήσεων και της κυβέρνησης παρουσιάζουν σταθερότητα και φαίνεται να κινούνται ανεξάρτητα από το γενικότερο σύνολο των καταθέσεων. Να σημειώσουμε βέβαια ότι οι σχέσεις αυτές ήταν αναμενόμενες. Η ροή του χρήματος πηγάζει κυρίως από τα νοικοκυριά προς τις τράπεζες, μέσω των αποταμιεύσεων, και από τις τράπεζες προς τις επιχειρήσεις μέσω του δανεισμού. Οι οικονομικές αναλύσεις και τα μακροοικονομικά στοιχεία έχουν δείξει ότι τα νοικοκυριά συνήθως διαθέτουν πλεόνασμα χρηματικών διαθεσίμων, το οποίο αποταμιεύουν, ενώ αντιθέτως οι επιχειρήσεις παρουσιάζουν ελλείμματα και έλλειψη ρευστότητας λόγω των επενδυτικών προγραμμάτων, των υποχρεώσεων προς τρίτους (ασφαλιστικά ταμεία, φόροι-τέλη, διάφορα έξοδα όπως ηλεκτρισμός-τηλεπικοινωνίες-μεταφορικά, κοινόχρηστες δαπάνες, ενοίκια κτλ) και των

15 καθημερινών αναγκών που ανακύπτουν, τα οποία καλύπτονται κυρίως μέσω του τραπεζικού δανεισμού. Με αυτό τον τρόπο οι επιχειρήσεις καταφέρνουν σε ένα αβέβαιο οικονομικό περιβάλλον να πραγματοποιούν και να οργανώνουν με σταθερότητα τα σχέδια και τον οικονομικό προγραμματισμό τους. 3) Από τα στοιχεία που διαθέτουμε εντοπίζουμε ένα είδος περιοδικότητας στο ύψος του συνόλου των καταθέσεων. Ανά έτος, κατά τη διάρκεια του πρώτου τρίμηνου σημειώνεται το μικρότερο επίπεδο καταθέσεων ενώ το υψηλότερο επίπεδο κατά την περίοδο Σεπτεμβρίου- Δεκεμβρίου. Από τα δεδομένα μας δεν υπάρχει η δυνατότητα να εντοπίσουμε κάποιο προφανή λόγο της ύπαρξης αυτής της περιοδικότητας, εντούτοις φαίνεται να ισχύει. 4) Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η καθεμία ετήσια περίοδος χωριστά. Κατά το έτος 2001, το οποίο αποτελεί το πρώτο έτος της Ελλάδας στην Ευρωζώνη, παρατηρείται σχετική αύξηση Κατά τα επόμενα δυο έτη υπάρχουν μικρές διακυμάνσεις με συνέπεια το επίπεδο να είναι σταθερό. Την περίοδο αυτών των δυο ετών δεν συνέβησαν σημαντικά πολιτικά και οικονομικά γεγονότα στη χώρα μας. Τούτα που ξεχωρίζουν είναι οι διαπραγματεύσεις της Ελλάδας με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ για την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση (η οποία πραγματοποιήθηκε το 2004), η προεδρία της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (2003) και η ταχύρυθμη προετοιμασία για την διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του Κατά την τριετία το ελληνικό χρηματιστήριο, έχοντας ήδη ξεσπάσει το κραχ του 1999, συνεχίζει να εμφανίζει σημαντικές απώλειες από τις μανάδες στις αρχές του 2000 καταλήγοντας περίπου στις στα τέλη του Στη διεθνή οικονομική σκηνή διακρίνουμε την μείωση του επιτοκίου από την ΕΚΤ κατά το 2001 από το 3.75% στο 2.25%, η οποία συνεχίστηκε και τα δυο επόμενα έτη, όπου το 2002 μειώθηκε από το 2.25% στο 1.75% και το 2003 από 1.75% σε 1.00%. Εντυπωσιακή είναι η μείωση του επιτοκίου από την πλευρά της FED κατά το 2001 από το 6.00% στο 1.75%, ενώ τα δυο επόμενα έτη μειώθηκε από το 1.75% στο 1.25% (2002) και από το 1.25% στο 1.00% (2003). Η μείωση του επιτοκίου από την ΕΚΤ δεν μεταβάλλει σημαντικά το ύψος των καταθέσεων κατά τη τριετία Από τα πολιτικά γεγονότα ξεχωρίζει ο πόλεμος των ΗΠΑ στο Ιράκ (2003). Το 2004, έτος των Ολυμπιακών αγώνων, σημειώνεται άνοδος των καταθέσεων, η οποία οφείλεται κυρίως στην αύξηση των παραγωγικών δραστηριοτήτων και το βελτιωμένο οικονομικό κλίμα κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου. Το συγκεκριμένο έτος παρουσιάζονται ευκαιρίες για επενδυτικές δραστηριότητες, για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, για χρηματοδότηση νέων προγραμμάτων και νέων υποδομών. Αξίζει να αναφερθεί

16 ότι η αύξηση των καταθέσεων κατά την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων έχει παρατηρηθεί και σε άλλες διοργανώτριες χώρες (Στοιχεία-Αναφορές: Παγκόσμια Τράπεζα). Στην οικονομική πολιτική, η ΕΚΤ κατά το 2004 αφήνει αμετάβλητο το επιτόκιο στο 1.00%, το οποίο αποτελεί από τα χαμηλότερα επιτόκια ιστορικά, ενώ η FED αυξάνει το επιτόκιο από το 1.00% στο 2.25%. Παρόλο που το επιτόκιο τα ΕΚΤ είναι σταθερό και σε χαμηλά επίπεδα, οι καταθέσεις αυξάνονται ραγδαία λόγω του θετικού οικονομικού κλίματος. Κατά το 2005 η ΕΚΤ αυξάνει το βασικό επιτόκιο από 1.00% σε 1.25% ενώ παράλληλα η FED μεταβάλλει το επιτόκιο σταδιακά από το 2.25% σε 4.25%. Οι έντονες αυτές ανοδικές διακυμάνσεις κατά τη διάρκεια του, δημιουργούν εμπόδια και αστάθεια στις αγορές με αποτέλεσμα οι επενδυτές να μην είναι εύκολο να προγραμματίζουν σε μέσο-μακροπρόθεσμο ορίζοντα τα σχέδιά τους. Ένα μεταβαλλόμενο επιτόκιο σε τόσο βραχυχρόνιο διάστημα αναβάλλει ή/και θέτει εκτός επιχειρησιακού προγραμματισμού πολλά επενδυτικά σχέδια. Εντούτοις τα υψηλό τραπεζικά επιτόκια δίνουν έναυσμα στα νοικοκυριά για περισσότερες αποταμιεύσεις. Πράγματι, κατά το 2005 οι καταθέσεις των νοικοκυριών ακολουθούν ανοδική πορεία και είναι το μοναδικό έτος μαζί με το 2008, όπου δεν σημειώθηκε καμία μείωση ανά μηνά σε σχέση με τους προηγούμενους μήνες. Επί προσθέτως, τα δυο αυτά έτη παρουσιάζονται από τις μεγαλύτερες μέσες ποσοστιαίες μεταβολές στις καταθέσεις των νοικοκυριών ( Μεταβολή 2005: 1,24%, Μεταβολή 2008: 1,32%). Τούτο το κλίμα ευνοεί και το γενικότερο σύνολο των καταθέσεων όπου επιτυγχάνεται σημαντική άνοδος όπως φαίνεται στον παραπάνω γράφημα. Από την πλευρά των συναλλαγών του χρηματιστήριου Αθηνών, σημειώνονται ομαλές διακυμάνσεις και σημαντικά κέρδη. Στα πολιτικά γεγονότα ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι διαπραγματεύσεις της ελληνικής κυβέρνησης με την Ρωσία για την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου Burgas Αλεξανδρούπολη. Το 2006 για ακόμη μια φορά η FED αυξάνει σταδιακά το επιτόκιο από το 4.25% στο 5.25% ενώ αντίστοιχα η ΕΚΤ από το 1.25% στο 2.50%. Η αύξηση των επιτοκίων δίνει κίνητρο στα νοικοκυριά για περαιτέρω αποταμιεύσεις γεγονός που αντικατοπτρίζεται από την ανοδική πορεία των καταθέσεων τόσο των νοικοκυριών όσο και του γενικότερου συνόλου. Στην ελληνική οικονομία έχουμε σημαντικές εξελίξεις καθώς υπογράφονται εμπορικές συμφωνίες μεταξύ Ελλάδας και Κίνας ενώ παράλληλα συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις με την Ρωσία για την κατασκευή του αγωγού Burgas Αλεξανδρουπόλεως. Οι συμφωνίες αυτές τονώνουν την οικονομία και δίνουν ώθηση για νέες επενδύσεις και ανάπτυξη της παραγωγικής δραστηριότητας.

17 Από τα μέσα του 2007 έως τα μέσα του 2008 η παγκόσμια οικονομία κλονίζεται από την χρηματοπιστωτική κρίση (κρίση στην αγορά ακινήτων στις ΗΠΑ και συνεχόμενη άνοδος της τιμής του πετρελαίου). Οι ελληνικοί χρηματιστηριακοί δείκτες κατρακυλούν με πρωτοφανείς ρυθμούς και προσεγγίζουν τα επίπεδα του Παρόλο που είναι περίοδος οικονομικής αστάθειας και αβεβαιότητας θα αναμενόταν ίσως πιθανή μείωση των καταθέσεων, εντούτοις παρουσιάζεται το εξής παράδοξο. Οι καταθέσεις εμφανίζουν σταθερότητα μέχρι το τέλος του 2007 και έπειτα ανοδική εξέλιξη. Τούτο θα μπορούσαμε να το δικαιολογήσουμε ως εξής. 1) Οι τραπεζικές καταθέσεις παρέχουν μεγαλύτερη ασφάλεια από τα χρηματιστηριακά προϊόντα (μετοχές, παράγωγα κτλ), οπότε σε περίοδο κρίσης οι επενδυτές στρέφονται σε τίτλους που ενέχουν μικρό κίνδυνο (πχ καταθέσεις προθεσμίας, γραμμάτια δημοσίου, repos κτλ). 2) Την περίοδο εκείνη (2008) το ελληνικό δημόσιο παρείχε εγγυήσεις στις τράπεζες για να μην καταρρεύσουν δημιουργώντας περαιτέρω προβλήματα, όπως συνέβη στις ΗΠΑ με την περίπτωση τραπεζικών κολοσσών οι οποίοι χρεοκόπησαν σε διάστημα ολίγων εβδομάδων. Τούτες οι ενέργειες από πλευράς της ελληνικής κυβέρνησης εξασφαλίζουν ακόμα έναν επιπλέον παράγοντα στους επενδυτές ώστε να στραφούν προς τις τραπεζικές καταθέσεις. Στο εσωτερικό της χώρας προκηρύσσονται πρόωρες εκλογές (Σεμπτέμβριος-2007) με συνέπεια να προστίθεται ακόμα ένας παράγοντας αβεβαιότητας για την ελληνική οικονομία. Σε διεθνές οικονομικό επίπεδο τόσο η ΕΚΤ όσο και η FED μεταβάλλουν τα επιτόκια και το κόστος δανεισμού σε χαμηλά επίπεδα από το 3.25% σε 2.00% και από το 3.5% σε 0.25% αντίστοιχα, προσπαθώντας να δημιουργήσουν ευνοϊκές συνθήκες για επενδύσεις, μειώνοντας το κόστος του τραπεζικού δανεισμού, μέσα στο γενικότερο απαισιόδοξο κλίμα που επικρατεί στην αγορά. Παρόλο που τα επιτόκια μειωθήκαν οι καταθέσεις αυξήθηκαν εξαιτίας του γεγονότος ότι οι χρηματιστηριακές αγορές βρίσκονται στο ναδίρ τους μετά από μια ανοδική εξέλιξη αρκετών μηνών με αποτέλεσμα οι επενδύτες να μην είναι πρόθυμοι να αναλάβουν επιπλέον ρίσκο. Παράλληλα, οι παραγωγικές δραστηριότητες την περίοδο εκείνη είναι ιδιαίτερα χαμηλές. Τούτο αντικατοπτρίζεται στο ΑΕΠ ισχυρών κρατών (Γερμανία, Γαλλία, ΗΠΑ, Αγγλία, Αυστραλία, Καναδάς) όπου το ΑΕΠ τους μειώθηκε αισθητά έπειτα από μια μακρόχρονη άνθηση 10 ετών (Στοιχεία: Παγκόσμια Τράπεζα). Το 2009 η ΕΚΤ μειώνει δραματικά το βασικό επιτόκιο από το 2% στο 0.25%, ωστόσο οι καταθέσεις συνεχίζουν να κινούνται ανοδικά καθόλη τη διάρκεια του. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο ξεχωρίζουν οι Ευρωεκλογές (Ιούνιος-2009) και οι διαβουλεύσεις για την πορεία της ευρωζώνης. Το Δεκέμβριο-2009 επικυρώνεται η συνθήκη της Λισαβόνας έπειτα από μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις. Με την συνθήκη αυτή ενισχύεται ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αποκτώντας σημαντικές εξουσίες όσον αφορά την νομοθεσία και τον

18 προϋπολογισμό της Ε.Ε., προωθούνται τα δικαιώματα των πολιτών, οι δημοκρατικές αξίες και η αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε., αναμορφώνεται το θεσμικό πλαίσιο και γίνεται αποτελεσματικότερη και απλούστερη η λήψη αποφάσεων. Στον ελλαδικό χώρο, από τα μέσα του 2009 επικρατεί αβεβαιότητα και αστάθεια στο πολίτικο σύστημα καθώς έχουν ξεκινήσει οι διαδικασίες της προεκλογικής περιόδου με την προκήρυξη των εκλογών να πραγματοποιείται τον Οκτώβριο Το ελληνικό χρηματιστήριο σημειώνει σημαντικά κέρδη έπειτα από μια πτωτική πορεία αρκετών μηνών. Ενδιαφέρουσες εξελίξεις προκύπτουν επίσης από την συμφωνία της κυβέρνησης με της κινεζική Cosco για παραχώρηση ενός τμήματος του ΟΛΠ, ενώ παράλληλα η Ολυμπιακή Αεροπορία μεταβιβάζεται στην Marfin Investment Group. Επί προσθέτως παρατηρούμε ότι κατά τους μήνες Ιούνιο-2009 έως τον Δεκέμβριο-2009 το επίπεδο των καταθέσεων παραμένει σταθερό, στο υψηλότερο επίπεδο αυτής της δεκαετίας, στο πόσο των ευρώ. Από τις αρχές του 2010, όπως φαίνεται στο γράφημα, σημειώνεται μείωση του συνόλου των καταθέσεων εξαιτίας του γεγονότος ότι η Ελλάδα ξεκίνησε να συζητάει την προσφυγή της στον Ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης και το ΔΝΤ, όπως και πραγματοποιήθηκε τον Απρίλιο Τα οικονομικά μεγέθη της Ελλάδας δεν είναι σε καλή κατάσταση και υπάρχουν ενδείξεις ότι το κράτος θα χρειαστεί να δανειστεί από την Ε.Ε.. Οι εξελίξεις αυτές δεν είναι ευνοϊκές ούτε για την Ελλάδα ούτε και για την Ευρωπαϊκή Ένωση, διοτι όταν ένα κράτοςμέλος της Ε.Ε. αντιμετωπίζει προβλήματα είναι πιθανό να μεταφερθούν και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, γεγονός που δεν είναι επιθυμητό ούτε αφήνει ανέπαφες τις υπόλοιπες κυβερνήσεις. Η Ε.Ε. αποτελεί ένα μηχανισμό όπου τα κράτη αλληλεπιδρούν και αλληλοεξαρτώνται, με συνέπεια οι αποφάσεις και οι δυσκολίες της κάθε χώρας να επηρεάζουν και τις υπόλοιπες στο βαθμό που αναλογεί στη καθεμία. Στην περίπτωσή μας, οι χώρες του νότου όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία και εν μέρει η Ισπανία αντιμετωπίζουν δημοσιονομικά προβλήματα, τα οποία θα πρέπει να λυθούν έγκαιρα λαμβάνοντας τα κατάλληλα μετρά, διότι αργά ή γρήγορα τούτη η τροπή θα μεταφερθεί και στις ισχυρότερες βόρειες χώρες όπως τη Γερμανία κα τη Γαλλία κτλ. (Σ.τ.Σ. Τα μέτρα τα οποία έχουμε λάβει πιστεύω ότι είναι σε εντελώς λάθος κατεύθυνση διότι αντί να δίνουν ώθηση στην οικονομία και την κοινωνία, ενεργούν αποτρεπτικά συρρικνώνοντας τα εισοδήματα των πολιτών με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος ύφεσης). Όσο αφορά τις καταθέσεις των νοικοκυριών παρατηρούμε ότι έχουν μειωθεί κατά ευρώ από τον Ιανουάριο-2010 μέχρι τον Δεκέμβριο-2010 και συνεχίζουν να μειώνονται (Φεβρουάριος-2011).

19 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 1) Το συνολικό ύψος των καταθέσεων επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τις καταθέσεις των νοικοκυριών και λιγότερο από τις επιχειρήσεις και την κυβέρνηση. 2) Διαχρονικά, οι καταθέσεις των νοικοκυριών αυξάνονται ενώ των επιχειρήσεων και της κυβέρνησης παραμένουν σε σταθερό επίπεδο. Τούτο το γεγονός οφείλεται στη ροη του χρήματος η οποία προέρχεται από τα νοικοκυριά προς τις τράπεζες και μέσω του τραπεζικού δανεισμού διοχετεύεται στις επιχειρήσεις. 3) Η συμμετοχή των νοικοκυριών στις καταθέσεις κατά τα έτη κυμαίνεται από 76%-80%, των επιχειρήσεων από 15%-19% και της κυβέρνησης από 3%-6%. 4) Το επιτόκιο της ΕΚΤ φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά το ύψος των καταθέσεων. Αύξηση των επιτοκίων συνεπάγεται αύξηση των καταθέσεων, εντούτοις μείωση των επιτοκίων δεν συνεπάγεται πάντοτε μείωση των καταθέσεων καθώς τούτο εξαρτάται και από άλλους οικονομικούς παράγοντες (γενικότερο οικονομικό-επενδυτικό κλίμα, μακροοικονομικοί παράγοντες, χρηματοπιστωτικό σύστημα κτλ) 5) Σε περιόδους δυσμενούς οικονομικού κλίματος και αστάθειας οι επενδυτές στρέφονται σε χρηματοοικονομικά προϊόντα χαμηλού κίνδυνου (καταθέσεις προθεσμίας/ ταμιευτήριου., repos, ομόλογα δημοσίου, έντοκα γραμμάτια κτλ) και λιγότερο σε προϊόντα υψηλού ρίσκου (μετοχές, παράγωγα, κτλ). 6) Το γενικότερο οικονομικό κλίμα και οι ανακοινώσεις για την οικονομία επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό τις καταθέσεις. Τούτο φαίνεται από τις αρχές του 2010 όπου η Ελλάδα προσέφυγε στο μηχανισμό στήριξης της Ε.Ε. ενώ παράλληλα ανακοινώνονται διάφορα σενάρια περί χρεοκοπίας. Ωστόσο την περίοδο , -όπου επικρατούσαν ίσως δυσκολότερες καταστάσεις λόγω της παγκόσμιας ύφεσης που ξεκίνησε από τις ΗΠΑ-, οι καταθέσεις αυξάνονταν. Οι δυο αυτές περίοδοι έχουν κοινά χαρακτηριστικά, εντούτοις η αντιμετώπιση και τα αποτελέσματα είναι διαφορετικά. Οι πληροφορίες που άρχισαν να διαρρέουν για την ελληνική οικονομία από τα τέλη του 2009 και τα σενάρια που επικρατούν για την κατάσταση της Ελλάδας, είναι τα στοιχεία που δίνουν την διαφορετικότητα σε σχέση με την περίοδο Οι καταθέσεις από τις αρχές 2010 μέχρι και σήμερα (Φεβρουάριος- 2011) μειώνονται, ωστόσο δεν υπάρχει ακόμα λόγος ανησυχίας, καθώς διατίθενται επαρκή χρηματικά διαθέσιμα και εγγυήσεις από το κράτος και την Ε.Ε..