Ο Μηχανισμός Μετάδοσης της Νομισματικής Πολιτικής - Ο Μηχανισμός Μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής είναι ο δίαυλος μέσω του οποίου οι μεταβολές

Transcript

1 Ο Μηχανισμός Μετάδοσης της Νομισματικής Πολιτικής - Ο Μηχανισμός Μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής είναι ο δίαυλος μέσω του οποίου οι μεταβολές στον χρηματοπιστωτικό τομέα (στην αγορά χρήματος) επηρεάζουν το προϊόν και την απασχόληση στην πραγματική οικονομία (στην αγορά αγαθών). ( Μs/P => r => C, Ι => AD => Y ) Επανεξέταση της Καταναλωτικής και Επενδυτικής Ζήτησης: Ο Ρόλος του Επιτοκίου (1) Επανεξέταση Καταναλωτικής Ζήτησης (1α) Παράγοντες που Επηρεάζουν την Αυτόνομη Καταναλωτική Δαπάνη (δηλ. μετατοπίζουν τη Συνάρτηση Κατανάλωσης) (i) Ο Πλούτος των Νοικοκυριών - Επίδραση του Πλούτου: Μετατόπιση Συνάρτησης Κατανάλωσης προς τα πάνω (αύξηση αυτόνομης καταναλωτικής δαπάνης) όταν αυξάνεται ο πλούτος των νοικοκυριών.

2 - Η επίδραση του πλούτου αποτελεί μέρος του μηχανισμού μετάδοσης: (α) Μs/P => ΆμεσηΑύξησηΠλούτου=> C => AD => Y (β) Μs/P => r => Αύξηση τιμής ομολόγων-μετοχών => Αύξηση Πλούτου => C => AD => Y (ii) Η προσφερόμενη Καταναλωτική Πίστη - Η αύξηση της προσφερόμενης καταναλωτικής πίστης (ήημείωση του κόστους της καταναλωτικής πίστης) αυξάνει την αυτόνομη κατανάλωση, δηλ. μετατοπίζει τη συνάρτηση κατανάλωσης προς τα πάνω. - Οι μεταβολές της καταναλωτικής πίστης αποτελούν επίσης μέρος του μηχανισμού μετάδοσης: (α) Μs/P => Αύξηση τραπεζικών διαθεσίμων => Αύξηση προσφερόμενης καταναλωτικής πίστης => C => AD => Y (β) Μs/P => r => Μείωση κόστους καταναλωτικής πίστης => C => AD => Y

3 (1β) Σύγχρονες Θεωρίες Καταναλωτικής Ζήτησης (i) H Υπόθεση του Μόνιμου Εισοδήματος (Friedman) - Τα άτομα αποφεύγουν να μεταβάλλουν διαχρονικά το επίπεδο της κατανάλωσής τους. - Η κατανάλωση εξαρτάται από το μόνιμο εισόδημα (δηλαδή το μέσο μακροχρόνιο εισόδημα και τον αρχικό πλούτο) και όχι από το τρέχον διαθέσιμο εισόδημα. - Η κατανάλωση αυξάνεται μόνο όταν η αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος γίνεται αντιληπτή ως μόνιμη (όχι ως προσωρινή). (ii) H Υπόθεση του Κύκλου Ζωής (Ando-Modigliani) - Τα άτομα διαμορφώνουν τα καταναλωτικά σχέδιά τους ανάλογα με το εισόδημα που προβλέπουν ότι θα αποκτήσουν στη διάρκεια τηςζωήςτους. - Η συνολική καταναλωτική δαπάνη εξαρτάται από το μέσο μακροχρόνιο εισόδημα (ατομικές αποκλίσεις αλληλοαναιρούνται).

4 Εισόδημα, Κατανάλωση Νοικοκυριού Β D A A 0 Πραγματικό Εισόδημα Συνταξιοδότηση Μόνιμο Εισόδημα (=OD) Ηλικία -Έτη (t) - Το εισόδημα του νοικοκυριού αυξάνεται στα πρώτα χρόνια της ζωής μέχρι τη συνταξιοδότηση και μετά πέφτει στο επίπεδο της σύνταξης. - Η κατανάλωση του νοικοκυριού είναι διαχρονικά σταθερή στο επίπεδο του μόνιμου εισοδήματος: C = C = OD = (1/ n) PVLR PVLR = Present Value of Lifetime Resources (παρούσα αξία του συνολικού εισοδήματος που αναμένει να εισπράξει το νοικοκυριό στη διάρκεια της ζωής του συν τον αρχικό πλούτο που διαθέτει) - Επιφάνειες Α, Α : Η δαπάνη είναι μεγαλύτερη από το εισόδημα. - Επιφάνεια Β: Το νοικοκυριό αποταμιεύει. t Θάναtος (n)

5 Επανεξέταση Επιδράσεων Πλούτου και Καταναλωτικής Πίστης (i) Επίδραση Πλούτου: Η αύξηση του αρχικού πλούτου αυξάνει το μόνιμο εισόδημα => Η γραμμή κατανάλωσης OD μετατοπίζεται προς τα πάνω (μετατόπιση συνάρτησης κατανάλωσης προς τα πάνω). - Η αύξηση του αναμενόμενου μελλοντικού εισοδήματος ( ανθρώπινου πλούτου ) αυξάνει επίσης το μόνιμο εισόδημα και μετατοπίζει τη συνάρτηση κατανάλωσης προς τα πάνω. (ii) Μεταβολές της Καταναλωτικής Πίστης - Η αύξηση της προσφερόμενης καταναλωτικής πίστης διευκολύνει το δανεισμό στα πρώτα χρόνια (επιφάνεια Α), δηλ. μετατοπίζει τη συνάρτηση κατανάλωσης προς τα πάνω. - Η μείωση του κόστους (επιτοκίου) της καταναλωτικής πίστης αυξάνει την παρούσα αξία του μελλοντικού εισοδήματος => Αύξηση μόνιμου εισοδήματος και κατανάλωσης OD (μετατόπιση συνάρτησης κατανάλωσης προς τα πάνω).

6 ΗΑρχήτηςΙσοδυναμίαςτουRicardo (Επιπτώσεις Δημοσιονομικής Πολιτικής) - Έστω ότι η κυβέρνηση μειώνει τους φόρους => Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στην κατανάλωση και στη συνολική ζήτηση; Ανημείωσητωνφόρων(δηλ. η αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος) γίνεται αντιληπτή ως μόνιμη, τότε αυξάνεται το μόνιμο εισόδημα και η τρέχουσα κατανάλωση. Αν η μείωση των φόρων γίνεται αντιληπτή ως προσωρινή, τότε το μόνιμο εισόδημα παραμένει σταθερό => δεν επιτυγχάνεται αύξηση της κατανάλωσης και της AD. -Παράδειγμα: Η κυβέρνηση μειώνει τους φόρους σήμερα και πουλάει ομόλογα ίσης αξίας για να καλύψει το δημοσιονομικό έλλειμμα που προκύπτει: Αξία Μείωσης Φόρων = Αξία Νέων Ομολόγων = Παρούσα Αξία Μελλοντικών Πληρωμών Τόκων = ΠαρούσαΑξίαΜελλοντικών Φόρων => Το μέσο (μόνιμο) εισόδημα δε μεταβάλλεται, οπότε δεν αυξάνεται η τρέχουσα C και AD (αναποτελεσματική μείωση φόρων).

7 -Τα νοικοκυριά αποταμιεύουν όλο το πρόσθετο τρέχον διαθέσιμο εισόδημα για να μπορέσουν να πληρώσουν τους πρόσθετους μελλοντικούς φόρους. Εθνική Αποταμίευση = Y C G = ( Y C T) + ( T G) (ιδιωτική αποταμίευση: S) (δημόσια αποταμίευση) Πρόβλεψη Ρικαρντιανής Ισοδυναμίας: Ημείωσητηςδημόσιας αποταμίευσης (αύξηση δημοσιονομικού ελλείμματος) αντισταθμίζεται πλήρως από την αύξηση της ιδιωτικής αποταμίευσης => Αμετάβλητη Εθνική Αποταμίευση (Ισοδύναμη κατάσταση με έλλειμμα και χωρίς έλλειμμα προϋπολογισμού) - Εμπειρικός Έλεγχος Πρόβλεψης: ΗΠΑ, δεκαετία 80 => Το αυξανόμενο δημοσιονομικό έλλειμμα (μείωση δημόσιας αποταμίευσης) συνοδεύτηκε από μείωση της ιδιωτικής αποταμίευσης, δηλαδή η πρόβλεψη δεν επαληθεύεται.

8 Αντιρρήσεις για την Αρχή της Ισοδυναμίας του Ricardo (1) Περιορισμένη Ορθολογικότητα: Τα άτομα αδυνατούν να προβλέψουν τις μελλοντικές επιπτώσεις των σημερινών κυβερνητικών επιλογών. (2) Τα άτομα προσδοκούν ότι οι φόροι θα επιβαρύνουν τους μελλοντικούς φορολογούμενους και όχι τους ίδιους. Απάντηση (Barro): Αν τα άτομα έχουν παιδιά και ενδιαφέρονται γι αυτά, θα αποταμιεύσουν το πρόσθετο διαθέσιμο εισόδημα για να μπορέσουν τα παιδιά τους να πληρώσουν τους μελλοντικούς φόρους. Αλλά: Κάποιοι δεν έχουν παιδιά (ή δε νοιάζονται γι αυτά όσο για τον εαυτό τους) => Η σημερινή μείωση των φόρων αυξάνει το μέσο εισόδημά τους και άρα την τρέχουσα κατανάλωση. Δηλαδή: Το σπάσιμο της αλυσίδας μεταβίβασης του πλούτου από γενιά σε γενιά προκαλεί κατάρρευση της Ρικαρντιανής ισοδυναμίας.

9 (3) Η μείωση των οριακών φορολογικών συντελεστών μειώνει τις στρεβλώσεις και τα αντικίνητρα για εργασία => Αύξηση φυσικού ποσοστού απασχόλησης, αύξηση Δυνητικού Προϊόντος => Αύξηση Μέσου (μόνιμου) εισοδήματος => Αύξηση τρέχουσας κατανάλωσης. (4) Οι κυβερνήσεις δανείζονται με ευνοϊκότερους όρους (χαμηλότερο επιτόκιο) από τα νοικοκυριά (r g <r p ) Αξία μείωσης Φόρων = PV μελλοντικών φόρων προεξοφλημένων με r g > PV μελλοντικών φόρων προεξοφλημένων με r p => To όφελος των νοικοκυριών λόγω μείωσης των φόρων είναι μεγαλύτερο από τη μελλοντική φορολογική επιβάρυνση => Αύξηση μόνιμου εισοδήματος => Αύξηση τρέχουσας κατανάλωσης.

10 (2) Επανεξέταση Επενδυτικής Ζήτησης - Συνολική Επενδυτική Ζήτηση: Δαπάνες για Πάγιο Κεφάλαιο και Δαπάνες για Κεφάλαιο Κίνησης (Αποθέματα) - Οι δημόσιες επενδύσεις αποτελούν μέρος των συνολικών δημόσιων δαπανών G (καθορίζονται από την κυβέρνηση) => Εδώ, εστιάζουμε στην ιδιωτική επενδυτική ζήτηση (Ι). - Εξετάζουμε το επιτόκιο ως προσδιοριστικό παράγοντα της επενδυτικής ζήτησης Ι. (2α) Επενδύσεις Πάγιου Κεφαλαίου (επέκταση εγκαταστάσεων, αγορά μηχανημάτων νέου κεφαλαιουχικού εξοπλισμού) (2β) Επενδύσεις Αποθεμάτων (πρώτες ύλες, ημικατεργασμένα προϊόντα και προϊόντα έτοιμα για πώληση)

11 (2α) Επενδύσεις Πάγιου Κεφαλαίου - Η επιχείρηση αποφασίζει αν θα αναλάβει την πραγματοποίηση ενός επενδυτικού σχεδίου σταθμίζοντας τα αναμενόμενα μελλοντικά οφέλη (κέρδη) έναντι του άμεσου κόστους της επένδυσης. - Περιγραφή Επενδυτικού Σχεδίου C: Κόστος Επένδυσης (π.χ. τιμή αγοράς νέου μηχανήματος) R 1, R 2,,R n : Αναμενόμενα Μελλοντικά οφέλη από την Επένδυση (Διάρκεια Ζωής Επένδυσης: n έτη) r: (Πραγματικό) Επιτόκιο Αγοράς Η επιχείρηση θα αναλάβει την πραγματοποίηση του επενδυτικού σχεδίου αν και μόνο αν η παρούσα αξία των αναμενόμενων μελλοντικών οφελών υπερβαίνει το άμεσο κόστος της επένδυσης: R1 R2 Rn PV = C 2 n 1 + r (1 + r) (1 + r)

12 Εξήγηση: H επιχείρηση μπορεί να αναπαράγει τη ροή πληρωμών που υπόσχεται η επένδυση: (i) τοποθετώντας ένα ποσό ίσο προς PV με επιτόκιο r (π.χ. σε μια τραπεζική κατάθεση), ή (ii) αγοράζοντας το νέο μηχάνημα σε τιμή C (δηλ. πραγματοποιώντας την επένδυση). - Αν C > PV, η επιχείρηση προτιμά την κατάθεση, δηλαδή η επένδυση δεν πραγματοποιείται. - Αν PV C, η επιχείρηση προτιμά την αγορά του μηχανήματος, δηλαδή η επένδυση πραγματοποιείται. - Σε ισορροπία, πραγματοποιούνται όλα τα επενδυτικά σχέδια που έχουν PV μεγαλύτερη ή ίση σε σχέση με το κόστος τους (ξεκινώντας από το πιο επικερδές και συνεχίζοντας μέχρι το λιγότερο επικερδές επενδυτικό σχέδιο, που έχει PV ακριβώς ίση με το κόστος του). - Αθροίζοντας τα πραγματοποιούμενα επενδυτικά σχέδια όλων των επιχειρήσεων, λαμβάνουμε τη συνολική επενδυτική ζήτηση (Ι).

13 - Όσο μεγαλύτερο είναι το επιτόκιο r, τόσο μικρότερη είναι η PV κάθε επενδυτικού σχεδίου => Λιγότερα επενδυτικά σχέδια έχουν PV που υπερβαίνει το κόστος τους => Λιγότερα επενδυτικά σχέδια πραγματοποιούνται, δηλ. η επενδυτική ζήτηση (Ι) μειώνεται. => Συνάρτηση Επενδυτικής Ζήτησης: Ι=Ι(r), με Ι (r)<0 r r 1 r 2 Α Β I 1 I 2 I (r) I(r) (Καμπύλη Επενδυτικής Ζήτησης) I (r) Ι - Η συνάρτηση επενδυτικής ζήτησης Ι(r) δείχνει πόσες επενδύσεις επιθυμούν να πραγματοποιήσουν οι επιχειρήσεις σε κάθε επίπεδο επιτοκίου.

14 Μετατοπίσεις της Καμπύλης Επενδυτικής Ζήτησης - Κάθε μεταβολή του επιτοκίου προκαλεί μετακίνηση κατά μήκος της ίδιας καμπύλης επενδυτικής ζήτησης (π.χ. μείωση του επιτοκίου από r 1 σε r 2 προκαλείμετακίνησηαπότοσημείοαστοσημείοβεπίτης ίδιας καμπύλης Ι(r), αυξάνοντας την επένδυση από Ι 1 σε Ι 2 ). - Κάθε αύξηση του κόστους (C) του επενδυτικού σχεδίου προκαλεί μετατόπιση της καμπύλης επενδυτικής ζήτησης προς τα αριστερά στη θέση I (r) (λιγότερες επενδύσεις πραγματοποιούνται για κάθε δεδομένο επίπεδο επιτοκίου). - Κάθε αύξηση των αναμενόμενων μελλοντικών κερδών (R 1, R 2,,R n ) από την επένδυση προκαλεί μετατόπιση της καμπύλης επενδυτικής ζήτησης προς τα δεξιά στη θέση I (r) (περισσότερες επενδύσεις πραγματοποιούνται για κάθε δεδομένο επίπεδο επιτοκίου).

15 - Η συνάρτηση επενδυτικής ζήτησης εξακολουθεί να ισχύει ακόμα και αν το κόστος της επένδυσης χρηματοδοτείται με την πώληση νέων μετοχών στο Χρηματιστήριο. Εξήγηση: Αύξηση επιτοκίου => Μείωση τιμής μετοχών => Λιγότερα κεφάλαια μπορούν να αντληθούν με την έκδοση νέων μετοχών => Λιγότερες επενδύσεις πραγματοποιούνται από την επιχείρηση, δηλαδή η σχέση I=I(r) με I (r) < 0 εξακολουθεί να ισχύει. - Όσο μεγαλύτερη είναι η διάρκεια ζωής του κεφαλαιουχικού αγαθού, τόσο μικρότερη είναι η κλίση της καμπύλης επενδυτικής ζήτησης. Εξήγηση: Μεγαλύτερη διάρκεια ζωής της επένδυσης => Μεγαλύτερο ποσοστό της συνολικής απόδοσης θα εισπραχθεί στο μακρινό μέλλον => Μεγαλύτερη επίδραση μιας μεταβολής του επιτοκίου στην επενδυτική ζήτηση ( di/dr), δηλαδή μικρότερη κλίση της καμπύλης επενδυτικής ζήτησης ( dr/di).

16 (2β) Επενδύσεις Αποθεμάτων - Κίνητρα Διακράτησης Αποθεμάτων από τις Επιχειρήσεις (i) Κίνητρο Κερδοσκοπίας: Αν οι επιχειρήσεις προσδοκούν αύξηση των τιμών, διατηρούνστιςαποθήκεςτουςέτοιμαπροϊόνταγιανα τα πουλήσουν μελλοντικά σε υψηλότερη τιμή. (ii) Κίνητρο Προφύλαξης: Οι επιχειρήσεις διατηρούν αποθέματα για να μπορούν να αντιμετωπίσουν απρόβλεπτες καταστάσεις αυξημένης ζήτησης. - Κόστος Διατήρησης Αποθεμάτων: Είναι το κόστος ευκαιρίας των κεφαλαίων που δεσμεύονται για την αγορά των αποθεμάτων, δηλαδή οι τόκοι που θυσιάζονται. - Όσο μεγαλύτερο είναι το επιτόκιο ( r), τόσο μεγαλύτερο είναι το κόστος ευκαιρίας από τη διατήρηση αποθεμάτων => Μείωση Επένδυσης σε αποθέματα ( I). => Άρα: Η συνάρτηση επενδυτικής ζήτησης Ι(r) με Ι (r)<0 ισχύει και για την επένδυση σε αποθέματα.

17 Νομισματική και Δημοσιονομική Πολιτική στο απλό υπόδειγμα Εισοδήματος- Δαπάνης (1) Νομισματική Πολιτική και Μηχανισμός Μετάδοσης AD, C E 0 E 1 I1 I 0 45 o AD 1 =C 1 +I 1 AD 0 =C 0 +I 0 C 1 =α 1 +βυ d C 0 =α 0 +βυ d 0 Y Y 0 Y 1

18 Πλήρης Περιγραφή Μηχανισμού Μετάδοσης της Νομισματικής Πολιτικής - Αρχική Ισορροπία: Σημείο Ε0 - Έστω ότι η κυβέρνηση (μέσω της Κεντρικής Τράπεζας) αυξάνει την πραγματική προσφορά χρήματος ( Μs/P) Το επιτόκιο μειώνεται για να διατηρηθεί η ισορροπία στην αγορά χρήματος ( r) Η μείωση του επιτοκίου προκαλεί: (α) Αύξηση της επενδυτικής ζήτησης από Ι0 σε Ι1 (β) Αύξηση της αυτόνομης καταναλωτικής zήτησης από α0 σε α1, δηλαδή μετατόπιση της συνάρτησης κατανάλωσης προς τα πάνω από C0 σε C1. Λόγω των (α), (β) αυξάνεται η συνολική ζήτηση, δηλαδή η καμπύλη AD μετατοπίζεται προς τα πάνω από AD0 σε AD1. Το εισόδημα ισορροπίας (Υ) αυξάνεται.

19 Περιοριστικές Επιδράσεις - Το νέο εισόδημα ισορροπίας θα είναι τελικά μικρότερο από Y1 (δηλαδή το νέο σημείο ισορροπίας δεν είναι το E1), διότι: Η αύξηση του εισοδήματος προκαλεί αύξηση της πραγματικής ζήτησης χρήματος (για συναλλαγές) και, επομένως, οδηγεί σε μια μικρή αύξηση του επιτοκίου ώστε να διατηρηθεί η ισορροπία στην αγορά χρήματος => Η αύξηση του επιτοκίου μειώνει λίγο τα I1, C1 και επομένως την AD1 => H τελική θέση της AD βρίσκεται μεταξύ AD0 και AD1 => To εισόδημα ισορροπίας βρίσκεται μεταξύ Y0 και Υ1.

20 (2) Δημοσιονομική Πολιτική και Εκτοπισμός του Ιδιωτικού Τομέα AD, C ΔG E 0 E 2 45 o E AD 1 1 =C 0 +I 0 +G 1 AD 2 =C 2 +I 2 +G 1 AD 0 =C 0 +I 0 +G 0 0 Y Y 0 Y 1 Y 2

21 - Αρχική Ισορροπία: Σημείο Ε0 - Έστω ότι η κυβέρνηση αυξάνει τις δημόσιες δαπάνες από G0 σε G1 => H συνολική ζήτηση αυξάνεται από AD0 σε AD1 => Μετακίνηση απότοσημείοε0 στο Ε1 (αύξηση εισοδήματος από Y0 σε Υ1) Αλλά: Το Ε1 δενείναιτονέοσημείοισορροπίας, διότι: - Η αύξηση του εισοδήματος προκαλεί αύξηση της πραγματικής ζήτησης χρήματος => Το επιτόκιο πρέπει να αυξηθεί για να διατηρηθεί η ισορροπία στην αγορά χρήματος ( r) => (α) ΗιδιωτικήεπένδυσημειώνεταιαπόI0 σε Ι2 (β) Η συνάρτηση κατανάλωσης μετατοπίζεται παράλληλα προς τα κάτω (λόγω μείωσης της αυτόνομης καταναλωτικής ζήτησης) από C0 σε C2. => ΝέοΣημείοΙσορροπίας: Ε2 (Υ=Υ2<Υ1)

22 - Ο εκτοπισμός του ιδιωτικού τομέα είναι η μείωση της ιδιωτικής επενδυτικής και καταναλωτικής ζήτησης λόγω της αύξησης των δημόσιων δαπανών (η οποία οδηγεί σε αύξηση του εισοδήματος και των επιτοκίων). - Αν λάβουμε υπόψη τον εκτοπισμό του ιδιωτικού τομέα, ο πολλαπλασιαστής δημόσιων δαπανών μειώνεται σε σχέση με τον αρχικό (κεϋνσιανό) πολλαπλασιαστή που είχαμε υπολογίσει: Δ Y Y2 Y0 Y1 Y0 1 = < ( = με αυτόνομο φόρο) DG ΔG ΔG 1 β - Η επεκτατική (αυξητική) επίδραση στην ΑD από την αύξηση των δημόσιων δαπανών αντισταθμίζεται εν μέρει αλλά όχι πλήρως από τη μείωση της ιδιωτικής καταναλωτικής και επενδυτικής ζήτησης (η ζήτηση τελικά αυξάνεται από AD0 σε AD2). - Με αντίστοιχο τρόπο μπορούμε να εξετάσουμε τις επιπτώσεις από μια μείωση των φόρων (π.χ. μείωση του αυτόνομου φόρου ή του φορολογικού συντελεστή t).