Πεξηερφκελα Κεθάιαην Ι. Κεθάιαην ΙΙ.

Transcript

1 Πεξηερφκελα Πξφινγνο... 5 Δηζαγσγή... 7 Κεθάιαην Ι. Ζ ζέζε ηεο Πεξηθέξεηαο Ζπείξνπ ζηνλ εζληθφ θαη επξσπατθφ ρψξν πλζήθε ηεο Ληζαβφλαο ηξαηεγηθή «Δπξψπε 2020» ρέδην Αλάππμεο ηνπ Κνηλνηηθνχ Υψξνπ (ΑΚΥ) Πνιπθεληξηθή ρσξνηαμηθή αλάπηπμε θαη λέα ζρέζε πφιεο / ππαίζξνπ Ηζφηηκε πξφζβαζε ζηηο ππνδνκέο θαη ζηε γλψζε πλεηή δηαρείξηζε ηεο θχζεο θαη ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο Κνηλή Αγξνηηθή Πνιηηηθή (ΚΑΠ) Γεληθά Μειινληηθνί ζηφρνη ηεο ΚΑΠ Αλαζεσξεκέλε Δζληθή ηξαηεγηθή γηα ηελ Αεηθφξν Αλάπηπμε Δζληθφο Υσξνηαμηθφο ρεδηαζκφο Δζληθφ ηξαηεγηθφ Πιαίζην Αλαθνξάο (ΔΠΑ ) Πεξηθεξεηαθφ Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Θεζζαιίαο - ηεξεάο Διιάδαο - Ζπείξνπ ( ) Πξνγξάκκαηα επξσπατθήο εδαθηθήο ζπλεξγαζίαο Δζληθφ ηξαηεγηθφ ρέδην Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο ( ) Κεθάιαην ΙΙ. Πεξηθέξεηα Ζπείξνπ: Γεδνκέλα Σάζεηο Πξννπηηθέο Γεληθά Γηνηθεηηθή δηάξζξσζε Οηθηζηηθή δηάξζξσζε Πεξηθεξεηαθή ελφηεηα Ησαλλίλσλ Πεξηθεξεηαθή ελφηεηα Άξηαο Πεξηθεξεηαθή ελφηεηα Πξέβεδαο Πεξηθεξεηαθή ελφηεηα Θεζπξσηίαο Οηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο Πξσηνγελήο ηνκέαο Γεπηεξνγελήο ηνκέαο Σξηηνγελήο ηνκέαο Δπελδχζεηο Κνηλσληθή ππνδνκή Σερληθή ππνδνκή Μεηαθνξέο Δλέξγεηα Σειεπηθνηλσλίεο Έξγα πξνζηαζίαο πεξηβάιινληνο Υσξνηαμηθφο - Πνιενδνκηθφο ζρεδηαζκφο Ρπζκηζηθφ ζρέδην θαη πξφγξακκα πξνζηαζίαο πεξηβάιινληνο Ησαλλίλσλ Γεληθά πνιενδνκηθά ζρέδηα (ΓΠ) θαη ρέδηα ρσξηθήο θαη νηθηζηηθήο νξγάλσζεο αλνηθηήο πφιεο (ΥΟΟΑΠ) Φπζηθφ πεξηβάιινλ - Πνιηηηζκφο

2 9.1. Φπζηθφ πεξηβάιινλ Πνιηηηζκφο Πξνγξακκαηηθφ πιαίζην Κεθάιαην ΙΙΙ. Καηεπζχλζεηο αεηθφξνπ αλάπηπμεο ηεο Πεξηθέξεηαο Ζπείξνπ Αλάδεημε ηεο Πεξηθέξεηαο ζηνλ εζληθφ θαη δηεζλή ρψξν Βαζηθνί άμνλεο θαη πφινη αλάπηπμεο Πξνψζεζε ηεο εμσζηξέθεηαο ηεο Πεξηθέξεηαο Πξνψζεζε ηεο εηαηξηθήο ζρέζεο πφιεο / ππαίζξνπ Κεθάιαην ΙV. Πξφγξακκα δξάζεο Τπνπξφγξακκα 1: Πξνζηαζία Αλάδεημε θπζηθνχ πεξηβάιινληνο Φπζηθφ πεξηβάιινλ Τδάηηλν θαη ζαιάζζην πεξηβάιινλ Τπνπξφγξακκα 2: Οηθηζηηθφ δίθηπν Γνκεκέλν πεξηβάιινλ Πνιενδνκηθφο ζρεδηαζκφο, Ρπζκηζηηθφ ζρέδην Ησαλλίλσλ Δηδηθέο ρσξηθέο παξεκβάζεηο Τπνπξφγξακκα 3: Σερληθή ππνδνκή Μεηαθνξέο Όδξεπζε Γηαρείξηζε ζηεξεψλ θαη πγξψλ απνβιήησλ Δλέξγεηα Σειεπηθνηλσλίεο Τπνπξφγξακκα 4: Κνηλσληθή πνιηηηζηηθή ππνδνκή Δθπαίδεπζε - Καηάξηηζε Τγεία - Πξφλνηα Πνιηηηζκφο Τπνπξφγξακκα 5: Γξάζεηο ελίζρπζεο παξαγσγηθψλ ηνκέσλ Γξάζεηο ελίζρπζεο ηνπ πξσηνγελή ηνκέα Γξάζεηο ελίζρπζεο ησλ θιάδσλ εμφξπμεο, κεηαπνίεζεο θαη βηνκεραλίαο Γξάζεηο ελίζρπζεο ηνπ ηξηηνγελή ηνκέα Τπνπξφγξακκα 6: Θεζκηθέο - Γηνηθεηηθέο ξπζκίζεηο Θεζκηθέο ξπζκίζεηο ζηε γεσξγία Θεζκηθέο ξπζκίζεηο ζηελ θηελνηξνθία Θεζκηθέο ξπζκίζεηο ζηελ αιηεία Θεζκηθέο ξπζκίζεηο ζηε Γηνίθεζε Φνξείο εθαξκνγήο Υάξηεο Βηβιηνγξαθία Πεγέο ζην δηαδίθηπν

3 Πξφινγνο Ο ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο ζπληζηά ην βαζηθφηεξν ίζσο κέζν άζθεζεο γεληθφηεξεο πνιηηηθήο κε νξίδνληα δεθαπεληαεηίαο, έρεη έληνλν ηερλνθξαηηθφ ραξαθηήξα θαη, θαηά ζπλέπεηα, πξέπεη λα ζηεξίδεηαη ζε ζπγθεθξηκέλα επηζηεκνληθά δεδνκέλα. ε έλα Πεξηθεξεηαθφ Υσξνηαμηθφ Πιαίζην πξέπεη λα θαηαγξάθνληαη θαη λα αμηνινγνχληαη: ε ζέζε θάζε Πεξηθέξεηαο ζην δηεζλή θαη ζηνλ επξσπατθφ ρψξν, νη ιεηηνπξγίεο δηα-πεξηθεξεηαθνχ ραξαθηήξα πνπ απηή κπνξεί λα αλαπηχμεη, νη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ καθξνπξφζεζκε αλάπηπμή ηεο. Παξάιιεια πξνζδηνξίδνληαη, νη ζηξαηεγηθέο επηινγέο γηα ηελ νινθιεξσκέλε θαη αεηθφξν αλάπηπμε ηνπ ρψξνπ ζην επίπεδν ηεο Πεξηθέξεηαο. Δπίζεο, έλα Πεξηθεξεηαθφ Πιαίζην πξέπεη λα ππνδεηθλχεη ηηο θαηεπζχλζεηο γηα ηε ρσξηθή δηάξζξσζε ησλ δηθηχσλ ππνδνκήο, γηα ηε ρσξνζέηεζε ησλ βαζηθψλ παξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ πξσηνγελνχο, δεπηεξνγελνχο θαη ηξηηνγελνχο ηνκέα, γηα ηελ ηζφξξνπε δηάξζξσζε ηνπ νηθηζηηθνχ δηθηχνπ θαη ηηο πξνηεξαηφηεηεο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηελ αλάδεημε ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο ηεο Πεξηθέξεηαο. Δίλαη ζπλεπψο νπζηαζηηθφο ν ξφινο ησλ Πεξηθεξεηαθψλ Υσξνηαμηθψλ Πιαηζίσλ. Σν παξφλ πφλεκα θηινδνμεί λα ζπκβάιεη ζην ζρεδηαζκφ ηεο ηζφξξνπεο, πνιπθεληξηθήο θαη αεηθφξνπ αλάπηπμεο ηεο Πεξηθέξεηαο Ζπείξνπ, ζην πιαίζην πνπ δηακνξθψλεηαη ζηνλ επξχηεξν ρψξν ηεο λνηην-αλαηνιηθήο Δπξψπεο. Δηδηθφηεξα, θηινδνμεί λα θαζνξίζεη ηνπο ζηξαηεγηθνχο άμνλεο αλάπηπμεο ηεο Πεξηθέξεηαο, ιακβάλνληαο ππφςε ην ζεζκηθφ επξσπατθφ θαη εζληθφ πιαίζην, ηνλ εζληθφ ρσξνηαμηθφ ζρεδηαζκφ, ηελ ππνρξέσζε ελαξκφληζεο κε ην Δζληθφ ηξαηεγηθφ Πιαίζην Αλαθνξάο θαη άιια γεληθά ή εηδηθά πξνγξάκκαηα θαη ηελ αλάγθε εθαξκνγήο δεκνζηνλνκηθήο πεηζαξρίαο ζηε ρψξα, δηαζθαιίδνληαο ηελ παξαγσγηθή θαη θνηλσληθή ζπλνρή, ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο. Δπραξηζηψ ηνπο ζπλεξγάηεο κνπ Βαζίιε Αλ. Υαξίζε, Αξρηηέθηνλα πνιενδφκν θαη Δπάγγειν Γ. ηψην, Msc Υσξνηάθηε κεραληθφ γηα ηε βνήζεηά ηνπο. ηαχξνο Δι. Καινγηάλλεο Οθηψβξηνο

4

5 Υψξνο είλαη ν ηφπνο, ε γε. Δηζαγσγή ρεδηαζκφο, ζχκθσλα κε ηνλ Andreas Faludi, «είλαη ε εθαξκνγή ηεο επηζηεκνληθήο κεζφδνπ, νζνδήπνηε αδέμηαο, ζηελ άζθεζε πνιηηηθήο». Ο ζρεδηαζκφο ηνπ ρψξνπ απνηειεί κηα δηαδηθαζία παξέκβαζεο γηα ηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ, ζεκεξηλψλ ή κειινληηθψλ, κε ζηφρν ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε ιεηηνπξγία ελφο ρσξηθνχ ζπζηήκαηνο. ηε ρψξα καο, ν ζρεδηαζκφο ηνπ ρψξνπ επηβιήζεθε κε ην χληαγκα ηνπ ε ζπκκφξθσζε πξνο απηήλ ηε ζπληαγκαηηθή επηηαγή εθδφζεθε ν Ν. 360/1976 1, κε ηνλ νπνίν νξγαλψζεθε ην πιαίζην γηα ηελ θαηάξηηζε θαη έγθξηζε ρσξνηαμηθψλ ζρεδίσλ. χκθσλα κε ην λφκν: «Ωο «Δζληθφλ» λνείηαη ην Υσξνηαμηθφλ ζρέδηνλ ή πξφγξακκα ην αλαθεξφκελνλ εηο ην ζχλνινλ ηεο Υψξαο, σο «Πεξηθεξεηαθφλ» ην αλαθεξφκελνλ εηο ζπγθεθξηκέλνλ ηκήκα απηήο θαη σο «Δηδηθφλ» ην αλαθεξφκελνλ εηο ζπγθεθξηκέλνλ ηνκέα παξαγσγήο, ιεηηνπξγίαο, δξαζηεξηφηεηα ή δίθηπνλ ππνδνκήο». Ο Ν. 360/1976 πνπ πξνέβιεπε ην ζχλνιν ηνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ, ίζρπζε κέρξη ην 1999, νπφηε αληηθαηαζηάζεθε κε ην Ν. 2742/ Ο Ν. 330/1976, παξ φηη θηιφδνμνο γηα ηελ επνρή ηνπ, παξέκεηλε ζε κεγάιν βαζκφ αλελεξγφο. Μφλνλ νξηζκέλα ρσξνηαμηθά ζρέδηα γηα ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρέο εγθξίζεθαλ θαη εθαξκνγή ηνπ, φπσο ην ρσξνηαμηθφ ζρέδην ηεο λήζνπ Μήινπ ην 1981, κε απφθαζε ηνπ ηφηε Δζληθνχ πκβνπιίνπ Υσξνηαμίαο θαη Πεξηβάιινληνο. Σελ γεληθή πνιηηηθή επί ηεο ρσξνηαμίαο θαη ηεο πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο, βάζεη ηνπ Νφκνπ, αζθνχζε ην ηφηε Τπνπξγείν πληνληζκνχ θαη Πξνγξακκαηηζκνχ. Με ην Ν. 2742/1999 ξπζκίζηεθαλ ηα ζέκαηα ηνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ κε ηελ επηβνιή νπζηαζηηθψλ θαλφλσλ θαη ηε ζεζκνζέηεζε ησλ ζρεηηθψλ δηαδηθαζηψλ, ελψ ηελ αξκνδηφηεηα, πνπ είρε πεξάζεη απφ ην 1980 ζην ηφηε Τπνπξγείν Υσξνηαμίαο, Οηθηζκνχ θαη Πεξηβάιινληνο (ΤΥΟΠ), αλέιαβε ην Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο, Υσξνηαμίαο θαη Γεκνζίσλ Έξγσλ (ΤΠΔΥΩΓΔ). Ζ εθπφλεζε θαη εθαξκνγή ηνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ αθνινχζεζε ζηε ρψξα καο κία κε νξζνινγηθή δηαδηθαζία, παξά ηηο πξνβιέςεηο ηεο επηζηήκεο αιιά θαη ηεο ζρεηηθήο λνκνζεζίαο. Δηδηθφηεξα, ζχκθσλα κε ην Ν. 2742/1999 (άξζξν 8, παξ. 2), ηα Πεξηθεξεηαθά Πιαίζηα ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ ελαξκνλίδνληαη κε ηηο θαηεπζχλζεηο ηνπ Γεληθνχ Πιαηζίνπ θαη ησλ Δηδηθψλ Πιαηζίσλ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ, εμεηδηθεχνπλ θαη ζπκπιεξψλνπλ ηηο βαζηθέο πξνηεξαηφηεηέο ηνπο, κε ζηφρν ηνλ ζπληνληζκφ ησλ επηινγψλ ρσξηθήο αλάπηπμεο ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν. Ο ίδηνο λφκνο θαζνξίδεη κηα ζαθή ζρέζε ηεξάξρεζεο ησλ Πεξηθεξεηαθψλ Πιαηζίσλ πξνο ην Γεληθφ θαη ηα Δηδηθά Υσξνηαμηθά Πιαίζηα. Ζ ζρεηηθή δηάηαμε ηνπ λφκνπ φκσο θαη νη επηηαγέο ηεο επηζηήκεο, έκεηλαλ αλεθάξκνζηεο θαη βηψζακε ην παξάδνμν θαη ρξνληθά αλαθφινπζν θαηλφκελν ηεο έγθξηζεο, ηε δηεηία , ησλ δψδεθα (12) Πεξηθεξεηαθψλ Πιαηζίσλ 3, πξηλ ηελ εθπφλεζε ηνπ Γεληθνχ θαη ησλ Δηδηθψλ Υσξνηαμηθψλ Πιαηζίσλ! Απηφ είρε σο απνηέιεζκα ηα Πεξηθεξεηαθά Πιαίζηα ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ λα κελ ππφθεηληαη ζε γεληθέο αξρέο, λα κελ δίλνπλ ζπγθεθξηκέλεο θαη ελαξκνληζκέλεο θαηεπζχλζεηο πξνο ηα θαηψηεξα επίπεδα ζρεδηαζκνχ (Ρπζκηζηηθά ζρέδηα, Γεληθά πνιενδνκηθά ζρέδηα, ρέδηα ρσξηθήο θαη νηθηζηηθήο νξγάλσζεο αλνηθηήο πφιεο), αιιά λα είλαη αζαθή θαη αζχλδεηα κεηαμχ ηνπο θείκελα. Καζψο δηαλχνπκε ην β εμάκελν ηνπ 2011, είλαη απνιχησο αλαγθαία θαη επείγνπζα ε εθπφλεζε ελφο λένπ Πεξηθεξεηαθνχ Πιαηζίνπ ηεο Ζπείξνπ πνπ ζα αληηθαηαζηήζεη ην πθηζηάκελν ρσξνηαμηθφ Πιαίζην 4, γηα ηνπο παξαθάησ ιφγνπο: 1 Νφκνο 360/1976 (ΦΔΚ 151 Α / ) «πεξί ρσξνηαμίαο θαη πεξηβάιινληνο». 2 Νφκνο 2742/1999 (ΦΔΚ 207 Α / ) πεξί «ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη αεηθφξνπ αλάπηπμεο θαη άιισλ δηαηάμεσλ». 3 Γηα φιεο ηηο Πεξηθέξεηεο ηεο ρψξαο πιελ ηεο Αηηηθήο, ηελ νπνία θάιππηε ην Ρπζκηζηηθφ ρέδην ηεο Αζήλαο (Ν. 1515/1985, ΦΔΚ Α / ). 4 Δγθξίζεθε κε ηελ Τπνπξγηθή Απφθαζε 25301/2003 (ΦΔΚ 1451 Β / ). 7

6 1. Απηφ πξνβιέπεηαη απφ ηε λνκνζεζία Σν πθηζηάκελν Πεξηθεξεηαθφ Πιαίζην εθπνλήζεθε ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 2000 θαη ζεζκνζεηήζεθε ην Αλαθέξεηαη ζπλεπψο ζε γεγνλφηα θαη πνιηηηθέο πνπ θπξηαξρνχζαλ πξν δεθαεηίαο θαη παξνπζηάδεη ζε ζρέζε κε ηα ζεκεξηλά δεδνκέλα ζεκαληηθφηαηεο ειιείςεηο. Δλδεηθηηθά: - Πξν δεθαεηίαο δελ είρε νινθιεξσζεί ε Δγλαηία νδφο, ε νπνία έρεη αιιάμεη ηα δεδνκέλα ζηελ Πεξηθέξεηα, ελψ ε Ηφληα νδφο βξηζθφηαλ ζε επίπεδν πξνγξακκαηηζκνχ. Παξ φια απηά, ην Πεξηθεξεηαθφ Υσξνηαμηθφ Πιαίζην πξνέβιεπε φηη απηή ζα έρεη νινθιεξσζεί κέρξη ην 2010! - Οη κειέηεο γηα ηελ επέθηαζε ηνπ αεξνδξνκίνπ Ησαλλίλσλ δελ είραλ θαλ μεθηλήζεη. - Οη ρξήζεηο γεο ήηαλ δηαθνξεηηθέο, ηδίσο ζηηο αζηηθέο πεξηνρέο. - Οη ήπηεο κνξθέο ηνπξηζκνχ δελ είραλ αλαπηπρζεί, ζε πεξηνρέο φπσο ην Εαγφξη θαη ηα Σδνπκέξθα. - Δπηπιένλ, ηα ηειεπηαία ρξφληα έρνπλ πξνζηεζεί πνιιέο λέεο πεξηνρέο ηεο Ζπείξνπ ζην επξσπατθφ νηθνινγηθφ δίθηπν «Natura 2000», γηα ηηο νπνίεο απαηηείηαη ηδηαίηεξε ρσξηθή αληηκεηψπηζε θαη ζεζκνζεηήζεθαλ πέληε (5) κεγάιεο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο, γηα ηηο νπνίεο πξέπεη λα εθαξκνζηνχλ ζπγθεθξηκέλεο πνιηηηθέο αλάδεημήο ηνπο. 3. Έρεη ζεζκνζεηεζεί, ηε δηεηία απφ ην πξψελ ΤΠΔΥΩΓΔ, γηα πξψηε θνξά ζηε ρψξα, νινθιεξσκέλνο εζληθφο ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο απνηεινχκελνο απφ ην Γεληθφ Πιαίζην Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ 6 θαη ηξία Δηδηθά Υσξνηαμηθά Πιαίζηα: γηα ηηο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο (ΑΠΔ) 7, ηε Βηνκεραλία 8 θαη ηνλ Σνπξηζκφ 9, κε ηηο θαηεπζχλζεηο ησλ νπνίσλ νθείινπλ λα ζπκκνξθσζνχλ φια ηα Πεξηθεξεηαθά Πιαίζηα. 4. Σν 2007 εγθξίζεθαλ, θαη έθηνηε εθαξκφδνληαη, νη ζηξαηεγηθέο θαηεπζχλζεηο ηνπ ζεκαληηθφηεξνπ εξγαιείνπ ρξεκαηνδφηεζεο ηεο πεξηθεξεηαθήο αλάπηπμεο ζηε ρψξα, ηνπ Δζληθνχ ηξαηεγηθνχ Πιαηζίνπ Αλαθνξάο (ΔΠΑ ) θαη ησλ Δπηρεηξεζηαθψλ πξνγξακκάησλ ηνπ. 5. Έρεη ζεζκνζεηεζεί ην πξφγξακκα «Καιιηθξάηεο» 10 κε ην νπνίν ζπλελψζεθαλ νη Γήκνη θαη ζπγθξνηήζεθε ν δεχηεξνο βαζκφο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο, ε αηξεηή Πεξηθέξεηα. 6. Βάζεη ηνπ πξνγξάκκαηνο «Καιιηθξάηεο», θάζε Πεξηθέξεηα νθείιεη λα θαηαξηίζεη πεληαεηέο Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα 11 (ηξηεηέο γηα ηελ πξψηε εθαξκνγή ηνπ λφκνπ) θαη κάιηζηα κέρξη ηνλ επηέκβξην ηνπ Σν Δπηρεηξεζηαθφ πξφγξακκα πξέπεη λα πεξηιακβάλεη 12 : ην ζηξαηεγηθφ ζρεδηαζκφ ηεο Πεξηθέξεηαο, ηνλ επηρεηξεζηαθφ θαη νηθνλνκηθφ ηεο πξνγξακκαηηζκφ θαζψο θαη δείθηεο παξαθνινχζεζεο θαη αμηνιφγεζεο ηνπ πξνγξάκκαηνο. κσο ρσξίο ρσξνηαμηθφ ζρέδην δελ κπνξεί λα θαηαξηηζηεί αμηφπηζην θαη ηεθκεξησκέλν επηρεηξεζηαθφ ζρέδην. Ζ πξφηαζε ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ ηεο Ζπείξνπ πνπ αθνινπζεί αλαιχεηαη ζε: έλα θεθάιαην πνπ πεξηιακβάλεη ην πιαίζην πνπ νξίδνπλ νη επξσπατθέο θαη εζληθέο πνιηηηθέο, κέζα ζην νπνίν ζα αλαπηπρζεί ε Ήπεηξνο ηα επφκελα ρξφληα, έλα θεθάιαην πνπ αμηνινγεί ηα δεδνκέλα θαη θαηαγξάθεη ηηο ηάζεηο θαη πξννπηηθέο ηεο Πεξηθέξεηαο, έλα θεθάιαην γηα ηηο θαηεπζχλζεηο αεηθφξνπ αλάπηπμεο ηεο Πεξηθέξεηαο θαη, ηέινο, έλα ζπγθεθξηκέλν πξφγξακκα δξάζεο κε δχν ζθέιε: έλα κεζνπξφζεζκν, κε νξίδνληα πεληαεηίαο θαη έλα καθξνπξφζεζκν, κε νξίδνληα δεθαπεληαεηίαο (ην 2027). 5 Σν Άξζξν 8, παξάγξαθνο 5, ηνπ Ν. 2742/1999, πξνβιέπεη ηελ αλαζεψξεζε ησλ Πεξηθεξεηαθψλ Πιαηζίσλ αλά πεληαεηία, εθ φζνλ πξνθχπηεη ηεθκεξησκέλε αλάγθε. 6 Δγθξίζεθε κε ηελ Απφθαζε 6876/4871 (ΦΔΚ 128 Α / ) ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 7 Δγθξίζεθε κε ηελ Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε 49828/2008 (ΦΔΚ 2464 B / ). 8 Δγθξίζεθε κε ηελ Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε 11508/2009 (ΦΔΚ 151 ΑΑΠ/ ). 9 Δγθξίζεθε κε ηελ Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε 24208/2009 (ΦΔΚ 1138 Β / ). 10 Νφκνο 3852/2010 (ΦΔΚ 87 Α / ) πεξί «Νέαο Αξρηηεθηνληθήο ηεο Απηνδηνίθεζεο θαη Απνθεληξσκέλεο Γηνίθεζεο». 11 Άξζξν 268, παξάγξαθνο 1, ηνπ Ν. 3852/ Τπνπξγηθή Απφθαζε 74754/2010 (ΦΔΚ 2043 Β / ). 8

7 Κεθάιαην Ι. Η ζέζε ηεο Πεξηθέξεηαο Ηπείξνπ ζηνλ εζληθφ θαη επξσπατθφ ρψξν Ζ Ήπεηξνο σο Πεξηθέξεηα ηεο Διιάδαο, θξάηνπο κέινπο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (εθ εμήο ΔΔ) θαη ηεο δψλεο ηνπ επξψ, επεξεάδεηαη επζέσο απφ ηηο επξσπατθέο πνιηηηθέο πνπ αθνξνχλ ηελ νηθνλνκία, ηελ πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε, ηελ θνηλσληθή ζπλνρή, ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Σν πιαίζην εληφο ηνπ νπνίνπ ζα πνξεπζεί ε Ήπεηξνο ηα επφκελα ρξφληα θαζνξίδεηαη ζε γεληθέο γξακκέο απφ ηνπο παξαθάησ άμνλεο θαη δεζκεχζεηο ηεο ρψξαο, ζε επξσπατθφ θαη εζληθφ επίπεδν, γηα ηε δηαρείξηζε ηνπ ρψξνπ, ην πεξηβάιινλ θαη ηελ αεηθνξία. 1. πλζήθε ηεο Ληζαβφλαο Σελ 1 ε Γεθεκβξίνπ ηνπ 2009 ηέζεθε ζε ηζρχ ε πλζήθε ηεο Ληζαβφλαο, ε νπνία ηξνπνπνηεί ηε πλζήθε γηα ηελ Δπξσπατθή Έλσζε θαη ηε πλζήθε γηα ηελ Ίδξπζε ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο, ρσξίο φκσο λα ηηο ππνθαζηζηά. Με ηε πλζήθε, ε ΔΔ απέθηεζε πην ζχγρξνλνπο ζεζκνχο θαη βειηησκέλεο κεζφδνπο εξγαζίαο πνπ ζα ηεο επηηξέςνπλ λα αληαπνθξηζεί απνηειεζκαηηθά ζηηο κεγάιεο πξνθιήζεηο πνπ αληηκεησπίδεη ν ζεκεξηλφο θφζκνο. Ζ πλζήθε ηεο Ληζαβφλαο εληζρχεη ηε δεκνθξαηηθή λνκηκφηεηα ηεο ΔΔ θαη ηελ ηθαλφηεηά ηεο λα πξναζπίδεηαη ηα ζπκθέξνληα ησλ πνιηηψλ ηεο ζε θαζεκεξηλή βάζε. Δηδηθφηεξα, κε ηε πλζήθε δηακνξθψλεηαη: - Μία δεκνθξαηηθόηεξε θαη δηαθαλέζηεξε Δπξώπε, κε εληζρπκέλν ηνλ ξφιν ηνπ επξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ησλ εζληθψλ Κνηλνβνπιίσλ. - Μία απνηειεζκαηηθόηεξε Δπξώπε ησλ είθνζη επηά (27) θξαηώλ-κειώλ, κε απινπζηεπκέλεο κεζφδνπο εξγαζίαο θαη θαλφλεο ςεθνθνξίαο, κε ζχγρξνλα ζεζκηθά φξγαλα. - Μία Δπξώπε ησλ δηθαησκάησλ θαη ησλ αμηώλ, ηεο ειεπζεξίαο, ηεο αιιειεγγύεο θαη ηεο αζθάιεηαο, κε πξνψζεζε ησλ αμηψλ ηεο, ελζσκάησζε ηνπ Υάξηε ζεκειησδψλ δηθαησκάησλ ζην επξσπατθφ πξσηνγελέο δίθαην, δεκηνπξγία λέσλ κεραληζκψλ αιιειεγγχεο θαη δηαζθάιηζε θαιχηεξεο πξνζηαζίαο γηα ηνπο Δπξσπαίνπο πνιίηεο. - Μία Δπξώπε κε ηζρπξή θσλή, ζην λέν πνιχ-πνιηθφ θαη εηεξνγελή θφζκν πνπ έρεη αλαδπζεί. 2. ηξαηεγηθή «Δπξψπε 2020» Σνλ Μάξηην ηνπ 2010 ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή (εθ εμήο Δπηηξνπή) εγθαηλίαζε ηε ηξαηεγηθή «Δπξψπε 2020» κε ζηφρν ηελ έμνδν απφ ηελ κεγάιε λνκηζκαηηθή θαη νηθνλνκηθή θξίζε πνπ αληηκεησπίδεη ν πιαλήηεο θαη ηελ πξνεηνηκαζία ηεο νηθνλνκίαο ηεο ΔΔ γηα ηελ επφκελε δεθαεηία. Ζ κεγάιε νηθνλνκηθή θξίζε, πνπ μεθίλεζε ην 2007 απφ ηηο ΖΠΑ, έπιεμε κε ζθνδξφηεηα θαη ρψξεο ηεο Δπξσδψλεο. Ζ Δπξψπε πξέπεη λα αληιήζεη δηδάγκαηα απφ απηήλ, θαζψο νη νηθνλνκίεο είλαη πιένλ αιιειέλδεηεο. Καλέλα θξάηνο-κέινο δελ κπνξεί λα αληαπεμέιζεη απνηειεζκαηηθά ζηηο παγθφζκηεο πξνθιήζεηο κε κεκνλσκέλεο ελέξγεηεο. Ζ λέα ηξαηεγηθή ζα αληηθαηαζηήζεη ηελ ηξαηεγηθή ηεο Ληζαβφλαο (πνπ είρε πηνζεηεζεί ην 2000 κε ρξνληθφ νξίδνληα ην 2010), ε νπνία παξά ηα πξνβιήκαηά ηεο ππνθίλεζε νηθνλνκηθέο κεηαξξπζκίζεηο ζηα θξάηε-κέιε θαη επέθεξε αχμεζε ζηελ απαζρφιεζε. Σν κεηνλέθηεκα ησλ ζηφρσλ ηεο Ληζαβφλαο ήηαλ φηη δελ είραλ δεζκεπηηθφ ραξαθηήξα, κε απνηέιεζκα λα παξακειεζνχλ απφ πνιιά θξάηε-κέιε. Ζ ηξαηεγηθή «Δπξψπε 2020» απνζθνπεί ζε κηα νηθνλνκία ηεο αγνξάο κε θνηλσληθή ζπλνρή θαηά ηελ επφκελε δεθαεηία θαη βαζίδεηαη ζε ηξεηο ηνκείο πξνηεξαηφηεηαο: ζηελ έμππλε αλάπηπμε, κε ηε ζεκειίσζε ηεο νηθνλνκίαο ζηε γλψζε θαη ηελ θαηλνηνκία, ζηε βηώζηκε αλάπηπμε, κε ηελ πξνψζεζε κηαο αληαγσληζηηθήο νηθνλνκίαο ρακειψλ εθπνκπψλ άλζξαθα, πνπ ζα αμηνπνηεί απνηειεζκαηηθά ηνπο πφξνπο πνπ δηαζέηεη, ζηελ αλάπηπμε ρσξίο απνθιεηζκνύο, ε νπνία ζα πξνάγεη κηα νηθνλνκία πςειήο απαζρφιεζεο θαη ζα νδεγεί ζε θνηλσληθή θαη γεσγξαθηθή ζπλνρή. Ζ πξφνδνο ζηελ επίηεπμε ησλ πξναλαθεξφκελσλ πξνηεξαηνηήησλ ζα κεηξάηαη ζε ζπλάξηεζε κε πέληε ζηφρνπο, νη νπνίνη ηίζεληαη ζε επίπεδν ΔΔ γηα ην 2020, κε γλψκνλα ζπγθεθξηκέλα ζεκεία εθθίλεζεο: α) Απαζρφιεζε: Σν 75% ηνπ πιεζπζκνχ ειηθίαο εηψλ πξέπεη λα εξγάδεηαη. 9

8 β) Έξεπλα θαη Αλάπηπμε/Καηλνηνκία: Σν 3% ηνπ ΑΔΠ ηεο ΔΔ (ηδησηηθνχ θαη δεκνζίνπ) πξέπεη λα επελδχεηαη ζε έξεπλα θαη αλάπηπμε. γ) Κιηκαηηθή αιιαγή Δλέξγεηα: Οη ζηφρνη «20% - 20% - 20%» 13 πνπ έρνπλ ηεζεί γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο θαη ηελ ελέξγεηα πξέπεη λα επηηεπρζνχλ. δ) Δθπαίδεπζε: Σν πνζνζηφ ησλ αηφκσλ πνπ εγθαηαιείπνπλ πξφσξα ηε ζρνιηθή εθπαίδεπζε πξέπεη λα είλαη θαηψηεξν ηνπ 10%, ελψ πνζνζηφ ηνπιάρηζηνλ 40% ηεο λέαο γεληάο (ειηθίαο εηψλ) πξέπεη λα δηαζέηεη πηπρίν αλψηεξεο ή αλψηαηεο εθπαίδεπζεο. ε) Φηψρεηα Κνηλσληθφο απνθιεηζκφο: Πξέπεη λα κεησζνχλ θαηά 20 εθαηνκκχξηα ηα άηνκα πνπ δηαηξέρνπλ θίλδπλν θηψρεηαο. Ζ ηξαηεγηθή «Δπξψπε 2020» πεξηιακβάλεη κηα ζεηξά ζεκαληηθψλ πξσηνβνπιηψλ, ε πινπνίεζε ησλ νπνίσλ απνηειεί πξνηεξαηφηεηα, πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζνχλ νη παξαπάλσ θηιφδνμνη ζηφρνη. Οη πξσηνβνπιίεο πνπ πξέπεη λα αλαιεθζνχλ απφ φια ηα θξάηε-κέιε, ηηο ηνπηθέο θαη πεξηθεξεηαθέο αξρέο, θαηά ζπλέπεηα θαη ηεο Ζπείξνπ, αθνξνχλ: -Έλσζε θαηλνηνκίαο: επαλεζηίαζε ηεο πνιηηηθήο έξεπλαο θαη θαηλνηνκίαο ζε κείδνλεο πξνθιήζεηο, κε ηαπηφρξνλε γεθχξσζε ηνπ ράζκαηνο κεηαμχ επηζηήκεο θαη αγνξάο. - Νενιαία ζε θίλεζε: βειηίσζε ηεο πνηνηηθήο ζηάζκεο θαη ηεο δηεζλνχο ειθπζηηθφηεηαο ηνπ ζπζηήκαηνο αλψηεξεο εθπαίδεπζεο ηεο Δπξψπεο, κε πξνψζεζε ηεο θηλεηηθφηεηαο ησλ ζπνπδαζηψλ θαη ησλ επαγγεικαηηψλ λεαξήο ειηθίαο. - Ψεθηαθό ζεκαηνιόγην γηα ηελ Δπξώπε: επίηεπμε νηθνλνκηθνχ θαη θνηλσληθνχ νθέινπο, ράξε ζε κηα ςεθηαθή εληαία αγνξά βαζηζκέλε ζην δηαδίθηπν πνιχ πςειψλ ηαρπηήησλ. ινη νη Δπξσπαίνη πξέπεη, κέρξη ην 2013, λα δηαζέηνπλ πξφζβαζε ζην δηαδίθηπν πςειήο ηαρχηεηαο. - Μηα Δπξώπε πνπ ρξεζηκνπνηεί απνηειεζκαηηθά ηνπο πόξνπο ηεο: ζηήξημε ηεο κεηάβαζεο ζε κηα νηθνλνκία ρακειψλ εθπνκπψλ άλζξαθα, ε νπνία ρξεζηκνπνηεί απνδνηηθά ηνπο δηαζέζηκνπο θπζηθνχο πφξνπο κε επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ «20% - 20% - 20%». - Μηα βηνκεραληθή πνιηηηθή γηα «πξάζηλε» αλάπηπμε: παξνρή βνήζεηαο ζηε βηνκεραληθή βάζε ηεο ΔΔ ψζηε λα είλαη αληαγσληζηηθή ζηνλ θφζκν πνπ ζα πξνθχςεη κεηά ηελ θξίζε, κε ηελ πξναγσγή ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο θαη ηε δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο. - Νέεο δεμηόηεηεο θαη ζέζεηο εξγαζίαο: δεκηνπξγία ησλ θαηάιιεισλ ζπλζεθψλ γηα ηνλ εθζπγρξνληζκφ ησλ αγνξψλ εξγαζίαο, επηδηψθνληαο ηελ άλνδν ησλ επηπέδσλ απαζρφιεζεο θαη ηε δηαζθάιηζε ηεο βησζηκφηεηαο ησλ θνηλσληθψλ καο πξνηχπσλ. - Δπξσπατθέο αξρέο γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο θηώρεηαο: δηαζθάιηζε ηεο νηθνλνκηθήο, θνηλσληθήο θαη γεσγξαθηθήο ζπλνρήο, κε ηελ παξνρή ζπλδξνκήο ζε θησρά θαη θνηλσληθψο απνθιεηζκέλα άηνκα, ψζηε λα κπνξνχλ λα δηαδξακαηίδνπλ ελεξγφ ξφιν ζηελ θνηλσλία. χκθσλα κε ηελ Δπηηξνπή, θάζε θξάηνο-κέινο πξέπεη λα πξνηείλεη εζληθφ πξφγξακκα γηα ηελ επίηεπμε ησλ παξαπάλσ ζηφρσλ, ην νπνίν ζα είλαη πξνζαξκνζκέλν ζηηο ηδηαηηεξφηεηεο θαη ηε γεληθφηεξε νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ζηελ νπνία βξίζθεηαη. Ζ πινπνίεζε ησλ πξνγξακκάησλ είλαη ππνρξεσηηθή θαη ζα ειέγρεηαη απφ ηελ Δπηηξνπή. Ζ ρψξα καο ππέβαιε ζηελ Δπηηξνπή, ηνλ Απξίιην ηνπ 2011, ην Δζληθφ Πξφγξακκα Μεηαξξπζκίζεσλ , ζην νπνίν θαζνξίδνληαη, ζε γεληθέο γξακκέο, ηα κέηξα πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο ηξαηεγηθήο «Δπξψπε 2020». Δηδηθφηεξα, ην Πξφγξακκα πεξηιακβάλεη, κεηαμχ άιισλ, ηνπο εζληθνχο ζηφρνπο: γηα ην ξπζκφ απαζρφιεζεο, γηα ηελ έξεπλα θαη ηελ αλάπηπμε, γηα ην πεξηβάιινλ, γηα ηελ παηδεία, γηα ηε θηψρεηα θαη ηα βαζηθά κέηξα πνιηηηθήο γηα ηελ επίηεπμε απηψλ ησλ ζηφρσλ. 13 Ζ δέζκε κέηξσλ ηεο ΔΔ γηα ην θιίκα θαη ηελ ελέξγεηα πεξηιακβάλεη, κέρξη ην 2020, ηηο εμήο δεζκεχζεηο: - κείσζε ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ θαηά 20% (ή θαη 30%, εθ φζνλ ζπκθσλήζνπλ φιεο νη αλαπηπγκέλεο ρψξεο ηνπ πιαλήηε) ζε ζρέζε κε ην 1990, - εμαζθάιηζε ηνπ 20% ηεο ελέξγεηαο απφ αλαλεψζηκεο πεγέο, - αχμεζε θαηά 20% ηεο ελεξγεηαθήο απφδνζεο. 10

9 3. ρέδην Αλάπηπμεο ηνπ Κνηλνηηθνχ Υψξνπ (ΑΚΥ) Οη ηνκεαθέο πνιηηηθέο ηεο ΔΔ δελ έρνπλ ζαθψο πεξηγεγξακκέλνπο ζηφρνπο ρσξνηαμίαο. Δλ ηνχηνηο, αξθεηέο απφ ηηο πνιηηηθέο απηέο επεξεάδνπλ ζε κεγάιν βαζκφ ηνλ επξσπατθφ ρψξν. Ζ ρσξνηαμηθή επίπησζή ηνπο εμαξηάηαη απφ ηε θχζε ησλ παξεκβάζεσλ, είηε απηέο είλαη νηθνλνκηθνχ ραξαθηήξα (Κνηλή αγξνηηθή πνιηηηθή, πεξηθεξεηαθή πνιηηηθή, θιπ), είηε λνκηθήο θχζεσο (πνιηηηθή αληαγσληζκνχ, πεξηβάιινληνο) ή έρνπλ ραξαθηήξα ζρεδηαζκνχ (πνιηηηθή ελέξγεηαο θαη κεηαθνξψλ). Σν ρέδην Αλάπηπμεο ηνπ Κνηλνηηθνχ Υψξνπ (ΑΚΥ) πνπ παξνπζηάζηεθε ην 1997, εμεηάδεη ζέκαηα νηθνλνκηθήο, θνηλσληθήο θαη ρσξνηαμηθήο αλάπηπμεο ηεο ΔΔ, κε ζθνπφ ηε δεκηνπξγία ελφο πιαηζίνπ θαη κηαο κεζνδνινγίαο γηα κία νινθιεξσκέλε επξσπατθή ζηξαηεγηθή ρσξηθήο αλάπηπμεο. Σν ΑΚΥ έρεη σο βαζηθνχο ζηφρνπο ηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή ζπλνρή, ηελ αεηθφξν αλάπηπμε θαη ηελ ηζφξξνπε αληαγσληζηηθφηεηα ζηνλ επξσπατθφ ρψξν. Σν πιαίζην ηνπ ΑΚΥ νξηνζεηείηαη απφ επηά θξηηήξηα: απφ ηε γεσγξαθηθή ζέζε, ηελ νηθνλνκηθή ηζρχ, ηελ θνηλσληθή νινθιήξσζε, ηε ρσξηθή νινθιήξσζε, ηηο πηέζεηο ζηηο ρξήζεηο γεο, ηνπο θπζηθνχο πφξνπο θαη ηνπο πνιηηηζηηθνχο πφξνπο. Απεπζπλφκελεο ζην ζχλνιν ησλ εκπιεθνκέλσλ θνξέσλ ηεο ρσξνηαμηθήο αλάπηπμεο ζε επξσπατθφ, εζληθφ, πεξηθεξεηαθφ θαη ηνπηθφ επίπεδν, νη ζηφρνη θαη νη ρσξνηαμηθέο επηινγέο ηνπ ΑΚΥ είλαη νη αθφινπζεο: α) ε εγθαζίδξπζε ελφο πνιπθεληξηθνχ θαη ηζφξξνπνπ αζηηθνχ ζπζηήκαηνο, β) ε πξνψζεζε ελνπνηεκέλσλ ζρεκάησλ κεηαθνξψλ θαη επηθνηλσληψλ πνπ λα επλννχλ ηελ ηζφηηκε πξφζβαζε ζηηο ππνδνκέο θαη ζηε γλψζε, γ) ε ζπλεηή δηαρείξηζε ηεο θχζεο θαη ε δηαθχιαμε ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο. Δηδηθφηεξα: 3.1. Πνιπθεληξηθή ρσξνηαμηθή αλάπηπμε θαη λέα ζρέζε πφιεο / ππαίζξνπ Σν ζπληζηψκελν πξφηππν πνιπθεληξηθήο αλάπηπμεο εθηηκάηαη φηη ζα δψζεη ηε δπλαηφηεηα λα απνθεπρζεί ε ππεξβνιηθή ζπγθέληξσζε ηνπ πιεζπζκνχ θαη ηεο νηθνλνκηθήο, πνιηηηθήο, ρξεκαηννηθνλνκηθήο ηζρχνο ζε κία θαη κφλν δπλακηθή δψλε. Ζ αλάπηπμε κηαο ζρεηηθά απνθεληξσκέλεο αζηηθήο δνκήο πξνζδίδεη αμία ζηε δπλακηθή φισλ ησλ επξσπατθψλ πεξηθεξεηψλ κεηψλνληαο ηηο πεξηθεξεηαθέο αληζφηεηεο. Αληί λα επλνεί απνθιεηζηηθά, φπσο ζην παξειζφλ, ηελ απιή πξφζδεζε ηεο πεξηθέξεηαο ζην θέληξν, κε ηε δεκηνπξγία λέσλ ππνδνκψλ, ην κνληέιν πνιπθεληξηθήο θαη ρσξνηαμηθήο αλάπηπμεο ζπληζηά: ηελ ελίζρπζε ελφο ηζφξξνπνπ ζπζηήκαηνο κεηξνπνιηηηθψλ πεξηθεξεηψλ θαη ζπζηάδσλ πφιεσλ, ηελ πξνψζεζε νινθιεξσκέλσλ ζηξαηεγηθψλ αζηηθήο αλάπηπμεο ζηα θξάηε-κέιε, πνπ λα ζπκπεξηιακβάλνπλ ηνπο πιεζηέζηεξνπο ρψξνπο ηεο ππαίζξνπ, ηελ ελίζρπζε ηεο ζεκαηηθήο ζπλεξγαζίαο (ηνπηθέο ζπγθνηλσλίεο, δεζκνί κεηαμχ παλεπηζηεκίσλ θαη εξεπλεηηθψλ θέληξσλ, δηαρείξηζε ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο, ελζσκάησζε ησλ λέσλ κεηαλαζηψλ) ζην πιαίζην δηαζπλνξηαθψλ θαη δηαθξαηηθψλ δηθηχσλ. Γηα λα παξέρνπλ ηε δπλαηφηεηα βηψζηκεο αλάπηπμεο, νη νινθιεξσκέλεο αλαπηπμηαθέο ζηξαηεγηθέο γηα ηηο πφιεηο πξέπεη λα δίλνπλ απαληήζεηο ζε ζεκαληηθέο πξνθιήζεηο, φπσο: ζηελ ελίζρπζε ηνπ ζηξαηεγηθνχ ξφινπ ησλ κεηξνπνιηηηθψλ πεξηνρψλ θαη ησλ «πφιεσλεηζφδσλ» νη νπνίεο παξέρνπλ πξφζβαζε ζην έδαθνο ηεο ΔΔ (κεγάια αεξνδξφκηα θαη ζεκαληηθά ιηκάληα (φπσο ε Ζγνπκελίηζα), πφιεηο πνπ δηνξγαλψλνπλ δηεζλείο εθζέζεηο), ζηνλ έιεγρν ηεο αζηηθήο επέθηαζεο κε βάζε ηελ έλλνηα ηεο «ζπκπαγνχο πφιεο», ζηε βειηίσζε ηεο νηθνλνκηθήο βάζεο, κε αμηνπνίεζε ησλ εηδηθψλ δπλαηνηήησλ θάζε πεξηνρήο θαη κε ηελ εγθαηάζηαζε ζ' απηή θαηλνηφκσλ θαη δηαθνξνπνηεκέλσλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ δεκηνπξγνχλ ζέζεηο απαζρφιεζεο, 11

10 ζηελ πξνψζεζε ηνπ κηθηνχ ραξαθηήξα ησλ δξαζηεξηνηήησλ θαη ηελ αλάκεημε ησλ θνηλσληθψλ νκάδσλ, κε ζθνπφ ηελ θαηαπνιέκεζε ηνπ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ ελφο κέξνπο ηνπ πιεζπζκνχ θαη ηελ αλαβάζκηζε ησλ ζπλνηθηψλ πνπ αληηκεησπίδνπλ θξίζε, ζηελ έμππλε δηαρείξηζε ησλ πφξσλ, φπσο ησλ πδάησλ θαη ηνπ εδάθνπο, ζηε βειηίσζε ηεο πξφζβαζεο ζηηο δηάθνξεο δψλεο κε κεηαθνξηθά κέζα θηιηθά πξνο ην πεξηβάιινλ. Παξάιιεια, νη πεξηνρέο ηεο ππαίζξνπ νθείινπλ λα δηεπξχλνπλ ηελ πνηθηιία ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπο, βαζίδνληαο ηε ζηξαηεγηθή ηνπο ζηηο ηδηαηηεξφηεηέο ηνπο θαη ζηηο ηδηαίηεξεο αλάγθεο ηνπο. Ζ εθ λένπ αλαθάιπςε ηεο πνιχ-ιεηηνπξγηθφηεηαο κηαο γεσξγίαο πξνζαλαηνιηζκέλεο πξνο ηελ πνηφηεηα (ηνπηθά πξντφληα, «πξάζηλνο ηνπξηζκφο», αμηνπνίεζε ηεο θιεξνλνκηάο θαη ησλ ηνπίσλ, ρξεζηκνπνίεζε ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο), ε αλάπηπμε δξαζηεξηνηήησλ ζπλδενκέλσλ κε ηηο λέεο ηερλνινγίεο ηεο πιεξνθνξίαο θαη ε αληαιιαγή εκπεηξηψλ ζε ζπγθεθξηκέλα ζεκαηηθά πεδία, ζα επηηξέςνπλ ζηηο πεξηνρέο ηεο ππαίζξνπ λα εθκεηαιιεπζνχλ κε ηνλ θαιχηεξν ηξφπν ην αλαπηπμηαθφ δπλακηθφ ηνπο Ηζφηηκε πξφζβαζε ζηηο ππνδνκέο θαη ζηε γλψζε Ζ πξφζβαζε ζηε γλψζε θαη ζηηο ππνδνκέο είλαη πξσηαξρηθήο ζεκαζίαο γηα κηα θνηλσλία βαζηζκέλε ζηηο γλψζεηο. Οη ππνδνκέο ζπγθνηλσληψλ θαη ηειεπηθνηλσληψλ απνηεινχλ ζεκαληηθά εξγαιεία, αλ θαη δελ κπνξνχλ απφ κφλεο ηνπο λα επηηχρνπλ ηνπο ζηφρνπο ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο ζπλνρήο. Ζ κειινληηθή επέθηαζε ησλ δηεπξσπατθψλ δηθηχσλ πξέπεη λα είλαη ζχκθσλε κε ηελ έλλνηα ηεο πνιπθεληξηθήο αλάπηπμεο. Δίλαη ζθφπηκν, κεηαμχ άιισλ, λα απνδνζεί κεγάιε πξνζνρή ζηηο πεξηθέξεηεο κε γεσγξαθηθφ κεηνλέθηεκα (φπσο ε Ήπεηξνο), θαζψο θαη ζηηο δεπηεξεχνπζεο εζσηεξηθέο ζπλδέζεηο εληφο ησλ πεξηθεξεηψλ. Δπηπιένλ, φιεο νη πεξηθέξεηεο πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε λα έρνπλ ηζφξξνπε πξφζβαζε ζηνπο δηεπεηξσηηθνχο θφκβνπο (ιηκάληα θαη αεξνδξφκηα). Δπίζεο κε κηα ελδεδεηγκέλε πνιηηηθή κεηαθνξψλ (κέζα καδηθήο κεηαθνξάο ζηελ πφιε, πνιπηξνπηθφηεηα ησλ κεηαθνξηθψλ ζπζηεκάησλ), νη πηέζεηο ζην πεξηβάιινλ πνπ νθείινληαη ζηνλ απμαλφκελν φγθν κεηαθηλήζεσλ, ηελ θπθινθνξηαθή ζπκθφξεζε θαη ζηηο ρξήζεηο γεο, κπνξνχλ λα αληηκεησπηζζνχλ κε νινθιεξσκέλν ηξφπν πλεηή δηαρείξηζε ηεο θχζεο θαη ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο Ο ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο είλαη ζε ζέζε λα δηαδξακαηίζεη θηλεηήξην ξφιν γηα ηε δηαηήξεζε θαη ηε βηψζηκε ρξήζε ηεο βηνπνηθηιφηεηαο ζε ηνπηθφ θαη ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν. Δάλ νξηζκέλεο θνξέο δηθαηνινγείηαη ε ιήςε απζηεξψλ πξνζηαηεπηηθψλ κέηξσλ, ζπρλά είλαη πην ελδεδεηγκέλν λα ζπκπεξηιακβάλεηαη ε δηαρείξηζε ησλ απεηινχκελσλ ηνπνζεζηψλ ζε ρσξνηαμηθέο ζηξαηεγηθέο πνπ αθνξνχλ πνιχ επξχηεξεο δψλεο (φπσο, γηα παξάδεηγκα, ζηνλ νξεηλφ φγθν ηεο Πίλδνπ). Ζ θχζε θαη ν πνιηηηζκφο, φηαλ αμηνπνηνχληαη θαη γίλνληαη ζεβαζηά, απνηεινχλ έλα κε ακειεηέν νηθνλνκηθφ παξάγνληα πεξηθεξεηαθήο αλάπηπμεο. Γη' απηφ, πξέπεη λα πξνζδηνξηζζνχλ νινθιεξσκέλεο ζηξαηεγηθέο δηαθχιαμεο θαη απνθαηάζηαζεο γηα ην ηνπίν θαη ηελ θιεξνλνκηά. Υξεηάδεηαη επίζεο επαηζζεηνπνίεζε ηνπ θνηλνχ φζνλ αθνξά ηε ζπκβνιή ησλ εθαξκνδνκέλσλ πνιηηηθψλ ρσξνηαμίαο ζηελ ππεξάζπηζε ηεο θιεξνλνκηάο ησλ κειινληηθψλ γελεψλ. Σν 2008, ε Δπηηξνπή δεκνζίεπζε ηελ Πξάζηλε Βίβιν γηα ηελ εδαθηθή ζπλνρή 14, κε ζηφρν ηελ «κεηαηξνπή ηεο εδαθηθήο πνηθηινκνξθίαο ζε πξνηέξεκα». Ζ Βίβινο έζεζε ζέκαηα γηα ηε θχζε ηεο εδαθηθήο ζπλεξγαζίαο, ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν νη Δπξσπαίνη ρξεζηκνπνηνχλ ηνλ ηφπν ζηνλ νπνίν δνπλ, ηηο εδαθηθέο επηπηψζεηο ησλ ηνκεαθψλ πνιηηηθψλ, ηηο ζρέζεηο κεηαμχ εδαθηθήο ζπλεξγαζίαο θαη αληαγσληζηηθφηεηαο. 4. Κνηλή Αγξνηηθή Πνιηηηθή (ΚΑΠ) Ζ Κνηλή Αγξνηηθή Πνιηηηθή (ΚΑΠ) πνπ ζα εθαξκνζηεί κεηά ην 2013, κε ρξνληθφ νξίδνληα ην 2020, νξίδεη σο πξνθιήζεηο πξνο αληηκεηψπηζε ηε δηαηξνθή, ηνπο θπζηθνχο πφξνπο θαη ην έδαθνο. 14 Έγγξαθν COM (2008) 616 ηειηθφ, Οθηψβξηνο

11 4.1. Γεληθά Γηα ηε δηακφξθσζε ηεο λέαο ΚΑΠ, ε Δπηηξνπή δηνξγάλσζε εθηεηακέλν δεκφζην δηάινγν ην ε γεληθέο γξακκέο, νη απφςεηο πνπ δηαηππψζεθαλ έζεηαλ ηνπο εμήο ζηξαηεγηθνχο ζηφρνπο: Σε δηαηήξεζε ηνπ δπλακηθνχ παξαγσγήο ηξνθίκσλ ζε βηψζηκε βάζε ζε φιε ηελ ΔΔ, ψζηε λα εμαζθαιηζηεί καθξνπξφζεζκα ε επηζηηηζηηθή αζθάιεηα γηα ηνπο επξσπαίνπο πνιίηεο θαη λα αληηκεησπηζηεί ε απμαλφκελε παγθφζκηα δήηεζε ζε ηξφθηκα, ε νπνία, ζχκθσλα κε ηηο πξνβιέςεηο ηνπ FAO, αλακέλεηαη λα απμεζεί θαηά 70% έσο ην Σελ ελίζρπζε ησλ αγξνηηθψλ θνηλνηήησλ πνπ παξέρνπλ ζηνπο επξσπαίνπο πνιίηεο ηξφθηκα πνηφηεηαο θαη πςειήο ζξεπηηθήο αμίαο ηα νπνία παξάγνληαη κε βηψζηκν ηξφπν, ζε επζπγξάκκηζε κε ηηο επξσπατθέο πξνδηαγξαθέο γηα ηε δεκφζηα πγεία, ην πεξηβάιινλ, ηελ πνηφηεηα ησλ πδάησλ, ηελ πγεία θαη ηελ νξζή κεηαρείξηζε ησλ δψσλ. Σε δηαηήξεζε ηεο βησζηκφηεηαο ησλ αγξνηηθψλ θνηλνηήησλ, γηα ηηο νπνίεο ε αγξνηηθή δξαζηεξηφηεηα απνηειεί ζεκαληηθή νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα πνπ ζπκβάιιεη ζηε δεκηνπξγία απαζρφιεζεο ζε ηνπηθφ επίπεδν. Σα κέζα ηεο κειινληηθήο ΚΑΠ εμαθνινπζνχλ λα αξζξψλνληαη γχξσ απφ δχν ππιψλεο: Ο πξψηνο ππιψλαο ζα θαιχπηεη ηηο άκεζεο εληζρχζεηο, ελψ ν δεχηεξνο αθνξά ηελ αγξνηηθή αλάπηπμε θαη ηηο δαπάλεο ησλ κέηξσλ αγνξάο, πξέπεη δε λα παξακείλεη ην εξγαιείν ζηήξημεο γηα ηνπο ζηφρνπο ηεο ΔΔ. Κάζε ππιψλαο είλαη ζπκπιεξσκαηηθφο ζε ζρέζε κε ηνλ άιιν, ρσξίο επηθαιχςεηο θαη κε εζηηαζκφ ζηελ απνηειεζκαηηθφηεηα. Δίλαη ζαθέο φηη ε κειινληηθή ΚΑΠ πξέπεη λα πεξηέρεη έλαλ πην «πξάζηλν» θαη πην δίθαηα θαηαλεκεκέλν πξψην ππιψλα θαη έλαλ δεχηεξν ππιψλα ν νπνίνο ζα επηθεληξψλεηαη πεξηζζφηεξν ζηελ αληαγσληζηηθφηεηα θαη ζηελ θαηλνηνκία, ζηελ θιηκαηηθή αιιαγή θαη ζην πεξηβάιινλ. Δπηπιένλ, πξέπεη λα ιεθζεί ππφςε φηη ε κειινληηθή ΚΑΠ ζα ηεζεί ζε ηζρχ κεηά απφ ηελ ρξεκαηννηθνλνκηθή θξίζε Μειινληηθνί ζηφρνη ηεο ΚΑΠ Οη ηξεηο θχξηνη κειινληηθνί ζηφρνη ηεο ΚΑΠ είλαη: Σηόρνο 1: Βηώζηκε παξαγσγή ηξνθίκσλ, κέζσ βειηίσζεο ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηνπ αγξνηηθνχ ηνκέα θαη κε παξνρή απνδεκίσζεο γηα ηηο δπζθνιίεο ζηελ παξαγσγή ζε πεξηνρέο κε ζπγθεθξηκέλνπο θπζηθνχο πεξηνξηζκνχο. Σηόρνο 2: Βηώζηκε δηαρείξηζε ησλ θπζηθώλ πόξσλ θαη δξάζεηο γηα ηελ θιηκαηηθή αιιαγή, πνπ πεξηιακβάλεη ηε δηαζθάιηζε εθαξκνγήο βηψζηκσλ κεζφδσλ παξαγσγήο, ηελ πξνψζεζε ηεο θαηλνηνκίαο θαη ηε ζπλέρηζε ησλ κέηξσλ αληηκεηψπηζεο ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο θαη ησλ κέηξσλ πξνζαξκνγήο, ηα νπνία ζα επηηξέςνπλ ζηε γεσξγία λα αληαπνθξηζεί ζηελ θιηκαηηθή αιιαγή. Σηόρνο 3: Ηζνξξνπεκέλε εδαθηθή αλάπηπμε, κέζσ ηεο ζηήξημεο ηεο αγξνηηθήο απαζρφιεζεο θαη ηε δηαηήξεζε ηνπ θνηλσληθνχ ηζηνχ ζηηο αγξνηηθέο πεξηνρέο, ηελ πξνψζεζε ηεο δηαθνξνπνίεζεο θαη ηελ αλάπηπμε ηεο πνηθηινκνξθίαο ζηα ζπζηήκαηα ησλ αγξνηηθψλ εθκεηαιιεχζεσλ, ηε βειηίσζε ησλ πξνυπνζέζεσλ γηα ηα κηθξά αγξνθηήκαηα θαη ηελ αλάπηπμε ηνπηθψλ αγνξψλ. εκεία-θιεηδηά ηεο λέαο ΚΑΠ, πνπ επεξεάδνπλ επζέσο θαη ηε ρψξα καο, είλαη ε έλλνηα ηνπ «ελεξγνχ αγξφηε», ηνπ «κηθξνχ παξαγσγνχ» θαη ηεο «γεσξγηθήο δξαζηεξηφηεηαο», δεδνκέλνπ φηη κεηά ην 2013 ε ζηήξημε ζα θαηεπζχλεηαη ζηνπο ελεξγνχο αγξφηεο θαη ζηε δπλαηφηεηα θάζε θξάηνπο-κέινπο λα ζηεξίμεη ηνπο κηθξνχο παξαγσγνχο. Δίλαη δειαδή πξνθαλέο φηη νπνηαδήπνηε αιιαγή ζηελ εθαξκνγή ηεο ΚΑΠ κπνξεί λα επεξεάζεη ακέζσο πνιιέο πεξηνρέο ηεο Διιάδαο. Σνλ Οθηψβξην ηνπ 2011 θαηαηέζεθαλ απφ ηελ Δπηηξνπή νη λνκνζεηηθέο πξνηάζεηο ηεο ΚΑΠ, ζχκθσλα κε ηηο νπνίεο, ηελ πεξίνδν , νη δαπάλεο ηεο ΚΑΠ δηαηεξνχληαη ζηα επίπεδα ηνπ Δηδηθφηεξα, ν ζπλνιηθφο πξνυπνινγηζκφο αλέξρεηαη ζε 435,5 δηο επξψ, εθ ησλ νπνίσλ 418,4 δηο αθνξνχλ ηνπο ππιψλεο Η θαη ΗΗ (317,2 δηο θαη 101,2 δηο αληίζηνηρα). 13

12 5. Αλαζεσξεκέλε Δζληθή ηξαηεγηθή γηα ηελ Αεηθφξν Αλάπηπμε Σν 2007 ην ΤΠΔΥΩΓΔ αλαζεψξεζε ηελ Δζληθή ηξαηεγηθή γηα ηελ Αεηθφξν Αλάπηπμε (ΔΑΑ), κε νξίδνληα δεθαπεληαεηίαο, ζην πιαίζην ηεο αληίζηνηρεο αλαζεσξεκέλεο επξσπατθήο ηξαηεγηθήο. χκθσλα κε ηελ αλαζεσξεκέλε ηξαηεγηθή νη ηξεηο δηαζηάζεηο ηεο Αεηθφξνπ Αλάπηπμεο είλαη: ε νηθνινγηθή, ε νηθνλνκηθή θαη ε θνηλσληθή-πνιηηηζηηθή. Δηδηθφηεξα: -Οηθνινγηθή δηάζηαζε αεηθνξίαο Βαζηθή πξνυπφζεζε γηα ηελ επίηεπμε αεηθφξνπ αλάπηπμεο είλαη ε δηαηήξεζε ηεο βηνινγηθήο πνηθηιφηεηαο θαη ε βησζηκφηεηα ησλ νηθνζπζηεκάησλ, φπσο θαη ε καθξνπξφζεζκε ζπκθηιίσζε ησλ νηθνλνκηθψλ θαη άιισλ αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ κε ηε θέξνπζα ηθαλφηεηα ηνπ πεξηβάιινληνο. -Οηθνλνκηθή δηάζηαζε αεηθνξίαο Οηθνλνκηθή αεηθνξία ζεκαίλεη ζηαζεξή θαη ηζφξξνπε αλάπηπμε, ρσξίο καθξνπξφζεζκε εμάληιεζε ή ζπαηάιε ησλ πφξσλ. Ζ νηθνλνκηθή αεηθνξία απνηειεί ηε βάζε ηεο θνηλσληθήο αεηθνξίαο. -Κνηλσληθή θαη πνιηηηζηηθή δηάζηαζε αεηθνξίαο Ο θχξηνο ζηφρνο ηεο θνηλσληθήο θαη πνιηηηζηηθήο αεηθνξίαο, ε νπνία επεξεάδεη ηελ νηθνινγηθή θαη νηθνλνκηθή αεηθνξία, είλαη λα πξνζηαηεχζεη θαη λα αλαβαζκίζεη ηελ πνηφηεηα δσήο ηεο παξνχζαο γεληάο θαη ησλ επφκελσλ γελεψλ. χκθσλα κε ηε ηξαηεγηθή, νη θχξηεο πξνθιήζεηο πνπ πξέπεη λα αληηκεησπηζηνχλ, είλαη: ε αεηθφξνο αλάπηπμε, ε θιηκαηηθή αιιαγή θαη ε θαζαξή ελέξγεηα, ε βηψζηκε παξαγσγή θαη θαηαλάισζε, νη βηψζηκεο κεηαθνξέο, ε δηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ, ε δεκφζηα πγεία, ε θνηλσληθή έληαμε θαη ε κεηαλάζηεπζε, ν ηνπξηζκφο, ν πνιηηηζκφο, ε γεσξγία, ε ρσξηθή πνιηηηθή. Δηδηθφηεξα γηα ηε ρσξηθή πνιηηηθή, νη βαζηθέο αξρέο θαη πξνηεξαηφηεηεο είλαη: Δμαζθάιηζε ηζφηηκσλ φξσλ δηαβίσζεο θαη επθαηξηψλ παξαγσγηθήο απαζρφιεζεο γηα φινπο ηνπο πνιίηεο, ζε ζπλάξηεζε κε ηελ επηδίσμε γηα ηζφξξνπε πιεζπζκηαθή δηάηαμε θαη δεκνγξαθηθή αλαλέσζε. Γηαηήξεζε, ελίζρπζε θαη αλάδεημε ηεο νηθηζηηθήο θαη παξαγσγηθήο πνιπκνξθίαο, φπσο θαη ηεο θπζηθήο πνηθηιφηεηαο ζηηο αζηηθέο θαη πεξηαζηηθέο πεξηνρέο, ζηηο παξάθηηεο, ζηηο νξεηλέο θαη λεζησηηθέο πεξηνρέο αιιά θαη ζηηο πεξηνρέο πνπ παξνπζηάδνπλ απμεκέλε βηνκεραληθή θαη ηνπξηζηηθή αλάπηπμε. Οινθιεξσκέλε πξνζηαζία, αλάπηπμε θαη αλάδεημε ησλ νξεηλψλ θαη παξακεζφξησλ πεξηνρψλ ηεο ρψξαο θαη ησλ λεζηψλ, δηαηήξεζε θαη ελζάξξπλζε ησλ παξαδνζηαθψλ παξαγσγηθψλ θιάδσλ ηνπο, πξνζηαζία ησλ θπζηθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ ηνπο πφξσλ. Παξάιιεια, ε ηξαηεγηθή πεξηιακβάλεη ηηο νξηδφληηεο πνιηηηθέο πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ νηθνλνκία ηεο γλψζεο, φπσο είλαη ε εθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε, ε έξεπλα θαη αλάπηπμε, ε δηάδνζε ηεο πιεξνθνξίαο. Δίλαη ζαθέο φηη ε ηξαηεγηθή γηα ηελ Αεηθφξν Αλάπηπμε θαιχπηεη έλα επξχηαην θάζκα θξίζηκσλ δεηεκάησλ, πνπ άπηνληαη ηεο αλαπηπμηαθήο πνιηηηθήο ηεο ρψξαο. πλεπψο, ε επηηπρία ηεο ηξαηεγηθήο εμαξηάηαη απφ ηε δέζκεπζε θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα φισλ ησλ δηνηθεηηθψλ δνκψλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο Απηνδηνίθεζεο, ησλ θνηλσληθψλ θαη νηθνλνκηθψλ θνξέσλ, ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ θφζκνπ αιιά θαη ησλ πνιηηψλ. 6. Δζληθφο Υσξνηαμηθφο ρεδηαζκφο Σελ πεξίνδν ζην πξψελ Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο, Υσξνηαμίαο θαη Γεκνζίσλ Έξγσλ (ΤΠΔΥΩΓΔ), έγηλε κία πξσηφγλσξε δνπιεηά ζε βάζνο θαη ε ρψξα καο απέθηεζε, γηα πξψηε θνξά, νινθιεξσκέλν ρσξνηαμηθφ ζρεδηαζκφ ζε εζληθφ επίπεδν. Ο εζληθφο ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο απνηειείηαη απφ ην Δζληθφ Υσξνηαμηθφ ρέδην (Γεληθφ Πιαίζην Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ θαη Αεηθφξνπ Αλάπηπμεο) θαη έλαλ αξηζκφ Δηδηθψλ Υσξνηαμηθψλ ρεδίσλ πνπ απνηεινχλ ηνλ θαηαζηαηηθφ ράξηε γηα ηελ αεηθφξν αλάπηπμε ηνπ ηφπνπ θαη δίλνπλ ηηο θαηεπζχλζεηο ζηνλ ππνθείκελν ζρεδηαζκφ, δειαδή ζηα Πεξηθεξεηαθά 14

13 Υσξνηαμηθά Πιαίζηα, ζηα Ρπζκηζηηθά ζρέδηα ησλ κεγάισλ αζηηθψλ θέληξσλ ηεο ρψξαο, ζηα Γεληθά πνιενδνκηθά ζρέδηα θαη ζε άιιεο ξπζκίζεηο ζε ηνπηθφ επίπεδν. Απνηειεί δε κία απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο δηαξζξσηηθέο αιιαγέο πνπ έγηλαλ ζηε ρψξα καο ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο. ην Γεληθφ Πιαίζην θαζψο θαη ζηα Δηδηθά Πιαίζηα ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ γηα ηηο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο, ηε Βηνκεραλία θαη ηνλ Σνπξηζκφ, δίλνληαη ζεκαληηθέο θαηεπζχλζεηο γηα ηελ αεηθφξν αλάπηπμε ηεο Ζπείξνπ, νη νπνίεο πξέπεη λα ελζσκαησζνχλ ζηνλ πεξηθεξεηαθφ ηεο ρσξνηαμηθφ ζρεδηαζκφ θαη πεξηιακβάλνληαη ζηελ παξνχζα πξφηαζε. ην Κεθάιαην ΗΗ, φπνπ αλαιχνληαη νη ηάζεηο θαη θαζνξίδνληαη νη πξννπηηθέο ηεο Ζπείξνπ, γίλεηαη ζαθήο αλαθνξά ζηηο θαηεπζχλζεηο ηνπ Γεληθνχ Υσξνηαμηθνχ θαη ησλ Δηδηθψλ Υσξνηαμηθψλ Πιαηζίσλ γηα ηελ Ήπεηξν. 7. Δζληθφ ηξαηεγηθφ Πιαίζην Αλαθνξάο (ΔΠΑ ) Ο ζηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο ηεο ρψξαο γηα ηελ πεξίνδν πινπνηείηαη κέζσ ηνπ Δζληθνχ ηξαηεγηθνχ Πιαηζίνπ Αλαθνξάο (ΔΠΑ), ην νπνίν θαηαξηίζηεθε βάζεη ησλ απνθάζεσλ ηνπ Δπξσπατθνχ πκβνπιίνπ ηνπ Γεθεκβξίνπ 2005 (κε ηηο νπνίεο δηαζθαιίζζεθαλ έσο ην 2013 νη πφξνη ηεο επξσπατθήο πνιηηηθήο ζπλνρήο γηα ηε ρψξα καο), ησλ λέσλ Καλνληζκψλ ησλ ηακείσλ ηεο ΔΔ, θαζψο θαη ησλ ζηξαηεγηθψλ θαηεπζπληήξησλ γξακκψλ γηα ηελ πνιηηηθή ζπλνρήο. Βάζεη ησλ αλσηέξσ, ε ζηνρνζεζία ηνπ ΔΠΑ δηαηππψζεθε ζε 4 επίπεδα: ζην επίπεδν ησλ ζηξαηεγηθψλ ζηφρσλ ηνπ ΔΠΑ, ζην επίπεδν ησλ ζεκαηηθψλ θαη ρσξηθψλ πξνηεξαηνηήησλ, ζην επίπεδν ησλ γεληθψλ ζηφρσλ, ζηνπο νπνίνπο αλαιχεηαη θάζε ζεκαηηθή πξνηεξαηφηεηα, ζην επίπεδν ησλ εηδηθψλ ζηφρσλ θαη ησλ θχξησλ κέζσλ επίηεπμεο. Ζ αλαπηπμηαθή ζηξαηεγηθή ζπλ-δηακνξθψζεθε κε γλψκνλα εζληθέο πνιηηηθέο φπσο ε Έθζεζε ηξαηεγηθήο γηα ηελ θνηλσληθή πξνζηαζία θαη ηελ θνηλσληθή έληαμε , ε ςεθηαθή ηξαηεγηθή , ην «ρέδην αλάπηπμεο κεηαθνξψλ θαη εηθνζαεηίαο», ε εζληθή ιηκεληθή πνιηηηθή, ην Δζληθφ ρέδην ζηξαηεγηθήο αγξνηηθήο αλάπηπμεο ηεο Διιάδαο ( ). Σν ΔΠΑ πινπνηείηαη κέζα απφ νθηψ (8) ηνκεαθά Δπηρεηξεζηαθά Πξνγξάκκαηα (ΔΠ), πέληε (5) Πεξηθεξεηαθά ΔΠ (έλα εθ ησλ νπνίσλ αθνξά ηηο Πεξηθέξεηεο Θεζζαιίαο-Ζπείξνπ-ηεξεάο Διιάδαο, δεο 7.1) θαη δεθαηέζζεξα (14) πξνγξάκκαηα επξσπατθήο εδαθηθήο ζπλεξγαζίαο. 7.1 Πεξηθεξεηαθφ Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Θεζζαιίαο - ηεξεάο Διιάδαο - Ζπείξνπ ( ) Ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηελ Ήπεηξν έρεη ην Πεξηθεξεηαθφ Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα (ΠΔΠ) Θεζζαιίαο - ηεξεάο Διιάδαο - Ζπείξνπ γηα ηελ πεξίνδν , πνπ εμεηάδεη ηηο ηξεηο Πεξηθέξεηεο σο ρσξηθή ελφηεηα θαη ην νπνίν εγθξίζεθε απφ ηελ Δπηηξνπή ηνλ Οθηψβξην ηνπ Ο ζηξαηεγηθφο ζηφρνο θαη ην γεληθφ αλαπηπμηαθφ φξακα απηήο ηεο ελφηεηαο, γηα ηε ζπγθεθξηκέλε πεξίνδν, ζπλίζηαηαη ζηελ ελίζρπζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο, ηεο ειθπζηηθφηεηαο θαη ηεο εμσζηξέθεηαο ηεο νηθνλνκίαο κε ηε βειηίσζε ηεο ρσξηθήο θαη θνηλσληθήο ζπλνρήο θαη ηελ πηνζέηεζε αεηθνξηθψλ κεζφδσλ αλάπηπμεο παξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ θαη δηαρείξηζεο ηνπ πεξηβάιινληνο. Οη ζηξαηεγηθέο παξεκβάζεηο ηνπ ΠΔΠ θαιχπηνπλ ηνπο παξαθάησ νθηψ (8) γεληθνχο ζηφρνπο: 1. Βειηίσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο, ηεο εμσζηξέθεηαο, ηεο πνηφηεηαο θαη ηεο θαηλνηνκηθήο ηθαλφηεηαο ησλ επηρεηξήζεσλ. 2. Βειηίσζε ηεο πξνζπειαζηκφηεηαο κέζσ ηεο δεκηνπξγίαο θαη αλαβάζκηζεο ππνδνκψλ θαη δηθηχσλ (ελδν-πεξηθεξεηαθψλ θαη δηα-πεξηθεξεηαθψλ). 3. Αλάπηπμε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. 15

14 4. Αεηθνξηθή δηαρείξηζε ηνπ θπζηθνχ θαη δνκεκέλνπ πεξηβάιινληνο θαη ησλ θπζηθψλ πφξσλ. 5. Δλίζρπζε ηεο ελδνπεξηθεξεηαθήο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο ζπλνρήο. 6. Δλίζρπζε ηεο δηαπεξηθεξεηαθήο ζπλεξγαζίαο. 7. Αμηνπνίεζε ηνπ ηνπξηζκνχ θαη ηνπ πνιηηηζκνχ γηα ηε βηψζηκε αλάπηπμε. 8. Πξνψζεζε ηεο ςεθηαθήο ζχγθιηζεο. Ζ ζπλνιηθή δεκφζηα δαπάλε ηνπ ΠΔΠ Θεζζαιίαο - ηεξεάο Διιάδαο Ζπείξνπ, γηα ηελ πεξίνδν , αλέξρεηαη ζε 1,8 δηο επξψ, εθ ησλ νπνίσλ ηα 1,1 δηο επξψ είλαη ε θνηλνηηθή ζπκκεηνρή, κέζσ ηνπ Δπξσπατθνχ Σακείνπ Πεξηθεξεηαθήο Αλάπηπμεο (ΔΣΠΑ). 7.2 Πξνγξάκκαηα επξσπατθήο εδαθηθήο ζπλεξγαζίαο ηελ πξνγξακκαηηθή πεξίνδν , ηα πξνγξάκκαηα Κνηλνηηθήο Πξσηνβνπιίαο έρνπλ αληηθαηαζηαζεί απφ ηα πξνγξάκκαηα ηνπ ηφρνπ ΗΗΗ «Δπξσπατθή εδαθηθή ζπλεξγαζία», ησλ νπνίσλ ν ζπλνιηθφο πξνυπνινγηζκφο αλέξρεηαη ζηα 8,7 δηο επξψ, εθ ησλ νπνίσλ 210 εθαη. επξψ (ηνπ ΔΣΠΑ) αληηζηνηρνχλ ζηελ Διιάδα. Δηδηθφηεξα: Γηαζπλνξηαθά πξνγξάκκαηα: Ζ Διιάδα ζπκκεηέρεη ζε έμη (6) πξνγξάκκαηα, κε ζπλνιηθφ πξνυπνινγηζκφ πνπ μεπεξλά ηα 320 εθαη. επξψ. Σα πξνγξάκκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ Ήπεηξν είλαη ηα εμήο: Πξφγξακκα «Διιάδα-Ηηαιία», πξνυπνινγηζκνχ 88,95 εθαη. επξψ. Πξφγξακκα «Διιάδα-Αιβαλία», πνπ ζπγρξεκαηνδνηείηαη απφ ην ξγαλν Πξνεληαμηαθήο Βνήζεηαο (ΗΡΑ) κε 22,14 εθαη. επξψ. Ζ επηιέμηκε πεξηνρή ηνπ πξνγξάκκαηνο πεξηιακβάλεη δχν ελφηεηεο ζηελ Ήπεηξν (Ησαλλίλσλ θαη Θεζπξσηίαο) θαη ηξεηο ζηελ Αιβαληθή πιεπξά (Αξγπξφθαζηξν, Κνξπηζά, Vlorë). Ζ Διιάδα ζπκκεηέρεη επίζεο θαη ζε ηξία (3) πξνγξάκκαηα πνιπκεξνύο δηαζπλνξηαθήο ζπλεξγαζίαο, δχν (2) εθ ησλ νπνίσλ αθνξνχλ ζηελ Ήπεηξν: Πξφγξακκα Αδξηαηηθήο, κε επηιέμηκε πεξηνρή γηα ηελ Ήπεηξν ηε Θεζπξσηία θαη Πεξηθέξεηεο ηεο Ηηαιίαο, ηεο Βνζλίαο - Δξδεγνβίλεο, ηνπ Μαπξνβνπλίνπ, ηεο Αιβαλίαο, ηεο εξβίαο θαη ηεο ινβελίαο. Σν πξφγξακκα ζπγρξεκαηνδνηείηαη απφ ην ΗΡΑ, ελψ ε Διιάδα ζπλεηζθέξεη 5,65 εθαη. επξψ. Θαιάζζηα ιεθάλε ηεο Μεζνγείνπ, κε επηιέμηκεο πεξηνρέο απ φιεο ηηο ρψξεο πνπ βξέρνληαη απφ ηε Μεζφγεην ζάιαζζα. Ο ζπλνιηθφο πξνυπνινγηζκφο ηνπ πξνγξάκκαηνο είλαη ηεο ηάμεο ησλ 170 εθαη. επξψ. Γηαθξαηηθά πξνγξάκκαηα: Ζ Διιάδα ζπκκεηέρεη επίζεο ζε δχν (2) δηαθξαηηθά πξνγξάκκαηα. πγθεθξηκέλα: ηνλ Μεζνγεηαθφ ρψξν, ζηνλ νπνίν κεηέρνπλ ε Διιάδα, ε Ηζπαλία, ε Ηηαιία, ε Γαιιία, ε Πνξηνγαιία, ην Ζλσκέλν Βαζίιεην-Γηβξαιηάξ, ε Μάιηα, ε Κχπξνο, ε ινβελία, ε Κξναηία θαη ε Βνζλία θαη Δξδεγνβίλε. Ο πξνυπνινγηζκφο ηνπ πξνγξάκκαηνο αλέξρεηαη ζε 193,19 εθαη. επξψ. ηνλ ρψξν λνηην-αλαηνιηθήο Δπξψπεο, ζηνλ νπνίν ζπκκεηέρνπλ νθηψ (8) θξάηε-κέιε ηεο ΔΔ (Ηηαιία, Απζηξία, Οπγγαξία, ινβαθία, ινβελία, Ρνπκαλία, Βνπιγαξία, Διιάδα), θαζψο θαη ε Μνιδαβία, ε Κξναηία, ε εξβία, ην Μαπξνβνχλην, ε Βνζλία θαη Δξδεγνβίλε, ε Αιβαλία, ε ΠΓΓΜ θαη ε Οπθξαλία. Ο πξνυπνινγηζκφο ηνπ πξνγξάκκαηνο αλέξρεηαη ζε 206,69 εθαη. επξψ. Γηαπεξηθεξεηαθό πξόγξακκα Ζ Διιάδα ζπκκεηέρεη ζην δηαπεξηθεξεηαθφ πξφγξακκα INTERREG IVC, ζην νπνίν ζπκκεηέρνπλ φια ηα θξάηε-κέιε ηεο ΔΔ πιελ ηεο Γεξκαλίαο, ε Ννξβεγία θαη ε Διβεηία. Ο πξνυπνινγηζκφο ηνπ αλέξρεηαη ζε 321,32 εθαη. επξψ. Ζ Διιάδα ζπκκεηέρεη θαη ζηα δίθηπα INTERACT, ESPON θαη URBACT. 16

15 Μέζσ φισλ απηψλ ησλ πξνγξακκάησλ, ε Διιάδα πξνζδνθά ηελ αλάπηπμε ησλ δηθψλ ηεο παξακεζφξησλ πεξηνρψλ, ηελ άλνδν ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο θαη ηελ ελίζρπζε ηεο ππνδνκήο ηεο ζε φιε ηελ αθξηηηθή πεξηθέξεηα. Έρνπλ ζπλεπψο ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηελ Ήπεηξν. 8. Δζληθφ ηξαηεγηθφ ρέδην Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο ( ) Σν Δζληθφ ηξαηεγηθφ ρέδην Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο θαζνξίδεη ηηο πξνηεξαηφηεηεο ηεο Διιάδαο γηα ηελ πεξίνδν , ζχκθσλα κε ηνλ Καλνληζκφ (ΔΚ) 1698/2005 γηα ηε ζηήξημε ηεο αγξνηηθήο αλάπηπμεο απφ ην Δπξσπατθφ Γεσξγηθφ Σακείν Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο (ΔΓΣΑΑ), ζηνλ νπνίν νξίδεηαη φηη ε εζληθή ζηξαηεγηθή αγξνηηθήο αλάπηπμεο ζα εθαξκνζηεί κέζσ ηνπ Πξνγξάκκαηνο Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο (ΠΑΑ) Ζ πνιηηηθή αγξνηηθήο αλάπηπμεο γηα ηελ Διιάδα, ηελ πεξίνδν απηή, εζηηάδεηαη ζε ηξεηο βαζηθνχο άμνλεο: ζηε βειηίσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο γεσξγίαο, ηεο δαζνθνκίαο θαη ηνπ αγξνδηαηξνθηθνχ ηνκέα, ζηελ αλάδεημε ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηνπ ηνπίνπ, ζηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο θαη ηε δηαθνξνπνίεζε ηεο αγξνηηθήο νηθνλνκίαο. Οη άμνλεο απηνί ζπλεπηθνπξνχληαη απφ έλαλ ηέηαξην νξηδφληην άμνλα (LEADER), πνπ πξνζθέξεη ηε δπλαηφηεηα εθαξκνγήο ηνπηθψλ πξνζεγγίζεσλ ηεο αγξνηηθήο αλάπηπμεο, απφ ηε βάζε πξνο ηελ θνξπθή. Δλδηαθέξνλ γηα ηελ Ήπεηξν παξνπζηάδεη θαη ην Δζληθφ ηξαηεγηθφ ρέδην Αλάπηπμεο ηεο Αιηείαο ηεο πεξηφδνπ , πνπ πεξηιακβάλεη φιεο ηηο πηπρέο ηεο θνηλήο αιηεπηηθήο πνιηηηθήο θαη θαζνξίδεη πξνηεξαηφηεηεο, ζηφρνπο θαη ηνπο απαηηνχκελνπο δεκφζηνπο πφξνπο γηα ηελ εθαξκνγή ηνπο ζε ζρέζε κε: Σε βηψζηκε αλάπηπμε ησλ αιηεπηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, Σε βηψζηκε αλάπηπμε ηνπ θιάδνπ ηεο πδαηνθαιιηέξγεηαο, Σε βηψζηκε αλάπηπμε ηνπ θιάδνπ ηεο κεηαπνίεζεο θαη εκπνξίαο αιηεπηηθψλ πξντφλησλ, Σε βηψζηκε αλάπηπμε ηεο αιηείαο εζσηεξηθψλ πδάησλ, Σε βηψζηκε αλάπηπμε ησλ αιηεπηηθψλ πεξηνρψλ, Σε δηαηήξεζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ζηνλ αιηεπηηθφ ηνκέα θαη ηελ εμαζθάιηζε βηψζηκεο απαζρφιεζεο. 17

16

17 Κεθάιαην ΙΙ. Πεξηθέξεηα Ηπείξνπ: Γεδνκέλα Σάζεηο Πξννπηηθέο 1. Γεληθά Ζ Πεξηθέξεηα Ζπείξνπ ζεσξνχκελε σο πξνο ηνλ εζληθφ, ηνλ επξσπατθφ θαη ηνλ δηεζλή ρψξν, εμαηηίαο ηνπ θιεηζηνχ θπζηθνχ ηεο ζρήκαηνο, ηεο ειιεηκκαηηθήο ζπλνρήο απφ πιεπξάο ρσξηθψλ ζπγθεληξψζεσλ αζηηθνχ πιεζπζκνχ θαη παξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, αιιά θαη σο πξνο ηελ ζχλδεζή ηεο κε ηνπο κείδνλνο ζεκαζίαο άμνλεο θαη θφκβνπο κεηαθνξψλ, βξηζθφηαλ γηα κεγάιε πεξίνδν ζε κεηνλεθηηθή ζέζε. Σα δεδνκέλα άιιαμαλ ηα ηειεπηαία ρξφληα. 2. Γηνηθεηηθή δηάξζξσζε Με ηελ εθαξκνγή ηνπ πξνγξάκκαηνο «Καιιηθξάηεο» άιιαμε ε δηνηθεηηθή νξγάλσζε ηεο ρψξαο, ε νπνία πιένλ δηακνξθψλεηαη απφ: - Αηξεηή Πεξηθεξεηαθή Απηνδηνίθεζε, κε δεθαηξείο (13) αηξεηέο Πεξηθέξεηεο, ζηα φξηα ησλ παιαηψλ δεθαηξηψλ (13) θξαηηθψλ Πεξηθεξεηψλ. Αληηθαηέζηεζε εβδνκήληα έμη (76) δηνηθεηηθέο ελφηεηεο ηνπ β βαζκνχ απηνδηνίθεζεο, δειαδή ηηο πελήληα ηέζζεξηο (54) λνκαξρηαθέο απηνδηνηθήζεηο, ηηο ηξεηο (3) δηεπξπκέλεο λνκαξρηαθέο απηνδηνηθήζεηο θαη ηα δέθα ελλέα (19) επαξρεία. Ζ Ήπεηξνο είλαη κία απφ ηηο 13 αηξεηέο Πεξηθέξεηεο. - Σξηαθφζηνπο είθνζη πέληε (325) λένπο Γήκνπο, εθ ησλ νπνίσλ δέθα νθηψ (18) ζηελ Ήπεηξν (8 ζηελ πεξηθεξεηαθή ελφηεηα (ΠΔ) Ησαλλίλσλ, 4 ζηελ ΠΔ Άξηαο, 3 ζηελ ΠΔ Πξέβεδαο θαη 3 ζηελ ΠΔ Θεζπξσηίαο). - Δπηά (7) Απνθεληξσκέλεο Γηνηθήζεηο ζηε ζέζε ησλ δεθαηξηψλ (13) θξαηηθψλ Πεξηθεξεηψλ. Ζ Ήπεηξνο κε ηελ Γπηηθή Μαθεδνλία απνηεινχλ εληαία Απνθεληξσκέλε Γηνίθεζε, κε έδξα ηα Ησάλληλα. Πξνβιήκαηα εληνπίδνληαη ζε φ,ηη αθνξά ζηα φξηα ησλ πεξηθεξεηαθψλ ελνηήησλ, ηα νπνία ελψ ζα έπξεπε λα νξηνζεηνχλ ρσξνηαμηθέο ελφηεηεο, δηακνξθψλνπλ ελφηεηεο νη νπνίεο δηνηθνχληαη απφ αζπζρέηηζηα κε απηέο θέληξα. Δλδεηθηηθφ παξάδεηγκα απνηειεί ε Φηιηππηάδα, ε νπνία αλ θαη είλαη νηθηζηηθφο πφινο ζπλνδείαο ηεο Άξηαο, αλήθεη ζηελ πεξηθεξεηαθή ελφηεηα Πξέβεδαο κε ηελ νπνία δελ ηελ ζπλδέεη θακία ιεηηνπξγία. Ζ θαηάζηαζε απηή δελ εμππεξεηεί απφ δηνηθεηηθή άπνςε ηνπο δήκνπο θαη ηηο ελφηεηεο θαη ζα πξέπεη λα αληηκεησπηζηεί. Οη πιένλ ραξαθηεξηζηηθέο ελφηεηεο ηεο Ζπείξνπ νη νπνίεο απαηηνχλ εληαίν ηξφπν ζρεδηαζκνχ/δηνίθεζεο, είλαη: 1. Πεξηνρή Τδνπκέξθσλ: Καιχπηεη ην λφηην-αλαηνιηθφ ηκήκα ηεο νξεηλήο πεξηνρήο ηεο πεξηθεξεηαθήο ελφηεηαο Ησαλλίλσλ (Γήκνο Βνξείσλ Σδνπκέξθσλ) θαη ηελ νξεηλή πεξηνρή ηεο πεξηθεξεηαθήο ελφηεηαο Άξηαο (Γήκνο Κεληξηθψλ Σδνπκέξθσλ). Με ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ζπληζηά κηα επξεία ελφηεηα. 2. Πεδηάδα Άξηαο: Σα δηαθαηλφκελα ραξαθηεξηζηηθά εληαίνπ γεσγξαθηθνχ ρψξνπ ππαγνξεχνπλ ηελ αλάγθε δηαδεκνηηθήο ζπλεξγαζίαο δηαρεηξηζηηθνχ θαη αλαπηπμηαθνχ ζθνπνχ (Γήκνη Άξηαο, Νηθνιάνπ θνπθά). 3. Παξάθηηα δώλε Πξέβεδαο θαη Θεζπξσηίαο: Γηα ηε δψλε απηή (Γήκνη Πξέβεδαο, Πάξγαο, Ζγνπκελίηζαο, Φηιηαηψλ) ν ηνπξηζκφο απνηειεί δπλακηθφ θαη αλεξρφκελν θιάδν. Οη ηάζεηο ηπραίαο εμέιημεο ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο ζε παξαζεξηζηηθή πεξηνρή, ρσξίο θαλέλα ζρεδηαζκφ, νδεγνχλ ζε θαηαζηξνθηθά απνηειέζκαηα θαη πξέπεη λα αλαθνπνχλ κέζα θαη απφ κηα δηνηθεηηθή ζπλεξγαζία. 4. Ακβξαθηθόο θόιπνο: Ο θφιπνο εθηείλεηαη ζε δηαπεξηθεξεηαθφ ρψξν θαη απνηειεί έλα εληαίν εμαίξεην νηθνινγηθφ θαη νηθνλνκηθφ απφζεκα θαη ηνπξηζηηθφ πφιν. 3. Οηθηζηηθή δηάξζξσζε Ζ Ήπεηξνο απνηειείηαη απφ ηέζζεξηο πεξηθεξεηαθέο ελφηεηεο: Ησαλλίλσλ, Άξηαο, Θεζπξσηίαο θαη Πξέβεδαο. Έρεη έθηαζε ηεηξ. ρικ. (πνζνζηφ 6,7% ηεο ζπλνιηθήο έθηαζεο ηεο ρψξαο) θαη ν κφληκνο πιεζπζκφο ηεο ην 2001 ήηαλ θάηνηθνη (πιεζπζκηαθή ππθλφηεηα 36,55 θάηνηθνη/ηεηξ. ρικ, έλαληη 81,7 ηεο ρψξαο), έλαληη θαηνίθσλ πνπ ήηαλ ν κφληκνο 19

18 πιεζπζκφο ην χκθσλα κε ηα πξνζσξηλά απνηειέζκαηα απνγξαθήο 16 ηνπ 2011, ν πιεζπζκφο ηεο Ζπείξνπ ήηαλ θάηνηθνη θαη αληηζηνηρνχζε ζην 3,12% ηνπ πιεζπζκνχ ηεο ρψξαο. Ο πιεζπζκφο είλαη ζε κεγάιν βαζκφ αγξνηηθφο ( 58%), αζηηθφο ζε πνζνζηφ 31% θαη εκηαζηηθφο θαηά ην ππφινηπν πνζνζηφ ( 10%). ε φ,ηη αθνξά ηε ζχλζεζε ηεο απαζρφιεζεο, ε Πεξηθέξεηα παξνπζηάδεη πςειφ πνζνζηφ ζπγθέληξσζεο ζηελ απηναπαζρφιεζε. Δηδηθφηεξα, νη απαζρνινχκελνη πιήξνπο θαη ανξίζηνπ ρξφλνπ θαη νη απηναπαζρνινχκελνη πιήξνπο απαζρφιεζεο μεπεξλνχλ ην 80% ησλ απαζρνινπκέλσλ. Σα πνζνζηά αλεξγίαο ηα ηειεπηαία ρξφληα παξνπζηάδνπλ ζπλερή άλνδν ζηελ Πεξηθέξεηα. Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη φηη ηνλ Αχγνπζην ηνπ 2008, ην πνζνζηφ ησλ θαηαγεγξακκέλσλ αλέξγσλ αλεξρφηαλ ζε 8%, ηνλ Αχγνπζην ηνπ 2009 ζε 8,7% θαη ηνλ Αχγνπζην ηνπ 2010 ζε 10,5%. Ζ πξαγκαηηθή αλεξγία θηλείηαη ζαθψο ζε πςειφηεξα πνζνζηά. Σν αζηηθφ δίθηπν ηεο Πεξηθέξεηαο, κε θχξην πφιν αλάπηπμεο ηα Ησάλληλα θαη δεπηεξεχνληεο πφινπο ηελ Άξηα, ηελ Πξέβεδα θαη ηελ Ζγνπκελίηζα, παξνπζηάδεη ζήκεξα πεξηνξηζκέλε ελδνπεξηθεξεηαθή ζπλνρή θαη δηαπεξηθεξεηαθέο αιιειεμαξηήζεηο, θπξίσο ιφγσ έιιεηςεο, κέρξη πξφζθαηα, δηαζπλδέζεσλ κε ηα βαζηθά κεηαθνξηθά θαη επηθνηλσληαθά δίθηπα. Δμαίξεζε απνηεινχλ ηα Ησάλληλα, ηα νπνία ζηαδηαθά απνθηνχλ δηαξθψο πεξηζζφηεξνπο ηζρπξνχο δεζκνχο κε ηελ Βφξεηα Διιάδα, ιφγσ ηεο Δγλαηίαο νδνχ θαη ε Ζγνπκελίηζα, ιφγσ ζχλδεζήο ηεο κε ηνλ επξσπατθφ ρψξν. Έλα άιιν ζηνηρείν πνπ ραξαθηεξίδεη ηε δηάξζξσζε ηνπ νηθηζηηθνχ δηθηχνπ ηεο Ζπείξνπ είλαη ε απνπζία κηθξφηεξσλ νηθηζηηθψλ θέληξσλ, θαζψο θαη ε χπαξμε πιήζνπο κηθξψλ αγξνηηθψλ νηθηζκψλ. Σν θαηλφκελν απηφ ζα ζπλερηζηεί ζην βαζκφ πνπ δηαηεξνχληαη νη πεξηνξηζκέλνη ξφινη ζε ζεκαληηθνχο απφ παξάδνζε νηθηζκνχο, φπσο ε Κφληηζα, ην Μέηζνβν, ηα Πξάκαληα, ην Γειβηλάθη, ηα Γεξβίδηαλα ζηελ πεξηθεξεηαθή ελφηεηα Ησαλλίλσλ, ε Παξακπζηά, νη Φηιηάηεο, ε αγηάδα, ην Μαξγαξίηη ζηελ πεξηθεξεηαθή ελφηεηα Θεζπξσηίαο, ην Κνκπφηη, ην Νενρψξη, ην Πέηα, ηα Άγλαληα, ην Βνπξγαξέιη ζηελ πεξηθεξεηαθή ελφηεηα Άξηαο, ε Φηιηππηάδα, ην Θεζπξσηηθφ, ν Λνχξνο, ην Καλαιάθη θαη ε Πάξγα ζηελ πεξηθεξεηαθή ελφηεηα Πξέβεδαο. ην ρψξν ηεο Πεξηθέξεηαο ππάξρνπλ ζήκεξα αξθεηέο ελφηεηεο κε εκη-αλαπηπγκέλν νηθηζηηθφ ππξήλα ή θαη ρσξίο ππξήλα φπσο ην Εαγφξη, ηα ρσξηά ησλ Σδνπκέξθσλ, ηνπ Πσγσλίνπ, ηεο Λάθαο νπιίνπ, ηεο Μνπξγθάλαο, ηα νπνία εμππεξεηνχληαη απ επζείαο απφ ηα κεγάια αζηηθά θέληξα ηεο Πεξηθέξεηαο θαη θπξίσο απφ ηηο έδξεο ησλ πεξηθεξεηαθψλ ελνηήησλ. Δηδηθφηεξα ην νηθηζηηθφ δίθηπν, αλά πεξηθεξεηαθή ελφηεηα, έρεη ηα παξαθάησ ραξαθηεξηζηηθά: 3.1. Πεξηθεξεηαθή ελφηεηα Ησαλλίλσλ Ζ πεξηθεξεηαθή ελφηεηα Ησαλλίλσλ, κε πιεζπζκφ απνγξαθήο θαηνίθνπο ην 2011 (πξνζσξηλά απνηειέζκαηα), έλαληη θαηνίθσλ ην 2001 (αχμεζε 3,97%) θαη ην 1991 (αχμεζε 5,4% κεηαμχ ), θαηαιακβάλεη ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο Πεξηθέξεηαο ζηελ βνξεην αλαηνιηθή ηεο πιεπξά. Δθηφο απφ ηελ πφιε ησλ Ησαλλίλσλ δηαζέηεη ιίγνπο, γηα ηελ έθηαζε θαη ηελ γεσκνξθνινγία ηνπ, νηθηζηηθνχο ππξήλεο κε απνηέιεζκα ζεκαληηθέο ρσξηθέο ελφηεηεο, φπσο ε Λάθα νπιίνπ θαη ην Πσγψλη, λα κέλνπλ αθάιππηεο Ησάλληλα Ζ πφιε ησλ Ησαλλίλσλ, κε πιεζπζκφ απνγξαθήο θαηνίθνπο ην 2001, απνηειεί ην θπξίαξρν θέληξν ηεο Πεξηθέξεηαο Ζπείξνπ κε εκβέιεηα δηαπεξηθεξεηαθή θαη δηαθξαηηθή, θπξίσο ιφγσ ηεο παξνρήο πςειήο πνηφηεηαο ππεξεζηψλ πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο (παλεπηζηεκηαθφ θαη θξαηηθφ λνζνθνκείν), ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο (Παλεπηζηήκην Ησαλλίλσλ θαη ΣΔΗ Ζπείξνπ) θαη εκπνξίνπ, πέξαλ ηεο βαξχλνπζαο ηζηνξίαο θαη ηνπ πνιηηηζκνχ ηεο, θαζψο «εηύγραλνλ ελ απηή ηε πόιεη άλδξεο επηζεκόηαηνη θαη ησλ επ γεγνλόησλ». Έρεη δε σο θπξίαξρν ηνκέα απαζρφιεζεο ηνλ ηξηηνγελή (πνζνζηφ 76,4%) θαη θαηά δεχηεξν ιφγν ηνλ δεπηεξνγελή. Σα Ησάλληλα απνηεινχλ ηνλ θχξην πφιν έιμεο ηεο εζσηεξηθήο κεηαλάζηεπζεο ηεο πεξηθεξεηαθήο ελφηεηαο, παξνπζηάδνληαο ζεκαληηθή πιεζπζκηαθή αχμεζε θαηά ηελ εηθνζαεηία πνπ 15 Πεγή: Γ.Γ. ΔΤΔ, Πεγή: Διιεληθή ηαηηζηηθή Αξρή, Ηνχιηνο

19 επηβεβαηψλεηαη θαη ζηελ απνγξαθή ηνπ 2011 ( θάηνηθνη ζε επίπεδν Γήκνπ Ησαλληηψλ, βάζεη ησλ πξνζσξηλψλ απνηειεζκάησλ ηεο απνγξαθήο). Δηδηθφηεξα, ηα Ησάλληλα πξνζειθχνπλ πιεζπζκφ κφληκα ή επνρηαθά απαζρνινχκελν απφ ην ζχλνιν ηεο Πεξηθέξεηαο. Ζ αζθνχκελε έιμε, κε βάζε ηα ζεκεξηλά δεδνκέλα, δελ πξνβιέπεηαη λα αλαραηηηζηεί, δεδνκέλνπ φηη ζεκαληηθνί, παιαηφηεξα, νηθηζκνί φπσο ε Κφληηζα, ην Γειβηλάθη, ηα Γεξβίδηαλα, ηα Πξάκαληα, ην Μέηζνβν, δελ είλαη ζε ζέζε λα απνηειέζνπλ ηζρπξνχο ππξήλεο αλάζρεζεο ησλ ηάζεσλ. Οη πξναλαθεξφκελεο ηάζεηο ζπγθέληξσζεο ηνπ πιεζπζκνχ, πξννδεπηηθά δηαρένληαη ζηνλ πεξηαζηηθφ ρψξν (εθηφο ζρεδίνπ) ηνπ ιεθαλνπεδίνπ Ησαλλίλσλ θαη ζηνπο νηθηζκνχο ηνπ. Ζ βέβαηε ζπλέρηζε ηνπ θαηλνκέλνπ ζα ζπληειέζεη ζηε δηαηψληζε ηεο αλεμέιεγθηεο δηφγθσζεο ησλ νηθηζκψλ απηψλ, ζηελ θαηαζηξνθή ηνπ πεξηβάιινληνο ζηελ πεξηαζηηθή δψλε, ζηελ αζθπμία ηεο πφιεο, αιιά θαη ζηελ εκθάληζε έληνλσλ ζπγθξνχζεσλ ρξήζεσλ γεο ζην ζχλνιν ηνπ ιεθαλνπεδίνπ ησλ Ησαλλίλσλ, φπνπ: - νη νηθηζηηθέο ρξήζεηο θαη ηδηαίηεξα ε εθηφο ζρεδίνπ δφκεζε έρνπλ επεθηαζεί ζε κε ελδεηθλπφκελεο πεξηνρέο θαη εθηνπίδνπλ κε κεγάιε ηαρχηεηα ηε γεσξγηθή γε (αθφκα θαη απηή πνπ πξννξηδφηαλ γηα αξδεπφκελεο θαιιηέξγεηεο), - πηελνηξνθηθέο εγθαηαζηάζεηο γεηηληάδνπλ κε νηθηζκνχο, - ρψξνη αλεμέιεγθηεο ηαθήο απνξξηκκάησλ ξχπαηλαλ κέρξη πξφζθαηα ην πεξηβάιινλ. Σα κεζαίνπ κεγέζνπο νηθηζηηθά θέληξα ηεο Αλαηνιήο, ηεο Διενχζαο, ηεο Καηζηθάο θαη ηνπ Πεξάκαηνο, καδί κε ηνπο πην απνκαθξπζκέλνπο απφ ηελ πφιε ησλ Ησαλλίλσλ κηθξφηεξνπο ζε πιεζπζκφ πξναζηηαθνχο νηθηζκνχο ηνπ ιεθαλνπεδίνπ, ζπγθξνηνχλ ζηαδηαθά έλα εληαίν θαη δπλακηθφ νηθηζηηθφ ζχλνιν, πνπ εμππεξεηείηαη, θαηά θχξην ιφγν, απφ ηελ πφιε ησλ Ησαλλίλσλ. Οη ζρεηηθά πεξηνξηζκέλεο δηαζέζηκεο πξνο δφκεζε εληφο ζρεδίνπ εθηάζεηο θαη ε πεξηβαιινληηθή θαηάζηαζε πνπ επηθξαηεί ζηηο λέν-δηακνξθνχκελεο εθηφο ζρεδίνπ πεξηνρέο απφ λφκηκα ή κε θηίζκαηα, εληζρχνπλ ην αίηεκα γηα ηδησηηθή πνιενδφκεζε πεξηνρψλ πξψηεο θαηνηθίαο. Σν καθξνπξφζεζκν φξακα γηα ηελ πφιε ησλ Ησαλλίλσλ, δηαηππψζεθε απφ ηε κειέηε ηνπ Ρπζκηζηηθνχ ζρεδίνπ Ησαλλίλσλ θαηφπηλ δηαβνχιεπζεο κε ηνπο ηνπηθνχο θνξείο θαη νξίδεη ηα Ησάλληλα σο «αλνηρηή πφιε, επξσπατθή ιεηηνπξγηθή αζηηθή πεξηνρή, θέληξν δηνίθεζεο θαη θφκβν αλάπηπμεο». Σν ζελάξην απηφ επειέγε κε θχξην ραξαθηεξηζηηθφ ηελ πξνψζεζε εθείλσλ ησλ ζπγθξηηηθψλ πιενλεθηεκάησλ ηεο πφιεο, πνπ ζα ηεο δψζνπλ ηε δπλαηφηεηα αλάδπζήο ηεο σο κείδσλ αζηηθφ θέληξν ζ έλα λέν δηαθξαηηθφ/δηαπεξηθεξεηαθφ ρψξν ζην πιαίζην ησλ γεσπνιηηηθψλ θαη νηθνλνκηθν-θνηλσληθψλ εμειίμεσλ ηνπ εζληθνχ θαη ηνπ επξσπατθνχ ρψξνπ. Δηδηθφηεξα ζην ζελάξην απηφ, κε βαζηθέο αξρέο ηελ πνιπθεληξηθή αλάπηπμε θαη ηελ εδαθηθή ζπλνρή, δηαηππψλνληαη κέζσ ηνπ Ρπζκηζηηθνχ ζρεδίνπ νη επηινγέο ηεο πφιεο κε ρξνληθφ βάζνο ζρεδηαζκνχ θαη πξνγξακκαηηζκνχ κηαο εηθνζαεηίαο θαη ηίζεληαη ζηφρνη γηα «βηψζηκε πφιε» ζην πιαίζην ησλ αζηηθψλ πνιηηηθψλ ηεο ΔΔ θαη ηεο Agenda 21: Τηνζέηεζε ησλ πξνηχπσλ αζηηθήο νξγάλσζεο φπσο, αξρή «ζπκπαγνχο» πφιεο, ειεγρφκελε πχθλσζε ππαξρφλησλ ππνδνρέσλ πνπ ειαρηζηνπνηνχλ ηελ θαηαλάισζε ηνπ πφξνπ γε θαη ηηο κεηαθηλήζεηο θαη πξνζθέξνπλ πνηφηεηα δσήο πνπ απαιιάζζεη απφ ην άγρνο ηεο πνιχ ππθλήο δφκεζεο θαη ηεο θπθινθνξηαθήο ζπκθφξεζεο. Ζ ζπκπαγήο πφιε 17, γηα ηελ νπνία δίλνληαη θαηεπζχλζεηο ηφζν ζην ΑΚΥ φζν θαη ζην Γεληθφ Υσξνηαμηθφ Πιαίζην, είλαη ε πφιε: κε ππθλφ θαη ζπλεθηηθφ πνιενδνκηθφ ηζηφ, κε αλάκεημε ησλ ρξήζεσλ ζηνπο επηκέξνπο ρψξνπο ηεο, κε απξφζθνπηε θηλεηηθφηεηα ησλ θαηνίθσλ ηεο θαη δπλαηφηεηα απνιαβήο ησλ δεκφζησλ ρψξσλ, ππνδνκψλ θαη ππεξεζηψλ ηεο πφιεο απ φινπο, κε κεησκέλε απφζηαζε θαηνηθίαο εξγαζίαο γηα εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο θαη απνθπγή ηεο ξχπαλζεο απφ ην Η.Υ. θαη ηε ζπαηάιε γεο γηα νδηθά δίθηπα θαη ρψξνπο ζηάζκεπζεο, 17 χκθσλα κε ηελ Πξάζηλε Βίβιν γηα ην Αζηηθφ Πεξηβάιινλ, (Έγγξαθν COM (90) 218), Ηνχληνο

20 κε ζεβαζκφ ζηελ ηδηαηηεξφηεηα θαη ηελ ηαπηφηεηα ηεο πφιεο θαη ησλ πνιηηψλ ηεο. Ζ «ζπκπαγήο πφιε» ησλ Ησαλλίλσλ νξηνζεηείηαη πξνο δπζκάο απφ ηελ πεξηκεηξηθή αξηεξία πνπ ζπλδέεη ηελ είζνδν ηεο πφιεο (βφξεηα ηεο δηέιεπζεο ηεο Δγλαηίαο νδνχ), κε ην αεξνδξφκην θαη ην φξην ηνπ νηθηζκνχ Αγ. Ησάλλε. Απφ αλαηνιάο νξηνζεηείηαη απφ ηελ εζληθή νδφ Ησαλλίλσλ Κφληηζαο θαη ηνλ παξαιίκλην ρψξν ηεο Πακβψηηδαο έσο ηε Γεσξγηθή ρνιή θαη ηελ ελφηεηα ηνπ Καηζηθά, πνπ νξηνζεηεί ηε ζπκπαγή πφιε θαη πξνο ην λφην. Ζ νινθιήξσζε ησλ πξνγξακκαηηζκέλσλ έξγσλ ππνδνκήο εζληθήο θιίκαθαο αλακέλεηαη λα αλαβαζκίζεη ηνλ ήδε δπλακηθφ ξφιν ησλ Ησαλλίλσλ, σο θέληξνπ κεηαθνξψλ, ππεξεζηψλ εθπαίδεπζεο, πγείαο, ηνπξηζκνχ θαη κεηαθνξάο λέσλ ηερλνινγηψλ ζε δηαπεξηθεξεηαθφ θαη δηαθξαηηθφ επίπεδν. H αλάδεημε ησλ πνιχ ζεκαληηθψλ αξραηνειιεληθψλ πεξηαζηηθψλ νηθηζηηθψλ θέληξσλ ηνπ Ρνδνηνπίνπ, ηεο Παζζαξψλαο θαη ηεο Καζηξίηζαο (αξραία Σέθκσλ ή Δπξπκελαί), ηνπ κεζαησληθνχ θάζηξνπ ησλ Ησαλλίλσλ, ησλ βπδαληηλψλ κλεκείσλ ηνπ λεζηνχ θαη ησλ αξραηνηήησλ ηεο Γσδψλεο, ζα ζπληειέζεη ζεκαληηθά ζηελ ηφλσζε ηεο δηαρξνληθήο πνιηηηζηηθήο παξνπζίαο θαη πξνζθνξάο ηεο πφιεο. Ζ αλάδεημε ηεο ιίκλεο Πακβψηηδαο σο νηθνινγηθνχ θαη αηζζεηηθνχ πφινπ, κπνξεί λα ζπλδπαζηεί κε ηελ αλάπηπμε δξαζηεξηνηήησλ αλαςπρήο θαη αζιεηηζκνχ Λνηπνί νηθηζκνί Ζ πεξηθεξεηαθή ελφηεηα Ησαλλίλσλ, παξαδνζηαθά, εμππεξεηείην απφ πιέγκα νηθηζκψλ νη νπνίνη εμαζθάιηδαλ ζπλζήθεο ηζνξξνπίαο ζηε ιεηηνπξγία θάζε δηαθεθξηκέλνπ ρψξνπ. ήκεξα, κεξηθνί νηθηζκνί δηαηεξνχλ ηνλ παξαδνζηαθφ ηνπο ξφιν, ελψ νξηζκέλνη άιινη δελ ιεηηνπξγνχλ κε ηελ ίδηα ηθαλφηεηα, κε απνηέιεζκα φιεο νη ηάζεηο λα θαηεπζχλνληαη πξνο ηελ πφιε ησλ Ησαλλίλσλ. Οη ζεκαληηθφηεξνη νηθηζκνί πνπ αζθνχλ ή κπνξνχλ λα αζθήζνπλ πεξηθεξεηαθφ ξφιν, σο πξνο ηελ πφιε ησλ Ησαλλίλσλ, είλαη νη παξαθάησ: α. Κόληηζα (πιεζπζκφο θάηνηθνη ην 2001): Απνηειεί αμηφινγν παξαδνζηαθφ αζηηθφ θέληξν θαη θνκβηθφ ζεκείν ζηελ παξακεζφξηα πεξηνρή, ελψ ζπγθεληξψλεη ηθαλνπνηεηηθφ αξηζκφ θνηλσληθψλ εμππεξεηήζεσλ. Απνηειεί ην θέληξν κηαο επξχηεξεο ελφηεηαο νηθηζκψλ πνπ πεξηιακβάλεη ηα Μαζηνξνρψξηα θαη πιήζνο άιισλ απφ ην Γίζηξαην έσο ηε Μνιπβδνζθέπαζηε θαη απφ ηελ Κιεηδσληά έσο ηελ Αεηνκειίηζα. Δηδηθφηεξα ζηα Μαζηνξνρψξηα, ζηελ θιεηζηή ιεθάλε ηνπ αξαληάπνξνπ, νη ηάζεηο είλαη ζηαηηθέο ζε κηα θαηάζηαζε πεξίπνπ εγθαηάιεηςεο θαη ζπλζήθεο θαη νηθνλνκίαλ εμππεξέηεζεο απφ ηελ Κφληηζα. β. Μέηζνβν (πιεζπζκφο θάηνηθνη ην 2001): ην επίπεδν ηεο Πεξηθέξεηαο παξακέλεη ζεκαληηθφ αζηηθφ θέληξν, πνπ δηαξζξψλεηαη θαη ζπλ-ιεηηνπξγεί θπξίσο κε έλα κηθξφ αξηζκφ φκνξσλ νηθηζκψλ θαη ηε Μειέα. Δίλαη έλαο παξαδνζηαθφο νηθηζκφο εμαξηψκελνο ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηα Ησάλληλα θαη δεπηεξεπφλησο απφ ηα Σξίθαια Θεζζαιίαο. Ζ κεγάιε ηνπξηζηηθή ηνπ αλάπηπμε, ε ζεκαληηθή βηνηερλία, ε ηζηνξία ηνπ θαη ε πνιηηηζηηθή δξαζηεξηφηεηα πνπ έρεη ζπγθεληξψζεη, ηνπ δίλεη δηαπεξηθεξεηαθή ζεκαζία. Με ηελ νινθιήξσζε ηεο Δγλαηίαο νδνχ έρεη απμήζεη ηελ ειθηηθφηεηά ηνπ. γ. Πξάκαληα (πιεζπζκφο θάηνηθνη ην 2001, κε ηνπο νηθηζκνχο Υξηζηνχο θαη Σζφπεια): Απνηεινχλ ην ζεκαληηθφηεξν νηθηζηηθφ θέληξν ησλ Σδνπκέξθσλ ζηα φξηα ηεο πεξηθεξεηαθήο ελφηεηαο Ησαλλίλσλ, ζπγθεληξψλνληαο ηθαλφ θνηλσληθφ εμνπιηζκφ. Σα Πξάκαληα καδί κε ηα Άγλαληα, πνπ αλήθνπλ δηνηθεηηθά ζηελ πεξηθεξεηαθή ελφηεηα Άξηαο, ζα κπνξνχζαλ λα εμππεξεηήζνπλ ηθαλνπνηεηηθά ηελ επξχηεξε πεξηνρή ησλ Σδνπκέξθσλ, ε νπνία ζηεξείηαη ππεξεζηψλ θαη δπλαηνηήησλ θαιήο πξφζβαζεο πξνο ηα αζηηθά θέληξα, κε απνηέιεζκα ε εμππεξέηεζε ηνπο απφ απηά λα είλαη δπζρεξήο. ηελ ίδηα πεξηνρή αλήθνπλ, κεηαμχ άιισλ, νη νηθηζκνί Καιαξξχηεο, πξξάθν, Μαηζνχθη, Μειηζζνπξγνί, Καηαξξάθηεο, Λεπηαλά. Ζ χπαξμε ζεκαληηθψλ θπζηθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ πφξσλ (νξεηλά θαη πνηάκηα νηθνζπζηήκαηα, κνλαδηθνί παξαδνζηαθνί νηθηζκνί, λεψηεξα κλεκεία) απνηειεί ηε βάζε γηα ηελ αλάζρεζε ησλ ηάζεσλ εγθαηάιεηςεο ηνπο κε ηελ αλάπηπμε θπξίσο δηαθφξσλ κνξθψλ ήπηνπ ηνπξηζκνχ. Ο κειινληηθφο θίλδπλνο είλαη ε φπνηα αλάπηπμε λα κείλεη αλεμέιεγθηε. ήκεξα, ε επξχηεξε πεξηνρή ησλ Πξακάλησλ παξνπζηάδεη ζπγθξαηεκέλεο ηάζεηο αλάπηπμεο πνπ θαηά θχξην ιφγν βαζίδεηαη ζηελ θηελνηξνθία, ζηνλ ήπην ηνπξηζκφ θαη ζην ζεκαληηθφ 22