ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΗΘ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΗΡΑ ΣΜΖΜΑ: ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΣΔΛΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ. Θέκα

Transcript

1 ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΗΘ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΗΡΑ ΣΜΖΜΑ: ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΣΔΛΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ Θέκα Σα Γεληθά Πνιενδνκηθά ρέδηα. Μειέηε πεξίπησζεο: ΓΠ Γήκνπ Ξπινθάζηξνπ Δπηβιέπσλ: Λνπδνβίθνο Βαζελρόβελ πνπδαζηήο: Αιέμαλδξνο Καξαβάο Αζήλα

2 ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ Πεξίιεςε Δηζαγσγή Ζ εμέιημε ηεο πνιενδνκίαο ζηελ Δπξώπε Ζ πνιενδνκία ζήκεξα πγθξηηηθά ζηνηρεία Ζ εμέιημε ηεο πνιενδνκίαο ζηελ Διιάδα Σν πξψην ζεζκηθφ πιαίζην ησλ ΓΠ Ο Ν.1337/ Ο λφκνο 2508/ Σα δηεπξπκέλα Γεληθά Πνιενδνκηθά ρέδηα Πξνδηαγξαθέο ησλ ΓΠ θαη ΥΟΟΑΠ Γηαδηθαζία Παξαγσγήο ηάδηα Καηάξηηζεο Μειέηεο Έγθξηζε πκκεηνρηθέο Γηαδηθαζίεο Σν ΓΠ ηνπ Γήκνπ Ξπινθάζηξνπ Πεξηγξαθή πεξηνρήο, ηζηνξηθή εμέιημε Θεζκηθφ πιαίζην δφκεζεο ζηελ πεξηνρή Πξννπηηθέο - ηφρνη ΓΠ Πξνηάζεηο Απαηηνχκελεο κειέηεο Γηαδηθαζία Απφςεηο πκπεξάζκαηα Γεληθά ζπκπεξάζκαηα ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑΣΑ

3 1. Πεξίιεςε Ζ πξνζέγγηζε ηνπ ππφ κειέηε αληηθεηκέλνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζχκθσλα κε ηηο νδεγίεο ηνπ επνπηεχνληνο, κέζσ ηεο κειέηεο ηεο ζρεηηθήο βηβιηνγξαθίαο θαη αξζξνγξαθίαο, αλάιπζεο ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ θαη κε δνκεκέλσλ ζπλεληεχμεσλ. Ζ εξγαζία απηή έρεη σο ζηφρν ηελ πεξηγξαθή θαη αμηνιφγεζε ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ - εξγαιείσλ θαη δηαδηθαζηψλ πνιενδνκηθνχ ζρεδηαζκνχ ζηελ Διιάδα κε έκθαζε ζηα δηεπξπκέλα Γεληθά Πνιενδνκηθά ρέδηα (ΓΠ) ηνπ λ.2508/97 «Βηψζηκε νηθηζηηθή αλάπηπμε ησλ πφιεσλ θαη νηθηζκψλ ηεο Υψξαο θαη άιιεο δηαηάμεηο». Αξρηθά πεξηγξάθεη ηελ ηζηνξηθή εμέιημε ηεο πνιενδνκίαο ζηελ Δπξψπε θαη εμεηάδεη αλαιπηηθφηεξα ηηο ηάζεηο θαη ηηο κεηαξξπζκίζεηο ησλ ηειεπηαίσλ ρξφλσλ. Δπίζεο αλαθέξεη ζπγθξηηηθά ζηνηρεία απφ ζπζηήκαηα ζρεδηαζκνχ Δπξσπατθψλ ρσξψλ θπξίσο ζην επίπεδν ζρεδηαζκνχ πνπ αληηζηνηρεί ζηα Διιεληθά ΓΠ. ηε ζπλέρεηα πεξηγξάθεηαη ε εμέιημε ηεο πνιενδνκίαο ζηελ Διιάδα, ε πεξίνδνο ηεο Δπηρείξεζεο Πνιενδνκηθήο Αλαζπγθξφηεζεο (ΔΠΑ), ην ζεζκηθφ πιαίζην πνπ ηζρχεη ζήκεξα, νη πξνδηαγξαθέο θαη ε δηαδηθαζία θαηάξηηζεο ησλ ΓΠ. Ωο ζπγθεθξηκέλν παξάδεηγκα εμεηάδεηαη ην (ππφ θαηάξηηζε) ΓΠ ηνπ Γήκνπ Ξπινθάζηξνπ. Σέινο επηρεηξείηαη ε θαηαγξαθή πξνβιεκάησλ, αδπλακηψλ θαη ειιείςεσλ πνπ ζε ζεκαληηθφ βαζκφ επζχλνληαη γηα ηελ πεξηνξηζκέλε εθαξκνγή ηνπ Νφκνπ κέρξη ζήκεξα, ν πξνβιεκαηηζκφο θαη θάπνηεο ηδέεο γηα ηε βειηίσζε θαη ζπκπιήξσζε ηνπ ππάξρνληνο ζεζκηθνχ πιαηζίνπ θαη ησλ δηαδηθαζηψλ θαηάξηηζεο θαη εθαξκνγήο ησλ ΓΠ/ΥΟΟΑΠ. ΛΔΞΔΗ ΚΛΔΗΓΗΑ: Πνιενδνκηθφο ζρεδηαζκφο, Γεληθφ Πνιενδνκηθφ ρέδην, πνιενδνκηθή κειέηε, επίπεδα ζρεδηαζκνχ, ρξήζεηο γεο, φξνη δφκεζεο, πεξηαζηηθή πεξηνρή, εμσαζηηθή πεξηνρή, βηψζηκε αλάπηπμε, ΠΠΥΑΑ, ΠΟΑΠΓ, ΠΔΡΠΟ, ΠΔΠ, δηαβνχιεπζε. 3

4 2. Δηζαγσγή Σα πνιενδνκηθά ζρέδηα έρνπλ σο αληηθείκελν ζρεδηαζκνχ ηνλ αζηηθφ ρψξν, δειαδή ηνλ ρψξν πνπ είλαη δνκεκέλνο ή πξφθεηηαη λα δνκεζεί κε ηε κνξθή πφιεο. Ωζηφζν νη ζχγρξνλεο ηάζεηο ζηνλ ηνκέα ηνπ ρσξηθνχ ζρεδηαζκνχ έρνπλ νδεγήζεη, ζηηο πεξηζζφηεξεο ρψξεο ηεο Δπξψπεο αιιά θαη αιινχ, ζηελ εθαξκνγή ελφο κνληέινπ πνιενδνκίαο πνπ αληηκεησπίδεη ηελ πφιε σο κέξνο κηαο επξχηεξεο πεξηθέξεηαο φπνπ ν αζηηθφο θαη εμσαζηηθφο ρψξνο απνηειεί έλα νξγαληθφ ζχλνιν θαη εληαίν αληηθείκελν ζρεδηαζκνχ. Δπίζεο, ν πνιενδνκηθφο ζρεδηαζκφο έπαςε λα ηαπηίδεηαη κε ηελ δφκεζε θαη ην αληηθείκελφ ηνπ δηεπξχλζεθε ζηνπο δηάθνξνπο ηνκείο ηεο θνηλσληθννηθνλνκηθήο δσήο. Σα ζχγρξνλα Πνιενδνκηθά ρέδηα θαιχπηνπλ κηα δηεπξπκέλε γεσγξαθηθή πεξηνρή ε νπνία θαηά θαλφλα ζπκπίπηεη κε ηα φξηα ηνπ α βάζκηνπ ΟΣΑ. Ο πνιενδνκηθφο ζρεδηαζκφο ζπλδέεηαη πιένλ κε ηελ ρσξνηαμία θαη ηα πνιενδνκηθά ζρέδηα κε ηα ππεξθείκελα επίπεδα ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ. Έηζη, δεκηνπξγήζεθε κηα ηεξαξρία επηπέδσλ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ φπνπ ην επίπεδν ηνπ Γεληθνχ Πνιενδνκηθνχ ρεδίνπ απνηειεί ζχλζεζε ηνπηθνχ ρσξνηαμηθνχ θαη γεληθνχ πνιενδνκηθνχ ζρεδηαζκνχ. ηελ Διιάδα, ην αληίζηνηρν απηψλ ησλ ζρεδίσλ ζεζκνζεηήζεθε ζρεηηθά πξφζθαηα, κε ηνλ λ.2508/97 «Βηψζηκε νηθηζηηθή αλάπηπμε ησλ πφιεσλ θαη νηθηζκψλ ηεο Υψξαο θαη άιιεο δηαηάμεηο». Σν «λέν» ΓΠ (ή ΥΟΟΑΠ 1 ) σο κεηεμέιημε ηνπ ΓΠ πνπ πξνβιεπφηαλ απφ ην «κεηαβαηηθφ» Νφκν 1337/83 «Δπέθηαζε ησλ πνιενδνκηθψλ ζρεδίσλ, νηθηζηηθή αλάπηπμε θαη ζρεηηθέο ξπζκίζεηο», έρεη κεγαιχηεξε ρσξηθή εκβέιεηα κε ζηφρν λα απνηειέζεη απνηειεζκαηηθφηεξν εξγαιείν πνιενδνκηθνχ ζρεδηαζκνχ γηα ηε βηψζηκε αλάπηπμε ησλ πφιεσλ, ησλ νηθηζκψλ αιιά θαη γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ αγξνηηθνχ ρψξνπ, ησλ επαίζζεησλ πεξηνρψλ (παξάθηηνο ρψξνο, νξεηλνί φγθνη θ.α.). Ζ ξχζκηζε ηνπ ρψξνπ, ζην ζχλνιν ηεο εδαθηθήο πεξηθέξεηαο ησλ «Καπνδηζηξηαθψλ» ΟΣΑ απνζθνπεί ζηνλ νξζνινγηθφ πνιενδνκηθφ ζρεδηαζκφ, ηνλ έιεγρν ηεο εθηφο ζρεδίνπ δφκεζεο θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε 1 ρέδηα Οηθηζηηθήο Οξγάλσζεο Αλνηρηψλ Πφιεσλ: Σν πεξηερφκελν ησλ ΥΟΟΑΠ είλαη αληίζηνηρν κε απηφ ησλ ΓΠ θαη αθνξά ηελ νξγάλσζε ηνπ κε αζηηθνχ ρψξνπ φηαλ νη αληίζηνηρνη νηθηζκνί είλαη φινη κηθξφηεξνη ησλ 2000 θαηνίθσλ. 4

5 πξνζηαζία ησλ επαίζζεησλ πεξηνρψλ. Σα λέα Γεληθά Πνιενδνκηθά ζρέδηα έρνπλ αξρίζεη λα θαηαξηίδνληαη εδψ θαη κεξηθά ρξφληα, κε πεξηνξηζκέλα κέρξη ζηηγκήο απνηειέζκαηα ζε φηη αθνξά ηνλ ξπζκφ παξαγσγήο θαη αθφκα πεξηζζφηεξν πινπνίεζήο ηνπο. 3. Ζ εμέιημε ηεο πνιενδνκίαο ζηελ Δπξώπε Οη πεξηζζφηεξεο πξνζπάζεηεο νξηζκνχ ηνπ πνιενδνκηθνχ ζρεδηαζκνχ θηλνχληαη κεηαμχ ηνπ θπζηθνχ αληηθεηκέλνπ ηνπ πνπ είλαη ε δφκεζε ηεο πφιεο θαη ησλ θνηλσληθννηθνλνκηθψλ πξνεθηάζεσλ νη νπνίεο απνηεινχλ αηηία θαη απνηέιεζκα ηνπ ζρεδηαζκνχ ή ηεο έιιεηςήο ηνπ. Ζ αξρή ηνπ πνιενδνκηθνχ ζρεδηαζκνχ σο νξγαλσκέλνπ επαγγέικαηνο ηνπνζεηείηαη ζηηο αξρέο ηνπ 20 νπ αηψλα. Παξφηη, ζπλεηδεηέο πξνζπάζεηεο ζρεδηαζκνχ είλαη θαλεξέο ζε πνιιέο πφιεηο ηνπ παξειζφληνο, νη πεξηζζφηεξεο απφ απηέο απνηεινχλ έλα είδνο αξρηηεθηνληθήο κεγάιεο θιίκαθαο, βαζηζκέλεο ζε αξρέο κνξθνινγίαο θαη αηζζεηηθήο θαη ιηγφηεξν ζε ιεηηνπξγηθά θξηηήξηα. ηηο πξψηεο δεθαεηίεο ηνπ 20 νπ αηψλα, φηαλ θεληξηθή ηδέα ζε φιεο ηηο πνιενδνκηθέο πξνηάζεηο, είλαη ε «απνζπκθφξεζε» ηεο βηνκεραληθήο πφιεο, ν ζρεδηαζκφο ηεο κνξθήο θαη ηεο δηάηαμεο ηνπ πνιενδνκηθνχ ηζηνχ εμαθνινπζεί λα είλαη θπξίαξρνο, ρσξίο φκσο λα έρεη ηνλ έληνλα ζπκβνιηθφ ραξαθηήξα ηεο αλαγελλεζηαθήο πφιεο. Σα αηζζεηηθά θξηηήξηα («σξαία πφιε») είλαη πιένλ αιιειέλδεηα κε ηελ θνηλσληθή δηάζηαζε ηνπ ζρεδηαζκνχ ε νπνία πξνσζείηαη απνθιεηζηηθά κε θπζηθά κέζα. Σα ηδεαηά κνληέια πφιεσλ πνπ παξάγνληαη ηελ επνρή εθείλε, κε ηελ επαλάγλσζηε δνκή πνπ πεξηιακβάλεη δηαρσξηζκφ ρξήζεσλ γεο θαη βαζηθψλ ιεηηνπξγηψλ, δηεθδηθνχλ κία θαζνιηθή άπνςε γηα ην ηη ζπληζηά δεκφζην ζπκθέξνλ θαη πνηνη είλαη νη ζηφρνη ηνπ ζρεδηαζκνχ. Σαπηφρξνλα φκσο αληαλαθινχλ ηελ θνηλσληθή ζεψξεζε ηνπ πνιενδφκνπ, ν νπνίνο αλαιακβάλεη εμνινθιήξνπ ην ζρέδην. Αξγφηεξα, ν αλειαζηηθφο ραξαθηήξαο ηνπο ζα απνδεηρηεί πξνβιεκαηηθφο θαζψο ηα ζρέδηα απηά (γλσζηά σο «master plans») θαη νη πξαθηηθέο εθαξκνγέο ηνπο ιφγσ ηεο κνλνδηάζηαηεο πξνζέγγηζήο ηνπο δελ ζα κπνξνχλ λα πξνζαξκνζηνχλ ζε κε αλακελφκελεο εμειίμεηο πνπ επεξεάδνπλ ηηο ρξήζεηο γεο. 5

6 Γεληθά ε «θπζηθή» αληίιεςε ηνπ ρσξηθνχ ζρεδηαζκνχ επηθξίλεηαη θαηά ηηο δεθαεηίεο ηνπ 60 θαη 70 ελψ πξνβάιιεη ε αλάγθε επξχηεξεο θνηλσληθήο ζεψξεζήο ηνπ κέζσ ζπζηεκαηηθήο έξεπλαο γηα ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ησλ πφιεσλ σο πνιχπινθσλ ζπζηεκάησλ. Ζ αλάπηπμε ησλ επηζηεκψλ ηελ επνρή απηή επεξεάδεη θαη ηνλ ηνκέα ηνπ ρσξηθνχ ζρεδηαζκνχ φπνπ επηθξαηεί ε ζπζηεκηθή πξνζέγγηζε θαη ε ζεσξία ηνπ νξζνινγηθνχ ζρεδηαζκνχ. Ζ ζπζηεκηθή ζεσξία επηρεηξεί λα αλαιχζεη ηα επί κέξνπο ηκήκαηα (ππνζπζηήκαηα) ηεο πφιεο θαη ηηο ζρέζεηο κεηαμχ ηνπο, κέζσ κνληέισλ πξνζνκνίσζεο, έηζη ψζηε λα κπνξνχλ λα πξνβιεθζνχλ νη ζπλερψο κεηαβαιιφκελεο ζπλζήθεο δηακφξθσζεο ηνπ ρψξνπ. Έηζη δηακνξθψλεηαη κία αληίιεςε νηθνλνκηθνχ, θνηλσληθνχ, αλζξψπηλνπ ρψξνπ δηαθνξεηηθνχ απφ ηνλ θπζηθφ, ηξηζδηάζηαην ρψξν θαη ν ζρεδηαζκφο επηθεληξψλεηαη φρη ζηελ κνξθή ησλ πφιεσλ, αιιά ζηελ αλάιπζε θαη ηνλ έιεγρν - δηαρείξηζε ησλ πφιεσλ θαη ησλ πεξηθεξεηψλ σο ζπζηεκάησλ. Ο νξζνινγηθφο ζρεδηαζκφο εζηηάδεη ζηε ινγηθή σο αθαηξεηηθή κέζνδν πξνζέγγηζεο ησλ πξνβιεκάησλ κε ζθνπφ ηελ θαηαζθεπή κηαο αληηθεηκεληθήο δηαδηθαζίαο ιήςεο απνθάζεσλ πνπ ζα εμαζθάιηδε ηνλ έιεγρν πάλσ ζην θπζηθφ θαη αλζξσπνγελέο πεξηβάιινλ θαη ηελ θπξηαξρία ησλ θπζηθψλ πφξσλ. Ζ δηαδηθαζία ζρεδηαζκνχ πεξηιακβάλεη κία ζεηξά βεκάησλ ε νπνία μεθηλά κε ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ επηδησθφκελσλ ζηφρσλ θαη ηελ δηακφξθσζε ελφο νξάκαηνο γηα ην κέιινλ θαη ηελ θαηαγξαθή ηεο ππάξρνπζαο θαηάζηαζεο ζε ζρέζε κε απηφ ην φξακα. Αθνινπζεί ην ζχλνιν ησλ ελδεηθλπφκελσλ δξάζεσλ, ε παξνπζίαζε ησλ ελαιιαθηηθψλ ζελαξίσλ θαη ε επηινγή απηνχ πνπ παξνπζηάδεη ηελ κεγαιχηεξε πηζαλφηεηα λα εθπιεξψζεη ηνπο ηηζέκελνπο ζηφρνπο. Σν νξζνινγηθφ κνληέιν, έζησ θαη αλ πξνβιέπεη ελαιιαθηηθέο ιχζεηο, παξαγλψξηζε ην γεγνλφο φηη ηα ζρέδηα θαη νη απνθάζεηο γηα ηνλ ζρεδηαζκφ ηνπ ρψξνπ βαζίδνληαη πάλσ ζε αμηαθέο θξίζεηο. Ζ ζεσξία ησλ ζπζηεκάησλ επίζεο νδήγεζε ζε απνγνήηεπζε θαη ε πξνζπάζεηα κνληεινπνίεζεο ηνπ αζηηθνχ ζπζηήκαηνο απνδείρζεθε ππεξβνιηθά δχζθνιν εγρείξεκα, φηαλ θάλεθε θαζαξά φηη ην θνηλσληθφ ζχζηεκα δελ ππαθνχεη ζε "θπζηθνχο" λφκνπο φπσο ηα ειεθηξφληα ή ηα νπξάληα ζψκαηα, ζηε ζπκπεξηθνξά ηνπ Ζ πνιενδνκία ζήκεξα Οη δχν απηέο πξνζεγγίζεηο, ζε ζπλδπαζκφ κε ηα απμεκέλα θνηλσληθά θαη πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα πνπ ζπλδένληαλ κε ηε ζπλερηδφκελε κεγέζπλζε ησλ πφιεσλ θαη ηελ εμάπισζή ηνπο ζηελ ελδνρψξα πνπ ηηο πεξηβάιιεη, επέθεξαλ 6

7 ζεκαληηθέο αιιαγέο ζηνλ ξφιν, ηε κνξθή θαη ην πεξηερφκελν ησλ πνιενδνκηθψλ/ρσξνηαμηθψλ ζρεδίσλ. Σν επίθεληξν ηνπ ελδηαθέξνληνο κεηαηνπίζζεθε απφ ηελ νξγάλσζε θαη βειηίσζε ηεο πφιεο, ζηνλ έιεγρν θαη ηελ θαζνδήγεζε ηεο «ρσξηθήο δηάζηαζεο ηεο νηθνλνκίαο θαη ηεο θνηλσλίαο» 2, κε απνηέιεζκα νη ρξήζεηο γεο ηνπ αζηηθνχ ζπζηήκαηνο λα πξνζεγγίδνληαη σο ηκήκα ελφο νινθιεξσκέλνπ ζπζηήκαηνο κεηαζρεκαηηζκνχ ηνπ επξχηεξνπ ρψξνπ πνπ πεξηιακβάλεη θαζνδήγεζε θαη ρσξνζέηεζε αλαπηπμηαθψλ θαη νηθηζηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ θαζψο θαη ησλ απαξαίηεησλ δηθηχσλ ππνδνκήο θαη ππεξεζηψλ, ζπληνληζκφ ησλ πνιιαπιψλ αλαπηπμηαθψλ θαη θαλνληζηηθψλ πξσηνβνπιηψλ πνπ ιακβάλνπλ ρψξα ζε κηα πφιε/πεξηθέξεηα θαη πξνζδηνξηζκφ ηεο επηζπκεηήο κνξθήο θαη ηνπ κεγέζνπο αλάπηπμεο. Σν λέν ζχζηεκα ζρεδηαζκνχ - θαζνδήγεζεο ηεο ρσξηθήο αλάπηπμεο βαζίδεηαη ζηελ πηνζέηεζε κηαο ηεξαξρίαο επηπέδσλ ζρεδηαζκνχ ηα νπνία απνηεινχλ θαηεπζπληήξηα πιαίζηα πινπνίεζεο κηαο θαζνιηθήο πνιηηηθήο γηα ηελ ρσξηθή αλάπηπμε πφιεσλ θαη πεξηθεξεηψλ. Δθηφο απφ ηελ απνηχπσζε ησλ αλαπηπμηαθψλ επηινγψλ ζε ζρέζε κε ηνλ ζρεδηαζκφ ηνπ ρψξνπ, απηά ηα ζρέδηα απνζθνπνχλ ζηελ επίηεπμε ηνπ απαηηνχκελνπ πνιηηηθνχ θαη ηερληθνχ ζπληνληζκνχ κεηαμχ ησλ δηαθνξεηηθψλ ηνκεαθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Έρνπλ έλαλ ηδηαίηεξα νινθιεξσκέλν ραξαθηήξα, πξψηνλ επεηδή θαιχπηνπλ κηα δηεπξπκέλε γεσγξαθηθή πεξηνρή πνπ πεξηιακβάλεη ηα δηνηθεηηθά φξηα ησλ πφιεσλ θαη ησλ πεξηθεξεηψλ ή κηα «αζηηθή ιεηηνπξγηθή πεξηθέξεηα», δίλνληαο έκθαζε ζηνλ ζρεδηαζκφ ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο θαη ηδηαίηεξα ζηελ αλάπηπμε πνπ πξαγκαηνπνηείηαη ζηηο παξπθέο ησλ αζηηθψλ θέληξσλ, επηηξέπνληαο έηζη ηνλ ζρεδηαζκφ θαη ηνπ αγξνηηθνχ ρψξνπ 3. Γεχηεξνλ επεηδή θαιχπηνπλ έλα κεγάιν εχξνο ζεκαηηθψλ 2 ηελ κεηαβηνκεραληθή θνηλσλία ηεο Δπξψπεο, φπνπ ην βάξνο κεηαηνπίδεηαη ζηνλ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ θαη ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ νηθνδνκηθνχ ηζηνχ έρεη ήδε θαηαζθεπαζηεί κε απνηειέζκαηα ζε κεγάιν βαζκφ κε αλαζηξέςηκα, ε έκθαζε δίλεηαη ηψξα ζηελ δηαρείξηζε ηνπ ηξφπνπ κειινληηθήο αλάπηπμεο θαη ησλ αιιαγψλ ζηηο ιεηηνπξγίεο θαη ηηο ρξήζεηο γεο ησλ πφιεσλ (δηαηεξψληαο θαη βειηηψλνληαο ηηο ζπλζήθεο δηαβίσζεο ζε απηέο) ζε ζρέζε θαη κε ηηο πεξηαζηηθέο πεξηνρέο νη νπνίεο δέρνληαη κέξνο ησλ αλαπηπμηαθψλ πηέζεσλ. «Οη επφκελεο νηθνλνκηθέο, θνηλσληθέο θαη πνιηηηθέο κεηαβνιέο γίλνληαη ζε κηα ζθαίξα πνπ επεξεάδεη ιηγφηεξν έληνλα ην θπζηθφ ζθεληθφ θαη αθήλνπλ λα δηαθαίλεηαη ε αλάγθε λα απνθηήζεη απηφ ην ζθεληθφ κηα ηζνξξνπεκέλε νξγάλσζε, ζηελ νπνία λα είλαη δπλαηή ε πνηνηηθή ηειεηνπνίεζε πνπ είρε σο ηψξα παξαθσιπζεί απφ ηελ ηαρχηεηα θαη ηελ έθηαζε ησλ αιιαγψλ» (L.Benevolo). 3 Ο πεξηνξηζκφο ηεο θνηλσληθήο θαη νηθνλνκηθήο ζεκαζίαο ηνπ γεσξγηθνχ ηνκέα ζηηο αλεπηπγκέλεο ρψξεο ζε ζπλδπαζκφ κε λέεο πνιηηηθέο πξνηεξαηφηεηεο ζε επξσπατθφ θαη δηεζλέο επίπεδν, ζπληεινχλ ζηε 7

8 ελνηήησλ πνπ ζπλήζσο πεξηιακβάλνπλ εθηφο απφ ην ζρέδην ρξήζεσλ γεο θαη έληαζεο ρξήζεο ηνπο, ην ζχζηεκα κεηαθνξψλ, ηελ θάιπςε ζηεγαζηηθψλ αλαγθψλ θαη ηα ζπζηήκαηα ζρεδηαζκνχ θαη δηαρείξηζεο δηθηχσλ θνηλήο σθέιεηαο, ππνδνκήο θαη ππεξεζηψλ θαη ην θπζηθφ πεξηβάιινλ. Ζ δεχηεξε θαηεγνξία εξγαιείσλ είλαη ηα εξγαιεία εθαξκνγήο ή θαλνληζηηθά εξγαιεία κε ηα νπνία ε πνιηηεία επεκβαίλεη ζπζηεκαηηθά ζηελ δηαδηθαζία αλάπηπμεο θαη ρξήζεο ηεο γεο. Σα εξγαιεία απηά πεξηιακβάλνπλ πξψηνλ κεραληζκνχο γηα ηελ πινπνίεζε θαη ρξεκαηνδφηεζε αλαπηπμηαθψλ έξγσλ φπσο είλαη νη δεκφζηεο επελδχζεηο θαη ε πηνζέηεζε θηλήηξσλ θαη αληηθηλήηξσλ πνπ ζπκβάιινπλ άκεζα ζηελ δηαδηθαζία αζηηθνπνίεζεο ρξεκαηνδνηψληαο ηελ θαηαζθεπή έξγσλ ππνδνκήο θαη δεχηεξνλ θαλφλεο/ζρέδηα φπσο είλαη νη φξνη θαηάηκεζεο ησλ έγγεησλ ηδηνθηεζηψλ, νη νηθνδνκηθνί θαλνληζκνί, ηα δηαηάγκαηα ρξήζεσλ γεο. Ο θαζνξηζκφο ηνπ πεξηερνκέλνπ απηψλ ησλ κεραληζκψλ/θαλφλσλ γίλεηαη πάληνηε ζχκθσλα κε ηηο πνιηηηθέο θαηεπζχλζεηο πνπ παξέρνπλ ηα ππεξθείκελα ζρέδηα πιαίζηα, αλαθνξηθά κε ηελ ρσξηθή δνκή. Σέινο ζα πξέπεη λα επηζεκαλζνχλ δχν αθφκα παξάγνληεο ζηε δηακφξθσζε ησλ ζχγρξνλσλ ηάζεσλ ησλ εζληθψλ ρσξηθψλ πνιηηηθψλ: Πξψηνλ νη λενθηιειεχζεξεο αληηιήςεηο ηεο επνρήο πνπ ήζειαλ ηελ πνιππινθφηεηα ησλ αζηηθψλ ζπζηεκάησλ λα κελ κπνξεί λα ειεγρζεί απφ ηνλ θεληξηθφ ζρεδηαζκφ θαη ηελ ιεηηνπξγία ηεο αγνξάο λα δηαδξακαηίδεη ηνλ θπξίαξρν ξφιν ζηελ νξγάλσζε ηεο θνηλσλίαο. Έηζη ν ζρεδηαζκφο ρξήζεσλ γεο λνκηκνπνηείηαη ζηε βάζε φηη βειηηψλεη ππνβνεζά ηελ αγνξά ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ δπζιεηηνπξγηψλ ηεο ρσξίο λα ηελ ππνθαζηζηά ζηελ πξνψζεζε ηεο νηθνλνκηθήο απνηειεζκαηηθφηεηαο. Οη αληηιήςεηο απηέο αληαπνθξίλνληαη ζε ζπζηήκαηα ζρεδηαζκνχ, πην επέιηθηα, πεξηζζφηεξν ζηξαηεγηθνχ ραξαθηήξα, κε έκθαζε ζηνλ αλαπηπμηαθφ ξφιν, κε ελεξγφηεξε ζπλεξγαζία δεκφζηνπ/ηδησηηθνχ ηνκέα: Γεχηεξνλ ε αλάδεημε ηεο πεξηβαιινληηθήο δηάζηαζεο ηνπ ζρεδηαζκνχ θαη ε εηζαγσγή ζηελ φιε πξνβιεκαηηθή ηεο έλλνηαο ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο, ζηελ νπνία ελππάξρνπλ ζηφρνη νηθνλνκηθνί (αλάπηπμε, απαζρφιεζε), θνηλσληθνί (ζπλνρή, αιιειεγγχε) θαη δηακφξθσζε κηαο δπλακηθήο κεηαζρεκαηηζκνχ ηνπ εμσαζηηθνχ θαη αγξνηηθνχ ρψξνπ. Οη λέεο ηάζεηο θαη πνιηηηθέο αθνξνχλ ηελ πξνζηαζία θαη δηαηήξεζε ησλ πνηνηηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ απηψλ ησλ πεξηνρψλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ πξνψζεζε ηνπξηζηηθψλ θαηαλαισηηθψλ θ.α. δξαζηεξηνηήησλ νη νπνίεο ζπκπιεξψλνπλ ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο ην αγξνηηθφ εηζφδεκα. 8

9 ζηφρνη πξνζηαζίαο (πξνζηαζία θπζηθνχ θαη αλζξσπνγελνχο πεξηβάιινληνο) (Σ.Γηαλλαθνχξνπ) πγθξηηηθά ζηνηρεία Ο πνιενδνκηθφο ζρεδηαζκφο πξαγκαηνπνηείηαη εληφο ελφο ζπγθεθξηκέλνπ εζληθνχ πιαηζίνπ ην νπνίν δεκηνπξγεί επθαηξίεο θαη πεξηνξηζκνχο γηα ηνλ ζρεδηαζκφ ησλ πφιεσλ. Σα ζπζηήκαηα ζρεδηαζκνχ ησλ Δπξσπατθψλ ρσξψλ παξνπζηάδνπλ νκνηφηεηεο θαη δηαθνξέο αλάινγα κε ηηο δηαθνξέο ζηα νηθνλνκηθά, πνιηηηθά θαη δηνηθεηηθά ηνπο ζπζηήκαηα θαη ηελ ηζηνξηθή ηνπο παξάδνζε. Απηέο νη δηαθνξέο απνθηνχλ ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ δεδνκέλεο ηεο ηάζεο πξνο κεγαιχηεξε νκνηνκνξθία, ηδίσο ζηα πιαίζηα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Απφ ηα παξαθάησ παξαδείγκαηα, νη ρψξεο ηνπ Δπξσπατθνχ Νφηνπ (Ηηαιία, Ηζπαλία, Πνξηνγαιία) παξνπζηάδνπλ ηεο πιεζηέζηεξεο κε απηέο ηεο Διιάδαο θνηλσληθννηθνλνκηθέο ζπλζήθεο θαζψο θαη πνιιά απφ ηα πξνβιήκαηα ηνπ γλσζηνχ «Μεζνγεηαθνχ κνληέινπ» δηνίθεζεο. εκαληηθή ζεσξείηαη ε επηξξνή ηνπ νξζνινγηθνχ «Ναπνιεφληεηνπ κνληέινπ» δηνίθεζεο κε ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απηφ ηεο Γαιιίαο. Ζ Πνξηνγαιία θαη ε Ηξιαλδία έρνπλ ελδηαθέξνλ ιφγσ ζπγθξίζηκσλ κε ηελ Διιάδα κεγεζψλ θαη ηνπ ζεκαληηθνχ ξφινπ πνπ έρνπλ δηαδξακαηίζεη νη πφξνη ηνπ Σακείνπ πλνρήο ζηελ πνξεία αλάπηπμήο ηνπο (ην ίδην ηζρχεη θαη γηα ηελ Ηζπαλία). Σα ζπζηήκαηα ζρεδηαζκνχ ηεο Μ.Βξεηαλίαο, ηεο Γεξκαλίαο, ηεο Διβεηίαο θαη ηεο νπεδίαο αλαθέξνληαη θπξίσο γηα λα ηνληζηνχλ νη έληνλεο δηαθνξέο ηνπο κε ην αληίζηνηρν Διιεληθφ απφ άπνςε επειημίαο, αζθάιεηαο δηθαίνπ, απνθεληξσκέλεο δνκήο θαη ηήξεζεο ηεο αξρήο ηνπ δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο 4. Σα ζπζηήκαηα ηεο Βξεηαληθήο νηθνγέλεηαο ραξαθηεξίδνληαη απφ επειημία. ηελ Μεγάιε Βξεηαλία 5 ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε δέρεηαη αλαπηπμηαθέο πξνηάζεηο θαη 4 Κχξηα πεγή ησλ παξαθάησ ζπγθξηηηθψλ ζηνηρείσλ είλαη ην βηβιίν «Urban Planning in Europe» (P.Newman 1996) 5 χκθσλα κε ηνλ L.Benevolo, ε Αγγιία, ήδε απφ ην 1930 ζέηεη ζε εθαξκνγή ην πην πιήξεο επξσπατθφ πείξακα πνιενδνκηθήο θαη ηνπνγξαθηθήο ζρεδίαζεο πνπ αθνξά ην «αλππφηαθην ζε παξεκβάζεηο» Λνλδίλν. Ήδε απφ ην 1938 απνθαζίδεηαη λα δηαθνπεί ε πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε ηεο πξσηεχνπζαο κε ηελ δεκηνπξγία δψλεο ππαίζξνπ θαη ην 1946 μεθηλά ην εζληθφ πξφγξακκα ησλ New Towns, νθηψ γχξσ απφ ην Λνλδίλν θαη έμη ζε άιιεο πεξηνρέο ηεο ρψξαο. Αξγφηεξα, νη Development Corporations, πνπ ηδξχνληαη 9

10 απνθαζίδεη ιακβάλνληαο ππφςε ην ππάξρνλ πνιηηηθφ πιαίζην θαη ηα αλαπηπμηαθά ζρέδηα (Development plans) ηα νπνία ε ίδηα θαηαξηίδεη (ηα νπνία δελ απνηεινχλ λνκηθή δέζκεπζε θαη ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο κπνξνχλ λα παξαθακθζνχλ) 6. Σα Development plans έρνπλ δχν επίπεδα: Structure plans θαη Local plans. Όζνη ππνβάιινπλ αλαπηπμηαθέο πξνηάζεηο έρνπλ ην δηθαίσκα λα πξνζθχγνπλ ζηελ θεληξηθή θπβέξλεζε, ελαληίνλ απφθαζεο ηεο ΣΑ πνπ αθνξά θάπνηα-εο απφ ηηο πξνηάζεηο. Ζ Έθζεζε Barker (2006) πξνηείλεη κεηαμχ άιισλ, ηα εμήο: - Γηθαίσκα ησλ θξαηηθψλ αξρψλ λα ρσξνζεηνχλ ππνδνκέο εζληθήο ζεκαζίαο θαηά παξέθθιηζε ησλ ηνπηθψλ πνιενδνκηθψλ ζρεδίσλ θαη. - Γπλαηφηεηα έγθξηζεο αηηήζεσλ γηα επελδπηηθά πξνγξάκκαηα αθφκε θαη θαηά παξέθθιηζε ησλ πξνβιέςεσλ ησλ πνιενδνκηθψλ ζρεδίσλ, φηαλ απηέο είλαη αλεπίθαηξεο ή αζαθείο. Γεληθά ζηελ Μ.Βξεηαλία ν θεληξηθφο έιεγρνο ηνπ θξάηνπο είλαη ηζρπξφο, ην πεξηθεξεηαθφ επίπεδν ζρεδηαζκνχ νπζηαζηηθά δελ ππάξρεη θαη ε δηαθξηηηθή επρέξεηα ησλ ΟΣΑ ζηνλ ηνπηθφ ζρεδηαζκφ θαη ηελ αμηνιφγεζε ησλ αλαπηπμηαθψλ πξνηάζεσλ είλαη κεγάιε. Σα ηειεπηαία ρξφληα, ε θεληξηθή θπβέξλεζε έρεη κεγάιε επηξξνή ζην ηνπηθφ επίπεδν ζρεδηαζκνχ ησλ ΟΣΑ, κέζσ ηνπ εξγαιείνπ θαζνδήγεζεο ησλ Planning Policy Guidance Notes, ηα νπνία εμεηδηθεχνληαη ηφζν ρσξηθά (πρ ζηξαηεγηθή θαζνδήγεζε γηα ηνλ ζρεδηαζκφ ζε ζπγθεθξηκέλεο πεξηθέξεηεο) φζν θαη ζεκαηηθά (πρ ζηέγαζε, αξραηνινγία θα). Όκσο ε κεηαβίβαζε ιεπηνκεξψλ ιεηηνπξγηψλ ζρεδηαζκνχ ζηνπο ΟΣΑ ζεκαίλεη δεκφζηα εκπηζηνζχλε ζηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε ζε ζπλδπαζκφ κε κία καθξφρξνλε παξάδνζε (απφ ην 60 θαη κεηά) ζπκκεηνρήο ησλ πνιηηψλ. ηελ Ηξιαλδία, φιε ε ρψξα είλαη ζρεδηαζκέλε σο κία πεξηθέξεηα κε φξνπο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Σν ζχζηεκα ζρεδηαζκνχ είλαη ζπγθεληξσηηθφ θαη άκεζα ζπλδεδεκέλν κε ηηο επθαηξίεο πνπ δεκηνπξγνχλ ηα ρξεκαηνδνηηθά πξνγξάκκαηα ηεο ΔΔ. Ωζηφζν, νη ηνπηθέο αξρέο θαηαξηίδνπλ ηα δηθά ηνπο ζρέδηα αλάπηπμεο ηα νπνία δίλνπλ ην πιαίζην απφ ην θξάηνο, έρνπλ ηελ επζχλε λα θηηάρλνπλ ηα πνιενδνκηθά ζρέδηα, λα αγνξάδνπλ, λα εμνπιίδνπλ θαη λα μαλαπνπινχλ ηηο εδαθηθέο εθηάζεηο. Έηζη εμαζθαιίζηεθε ε εγθαηάζηαζε πνιιψλ εθαηνκπξίσλ αλζξψπσλ ρσξίο λα ζπαηαιεζεί δεκφζην ρξήκα θαη κάιηζηα κε θάπνην κηθξφ φθεινο. 6 Ο ξφινο ηεο θεληξηθήο θπβέξλεζεο πεξηνξίδεηαη ζηελ επνπηεία εθαξκνγήο ηεο λνκνζεζίαο, ζηελ δηακφξθσζε πνιηηηθψλ θαηεπζχλζεσλ γηα ηηο επηινγέο ηεο ΣΑ θαη ζε νξηζκέλεο «ζεκαηηθέο» (πρ γηα πξάζηλεο δψλεο, αξραηνινγηθνχο ρψξνπο, ζηέγαζε, έιεγρν δηαθεκίζεσλ) ή «ρσξηθέο» νδεγίεο. 10

11 γηα θάζε κνξθή αλάπηπμεο ζηελ πεξηνρή ηνπο. Σα ζρέδηα αλάπηπμεο είλαη δεζκεπηηθά θαη δελ απαηηείηαη έγθξηζή ηνπο απφ θάπνην ππεξθείκελν φξγαλν. ην επίθεληξν φισλ ησλ αλαπηπμηαθψλ πνιηηηθψλ θαη πξσηνβνπιηψλ ηεο Ηξιαλδίαο βξίζθεηαη ν ζεζκφο ησλ εηαηξηθψλ ζπλεξγαζηψλ θαη ζρέζεσλ. Λεηηνπξγεί κηα θαηεγνξία θνξέσλ επνπηεπφκελσλ απφ ην θξάηνο είηε κε αξκνδηφηεηεο ζρεδηαζκνχ ρψξνπ είηε κε θαζαξά αλαπηπμηαθφ αληηθείκελν ηνκεαθνχ ή πεξηθεξεηαθνχ ραξαθηήξα, φπσο ε Shannon Development γηα ηελ αλάπηπμε ηεο πεξηθέξεηαο Shannon θαη εηαηξίεο πνπ αζρνινχληαη κε: α) ηνλ ζπληνληζκφ ηεο βηνκεραληθήο πνιηηηθήο β) ηελ ππνβνήζεζε ηεο ηνπηθήο αλάπηπμεο γ) ηελ πξνζέιθπζε επελδχζεσλ θαη πξσηνβνπιηψλ απφ ην εμσηεξηθφ (IDA Ireland) (Λ.Βαζελρφβελ). ηε Γαιιία 7, ην ζχζηεκα δηνίθεζεο είλαη ζπγθεληξσηηθφ (λαπνιεφληεην πξφηππν) θαη ν ξφινο ηεο εζληθήο λνκνζεζίαο γηα ηνλ ζρεδηαζκφ είλαη θαζνξηζηηθφο. Ζ ΣΑ, έληνλα θαηαθεξκαηηζκέλε, απέθηεζε απνθαζηζηηθέο αξκνδηφηεηεο ζηηο αξρέο ηνπ 80. Ο «λφκνο πξνζαλαηνιηζκνχ ηεο ηδηνθηεζίαο» ηνπ 1967 εγθαζίδξπζε έλα ζχζηεκα δχν επηπέδσλ ζρεδηαζκνχ. Σν πξψην επίπεδν (schéma directeur), είλαη ζηξαηεγηθνχ ραξαθηήξα θαη πξναηξεηηθφ. Λφγσ ηεο δηάζπαζεο ηνπ α βαζκνχ ΟΣΑ ζε κεγάιν αξηζκφ δήκσλ θαη θνηλνηήησλ (37.000), ηέηνηα ζρέδηα παξάγνληαη απφ πεξηζζφηεξνπο απφ έλαλ ΟΣΑ θαη ζε ζπλεξγαζία κε ην θξάηνο. Σν δεχηεξν επίπεδν (Plan d Occupation des Sols - POS 8 ) είλαη ζηελ αξκνδηφηεηα ησλ α βάζκησλ ΟΣΑ 9 θαη επίζεο 77 Ζ δεκφζηα πνιενδφκεζε επξείαο θιίκαθαο ζηε Γαιιία, απνθαζίδεηαη λα ρξεζηκνπνηεζεί θαηά ηελ Πέκπηε Γεκνθξαηία. Οη Zones à Urbaniser en Priorité (θαηά πξνηεξαηφηεηα πνιενδνκεηέεο πεξηνρέο) πνπ εγθαζηδξχνληαη ην 1958, είλαη ζεκαληηθέο σο πξνο ηηο δηαζηάζεηο ηνπο. Οη θαηνπηλέο Villes Nouvelles (επίζεο ηεξαζηίσλ δηαζηάζεσλ), γχξσ απφ ην Παξίζη, ηε Λίιιε θα βξίζθνληαη πξνζαξηεκέλεο ζε έλα εζληθφ πξφγξακκα αλαδηνξγάλσζεο ηεο παξηζηλήο ζπζζψξεπζεο (L.Benevolo). 8 Σα POS απνηεινχλ ζρέδηα απζηεξνχ δηαρσξηζκνχ ζε δψλεο φπσο: 1) Ήδε αζηηθνπνηεκέλεο 2) Γεσξγηθέο 3) Πεξηνρέο πξνζηαζίαο 4) Πεξηνρέο κειινληηθήο αλάπηπμεο Δπίζεο θαηαγξάθνπλ ηα θνηλσληθννηθνλνκηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο πεξηνρήο. ηελ παξαγσγή ηνπο εκπιέθεηαη θαη ην θξάηνο αιιά θαη δηάθνξνη θνξείο ηνπ Γεκνζίνπ ελψ κεζνιαβεί δεκφζηα δηαβνχιεπζε θαη δηαδηθαζία ελζηάζεσλ. 11

12 πξναηξεηηθφ, σζηφζν δίλεη ζηνπο ΟΣΑ ηελ δπλαηφηεηα λα θαζνξίζνπλ ηηο αλαπηπμηαθέο ηνπο πξνηεξαηφηεηεο θαη εθαξκνγέο θαζψο θαη λα εμαγνξάζνπλ ζεκαληηθέο εθηάζεηο 10. Όπνπ δελ ππάξρνπλ POS ην θξάηνο δηαζέηεη εθηεηακέλε δηθαηνδνζία ζρεδηαζκνχ. Δπίζεο, ηζρχνπλ εηδηθέο ξπζκίζεηο γηα νξεηλέο πεξηνρέο, αθηέο θαη ηζηνξηθνχο ηφπνπο. Οη Εψλεο Αλάπιαζεο αθνινπζνχλ παξφκνηεο δηαδηθαζίεο ζρεδηαζκνχ. Παξάλνκεο ελέξγεηεο παξαηεξνχληαη θπξίσο ζηε Νφηηα Γαιιία. ηελ Ηηαιία, ν θαηεπζπληήξηνο ξφινο ηνπ θξάηνπο δελ ιεηηνχξγεζε πνηέ κε απνηέιεζκα λα κελ ππάξρεη θπζηθφο ζρεδηαζκφο εζληθνχ επηπέδνπ, παξά κφλν ηνκεαθέο πνιηηηθέο πνπ επηδξνχλ ζηνλ ζρεδηαζκφ. Ζ βάζε ηνπ ζπζηήκαηνο ζρεδηαζκνχ βξίζθεηαη ζηελ λνκνζεηηθή πξάμε ηνπ 1942, ε νπνία εγθαζηδξχεη κηα ηεξαξρία ζρεδίσλ απνηεινχκελε απφ: 1) Γνκηθά ζρέδηα (piani quadro) 11 2) Ρπζκηζηηθά ζρέδηα (piano regolatore generale). Πεξηιακβάλνπλ δσλνπνίεζε ρξήζεσλ ηνπ ΟΣΑ (Γήκνπ). Σα ξπζκηζηηθά ζρέδηα ησλ Ηηαιηθψλ πφιεσλ δίλνπλ έκθαζε ζε ζέκαηα θπζηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη ζέηνπλ αλαπηπμηαθνχο ζηφρνπο θαη θαηεπζπληήξηεο γξακκέο γηα ηνλ Γήκν. 3) Λεπηνκεξέζηεξα ζρέδηα πνπ εμεηδηθεχνπλ θαη εθαξκφδνπλ ηα πξψηα (piano particolareggiato) 12 9 Οη ΟΣΑ β βαζκνχ (Départements) δελ επεξεάδνπλ ηνλ ζρεδηαζκφ παξά κφλν έκκεζα. Οη πεξηθέξεηεο (regions) κπνξνχλ λα θαηαξηίδνπλ πξνγξάκκαηα αλάπηπμεο, σζηφζν ζπάληα ην θάλνπλ ιφγσ έιιεηςεο επαξθψλ πφξσλ. 10 Δμνπζίεο εθαξκνγήο: Ηζρχεη ε ππνρξεσηηθή εμαγνξά γεο γηα δεκφζηνπο ζθνπνχο θαη δξάζεηο πξφιεςεο ηεο θεξδνζθνπίαο (φπσο ππνρξεσηηθή εηδνπνίεζε ηνπ ΟΣΑ πξηλ απφ νπνηαδήπνηε πψιεζε). Οη ηδηψηεο κπνξνχλ επίζεο λα ππνρξεσζνχλ λα ζπλεηζθέξνπλ ζην θφζηνο ησλ δεκφζησλ ππνδνκψλ. Οη Γήκαξρνη κπνξνχλ λα εθδίδνπλ νηθνδνκηθέο άδεηεο ζε αηηήζεηο πνπ ηεξνχλ ηνπο πεξηνξηζκνχο ησλ POS. 11 Καηαξηίδνληαη απφ ηηο πεξηθέξεηεο θαη απνηεινχλ ην γεληθφ πιαίζην γηα ηα ππνθείκελα επίπεδα ζρεδηαζκνχ. Ζ πνιχ γεληθή θχζε ηνπο (θνηλσληθννηθνλνκηθά δεηήκαηα) ηα θαζηζηά κε δεζκεπηηθά γηα ηνλ θπζηθφ ζρεδηαζκφ. 12 ε επίπεδν κεηαμχ πεξηθέξεηαο θαη δήκνπ, αξκνδηφηεηεο ζρεδηαζκνχ κπνξεί λα έρεη θαη ε επαξρία ζε πεξηπηψζεηο κηθξψλ δήκσλ θαζψο θαη 11 κεηξνπνιηηηθέο αξρέο γηα ηηο κεγαιχηεξεο πφιεηο, νη νπνίεο δηνηθνχληαη απφ αηξεηά φξγαλα θαη είλαη αξκφδηεο γηα ηελ παξαγσγή δνκηθψλ ζρεδίσλ (λφκνο ηνπ 1990). θνπφο ηεο ξχζκηζεο απηήο είλαη ε ππέξβαζε ησλ ζηεγαλψλ κεηαμχ ησλ Ηηαιηθψλ πεξηθεξεηψλ θαη ε ελίζρπζε ησλ πφιεσλ κε αξκνδηφηεηεο άζθεζεο πνιηηηθήο κε ηελ ζπλδξνκή ηνπ θξάηνπο. Με ηελ 12

13 ην κεηαμχ έρνπλ πηνζεηεζεί θαη άιια είδε ζρεδίσλ κε παξφκνην ξφιν φπσο ζρέδηα γηα ρακεινχ θφζηνπο ζηέγαζε, αλαπιάζεηο αζηηθψλ πεξηνρψλ θαη ζρέδηα παξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Γεληθά ην ζχζηεκα ζρεδηαζκνχ ραξαθηεξίδεηαη απφ θαηαθεξκαηηζκφ θαη δαηδαιψδεο λνκηθφ πιαίζην, ην νπνίν ζα πξέπεη λα ηνληζζεί φηη δελ θαζνξίδεη ηελ πξαγκαηηθή θαηάζηαζε θαη ηηο επηθξαηνχζεο πξαθηηθέο 13. ηε δεθαεηία ηνπ 80 πηνζεηήζεθαλ εηδηθέο δηαδηθαζίεο γηα ηελ αληηκεηψπηζε επεηγφλησλ πξνβιεκάησλ (π.ρ. ε ζηεγαζηηθή θξίζε θαη ην παγθφζκην θχπειιν πνδνζθαίξνπ). Απηέο νη παξεκβάζεηο απινπνίεζαλ ηηο δηαδηθαζίεο θαη παξέθακςαλ εγθξίζεηο απφ δεκνθξαηηθά ζψκαηα, πεξηθέξεηεο, θαη ξπζκηζηηθά ζρέδηα, κε ην θξάηνο λα αλαιακβάλεη απεπζείαο ηελ δηαρείξηζή ηνπο. ηελ Ηηαιία, ε παξάδνζε ηεο θπζηθήο δηάζηαζεο ηνπ ρσξηθνχ ζρεδηαζκνχ εμαθνινπζεί λα είλαη θπξίαξρε, σζηφζν ηνλίδεηαη φιν θαη πεξηζζφηεξν ε ζχλδεζε νηθνλνκηθνχ θαη θπζηθνχ ζρεδηαζκνχ κε ην ζχλνιν ζρεδφλ ησλ κεγάισλ θαη κεζαίσλ δήκσλ λα δηακνξθψλνπλ ζηξαηεγηθά ζρέδηα ηφζν γηα ηελ πξνψζεζε ζπγθεθξηκέλσλ επελδπηηθψλ πξσηνβνπιηψλ φζν θαη γηα ηελ απφθξηζε ζε έθηαθηα γεγνλφηα. Δπίζεο, ε θεληξηθή θπβέξλεζε επεμεξγάδεηαη θαηλνηνκηθέο πξσηνβνπιίεο, φπσο πξνγξάκκαηα Αζηηθήο Αλαβάζκηζεο θαη Βηψζηκεο Αλάπηπμεο ηνπ Υψξνπ. Σα ηειεπηαία ρξφληα επηθξάηεζε κηα ηάζε κεηαβίβαζεο νξηζκέλσλ ππεξεζηψλ (πρ θαηαζθεπή απηνθηλεηνδξφκσλ) απφ ην θξάηνο ζε θνξείο πνπ ιεηηνπξγνχλ κε αξρέο ηδησηηθνχ δηθαίνπ. Ζ Ηζπαλία 14 έρεη πξαγκαηνπνηήζεη ζεκαληηθά βήκαηα απνθέληξσζεο, ηδίσο ηα ηειεπηαία ρξφληα. Ο λφκνο ηνπ 1956 γηα ηνλ ζρεδηαζκφ δελ κπφξεζε λα ειέγμεη ηα εηζαγσγή λνκνζεζίαο ηεο ΔΔ γηα ηηο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο ηα «ζρέδηα πξνζηαζίαο πεξηβάιινληνο» είλαη ππνρξεσηηθά θαη «θαζνδεγνχλ» ξπζκηζηηθά ζρέδηα. 13 Ζ αλάπηπμε κεηά ηνλ πφιεκν (παξά ηνλ λφκν ηνπ 42) βαζίζηεθε ζε θεξδνζθνπηθέο πξαθηηθέο αλνηθνδφκεζεο ησλ θέληξσλ ησλ πφιεσλ θαη αλεμέιεγθηεο επεθηάζεηο. Ζ απνηειεζκαηηθή εθαξκνγή ζπζηεκαηηθνχ ζρεδηαζκνχ θάλεθε φηη ήηαλ θάηη ηδηαίηεξα δχζθνιν θαη ζηηο επφκελεο δεθαεηίεο, εμαηηίαο ηεο παηξσλίαο θαη ηνπ πειαηεηαθνχ ζπζηήκαηνο (ζπλαιιαγέο κεηαμχ πνιηηηθψλ θαη θαηαζθεπαζηηθψλ εηαηξηψλ) πνπ δηαπεξλνχζε ηηο πνιηηηθέο δνκέο. 14 ηελ Ηζπαλία θαη ηελ Ηηαιία, νη δχν δηθηαηνξίεο εκπνδίδνπλ ηελ αλαλέσζε ησλ πνιενδνκηθψλ δηαηάμεσλ, νη νπνίεο δελ επζπγξακκίδνληαη κε ηελ αληίζηνηρε αλακφξθσζε ηεο ππφινηπεο Δπξψπεο θαη ηα παγησκέλα ζπκθέξνληα επηβεβαηψλνπλ απηή ηελ θαηάζηαζε θαη κεηά ηελ επηζηξνθή ηεο δεκνθξαηίαο (ην 75 θαη ην 45 αληίζηνηρα). Γχξσ απφ ηηο παιηέο πφιεηο αλαπηχρζεθαλ ηεξάζηηεο πεξηθέξεηεο παξακνξθσκέλεο απφ ηελ θεξδνζθνπία θαη ηα πνιενδνκηθά ζρέδηα δελ επζπγξακκίδνληαλ απφ θακία 13

14 θχκαηα αζηηθνπνίεζεο ηνπ 60 θαη 70 πνπ ιφγσ δηαθζνξάο θαη πνιηηηθνχ αληαγσληζκνχ νδήγεζαλ ζε ρανηηθή αλάπηπμε ησλ πφιεσλ. Ζ πηψζε ηεο δηθηαηνξίαο έθεξε ζεκαληηθέο αιιαγέο θαη θπξίσο ηελ απηνλνκία ησλ πεξηθεξεηψλ θαη ηηο ζεκαληηθέο αξκνδηφηεηεο αλαπηπμηαθνχ θαη πνιενδνκηθνχ ζρεδηαζκνχ πνπ δφζεθαλ ζε απηέο 15. Απφ ην 1992 νη ΟΣΑ α βαζκνχ θαηαξηίδνπλ θαη εθαξκφδνπλ γεληθά πνιενδνκηθά ζρέδηα, ηα νπνία είλαη λνκηθά δεζκεπηηθά γηα φιε ηελ πεξηνρή εληφο ησλ δηνηθεηηθψλ νξίσλ ηνπο 16. Τπάξρνπλ επίζεο άιια εξγαιεία γηα ηνλ ζρεδηαζκφ κηθξφηεξεο θιίκαθαο 17 θαη κε εμεηδηθεπκέλν ραξαθηήξα. Σηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο νη δηαδηθαζίεο ειέγρνπ ηεο αζηηθήο αλάπηπμεο έρνπλ εληζρπζεί. εκαληηθή είλαη θαη ε ζπκβνιή ηεο SEPES, εηαηξίαο θξαηηθήο ηδηνθηεζίαο γηα ζρεδηαζκφ αλάπηπμε θαη πξνζθνξά πνιενδνκεκέλεο γεο ζε αληαγσληζηηθέο ηηκέο. Ζ SEPES ζπλεξγάδεηαη κε ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο θαη άιινπο θνξείο φπσο θαη κε ηνπο Γήκνπο γηα ηα ζρέδηα αλάπηπμεο πνπ απηνί εθπνλνχλ. Δθαξκφδεη γξήγνξεο θαη απνδνηηθέο δηαδηθαζίεο θαη δηαζέηεη κεγάιν εχξνο θαη κέγεζνο δξαζηεξηνηήησλ. Δηαηξίεο ζαλ ηελ εζληθήο εκβέιεηαο SEPES ππάξρνπλ θαη ζε πνιιέο απηφλνκεο πεξηθέξεηεο. ηελ Πνξηνγαιία παξά ηελ χπαξμε ζεζκηθνχ πιαηζίνπ πνιενδνκηθνχ θαη ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ ήδε απφ ην 1930, ε παξάλνκε δφκεζε πήξε κεγάιεο δηαζηάζεηο ήδε απφ πνιηηηθή ζπλφινπ. Σα ηειεπηαία ρξφληα γίλνληαη πξνζπάζεηεο ηδηαίηεξα επξεκαηηθέο πξνζπάζεηεο λα λα δηνξζσζνχλ ηα θαηεζηξακκέλα πεξηβάιινληα νξηζκέλσλ πφιεσλ (L.Benevolo). 15 Οη πεξηθέξεηεο έρνπλ λνκνζεηηθέο αξκνδηφηεηεο θαη δίλνπλ θαηεπζχλζεηο δεζκεπηηθέο γηα ηνπο ΟΣΑ α βαζκνχ κέζσ πεξηθεξεηαθψλ ζρεδίσλ. Ωζηφζν. ε πξαθηηθή εθαξκνγή ησλ πεξηθεξεηαθψλ ζρεδίσλ θξίλεηαη αλεπηηπρήο, θαζψο νη δηαδηθαζίεο θαηάξηηζήο ηνπο είλαη ηδηαίηεξα δπζθίλεηεο κε απνηέιεζκα λα κελ πξαγκαηνπνηνχλ ηνλ θαηεπζπληήξην ξφιν ηνπο. 16 Σα γεληθά πνιενδνκηθά ζρέδηα πεξηιακβάλνπλ ηξεηο θαηεγνξίεο γεο: Σελ ήδε αλεπηπγκέλε, ηελ δηαζέζηκε πξνο αλάπηπμε θαη ηελ απνθιεηφκελε απφ αλαπηπμηαθέο επεκβάζεηο. Ζ ηδηαίηεξα ζεκαληηθή δεχηεξε θαηεγνξία ρσξίδεηαη ζε Πξνγξακκαηηζκέλε θαη κε πξνγξακκαηηζκέλε γε ππνδεηθλχνληαο ηελ βξαρππξφζεζκε ή καθξνπξφζεζκε πξννπηηθή αμηνπνίεζήο ηεο. Σν ΓΠ πεξηιακβάλεη κηα ζχληνκε πεξηγξαθή ηεο ρξήζεο θάζε δψλεο, ζρεδηαζκφ δηθηχσλ επηθνηλσλίαο, αλνηρηψλ ρψξσλ, θνηλσθειψλ ιεηηνπξγηψλ θαη δεκνζίσλ θηηξίσλ θαη ζεζπίδεη κέζα πξνζηαζίαο πεξηβάιινληνο θαη πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο. 17 εκαληηθά παξαδείγκαηα απνηεινχλ ηα ζρέδηα πνπ θαηαξηίδνληαη γηα ηελ αλάπηπμε ηεο «πξνγξακκαηηζκέλεο» αζηηθήο γεο θαη νη «κειέηεο» πνπ παξέρνπλ εμεηδηθεπκέλε θαζνδήγεζε ηδίσο φπνπ ηα πξνγξάκκαηα ησλ ΓΠ είλαη ηδηαίηεξα πεξίπινθα, φπσο ζε πεξηπηψζεηο ειέγρνπ αηζζεηηθψλ παξακέηξσλ. 14

15 ηελ δεθαεηία ηνπ 60 θαη ζπλερίδεηαη κέρξη ζήκεξα 18. Ζ δεκνθξαηηθή θπβέξλεζε ηνπ 1974 έθεξε ζεκαληηθέο αιιαγέο, θαζηεξψλνληαο κία ηεξαξρία ζρεδίσλ εζληθνχ, πεξηθεξεηαθνχ θαη δεκνηηθνχ επηπέδνπ. Οη δήκνη θαηαξηίδνπλ νινθιεξσκέλα ζρέδηα αλάπηπμεο (ή ζηξαηεγηθά ζρέδηα γηα ηνπο κεγάινπο δήκνπο) ηα νπνία θαιχπηνπλ φιε ηελ πεξηνρή ηνπο 19. Δπίζεο θαηαζηξψλνπλ θαη εγθξίλνπλ «ζρέδηα αζηηθήο αλάπηπμεο» θαη «ιεπηνκεξή ηνπηθά ζρέδηα», θαη νξίδνπλ δψλεο αζηηθήο αλάπηπμεο θαηά πξνηεξαηφηεηα. Γεληθά ε δηαδηθαζία ζρεδηαζκνχ παξακέλεη αξγή θαη ζπγθεληξσηηθή θαη νη αλαπηπμηαθέο πξσηνβνπιίεο πξνέξρνληαη θπξίσο απφ ζελάξηα ηδησηηθψλ θνξέσλ, νξηζκέλα απφ ηα νπνία είλαη παξάλνκα. ηελ Γεξκαλία βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά είλαη ην ηζρπξφ λνκηθφ πιαίζην θαη ε απνθεληξσκέλε δνκή ιήςεο απνθάζεσλ 20. Οη ΟΣΑ είλαη αξκφδηνη γηα ηνλ έιεγρν ηεο αλάπηπμεο ζε ηνπηθφ επίπεδν θαη ηελ παξαγσγή δχν ηχπσλ ζρεδίσλ: Σα πξνπαξαζθεπαζηηθά ζρέδηα ρξήζεσλ γεο (Flächennutzungsplan), ηα νπνία δεζκεχνπλ κφλν ηηο δεκφζηεο αξρέο θαη φρη ηδηψηεο θαη ηα νξηζηηθά ζρέδηα (Bebauungsplan). ηελ δηαδηθαζία θαηάξηηζεο κεζνιαβνχλ ζηάδηα δεκφζηαο δηαβνχιεπζεο θαη ελζηάζεσλ θαζψο θαη δηαπξαγκαηεχζεηο ηεο ηνπηθήο αξρήο κε ηνπο αλαπηπμηαθνχο παξάγνληεο ζε ζέκαηα φπσο ην χςνο ησλ θηηξίσλ, ην πνζνζηφ θάιπςεο θα. Σν 1993 εηζήρζεθε έλα λέν εξγαιείν πνπ πξνβιέπεη ηελ έθδνζε άδεηαο ρσξίο ηελ χπαξμε ηνπηθνχ ζρεδίνπ αλ ν επελδπηήο εγγπάηαη λα δηακνξθψζεη θαη λα ρξεκαηνδνηήζεη έλα ηέηνην ζρέδην. Γεληθά ηα ηειεπηαία ρξφληα ζπλεζίδεηαη ε παξάθακςε θπβεξλεηηθψλ επηπέδσλ έηζη ψζηε λα επηηαρχλνληαη νη δηαδηθαζίεο. Δπίζεο ζπλεζίδνληαη νη νκαδνπνηήζεηο ΟΣΑ κε ζθνπφ ηελ ζπκβνπιεπηηθή δξάζε ζηνλ 18 ε κηα πξνζπάζεηα ειέγρνπ ηεο παξάλνκεο δφκεζεο, ε θπβέξλεζε δεκηνχξγεζε επηηξνπέο γηα πεξηνρέο φπνπ ην πξφβιεκα ήηαλ ηδηαίηεξα έληνλν κε ζθνπφ λα θαηαγξάςνπλ ηελ έληαζή ηνπ, λα δεκηνπξγήζνπλ ζρέδηα θαη λα ηα λνκηκνπνηήζνπλ. 19 Έρεη παξαηεξεζεί έιιεηςε ηερληθήο θαηάξηηζεο ησλ δήκσλ θαη δπζθακςία ησλ ΓΠ πνπ απηνί θαηαξηίδνπλ κε απνηέιεζκα λα κελ πξνζαξκφδνληαη εχθνια ζε κε αλακελφκελεο αιιαγέο ζηηο αλάγθεο ρξήζεσλ γεο. Οη «επηηξνπέο ζπληνληζκνχ πεξηθεξεηψλ» πνπ έρεη ζπζηήζεη ε θπβέξλεζε είλαη αξκφδηεο θαη γηα ηελ παξνρή ηερληθήο βνήζεηαο ζηνπο Γήκνπο. 20 Σν ζχζηεκα ζρεδηαζκνχ γεληθά ιεηηνπξγεί ζε επίπεδν θξαηηδίνπ. Όια ηα θξαηίδηα ππνρξενχληαη λα θαηαξηίδνπλ πιήξε ζρέδηα γηα ηελ πεξηθέξεηά ηνπο θαη λα ζέηνπλ θαλφλεο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. 15

16 ζρεδηαζκφ ησλ θξαηηδίσλ ή ζχλδεζκνη κεηαμχ θξαηηδίσλ θαη ΟΣΑ ψζηε λα επηηπγράλνπλ ηελ απνθέληξσζε νξηζκέλσλ αξκνδηνηήησλ ζε απηνχο. ηελ Διβεηία νη ΟΣΑ θαηαξηίδνπλ ζρέδηα ρξήζεσλ γεο θαη νξίδνπλ επίζεο θαλνληζκνχο δφκεζεο γηα φιε ηελ πεξηνρή ηνπο. Σα ζρέδηα εγθξίλνληαη απφ ηα θαληφληα ηα νπνία δίλνπλ θαηεπζπληήξηεο γξακκέο κέζσ ησλ δηθψλ ηνπο ζρεδίσλ πιαηζίσλ πνπ θαηαξηίδνληαη ζηα πιαίζηα ησλ θαηεπζχλζεσλ ηνπ νκνζπνλδηαθνχ θξάηνπο 21. ηελ Διβεηία ν ζρεδηαζκφο ιεηηνπξγεί ζε κεγάιν βαζκφ σο κέζν πξνψζεζεο ηεο πνηφηεηαο ηνπ πεξηβάιινληνο σο ηφπνπ δηακνλήο θαη πξνζέιθπζεο επελδχζεσλ. ηελ νπεδία 22 ε αξρή ηνπ δεκφζηνπ ζπκθέξνληνο δηαδξακαηίδεη πξσηεχνληα ξφιν ζηελ δηαδηθαζία ηνπ ζρεδηαζκνχ θαη γηα ηελ ηήξεζή ηεο πξαγκαηνπνηνχληαη έιεγρνη απφ ην θξάηνο ζε φια ηα επίπεδα ηνπ ζρεδηαζκνχ. Αλάγθεο απινπνίεζεο ησλ δηαδηθαζηψλ θαη κεγαιχηεξεο ζπκκεηνρήο έρνπλ νδεγήζεη ζηελ κεηαθνξά φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξσλ αξκνδηνηήησλ ζρεδηαζκνχ ζηνπο δήκνπο κε απνηέιεζκα ε νπεδία λα έρεη έλα απφ ηα πην απνθεληξσκέλα ζπζηήκαηα ζρεδηαζκνχ ζηελ Δπξψπε. Απφ ην 1987 νη δήκνη θαηαξηίδνπλ νινθιεξσκέλα ζρέδηα γηα φιε ηνπο ηελ έθηαζε, ηα νπνία απνηεινχλ ην πιαίζην γηα ιεπηνκεξέζηεξα ζρέδηα 23. Απαηηείηαη κηα πεξίνδνο δηαβνχιεπζεο κε ελδηαθεξφκελνπο θνξείο θαη πνιίηεο, κεηά ην πέξαο ηεο νπνίαο ν δήκνο πξέπεη λα ηεθκεξηψζεη ηελ αληαπφθξηζή ηνπ ζηηο απφςεηο πνπ εθθξάζηεθαλ. Σν ζεκαληηθφηεξν εξγαιείν ζρεδηαζκνχ είλαη ην ιεπηνκεξέο ζρέδην ην νπνίν είλαη απνιχησο δεζκεπηηθφ θαη επηθπξψλεηαη απφ ηνλ δήκν. Σέινο, ππάξρνπλ ζπλεξγαζίεο κεηαμχ δήκσλ γηα ηελ εθπφλεζε θαη εθαξκνγή ηνπηθψλ ζρεδίσλ. 21 ηξαηεγηθή πξνηεξαηφηεηα ηνπ ζρεδηαζκνχ απνηειεί ε βειηίσζε ησλ δεκφζησλ κεηαθνξψλ κεηαμχ πφιεσλ κε ζηφρν ηελ δεκηνπξγία κηαο νινθιεξσκέλεο «Διβεηηθήο πφιεο», ν έιεγρνο ηεο εμάπισζεο ησλ πφιεσλ θαη ε αλάδεημε ηεο ειθπζηηθφηεηαο ηεο Διβεηηθήο ππαίζξνπ ζε ζπλδπαζκφ κε κία πςειήο απνηειεζκαηηθφηεηαο αζηηθή δνκή πνπ ζα αληαγσλίδεηαη πφιεηο φπσο Φξαλθθνχξηε θαη ζα πξνζειθχεη επηρεηξεκαηίεο θαη ηηο νηθνγέλεηέο ηνπο σο ηφπνο δηακνλήο. 22 Ζ νπεδία, πινπνηεί ζηηο δεθαεηίεο ηνπ 40 θαη ηνπ 50, πξνζεγκέλα ζρέδηα δηεχξπλζεο ηεο ηνθρφικεο θαη άιισλ πφιεσλ δίλνληαο ηδηαίηεξε πξνζνρή ζηελ πνηθηιία ηνπ νηθνδνκεκέλνπ ζθεληθνχ θαη ηελ έληαμή ηνπ ζην ηνπίν (L.Benevolo). 23 ηελ πξαγκαηηθφηεηα απηά ηα ζρέδηα είλαη γεληθνχ πεξηερνκέλνπ θαη δελ δεζκεχνπλ ηνπο ηδηψηεο έηζη ψζηε λα επηηξέπνπλ ηελ κέγηζηε δπλαηή επειημία. 16

17 Υαξαθηεξηζηηθέο ζχγρξνλεο ηάζεηο ησλ ζπζηεκάησλ ζρεδηαζκνχ ησλ παξαπάλσ ρσξψλ είλαη: - Ζ απνθέληξσζε ησλ αξκνδηνηήησλ ζρεδηαζκνχ, ε νπνία αθνινπζεί ηελ γεληθφηεξε θαηεχζπλζε ηεο ΔΔ γηα κεγαιχηεξε απηνλνκία ησλ πεξηθεξεηψλ θαη επηθνπξηθφηεηα ζηε ιήςε απνθάζεσλ. - Ζ άκεζε πιένλ ζχλδεζε ρσξηθνχ θαη αλαπηπμηαθνχ ζρεδηαζκνχ ζηα πιαίζηα ηεο ειεχζεξεο αγνξάο θαη ηεο πξνηεξαηφηεηαο ησλ αλαπηπμηαθψλ ζηφρσλ ζε θάζε εζληθή πνιηηηθή. - Σα πνιενδνκηθά/ρσξνηαμηθά ζρέδηα κε ηελ εληαία αληηκεηψπηζε αζηηθνχ, πεξηαζηηθνχ θαη εμσαζηηθνχ ρψξνπ νιφθιεξεο ηεο επηθξάηεηαο ηνπ ΟΣΑ. - Ζ νινθιήξσζε ησλ ζπζηεκάησλ ζρεδηαζκνχ απφ ην εζληθφ ζην ηνπηθφ επίπεδν, κε θαηεπζπληήξην θαη φρη απζηεξά πεξηνξηζηηθφ ξφιν ηνπ εζληθνχ θαη πεξηθεξεηαθνχ επηπέδνπ ζρεδηαζκνχ λα απνηεινχλ δεζκεπηηθά πιαίζηα γηα ηα ππνθείκελα επίπεδα. - Ο απμαλφκελνο ξφινο ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα θαη ησλ επέιηθησλ ζρεκάησλ εηαηξηθψλ ζπλεξγαζηψλ θαη ζρέζεσλ. - Οη ζπλεξγαζίεο πεξηζζφηεξσλ ΟΣΑ ζε δηάθνξα ζρήκαηα γηα ηελ παξαγσγή θαη ηελ εθαξκνγή ζρεδίσλ. 4. Ζ εμέιημε ηεο πνιενδνκίαο ζηελ Διιάδα ηελ Διιάδα ηα πξψηα ζρέδηα πφιεσλ εθπνλήζεθαλ ρσξίο ηελ χπαξμε λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ πνπ λα θαζνξίδεη γεληθέο αξρέο θαη θαλφλεο πνιενδνκηθνχ ζρεδηαζκνχ. Σν κεγαιχηεξν φκσο κέξνο ησλ νηθηζκψλ ηεο ρψξαο έρεη πινπνηεζεί κεηά ηελ ζέζπηζε ηνπ λ.δ. ηεο πνπ απνηέιεζε ηελ πξψηε εληαία θαη νινθιεξσκέλε λνκνζεζία γηα 24 Κχξην αληηθείκελν ηνπ πξσηνπνξηαθνχ γηα ηελ επνρή ζεζκηθνχ πιαηζίνπ ήηαλ ε νξνζέηεζε ηνπ δεκφζηνπ ρψξνπ θαη ηεο ηδησηηθήο ηδηνθηεζίαο, ζχκθσλα κε ηε ζρεδηαζηηθή πξνζέγγηζε ηεο επνρήο πνπ είρε σο θχξην ζηφρν ηελ επίηεπμε πγηεηλήο θαη αζθαινχο δηαβίσζεο ζηηο πφιεηο (Υαηδνπνχινπ Σδίθα 2000). Ωζηφζν, δελ θαζφξηδε ηελ χπαξμε ηεο απαηηνχκελεο ππνδνκήο ή θάπνηα ππνρξέσζε παξνρήο 17

18 ηνλ ζρεδηαζκφ ησλ Διιεληθψλ πφιεσλ. Ζ λνκηθή ξχζκηζε αθνξνχζε ηνλ ζρεδηαζκφ θαη πξνγξακκαηηζκφ νιφθιεξεο ηεο πφιεο θαη φρη ησλ θηηξίσλ ρσξηζηά, φπσο ζπλέβαηλε κέρξη ηφηε. Έθηνηε νη πεξηνρέο ηεο ειιεληθήο επηθξάηεηαο δηαθξίλνληαλ ζε πεξηνρέο πνπ έρνπλ ζρέδην (εληφο ζρεδίνπ) θαη ζε πεξηνρέο πνπ δελ έρνπλ ζρέδην (εθηφο ζρεδίνπ) θαη δνκνχληαη ππφ νξηζκέλεο πξνυπνζέζεηο. Πνιιέο απφ ηηο δηαηάμεηο ηνπ λφκνπ ηξνπνπνηήζεθαλ ή αιινηψζεθαλ ελψ νη ζεκαληηθφηεξεο απνθάζεηο γηα ηελ αλάπηπμε πφιεσλ θαη νηθηζκψλ ζπλέρηζαλ κέρξη ηελ κεηαπνιίηεπζε λα ιακβάλνληαη κέζσ κεκνλσκέλσλ ξπζκίζεσλ θαη εγθξίζεσλ, νη νπνίεο ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο έληνλεο ηάζεηο αζηηθνπνίεζεο νδήγεζαλ ζηε δεκηνπξγία πφιεσλ αθαηάιιεισλ γηα ηηο ζχγρξνλεο ζπλζήθεο δηαβίσζεο 25. απηήο απφ ηελ πνιηηεία κε απνηέιεζκα ην ζεκαληηθφ έιιεηκκα ηερληθήο θαη θνηλσληθήο ππνδνκήο πνπ αληηκεηψπηδαλ φινη ζρεδφλ νη νηθηζκνί ηεο ρψξαο (Οηθνλφκνπ 2000). 25 Με ην θχκα πξνζθχγσλ πνπ αθνινχζεζε ηελ Μηθξαζηαηηθή θαηαζηξνθή αιιά θαη ζε φιε ηε κεηαπνιεκηθή πεξίνδν, θπξηάξρεζαλ νη έληνλνη ξπζκνί αζηηθνπνίεζεο. Ζ αχμεζε ησλ κεγάισλ αζηηθψλ θέληξσλ ηεο Διιάδαο έγηλε κέζσ δηαδνρηθψλ επεθηάζεσλ θαη ζηαδηαθήο πχθλσζεο ηεο δφκεζεο. Οη επεθηάζεηο αθνξνχζαλ ζπλήζσο πεξηνρέο απζαηξέησλ γχξσ απφ ηελ πφιε, νη νπνίεο εληάζζνληαλ αξγφηεξα ζην ζρέδην πφιεο, ψζηε λα ακβιπλζνχλ νη θνηλσληθέο πηέζεηο, κε ζρέδηα πνπ αλαγθαζηηθά ζηεξίδνληαλ ζηελ θαηά ηφπνπο δηακνξθσκέλε θαηάζηαζε. Σν θαζεζηψο ηεο έγγεηαο ηδηνθηεζίαο θαη νη κεραληζκνί αζηηθνπνίεζεο πνπ βαζίζηεθαλ πάλσ ζ απηφ απνηέιεζαλ ηνπο θχξηνπο κεραληζκνχο θνηλσληθήο ελζσκάησζεο, πνιηηηθήο λνκηκνπνίεζεο αιιά θαη ηνλ θαηαιχηε θαη ηνλ κνριφ ηεο ζπλνιηθήο αλάπηπμεο ηεο ρψξαο, ηνπιάρηζηνλ κέρξη ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70. ε κεγάιν βαζκφ, ζην ζχζηεκα απηφ δηακνξθψζεθε κηα επξχηεξε ιατθή ζπλαίλεζε θαη νηθνδνκήζεθαλ πειαηεηαθνί κεραληζκνί πνπ ζπληέιεζαλ ζηε δεκηνπξγία επλντθψλ πξνυπνζέζεσλ γηα ηε ζηαζεξφηεηα ηνπ πνιηηηθνχ ζπζηήκαηνο. ην ζχζηεκα απηφ αλαπηχρζεθε ε Διιεληθή εθδνρή ηνπ θξάηνπο πξφλνηαο, φρη κφλν σο πξνο ηελ νηθηζηηθή αλάπηπμε θαη ηελ θάιπςε ηεο δήηεζεο γηα θαηνηθία κε ζεακαηηθά απνηειέζκαηα φζνλ αθνξά ηελ ζπλνιηθή πνζφηεηα θαη ηελ πνηφηεηα ησλ ζηεγαζηηθψλ κνλάδσλ αιιά θαη σο πξνο ηελ θνηλσληθή θαηαλνκή ηνπ πξντφληνο θαη ηελ επξχηαηε δηαζπνξά ηεο ηδηνθηεζίαο. Σν ζχζηεκα απηφ ζπλέβαιιε επίζεο ζηε ηξνπνπνίεζε ηεο θνηλσληθήο δηαζηξσκάησζεο, κε ηε δεκηνπξγία ελφο επξχηαηνπ «κεζνζηξψκαηνο» πνπ βαζηδφηαλ ζηε γαηνπξφζνδν, αιιά θαη ζηελαλάπηπμε ελφο κεγάινπ αξηζκνχ απηναπαζρνινχκελσλ ή κηθξψλ επηρεηξεκαηηψλ, ζπληειψληαο έηζη ζηε ρακειή θνηλσληθή πφισζε ησλ αζηηθψλ θέληξσλ (ΗΣΑ 2006). πγθεθξηκέλα, νη πξψηεο πεξηνρέο απζαηξέησλ δεκηνπξγήζεθαλ κέζσ ηεο αγνξάο κεγάισλ εθηφο ζρεδίνπ εθηάζεσλ θαη θαηάηκεζήο ηνπο ζε πνιχ κηθξά νηθφπεδα πξνο πψιεζε ζην λέν εξγαηηθφ δπλακηθφ ησλ πφιεσλ. ηα φξηα ηνπ εγθεθξηκέλνπ ξπκνηνκηθνχ ζρεδίνπ ηεο πφιεο ε αχμεζε γηλφηαλ θαζ χςνο κε ηνλ νξηζκφ πςειψλ ζπληειεζηψλ δφκεζεο θαη κε ην ζχζηεκα ηεο αληηπαξνρήο, ην νπνίν επλφεζε πνιινχο κηθξνεξγνιάβνπο δίλνληαο, έζησ θαη κε ηνλ ηξφπν απηφ, κεγάιε ψζεζε ζηνλ θαηαζθεπαζηηθφ ηνκέα ηεο ρψξαο. Άκεζα σθεινχκελνη ήηαλ θαη νη κηθξντδηνθηήηεο νηθνπέδσλ πνπ ζπλερψο απμάλνληαλ ιφγσ ησλ δηαδνρηθψλ εληάμεσλ απζαηξέησλ ζην ζρέδην. 18

19 Ζ ζπληαγκαηηθή θαηνρχξσζε ηνπ πνιενδνκηθνχ ζρεδηαζκνχ ην 1975 θαη ν λ.947/79 26 πνπ αθνινχζεζε, έθεξαλ ζεκαληηθέο αλαθαηαηάμεηο φπσο ε δεκηνπξγία εηδηθψλ δηνηθεηηθψλ δνκψλ γηα ηελ άζθεζε ηεο πνιενδνκηθήο πνιηηηθήο 27 θαη ε δηεχξπλζε θαη εκβάζπλζε ησλ εξγαιείσλ άζθεζεο θαη εθαξκνγήο ηνπ πνιενδνκηθνχ ζρεδηαζκνχ 28. Ο λ.947/79 εηζήγαγε ηνλ ζρεδηαζκφ ηεο πνιενδνκνχκελεο πεξηνρήο ζε δχν επίπεδα: ην πξψην επίπεδν αλήθεη ε Γεληθή Μειέηε Οηθηζηηθήο Πεξηνρήο (αληίζηνηρε θαηά θάπνηνλ ηξφπν κε ην Structure Plan ηεο Μεγάιεο Βξεηαλίαο, ηα Schémas Directeur ηεο Γαιιίαο ή ηα Flächennutzungsplan ηεο Γεξκαλίαο). Αθνινπζεί ε εθπφλεζε ηεο Πνιενδνκηθήο Μειέηεο (αληίζηνηρε κε ην Local Plan θαη ην POS θαη ην Bebauungsplan ησλ παξαπάλσ ρσξψλ) φπνπ πινπνηνχληαη νη θαλφλεο θαη νη θαηεπζχλζεηο ηνπ πξψηνπ επηπέδνπ 29 (Γ.Υξηζηνθηιφπνπινο 1990) Σν πξώην ζεζκηθό πιαίζην ησλ ΓΠ Ο Ν.1337/1983 Ο λ.947/79 αδξαλνπνηήζεθε, θπξίσο ιφγσ ησλ δηαηάμεψλ ηνπ πνπ ξχζκηδαλ ηελ εηζθνξά ζε γε θαη ρξήκα (ε εληαία εηζθνξά αλεμαξηήησο ηνπ κεγέζνπο ηεο ηδηνθηεζίαο ζεσξήζεθε αληηιατθή) θαη ε πνιηηεία αλαγθάζηεθε λα δεκηνπξγήζεη ηνλ «κεηαβαηηθφ» 26 Ο λ.947/79 αθνινχζεζε ηελ λέα αληίιεςε ησλ αλαπηπγκέλσλ θαπηηαιηζηηθά ρσξψλ (ηέινο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 60) γηα ηνλ πνιενδνκηθφ ζρεδηαζκφ, πξνθεηκέλνπ απηφο λα γίλεη πην απνδνηηθφο γηα λα κπνξέζεη λα αληαπνθξηζεί ζηηο λέεο θνηλσληθέο αιιαγέο θαη αλάγθεο. Σν ΝΓ ηνπ 1923 δελ αληαπνθξηλφηαλ ζηηο ζχγρξνλεο αλάγθεο ησλ αλζξψπσλ γηα κηα άλεηε θαη δεκηνπξγηθή δηαβίσζε. Ο εθζπγρξνληζκφο απηφο άιισζηε ήηαλ απαξαίηεηνο θαη ελφςεη ηεο έληαμήο καο ζηελ ΔΟΚ (Γ.Υξηζηνθηιφπνπινο). 27 Σελ πεξίνδν απηή ν πνιενδνκηθφο ζρεδηαζκφο απνθηά δεκφζην ραξαθηήξα θαζφζνλ ε εθπφλεζε, ε έγθξηζε θαη ε εθαξκνγή ησλ πνιενδνκηθψλ ζρεδίσλ θαζψο θαη ε πνιενδφκεζε ησλ πεξηνρψλ ηεο ρψξαο γίλεηαη κφλν απφ ην θξάηνο, ηνπο ΟΣΑ ή ηνπο άιινπο δεκφζηνπο θνξείο. Δπίζεο πξνβιέπεηαη ζπληνληζκφο ησλ θνξέσλ γηα ηελ ελαξκφληζε ησλ πξνγξακκάησλ αλάπηπμεο, ησλ δηθηχσλ ππνδνκήο ή παξνρήο ησλ ππεξεζηψλ ηνπο κε ηηο πξνηάζεηο ησλ κειεηψλ. 28 Σα πνιενδνκηθά ζρέδηα ιεηηνπξγνχλ σο θαηεπζπληήξηα πιαίζηα γηα ηελ κειινληηθή αλάπηπμε νιφθιεξεο ηεο νηθηζηηθήο ελφηεηαο, ε πξνζέγγηζε ησλ ρσξηθψλ ξπζκίζεσλ εκπινπηίδεηαη κε ηνλ ππνινγηζκφ ησλ αλαπηπμηαθψλ κεγεζψλ ηεο πεξηνρήο, ησλ πξνβιέςεσλ γηα κειινληηθή αλάπηπμε, ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ θα. 29 Όκσο, ηφζν ε Γεληθή Μειέηε ηεο νηθηζηηθήο πεξηνρήο, φζν θαη ε Πνιενδνκηθή Μειέηε εγθξίλνληαη απφ ηε δηνίθεζε, ελψ ζηηο πην πάλσ ρψξεο ην δεχηεξν επίπεδν ζρεδηαζκνχ αλήθεη ζηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε. 19

20 λ.1337/83 30 γηα λα θαιχςεη ηηο ηξέρνπζεο αλάγθεο ζε επεθηάζεηο ή εληάμεηο πνιενδνκηθψλ ζρεδίσλ ζε πεξηνρέο θχξηαο θαηνηθίαο. Οη δχν κεηαπνιηηεπηηθνί λφκνη εηζήγαγαλ εθηφο ησλ άιισλ, εξγαιεία γηα ηε ξχζκηζε ησλ πεξηαζηηθψλ δσλψλ (Εψλεο Οηθηζηηθνχ Διέγρνπ ή ΕΟΔ 31 ). Δπίζεο, ν λ.1337/83 έδσζε έκθαζε ζηελ απνθέληξσζε ησλ αξκνδηνηήησλ 32 θαη πξνέβιεςε εθηεηακέλεο ζπκκεηνρηθέο δηαδηθαζίεο ζηνλ ζρεδηαζκφ ελψ νη κέρξη ηφηε λφκνη πεξηνξίδνληαλ ζε κνξθέο ςεπδνζπκκεηνρήο. Ζ πνιενδφκεζε πεξηνρψλ δεχηεξεο/παξαζεξηζηηθήο θαηνηθίαο πξνβιέθζεθε κε ηδηαίηεξν ζεζκηθφ πιαίζην πνπ εθδφζεθε θαη εμνπζηνδφηεζε ηνπ Ν.1337/ Δπίζεο κε ηδηαίηεξν ζεζκηθφ πιαίζην πξνβιέθζεθε ε νξηνζέηεζε θαη ε πνιενδφκεζε αιιά θαη ε επέθηαζε κηθξψλ νηθηζκψλ κε πιεζπζκφ κέρξη θαηνίθνπο 34. Με ηα δηαηάγκαηα απηά θαζηεξψζεθαλ απινχζηεξεο δηαδηθαζίεο θαη κειέηεο γηα ην ζρεδηαζκφ ησλ κηθξψλ 30 Άιιεο ζεκαληηθέο πξσηνβνπιίεο φπσο νη ζεζκνί ησλ ΕΔΠ (Εψλεο Δλεξγνχ Πνιενδνκίαο) θαη ησλ ΕΑΑ (Εψλεο Αζηηθνχ Αλαδαζκνχ) απέηπραλ ιφγσ αδξάλεηαο ηεο δηνίθεζεο θαη έιιεηςεο πνιηηηθήο βνχιεζεο γηα ηελ εθαξκνγή ηνπο. Οη ΕΔΠ είλαη πεξηνρέο νη νπνίεο πξννξίδνληαη γηα αλακφξθσζε ή αλάπηπμε κε βάζε πιήξε πνιενδνκηθφ ζρεδηαζκφ θαη κε ηελ επέκβαζε ηνπ θξάηνπο έηζη ψζηε λα ηθαλνπνηεί αλάγθεο νξγαλσκέλεο θνηλσληθήο δηαβίσζεο ή απαζρφιεζεο ησλ θαηνίθσλ. Γηα ηελ εθαξκνγή ηεο πνιενδνκηθήο κειέηεο ΕΔΠ δελ ρξεηάδεηαη πξάμε εθαξκνγήο. Ο αλάδνρνο θνξέαο, κεηά ηελ απφθηεζε ησλ αθηλήησλ ηεο ΕΔΠ πξνρσξεί ζηελ εθαξκνγή ηεο πνιενδνκηθήο κειέηεο. Οη ΕΑΑ είλαη πεξηνρέο πνιενδνκηθήο ελεξγνπνίεζεο κε ηε ζπλεηζθνξά ησλ ηδηνθηεζηψλ ηνπο απφ φινπο ηνπο ηδηνθηήηεο γηα ηε δεκηνπξγία ή δηακφξθσζε θαη εθ λένπ παξαρψξεζε ζε απηνχο νηθνδνκήζηκσλ γεληθά ρψξσλ πνπ λα εμππεξεηνχλ ηηο ρξήζεηο γεο πνπ πξνβιέπνληαη γηα ηελ νηθεία δψλε. ηελ πεξίπησζε ηεο ΕΑΑ γηα ηελ εθαξκνγή ηεο πνιενδνκηθήο κειέηεο δελ ρξεηάδεηαη ε δηάηαμε θαη έγθξηζε ηεο πξάμεο εθαξκνγήο. Ο αλάδνρνο θνξέαο, κεηά ηελ ζπλέλσζε ησλ αθηλήησλ πξνρσξεί ζηελ πνιενδνκηθή δηεπζέηεζε θαη αλαδηαλνκή ηνπ νηθνδνκήζηκνπ ρψξνπ. 31 Πξνβιέπνληαη απφ ηνλ λφκν γχξσ απφ ηηο πφιεηο θαη θαηά κήθνο ησλ αθηψλ. ηηο ΕΟΔ ειέγρεηαη απζηεξά ε ρξήζε γεο θαη εμαζθαιίδεηαη απζηεξφο έιεγρνο θαηαηκήζεσλ κε πνηληθέο, πεηζαξρηθέο θαη δηνηθεηηθέο θπξψζεηο. Οη ΕΟΔ θαζνξίδνληαη κε ΠΓ ηα νπνία πεξηιακβάλνπλ ηνπο φξνπο, ηηο πξνυπνζέζεηο θαη ηηο δηαδηθαζίεο, κε ηηο νπνίεο κπνξεί λα εγθξίλεηαη ε πνιενδφκεζε πεξηνρψλ δεχηεξεο θαηνηθίαο κέζα ζηα φξηά ηνπο. 32 Ωζηφζν, ε έγθξηζε ηνπ Γεληθνχ Πνιενδνκηθνχ ρεδίνπ (αληίζηνηρν ηεο Γεληθήο Μειέηεο Οηθηζηηθήο Πεξηνρήο ηνπ λ.947/79) θαη ηεο Πνιενδνκηθήο Μειέηεο εμαθνινπζεί λα γίλεηαη απφ ηελ θεληξηθή δηνίθεζε. 33 Π.Γ. ηεο 16.8/ , ην νπνίν κεηαγελέζηεξα ζπκπιεξψζεθε κε απαξαίηεηε κειέηε γεληθνχ επηπέδνπ δειαδή ην ΥΑΠ (ρέδην Αλάπηπμεο Πεξηνρψλ Παξαζεξηζηηθήο Καηνηθίαο) βάζεη ηνπ Ν.2242/ Π.Γ. 24.4/ φπσο ζπκπιεξψζεθε κεηαγελέζηεξα θαη ηζρχεη θαη ζήκεξα. 20

21 νηθηζκψλ, κε δπζκελείο δπζηπρψο επηπηψζεηο γηα ηε θπζηνγλσκία ηνπο αιιά θαη γηα ηνλ εμσαζηηθφ ρψξν θαη γηα ην πεξηβάιινλ. Σειηθά ε πξνζπάζεηα δηακφξθσζεο ελφο νινθιεξσκέλνπ θαζνδεγεηηθνχ θαη ξπζκηζηηθνχ πιαηζίνπ γηα ηελ αλάπηπμε νηθηζηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ έιαβε ρψξα ζηελ Διιάδα εθείλε ηελ πεξίνδν, πεξηνξίζηεθε ζηελ παξαγσγή θαη ζεζκνζέηεζε πνιενδνκηθψλ ζρεδίσλ πνπ είραλ σο αληηθείκελν ηελ πνιενδνκηθή αλαζπγθξφηεζε ησλ πφιεσλ θαη ησλ νηθηζκψλ ηεο ρψξαο ζε κηα επνρή φπνπ ηα θαηλφκελα ηεο «δηάξξεμεο ησλ νξίσλ ησλ πφιεσλ», ηεο δηαζπνξάο κε αγξνηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ζηελ χπαηζξν θαη ηεο νηθνπεδνπνίεζεο ηεο αγξνηηθήο γεο κέζσ ηεο εθηφο ζρεδίνπ δφκεζεο ήηαλ πιένλ πνιχ έληνλα 35. Γηάγξακκα 1 Πεγή: Δηζεγεηηθή έθζεζε ηνπ λ.2508/ Μέρξη ηφηε, θακία Διιεληθή πφιε δελ δηέζεηε ζεζκνζεηεκέλν ην γεληθφ ζρέδην πνιενδνκηθήο ηεο νξγάλσζεο ελψ ην 50% ησλ δηακνξθσκέλσλ νηθηζηηθά εθηάζεσλ ησλ πφιεσλ ήηαλ «απζαίξεηεο», «εθηφο ζρεδίνπ πεξηνρέο». 21

22 Γηάγξακκα 2 Πεγή: Δηζεγεηηθή έθζεζε ηνπ λ.2508/1997 Ζ Δπηρείξεζε Πνιενδνκηθήο Αλαζπγθξφηεζεο (1983) είρε ζαθή ζηφρν ηελ εθαξκνγή. Ο ηχπνο απηνχ ηνπ ζρεδηαζκνχ 36, πεξηζζφηεξν θαζνξηζηηθφο θαη ιηγφηεξν 36 Σν Γεληθφ Πνιενδνκηθφ ρέδην (ΓΠ), εμεηδηθεχεη ηηο θαηεπζχλζεηο θαη ηνπο ζηφρνπο ησλ ρσξνηαμηθψλ πιαηζίσλ ή ηνπ Ρπζκηζηηθνχ ρεδίνπ γηα ηηο πεξηπηψζεηο πφιεσλ γηα ηηο νπνίεο έρεη εγθξηζεί ηέηνην ζρέδην, απνηειεί νδεγφ γηα ηηο ιεπηνκεξέζηεξεο κειέηεο άιισλ επηπέδσλ (Πνιενδνκηθέο κειέηεο επέθηαζεο θαη αλαζεψξεζεο, κειέηεο αλάπιαζεο, θπθινθνξηαθέο κειέηεο, θιπ) θαη δίλεη ηηο θαηεπζχλζεηο γηα ηελ λέα πνιενδνκηθή ζπγθξφηεζε ησλ πφιεσλ πξνβιέπνληαο: 1) Όξηα πνιενδνκηθψλ ελνηήησλ, ππνδηαίξεζε ηεο πεξηνρήο επέθηαζεο ζε δψλεο ππθλνδνκεκέλεο, αξαηνδνκεκέλεο ή αδφκεηεο 2) Πνιενδνκηθέο αλάγθεο αλά ελφηεηα (ζε θνηλφρξεζηνπο ρψξνπο, θνηλσθειείο εμππεξεηήζεηο θαη δεκφζηεο παξεκβάζεηο ή εληζρχζεηο ζηνλ ηνκέα ηεο ζηέγεο) 3) Πεξηνρέο εηδηθψλ παξεκβάζεσλ (ππνβαζκηζκέλεο πεξηνρέο θαηνηθίαο ή θέληξνπ, ηζηνξηθά θέληξα θαη ζχλνια, ζηνηρεία θπζηθνχ πεξηβάιινληνο θιπ) θαη ηξφπνπο αλάπηπμεο, αλακφξθσζεο ή πξνζηαζίαο απηψλ κε ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ θαηάιιεισλ πνιενδνκηθψλ κεραληζκψλ θαη θηλήηξσλ. 22

23 θαηεπζπληήξηνο θαη ειαζηηθφο, είρε ζρεηηθέο αλαινγίεο κε ηνπο ηχπνπο πνπ αλαπηχρζεθαλ ζηελ Δπξψπε θαηά ηηο πξψηεο δεθαεηίεο ηεο ζρεδηαζκέλεο ηνπο αλάπηπμεο θαη πξηλ απηνί εμειηρζνχλ ζε ηχπνπο πεξηζζφηεξν θαηεπζπληήξηνπο. Ωζηφζν δελ ζηφρεπε ζηε δεκηνπξγία λέσλ πφιεσλ νχηε έθηαλε πνηέ ζε θιίκαθα ηέηνηα πνπ λα κεηαβάιιεη ξηδηθά θαη ζε κηθξφ ρξνληθφ δηάζηεκα ηε δνκή ηεο πφιεο φπσο ζπρλά ζπλέβαηλε κε ηνλ ζρεδηαζκφ ησλ κεγάισλ επξσπατθψλ πφιεσλ θαηά ηελ πξψηε πεξίνδν 37. Ο ζρεδηαζκφο ηεο ΔΠΑ έγηλε ζε ζπλδπαζκφ κε κηα πνιηηηθή ειέγρνπ ησλ ρξήζεσλ, θαηαηκήζεσλ θαη ηηκψλ γεο, θαζψο θαη κε κηα πνιηηηθή απνθέληξσζεο ησλ αξκνδηνηήησλ παξαγσγήο θαη δηαρείξηζεο ηνπ δνκεκέλνπ ρψξνπ (Αξαβαληηλφο - Γεξάξδε). Ζ ΔΠΑ είρε ηα εμήο απνηειέζκαηα: χκθσλα κε ζηνηρεία ηεο ΚΔΓΚΔ (2005), Απφ ην 1985 πνπ εγθξίζεθε ην πξψην ΓΠ έσο ηηο πνπ δεκνζηεχζεθε ν λ. 2508/97 εγθξίζεθαλ 395 ΓΠ 38. Απφ ηηο απαηηνχκελεο πνιενδνκηθέο κειέηεο γηα ηα εγθεθξηκέλα ΓΠ έρεη νινθιεξσζεί ην 48% θαη ην 26,4% ησλ πξάμεσλ 4) Δηδηθέο δψλεο: Εψλεο Δλεξγνχ Πνιενδνκίαο (ΕΔΠ), Εψλεο Δηδηθψλ Δληζρχζεσλ (ΕΔΔ), Εψλεο Δηδηθψλ Κηλήηξσλ (ΕΔΚ), Εψλεο Αζηηθνχ Αλαδαζκνχ (ΕΑΑ). 5) Γεληθή πξφηαζε πνιενδνκηθήο νξγάλσζεο ησλ πνιενδνκηθψλ ελνηήησλ: ρξήζεηο γεο, δίθηπα, πνιενδνκηθά θέληξα, θχξην δίθηπν θπθινθνξίαο, ππθλφηεηα θαη ην κέζνο ζπληειεζηήο δφκεζεο, απαγνξεχζεηο δφκεζεο θαη ρξήζεο, επηινγή ησλ ηξφπσλ αλάπηπμεο ή αλακφξθσζεο κε ηνλ θαζνξηζκφ ησλ αληίζηνηρσλ δσλψλ θαη ηελ εθηίκεζε ησλ αλακελφκελσλ επηπηψζεσλ ζην πεξηβάιινλ. 37 ηηο πθηζηάκελεο Διιεληθέο πφιεηο, ε ζπλνιηθή εθαξκνγή ζπζηεκάησλ δφκεζεο είλαη ζηελ πξάμε αδχλαηε, νπφηε γίλνληαη ζπλήζσο ζπκβηβαζκνί θαη επηκέξνπο επεκβάζεηο κε πιένλ ζπλήζεηο ηηο αλαπιάζεηο πξνβιεκαηηθψλ πεξηνρψλ, πεδνδξνκήζεηο, ελνπνηήζεηο ρψξσλ πξαζίλνπ ζε ζπλδπαζκφ πνιιέο θνξέο κε πεξηνρέο ςπραγσγίαο ή αζιεηηζκνχ, πνιηηηζηηθνχ ή ηζηνξηθνχ ελδηαθέξνληνο, απαιινηξηψζεηο γηα ηε δεκηνπξγία δεκφζησλ ρψξσλ θνθ (Αξαβαληηλφο 2007). 38 Ζ εθαξκνγή ηνπ λ. 1337/1983 θαη ηεο ΔΠΑ επί ηνπ πεδίνπ απνδείρζεθε κηα κάιινλ δπζρεξήο, πνιχπινθε θαη αθξηβή δηαδηθαζία. Ζ παξνρή πνιενδνκεκέλεο γεο κε ηελ «έληαμε ζην ζρέδην πφιεο» απαηηεί καθξνρξφληεο δηαδηθαζίεο. πλέπεηα ηεο αδπλακίαο παξνρήο θαηάιιεια πνιενδνκεκέλεο γεο είλαη ε πξνζθπγή ζε δνθηκαζκέλνπο θαη θαζηεξσκέλνπο κεραληζκνχο θαηάηκεζεο, λφκηκεο ή παξάλνκεο, θαη ζηε δφκεζε εθηφο ζρεδίνπ, επίζεο λφκηκε ή παξάλνκε, αλάινγα κε ηηο δπλαηφηεηεο ησλ ελδηαθεξνκέλσλ (ΗΣΑ 2006). Δμάιινπ, ζχκθσλα κε ηνλ Α.Αξαβαληηλφ, Ζ πινπνίεζε ελφο πνιενδνκηθνχ ζρεδίνπ απαηηεί ηελ ζπκκεηνρή πνιιψλ θνξέσλ ηνπ Γεκνζίνπ, πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ, παξαγσγηθψλ νκάδσλ θα. ε ρψξεο κε πνιπαξρία θνξέσλ, φπσο ε Διιάδα, ε εξγαζία ηνπ πξνζδηνξηζκνχ ηνπ πνηνο ζα έρεη ηελ επζχλε γηα ηε ζχληαμε ηεο κειέηεο γηα ην θάζε πξφγξακκα, πνηα πθηζηάκελα νξγαλσηηθά ζρήκαηα ζα δξαζηεξηνπνηεζνχλ, πψο ζα ρξεκαηνδνηεζεί, πνηφο ζα αλαιάβεη ηε ιεηηνπξγία θαη ηε ζπληήξεζε ηνπ έξγνπ θαη ηεο ζπλεξγαζίαο κε ηνπο αληίζηνηρνπο θνξείο, είλαη ηδηαίηεξα δχζθνιε. 23

24 εθαξκνγήο. Σα πξνβιήκαηα φκσο δελ ηειεηψλνπλ κε ηελ έθδνζε ηεο πξάμεο εθαξκνγήο 39. Γηάγξακκα 3 Πεγή: Δηζεγεηηθή έθζεζε ηνπ λ.2508/ Ζ πξάμε εθαξκνγήο θνξησκέλε κε πνιιά απνδεηθηηθά ζηνηρεία (ζπκβφιαηα, πηζηνπνηεηηθά, ηδηνθηεζία πξν ηνπ 1983, εμ αδηαηξέηνπ ππνινγηζκνί θνθ.) είλαη ηδηαίηεξα ζχλζεηε θαη νδεγεί ζηε δηαηψληζή ηεο, αθφκα θαη κεηά ηελ θχξσζή ηεο, κε ζπλερείο ηξνπνπνηήζεηο. Ζ ηδηνθηεζία ηαιαηπσξείηαη, δεζκεχεηαη επί καθξφλ θαη είλαη ζε ζπλερή εθθξεκφηεηα ελψ δεκηνπξγνχληαη δπζρέξεηεο ζηηο κεηαβηβάζεηο θαη πξνβιήκαηα ζηνπο ηίηινπο πνπ πξνέξρνληαη απφ αληαιιαγέο (ΗΣΑ 2006). 24

25 Με βάζε ηνπο ρξφλνπο νινθιήξσζεο ησλ ζεζκνζεηεκέλσλ πνιενδνκηθψλ κειεηψλ, πξνθχπηεη ζεσξεηηθά φηη ν ρξφλνο νινθιήξσζεο κηαο Πνιενδνκηθήο Μειέηεο θπκαίλεηαη ζηελ θαιχηεξε πεξίπησζε απφ 3 έσο 5 ρξφληα απφ ηελ εκεξνκελία αλάζεζεο, κε κέζνπο ρξφλνπο αλάζεζεο απφ 6 σο 12 κήλεο. Οη ρξφλνη απηνί πνπ πξνθχπηνπλ απφ ην ζεζκηθφ πιαίζην θαη απφ κηα ξεαιηζηηθή εθηίκεζή ηνπ θαηαγξάθνληαη δπζηπρψο κφλν ζην 20% ησλ εγθεθξηκέλσλ πνιενδνκηθψλ κειεηψλ, αθνχ ζηελ πιεηνςεθία ησλ πεξηπηψζεσλ νη απαηηνχκελνη ρξφλνη νινθιήξσζεο ησλ ΠΜ θπκαίλνληαη κεηαμχ 8 θαη 12 εηψλ. Οη αληίζηνηρνη ρξφλνη νινθιήξσζεο ησλ πξάμεσλ εθαξκνγήο θπκαίλνληαη κεηαμχ 4 θαη 6 ρξφλσλ 40. ε πνιινχο δήκνπο, ε θαηάξηηζε ή νινθιήξσζε ησλ ζρεηηθψλ πνιενδνκηθψλ κειεηψλ θαη πξάμεσλ εθαξκνγήο εθθξεκεί αθφκα θαη ζήκεξα. ε ζπλδπαζκφ κε ηα ΓΠ έρνπλ εγθξηζεί 24 Πξνεδξηθά Γηαηάγκαηα γηα ηνλ θαζνξηζκφ Εσλψλ Οηθηζηηθνχ Διέγρνπ (ΕΟΔ) ζηα φξηα 38 Γήκσλ. 40 Δθηφο απφ ηελ καθξά θαζπζηέξεζε πνπ παξαηεξείηαη θαηά ηελ θαηάξηηζε ησλ Πνιενδνκηθψλ Μειεηψλ θαη ησλ Πξάμεσλ Δθαξκνγήο, άιια θξίζηκα δεηήκαηα ηα νπνία αλαθχνληαη θαη ηα νπνία επεξεάδνπλ ηελ αμηνπηζηία ηνπ πνιενδνκηθνχ ζρεδηαζκνχ θαίλεηαη, ζχκθσλα κε ηελ ΚΔΓΚΔ, λα είλαη: ην ζεκαληηθφ θφζηνο ησλ Πνιενδνκηθψλ Μειεηψλ θαη ησλ Πξάμεσλ Δθαξκνγήο, απφ ην νπνίν 60% πεξίπνπ αθνξά ηε δεκηνπξγία ππνβάζξσλ θαη ηελ θαηαγξαθή ησλ ρξήζεσλ γεο θαη ηνπ ηδηνθηεζηαθνχ θαζεζηψηνο ησλ αθηλήησλ, φπσο ίζρπε ζηηο νη πνιιαπιέο ελζηάζεηο θχξηα επί ηνπ ηδηνθηεζηαθνχ (75% ησλ ελζηάζεσλ) θαη ιηγφηεξν επί ηεο πξνηεηλφκελεο πνιενδνκηθήο νξγάλσζεο (25% ησλ ελζηάζεσλ). ην αξλεηηθφ ηζνδχγην γεο ζηηο πεξηνρέο ησλ επεθηάζεσλ (εηζθνξέο ζε γε ρακειφηεξεο πεξίπνπ θαηά 15-20% ησλ απαηηήζεσλ γηα ηε δεκηνπξγία θνηλφρξεζησλ - θνηλσθειψλ ρψξσλ). αδπλακία δέζκεπζεο πξνβιεπφκελσλ θνηλφρξεζησλ / θνηλσθειψλ ρψξσλ ζηηο πεξηνρέο αλαζεψξεζεο. ην πςειφ θφζηνο ησλ ηερληθψλ θαη θνηλσληθψλ ππνδνκψλ ζηηο λενεληαζζφκελεο πεξηνρέο (νη εηζθνξέο ζε ρξήκα ζπάληα θαιχπηνπλ ην θφζηνο δεκηνπξγίαο ησλ δξφκσλ κε δίθηπα χδξεπζεο - απνρέηεπζεο νκβξίσλ θαη ζπλήζσο ππνιείπνληαη ζεκαληηθά). ν ραξαθηεξηζκφο, θαηά ην ζηάδην ηεο Πνιενδνκηθήο Μειέηεο, σο δαζηθψλ ζεκαληηθψλ ηκεκάησλ ή θαη νιφθιεξσλ Πνιενδνκηθψλ Δλνηήησλ πνπ ραξαθηεξίζηεθαλ απφ ηα νηθεία Γεληθά Πνιενδνκηθά ρέδηα (ΓΠ) σο πεξηνρέο πξνο πνιενδφκεζε. ε ζπζζψξεπζε πιεζψξαο κειεηψλ πξνο έγθξηζε ζηηο θεληξηθέο ππεξεζίεο ηνπ ΤΠΔΥΩΓΔ 25

26 Σελ ίδηα επνρή, ε «Πνιηηηθή Αλνηρηψλ Πφιεσλ» ζπλδέεηαη κε ην πξφβιεκα ηεο απνδπλάκσζεο ησλ αγξνηηθψλ πεξηνρψλ θαη ηελ επίιπζε πεξηθεξεηαθψλ αληζνηήησλ. Γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ αλαπηπμηαθψλ θαη δηνηθεηηθψλ πξνβιεκάησλ ηεο ρψξαο πνπ ζρεηίδνληαλ κε ηελ πνιπδηάζπαζε ηνπ ρψξνπ, πξνέβιεπε ηελ δεκηνπξγία ελφο ζπζηήκαηνο νηθηζηηθψλ ελνηήησλ φπνπ νη δεκφζηεο ππεξεζίεο θαη ππνδνκέο ζα θαηαλέκνληαλ ζην ζχλνιν ηεο θάζε ελφηεηαο. Ζ πνιηηηθή ησλ αλνηρηψλ πφιεσλ δελ εθαξκφζηεθε πνηέ ζηελ πξάμε, είλαη σζηφζν ελδεηθηηθή ησλ ηάζεσλ πνπ είραλ ηφηε αξρίζεη λα εκθαλίδνληαη ζηνλ ηνκέα ηεο πνιενδνκίαο. Μέζα απφ ηηο αιιαγέο απηέο, παγηψζεθαλ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ζχγρξνλνπ νινθιεξσκέλνπ, ηεξαξρηθνχ θαη δεζκεπηηθνχ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ γηα ηελ άζθεζε ηεο πνιενδνκηθήο πνιηηηθήο 41. Σν ζχζηεκα απηφ, κε έληνλεο επηξξνέο απφ ην λαπνιεφληεην ζχζηεκα δηνίθεζεο, παξνπζηάδεη σζηφζν ζνβαξά δηαξζξσηηθά πξνβιήκαηα φπσο ν πνιιαπιαζηαζκφο ησλ επηπέδσλ ζρεδηαζκνχ αιιά θαη ησλ εηδηθψλ θαζεζηψησλ πνιενδφκεζεο, ε αδπλακία εθαξκνγήο, ε αδπλακία ειέγρνπ ηεο αζηηθήο αλάπηπμεο (ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ αχμεζε ησλ πνιενδνκηθψλ ξπζκίζεσλ αιιά θαη ησλ απαηηνχκελσλ αδεηψλ θαη εγθξίζεσλ). Όια ηα παξαπάλσ ζπλδένληαη κε κία ζπγθεθξηκέλε πνιηηηθή θνπιηνχξα. «Ο πνιενδνκηθφο ζρεδηαζκφο δελ είλαη παξά κηα αθφκα θπβεξλεηηθή ιεηηνπξγία πνπ ππνλνκεχεηαη απφ ηα πειαηεηαθά δίθηπα θαη απνηειεί αληηθείκελν εθκεηάιιεπζεο γηα πξνζσπηθά θαη πνιηηηθά νθέιε» (Λ.Βαζελρφβελ 1984). Σν θελφ κεηαμχ ησλ πξνζέζεσλ ηνπ ζρεδηαζκνχ θαη ηεο πξαγκαηηθφηεηαο είλαη ηεξάζηην, θαη έηζη ζα ζπλερίζεη λα είλαη φζν νη δπλαηφηεηεο εθαξκνγήο παξακέλνπλ πεξηνξηζκέλεο θαη νη «θαλφλεο ηνπ παηρληδηνχ» ζπλερψο αιιάδνπλ (Κνθθψζεο Ππξγηψηεο). Δπίζεο, νξηζκέλα απφ ηα δηαξζξσηηθά ραξαθηεξηζηηθά ζπζηεκάησλ πνιενδνκηθνχ ζρεδηαζκνχ φπσο ην Διιεληθφ, ε απζηεξά εθ ησλ άλσ ζεζκηθή παξέκβαζε θαη ε ηεξαξρηθή κνξθή ηεο θαη ε έληνλε εμάξηεζε ηνπ ζρεδηαζκνχ απφ ηνπο δεκνζηνλνκηθνχο κεραληζκνχο ηνπ θξάηνπο, ηίζεληαη ζήκεξα ζε πνιιαπιή ακθηζβήηεζε ιφγσ ηεο ππνρψξεζεο ηνπ θξαηηθνχ παξεκβαηηζκνχ θαη ηεο θηιειεπζεξνπνίεζεο ηεο νηθνλνκίαο, ηνπ πεξηνξηζκνχ ησλ δηαζέζηκσλ δεκφζησλ πφξσλ γηα ηνλ ζρεδηαζκφ θαη ηελ εθαξκνγή ηνπ, ηεο αλαδηάηαμεο ησλ ζρέζεσλ δεκνζίνπ ηδησηηθνχ (ΗΣΑ 2006). 41 Σν πθηζηάκελν ζπγθεληξσηηθφ ζχζηεκα δηνίθεζεο ηειηθά δηαηεξείηαη. Οη παξαπάλσ αιιαγέο παξαπέκπνπλ θπξίσο ζην κνληέιν ηνπ θαζνιηθνχ/νξζνινγηθνχ ζρεδηαζκνχ αλ θαη ην εχξνο ησλ πνιενδνκηθψλ ζρεδίσλ εμαθνινπζεί λα επηθεληξψλεηαη ζηελ πνιενδφκεζε πεξηνξηζκέλνπ ηκήκαηνο ηεο εδαθηθήο ελφηεηαο Γήκσλ θαη Κνηλνηήησλ. 26

27 4.2. Ο λόκνο 2508/97 Ο λ. 2508/1997 «Βηψζηκε νηθηζηηθή αλάπηπμε ησλ πφιεσλ θαη νηθηζκψλ ηεο ρψξαο θαη άιιεο δηαηάμεηο», έρεη ζθνπφ, φπσο αλαθέξεη θαη ε αηηηνινγηθή ηνπ έθζεζε, ηελ νινθιήξσζε, βειηίσζε θαη ππέξβαζε ηνπ «κεηαβαηηθνχ» ραξαθηήξα ηνπ λ. 1337/1983 θαζψο θαη ηελ πξνζαξκνγή ηνπ παξαδνζηαθνχ πξνηχπνπ πνιενδνκηθνχ ζρεδηαζκνχ ζηηο απαηηήζεηο ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο. Ζ επηζήκαλζε ζεκαληηθψλ απνηειεζκάησλ, αιιά θαη πεξηνξηζκψλ - αδπλακηψλ ηεο ΔΠΑ θαη ηνπ εθζπγρξνληζηηθνχ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ ηεο δεθαεηίαο ηνπ 80, ζε ζπλδπαζκφ κε νξηζκέλα ραξαθηεξηζηηθά θαη θαηεπζχλζεηο ηνπ ζχγρξνλνπ πξνβιεκαηηζκνχ ζηελ ΔΔ, θαηέζηεζαλ εκθαλή ηελ αλαγθαηφηεηα ηνπ λένπ νηθηζηηθνχ λφκνπ. πγθεθξηκέλα: - Οη ειιείςεηο ησλ ΓΠ, ηα νπνία κέρξη ηφηε θάιππηαλ κφλν ηηο πξνο πνιενδφκεζε πεξηνρέο θαη φρη ζπλνιηθά ηνλ πεξηαζηηθφ ρψξν θαη ε πεξηνξηζκέλε θαη φρη γεληθεπκέλε παξέκβαζε ηεο πνιηηείαο ζηνλ εμσαζηηθφ 42 ρψξν κέζσ ηεο εθαξκνγήο θαλνληζηηθψλ ζρεδίσλ ρξήζεσλ γεο, ηηο Εψλεο Οηθηζηηθνχ Διέγρνπ, κε απνηέιεζκα ν ζρεδηαζκφο ησλ επξχηεξσλ πεξηνρψλ ησλ αζηηθψλ θέληξσλ λα κελ είλαη ζπλνιηθφο θαη νινθιεξσκέλνο νη νηθηζηηθέο επεθηάζεηο λα γίλνληαη απξνγξακκάηηζηα, ρσξίο ζπλνιηθέο θαηεπζχλζεηο, κε αξλεηηθέο επηπηψζεηο ζην πεξηβάιινλ θαη ηνπο θπζηθνχο πφξνπο ηεο ππαίζξνπ. Ζ ζεψξεζε ησλ νηθηζηηθψλ ζπλφισλ παξαζεξηζηηθήο θαηνηθίαο θαη ησλ νηθνδνκηθψλ ζπλεηαηξηζκψλ σο θαηεγνξηψλ «νηθηζκέλνπ ρψξνπ» πνπ έγηλε ιφγσ ηεο αλαγθαηφηεηαο αληηκεηψπηζεο ζνβαξψλ πνιενδνκηθψλ πξνβιεκάησλ πνπ αληηκεηψπηδαλ πνιιέο πεξηνρέο δεχηεξεο θαηνηθίαο, ζηελ πιεηνςεθία ηνπο απζαίξεηεο, ή ζηε βάζε παξνρήο ηεο δπλαηφηεηαο αμηνπνίεζεο ησλ ηδηνθηεζηψλ ζηνπο νηθνδνκηθνχο ζπλεηαηξηζκνχο, ηηο θαηέζηεζε πεξηνρέο πνπ πξνζεγγίδνληαλ κεκνλσκέλα, αλεμάξηεηα απφ ηηο πφιεηο θαη νηθηζκνχο ζηνπο νπνίνπο αλήθαλ. - Ζ έιιεηςε ζηξαηεγηθψλ ζρεδίσλ πνιενδνκηθήο ρσξνηαμηθήο νξγάλσζεο. 42 Ο ιεηηνπξγηθφο δηαρσξηζκφο ηνπ ρψξνπ ζε εληφο θαη εθηφο ζρεδίνπ πεξηνρέο αλαηξέζεθε ζηελ πξάμε ιφγσ ηεο απζαίξεηεο δφκεζεο θαη ηεο επέθηαζεο ηεο εθηφο ζρεδίνπ δφκεζεο ζε εθηεηακέλα ηκήκαηα ηνπ εμσαζηηθνχ ρψξνπ. πγθεθξηκέλεο πξνβιεκαηηθέο φςεηο ηνπ εμσαζηηθνχ ρψξνπ ήηαλ ε παξφδηα - γξακκηθή αλάπηπμε θαηνηθίαο, παξαγσγηθψλ, εκπνξηθψλ θα δξαζηεξηνηήησλ ιφγσ ηεο έιιεηςεο δηθηχσλ ππνδνκήο θαη ηεο εθηφο ζρεδίνπ δφκεζεο, ε δηάξζξσζε ηεο γεσξγίαο θαη ε έιιεηςε θαηαγξαθήο νξηνζέηεζεο ηαμηλφκεζεο θαη νξγάλσζεο πεξηνρψλ πξνζηαζίαο θπζηθνχ νηθνινγηθνχ ελδηαθέξνληνο. 27

28 - Ο θαλφλαο ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο πνπ ηέζεθε σο θαηεπζπληήξηα αξρή απφ ηελ δηαθήξπμε ηνπ Ρίν θαη ηελ ζπλνδεπηηθή απηήο Agenda 21, θαηνρπξψζεθε σο αξρή ηνπ ζεηηθνχ δηθαίνπ ζηελ ΔΔ θαη ζηελ Διιάδα κέζσ ηνπ άξζξνπ 2 ησλ θνηλψλ δηαηάμεσλ ηεο ζπλζήθεο ηνπ Maastricht. Ζ αξρή ηεο βηψζηκεο νηθηζηηθήο αλάπηπμεο απνηειεί έθθαλζε ηεο γεληθφηεξεο αξρήο ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο. Ζ αξρή απηή κεζεξκελεχεηαη ζε ζπγθεθξηκέλνπο θαλφλεο, πνιινί απφ ηνπο νπνίνπο έρνπλ ήδε ηχρεη λνκνινγηαθήο θαηνρπξψζεσο. Έηζη, πρ. δελ επηηξέπεηαη ε απζαίξεηε επέθηαζε νηθηζκψλ κε πξσηνβνπιία ηδησηψλ φηαλ απηή δελ εληάζζεηαη ζε αληίζηνηρν ρσξνηαμηθφ ζρέδην, ελψ ηα ζρέδηα πφιεσλ πξέπεη λα είλαη νξζνινγηθά θαη λα ζπλδπάδνπλ ηελ ιεηηνπξγηθφηεηα κε ηνπο άξηζηνπο δπλαηνχο φξνπο δηαβίσζεο. - Σν γεληθφ πιαίζην ηεο πξνζπάζεηαο γηα απνθέληξσζε αξκνδηνηήησλ θαη βειηίσζεο ηνπ επηηειηθνχ ξφινπ ησλ θεληξηθψλ νξγάλσλ. - Ζ νπζηαζηηθή έιιεηςε ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ ζε λνκαξρηαθφ επίπεδν θαη γεληθφηεξα ε έιιεηςε ρσξνηαμηθνχ πιαηζίνπ 43. Ο λ.2508/97 εηζάγεη λέα εξγαιεία πνιενδνκηθνχ ζρεδηαζκνχ φπσο δηεπξπκέλα ΓΠ πνπ θαιχπηνπλ φιε ηελ έθηαζε ησλ αληίζηνηρσλ Γήκσλ θαη ΥΟΟΑΠ 44, πξνγξάκκαηα αλάπιαζεο, Ρπζκηζηηθά ρέδηα κεζαίσλ πφιεσλ θιπ. Υξνληθά, ν λφκνο ζπκπίπηεη κε ηελ επεμεξγαζία απφ ην Τπνπξγείν Δζσηεξηθψλ ζε ζπλεξγαζία κε ην ΤΠΔΥΩΓΔ θαη άιια Τπνπξγεία ηνπ πξνγξάκκαηνο «Ησάλλεο Καπνδίζηξηαο» γηα ηελ νηθηζηηθή θαη ρσξνηαμηθή 43 Ζ πξνζπάζεηα ζεζκνζέηεζεο εληαίνπ πιαηζίνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ ζηελ Διιάδα μεθηλά κε ηελ ςήθηζε ηνπ πληάγκαηνο ηνπ 1975 πνπ έζεζε ηηο βάζεηο γηα ηελ αλαβάζκηζε ηεο ρσξνηαμηθήο θαη νηθηζηηθήο πνιηηηθήο θαη εηζήγαγε ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο σο βαζηθή ππνρξέσζε ηνπ θξάηνπο. Αθνινχζεζε ν λ.360/1976 πνπ γηα πξψηε θνξά ζπλέδεε ηελ πεξηβαιινληηθή πνιηηηθή κε ηελ ρσξνηαμία. Δπίζεο ζεζκνζεηνχζε εξγαιεία ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ, ηεξαξρεκέλα ζε έλα νινθιεξσκέλν ζχζηεκα επηπέδσλ θαη ζηαδίσλ. Ο λφκνο απηφο αηφλεζε θαη ην δήηεκα ηνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ αλέθακςε 20 πεξίπνπ ρξφληα κεηά. Ο λ.2742/1999 φξηζε ηεξαξρηθή ζρέζε κεηαμχ ησλ πνιενδνκηθψλ θαη ρσξνηαμηθψλ ζρεδίσλ. Δηδηθφηεξα, ζχκθσλα κε ην άξζξν 9, ηα πνηθίια πνιενδνκηθά ζρέδηα (Ρπζκηζηηθά ζρέδηα, ΓΠ, ΥΟΟΑΠ, ΕΟΔ, ΥΑΠ θιπ) πξέπεη λα ελαξκνλίδνληαη πξνο ηηο θαηεπζχλζεηο ησλ εγθεθξηκέλσλ ρσξνηαμηθψλ πιαηζίσλ. 44 χκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ ΣΔΔ (Μάηνο 2008) ζε ζχλνιν 910 πιελ Αηηηθήο ΟΣΑ, έρνπλ πξνθεξπρζεί 310 κειέηεο ΓΠ/ΥΟΟΑΠ, απφ ηηο νπνίεο 200 έρνπλ αλαηεζεί θαη πεξίπνπ 15 έρνπλ εγθξηζεί. Αξθεηά κεγαιχηεξνο είλαη ν αξηζκφο ησλ εγθεθξηκέλσλ ΓΠ ζηελ Αηηηθή θαη ζηε Θεζζαινλίθε (24 κέρξη ηνλ Οθηψβξην ηνπ 2005) ζε α βάζκηνπο ΟΣΑ ηα φξηα ησλ νπνίσλ δελ έρνπλ αιιάμεη κε ηνλ Ν. 2539/97 δηνηθεηηθήο αλαδηάξζξσζεο ηεο ρψξαο. ην ζχλνιν ηεο ρψξαο ζήκεξα βξίζθνληαη ζε εμέιημε πεξίπνπ 400 ΓΠ ΥΟΟΑΠ. Όκσο, ζχκθσλα κε κειέηε ηνπ ΗΣΑ κέρξη ηνλ Γεθέκβξην 2006 θακία πνιενδνκηθή κειέηε δελ είρε εγθξηζεί. 28

29 αλαζπγθξφηεζε ησλ πφιεσλ θαη θπξίσο ησλ νηθηζκψλ ηεο ρψξαο, κέζα απφ ηελ ζπλέλσζε θαη ηελ αλάδεημή ηνπο ζε δήκνπο. Άξα ηα ΥΟΟΑΠ, απηφ ηνλ ζηφρν εμππεξεηνχλ. Πξνβιέπεηαη απνθέληξσζε πνιενδνκηθψλ αξκνδηνηήησλ πξνο ηελ Πεξηθέξεηα 45, ηηο Ννκαξρηαθέο Απηνδηνηθήζεηο θαη ηνπο Γήκνπο θαη εηδηθά λνκηθά πξφζσπα δεκνζίνπ δηθαίνπ γηα ηελ παξαθνινχζεζε ηεο εθαξκνγήο ησλ ΓΠ θαη ησλ ΥΟΟΑΠ ζε θάζε λνκαξρηαθή απηνδηνίθεζε. Δλαιιαθηηθά, γηα ηελ εθπιήξσζε ηνπ ηδίνπ ζθνπνχ, αληί ησλ παξαπάλσ εηδηθψλ λνκηθψλ πξνζψπσλ, κπνξνχλ λα ζπληζηψληαη κε απφθαζε ηνπ λνκαξρηαθνχ ζπκβνπιίνπ εηδηθέο επηηξνπέο πνιενδνκηθνχ ζρεδηαζκνχ. Πξέπεη λα επηζεκαλζεί φηη ε εθαξκνγή ηνπ Ν.2508/97 δελ ππνζηεξίδεηαη απφ έλα θεληξηθφ πξφγξακκα εθπφλεζεο κειεηψλ αλάινγν ηεο ΔΠΑ 82. εκαληηθφο αξηζκφο κειεηψλ ΓΠ/ΥΟΟΑΠ εθπνλείηαη κε ρξεκαηνδφηεζε ηνπ Γ ΚΠ ζην πιαίζην Πεξηθεξεηαθψλ Δπηρεηξεκαηηθψλ Πξνγξακκάησλ (ΠΔΠ). Υάξηεο 1: Πεξηνρέο κε εγθεθξηκέλν ΓΠ ζην πιαίζην ηεο ΔΠΑ θαη Γήκνη γηα ηνπο νπνίνπο εθπνλνχληαη ΓΠ/ΥΟΟΑΠ κε βάζε ηνλ λ.2508/97 (ζηνηρεία 2005) 45 ηελ πξάμε νη αξκνδηφηεηεο έγθξηζεο εμαθνινπζνχλ λα είλαη ζπγθεληξσκέλεο ζηνλ Τπνπξγφ ΠΔΥΩΓΔ. χκθσλα κε ηνλ λ.2508/97 ε έγθξηζε θαη αλαζεψξεζε ηνπ ΓΠ γίλεηαη κε απφθαζε ηνπ Γεληθνχ Γξακκαηέα ηεο Πεξηθέξεηαο. Όκσο κε απφθαζε ηνπ 2005 ην ηδ, κεηά απφ έιεγρν ζθνπηκφηεηαο νξίδεη φηη Γεκνηηθά πκβνχιηα, Ννκάξρεο θαη Γεληθνί Γξακκαηείο Πεξηθεξεηψλ δελ κπνξνχλ θαηά ην χληαγκα λα εθδίδνπλ πξάμεηο πνιενδνκηθνχ ζρεδηαζκνχ, εθηφο αλ πξφθεηηαη γηα πξάμεηο εθαξκνγήο ε εληειψο πεξηνξηζκέλεο ηξνπνπνηήζεηο ζρεδίσλ, παξά κφλν λα πξνηείλνπλ. 29

30 Πεγή: 5. Σα δηεπξπκέλα Γεληθά Πνιενδνκηθά ρέδηα Μέρξη ηελ εηζαγσγή ησλ ξπζκίζεσλ ηνπ λ. 2508/1997, ηα δηαζέζηκα εξγαιεία γηα ηελ ξχζκηζε ηνπ πεξηαζηηθνχ θαη εμσαζηηθνχ ρψξνπ ήηαλ θαηά πξψην ιφγν νη ΕΟΔ (Εψλεο 30

31 Οηθηζηηθνχ Διέγρνπ) θαη θαηά δεχηεξν ιφγν ηα ιεγφκελα εηδηθά λνκηθά θαζεζηψηα, φπσο νη ξπζκίζεηο ησλ άξζξσλ ηνπ λ. 1650/1986 γηα ηηο πεξηνρέο πξνζηαζίαο ηεο θχζεο, νη ξπζκίζεηο ηνπ λ. 998/1979 γηα ηα δάζε θαη ηηο δαζηθέο πεξηνρέο ή νη ξπζκίζεηο γηα ηνπο αξραηνινγηθνχο ρψξνπο, ηνπο ηζηνξηθνχο ηφπνπο θαη ηα κλεκεία (Κ.Ν. 5351/1932). Με βάζε ηηο εηδηθέο απηέο δηαηάμεηο, θαζνξίζηεθαλ πεξηπησζηαθά ζε νξηζκέλεο πεξηνρέο ηεο Διιάδαο πεξηνρέο πξνζηαζίαο, ελψ ηαπηφρξνλα άιιεο ξπζκίζεηο, ηδηαίηεξα ζε νξηζκέλα λεζηά ηνπ Αηγαίνπ, ζεζκνζεηήζεθαλ κε ηξνπνπνίεζε ηεο εθηφο ζρεδίνπ δφκεζεο. ε αληηδηαζηνιή κε ην ζρεδηαζκφ ηνπ παξειζφληνο, ηα λέα ΓΠ (θαη αληηζηνίρσο θαη ηα ΥΟΟΑΠ) επηηξέπνπλ ηνλ θαζνιηθφ ζρεδηαζκφ (comprehensive planning) πεξηνρψλ ζπλδπάδνληαο αλαπηπμηαθά, πεξηβαιινληηθά θαη θνηλσληθά θξηηήξηα. Καιχπηνπλ κηα δηεπξπκέλε γεσγξαθηθή πεξηνρή ε νπνία θαηά θαλφλα ζπκπίπηεη κε ηα φξηα ηεο πξσηνβάζκηαο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο, επνκέλσο πεξηιακβάλνπλ ηελ πεξηαζηηθή δψλε θαη ηελ ππφινηπε «Δθηφο ρεδίνπ» πεξηνρή πνπ πεξηιακβάλεηαη εληφο ησλ δηνηθεηηθψλ νξίσλ ηνπ α-βάζκηνπ ΟΣΑ. Σα ΓΠ ζε γεληθέο γξακκέο: α) θαζνξίδνπλ ηα κεγέζε ηεο νηθηζηηθήο αλάπηπμεο ζε φιε ηελ έθηαζε ηνπ Γήκνπ θαη νξίδνπλ ηηο πξνο πνιενδφκεζε πεξηνρέο ηεο α θαη β θαηνηθίαο, β) νξίδνπλ δψλεο ειέγρνπ θαη πεξηνξηζκνχ δφκεζεο γχξσ απφ ηηο πφιεηο β) πξνζδηνξίδνπλ ηηο Πεξηνρέο Δηδηθήο Πξνζηαζίαο γ) ππνδεηθλχνπλ πεξηνρέο εγθαηάζηαζεο αλαπηπμηαθψλ δξαζηεξηνηήησλ (ΒΗΟΠΑ, ΒΗΠΑ θαη δψλεο παξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ Ν.1650/1986) κε βάζε ηηο αλάγθεο ησλ παξαγσγηθψλ ηνκέσλ θαη ηηο ζρεηηθέο πξνγξακκαηηθέο θαηεπζχλζεηο θαη δ) δίλνπλ ηηο θαηεπζχλζεηο πνιενδνκηθήο νξγάλσζεο ησλ ζεζκνζεηεκέλσλ θαη πξνο πνιενδφκεζε νηθηζηηθψλ ππνδνρέσλ, ε) θαιχπηνπλ πεξηνρέο πνπ ρξεηάδνληαη αλάπιαζε ή αλακφξθσζε θαζψο θαη Εψλεο Δηδηθήο Δλίζρπζεο. Σα ΓΠ θαη ηα ΥΟΟΑΠ ζπληζηνχλ ζηελ νπζία ηνπηθά ρσξνηαμηθά ζρέδηα πξαγκαηνπνηψληαο έηζη ην παξαπέξα βήκα ηεο ζχλδεζεο ηνπ πνιενδνκηθνχ κε ηνλ ρσξνηαμηθφ ζρεδηαζκφ (Αξαβαληηλφο - Γεξάξδε) θαη απνηεινχλ βαζηθφ κέζν εμεηδίθεπζεο θαη εθαξκνγήο ησλ ΠΠΥΑΑ. Σν εγθεθξηκέλν ΓΠ ή ΥΟΟΑΠ είλαη δεζκεπηηθφ ηφζν πξνο ηε δηνίθεζε φζν θαη πξνο ηνπο ηδηψηεο θαη αλαζεψξεζή ηνπ επηηξέπεηαη κφλν αθνχ ζπκπιεξσζεί κηα πεληαεηία απφ ηελ έγθξηζή ηνπ. Ωζηφζν, εθηφο απφ ξπζκίζεηο θαλνληζηηθνχ ραξαθηήξα πεξηιακβάλεη θαηεπζπληήξηεο ή πξνγξακκαηηθέο ξπζκίζεηο. 31

32 ε φηη αθνξά ηηο ζπλέπεηεο ηνπ ΓΠ ζε ζρέζε κε απηέο πνπ πξνέβιεπε ν λ. 1337/83: α. Δλάξμεσο δηαδηθαζίαο Πξνθεηκέλνπ λα εθπνλεζεί θαη λα εγθξηζεί έλα ΓΠ εμαθνινπζεί λα ηζρχεη ν θαλφλαο ηεο δπλεηηθήο αλαζηνιήο ησλ νηθνδνκηθψλ αδεηψλ θαη εξγαζηψλ κε απφθαζε ηνπ Τπνπξγνχ ΠΔΥΩΓΔ, ζην ζχλνιν ηεο πεξηνρήο ή ζε ηκήκαηά ηεο, φπσο θαη ε απαγφξεπζε θαηαηκήζεσο ησλ ηδηνθηεζηψλ ζε κηθξφηεξν εκβαδφλ απφ εθείλν πνπ νξίδεηαη ζηελ απφθαζε αλαζηνιήο. β. Δγθξίζεσο ΓΠ Γηεπξχλνληαη νη ζπλέπεηεο γηα ηελ έθδνζε αδεηψλ. πγθεθξηκέλα απαγνξεχεηαη ε ρνξήγεζε νηθνδνκηθψλ αδεηψλ γηα ηελ αλέγεξζε θηεξίσλ ησλ νπνίσλ ε ρξήζε δελ ζπκβηβάδεηαη κε ηηο πξνβιεπφκελεο απφ ην ζρέδην ρξήζεηο ηφζν ζηηο πεξηνρέο επεθηάζεσλ, φζν θαη ζηηο πεξηνρέο πνπ «θαηαιακβάλνληαη» απφ εγθεθξηκέλα ξπκνηνκηθά ζρέδηα. Μεηά ηελ έγθξηζε ηνπ ΓΠ θαη κέρξη ηελ αλαζεψξεζε ηνπ πθηζηάκελνπ ζρεδίνπ πφιεσο ή ΓΠ ηεο πεξηνρήο, επηηξέπεηαη ε έθδνζε νηθνδνκηθψλ αδεηψλ κε βάζε ηνλ κέζν ζπληειεζηή δνκήζεσο πνπ νξίδεηαη ζην λέν ΓΠ. Αλ ν Γ πνπ πξνβιέπεηαη απφ ην πθηζηάκελν ζρέδην είλαη θαηψηεξνο απφ ηνλ νξηδφκελν κέζν ζπληειεζηή, νη νηθνδνκηθέο άδεηεο εθδίδνληαη κε βάζε ηνλ θαηψηεξν πληειεζηή Γφκεζεο. Καη ζηηο δχν πεξηπηψζεηο ππάξρνπλ εμαηξέζεηο γηα ηηο εθθξεκνχζεο άδεηεο (άξζξν 4 παξ. 8). Καηά ηα ινηπά εμαθνινπζνχλ λα εθαξκφδνληαη αλαιφγσο νη δηαηάμεηο ηνπ Ν. 1337/83. ρήκα 1: Γηαθνξέο ησλ ΓΠ λ.1337/83 λ.2508/97 32

33 5.1. Πξνδηαγξαθέο ησλ ΓΠ θαη ΥΟΟΑΠ χκθσλα κε ηελ ΤΑ 9572/ (ΤΠΔΥΩΓΔ), ε δνκή ηεο κειέηεο ηνπ ΓΠ/ΥΟΟΑΠ πεξηιακβάλεη δχν ζηάδηα: Α) Αλάιπζε ηεο ππάξρνπζαο θαηάζηαζεο, δηάγλσζε πξνβιεκάησλ, ηάζεσλ θαη πξννπηηθψλ ηνπ Γήκνπ, δηαηχπσζε αξρηθήο θαη ελαιιαθηηθψλ πξνηάζεσλ ξχζκηζεο ηεο πεξηνρήο. Β) Λεπηνκεξήο επεμεξγαζία ηνπ ΓΠ ή ΥΟΟΑΠ θαη νξηζηηθή δηακφξθσζε πξνηάζεσλ κε βάζε ην ζελάξην πνπ ζα πξνθξηζεί απφ ηνλ ΟΣΑ Αλαιπηηθφηεξα: ηάδην Α: Αλάιπζε Γηάγλσζε - Πξννπηηθέο 46 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ΗΗΗ 33

34 Α.1. Θεψξεζε ηεο πεξηνρήο κειέηεο ζε ζρέζε κε ην ρσξηθφ πιαίζην πνπ ηελ πεξηβάιιεη (Ννκφο θαη Πεξηθέξεηα) θαη ξφινο ηεο πεξηνρήο κειέηεο ζηα πιαίζηα ησλ πξννπηηθψλ ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο. Α.2. Αλαπηπμηαθή θπζηνγλσκία ηνπ ΟΣΑ: Οηθνλνκηθά θαη θνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά απφ ηα νπνία ζα εμαξηεζεί ε δπλαηφηεηά ηεο λα αμηνπνηήζεη ην αλαπηπμηαθφ δπλακηθφ ηεο. Α.3. Γεδνκέλα ηνπ ρψξνπ θαη ηνπ πεξηβάιινληνο (Φπζηθνχ θαη αλζξσπνγελνχο): Α.3.1 Φπζηθφ πεξηβάιινλ ΟΣΑ: Δπηζήκαλζε αμηφινγσλ νηθνζπζηεκάησλ, θπζηθψλ ηνπίσλ θαη ινηπψλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ ή πεξηνρψλ πνπ ρξήδνπλ πξνζηαζίαο. Καηάζηαζε πεξηβάιινληνο απφ άπνςε ξχπαλζεο θαη απνζεκάησλ πνιχηηκσλ θπζηθψλ πφξσλ. Α.3.2 Πνιηηηζηηθφ Αξρηηεθηνληθφ Ηζηνξηθφ πεξηβάιινλ (θπζηνγλσκία) ΟΣΑ: Καηαγξαθή πξνζηαηεπφκελσλ παξαδνζηαθψλ νηθηζκψλ, αξραηνινγηθψλ ρψξσλ θαη ηζηνξηθψλ ηφπσλ. Α.3.3 Υσξνηαμηθή νξγάλσζε ηνπ ΟΣΑ ρξήζεηο γεο: Παξνπζίαζε νηθηζηηθήο δνκήο θαη ιεηηνπξγηθψλ ζρέζεσλ νηθηζκψλ θαη παξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, κε έκθαζε ζηε ζρέζε ηνπ αζηηθνχ κε ηνλ πεξηαζηηθφ θαη αγξνηηθφ ρψξν. Γηεξεχλεζε ηάζεσλ νηθηζηηθήο αλάπηπμεο θαη δπλαηνηήησλ θαζνξηζκνχ ΠΔΡΠΟ 47. α) εθηίκεζε ηεο πξνζθνξάο νηθηζηηθνχ απνζέκαηνο ζε ζρέζε κε ηε δήηεζε γηα α θαη β θαηνηθία, κε ζπγθεθξηκέλνπο ζπληειεζηέο θνξεζκνχ αλάινγα κε ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ηεο πεξηνρήο β) ρσξνζέηεζε παξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ζε εηδηθέο δψλεο ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο ππάξρνπζεο αλάγθεο θαη ηα πξνγξάκκαηα ηνκεαθψλ θνξέσλ αλ ππάξρνπλ γ) πθηζηάκελα θαη πξνγξακκαηηδφκελα δίθηπα ππνδνκήο δ) ζπγθξνχζεηο ρξήζεσλ γεο, ηδίσο ζε παξάθηηεο δψλεο Α.3.4 Γεσινγηθή δηεξεχλεζε ηνπ ΟΣΑ. Α.4. Πνιενδνκηθή Οξγάλσζε: Γηνηθεηηθή θνηλσληθή, νξγάλσζε ζε πνιενδνκηθέο ελφηεηεο, ρξήζεηο γεο, ππθλφηεηεο. ζεζκηθφ πιαίζην: ρξήζεηο γεο, φξνη δφκεζεο, ηπρφλ άιιεο ξπζκίζεηο (ππάξρνλ ΓΠ) θιπ. Οηθηζηηθφ απφζεκα, πνηφηεηα θαη θπζηνγλσκία αζηηθνχ ρψξνπ, δίθηπα αζηηθήο ππνδνκήο. 47 ΠΔΡΠΟ: Πεξηνρέο Δηδηθά Ρπζκηδφκελεο Πνιενδφκεζεο. Πξνήιζαλ απφ ηηο έληνλεο νηθηζηηθέο πηέζεηο γηα πξψηε θαη δεχηεξε θαηνηθία. χκθσλα κε ηνλ Ν. 2508/97 πεξί «βηψζηκεο νηθηζηηθήο αλάπηπμεο» ζε έθηαζε εθηφο ζρεδίνπ πφιεσο θαη εθηφο ζρεδίνπ νηθηζκψλ, κπνξεί λα θαζνξίδεηαη ΠΔΡΠΟ πξνο εμππεξέηεζε κηαο ή πεξηζζφηεξσλ ρξήζεσλ. 34

35 Α.5. Αμηνιφγεζε δεδνκέλσλ, πξνβιεκάησλ, πξννπηηθψλ. Α.6. Πξνθαηαξηηθή Πξφηαζε ή ελαιιαθηηθέο Πξνηάζεηο. Παξεκβαηηθφ ζελάξην, ζελάξην ήπηαο παξέκβαζεο ή ξεαιηζηηθφ. Αμηνιφγεζε πξνηάζεσλ βάζεη ζπγθεθξηκέλσλ θξηηεξίσλ. ηάδην B - Πξφηαζε Π.1. Παξνπζηάδεηαη ζπλζεηηθά ην πξφηππν πνπ επηιέρζεθε γηα ηελ νηθηζηηθή αλάπηπμε θαη ρσξηθή νξγάλσζε ηνπ Γήκνπ. Σα πξνγξακκαηηθά κεγέζε ζε επίπεδν Γήκνπ θαη νηθηζκψλ θαη νη ζρέζεηο κεηαμχ ησλ νηθηζκψλ, θαζψο θαη νη βαζηθέο αξρέο νξγάλσζεο ηνπ αζηηθνχ, ηνπ πεξηαζηηθνχ ή/θαη αγξνηηθνχ ρψξνπ. Π.2. Οξγάλσζε Υξήζεσλ Γεο θαη Πξνζηαζία Πεξηβάιινληνο ηνπ ΟΣΑ: - Πεξηνρέο Δηδηθήο Πξνζηαζίαο θαη πεξηνρέο πεξηνξηζκνχ ή ειέγρνπ ηεο δφκεζεο. - Πεξηνρέο νηθηζηηθήο αλάπηπμεο (ήδε ζεζκνζεηεκέλεο ή πξνο πνιενδφκεζε). - Εψλεο παξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ θαη γεληθέο ρξήζεηο γεο ή / θαη θαλνληζηηθέο ξπζκίζεηο γηα ηηο παξαπάλσ δψλεο θαζψο θαη γηα πεξηνρέο πνπ βξίζθνληαη εθηφο ησλ δσλψλ απηψλ. Π.3. Γεληθή Πνιενδνκηθή Οξγάλσζε θαη Ρχζκηζε ησλ Οηθηζκψλ θαζψο θαη ησλ ινηπψλ Πνιενδνκνχκελσλ Πεξηνρψλ: Καηαλνκή θαη ζπζρέηηζε ησλ ρξήζεσλ γεο ζε πνιενδνκηθφ επίπεδν, ηερληθή θαη θνηλσληθή ππνδνκή, βειηίσζε ηεο ιεηηνπξγηθφηεηαο θαη ηεο κνξθήο ηνπ νηθηζηηθνχ ηζηνχ, εμαζθάιηζε ησλ φξσλ θαη ππνδνκψλ γηα πξφιεςε θαη ειαρηζηνπνίεζε ησλ ζπλεπεηψλ απφ θπζηθέο θαηαζηξνθέο Π.4.: Πξφγξακκα ελεξγνπνίεζεο ηνπ ΓΠ / ΥΟΟΑΠ: Πεξηέρεη ηηο πξνηάζεηο ζρεηηθά κε: - ηελ ίδξπζε θνξέα εθαξκνγήο ηνπ ΓΠ ή ΥΟΟΑΠ, ζχκθσλα κε ηηο πξνβιέςεηο ηνπ Ν. 2508/97, - ηηο ηπρφλ απαηηνχκελεο εηδηθφηεξεο κειέηεο, - ηα αλαγθαία έξγα, παξεκβάζεηο θαη ελ γέλεη αλαπιάζεηο, - ηηο αλαγθαίεο ζεζκηθέο ξπζκίζεηο. - ην ρξνλνδηάγξακκα θαη ηνλ πξνυπνινγηζκφο ησλ πξνηεηλνκέλσλ έξγσλ θαη παξεκβάζεσλ θαη ηηο δπλεηηθέο πεγέο ρξεκαηνδφηεζεο. Οη παξαπάλσ πξνηάζεηο ηνπ κειεηεηή ζ' απνηειέζνπλ ηε βάζε γηα ηελ θαηάξηηζε ησλ εηήζησλ θαη κεζνπξφζεζκσλ πξνγξακκάησλ εθαξκνγήο ηνπ ΓΠ πνπ πξνβιέπνληαη εθ' φζνλ ζπζηαζνχλ ηα αληίζηνηρα φξγαλα θαη θνξείο εθαξκνγήο (άξζ. 6 Ν. 2508/97). 35

36 ρήκα 2 Απφ ηνλ λ.2508/97 θαη ηηο πξνδηαγξαθέο ησλ ΓΠ πξνθχπηεη έλα ηδηαίηεξα νινθιεξσκέλν κνληέιν ζρεδίνπ ζηξαηεγηθνχ ραξαθηήξα. Δίλαη ζεκαληηθφ φηη πεξηγξάθνληαη νη ζηφρνη ησλ κειεηψλ ησλ ΓΠ/ΥΟΟΑΠ. Όκσο εμαθνινπζεί λα ππάξρεη πνιππινθφηεηα θαη αζάθεηα πνπ εζηηάδεηαη ζηα εμήο ζέκαηα: - ηνλ ζαθή δηαρσξηζκφ κεηαμχ θαλνληζηηθψλ πξνηάζεσλ θαη θαηεπζπληήξησλ πξνηάζεσλ. - ηελ απηνηέιεηα ηεο δνκήο ησλ εηδηθψλ απαηηνχκελσλ ή θαη ησλ ππνζηεξηθηηθψλ κειεηψλ (φπσο π.ρ. πεξηβαιινληηθή κειέηε, γεσινγηθή κειέηε θ.α.). - ηελ έιιεηςε εληαίσλ νδεγηψλ γηα ηελ νκνηφκνξθε απεηθφληζε ησλ ρξήζεσλ (έιιεηςε ζρεδηαζκνχ ππνκλεκάησλ). - ηελ έιιεηςε εληαίσλ νδεγηψλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ πεξηαζηηθνχ ρψξνπ θαη ησλ επαίζζεησλ θαη πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ θαζψο θαη ζηελ αδπλακία 36

37 θαζνξηζκνχ αλαπηπμηαθνχ ραξαθηήξα ζε πεξηνρέο φπνπ ηζρχεη ΕΟΔ (εγθεθξηκέλε) Γηαδηθαζία Παξαγσγήο πλνπηηθά ε εηθφλα έρεη σο εμήο: ην ΤΠΔΥΩΓΔ έρεη ηελ επηηειηθή αξκνδηφηεηα, νη ΟΣΑ είλαη νη επηζπεχδνληεο ηε δηαδηθαζία θαη θαηά θαλφλα αξκφδηνη γηα ηελ πξνθήξπμε θαη αλάζεζε ησλ ζρεηηθψλ κειεηψλ, ελψ ε επίβιεςε ησλ κειεηψλ δηελεξγείηαη είηε απφ ηηο ΣΤΓΚ (Σερληθέο Τπεξεζίεο ππαγφκελεο ζηηο Σνπηθέο Δλψζεηο Γήκσλ θαη Κνηλνηήησλ), είηε απφ ηνπο ΟΣΑ, είηε απφ ηηο Γηεπζχλζεηο Πεξηβάιινληνο θαη Υσξνηαμίαο (ΓΗΠΔΥΩ) ησλ αληίζηνηρσλ Πεξηθεξεηψλ. Σέινο ε έγθξηζε γίλεηαη απφ ηνλ Γεληθφ Γξακκαηέα Πεξηθέξεηαο. Οη πξσηνβάζκηνη ΟΣΑ, καδί κε ηνπο κειεηεηέο, νξγαλψλνπλ ηηο δηαδηθαζίεο δεκνζηφηεηαο, ζπκκεηνρήο θαη δηαβνχιεπζεο, ελψ νη Ννκαξρηαθέο Απηνδηνηθήζεηο έρνπλ θαηά λφκν ηελ επζχλε παξαθνινχζεζεο ησλ εγθεθξηκέλσλ ΓΠ θαη ΥΟΟΑΠ, ηδξχνληαο γηα ην ζθνπφ απηφ εηδηθνχο νξγαληζκνχο κε ηε κνξθή λνκηθψλ πξνζψπσλ δεκνζίνπ δηθαίνπ. Ο ξφινο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ΝΠΓΓ, είλαη πξνο ην παξφλ πνιχ πεξηνξηζκέλνο. Γεληθά είλαη ελήκεξνη γηα ηελ πνξεία ησλ κειεηψλ ζηνπο Γήκνπο ηνπ Ννκνχ θαη γλσκνδνηνχλ ζηα δηάθνξα ζηάδηα. Γηα ην έξγν ηεο κειέηεο ελφο ΓΠ/ΥΟΟΑΠ αθνινπζείηαη ε ζπλήζεο δηαδηθαζία αλάζεζεο, παξαθνινχζεζεο θαη παξαιαβήο πνπ ηζρχεη γηα ηηο Γεκφζηεο πκβάζεηο έξγσλ θαη ππεξεζηψλ. πγθεθξηκέλα: - Ζ εθπφλεζε ηνπ ΓΠ/ΥΟΟΑΠ γίλεηαη κε πξσηνβνπιία ηνπ νηθείνπ Γήκνπ, εηζήγεζε γηα ηελ πξνθήξπμε ηνπ έξγνπ θαη έγθξηζή ηεο κε απφθαζε ηνπ Γεκνηηθνχ πκβνπιίνπ. ηε ζπλέρεηα ζπληάζζεηαη θαη δεκνζηεχεηαη ε ζρεηηθή πξνθήξπμε (πξνδηαγξαθέο αληηθεηκέλνπ, ηξφπνο εθηέιεζεο θιπ). Ο πξνυπνινγηζκφο ηεο ακνηβήο ζα πξέπεη λα είλαη φζν ην δπλαηφλ αθξηβήο γηα λα κελ πξνθχπηνπλ πξνβιήκαηα φπσο έιιεηςε πηζηψζεσλ ή ρξνλνβφξεο δηαδηθαζίεο γηα ηελ εμαζθάιηζή ηνπο, ζε βάξνο ηεο πινπνίεζεο ηεο κειέηεο. - Γηελεξγείηαη ν δηαγσληζκφο κε ζχζηαζε επηηξνπήο αμηνιφγεζεο απφ ηελ Γεκνηηθή Αξρή θαη αμηνιφγεζε ηερληθήο θαη ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο νηθνλνκηθήο πξνζθνξάο. - Ζ επηηξνπή εηζεγείηαη ηελ πξφηαζή ηεο γηα αλάζεζε ηεο κειέηεο ζην Γεκνηηθφ πκβνχιην ην νπνίν απνθαζίδεη εγθξίλνληαο θαη δεκνζηεχνληαο ηελ απφθαζή ηνπ ζην δειηίν ηνπ ΣΔΔ θαη θνηλνπνηψληαο ηελ ζε φινπο φζνπο εθδήισζαλ 37

38 ελδηαθέξνλ. Δλζηάζεηο θαηά ηεο εγθξηηηθήο απφθαζεο κπνξνχλ λα αζθεζνχλ εληφο 10 εκεξψλ απφ ηελ θνηλνπνίεζε. - ηε ζπλέρεηα θαιείηαη ην γξαθείν κειεηψλ πνπ έρεη επηιεγεί γηα ηελ ππνγξαθή ηεο ζρεηηθήο ζχκβαζεο (ζηελ νπνία νξίδνληαη εθηφο ησλ άιισλ ηα ζηάδηα θαη νη πξνζεζκίεο εθπφλεζεο ηεο κειέηεο) θαη ηελ παξνρή εγγπεηηθήο επηζηνιήο. - Οξίδεηαη Δπηηξνπή Παξαθνινχζεζεο (ή έλαο επηβιέπσλ, αλάινγα κε ηελ ζεκαζία θαη ην κέγεζνο ηνπ έξγνπ) ηεο κειέηεο, ε νπνία πεξηιακβάλεη επηζηήκνλεο κε εηδηθφηεηεο, γλψζεηο θαη εκπεηξίεο αλάινγεο κε ην αληηθείκελν ηεο κειέηεο ή ησλ επηκέξνπο κειεηψλ ηνπ έξγνπ. Ζ επηηξνπή έρεη σο απνζηνιή λα επηζεκαίλεη ελδερφκελεο παξαιείςεηο ή απαξαίηεηεο δηνξζψζεηο ηεο κειέηεο, λα παξαιακβάλεη ηα δηάθνξα ζηάδηα θαη λα εθδίδεη ηηο απαξαίηεηεο εληνιέο γηα ηελ έλαξμε θαη ζπλέρηζε ησλ δηαδηθαζηψλ. Έλα ζχλεζεο πξφβιεκα πνπ παξνπζηάδεηαη εδψ είλαη φηη ε πιεηνλφηεηα ησλ κηθξψλ Γήκσλ θαη θνηλνηήησλ δελ δηαζέηεη νξγαλσκέλεο Σερληθέο Τπεξεζίεο θαη άξα νχηε εμεηδηθεπκέλν δπλακηθφ κε απνηέιεζκα κεγάιεο θαζπζηεξήζεηο ζηνλ νξηζκφ επηβιεπφλησλ, ππεξβνιηθφ θφξην εξγαζηψλ ζηα ιίγα εμεηδηθεπκέλα ζηειέρε ησλ ππεξεζηψλ θα ηάδηα Καηάξηηζεο Μειέηεο Σν Α ζηάδην ηεο κειέηεο μεθηλά κε εληνιή ηνπ Γήκνπ θαη πξέπεη λα νινθιεξσζεί εληφο ζπγθεθξηκέλεο πξνζεζκίαο, ε νπνία νξίδεηαη ζηε ζχκβαζε. Ζ νκάδα έξγνπ ζπιιέγεη θαη επεμεξγάδεηαη ηα ζηνηρεία πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ πεξηγξαθή ηεο ππάξρνπζαο θαηάζηαζεο κέζσ επηθνηλσλίαο κε ηηο αξκφδηεο ππεξεζίεο, επί ηφπνπ έξεπλαο, δηαθίλεζεο εξσηεκαηνινγίσλ ζηνπο ηνπηθνχο θνηλσληθνχο θαη νηθνλνκηθνχο θνξείο, ζπλεληεχμεσλ θαη ζπδεηήζεσλ ζηα δεκνηηθά δηακεξίζκαηα. Μεηά ηελ νινθιήξσζή ηεο, ππνβάιιεηαη ζηνλ Γήκν θαη αθνινπζεί δεκφζηα παξνπζίαζε θαη αλνηρηή δεκφζηα ζπδήηεζε. ηε ζπλέρεηα γίλεηαη ζπγθξηηηθή αμηνιφγεζε ησλ ελαιιαθηηθψλ ζελαξίσλ ηνπ Α ζηαδίνπ απφ ηνλ Γήκν σο πξνο ηηο ρσξηθέο θαη πεξηβαιινληηθέο ηνπο επηπηψζεηο. πλήζσο, ην Α ζελάξην είλαη ε επηινγή ηεο ζπλέρηζεο ησλ ππαξρνπζψλ ηάζεσλ θαη ηεο εθ ησλ πζηέξσλ πξνζαξκνγήο ζε απηέο, ελψ ην ζελάξην Β είλαη ε παξεκβαηηθή ιχζε ησλ πξνηάζεσλ ηεο κειέηεο. Δπίζεο, γίλεηαη έιεγρνο ηεο Α Φάζεο απφ ηελ Δπηηξνπή Παξαθνινχζεζεο σο πξνο ηελ νξζφηεηα ησλ ζηνηρείσλ πνπ πεξηιακβάλεη. Αθνινπζεί ην Β1 ζηάδην, ην νπνίν πεξηιακβάλεη ηηο πξνηάζεηο ηεο κειέηεο, φρη φκσο ζηελ νξηζηηθή ηνπο κνξθή. Ζ έλαξμε γίλεηαη κε εληνιή ηνπ Γήκνπ ε νπνία ζπλνδεχεηαη απφ ηηο 38

39 γεληθέο θαηεπζχλζεηο γηα ην πνιενδνκηθφ ζρέδην. Γηα ηελ νινθιήξσζή ηνπ έρεη νξηζζεί ζπγθεθξηκέλε πξνζεζκία ζηε ζχκβαζε. Καηά ηελ δηάξθεηα ηνπ Β1 ζηαδίνπ πξαγκαηνπνηνχληαη ζπλεληεχμεηο κε ηνπηθνχο θνηλσληθνχο θαη νηθνλνκηθνχο θνξείο θαη ζπδεηήζεηο ζηα δεκνηηθά δηακεξίζκαηα έηζη ψζηε λα θαηαγξαθνχλ νη αλάγθεο θαη ηα αηηήκαηα ησλ ηνπηθψλ θνξέσλ θαη πνιηηψλ. Ο Γήκνο εγθξίλεη ηελ Β1 Φάζε κεηά απφ εηζήγεζε ηεο Δπηβιέπνπζαο Αξρήο. Γίλεηαη αλνηρηή παξνπζίαζε ηνπ Β1 ζηαδίνπ θαη αληαιιαγή απφςεσλ κε ηελ παξνπζία ησλ ελδηαθεξφκελσλ θνξέσλ ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, Γεκνζίσλ Τπεξεζηψλ, επηζηεκνληθψλ θαη επαγγεικαηηθψλ θνξέσλ, ζπλεηαηξηζκψλ ηεο πεξηνρήο. Οη απφςεηο - πξνηάζεηο ησλ ελδηαθεξνκέλσλ θνξέσλ (θπξίσο ηνπηθψλ ζπκβνπιίσλ ΓΓ) θαηαηίζεληαη ζηνλ Γήκν. Σν Γεκνηηθφ πκβνχιην θσδηθνπνηεί ηηο πξνηάζεηο θαη ηηο πξνζθνκίδεη ζην γξαθείν κειεηψλ ψζηε λα ιεθζνχλ ππφςε θαηά ηελ ηειηθή δηακφξθσζε ησλ πξνηάζεσλ. Οη θνξείο ηνπ Γεκνζίνπ ησλ νπνίσλ ε δξαζηεξηφηεηα εθηείλεηαη ζηελ πεξηνρή ηνπ ΓΠ (αξκφδηεο Ννκαξρηαθέο ή Πεξηθεξεηαθέο ππεξεζίεο, ΤΠΟΗΟ, ΤΠΑΑΣ, ΤΠΠΟ, ΤΠΔΥΩΓΔ, ΓΔΖ, ΟΣΔ θα), θαηαζέηνπλ ηηο ζρεηηθέο εγθξίζεηο, ελζηάζεηο θαη ηξνπνπνηήζεηο πνπ ζα θξίλνπλ απαξαίηεηεο πάλσ ζε πξνηάζεηο ηνπ ΓΠ, νη νπνίεο άπηνληαη ησλ αξκνδηνηήησλ ηνπο. Γίλεηαη ε εληνιή έλαξμεο ηνπ ηειηθνχ Β2 ζηαδίνπ, ην νπνίν έρεη θαη ηε κηθξφηεξε δηάξθεηα θαζψο πεξηιακβάλεη θπξίσο θάπνηεο ηξνπνπνηήζεηο ζηηο πξνηάζεηο ηνπ Β1 ζηαδίνπ. Σν Β2 ζηάδην εγθξίλεηαη απφ ηνλ Γήκν κεηά απφ εηζήγεζε ηεο Δπηβιέπνπζαο Αξρήο Έγθξηζε Σν ΓΠ/ΥΟΟΑΠ έρεη λνκηθή ηζρχ θαη απφ ηε ζηηγκή πνπ εγθξίλεηαη, νη ρξήζεηο γεο πνπ πξνηείλεη είλαη ππνρξεσηηθέο. Ζ έγθξηζε ηνπ ΓΠ/ΥΟΟΑΠ ζχκθσλα κε ηνλ λ.2508/97, γίλεηαη κε απφθαζε ηνπ Γεληθνχ Γξακκαηέα ηεο Πεξηθέξεηαο ζηελ πεξηνρή ηεο νπνίαο βξίζθεηαη ν ΟΣΑ, κεηά απφ γλψκε ηνπ Πεξηθεξεηαθνχ πκβνπιίνπ Υσξνηαμίαο, Οηθηζκνχ θαη Πεξηβάιινληνο. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθή ε ζχγρπζε πνπ επηθξαηεί ζην ζέκα ηεο αξκνδηφηεηαο έγθξηζεο. Σν πνηφο εγθξίλεη ηί, αιιάδεη κάιηζηα ζρεδφλ θάζε ρξφλν κε ηηο ζρεηηθέο αθπξσηηθέο πξάμεηο ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο. Με απφθαζε ηνπ 2005 ην ηδ, κεηά απφ έιεγρν ζθνπηκφηεηαο νξίδεη φηη Γεκνηηθά πκβνχιηα, Ννκάξρεο θαη Γεληθνί Γξακκαηείο Πεξηθεξεηψλ δελ κπνξνχλ θαηά ην χληαγκα λα εθδίδνπλ πξάμεηο πνιενδνκηθνχ ζρεδηαζκνχ, εθηφο αλ πξφθεηηαη γηα πξάμεηο εθαξκνγήο ε εληειψο πεξηνξηζκέλεο ηξνπνπνηήζεηο ζρεδίσλ, παξά κφλν λα πξνηείλνπλ. 39

40 πκκεηνρηθέο Γηαδηθαζίεο Παξά ηελ έκθαζε πνπ δίλεηαη ζε απηέο ηφζν απφ ηνλ λ. 1337/83 (αξ.3 παξ.2) φζν θαη απφ ηνλ 2508/97 (αξ.1 παξ.5), ζηελ πξάμε νη δηαδηθαζίεο ζπκκεηνρήο ηείλνπλ λα πεξηνξίδνληαη ζηνλ ηππηθφ γξαθεηνθξαηηθφ ηνπο ξφιν θαη φρη ζηελ πην νπζηαζηηθή πνιηηηζηηθή θαη πνιηηηθή ηνπο ζεκαζία. Ζ ζπκκεηνρή ησλ ελδηαθεξνκέλσλ εθδειψλεηαη θπξίσο ζηελ δηάξθεηα ησλ πξνζεζκηψλ γηα ηελ ππνβνιή ελζηάζεσλ θαηά ηελ αλάξηεζε ηεο Β θάζεο ηεο κειέηεο. 6. Σν ΓΠ ηνπ Γήκνπ Ξπινθάζηξνπ 6.1. Πεξηγξαθή πεξηνρήο, ηζηνξηθή εμέιημε Έδξα ηνπ Γήκνπ είλαη ε πφιε ηνπ Ξπινθάζηξνπ. Έρεη έθηαζε ζηξέκκαηα θαη πιεζπζκφ (επίζεκα ζηνηρεία ΔΤΔ 2001). Ο Γήκνο Ξπινθάζηξνπ είλαη έλαο απφ ηνπο κεγαιχηεξνπο Γήκνπο ηεο Διιάδαο ζε έθηαζε φπσο πξνέθπςε απφ ηελ ηειεπηαία δηνηθεηηθή αλαδηάξζξσζε κε ην Πξφγξακκα «Ησάλλεο Καπνδίζηξηαο». Υάξηεο 2 40

41 Πεγή: Μειέηε ΓΠ Γ.Ξπινθάζηξνπ (ΑΦάζε) Ο Γ. Ξπινθάζηξνπ καδί κε άιινπο 8 Γήκνπο εληάζζεηαη ζην βφξεην παξάθηην κέησπν ηνπ Ν. Κνξηλζίαο θαη ηεο Πεξηθέξεηαο Πεινπνλλήζνπ. Ζ πεξηνρή ηνπ Γήκνπ Ξπινθάζηξνπ είρε αλέθαζελ αγξνηηθφ ραξαθηήξα 48, κε ηελ ζηαθίδα λα απνηειεί ην θχξην γεσξγηθφ πξντφλ, ην νπνίν θαζφξηδε θαη ηηο ζρέζεηο ηεο πεξηνρήο κε ηνλ έμσ θφζκν (ζήκεξα νη ζεκαληηθφηεξεο θαιιηέξγεηεο είλαη ε θνξηλζηαθή ζηαθίδα θαη ε ζνπιηαλίλα, ηα εζπεξηδνεηδή θαη νη ειηέο). Σν ζεκαληηθφ αλάπηπγκα αθηψλ ππήξμε θαζνξηζηηθφ γηα ηνλ ηξφπν αλάπηπμήο ηεο πεξηνρήο κε απνηέιεζκα ην Ξπιφθαζηξν 49 λα γίλεη έλαο απφ ηνπο 48 χκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο ΔΤΔ, ην 68% ηνπ ζπλφινπ ησλ απαζρνινπκέλσλ ζηελ πεξηνρή ηνπ Γήκνπ απαζρνιείηαη ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα θαη ην 32% απαζρνιείηαη ζηνπο άιινπο ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο. ήκεξα ν πξσηνγελήο ηνκέαο κεηψλεηαη ελψ ν πξσηνγελήο απμάλεηαη πεξίπνπ αληίζηξνθα. 49 Ο νηθηζκφο ηνπ Ξπινθάζηξνπ έρεη αλαπηπρζεί θαηά κήθνο ηεο ΠΔΟ Κνξίλζνπ Παηξψλ θαη εθαηέξσζελ απηήο ζηα ζεκεία φπνπ απηή δελ είλαη παξάθηηα ελψ, ζε θάζε πεξίπησζε, εθηείλεηαη βφξεηα ηεο πθηζηάκελεο 41

42 πξψηνπο ηνπξηζηηθνχο πξννξηζκνχο ηεο Διιάδαο. εκαληηθέο επελδχζεηο ζηνλ ηνπξηζκφ έγηλαλ θπξίσο ζηε δεθαεηία ηνπ 80, νπφηε ππήξμε θαη ζεκαληηθή αχμεζε ηεο παξαζεξηζηηθήο θαηνηθίαο (ηελ επνρή απηή έρνπλ ρηηζηεί ήδε νη πξψηεο πνιπθαηνηθίεο). Σηο επφκελεο δεθαεηίεο ράλεη ηελ εκβέιεηα επηξξνήο ειθπζηηθφηεηαο ζην επξχηεξν ρσξνηαμηθφ ηνπ πιαίζην, σζηφζν ν ίδηνο ραξαθηήξαο θαη ξφινο δηαηεξείηαη κέρξη ζήκεξα 50, κε ηελ γεηηλίαζε κε ηε κεηξνπνιηηηθή πεξηθέξεηα ηεο Αηηηθήο λα απνηειεί ηνλ βαζηθφ αλαπηπμηαθφ άμνλα ηεο πεξηνρήο. Ζ αλνξγάλσηε γεληθά αλάπηπμε ζεκαληηθψλ ηκεκάησλ ηεο παξαιηαθήο δψλεο ηνπ Ννκνχ Κνξηλζίαο θαη θπξίσο θαηά κήθνο Παιαηάο Δζληθήο Οδνχ (ΠΔΟ), ζπλδέεηαη κε ηελ ππνβάζκηζε ηεο θπζηνγλσκίαο ηεο πεξηνρήο θαη ηελ παξαγσγή ελφο γλψξηκνπ ζηνλ Διιεληθφ ρψξν, κίγκαηνο αζηηθνχ θαη αγξνηηθνχ ηνπίνπ κε παξάηαμε ρξήζεσλ α θαη β θαηνηθίαο, γεσξγηθήο γεο, εκπνξίνπ, κεηαπνίεζεο, ηνπξηζκνχ θαη ππεξεζηψλ θαηά κήθνο ηεο παιαηάο εζληθήο νδνχ. Έξγα πνπ ζπλζέηνπλ ην Αλαπηπμηαθφ Πξνθίι ηνπ Γήκνπ θαη έρνπλ δξνκνινγεζεί είλαη ηα εμήο: - Δπέθηαζε θαη εθζπγρξνληζκφο πθηζηάκελεο καξίλαο, αμηνπνίεζε φκνξσλ αθηλήησλ θαη δεκηνπξγία λαπηαζιεηηθνχ θέληξνπ ζην Γήκν Ξπινθάζηξνπ. - Αμηνπνίεζε ηνπ θιεξνδνηήκαηνο «Απνζήθεο Φξαληδή», ην νπνίν ήδε έρεη εξγνιαβία ζε εμέιημε γηα ηελ απνθαηάζηαζε αλαθαίληζε αλάπιαζε ηνπ, κε ζθνπφ ηελ αλάπηπμε δξαζηεξηνηήησλ κε ζπλεδξηαθφ ραξαθηήξα - πνιηηηζκνχ - Αμηνπνίεζε ηεο Παξαρψξεζεο έθηαζεο ζηελ Εήξεηα, κε ζθνπφ ηελ δεκηνπξγία πφινπ έιμεο επηζθεπηψλ θαη δξαζηεξηνηήησλ νξεηλνχ ηνπξηζκνχ ζηελ πεξηνρή ησλ Σξηθάισλ, πνπ απνηειεί ζέξεηξν κεγάιεο εκβέιεηαο θαη ζπγθεληξψλεη πιήζνο επηζθεπηψλ. αληίζηνηρεο ζηδεξνδξνκηθήο γξακκήο ε νπνία απνηειεί θαη ην λφηην φξην πξνο ηελ ελδνρψξα ηνπ ηειεπηαίνπ εγθεθξηκέλνπ ξπκνηνκηθνχ ζρεδίνπ. 50 ηελ παξαιηαθή δψλε ε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε εμαθνινπζεί λα παξνπζηάδεη δπλακηζκφ, κε βάζε θπξίσο ηνλ εγρψξην ηνπξηζκφ, θαη θαηαιακβάλεη ζεκαληηθέο εθηάζεηο ζε ζπλερή γξακκηθή δφκεζε. Ωζηφζν, δελ παξαηεξείηαη ηνπξηζηηθή θίλεζε εθηφο ηεο εγρψξηαο πξνέιεπζεο θαη απηφ έρεη ηελ εμήγεζε ηνπ ζηελ έιιεηςε θιηλψλ θαη γεληθά ηνπξηζηηθψλ ππνδνκψλ ζχκθσλα κε ηηο πξνδηαγξαθέο πνπ επηθξαηνχλ ζε άιιεο πεξηνρέο ηεο ρψξαο. Δπίζεο ε ηνπξηζηηθή δξαζηεξηφηεηα έρεη πιένλ πεξηνξηζζεί ζε επηζθέπηεο κε ηδηφθηεηεο θαηνηθίεο, κε απνηέιεζκα ε δήηεζε θιηλψλ λα κεηψλεηαη ζεκαληηθά. Όκσο ε νξεηλή δψλε (θπξίσο Α.Κ.Μ.Σξίθαια θαη Καξπά) πνπ πεξηιακβάλεη ηα ζέξεηξα νξεηλνχ ηνπξηζκνχ, παξνπζηάδεη αχμεζε ηεο ηνπξηζηηθήο δήηεζεο θαη απνηειεί ηελ θπξηφηεξε ελαιιαθηηθή νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα πξνο ηνλ πξσηνγελή ηνκέα. (Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Γ.Ξπινθάζηξνπ 2008). 42

43 - Αμηνπνίεζε αθηλήηνπ ζηε Γπηηθή Πιεπξά ηνπ ήζα (Κπθινθνξηαθφ Πάξθν) θαη εηδηθφηεξα ηνπ πθηζηάκελνπ ειεχζεξνπ ρψξνπ κε ζθνπφ ηε δεκηνπξγία θνιπκβεηηθήο δεμακελήο, θιεηζηνχ γπκλαζηεξίνπ θα - Δθζπγρξνληζκφο θαη αμηνπνίεζε ηεο Μαξίλαο Ξπινθάζηξνπ, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ δεκηνπξγία Ναπηαζιεηηθνχ Κέληξνπ ζηνλ Κνξηλζηαθφ Κφιπν. - Καηαζθεπή θαη εθκεηάιιεπζε βηνηερληθνχ πάξθνπ (ΒΗΟ.ΠΑ) ζε πεξηνρή φπνπ ζα νξίζεη ην Γεληθφ Πνιενδνκηθφ ρέδην (ΓΠ) ηνπ Γήκνπ Ξπινθάζηξνπ κεηά ηελ νινθιήξσζε ηνπ. Απφ ην 2008, ν Γ.Ξπινθάζηξνπ δηαζέηεη Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα 51. Ο βαζκφο επηθάιπςεο ησλ πεξηερνκέλσλ ηνπ ΔΠ θαη ηνπ ΓΠ είλαη ζεκαληηθφο. ε απηή ηελ πεξίπησζε θαη δεδνκέλνπ ηνπ κεγαιχηεξνπ εχξνπο αληηθεηκέλνπ ηνπ ΔΠ, ην ΓΠ ζα ήηαλ ζθφπηκν λα πεξηνξίδεηαη ζηα πεδία εθείλα πνπ αληαπνθξίλνληαη ζην είδνο θαη ηελ θιίκαθα ηνπ ζρεδηαζκνχ πνπ πξνσζεί Θεζκηθό πιαίζην δόκεζεο ζηελ πεξηνρή ηελ πεξηνρή ηνπ Γήκνπ Ξπινθάζηξνπ κφλν νη νηθηζκνί ηνπ Ξπινθάζηξνπ θαη ηνπ Οηθνδνκηθνχ πλεηαηξηζκνχ Τπαιιήισλ ΓΔΖ δηαζέηνπλ εγθεθξηκέλα ξπκνηνκηθά ζρέδηα. Δηδηθφηεξα, ν νηθηζκφο ηνπ Ξπινθάζηξνπ έρεη εγθεθξηκέλν Ρπκνηνκηθφ ρέδην, κε ην 51 Σν ΔΠ πεξηιακβάλεη ηνπο εμήο βαζηθνχο άμνλεο πξνηεξαηφηεηαο : ΑΞΟΝΑ 1 : Κνηλσληθή Μέξηκλα - Πξνζηαζία Τγείαο, κε έκθαζε ζε δξάζεηο γηα ηελ Σξίηε ειηθία θαη ηελ ελίζρπζε ησλ ππνδνκψλ Τγείαο γηα ην ζχλνιν ησλ Γεκνηηθψλ Γηακεξηζκάησλ, ΑΞΟΝΑ 2 : Πνιηηηζηηθέο δξάζεηο - Παηδεία, κε έκθαζε ζηνλ εθζπγρξνληζκφ ησλ εγθαηαζηάζεσλ πνπ αλήθνπλ ζηνλ Γήκν, θαη ζηελ αμηνπνίεζε ησλ Γεκνηηθψλ Κηηξίσλ γηα ζπλαθείο δξαζηεξηφηεηεο, ΑΞΟΝΑ 3 : Πξνψζεζε Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο - Αλάπηπμε - Απαζρφιεζε, κε έκθαζε ζηελ αμηνπνίεζε ησλ πξντφλησλ ηνπ Πξσηνγελή Σνκέα θαη ζηελ Πξνβνιή - Σνπξηζηηθή Αμηνπνίεζε ηεο πεξηνρήο, ΑΞΟΝΑ 4 : Κάιπςε βαζηθψλ πεξηβαιινληηθψλ ππνδνκψλ κε έκθαζε α. ζηε Γηαρείξηζε Τδάηηλσλ Πφξσλ, β. ζηε πιινγή - Γηάζεζε Λπκάησλ, γ. ζηε Απνθνκηδή - Γηαρείξηζε Απνξξηκκάησλ, δ. ζηελ πξνζηαζία ηνπ Πεξηβάιινληνο, θιπ, ΑΞΟΝΑ 5 : Κάιπςε ινηπψλ ππνδνκψλ, κε έκθαζε ζηελ αζθαιηφζηξσζε δξφκσλ, ζε αλαπιάζεηο, ζε θπθινθνξηαθέο παξεκβάζεηο θαη ζηελ ελίζρπζε ηεο αγξνηηθήο νηθνλνκίαο ηεο επξχηεξεο γεσγξαθηθήο πεξηνρήο, κε ζθνπφ λα αμηνπνηήζνπλ ηα ζπγθξηηηθά ηνπο πιενλεθηήκαηα θαη λα πξνζδψζνπλ αλαπηπμηαθή πξννπηηθή ζηνλ Γήκν θαη ηνπο θαηνίθνπο ηνπ, ΑΞΟΝΑ 6 : Αζιεηηθέο δξάζεηο - Αλάπηπμε αζιεκάησλ, κε έκθαζε ζε δεκηνπξγία ζχγρξνλσλ ππνδνκψλ θαη ζηνλ εθζπγρξνληζκφ πθηζηάκελσλ αζιεηηθψλ ρψξσλ, ζηελ αλέιημε ησλ νκαδηθψλ αζιεκάησλ θαη ζηελ δεκηνπξγία ζπλζεθψλ άζιεζεο γηα ην θνηλφ, ΑΞΟΝΑ 7 : Πνιενδνκηθφο ρεδηαζκφο - Αλαδηάξζξσζε ρεδίσλ Πφιεο - Δπεθηάζεηο Οηθηζκψλ, κε έκθαζε ζην λα δνζνχλ άκεζεο θαη ξεαιηζηηθέο ιχζεηο ζην ζπληνκφηεξν δπλαηφ ρξνληθφ δηάζηεκα, ΑΞΟΝΑ 8 : Γηνηθεηηθή κεηαξξχζκηζε θαη εθζπγρξνληζκφο - Αλαδηάξζξσζε ησλ Γεκνηηθψλ Δπηρεηξήζεσλ, κε έκθαζε ζε αλαπηπμηαθέο δξαζηεξηφηεηεο πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ζπλεξγαζηψλ ζε δεκνηηθφ θαη δηαδεκνηηθφ επίπεδν 43

44 πξψην «Πεξί νξηζκνχ ηνπ ειαρίζηνπ εκβαδνχ θαη ησλ δηαζηάζεσλ ησλ ελ Ξπινθάζηξσ γεπέδσλ» λα ρξνλνινγείηαη ήδε απφ ην 1899 (ΦΔΚ 216Α/1899). Δπίζεο γηα ηνλ νηθηζκφ ηνπ Ξπινθάζηξνπ πθίζηαηαη εγθεθξηκέλν ΓΠ (ΦΔΚ 1042Γ/1987). Ο νηθηζκφο ηνπ Οηθνδνκηθνχ πλεηαηξηζκνχ Τπαιιήισλ ΓΔΖ δηαζέηεη ξπκνηνκηθφ ζρέδην κε ηελ ππ αξ / (ΦΔΚ 246Γ/70) θαη ηελ Π. 899/ απνθάζεηο Ννκάξρε. Σν πξψην ζρέδην ηνπ Οηθηζκνχ Ξπινθάζηξνπ ρξνλνινγείηαη απφ ην 1887 θαη πεξηιακβάλεη κία επξεία πεξηνρή απφ ην ρείκαξξν χζα κέρξη θαη πέξα απφ ηε ζεκεξηλή νδφ Δζληθήο Αληίζηαζεο. Υαξαθηεξηζηηθφ είλαη φηη πεξηιακβαλφηαλ ζην ζρέδην έλα κεγάιν κέξνο ηνπ Πεπθηά. Αξγφηεξα ην ζρέδην ηξνπνπνηήζεθε ζε δηάθνξα ζεκεία ηνπ, ελψ κεηά ην 1922 δεκηνπξγήζεθε ν πξνζθπγηθφο ζπλνηθηζκφο εθηφο ησλ νξίσλ ηνπ ζρεδίνπ, δπηηθά ηνπ χζα. Σν ζρέδην ηξνπνπνηήζεθε ην Ζ πην ζεκαληηθή ηξνπνπνίεζε ηνπ ζρεδίνπ θαη ηαπηφρξνλα επέθηαζή ηνπ έγηλε ην Ζ επέθηαζε αθνξνχζε δπηηθά κελ ηελ πεξηνρή ηεο νδνχ Αξηζηνλαπηψλ θαη ηεο Παιαηάο Δζληθήο Οδνχ, αλαηνιηθά δε ηελ πεξηνρή λφηηα ηνπ Πεπθηά θαη κέρξη ην ζεκεξηλφ Κέληξν Τγείαο. Ωζηφζν ε εθαξκνγή ηνπ εγθεθξηκέλνπ ζρεδίνπ παξνπζίαζε ζνβαξά πξνβιήκαηα πνπ νθείινληαλ ζε θαθή εθαξκνγή ηνπ θαη κε δηάλνημε ησλ πξνβιεπφκελσλ νδψλ ιφγσ ηεο πςειήο αμίαο ηεο γεο (πςειήο παξαγσγηθφηεηαο) κε απνηέιεζκα ε δφκεζε λα έρεη αλαπηπρζεί δηαρξνληθά θαηά κήθνο ησλ ήδε δηακνξθσκέλσλ ηδησηηθψλ ή αγξνηηθψλ δξφκσλ. Ο νηθηζκφο ηνπ Ξπινθάζηξνπ δηαζέηεη εγθεθξηκέλν ΓΠ (ΤΑ 61604/3080/ , ΦΔΚ 61042Γ/87) πνπ εθπνλήζεθε ζχκθσλα κε ηηο δηαηάμεηο ηνπ Ν. 1337/83 (ΦΔΚ 33Α/83). Σν ΓΠ πεξηιακβάλεη πνιενδνκηθή νξγάλσζε ηνπ νηθηζκνχ ηνπ Ξπινθάζηξνπ γηα πιεζπζκηαθφ κέγεζνο θαηνίθσλ πνπ αλαθέξεηαη ζε: επέθηαζε ζρεδίνπ πφιεο ζε ππθλνδνκεκέλεο, αξαηνδνκεκέλεο θαη αδφκεηεο πεξηνρέο, ρξήζεηο γεο, ρσξεηηθφηεηα ΠΔ ζε θαηνίθνπο, ζε γε θαη θνηλσληθέο ππνδνκέο, θαζνξηζκφ δσλψλ νηθνλνκηθψλ θαη ζεζκηθψλ θηλήηξσλ θαη πνιενδνκηθψλ κεραληζκψλ (ΕΔΔ θαη ΕΔΚ ζην δπηηθφ ηκήκα θαη ζην θέληξν ηνπ νηθηζκνχ αληίζηνηρα, Εψλε Κνηλσληθνχ πληειεζηή ΕΚ, δψλε θαλνληζηηθψλ φξσλ δφκεζεο ζην ζχλνιν ηνπ νηθηζκνχ), κέηξα γηα πξνζηαζία πεξηβάιινληνο, πξνηάζεηο έξγσλ (πξνζηαζία θαη αλάδεημε ησλ αθηψλ θαη εηδηθφηεξα ηελ παξάθηηα θχηεπζε ηεο παξαιίαο Αξηζηνλαπηψλ, πξνζηαζία, αλάδεημε θαη δηακφξθσζε πξαζίλνπ ηεο πεξηνρήο ηεο θνίηεο ηνπ ρεηκάξξνπ χζα, ρσξνζέηεζε πεξηνρψλ ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο θαη αλαςπρήο ζε ζπλδπαζκφ κε ηε ρξήζε θαηνηθίαο ζηελ παξαιηαθή δψλε) θαη κειεηψλ δηθηχσλ ππνδνκήο θαζψο θαη έξγα απαξαίηεηα γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο εθαξκνγήο ηνπ. Σν ΓΠ πξνβιέπεη, επίζεο, ηε δεκηνπξγία 3 Πνιενδνκηθψλ Δλνηήησλ 44

45 (Κέληξνπ, Αξηζηνλαπηψλ θαη Αλαηνιηθνχ Ξπινθάζηξνπ Πεπθηά), ελψ ιακβάλεη ππφςε ηνπ παιαηφηεξεο ξπζκίζεηο πνπ αθνξνχλ εγθξίζεηο θαη ηξνπνπνηήζεηο ηνπ απφ ην Ρ ηνπ νηθηζκνχ δηαρξνληθά. ρεδφλ ηίπνηα απφ ηα παξαπάλσ δελ έρεη κέρξη ζήκεξα πξαγκαηνπνηεζεί, κε εμαίξεζε ηελ αλάπιαζε ηεο θνίηεο ηνπ χζα, ε νπνία έγηλε, αιιά φρη κε βάζε ην ΓΠ. πλεπψο, ν θεληξηθφο νηθηζκφο θαη ε επξχηεξε πεξηνρή ηνπ Γ.Ξπινθάζηξνπ θαηά ηελ ηειεπηαία εηθνζαεηία, ζηελ πξάμε εμειίρζεθαλ άλαξρα, ρσξίο ρσξηθφ ζρεδηαζκφ. Οη εηδηθφηεξεο πξνβιέςεηο ηνπ παιαηνχ ΓΠ, ε εθηίκεζε ηεο κέρξη ζήκεξα εθαξκνγήο ηνπο θαζψο θαη ζρεηηθέο πξνηάζεηο ηεο παξνχζαο κειέηεο αλαθέξνληαη ζηνπο πίλαθεο Π , Π.3.2.1, Π.3.4.α, β θαη γ ηεο Β1 Φάζεο ηεο κειέηεο ΓΠ (ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ IV) Πξννπηηθέο - ηόρνη ΓΠ Ζ κειινληηθή εμέιημε ηνπ Γήκνπ θαη ηεο βφξεηαο παξάθηηαο δψλεο ηεο Πεξηθέξεηαο Πεινπνλλήζνπ θαίλεηαη λα ζπλαξηάηαη κε ηνπο ξπζκνχο νινθιήξσζεο ηνπ Δζληθνχ Οδηθνχ δηθηχνπ (Παιαηά Δζληθή Οδφο, Νέα Δζληθή Οδφο, δηεπξσπατθφ ηκήκα ΠΑΘΔ), αιιά θαη ηνπ πξναζηηαθνχ ζηδεξφδξνκνπ (πξνέθηαζε κέρξη ην Ξπιφθαζηξν σο ην 2010). Με δεδνκέλεο ηηο επθαηξίεο πνπ δεκηνπξγνχληαη, ν ξφινο ησλ παξαιηαθψλ νηθηζκψλ ηνπ Γήκνπ επαλαπξνζδηνξίδεηαη σο θχξηα ηνπξηζηηθφο - β θαηνηθίαο θαη ζε ζπζρέηηζε κε άιια θέληξα ηεο ζαιάζζηαο δψλεο ηνπ Κνξηλζηαθνχ θαη ησλ κεηαμχ ηνπο ζρέζεσλ, ελψ ν ξφινο ησλ θέληξσλ ηεο ελδνρψξαο αληηκεησπίδεηαη ζε λνκαξρηαθφ ή θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν θαη εζηηάδεηαη ζηελ αλάπηπμε ήπησλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ αγξνηηθή δξαζηεξηφηεηα. Οη ρσξηθέο πνιενδνκηθέο ξπζκίζεηο πξέπεη λα ιεηηνπξγήζνπλ σο «κνρινί» κε ζπλνιηθφ πιαίζην ρσξηθψλ ξπζκίζεσλ θηλήηξσλ θαη κέηξσλ ππνζηήξημεο ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. Σν πξνηεηλφκελν πξφηππν νηθηζηηθήο αλάπηπμεο έξρεηαη λα εμππεξεηήζεη πέληε βαζηθνχο ζηφρνπο ζε φηη αθνξά ηελ νξγάλσζε θαη ηε ιεηηνπξγία ηνπ Γήκνπ: 1. Λεηηνπξγηθή αλαδηνξγάλσζε θαη εθηφλσζε ησλ πηέζεσλ ζηελ παξάθηηα δψλε ηνπ Γήκνπ. 2. Λεηηνπξγηθή εμεηδίθεπζε θαη ζπκπιεξσκαηηθφηεηα ησλ επηκέξνπο νηθηζηηθψλ ελνηήησλ κέζα ζηα φξηα ηνπ Γήκνπ. 45

46 3. Βέιηηζηε αμηνπνίεζε ησλ επθαηξηψλ πνπ δεκηνπξγεί ε νινθιήξσζε ησλ κεγάισλ κεηαθνξηθψλ αμφλσλ (ΠΑΘΔ, δεχμε Ρίνπ Αληηξξίνπ, πξναζηηαθφο ζηδεξφδξνκνο, Ηνλία Οδφο) αιιά θαη ηνπ επαξρηαθνχ νδηθνχ δηαλνκαξρηαθνχ δηθηχνπ. 4. Γεκηνπξγία νξγαλσκέλσλ δσλψλ κε ππνδνκέο πνπ ζηεξίδνπλ ηηο αληίζηνηρεο δξαζηεξηφηεηεο. 5. Πξνζηαζία θαη αλάδεημε ησλ πξνζηαηεπηέσλ ζηνηρείσλ ηφζν ηνπ θπζηθνχ φζν θαη ηνπ ηζηνξηθνχ πεξηβάιινληνο. Υάξηεο 3 46

47 Πεγή: Μειέηε ΓΠ Γ.Ξπινθάζηξνπ (Α ηάδην) 6.4. Πξνηάζεηο α) Πνιενδνκηθή Οξγάλσζε Πξνηείλεηαη ε πνιενδνκηθή νξγάλσζε ηνπ Γήκνπ ζε 5 ελφηεηεο: Ζ 1 ε ελφηεηα πεξηιακβάλεη ηνπο παξαιηαθνχο νηθηζκνχο θαη εκθαλίδεη εληαία ιεηηνπξγία εζηηαζκέλε ζε δξαζηεξηφηεηεο φπσο ν ηνπξηζκφο θαη ε αλαςπρή, ε παξαζεξηζηηθή θαηνηθία θαη ην εκπφξην παξάιιεια. Σν γεγνλφο απηφ αλαθιάηαη ρσξηθά ζε κηα «εληαία» νηθηζηηθή πεξηνρή κε θέληξν ην Ξπιφθαζηξν θαη κηθξφηεξα γξακκηθά θέληξα θαηά κήθνο ηεο ΠΔΟ ζηνπο ππφινηπνπο νηθηζκνχο. Οη παξαιηαθνί νηθηζκνί ππεξηεξνχλ ζεκαληηθά ησλ ππφινηπσλ νηθηζκψλ ηνπ Γ. Ξπινθάζηξνπ σο πξνο ην κέγεζνο ηφζν ηνπ πιεζπζκνχ φζν θαη ηεο έθηαζήο ηνπο. Ζ 2 ε ελφηεηα πεξηιακβάλεη ηνπο ππφινηπνπο νηθηζκνχο ηεο επξχηεξεο παξαιηαθήο δψλεο, νη νπνίνη αλαιακβάλνπλ κέξνο ησλ πηέζεσλ πνπ αζθνχληαη ζηελ παξαιηαθή δψλε (ηνπξηζκφο θαη θπξίσο β θαηνηθία). Ζ 3 ε ελφηεηα πεξηιακβάλεη ηνπο νξεηλνχο νηθηζκνχο Άλσ, Μέζε θαη Κάησ πλνηθία Σξηθάισλ θαη Καξπά, νη νπνίνη παξνπζηάδνπλ έληνλε ηνπξηζηηθή θίλεζε θαη δήηεζε β θαηνηθίαο. Οη ελφηεηεο 4 θαη 5 πεξηιακβάλνπλ ηνπο ππφινηπνπο νξεηλνχο νηθηζκνχο ηνπ Γήκνπ θαη δηαθνξνπνηνχληαη βάζε ηνπ φηη νη νηθηζκνί ηεο 4 εο ελφηεηαο ζπλαιιάζζνληαη θαη εμππεξεηνχληαη δηνηθεηηθά ηφζν απφ ην Ξπιφθαζηξν φζν θαη απφ ην Κηάην (παξαιηαθφο νηθηζκφο ζηνλ νπνίν βξίζθεηαη ε έδξα ηνπ Γήκνπ πθηψλνο πνπ ζπλνξεχεη αλαηνιηθά κε ηνλ Γ. Ξπινθάζηξνπ) θαη νη νηθηζκνί ηεο 5 εο ελφηεηαο έρνπλ πνιχ κηθξφ κφληκν πιεζπζκφ θαη θαηνηθνχληαη θαηά βάζε ηνπο θαινθαηξηλνχο κήλεο γηα αγξνηηθέο εξγαζίεο. β) Δπεθηάζεηο νηθηζκώλ Απφ ηνλ έιεγρν ρσξεηηθφηεηαο πνπ γίλεηαη κέζσ ζηαζεξφηππσλ, ζπλάγεηαη φηη πξφβιεκα ρσξεηηθφηεηαο εκθαλίδεηαη ζηνπο νηθηζκνχο Ξπιφθαζηξν, Κακάξη, Κάησ Λνπηξφ, Γειεληάηηθα, Άλσ Σξίθαια θαη Κάησ πλνηθία Σξηθάισλ ζχκθσλα κε ηηο πιεζπζκηαθέο 47

48 εθηηκήζεηο γηα ην 2015 «εληφο ηνπ Γ. Ξπινθάζηξνπ ηε κεγαιχηεξε πνζνζηηαία αχμεζε πιεζπζκνχ αλακέλεηαη λα εκθαλίζεη ν νηθηζκφο Κακάξη (27,96%), θαη αθνινπζεί ν νξεηλφο νηθηζκφο ηνπ Ρεζίνπ (23,38%), ν νηθηζκφο ησλ Άλσ Σξηθάισλ (19,34%) θαη ν νηθηζκφο ηεο Κάησ πλνηθίαο Σξηθάισλ (18,28%). Αχμεζε πιεζπζκνχ ζα ζεκεησζεί θαη ζηνπο νηθηζκνχο ηεο Ρίδαο (15,07%) θαη Καξηψηηθσλ Καξπάο (10,23%), πνπ ιφγσ ηεο εγγχηεηάο ηνπο κε ην Ξπιφθαζηξν ζα ζπλερίζνπλ λα απνξξνθνχλ κφληκν πιεζπζκφ. Ζ πφιε ηνπ Ξπινθάζηξνπ παξνπζηάδεη νξηαθή πιεζπζκηαθή αχμεζε (1,26%)». Απφ ηα παξαπάλσ πξνθχπηνπλ νη πξνηάζεηο επέθηαζεο θπξίσο γχξσ απφ ηνλ νηθηζκφ ηνπ Ξπινθάζηξνπ (νη νπνίεο εθηείλνληαη λφηηα ηεο παιηάο ζηδεξνδξνκηθήο γξακκήο φπνπ ζήκεξα είλαη ην φξην ηνπ νηθηζκνχ θαη νξηνζεηνχληαη απφ ηελ ζρεδφλ παξάιιειε λέα ζηδεξνδξνκηθή γξακκή θαη ηελ γξακκή πςειήο ηάζεο ηεο ΓΔΖ. Ζ πεξηνρή πθίζηαηαη ήδε ζεκαληηθέο πηέζεηο απφ εθηφο ζρεδίνπ δφκεζε) αιιά θαη ζηνπο παξαιηαθνχο νηθηζκνχο Μειίζζη, Κακάξη, Κ.Λνπηξφ, θαζψο θαη ζηνπο νξεηλνχο νηθηζκνχο Άλσ, Μεζαίαο, Κάησ ζπλνηθίαο Σξηθάισλ θαη Καξπάο πνπ παξνπζηάδνπλ έληνλε ηνπξηζηηθή θίλεζε θαη ζην Θαιεξφ. Γηα ηνπο πεξηζζφηεξνπο απφ ηνπο ππφινηπνπο νηθηζκνχο, απφ ηελ πξνζέγγηζε ρσξεηηθφηεηαο πξνθχπηνπλ πνιχ δηεπξπκέλα ζεζκνζεηεκέλα κε Απνθάζεηο Ννκάξρε. γ) Εώλεο παξαγσγηθώλ δξαζηεξηνηήησλ θαη εηδηθώλ ρξήζεσλ - Πεξηνρή αλαδήηεζεο ΠΔΡΠΟ λνηηνδπηηθά ηνπ Ξπινθάζηξνπ θπξίσο γηα ηνπξηζηηθή αλάπηπμε. - Εψλε νξγαλσκέλεο αλάπηπμεο κεηαπνηεηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ 52, λφηηα ηεο Νέαο Δζληθήο Οδνχ (ΝΔΟ), κεηαμχ ηεο πεξηνρήο αλαδήηεζεο ΠΔΡΠΟ θαη ηνπ νηθηζκνχ Ξπινθάζηξνπ, κε ζθνπφ λα ππνδερηεί ηηο αληίζηνηρεο επηρεηξήζεηο πνπ αλαπηχζζνληαη δηάζπαξηα θαη ρσξίο ηηο νξγαλσκέλεο ππνδνκέο θαηά κήθνπο ηνπ βαζηθνχ νδηθνχ δηθηχνπ ηεο πεξηνρήο. 52 Ο ηνκέαο απηφο παξνπζηάδεη πεξηνξηζκέλεο δπλαηφηεηεο, νη νπνίεο αθνξνχλ θπξίσο ζηελ επεμεξγαζία ησλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ κηθξήο δπλακηθφηεηαο κνλάδσλ (ζπζθεπαζηήξηα, ειαηνηξηβεία, απνζεθεπηηθνί ρψξνη θαη ςπγεία, κηθξέο βηνηερλίεο, θιπ) θαη δεκηνπξγεί πξνβιήκαηα ξχπαλζεο ηνπ πεξηβάιινληνο, απφ ηελ αιφγηζηε ελαπφζεζε ησλ απνβιήησλ. Ωζηφζν, ν θιάδνο ηεο κεηαπνίεζεο αγξνηηθψλ πξντφλησλ έρεη θπξίσο ηνπηθή ζεκαζία, πνπ δελ ππεξβαίλεη ηα φξηα ηνπ Ννκνχ Κνξηλζίαο. Ζ πεξαηηέξσ αλάπηπμε ησλ πθηζηάκελσλ θιάδσλ ηνπ δεπηεξνγελνχο ηνκέα ηεο νηθνλνκίαο πξέπεη λα γίλεη κε απζηεξνχο πεξηβαιινληηθνχο φξνπο, ψζηε λα είλαη ζπκβαηή κε ηα αλαπηπμηαθά ζρέδηα ηνπ Γήκνπ θαη γηα ην ιφγν απηφ πξνβιέπεηαη εηδηθή δξάζε γηα ηελ δεκηνπξγία ρψξνπ εγθαηάζηαζεο ησλ αλσηέξσ παξαγσγηθψλ κνλάδσλ (Δηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Γ.Ξπινθάζηξνπ). 48

49 - Εψλε νξγαλσκέλεο αλάπηπμεο ηεο θηελνηξνθίαο / πηελνηξνθίαο πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο αλαβάζκηζεο θαη αλάδεημεο ηεο εηθφλαο θαη ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ πεξηνρψλ πνπ εληάζζνληαη ζε εηδηθφ δίθηπν δηαδξνκψλ πεξηήγεζεο. δ) Εώλεο εθαξκνγήο ρσξνηαμηθώλ πνιενδνκηθώλ κεραληζκώλ θαη πξνζηαζίαο πεξηβάιινληνο - Πεξηνρή Δηδηθήο Πξνζηαζίαο (ΠΔΠ 1) - Αξδεπφκελε Γεσξγηθή Γε (ελ δπλάκεη γεσξγηθή γε πςειήο παξαγσγηθφηεηαο) λφηηα ηνπ νηθηζκνχ Ξπινθάζηξνπ - Πεξηνρή Δηδηθήο Πξνζηαζίαο (ΠΔΠ 2) ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ιφθνπ Παλαγίαο: Πεξηιακβάλεη ηελ έθηαζε δπηηθά ηνπ Αξαρσβίηηθνπ ξέκαηνο λφηηα ηνπ νηθηζκνχ Καξηψηηθσλ Κακαξίνπ θαζψο θαη ηνλ πεξίνπην ιφθν ζηελ θνξπθή ηνπ νπνίνπ βξίζθεηαη ν λαφο ηεο Παλαγίαο. Ο ιφθνο εθηφο ησλ νξίσλ ηνπ νηθηζκνχ θαη ην ξέκα κέρξη ην ζεκείν ζπλάληεζεο ηνπ κε ηελ ΠΑΘΔ ραξαθηεξίδνληαη σο πεξηνρή Απνιχηνπ Πξνζηαζίαο. - Οξηνζέηεζε Πεξηνρήο Δηδηθήο Πξνζηαζίαο (ΠΔΠ 3) - Πξνζηαζία δαζηθψλ θαη αλαδαζσηέσλ εθηάζεσλ 53. Απαγνξεχεηαη ε δφκεζε, εθηφο ησλ πθηζηάκελσλ νξίσλ νηθηζκψλ θαη ησλ επεθηάζεσλ ηνπο, φπσο θαζνξίδνληαη ζηελ παξνχζα κειέηε ΓΠ. Δπηηξέπνληαη κφλν θαηαζθεπέο θαη γεληθά έξγα ηερληθήο ππνδνκήο γηα ηελ πξνζηαζία ησλ δαζψλ ζχκθσλα κε ηηο δηαηάμεηο ηεο δαζηθήο λνκνζεζίαο. - Πεξηνρή Δηδηθήο Πξνζηαζίαο (ΠΔΠ 4) - Αξραηνινγηθφο Υψξνο Πειιήλεο - Πεξηνρή Δηδηθήο Πξνζηαζίαο (ΠΔΠ 5) - Γηαδξνκέο Πεξηήγεζεο: Αθνξά ζηελ πεξηνρή πξνζηαζίαο εθαηέξσζελ ησλ δηαδξνκψλ θπζηνιαηξηθνχ ραξαθηήξα πνπ εληνπίδνληαη ζηε λφηηα πιεπξά ηνπ Γήκνπ, εληφο ηεο πεξηνρήο Natura 2000 (Εήξεηα) 54. Πξνβιέπεηαη ε θαηαγξαθή ησλ ζεκαληηθφηεξσλ πεξηεγεηηθψλ θπζηθψλ δηαδξνκψλ, αλάδεημε ησλ πθηζηάκελσλ κνλνπαηηψλ, ιεηηνπξγία επηκέξνπο δξαζηεξηνηήησλ ειεχζεξνπ ρξφλνπ / αλαςπρήο ζε επηιεγκέλεο ζέζεηο κε βάζε ηε κειέηε γηα ην έξγν «Υάξαμε θαη ήκαλζε Πεδνπνξηθψλ θαη Οηθνινγηθψλ 53 Σα δάζε ηνπ Γήκνπ Ξπινθάζηξνπ, θαιχπηνπλ ζηξέκκαηα πεξίπνπ, δειαδή ην 57% ηεο ζπλνιηθήο έθηαζεο ηνπ Γήκνπ. Απφ ηηο παξαπάλσ εθηάζεηο θάεθαλ ζηελ ππξθαγηά ηνπ 2000, δάζε θαη δαζηθέο εθηάζεηο ζηξεκκάησλ πεξίπνπ, δειαδή πνζνζηφ 40%. 54 εκεηψλεηαη φηη ε αμηνπνίεζε ηνπ νξεηλνχ φγθνπ ηεο Εήξεηαο απνηειεί πξσηαξρηθφ αλαπηπμηαθφ ζηφρν εδψ θαη πνιιά ρξφληα, ηφζν ηεο Πεξηθεξεηαθήο Γηνίθεζεο, φζν θαη ηεο Ννκαξρηαθήο Απηνδηνίθεζεο 49

50 Γηαδξνκψλ ζηε Εήξεηα (Μάλλα-Σξίθαια-Καξπά) ηνπ Γήκνπ Ξπινθάζηξνπ» θαη ηελ Δηδηθή Πεξηβαιινληηθή Μειέηε (ΔΠΜ) γηα ηελ πεξηνρή ηνπ δηθηχνπ Natura 2000: Κνξπθέο Όξνπο Κπιιήλε (Εήξεηα) - Υαξάδξα Φιακπνπξίηζα γηα ην έξγν «Γεκηνπξγία Αζιεηηθψλ Υψξσλ Πεξηβαληνιινγηθήο Δλεκέξσζεο ζηε Γαζηθή Θέζε Α Καηαθπγίνπ Εήξεηαο». - Εψλε Διέγρνπ & Πεξηνξηζκνχ Γφκεζεο - ΓΠ 1: Ζ πεξηνρή εθαηέξσζελ ηεο ΠΑΘΔ θαηά κήθνο ηνπ βφξεηνπ κεηψπνπ ηνπ Γήκνπ ε νπνία ήδε πθίζηαηαη νηθηζηηθέο πηέζεηο νπφηε θαη πξνηείλεηαη έιεγρνο ησλ ρξήζεσλ γεο. - Εψλε Διέγρνπ & Πεξηνξηζκνχ Γφκεζεο - ΓΠ 2: Αθνξά επίζεο ζηελ πεξηνρή Natura 2000 GR «Κνξπθέο Όξνπο Κπιιήλε (Εήξεηα) θαη Υαξάδξα Φιακπνπξίηζα» ζπκπεξηιακβαλνκέλεο θαη ηεο επξχηεξεο βνξεηνδπηηθήο πεξηνρήο ηνπ νηθηζκνχ Καξπάο. Γηα ηελ πεξηνρή απηή πνπ θαηαιακβάλεη έλα κεγάιν ηκήκα ηνπ Γήκνπ, εθπνλείηαη απηή ηελ επνρή Δηδηθή Πεξηβαιινληηθή Μειέηε (βι ΠΔΠ 5) πνπ ζα πξνβιέπεη δψλεο πξνζηαζίαο κέζα ζηηο νπνίεο νη ρξήζεηο γεο κπνξνχλ λα έρνπλ κφλν πην πεξηνξηζηηθφ ραξαθηήξα ζε ζρέζε κε ηηο πξνηεηλφκελεο ηεο κειέηεο ΓΠ. ε απηφ ην ζεκείν ηνλίδεηαη φηη ε ΔΠΜ ζα ήηαλ ρξήζηκν λα θαζνξίζεη θαη ην θνξέα δηαρείξηζεο ηεο πεξηνρήο πνπ ζα ζέζεη ζε εθαξκνγή ην ζρέδην πξνζηαζίαο ηεο. ε) Υξήζεηο γεο Γηα ηνλ νηθηζκφ Ξπινθάζηξνπ, νπζηαζηηθά δηαηεξνχληαη νξηζκέλεο απφ απηέο πνπ πξνέβιεπε ην εγθεθξηκέλν ΓΠ (δψλε ηνπξηζκνχ θαη αλαςπρήο) θαη κέρξη ζήκεξα δελ έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί. Πξνηείλεηαη σζηφζν δηεχξπλζε ηνπ πνιενδνκηθνχ θέληξνπ. Οη ρξήζεηο γεο πνπ πεξηιακβάλνπλ νη πξνηεηλφκελεο δψλεο (πνιενδνκηθφ θέληξν, θέληξν γεηηνληάο, δψλε ηνπξηζκνχ θαη αλαςπρήο, γεληθή θαηνηθία) παξνπζηάδνπλ κεγάιεο επηθαιχςεηο κε απνηέιεζκα λα κελ επεξεάδνπλ αηζζεηά ηελ δηακνξθσκέλε θαηάζηαζε. Γηα ηηο δχν λέεο πνιενδνκηθέο ελφηεηεο πνπ δεκηνπξγνχληαη κεηά ηηο πξνηεηλφκελεο επεθηάζεηο ηνπ Γ.Π.. Ξπινθάζηξνπ, Π.Δ. 4 θαη Π.Δ. 5 είλαη απηέο ηεο Ακηγνχο Καηνηθίαο. Πξνηείλεηαη ε αλάπιαζε ηνπ παξαιηαθνχ κεηψπνπ (αηζζεηηθέο βειηηψζεηο φςεσλ θηηξίσλ, θσηηζκφο, δελδξνθπηεχζεηο, ζεκάλζεηο, θιπ.) θαη ρψξνη αζιεηηθψλ εγθαηαζηάζεσλ πνιηηηζκνχ θαη πξαζίλνπ νη νπνίνη απεηθνλίδνληαη ζηνλ ράξηε 5. Γηα ηνπο ππφινηπνπο νηθηζκνχο πξνηείλεηαη ε ρξήζε ηεο γεληθήο θαηνηθίαο κε ιίγεο εμαηξέζεηο. ηηο ΠΔΠ 2 (Πεξηνρή ιφθνπ Παλαγίαο) θαη 3 (δαζηθέο εθηάζεηο) 50

51 απαγνξεχεηαη ε ρξήζε θαηνηθίαο. Γηα ηηο επεθηάζεηο ησλ νηθηζκψλ πξνβιέπεηαη ε ρξήζε ηεο ακηγνχο θαηνηθίαο. ζη) Όξνη δόκεζεο ηνπο νηθηζκνχο Ξπινθάζηξνπ θαη ππαιιήισλ ΓΔΖ δηαηεξνχληαη νη ήδε ηζρχνληεο. ηνπο ηξεηο πξνυθηζηάκελνπο ηνπ 1923 νηθηζκνχο δηαηεξνχληαη νη δηαηάμεηο ηνπ Κψδηθα Πνιενδνκηθήο Ννκνζεζίαο (ΦΔΚ 580Γ/ ) φπσο ίζρπαλ κέρξη ζήκεξα θαη γηα ηνπο ππφινηπνπο νηθηζκνχο νη φξνη δφκεζεο πξνηείλεηαη λα ζπλερίζνπλ λα αθνινπζνχλ ηηο δηαηάμεηο ηνπ Π.Γ. ηεο 24-04/ (ΦΔΚ 181Γ). Οξίδεηαη Γ θαη κέγηζηε ππθλφηεηα θαηνίθσλ γηα ηηο πεξηνρέο επέθηαζεο 55. Γηα ηηο εθηφο ζρεδίνπ πεξηνρέο (κε εμαίξεζε ηηο ΠΟΑΠΓ 56, ΠΔΡΠΟ, ΓΠ1 θαη ΓΠ2 ηζρχεη φηη νξίδεη ζε εζληθφ επίπεδν ην ΠΓ ηεο 24-31/5/1985 (ΦΔΚ 270Γ/85) φπσο ηξνπνπνηήζεθε κε ην Ν (ΦΔΚ 308Α/2003). δ) Γίθηπα αζηηθήο ππνδνκήο, ππνδνκέο αζθάιεηαο πξνζηαζίαο, πνιενδνκηθέο ιεηηνπξγίεο Κξίλεηαη απαξαίηεηε ε δεκηνπξγία ελφο λένπ δξφκνπ πνπ λα νδεγεί απφ ην Αλαηνιηθφ Ξπιφθαζηξν, άξα θαη απφ ηα Γ. Γ. ζηα Αλαηνιηθά ηνπ (πθηά Μειίζζη), ηα νπνία θαη παξνπζηάδνπλ έληνλε ηνπξηζηηθή θίλεζε, ζηνλ ρψξν ηνπ θφκβνπ ηεο ΝΔΟ. Γηα ην ππφινηπν νδηθφ δίθηπν ηνπ νηθηζκνχ Ξπινθάζηξνπ γίλνληαη νξηζκέλεο επηζεκάλζεηο (φπσο ε αλεπάξθεηά ηνπ απέλαληη ζηνπο θφξηνπο πνπ δεκηνπξγεί ε δηέιεπζε απηνθηλήησλ απφ ηελ ΠΔΟ θαη ε ζψξεπζε ησλ εκπνξηθψλ θαη δηνηθεηηθψλ ρξήζεσλ ζην Κέληξν) ρσξίο πξνο ην παξφλ λα έρεη δηαηππσζεί θάπνηα ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε. Σν ίδην ηζρχεη θαη γηα ην ππφινηπν δίθηπν φπνπ επηζεκαίλνληαη αλάγθεο βειηίσζεο πνιιψλ απφ ηνπο δξφκνπο κε γεληθέο πξνηάζεηο φπσο πρ Γεκηνπξγία αλνηρηψλ ρψξσλ ζηάζκεπζεο, Δπηζθεπή, βειηίσζε, αζθαιηφζηξσζε ησλ δξφκσλ εληφο ηνπ νηθηζκνχ θα. Γηα ηα δίθηπα χδξεπζεο απνρέηεπζεο γίλεηαη κία πεξηγξαθή ηεο ππάξρνπζαο θαηάζηαζεο ειιείςεηο πξνβιήκαηα θνθ. 55 Γηα ηηο πξνηεηλφκελεο πξνο πνιενδφκεζε πεξηνρέο επέθηαζεο ηνπ Ρ.. Ξπινθάζηξνπ, νη νπνίεο απνηεινχλ θαη ηηο λέεο Πνιενδνκηθέο Δλφηεηεο Π.Δ. 4 (λνηηναλαηνιηθή επέθηαζε) θαη Π.Δ. 5 (λνηηνδπηηθή επέθηαζε), νξίδεηαη κέζνο ζπληειεζηήο δφκεζεο 0,6 θαη κέζε ππθλφηεηα 66 θάηνηθνη αλά εθηάξην. 56 ΠΟΑΠΓ: Πεξηνρέο Οξγαλσκέλεο Αλάπηπμεο Παξαγσγηθψλ Γξαζηεξηνηήησλ 51

52 Δπίζεο θαηαγξάθνληαη νη ήδε ππάξρνπζεο ππνδνκέο αζθάιεηαο - πξνζηαζίαο ηνπ νηθηζκνχ Ξπινθάζηξνπ θαη επηζεκαίλνληαη ηα απαξαίηεηα κέηξα πνπ δηαζθαιίδνπλ ηελ πξνζηαζία ηνπ φπσο θαη ησλ άιισλ νηθηζκψλ θχξηα ζηηο πεξηπηψζεηο ζεηζκψλ, πιεκκχξσλ, ππξθαγηψλ θιπ φπσο πρ νξηνζέηεζε πδξνξεκκάησλ, πξφβιεςε ρψξνπ ζπγθέληξσζεο θνηλνχ θα. Γηα ηηο δηάθνξεο πνιενδνκηθέο ιεηηνπξγίεο φπσο δηνίθεζε, εθπαίδεπζε, αζιεηηζκφο θιπ, πξνηείλνληαη αλά νηθηζκφ νη απαηηνχκελνη ρψξνη πνπ πξνέθπςαλ απφ ηα ζρεηηθά ζηαζεξφηππα πνπ εγθξίλνληαη κε Τπνπξγηθή Απφθαζε (αλάινγα κε ηνλ πιεζπζκφ, ην κέγεζνο, ηε θπζηνγλσκία θάζε ηνπ νηθηζκνχ θα). Υάξηεο 4 52

53 Υάξηεο 5 53

54 Υάξηεο 6 54

55 Πεγή (ράξηεο 4,5,6): Μειέηε ΓΠ Γ.Ξπινθάζηξνπ (Β1 Φάζε) 6.5. Απαηηνύκελεο κειέηεο Δηδηθέο κειέηεο γηα ηελ αλάπηπμε ησλ Εσλψλ Οξγαλσκέλεο Αλάπηπμεο Παξαγσγηθψλ Γξαζηεξηνηήησλ (Εψλεο Η & ΗΗ) ηεο παξαγσγηθήο δψλεο κεηαπνηεηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, αλάινγα κε ηνπο πνιενδνκηθνχο κεραληζκνχο φπνπ ζα πξνζδηνξίδνληαη νη θαηεγνξίεο παξαγσγηθψλ ή επηρεηξεκαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ θαη νη εηδηθφηεξνη φξνη θαη ηα κέηξα πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο. Μειέηεο αλαζεψξεζεο ηεο νξηνζέηεζεο ηεο αηγηαιίηηδαο δψλεο (νηθηζηηθή αλάπηπμε). Μειέηεο πνιενδφκεζεο γηα ηηο πξνηεηλφκελεο δχν λέεο Πνιενδνκηθέο Δλφηεηεο ΠΔ 4 θαη ΠΔ 5 ηεο πφιεο ηεο Ξπινθάζηξνπ θαη ηηο επεθηάζεηο θαη ηα κε δνκεκέλα ηκήκαηα νηθηζκψλ γηα ηνπο νπνίνπο πξνηείλεηαη επέθηαζε. Μειέηε νξηνζέηεζεο ησλ ξεκάησλ εληφο ησλ νηθηζηηθψλ ππνδνρέσλ. Δηδηθέο κειέηεο γηα ηηο Εψλεο Δηδηθήο Δλίζρπζεο θαηά κήθνο ησλ εηδηθψλ δηαδξνκψλ εληφο ησλ νξίσλ ησλ νηθηζκψλ. 55

56 Μειέηε αλάπιαζεο παξαιηαθνχ κεηψπνπ ζηελ πφιε ηνπ Ξπινθάζηξνπ θαη ηνπο ινηπνχο παξάθηηνπο νηθηζκνχο ηνπ Γήκνπ (πθηά, Μειίζζη, Κακάξη, Κ. Λνπηξφ, Κ. Πηηζά). Δηδηθή Πεξηβαιινληηθή Μειέηε (ΔΠΜ) ηεο Εήξεηαο ε νπνία ήδε εθπνλείηαη Γηαδηθαζία Ζ ππνβνιή ηνπ Α ηαδίνπ ηεο κειέηεο ΓΠ Γ.Ξπινθάζηξνπ έγηλε ζηηο 29/9/2005. Ζ πξνβιεπφκελε αλνηρηή δεκφζηα ζπδήηεζε έγηλε έλαλ ρξφλν αξγφηεξα, ζηηο 10/9/06, ιφγσ θαζπζηεξήζεσλ ζηελ πιεξσκή ηνπ γξαθείνπ κειεηψλ απφ ηνλ Γήκν. Σν Β1 ηάδην ππνβιήζεθε ζηηο 15/12/2007 θαη αληίζηνηρα, ε παξνπζίαζε θαη αλνηρηή δεκφζηα ζπδήηεζε έγηλε 7 κήλεο αξγφηεξα, ζηηο 23/7/2008. Καηά ηνλ ρξφλν εθπφλεζεο ηεο εξγαζίαο δελ είρε αξρίζεη ην ηειηθφ ζηάδην ηεο κειέηεο. Δπί ησλ πξνηάζεσλ ηνπ ζρεδίνπ είραλ θαηαηεζεί απφςεηο απφ εθπξφζσπνπο Γεκνηηθψλ Γηακεξηζκάησλ θαζψο θαη νξηζκέλα αηηήκαηα ηδησηψλ πνπ αθνξνχζαλ ζην ζχλνιφ ηνπο επεθηάζεηο νηθηζκψλ. Οη απφςεηο απηέο δελ θξίλεηαη ζθφπηκν λα παξνπζηαζηνχλ εδψ, θαζψο είλαη θαλεξφ φηη νη επεθηάζεηο πνπ πξνηείλεη ην Β1 ζηάδην ηνπ ΓΠ θαιχπηνπλ κε ην παξαπάλσ ηηο ππάξρνπζεο θαη κειινληηθέο αλάγθεο. Καηά ηα άιια, θαλέλαο επίζεκνο θνξέαο δελ είρε αθφκα θαηαζέζεη ηηο απφςεηο ηνπ Απόςεηο Ζ κνλαδηθή ηεθκεξησκέλε άπνςε πνπ έρεη γίλεη γλσζηή κέρξη ζηηγκήο, είλαη απηή ηνπ ζρήκαηνο «Πξφηαζε Γεκνηψλ Ξπινθάζηξνπ - Αξκνληθή Αλάπηπμε». ην άξζξν κε ηίηιν «Δλζηάζεηο θαη πξνηάζεηο γηα ην ΓΠ ηνπ Γήκνπ Ξπινθάζηξνπ» 58 πξνηείλνληαη ηα εμήο: - Γηα λα αλαθνπεί ε δφκεζε πνιπθαηνηθηψλ πνπ ππνβαζκίδεη ηδηαίηεξα ηελ αηζζεηηθή νξηζκέλσλ νηθηζκψλ, εθηφο απφ ηνλ ζπληειεζηή δφκεζεο πνπ νξίδεη ε κειέηε, λα θαζνξηζηεί επηηξεπφκελνο αξηζκφο δχν ην πνιχ νξφθσλ γηα ηηο πεξηνρέο 57 Ζ ΔΠΜ γηα ην φξνο Εήξεηα θαη ηε ραξάδξα Φιακπνπξίηζα, πεξηιακβάλεη: - Καζνξηζκφ εηδηθψλ δσλψλ θαη κέηξσλ πξνζηαζίαο ηεο πεξηνρήο. - Οινθιεξσκέλε θαη απνηειεζκαηηθή πξνζηαζία, δηαρείξηζε θαη βηψζηκε αλάπηπμε ηεο πεξηνρήο. - Βειηίσζε θαη αλάδεημε ησλ ηδηαίηεξσλ θπζηθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο πεξηνρήο. - Δλίζρπζε θαη αλάδεημε ησλ ζπγθξηηηθψλ πιενλεθηεκάησλ ηεο πεξηνρήο, πξνψζεζε ηνπ νηθνηνπξηνηηθνχ κνληέινπ αλάπηπμεο. Ζ κειέηε ρξεκαηνδνηείηαη απφ ην πξφγξακκα "Θεζέαο" σο δηαδεκνηηθή δξάζε, έρεη σο αληηθεηκεληθφ ζηφρν ηε δηαζθάιηζε ηεο πεξηνρήο απφ νπνηνπδήπνηε είδνπο παξέκβαζε θαη επηδηψθεηαη ε έληαμε ηεο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρήο ζηνλ αλαπηπμηαθφ θαη ρσξνηαμηθφ ζρεδηαζκφ ηνπ Γήκνπ. 58 Γεκνζηεχζεθε ζην πεξηνδηθφ «Αξκνλίζηαο» θαη αλαξηήζεθε ζηελ ηζηνζειίδα 56

57 ησλ επεθηάζεσλ θαη κείσζε ηνπ Γ ζηηο πεξηνρέο ηνπ πθηζηάκελνπ ξπκνηνκηθνχ ζρεδίνπ ηνπ νηθηζκνχ ηνπ Ξπινθάζηξνπ. - Λφγσ θαη ηεο θαηαζηξνθήο πεξηαζηηθψλ δαζηθψλ εθηάζεσλ απφ ππξθαγηέο, πξνηείλεηαη ε δεκηνπξγία δσλψλ πεξηαζηηθνχ πξαζίλνπ ζηηο πεξηνρέο Μαχξα θαη Καξπψηηθα θαη ε άκεζε θήξπμή ηνπο σο αλαδαζσηέσλ. Ζ πξφηαζε δεκηνπξγίαο ΠΔΡΠΟ ζηα Μαχξα ε νπνπδήπνηε αιινχ ζεσξείηαη επηδήκηα αιιά θαη πεξηηηή, εθφζνλ δελ ππάξρεη ζρεηηθφ αίηεκα απφ ηδηψηε. - Ωο πξνο ην αζηηθφ πξάζηλν πξνηείλεηαη ε πξφβιεςε πεξηζζφηεξσλ ρψξσλ ακηγνχο πξαζίλνπ θαη φρη κηθηήο (καδί κε αζιεηηθέο εγθαηαζηάζεηο θα) ρξήζεο φπσο νξίδεη ε κειέηε. - Ζ πξνηεηλφκελε δεκηνπξγία ΠΟΑΠΓ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ δεπηεξνγελνχο ηνκέα λα θηινμελεί κφλν δξαζηεξηφηεηεο ρακειήο φριεζεο θαη φρη ρακειήο θαη κέζεο φριεζεο φπσο νξίδεη ε κειέηε. Δπίζεο λα θαηαιακβάλεη κφλν 200 ζηξέκκαηα θαζψο ή έθηαζε ησλ 400 ζηξεκκάησλ θξίλεηαη φηη είλαη ππεξβνιηθά κεγάιε. Λφγσ ηεο θαηεχζπλζεο πνπ δίλεηαη απφ ην ΠΠΥΑΑ Πεινπνλλήζνπ γηα δεκηνπξγία βηνκεραληθψλ πεξηνρψλ ζηελ πεξηνρή απφ Κφξηλζν έσο Ξπιφθαζηξν, εθθξάδεηαη ν θφβνο φηη ε ππφ ζεζκνζέηεζε ΠΟΑΠΓ γίλεηαη γηα λα ππνδερηεί βηνκεραλίεο απφ αιινχ. Ζ ππφ ζεζκνζέηεζε πεξηνρή βξίζθεηαη ζε ζεκείν απνιχησο θαηάιιειν γηα βηνκεραλίεο κεγαιχηεξνπ κεγέζνπο, κε απμεκέλεο αλάγθεο κεηαθνξψλ, θαη κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη σο ππνδνρέαο βηνκεραληψλ πνπ, φπσο πξνβιέπεη ην ΠΠΥΑΑ Πεινπνλλήζνπ, πξέπεη λα κεηαθηλεζνχλ απφ πεξηνρέο ηδηαίηεξα επηβαξπκέλεο (πρ. Άγηνη Θεφδσξνη). - Ωο πξνο ηα νξεηλά ρσξηά επηθξίλεηαη ν δηαρσξηζκφο ηνπο ζε θαζαξά αγξνηηθά, αθαηνίθεηα, επνρηαθνχ πιεζπζκνχ απφ ηε κία κεξηά θαη ηνπξηζηηθά απφ ηελ άιιε θαη πξνηείλεηαη ε δηαζπνξά ηνπ ηνπξηζκνχ απφ ηα ήδε «αλεπηπγκέλα» Σξίθαια, ζηα ππφινηπα ΓΓ κε ηελ ιήςε θαηάιιεισλ κέηξσλ φπσο: α) Γηαπιάηπλζε ησλ δχν θχξησλ «θάζεησλ» νδηθψλ αμφλσλ θαη δεκηνπξγία ή βειηίσζε ησλ κεηαμχ ηνπο νξηδφληησλ ζπλδέζεσλ. β) Δπεθηάζεηο ζε φια ηα νξεηλά ρσξηά θαη κείσζε ηεο επέθηαζεο ησλ Σξηθάισλ έηζη ψζηε λα απνθεληξσζεί ην ελδηαθέξνλ γηα εμνρηθή θαηνηθία ζε φια ηα νξεηλά ρσξηά. ε απηφ κπνξεί λα ζπκβάιιεη ε ηξνπνπνίεζε βειηίσζε ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ, έηζη ψζηε λα ππάξρεη εχθνιε πξφζβαζε θαη ζηνπο άιινπο ελδηαθέξνληεο νξεηλνχο νηθηζκνχο. 57

58 - Γηα ηα παξαιηαθά ρσξηά θαη ηελ επξχηεξε παξαιηαθή δψλε θξίλεηαη φηη νη πξνηεηλφκελεο απφ ηε κειέηε επεθηάζεηο ππαγνξεχνληαη απφ ζπγθεθξηκέλεο θαηεγνξίεο επαγγεικαηηψλ (θαηαζθεπαζηέο κεζίηεο). Πξνηείλεηαη ε ηζφξξνπε θαηαλνκή κηθξνχ κεγέζνπο επεθηάζεσλ ζε φια ηα παξαιηαθά ρσξηά θαη ε ππαγσγή ησλ νηθηζκψλ πξν ηνπ 1923 (Κάησ Πηηζά, Κακάξη θαη Κάησ Λνπηξφ) ζην ίδην θαζεζηψο νηθνδφκεζεο κε ηα ππφινηπα ρσξηά. Απφςεηο πνιηηψλ ζην armoniki.blogspot.com ππνζηεξίδνπλ ηα εμήο: - Ζ ζεκαζία ηεο ζεζκνζέηεζεο ηεο ΠΔΠ 5 «Αξραηνινγηθφο ρψξνο Πειιήλεο» πνπ πξνηείλεη ε κειέηε είλαη κεγάιε, ιφγσ ηεο ήδε ζεκαληηθήο ππνβάζκηζεο ηεο πεξηνρήο θαη ηεο ελδερφκελεο κειινληηθήο επηδείλσζεο ηεο θαηάζηαζεο. Δθθξάδνληαη θφβνη κε πξαγκαηνπνίεζήο ηεο ιφγσ αληηδξάζεσλ ηδηνθηεηψλ ηεο πεξηνρήο. - Σν ΓΠ δελ πεξηιακβάλεη πξφηαζε γηα πεδνδξφκεζε ηεο νδνχ Σζαιδάξε πνπ είλαη ν θχξηνο εκπνξηθφο δξφκνο ηεο πφιεο θαη ζα έδηλε αλάπηπμε ζην εκπνξηθφ ζθέινο (θάηη αλάινγν έρεη πξαγκαηνπνηεζεί κε επηηπρία ζηνλ Γ.ηθπψλνο). Κάηη ηέηνην, φπσο ππνζηεξίδεηαη, ζα έπξεπε λα ζπλδπαζηεί κε ηελ πεδνδξφκεζε ηνπ παξαιηαθνχ, κε ηελ δπλαηφηεηα αιιαγψλ ρξήζεο ηνλ ρεηκψλα ψζηε λα απμάλνληαη νη ζέζεηο ζηάζκεπζεο. - Ζ δηαδηθαζία δηαβνχιεπζεο ήηαλ αλεπαξθήο: Σν γεγνλφο ηεο αλνηρηήο παξνπζίαζεο ζπδήηεζεο ηνπ ΓΠ, πξνβιήζεθε ειάρηζηα ζηνλ Γήκν, ε ζπδήηεζε πεξηνξίζηεθε θπξίσο ζε ζέκαηα επεθηάζεσλ, ελψ ε πξνζεζκία ησλ 20 εκεξψλ γηα ηελ θαηάζεζε απφςεσλ ζην Γεκαξρείν ζεσξήζεθε αδηθαηνιφγεηα κηθξή. 7. πκπεξάζκαηα Πεξηνρή κειέηεο Σν Πεξηθεξεηαθφ Πιαίζην Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ θαη Αεηθφξνπ Αλάπηπμεο ηεο Πεξηθέξεηαο Πεινπνλλήζνπ (ΦΔΚ 1485 Β/ ) εληάζζεη ηνλ Γ.Ξπινθάζηξνπ ζε κία ρσξηθή ελφηεηα - αγξνηηθή ελδνρψξα ηεο αζηηθήο γξακκηθήο αλάπηπμεο ηεο βφξεηαο Κνξηλζίαο καδί κε ηνπο Γήκνπο Κνξηλζίσλ, Αγίσλ Θενδψξσλ, Λνπηξαθίνπ-Πεξαρψξαο, Άζζνπ-Λεραίνπ, Βφραο, Βέινπ, πθησλίαο θαη Δπξσζηίλεο. Οη πεξηνρέο ηεο ελφηεηαο 58

59 απηήο ραξαθηεξίδνληαη σο αγξνηηθέο πεξηαζηηθέο, πιεζπζκηαθά θαιχπηνπλ ην 83% ηνπ Ννκνχ Κνξηλζίαο (ΔΤΔ 2001) θαη παξνπζηάδνπλ δηάξζξσζε απαζρφιεζεο κε θπξηαξρία ηνπ ηξηηνγελή (47%), θαη κηθξφηεξεο αλαινγίεο απαζρνινπκέλσλ ζηνλ πξσηνγελή θαη δεπηεξνγελή ηνκέα (27% θαη 21% αληίζηνηρα ΔΤΔ 2001). Σν λέν ΓΠ ηνπ Γήκνπ Ξπινθάζηξνπ θαιχπηεη φπσο πξνβιέπεη ν λ.2508/97, φιε ηελ πεξηνρή εληφο ησλ νξίσλ ηνπ ΟΣΑ φπσο απηά δηακνξθψζεθαλ ζχκθσλα κε ηνλ λφκν «Καπνδίζηξηα». ρέδηα πφιεο ζηελ ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή έρνπλ εθπνλεζεί κφλν γηα ηνλ νηθηζκφ ηνπ Ξπινθάζηξνπ θαη ηνλ νηθνδνκηθφ ζπλεηαηξηζκφ ΓΔΖ, σζηφζν ην παξφλ δηαθέξεη ζεκαληηθά ηφζν σο πξνο ηελ ρσξηθή έθηαζε πνπ θαηαιακβάλεη, φζν θαη σο πξνο ην πεξηερφκελφ ηνπ. Σν ζρέδην εμεηάδεη ηελ πεξηνρή κειέηεο σο εληαία γεσγξαθηθή ελφηεηα, ε νπνία πεξηιακβάλεη 5 γεσγξαθηθέο ελφηεηεο, ρσξηζκέλεο βάζε θνηλψλ θνηλσληθννηθνλνκηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ νηθηζκψλ πνπ ηηο ζπλζέηνπλ θαη ιεηηνπξγηθψλ ζρέζεσλ κεηαμχ ηνπο. Μία νκαδνπνίεζε πεξηνρψλ βαζηζκέλε πεξηζζφηεξν ζε θνηλά θνηλσληθννηθνλνκηθά ραξαθηεξηζηηθά θαη ιηγφηεξν ζηελ ππάξρνπζα Γηνηθεηηθή θαηάηκεζε ζα είρε σο εμήο: ηελ πξάμε, εηδνπνηφο δηαθνξά ππάξρεη κεηαμχ παξαιίαο θαη ελδνρψξαο. Οη παξαιηαθνί νηθηζκνί έρνπλ παξφκνηα ραξαθηεξηζηηθά θαη ε ιεηηνπξγηθή δηαζχλδεζε κεηαμχ ηνπο είλαη άκεζε εθφζνλ ζήκεξα ζπλζέηνπλ πιένλ έλα ζπλερέο θαηά κήθνο ηεο ΠΔΟ. Σν εληαίν απηφ αλάπηπγκα έρεη θνηλά ραξαθηεξηζηηθά ζε φιε ηελ αθηνγξακκή ησλ φκνξσλ Γήκσλ πθηψλνο, Ξπινθάζηξνπ θαη Δπξσζηίλεο, γεγνλφο πνπ νθείιεηαη θπξίσο ζηελ παξάιιειε θαη θνληηλή ζηελ παξαιία ράξαμε ηεο ΠΔΟ θαη ζην αλάγιπθν ηεο πεξηνρήο (ζηελή ισξίδα πεδηλήο θαιιηεξγήζηκεο γεο κεηαμχ παξαιίαο θαη ιφθσλ). Οκνηφηεηεο παξνπζηάδεη αληίζηνηρα θαη ε δνκή ηεο νηθνλνκίαο ησλ ελ ιφγσ νηθηζκψλ. Οη αιιαγέο ζηε δηάηαμε ησλ παξαιηαθψλ νηθηζκψλ γίλνληαη θαλεξέο ηφζν ζηελ αλαηνιηθή πεδηλή πεξηνρή κεηαμχ Κνξίλζνπ θαη Κηάηνπ φζν θαη ζηηο δηαθνξεηηθήο κνξθνινγίαο αθηέο ηεο Αραταο. πκπεξαζκαηηθά, έλα κεγάιν κέξνο ησλ βνξεηναλαηνιηθψλ αθηψλ ηεο Πεινπνλλήζνπ είλαη ζθφπηκν λα εμεηάδεηαη εληαία θαη ηα επηκέξνπο ΓΠ ζα πξέπεη λα είλαη ελαξκνληζκέλα σο πξνο ηνπο ζηφρνπο θαη ηηο πξνηάζεηο ηνπο. Δπίζεο, σο κία κεγάιε ελφηεηα ζα κπνξνχζαλ λα εηδσζνχλ νη νηθηζκνί ηεο ελδνρψξαο ηνπ Ν.Κνξηλζίαο κε ηελ πξννπηηθή λα εληζρπζνχλ νη νξηδφληηεο ζπλδέζεηο κεηαμχ ηνπο έηζη ψζηε λα κεηξηαζηεί ην θαηλφκελν ηεο έληνλα θάζεηεο εμάξηεζεο απφ ηα παξαιηαθά θέληξα. Ζ έληνλε απηή ζρέζε βαίλεη κεηνχκελε, φζν απμάλεηαη ε απφζηαζε απφ ηα παξάιηα. Σαπηφρξνλα, εληείλεηαη θαη ν νξεηλφο ραξαθηήξαο ησλ νηθηζκψλ κε θάπνηεο αιιαγέο ζηε δηάξζξσζε ησλ θαιιηεξγεηψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ ηνπνγξαθία (νξνπέδην 59

60 Νεκέαο, ιίκλεο ηπκθαιίαο θαη Φελενχ), ην έδαθνο θαη ην πςφκεηξν. Ωζηφζν, ν αγξνηηθφο ραξαθηήξαο, ε δηάξζξσζε ηεο παξαγσγήο (πςειή θαηάηκεζε γεσξγηθήο γεο, θχξηα πξντφληα ε θνξηλζηαθή ζηαθίδα, ε ζνπιηαλίλα θαη νη ειηέο), ε θπζηνγλσκία ησλ κηθξψλ νηθηζκψλ, παξακέλνπλ θπξίαξρα θνηλά ραξαθηεξηζηηθά ζην ζχλνιν ηεο ελδνρψξαο ηνπ Ννκνχ. Μία πεξηζζφηεξν εληαία ζεψξεζε ηεο πεξηνρήο ζα κπνξνχζε λα βειηηψζεη θαηά πνιχ ηα απνηειέζκαηα ηνπ ζρεδηαζκνχ. Ο έληνλα δηαθνξεηηθφο ραξαθηήξαο παξαιίαο θαη ελδνρψξαο έρεη ήδε εληνπηζηεί. Θα πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη ε επξχηεξε παξάθηηα δψλε ηεο πεξηνρήο κειέηεο εληάζζεηαη ζηελ «Δηδηθή Υσξνηαμηθή Μειέηε ησλ Παξάθηησλ Πεξηνρψλ Κνξηλζηαθνχ Κφιπνπ ζηα Πιαίζηα ηνπ Κνηλνηηθνχ Πξνγξάκκαηνο ENVIREG» ηνπ ΤΠΔΥΩΓΔ. Ζ ΔΥΜ θαιχπηεη κία επξεία παξάθηηα δψλε ηνπ Γήκνπ ζε βάζνο 5 ρικ. πεξίπνπ γηα ηελ νπνία θαη πξνηείλεη Εψλε Οηθηζηηθνχ Διέγρνπ (ΕΟΔ) κε ζπγθεθξηκέλεο ρξήζεηο γεο θαη φξνπο δφκεζεο. Άιισζηε, ε αλαγθαηφηεηα γηα εληαία εμέηαζε ηεο νξεηλήο ελδνρψξαο ηνπ Ν,Κνξηλζίαο αλαθέξεηαη ζην ΓΠ Πεινπνλλήζνπ. ύλδεζε κε ηνλ πεξηθεξεηαθό ζρεδηαζκό Τπάξρνπλ ζήκεξα ρσξνηαμηθέο θαηεπζχλζεηο γηα ηελ αλάπηπμε ηεο πεξηνρήο απφ ην εγθεθξηκέλν Πεξηθεξεηαθφ Πιαίζην Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ. Οη ρσξνηαμηθέο θαηεπζχλζεηο απφ ην ΠΠΥΑΑ Πεινπνλλήζνπ αθνξνχλ θαηά θαλφλα ηνλ Ννκφ Κνξηλζίαο ή ηελ πεξηνρή ηεο Κνξίλζνπ. Δηδηθή αλαθνξά ζηνλ Γήκν Ξπινθάζηξνπ γίλεηαη ζην ζεκείν φπνπ ην Ξπιφθαζηξν ραξαθηεξίδεηαη σο νηθηζκφο 3 νπ επηπέδνπ, δειαδή έδξα ΟΣΑ. ε θάζε πεξίπησζε δελ δίλνληαη ζαθείο θαηεπζχλζεηο γηα ην ζρεδηαζκφ ηνπ ΓΠ κε απνηέιεζκα λα κελ ππάξρεη νπζηαζηηθή θαζνδήγεζε. Αλαπηπμηαθό όξακα Γεληθά πηνζεηνχληαη νη θαηεπζχλζεηο ηνπ ΠΠΥΑΑ γηα ηελ επξχηεξε πεξηνρή. ηνπο παξαιηαθνχο νηθηζκνχο πξνηείλεηαη ε αμηνπνίεζε ηεο κηθξήο απφζηαζεο απφ ηελ Αζήλα (θαη ε απμεκέλε δήηεζε γηα β θαηνηθία, ππνδνκέο θαη ππεξεζίεο ηνπξηζκνχ πνπ απηή ζπλεπάγεηαη) ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ εμέιημε ησλ λέσλ νδηθψλ θαη ζπγθνηλσληαθψλ έξγσλ, ε δηαηήξεζε θαη αλάδεημε ηεο θπζηνγλσκίαο ηεο πεξηνρήο θαη ε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο ζε ζπλδπαζκφ κε ηε ζσζηή δηαρείξηζε ησλ πηέζεσλ γηα νηθνδφκεζε. Γηα ηνπο νξεηλνχο νηθηζκνχο πξνηείλεηαη ε νξηδφληηα δηθηχσζε κεηαμχ ηνπο θαη ε ελίζρπζε δξαζηεξηνηήησλ αγξνηνπξηζκνχ θαη ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ πξνψζεζε ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο θαη ησλ πξντφλησλ πνηφηεηαο. Ζ αλαπηπμηαθή πνξεία 60

61 ηεο πεξηνρήο ζσζηά εληάζζεηαη θαη ζεσξείηαη αιιειέλδεηε κε απηή ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο ηνπ Ννκνχ Κνξηλζίαο. ηελ νπζία επηζεκαίλνληαη ν θαλεξέο κέρξη ζήκεξα ζπληζηψζεο αλάπηπμεο ηεο πεξηνρήο θαη δίλεηαη έκθαζε ζηελ αλάγθε γηα νξζνινγηθή θαη πξνγξακκαηηζκέλε ζην εμήο αμηνπνίεζή ηνπο, ρσξίο λα πξνβάιιεηαη θάπνηα ηδηαηηεξφηεηα ηεο πεξηνρήο ζε ζρέζε κε ηνπο γεηηνληθνχο δήκνπο. Σν γεγνλφο απηφ νθείιεηαη ζηελ εμάξηεζε φιεο ηεο παξαιηαθήο δψλεο απφ ηελ Αζήλα, ζηνλ νκνηνγελή αιιά θαη απξνγξακκάηηζην ηξφπν αλάπηπμεο πνπ νδήγεζε ζε ζεκαληηθή αιινίσζε ηεο θπζηνγλσκίαο ησλ νηθηζκψλ ηεο. Δπίζεο νθείιεηαη ζηηο «ραιαξέο» ζρέζεηο θαη ζηελ εηεξνγέλεηα κεηαμχ παξαιηαθψλ θαη νξεηλψλ νηθηζκψλ πνπ πεξηιακβάλνληαη ζηα δηνηθεηηθά φξηα ηνπ Γήκνπ. Σα παξαπάλσ έρνπλ ζαλ απνηέιεζκα ηελ αδπλακία δηακφξθσζεο ελφο εληαίνπ θαη ζπλεθηηθνχ αλαπηπμηαθνχ νξάκαηνο πνπ λα κελ πεξηνξίδεηαη ζε γεληθέο (θαη εμίζνπ αδηάθνξεο) θαηεπζχλζεηο γηα πξνβνιή θπζηνγλσκίαο, ήπηα ηνπξηζηηθή αλάπηπμε πξνζηαζία πεξηβάιινληνο, αγξνηνπξηζκφ, πξντφληα πνηφηεηαο ηηο νπνίεο ζα δεη θαλείο λα επαλαιακβάλνληαη ζηα ηνκεαθά θαη πεξηθεξεηαθά πξνγξάκκαηα αλάπηπμεο φηαλ απηά αλαθέξνληαη ζηελ Διιεληθή επαξρία. Αιιαγέο ζηελ πθηζηάκελε θαηάζηαζε Οη ξπζκίζεηο πνπ πξνηείλεη ην ΓΠ Γ.Ξπινθάζηξνπ αθνξνχλ: - Δπεθηάζεηο Ξπινθάζηξνπ θαη άιισλ νηθηζκψλ θαη θαζνξηζκφο ρξήζεο γεο θαη ζπληειεζηή δφκεζεο γηα ηνπο νηθηζκνχο θαη ηηο πξνο πνιενδφκεζε πεξηνρέο. - Καζνξηζκφο ΠΟΑΠΓ κε ζεκαληηθφηεξε ηελ δψλε αλάπηπμεο ηνπ δεπηεξνγελή ηνκέα. - Καζνξηζκφο ΠΔΡΠΟ γηα ηνπξηζηηθή αλάπηπμε. - 5 Πεξηνρέο Δηδηθήο Πξνζηαζίαο θαη 2 Εψλεο Διέγρνπ θαη Πεξηνξηζκνχ Γφκεζεο Καηεπζχλζεηο δίλνληαη θαη γηα ηξνπνπνηήζεηο επεθηάζεηο βειηηψζεηο ζην νδηθφ δίθηπν θαη ζηα δίθηπα χδξεπζεο θαη απνρέηεπζεο, γηα ηελ εγθαηάζηαζε θνηλσληθψλ θαη δηνηθεηηθψλ ιεηηνπξγηψλ αλάινγα κε ηηο αλάγθεο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ζπγθεθξηκέλα ζηαζεξφηππα γηα θάζε ιεηηνπξγία, γηα ππνδνκέο αζθάιεηαο - πξνζηαζίαο (θπξίσο νξηνζέηεζε ξεκάησλ θαη ρψξνη ζπγθέληξσζεο πιεζπζκνχ ζε πεξίπησζε αλάγθεο), θαζψο θαη γηα ην πξφηππν αλάπηπμεο πνπ ζα πξέπεη λα αθνινπζήζνπλ νη ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο ησλ παξαιηαθψλ πεξηνρψλ θαη ηεο ελδνρψξαο. Όπσο πξνθχπηεη απφ ηηο πξνηάζεηο ηνπ ΓΠ (βι. πξνεγνχκελν θεθάιαην), νη ρξήζεηο γεο θαη νη φξνη δφκεζεο δελ κεηαβάιινληαη ζεκαληηθά ζε ζρέζε κε απηά πνπ ηζρχνπλ ζήκεξα. Δμαίξεζε απνηεινχλ νη ζεκαληηθέο επεθηάζεηο, ιφγσ απμεκέλεο δήηεζεο γηα β θαηνηθία, 61

62 θπξίσο ζηελ πεξηνρή γχξσ απφ ηνλ νηθηζκφ ηνπ Ξπινθάζηξνπ θαη ζηηο Άλσ, Μεζαία θαη Κάησ πλνηθίεο Σξηθάισλ 59. Υσξνζέηεζε παξαγσγηθώλ δξαζηεξηνηήησλ Ζ δψλε αλάπηπμεο ηνπ δεπηεξνγελή ηνκέα πάλσ απφ ηε ΝΔΟ (έμσ απφ ηνπο νηθηζκνχο): Μπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη ζεηηθά, εθφζνλ κεηαθεξζνχλ εθεί νη κεηαπνηεηηθέο κνλάδεο πνπ ζπγθεληξψλνληαη ζηνλ ίδην ρψξν κε εκπνξηθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη ρψξνπο αλαςπρήο θαηά κήθνο ηεο ΠΔΟ. εκεηψλεηαη σζηφζν, πξψηνλ φηη ε πνηθηιία ησλ βηνηερληψλ πνπ ήδε ππάξρνπλ ζηνλ δήκν (Παξάξηεκα IV, ζ.13) απνηειείηαη ζε κεγάιν πνζνζηφ απφ εξγαζηήξηα κέζεο φριεζεο θαη πξαηήξηα βελδίλεο, ηα νπνία επηηξέπνληαη απφ ηε ρξήζε ηεο γεληθήο θαηνηθίαο πνπ ηζρχεη ζηηο παξαιηαθέο πεξηνρέο, δεχηεξνλ φηη ε ζπγθέληξσζε ζηνλ ίδην ρψξν εγθαηαζηάζεσλ φπσο ειαηνηξηβεία, κνλάδα παξαγσγήο ζθπξνδέκαηνο, ηπξνθνκείν, νηθνδνκηθά πιηθά - πιαζηηθά θιπ είλαη πξνβιεκαηηθή, ηξίηνλ φηη ε απξνζπκία νξηζκέλσλ ηδηνθηεηψλ λα απνκαθξπλζνχλ απφ ηελ ΠΔΟ ζα πξέπεη λα ζεσξεζεί δεδνκέλε αλ δελ δνζνχλ ηζρπξά θίλεηξα. Πξνζηαζία πεξηβάιινληνο Πεξηνρέο Δηδηθήο Πξνζηαζίαο - Εψλεο Διέγρνπ & Πεξηνξηζκνχ Γφκεζεο: Σν ΓΠ πεξηνξίδεηαη ζηελ θαηαγξαθή πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ ή πεξηνρψλ φπνπ ήδε ηζρχνπλ θάπνηνη πεξηνξηζκνί ζηηο ρξήζεηο γεο θαη ζηε δφκεζε. Ζ κειέηε κπνξεί λα θαζνξίδεη ηηο πεξηνρέο εηδηθήο πξνζηαζίαο φπσο είλαη ε γεσξγηθή γε, ηα δάζε, νη αξραηνινγηθνί ρψξνη, νη πεξηνρέο ηδηαίηεξεο πεξηβαιινληηθήο αμίαο, φκσο γηα πεξηνρέο φπνπ δελ ππάξρεη ζαθήο ραξηνγξάθεζε (έιιεηςε δαζηθνχ θηεκαηνινγίνπ, νινθιεξσκέλεο ραξηνγξάθεζεο ησλ αξραηνινγηθψλ ρψξσλ θαη ησλ ρψξσλ κεγάιεο πεξηβαιινληηθήο ζεκαζίαο, αξδεπφκελεο γεσξγηθήο γεο πςειήο παξαγσγηθφηεηαο), ή δελ έρνπλ νινθιεξσζεί νη απαξαίηεηεο κειέηεο (πεξηνρή Natura), ην ΓΠ πηνζεηεί ηνπο ειάρηζηνπο δπλαηνχο πεξηνξηζκνχο θαζψο ε πιήξεο εθαξκνγή ησλ δηαηάμεσλ πξνζηαζίαο είλαη αδχλαηε. πγθεθξηκέλα: 59 Οη νηθηζκνί Άλσ, Μέζεο θαη Κάησ πλνηθίαο Σξηθάισλ θαζψο ν απνκαθξπζκέλνο νηθηζκφο ηεο Καξπάο, αληηκεησπίδνληαη εληαία πξνθεηκέλνπ λα αλαιάβνπλ ηελ έληνλα απμαλφκελε δήηεζε β θαηνηθίαο, ηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ θαη εγθαηαζηάζεσλ. ηνπο νηθηζκνχο απηνχο πξνηείλνληαη ηθαλέο επεθηάζεηο νξίσλ θαη πνιενδφκεζε ησλ λέσλ ηκεκάησλ (πξνθεηκέλνπ λα πεξηνξηζηεί ε δφκεζε εληφο ζρεδίνπ), κε ζηφρνπο ηελ θάιπςε ησλ νηθηζηηθψλ αλαγθψλ θαη, θπξίσο, ηε δηαθχιαμε ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο (κειέηε ΓΠ Γ.Ξπινθάζηξνπ). 62

63 - Ζ ΠΔΠ 1: αξδεπφκελε Γεσξγηθή Γε - ελ δπλάκεη γεσξγηθή γε πςειήο παξαγσγηθφηεηαο, ζπλεπάγεηαη νξηζκέλνπο πεξηνξηζκνχο ζηηο ρξήζεηο γεο (Παξάξηεκα IV, ζ.18). Θα πξέπεη λα επηζεκαλζεί φηη δελ ππάξρεη «γε πςειήο παξαγσγηθφηεηαο» ραξηνγξαθεκέλε απφ επίζεκν θνξέα. Δπίζεο, κεγάια ηκήκαηα ησλ πξνηεηλφκελσλ επεθηάζεσλ νηθηζκψλ απνηεινχλ αξδεπφκελε γεσξγηθή γε. Καηά ζπλέπεηα ην ΓΠ δελ πξνζηαηεχεη, παξά έλα πνιχ κηθξφ ηκήκα ηεο γεσξγηθήο γεο, ην νπνίν πεξηνξίδεηαη αθφκα πεξηζζφηεξν απφ ηηο πηέζεηο γηα νηθηζηηθή αλάπηπμε ηεο παξαιηαθήο δψλεο. - Ζ ΠΔΠ 2 αθνξά ηελ πεξηνρή γχξσ απφ ηνλ ιφθν ζηελ θνξπθή ηνπ νπνίνπ βξίζθεηαη ν λαφο ηεο Παλαγίαο θαη ην ξέκα κέρξη ην ζεκείν ζπλάληεζεο ηνπ κε ηελ ΠΑΘΔ. Δίλαη ραξαθηεξηζκέλε σο πεξηνρή αμηφινγνπ θπζηθνχ θάιινπο θαη είλαη πεξηνρή Απφιπηεο Πξνζηαζίαο. - Ζ ΠΔΠ 3 πεξηιακβάλεη ηα δάζε θαη ηηο αλαδαζσηέεο εθηάζεηο. πγθεθξηκέλε νξηνζέηεζε ησλ εθηάζεσλ απηψλ δελ γίλεηαη ζηνπο ράξηεο ηεο παξνχζαο κειέηεο ΓΠ, ειιείςεη δαζηθνχ θηεκαηνινγίνπ. Άξα δελ παξέρεηαη νπζηαζηηθή πξνζηαζία ζηηο δαζηθέο εθηάζεηο θαη ε αζάθεηα ζηελ θαηαγξαθή ησλ νξίσλ ηνπο είλαη κεγάιε κε ζπλέπεηα λα πξνζαξκφδνληαη ζηηο εθάζηνηε πηέζεηο. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθή ε πξνηεηλφκελε ρσξνζέηεζε ΠΔΡΠΟ ζηα Μαχξα κε ηελ έλδεημε δαζηθήο έθηαζεο λα πεξηνξίδεηαη ζηελ λφηηα (ρσξίο ζέα ζηε ζάιαζζα) πιεπξά ηνπ ιφθνπ. - ηελ ΠΔΠ 4 πεξηιακβάλεηαη ν αξραηνινγηθφο ρψξνο Πειιήλεο γηα ηνλ νπνίν έρεη δξνκνινγεζεί ε δηαδηθαζία ζεζκνζέηεζεο. Πνιινί ηδηνθηήηεο αληηδξνχλ, θνβνχκελνη πηζαλέο καθξνρξφληεο δηαδηθαζίεο δέζκεπζεο ησλ ηδηνθηεζηψλ ηνπο. - Ζ ΠΔΠ 5 αθνξά ζηελ πεξηνρή πξνζηαζίαο εθαηέξσζελ ησλ δηαδξνκψλ θπζηνιαηξηθνχ ραξαθηήξα πνπ εληνπίδνληαη ζηε λφηηα πιεπξά ηνπ Γήκνπ εληφο ηεο πεξηνρήο Natura 2000 (Εήξεηα). Αλακέλεηαη ε νινθιήξσζε ηεο κειέηεο γηα ην έξγν «Υάξαμε θαη ήκαλζε Πεδνπνξηθψλ θαη Οηθνινγηθψλ Γηαδξνκψλ ζηε Εήξεηα (Μάλλα-Σξίθαια- Καξπά) ηνπ Γήκνπ Ξπινθάζηξνπ» θαη ε Δηδηθή Πεξηβαιινληηθή Μειέηε (ΔΠΜ) γηα ηελ πεξηνρή Natura. - Ζ πξψηε δψλε ειέγρνπ θαη πεξηνξηζκνχ δφκεζεο ΓΠ 1 αθνξά ηελ πεξηνρή εθαηέξσζελ ηεο ΠΑΘΔ θαηά κήθνο ηνπ βφξεηνπ κεηψπνπ ηνπ Γήκνπ. ε απηή ηε δψλε επηηξέπεηαη έλα κεγάιν εχξνο ρξήζεσλ ελψ παξάιιεια, ζχκθσλα κε Τπνπξγηθή Απφθαζε (Παξάξηεκα IV, ζ.19) απνθιείεηαη ν ραξαθηεξηζκφο σο γεο πςειήο παξαγσγηθφηεηαο. 63

64 - Ζ δεχηεξε Εψλε Διέγρνπ & Πεξηνξηζκνχ Γφκεζεο ΓΠ 2 αθνξά ζηελ πεξηνρή Natura 2000 GR «Κνξπθέο Όξνπο Κπιιήλε (Εήξεηα) θαη Υαξάδξα Φιακπνπξίηζα» ζπκπεξηιακβαλνκέλεο θαη ηεο επξχηεξεο βνξεηνδπηηθήο πεξηνρήο ηνπ νηθηζκνχ Καξπάο. Γηα ηελ πιεξέζηεξε πξνζηαζία ηεο πεξηνρήο αλακέλεηαη ε νινθιήξσζε ηεο ζρεηηθήο Δηδηθήο Πεξηβαιινληηθήο Μειέηεο. ηελ Εψλε ΓΠ 2 επηηξέπνληαη ζρεδφλ φιεο νη ρξήζεηο εθηφο απφ εληαηηθέο θαιιηέξγεηεο, κεγάιεο θηελνηξνθηθέο κνλάδεο, κεγάιεο ηνπξηζηηθέο κνλάδεο θαη βηνκεραλίεο. Τπέξβαζε ηνπ παιηνύ θαη ήδε εθαξκνζκέλνπ πξνηύπνπ (πξνζδηνξηζκόο επεθηάζεσλ ησλ ζρεδίσλ θαη γεληθέο θαηεπζύλζεηο γηα ηελ πνιενδόκεζή ηνπο) Απφ ηα παξαπάλσ γίλεηαη θαλεξφ φηη εθηφο απφ ηηο κεγαιχηεξεο ησλ πξαγκαηηθψλ αλαγθψλ 60 θαη εηο βάξνο ηνπ πεξηαζηηθνχ πξαζίλνπ, επεθηάζεηο ησλ νηθηζκψλ (βι. Παξάξηεκα VI: Υάξηεο), ηελ ρσξνζέηεζε ΠΔΡΠΟ θαη ηελ ΠΟΑΠΓ δεπηεξνγελή ηνκέα, ην λέν ΓΠ δελ επεκβαίλεη ζεκαληηθά ζε άιινπο ηνκείο. Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ππάξρεη ν θίλδπλνο νη πξνηάζεηο ησλ ΓΠ, ειιείςεη ζαθψλ ρσξνηαμηθψλ θαηεπζχλζεσλ λα νδεγήζνπλ ζε ππνβάζκηζε ηνπ εμσαζηηθνχ ρψξνπ (π.ρ. πξνηάζεηο γηα δεκηνπξγία εθηεηακέλσλ νηθηζηηθψλ δσλψλ). Έηζη, ε θαηεχζπλζε ηνπ Δζληθνχ Υσξνηαμηθνχ ρεδίνπ γηα πξνζηαζία ηεο γεσξγηθήο γεο ησλ παξαιηαθψλ πεξηνρψλ απφ ηελ νηθηζηηθή αλάπηπμε δελ πηνζεηείηαη ζηελ πξάμε. Γηάθξηζε δηαηάμεσλ αθελόο ζε ελδεηθηηθέο θαη δεζκεπηηθέο θαη αθεηέξνπ ζε θαηεπζπληήξηεο θαη θαλνληζηηθέο 60 χκθσλα κε ην Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα ηνπ Γ.Ξπινθάζηξνπ (2008), ν Γήκνο παξνπζίαζε κείσζε ηνπ πιεζπζκνχ ηνπ ηεο ηάμεο ηνπ -10,4% θαηά ηελ ηειεπηαία δεθαεηία, δει θάηνηθνη ην 2001, έλαληη ην 1991, ε νπνία δελ αθνινχζεζε ηελ ζεηηθή δεκνγξαθηθή εμέιημε ηνπ Ννκνχ. Ζ κείσζε ηνπ πιεζπζκνχ νθείιεηαη θπξίσο ζηηο κεηαθηλήζεηο ησλ λέσλ, είηε γηα εθπαηδεπηηθνχο ιφγνπο, είηε γηα αλαδήηεζε εξγαζίαο, αιιά θχξηα ιφγσ ηεο κείσζεο ηεο γεσξγηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Απηφ έρεη σο απνηέιεζκα ηε γήξαλζε ηνπ πιεζπζκνχ, θαη κάιηζηα ησλ κηθξψλ νξεηλψλ νηθηζκψλ πνπ θηλδπλεχνπλ απφ νξηζηηθή εγθαηάιεηςε. Ωζηφζν, ζηνπο παξαιηαθνχο νηθηζκνχο ζήκεξα παξαηεξείηαη ζηαζεξνπνίεζε θαη ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο κηθξή αχμεζε ηνπ επνρηθνχ πιεζπζκνχ ρσξίο απηφ λα έρεη θαηαγξαθεί ζε επίζεκε απνγξαθή. Δπίζεο εηθάδεηαη φηη ε έιεπζε ηνπ Πξναζηηαθνχ ζην Γήκν θαη ε λέα Δζληθή Οδφο Κνξίλζνπ Παηξψλ ζα ζπκβάιιεη ζηελ αχμεζε ηνπ κφληκνπ πιεζπζκνχ ηνπ Γήκνπ, αιιά θαη ηεο επνρηαθήο δηακνλήο. ε θάζε πεξίπησζε νη πξνβιέςεηο ηεο κειέηεο ΓΠ (πρ. αχμεζε ηνπ επνρηθνχ πιεζπζκνχ απφ ην 2001 ζε ην 2015 ζην ΓΓ Ξπινθάζηξνπ βι.παραρσζμα V, Πίλαθαο Π.1.2.γ), είλαη ππεξβνιηθά αηζηφδνμεο. 64

65 ε φηη αθνξά ηηο πξνηάζεηο γηα ηα δηάθνξα δίθηπα (νδηθφ, ελεξγεηαθφ, χδξεπζεο, απνρέηεπζεο θνθ), ηηο ππνδνκέο αζθάιεηαο θαη ηηο αλάγθεο ζε πνιενδνκηθέο ιεηηνπξγίεο ησλ νηθηζκψλ, ην ΓΠ πεξηγξάθεη ηελ ππάξρνπζα θαηάζηαζε, θάλεη επηζεκάλζεηο θαη δίλεη γεληθέο θαηεπζχλζεηο ρσξίο λα είλαη δεζκεπηηθφ, ζην βαζκφ πνπ ε πινπνίεζή ηνπο ζα εμαξηεζεί απφ απνθάζεηο θαη ζρεηηθέο κειέηεο ησλ αξκφδησλ θνξέσλ. Άιιεο πξνηάζεηο ηνπ ΓΠ φπσο πρ. γηα ηελ κειινληηθή δηάξζξσζε ηεο νηθνλνκίαο ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ, γηα ηελ θαηεχζπλζε ηεο γεσξγίαο θα, έρνπλ θαζαξά ζεσξεηηθφ ραξαθηήξα θαη είλαη ζθφπηκν λα δηαρσξίδνληαη ζαθψο απφ πξνηάζεηο πεξηζζφηεξν ζπγθεθξηκέλεο θαη δεζκεπηηθέο. Δηδηθά ζε φηη αθνξά ηηο ππνδνκέο αζθάιεηαο πξνζηαζίαο έλαληη θπζηθψλ θαηαζηξνθψλ, ην ΓΠ πεξηνξίδεηαη ζε κία επαλάιεςε ησλ ίδησλ πξνηάζεσλ (νξηνζέηεζε πδξνξεκκάησλ, δεκηνπξγία ρψξσλ ζπγθέληξσζεο θνηλνχ), γηα φινπο ζρεδφλ ηνπο νηθηζκνχο, ρσξίο ζπγθεθξηκέλεο νδεγίεο. Ο ζρεδηαζκφο πνπ επηρεηξείηαη θαίλεηαη φηη απνδίδεη δεπηεξεχνληα ξφιν ζηηο ππνδνκέο αζθάιεηαο θαη αληηκεησπίδεη ην ζέκα απηφ σο έλα αθφκα «απαηηνχκελν» ησλ πξνδηαγξαθψλ ηεο κειέηεο, ρσξίο πνιιέο πηζαλφηεηεο πινπνίεζεο. Δπάξθεηα παξερόκελσλ ζηνηρείσλ Οη πξνηεηλφκελεο επεθηάζεηο ησλ νηθηζκψλ, βαζίδνληαη ζηηο κειινληηθέο αλάγθεο, θπξίσο ζε α θαη β θαηνηθία, φπσο απηέο εθηηκψληαη α) κε ζπγθεθξηκέλα ζηαζεξφηππα ζηα νπνία πεξηιακβάλνληαη ηα αλψηαηα φξηα ππθλνηήησλ θαη θνξεζκνχ, αλάινγα κε ην κέγεζνο θαη ηε θπζηνγλσκία ηεο πεξηνρήο, β) κε βάζε δεκνγξαθηθά ζηνηρεία ηεο ΔΤΔ (αλά δεθαεηία - Παξάξηεκα V, Πίλαθεο Π.1.2.β Π.1.2.γ), κε απιή κέζνδν ησλ ηξηψλ, γίλεηαη ε πξνβνιή ηνπ πιεζπζκνχ ζην Ζ κέζνδνο απηή είλαη ππεξαπινπζηεπηηθή θαη δελ ιακβάλεη ππφςε ηηο ζχλζεηεο θνηλσληθννηθνλνκηθέο ζπλζήθεο. ε θάζε πεξίπησζε, ηα απνηειέζκαηα πνπ δίλεη ζηελ ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε δελ δηθαηνινγνχλ επαξθψο ηηο πξνηεηλφκελεο επεθηάζεηο. Απφ φια ηα παξαπάλσ κπνξνχκε λα πηζαλνινγήζνπκε φηη πνιιέο απφ ηηο πξνηάζεηο θηλδπλεχνπλ λα παξακείλνπλ «ζηα ραξηηά» θαη ην λέν ΓΠ Γ.Ξπινθάζηξνπ λα κε ιεηηνπξγήζεη σο εξγαιείν νινθιεξσκέλνπ ζρεδηαζκνχ ηεο ρσξηθήο αλάπηπμεο ηνπ ΟΣΑ Άιιεο πξνηάζεηο - ζελάξηα πνπ ζα κπνξνύζε λα πεξηιακβάλεη ην ΓΠ. Α) Πεξηνξηζκφο ηεο θπθινθνξίαο απηνθηλήησλ ζηελ ΠΔΟ: Ζ πεδνδξφκεζε θξίλεηαη κε ξεαιηζηηθή ιφγσ ηνπ ηξφπνπ αλάπηπμεο ησλ νηθηζκψλ πνπ έρεη άκεζα ζπλδεζεί κε ηελ 65

66 ΠΔΟ. Ζ ΠΔΟ επηβαξχλεη ην νπηηθφ θαη ερεηηθφ ηνπίν, κεηψλεη θαηά πνιχ ηελ έθηαζε θαη ηελ πνηφηεηα ηεο παξαιίαο πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ νη ινπφκελνη, άξα θαη ηελ ειθπζηηθφηεηα ηεο πεξηνρήο γηα ηνπο επηζθέπηεο. Δπίζεο εγθπκνλεί θηλδχλνπο, ηδίσο γηα ηα παηδηά. Δλ φςεη ηεο δεκηνπξγίαο ηνπ ηκήκαηνο Κφξηλζνο Πάηξα ηεο ΠΑΘΔ, ζα πξέπεη λα εμεηαζηεί ν πεξηνξηζκφο ηνπ πιάηνπο ηεο ΠΔΟ ή ε ιήςε κέηξσλ πνπ ζα απνζθνπνχλ ζηελ κείσζε ηεο ηαρχηεηαο θίλεζεο ησλ νρεκάησλ, έηζη ψζηε λα απνηξέπεηαη ε δηέιεπζε ησλ νρεκάησλ εθείλσλ πνπ θαηεπζχλνληαη ζε καθξηλνχο πξννξηζκνχο θαη κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηνχλ ηελ ΠΑΘΔ (ή ηελ ζεκεξηλή ΝΔΟ) αληί ηεο ΠΔΟ. Σν ίδην απνηέιεζκα κπνξεί λα επηηεπρζεί κε ηελ δεκηνπξγία πεξηζζφηεξσλ ζπιιεθηεξίσλ νδψλ θαηά κήθνο ηεο ΠΔΟ (ζα πξέπεη σζηφζν λα βξεζεί έλαο ηξφπνο αληηκεηψπηζεο ηνπ πξνβιήκαηνο πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ παξάθακςε ησλ δηνδίσλ). Μπνξνχλ επίζεο λα Β) Σν Ξπιφθαζηξν σο κειινληηθφο ππνδνρέαο α θαηνηθίαο: Γηα πιεζπζκφ πνπ ζα εξγάδεηαη ζηελ Αζήλα θαη ζα ρξεζηκνπνηεί ηνλ πξναζηηαθφ (ε επφκελε επέθηαζε ζα είλαη κέρξη ην Ξπιφθαζηξν θαη ππνινγίδεηαη φηη ζα γίλεη εληφο ηνπ 2010) ή ηνλ βειηησκέλν νδηθφ άμνλα ηεο ΠΑΘΔ γηα ηελ θαζεκεξηλή κεηαθίλεζε. Σν ζελάξην απηφ δελ είλαη πηζαλφ γηα ηα επφκελα ρξφληα. Ζ επέθηαζε ηνπ πξναζηηαθνχ ζηελ Κφξηλζν θαη κεηά ζηνλ Γήκν πθηψλνο δελ είρε αλάινγα απνηειέζκαηα. Δπίζεο παξά ηνλ ηνπξηζηηθφ ηνπ ραξαθηήξα, ην Ξπιφθαζηξν, ηδίσο θαηά ηνπο κήλεο ηνπ ρεηκψλα δελ ζπγθεληξψλεη φια εθείλα ηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ ζεσξείηαη φηη ζα κπνξνχζαλ λα πξνζειθχζνπλ έλαλ πιεζπζκφ ππαιιήισλ ηεο Αζήλαο πνπ κεηαμχ άιισλ νηθηζκψλ (πνιινί απφ ηνπο νπνίνπο βξίζθνληαη πην θνληά ζηελ Αζήλα) ζα ην επέιεγαλ σο ηφπν κφληκεο θαηνηθίαο. Φαηλφκελα αλάινγα κε απηά πνπ παξαηεξνχληαη ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο ζε πνιιέο ρψξεο ηεο δπηηθήο Δπξψπεο δελ έρνπλ αθφκα θάλεη ηελ εκθάληζή ηνπο ζηελ Διιάδα. 8. Γεληθά ζπκπεξάζκαηα 61 Ζ έληαζε ησλ πξνβιεκάησλ ηνπ Διιεληθνχ νηθηζηηθνχ ρψξνπ είλαη ρσξίο ζχγθξηζε νμχηεξε απφ ηα αληίζηνηρα πξνβιήκαηα ησλ άιισλ Δπξσπατθψλ ρσξψλ. Οη δηαδηθαζίεο αζηηθνπνίεζεο δελ ζπλδέζεθαλ ην ίδην ζηελά θαη άκεζα κε ηηο δηαδηθαζίεο 61 Σα παξαθάησ ζπκπεξάζκαηα πξνηάζεηο βαζίδνληαη θαηά θχξην ιφγν ζηελ Έθζεζε επηζηεκνληθήο επηηξνπήο ηνπ Ηλζηηηνχηνπ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο (ΗΣΑ) 2006, «Πξνηάζεηο ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο γηα ηνλ πνιενδνκηθφ ζρεδηαζκφ ζηελ Διιάδα» 66

67 εθβηνκεράληζεο φπσο ζπλέβε ζηηο αλαπηπγκέλεο βηνκεραληθά ρψξεο ηεο Γχζεο θαη νη πεξηπηψζεηο νξγαλσκέλεο δφκεζεο είλαη πνιχ ιηγφηεξεο. Ηδίσο ε ζεακαηηθή παξνπζία ηνπ κνληέξλνπ θηλήκαηνο ζηελ αξρηηεθηνληθή θαη πνιενδνκηθή πξαθηηθή ηνπ Δπξσπατθνχ κεζνπνιέκνπ είλαη δπζαλάινγε κε ην αληίζηνηρφ ηεο ζηελ Διιεληθή πξαγκαηηθφηεηα. Ζ ζπζηεκαηηθή θαη γεληθεπκέλε παξέκβαζε ηνπ θξάηνπο ζηελ νξγάλσζε θαη ξχζκηζε ηνπ θηηζκέλνπ πεξηβάιινληνο απνπζηάδεη πιήξσο κέρξη ηελ επνρή ηεο κεηαπνιίηεπζεο. Ο ηχπνο ηνπ ζρεδηαζκνχ πνπ εηζήγαγε ν λ.1337/83 θαη ηα Γεληθά Πνιενδνκηθά ρέδηα ηεο επνρήο, είρε ζρεηηθέο αλαινγίεο κε ηνπο ηχπνπο πνπ αλαπηχρζεθαλ ζηελ Δπξψπε θαηά ηηο πξψηεο δεθαεηίεο ηεο ζρεδηαζκέλεο ηνπο αλάπηπμεο θαη πξηλ απηνί εμειηρζνχλ ζε ηχπνπο πεξηζζφηεξν θαηεπζπληήξηνπο 62. Ο ζρεδηαζκφο ηεο πνιενδνκνχκελεο πεξηνρήο ζε δχν επίπεδα, ην έλα πεξηζζφηεξν γεληθφ θαη θαηεπζπληήξην θαη ην άιιν ιεπηνκεξέο θαη θαζνξηζηηθφ έρεη ζε γεληθέο γξακκέο ην αληίζηνηρφ ηνπ ζηα ζπζηήκαηα ζρεδηαζκνχ ηεο Μ.Βξεηαλίαο, ηεο Γαιιίαο, ηεο Γεξκαλίαο θαη άιισλ Δπξσπατθψλ ρσξψλ. Ζ ζεκαληηθφηεξε δηαθνξά απφ ηα ζπζηήκαηα ζρεδηαζκνχ ησλ παξαπάλσ ρσξψλ είλαη φηη δελ ππήξμε έγθαηξνο ζρεδηαζκφο θαη ηζρπξή παξνπζία ηεο ηνπηθήο δηνίθεζεο ζηα πνιενδνκηθά ζέκαηα. Ζ ΔΠΑ είρε σο βαζηθφ ζηφρν ηελ εθ ησλ πζηέξσλ βειηίσζε ησλ άλαξρα αλεπηπγκέλσλ Διιεληθψλ πφιεσλ κέζσ ησλ εληάμεσλ ζην ζρέδην πφιεο κεγάισλ πεξηνρψλ απζαίξεηεο δφκεζεο. Όια απηά ζηα πιαίζηα ελφο ζπζηήκαηνο ζρεδηαζκνχ πνπ παξακέλεη κέρξη ζήκεξα ηδηαίηεξα ζπγθεληξσηηθφ θαη ηαπηφρξνλα επάισην ζε θάζε είδνπο ηδησηηθά ζπκθέξνληα. Ζ ζεζκνζέηεζε ηνπ λ. 2508/97 θαη ε ζπλνιηθή ξχζκηζε ηνπ ρψξνπ ζχκθσλα κε ηηο αξρέο ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο πνπ επηρεηξείηαη, απνηειεί ην Διιεληθφ αληίζηνηρν ησλ Δπξσπατθψλ ηάζεσλ (ζηνλ βαζκφ πνπ ηείλνπλ πξνο κεγαιχηεξε νκνηνκνξθία) ζηνλ πνιενδνκηθφ/ρσξνηαμηθφ ζρεδηαζκφ, φπνπ ην ελδηαθέξνλ έρεη κεηαηνπηζηεί απφ ηελ νξγάλσζε θαη βειηίσζε ηεο πφιεο ζηνλ έιεγρν θαη ηελ θαζνδήγεζε ηεο «ρσξηθήο δηάζηαζεο ηεο νηθνλνκίαο θαη ηεο θνηλσλίαο». Ζ πνιενδνκία ζηελ Διιάδα δηαηεξεί σζηφζν κέρξη ζήκεξα ηα δηθά ηεο, ηδηαίηεξα γλσξίζκαηα, φπσο πξνβιήκαηα δηνηθεηηθήο θαη νξγαλσηηθήο κνξθήο, ηα νπνία ζε ζπλδπαζκφ κε ηα πνιηηηθά, θνηλσληθά θαη νηθνλνκηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο ρψξαο έρνπλ ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο αιινηψζεη ην πεξηερφκελν πξσηνπνξηαθψλ ξπζκίζεσλ νη νπνίεο απαμηψζεθαλ ιφγσ ηεο γεληθεπκέλεο κε 62 Ωζηφζν, νη παξεκβάζεηο ηνπ ζρεδηαζκνχ δελ ζηφρεπαλ ζηε δεκηνπξγία λέσλ πφιεσλ ή έζησ απνθεληξσκέλσλ, αιιά ζπκπαγψλ, κνξθψλ αλάπηπμεο, νχηε έθηαλαλ πνηέ ζε θιίκαθα ηέηνηα πνπ λα κεηαβάιινπλ ξηδηθά θαη ζε κηθξφ ρξνληθφ δηάζηεκα ηε δνκή ηεο πφιεο φπσο ζπρλά ζπλέβαηλε κε ηνλ ζρεδηαζκφ ησλ κεγάισλ επξσπατθψλ πφιεσλ θαηά ηελ πξψηε πεξίνδν. 67

68 εθαξκνγήο ηνπο. Οη ηδηαηηεξφηεηεο απηέο παξνπζηάδνπλ έληνλε αλαινγία κε ηελ εμέιημε θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ζρεδηαζκνχ ζηηο άιιεο κεζνγεηαθέο ρψξεο (Ηηαιία, Ηζπαλία, Πνξηνγαιία, βι. ζ.13-16). Σα ΓΠ ηνπ λ (θαη αληηζηνίρσο ηα ΥΟΟΑΠ) θαηαξηίδνληαη ζε θιίκαθα θαηάιιειε γηα ηελ ππφδεημε φρη κφλν γεληθψλ θαηεπζχλζεσλ αιιά θαη θαλνληζηηθψλ φξσλ θαη ρξήζεσλ γεο. Έηζη, επηβάιιεηαη έλα ζχζηεκα ζρεδηαζκνχ πνπ αθελφο είλαη ζεζκηθά απαξαίηεην γηα ηελ αλάπηπμε ησλ νηθηζκψλ (δεδνκέλνπ φηη ην θχξην πεξηερφκελφ ησλ ΓΠ/ΥΟΟΑΠ είλαη ν εληνπηζκφο ησλ νηθηζηηθψλ αλαγθψλ θαη ησλ πεξηνρψλ πνπ πξνζθέξνληαη γηα ην ζθνπφ απηφ) αιιά ηαπηφρξνλα θαιείηαη λα νξίζεη θαλνληζηηθέο ξπζκίζεηο ζην ζχλνιν ηνπ ρψξνπ. Ωζηφζν, ηα ΓΠ θαη ΥΟΟΑΠ δελ δηαζέηνπλ δπλαηφηεηα ηξνπνπνίεζεο ησλ εηδηθψλ λνκηθψλ θαζεζηψησλ πνπ ξπζκίδνπλ εηδηθψο πξνζηαηεπηέα αληηθείκελα (δάζε, αξραηνινγηθνχο ρψξνπο θαη κλεκεία θνθ). Ο ξπζκηζηηθφο ραξαθηήξαο θαη ε εθαξκνγή θαλνληζηηθψλ δηαηάμεσλ κέζσ ζπλνιηθνχ ζρεδηαζκνχ δελ έρνπλ δνθηκαζηεί ζηελ πξάμε. Απηφ είλαη απνηέιεζκα ηερληθήο θαη δηνηθεηηθήο αδπλακίαο αιιά θαη έιιεηςεο πνιηηηθήο βνχιεζεο ε νπνία απνηππψλεηαη ζηελ ακεραλία ηνπ δηνηθεηηθνχ κεραληζκνχ λα νινθιεξψζεη θαη λα ζεζκνζεηήζεη ηηο κειέηεο δεδνκέλνπ φηη κε ηελ έγθξηζή ηνπο ζα πξέπεη λα επηβιεζνχλ γηα πξψηε θνξά ζε καδηθή θιίκαθα έζησ θαη ζηνηρεηψδεηο πεξηνξηζκνί ζην ζχλνιν ησλ πεξηνρψλ πνπ θαιχπηνληαη απφ ηνλ ζρεδηαζκφ. Δίλαη πξνθαλέο πσο, αλάινγα κε ην εχξνο θαη ηελ έθηαζε ησλ θαλνληζηηθψλ ξπζκίζεσλ, νη αληηδξάζεηο ζε έλα ζχζηεκα πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ θαηαθεξκαηηζκέλε, κηθξή θαη επξχηαηα δηαδεδνκέλε ιατθή ηδηνθηεζία κπνξεί λα είλαη ζεκαληηθέο (ΗΣΑ ). Έηζη ππάξρεη ην ελδερφκελν ν ζρεδηαζκφο ησλ ΓΠ λα πεξηνξηζηεί ζηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ επεθηάζεσλ ησλ ζρεδίσλ θαη ησλ γεληθψλ θαηεπζχλζεσλ γηα ηελ πνιενδφκεζή ηνπο θαζψο θαη ζηνλ ελδεηθηηθφ πξνζδηνξηζκφ εθηάζεσλ θαηάιιεισλ γηα άιιεο ρξήζεηο, φπσο ΠΟΣΑ, ΠΔΡΠΟ, ΒΔΠΔ, ελψ ε ξχζκηζε ηνπ ινηπνχ εμσαζηηθνχ ρψξνπ ζα αθεζεί ζηελ πθηζηάκελε ηνκεαθή λνκνζεζία (λ. 1650/1986, δαζηθή λνκνζεζία, αξραηνινγηθή λνκνζεζία, θιπ.) θαη ζηηο ξπζκίζεηο ηεο εθηφο ζρεδίνπ δφκεζεο αθήλνληαο εθηεζεηκέλεο, πεξηνρέο πνπ δελ εκπίπηνπλ ζε θακία απφ ηηο παξαπάλσ πεξηπηψζεηο, φπσο είλαη νη παξάθηηεο πεξηνρέο θαη ηα ηνπία. Παξαηεξήζεηο Πεξηερφκελν 63 Ηλζηηηνχην Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο 68

69 - Σα ζρέδηα απηά θαιχπηνπλ, απφ πιεπξάο κειεηψλ, έλα επξχηαην θάζκα ζεκάησλ απφ ηα νπνία έλα κηθξφ κέξνο κφλν νδεγείηαη ζε εθαξκφζηκεο πξνηάζεηο. Σν πιεζσξηθφ απηφ πεξηερφκελν ησλ ζρεηηθψλ κειεηψλ επεξεάδεη αξλεηηθά ην θφζηνο θαη ην ρξφλν εθπφλεζήο ηνπο θαη επηκεθχλεη αλαηηηνιφγεηα ηηο δηαδηθαζίεο θαηάξηηζεο θαη έγθξηζεο ησλ ζρεδίσλ. Θα πξέπεη ινηπφλ, νη πξνδηαγξαθέο ησλ ζρεηηθψλ κειεηψλ πξέπεη λα πεξηνξηζηνχλ ζε ιηγφηεξεο θαη πην εθαξκφζηκεο πξνηάζεηο (ΗΣΑ 2006). Υαξαθηεξηζηηθά, νξηζκέλεο αλαιχζεηο ζεκάησλ (πρ. ξχπαλζε ηνπ εδάθνπο απφ θαιιηέξγεηα ηεο ζνπιηαλίλαο) θαη αληίζηνηρεο πξνηάζεηο ηνπ ΓΠ Ξπινθάζηξνπ (αλάπηπμε αγξνηνπξηζκνχ ζηηο νξεηλέο πεξηνρέο) είλαη θαλεξφ φηη δελ ζα ηχρνπλ θακίαο πξνζνρήο αιιά γίλνληαη επεηδή απηφ απαηηείηαη απφ ηηο πξνδηαγξαθέο. - Έιιεηςε ζηνηρείσλ θαη αβεβαηφηεηεο γηα ηηο κειινληηθέο εμειίμεηο. Ο θαζνξηζκφο νξηζκέλσλ δσλψλ (πρ ΠΔΡΠΟ, ΠΟΑΠΓ) πξνυπνζέηεη ηελ εθδήισζε ελδηαθέξνληνο απφ ηελ ηδησηηθή πξσηνβνπιία θαη θαηά θαλφλα θαη ηελ απφθηεζε ηεο γεο, πξνυπνζέζεηο πνπ δελ πθίζηαληαη πάληνηε θαηά ην ζηάδην θαηάξηηζεο ησλ ΓΠ/ΥΟΟΑΠ. Έηζη, ν θαζνξηζκφο ρξήζεσλ γεο θαη ε απιή ππφδεημε απφ ην ΓΠ ή ην ΥΟΟΑΠ ηέηνησλ πεξηνρψλ (απνθιεηζηηθά κε θξηηήξηα θπζηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη ρσξίο λα έρνπλ εξεπλεζεί νη ινηπέο νπζηαζηηθέο πξνυπνζέζεηο γηα ηε δεκηνπξγία ηνπο ρξεκαηννηθνλνκηθέο, ηδηνθηεζηαθέο, θιπ), θηλδπλεχεη λα θαηαζηήζεη ηηο ζρεηηθέο πξνβιέςεηο αλαληίζηνηρεο πξνο ην επελδπηηθφ ελδηαθέξνλ θαη πεξαηηέξσ κε εθαξκφζηκεο. Αλάινγν ελδηαθέξνλ δελ έρεη απφ φζν είλαη γλσζηφ ππάξμεη γηα ηελ δεκηνπξγία ΠΔΡΠΟ ζηνλ Γ.Ξπινθάζηξνπ. - Σα ΓΠ ΥΟΟΑΠ επσκίδνληαη ην δπζρεξέο έξγν λα αληηκεησπίζνπλ ηξέρνπζεο θαη αηειείο δηαδηθαζίεο ζεζκνζέηεζεο ρψξσλ πξνζηαζίαο. Δπηπιένλ, νη Πεξηνρέο Δηδηθήο Πξνζηαζίαο πνπ πξνηείλνληαη απφ ηα επηκέξνπο ΓΠ θαη ΥΟΟΑΠ πεξηνξίδνληαη θαηά θαλφλα ζηελ απιή θαηαγξαθή ησλ πξνζηαηεπηέσλ πεξηνρψλ πνπ θαζηεξψλνληαη απφ άιια, εηδηθά, λνκηθά θαζεζηψηα (άξζξα λ. 1650/1986, άξζξν 91 λ. 1892/1990 θιπ.), ρσξίο λα παξέρεηαη νπνηαδήπνηε δπλαηφηεηα ζε απηά λα εμεηάζνπλ - ππφ πξνυπνζέζεηο θαη ζην πιαίζην ηεο ελφηεηαο ηνπ ζρεδηαζκνχ - ηα φξηα ή ην θαη ηδίαλ πεξηερφκελν ησλ πεξηνρψλ απηψλ. Αληίζηνηρα, ην ΓΠ Ξπινθάζηξνπ δελ νξίδεη ηηο δαζηθέο πεξηνρέο, παξά κφλν ελδεηθηηθά, ειιείςεη δαζηθνχ θηεκαηνινγίνπ θαη δελ ζέηεη νπζηαζηηθνχο πεξηνξηζκνχο ησλ ρξήζεσλ γεο ζηελ πεξηνρή Natura, θαζψο αλακέλεηαη γηα απηφ ην ζέκα ε νινθιήξσζε ηεο ζρεηηθήο ΔΠΜ. Γηαδηθαζία 69

70 Παξνπζηάδνληαη κεγάιεο θαζπζηεξήζεηο ζηελ νινθιήξσζε θαη έγθξηζε ησλ κειεηψλ ΓΠ- ΥΟΟΑΠ θαζψο θαη πξνβιήκαηα ζεζκηθά, δηνηθεηηθά θαη ιεηηνπξγηθά. Ζ θαζπζηέξεζε ηεο θαηάξηηζεο θαη ηεο έγθξηζεο ησλ πην πάλσ ζρεδίσλ κπνξεί λα έρεη επηπηψζεηο κε αλαζηξέςηκεο γηα ην ρψξν, ηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή αλάπηπμε θαη ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Δπηπξνζζέησο, έρεη νηθνλνκηθέο επηπηψζεηο, ιφγσ ζπαηάιεο πφξσλ θαη αδπλακίαο απνξξφθεζεο θνλδπιίσλ ηνπ Γ ΚΠ (εκαληηθφο αξηζκφο κειεηψλ ΓΠ/ΥΟΟΑΠ εθπνλείηαη κε ρξεκαηνδφηεζε ηνπ Γ ΚΠ ζην πιαίζην Πεξηθεξεηαθψλ Δπηρεηξεκαηηθψλ Πξνγξακκάησλ), ελψ πεξαηηέξσ ππνζθάπηεη θαη ηελ πξννπηηθή εμαζθάιηζεο πφξσλ απφ ην Γ ΚΠ (ΗΣΑ 2006). - Οη ξπζκίζεηο ησλ άξζξσλ 3θαη 6 ηνπ λ.2508/97 αλαζέηνπλ ηελ παξαθνινχζεζε ηεο εθαξκνγήο ησλ ξπζκηζηηθψλ ζρεδίσλ θαη ησλ ΓΠ θαη ΥΟΟΑΠ ζε δχζθακπηα ΝΠΓΓ πνπ ζήκεξα δελ έρνπλ θακία νπζηαζηηθή εκπινθή ζηελ φιε δηαδηθαζία θαη είλαη ακθίβνιν αλ πνηέ ζα ιεηηνπξγήζνπλ. - Διιηπήο ζηειέρσζε θαη ηερλνγλσζία ησλ ππεξεζηψλ ησλ πξσηνβαζκίσλ ΟΣΑ θαη ηεο Πεξηθέξεηαο πνπ είλαη θαηά λφκν αξκφδηεο γηα ηελ θαηάξηηζε ησλ ΓΠ θαη ΥΟΟΑΠ 64. ηνλ Γ.Ξπινθάζηξνπ, αξκφδηνο γηα ην ΓΠ είλαη έλαο ππάιιεινο (πξντζηάκελνο ηεο Σερληθήο ππεξεζίαο) ελψ ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο κηθξψλ Γήκσλ δελ ππάξρεη ππάιιεινο κε ηηο απαξαίηεηεο γλψζεηο. - Έιιεηςε επηηειηθψλ θαηεπζχλζεσλ εθ κέξνπο ηεο θεληξηθήο δηνίθεζεο (ΤΠΔΥΩΓΔ), πνπ ζα κπνξνχζαλ λα ιεηηνπξγήζνπλ σο ζπληνληζηηθφο κεραληζκφο γηα ηελ θαηάξηηζε ησλ ΓΠ θαη ΥΟΟΑΠ ζε παλειιαδηθφ επίπεδν. Ζ εθαξκνγή ηνπ Ν.2508/97 δελ ππνζηεξίδεηαη απφ έλα θεληξηθφ πξφγξακκα εθπφλεζεο κειεηψλ αλάινγν ηεο ΔΠΑ Αδπλακία ησλ Γήκσλ λα δηεμάγνπλ κηα αμηφπηζηε δηαδηθαζία δηαβνχιεπζεο κε ην θνηλφ θαη ηηο αξκφδηεο δεκφζηεο αξρέο θαηά ην ζηάδην θαηάξηηζεο ησλ ΓΠ/ΥΟΟΑΠ. ηελ πεξίπησζε ηνπ Ξπινθάζηξνπ, ε πξνρεηξφηεηα ηεο ζρεηηθήο 64 ήκεξα, θαηά θαλφλα επηζηξαηεχνληαη ηξεηο θαηεγνξίεο ππεξεζηψλ γηα ηελ θαηάξηηζε ησλ ΓΠ θαη ΥΟΟΑΠ: Οη ΓΗΠΔΥΩ, νη ΣΤΓΚ θαη νη ηερληθέο ππεξεζίεο ησλ Γήκσλ. Καη νη ηξεηο απηέο θαηεγνξίεο ππεξεζηψλ ραξαθηεξίδνληαη απφ ηελ έιιεηςε αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, νξγαλσηηθήο εηνηκφηεηαο θαη πφξσλ γηα λα αληαπνθξηζνχλ ζην έξγν πνζνηηθά, θαζψο θαη ηελ έιιεηςε ηερλνγλσζίαο ψζηε λα αληηκεησπίζνπλ κε ζχγρξνλε αληίιεςε ηα ζέκαηα ρσξνηαμίαο θαη πνιενδνκίαο. Οξηζκέλεο ΓΗΠΔΥΩ έρνπλ δηεθδηθήζεη ή πξνζθεξζεί λα αλαιάβνπλ ηελ επίβιεςε ησλ ΓΠ ΥΟΟΑΠ, ελψ άιιεο έρνπλ αλαζέζεη ην έξγν απηφ ζηηο θαηά ηφπνπο ΣΤΓΚ πνπ άιισζηε είλαη θαη ν θπζηθφο θνξέαο ηερληθήο ζηήξημεο ησλ Γήκσλ πνπ δελ δηαζέηνπλ δηθή ηνπο ηερληθή ππεξεζία. Ζ αλάζεζε πάλησο ηεο επίβιεςεο ζε ηερληθέο ππεξεζίεο Γήκσλ, αθφκε θαη ζηηο ιίγεο πεξηπηψζεηο πνπ εθαξκφδεηαη, ζπλήζσο ηζνδπλακεί κε ηε ιχζε ΣΤΓΚ ζην κέηξν πνπ θαηά θαλφλα ηξνθνδνηείηαη κε πξνζσπηθφ πνπ κεηαθαιείηαη απφ ηηο ΣΤΓΚ. 70

71 δηαδηθαζίαο ζπλδπάζηεθε κε έλαλ δεκφζην δηάινγν πνπ πεξηνξίζηεθε ζε δηεθδηθήζεηο ηνπηθψλ ζπκβνπιίσλ θαη ηδησηψλ γηα επεθηάζεηο νηθηζκψλ. - εκεηψλεηαη επίζεο ε έιιεηςε εμεηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ ζηηο Πεξηθέξεηεο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ λνκηθψλ πξνβιεκάησλ πνπ αλαθχπηνπλ θαηά ηε ζχληαμε ησλ πην πάλσ ζρεδίσλ θαη ηε λνκηθή επεμεξγαζία ησλ εγθξηηηθψλ πξάμεσλ. Σν γεγνλφο απηφ δπζρεξαίλεη ηδηαίηεξα ηελ πξφνδν ησλ ζρεηηθψλ δηαδηθαζηψλ, ελψ επηπξνζζέησο δεκηνπξγεί επλντθέο πξνυπνζέζεηο γηα ηε δηθαζηηθή ακθηζβήηεζε ησλ πην πάλσ ζρεδίσλ (κεηά ηελ έγθξηζή ηνπο) θαη ηελ επδνθίκεζε ησλ ζρεηηθψλ πξνζθπγψλ (ΗΣΑ 2006). - Αδπλακία ησλ θαζ χιελ αξκνδίσλ θνξέσλ λα παξάζρνπλ έγθαηξα θαη έγθπξα ζηνηρεία γηα ηηο πεξηνρέο πνπ ππάγνληαη ζε εηδηθφ θαζεζηψο πξνζηαζίαο, δηνίθεζεο ή δηαρείξηζεο (πρ. δάζε θαη δαζηθέο εθηάζεηο, αξραηνινγηθνί ρψξνη θαη ηζηνξηθνί ηφπνη, γεσξγηθψο θαιιηεξγνχκελεο εθηάζεηο, αηγηαινί θαη παξαιίεο, πεξηνρέο πξνζηαζίαο ηεο θχζεο θαη ηνπ ηνπίνπ θιπ.). - Έλα κεγάιν κεξίδην ηεο επζχλεο γηα ην ππεξβνιηθά καθξνρξφλην δηάζηεκα εθαξκνγήο ησλ ΓΠ, ην νπνίν νδεγεί ηειηθά ζε αδηαθνξία θαη απαμίσζή ηνπο σο εξγαιείσλ ζρεδηαζκνχ, είλαη νη εμαηξεηηθά δπζθίλεηεο δηαδηθαζίεο ρξεκαηνδφηεζεο, ην αζαθέο θαη πνιχπινθν ρξεκαηνδνηηθφ πιαίζην θαη έιιεηςε θαηάιιεινπ νηθνλνκηθνχ κεραληζκνχ πινπνίεζήο ησλ ππνθείκελσλ επηπέδσλ ζρεδηαζκνχ θαη νη πνιχ πεξηνξηζκέλνη πφξνη ηνπ Γήκνπ. Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη φηη ε δεκφζηα παξνπζίαζε ηνπ Α ζηαδίνπ ηνπ ΓΠ Ξπινθάζηξνπ έγηλε έλα ρξφλν κεηά ηελ ππνβνιή ηνπ ελψ ε παξνπζίαζε ηνπ Β1 ζηαδίνπ έγηλε 7 κήλεο κεηά ηελ ππνβνιή ηνπ ιφγσ θαζπζηέξεζεο πιεξσκήο ηνπ γξαθείνπ κειεηψλ απφ ηνλ Γήκν. Μέρξη ζήκεξα, ζην ζχλνιν ηεο ρψξαο πνιχ ιίγα ΓΠ/ΥΟΟΑΠ έρνπλ εγθξηζεί. Ζ έιιεηςε εγγπήζεσλ γηα ηελ εληφο εχινγνπ ρξνληθνχ δηαζηήκαηνο εθαξκνγή ησλ ΓΠ/ΥΟΟΑΠ, κπνξεί λα νδεγήζεη ηελ πινπνίεζε ησλ ΓΠ ζε κηα επηιεθηηθή πξνψζεζε νξηζκέλσλ απφ ηηο πξνηάζεηο ηνπο, ε νπνία ζα εμαξηάηαη απνθιεηζηηθά απφ ηελ βνχιεζε ηεο πνιηηηθήο εγεζίαο θαη ηηο ηνπηθέο πηέζεηο πνπ απηή πθίζηαηαη. Τπεξθείκελα επίπεδα ζρεδηαζκνχ Oη ζηφρνη, νη θαηεπζχλζεηο θαη ηα κέηξα πνπ θαζνξίδνληαη απφ ηα Πεξηθεξεηαθά Υσξνηαμηθά Πιαίζηα πνπ εγθξίζεθαλ ην 2003 ραξαθηεξίδνληαη θαηά θαλφλα απφ πςειφ βαζκφ γεληθφηεηαο, ψζηε λα ζέηνπλ ζε ακθηζβήηεζε αθφκε θαη ηνλ θαηεπζπληήξην 71

72 ραξαθηήξα ηνπο. Δπηπιένλ, δελ ζπλνδεχνληαη απφ πξφγξακκα δξάζεο, πνπ λα εμεηδηθεχεη ηηο απαηηνχκελεο γηα ηελ εθαξκνγή ηνπο ελέξγεηεο, ξπζκίζεηο, κέηξα θαη πξνγξάκκαηα, ην θφζηνο, ηηο πεγέο ρξεκαηνδφηεζεο θαζψο θαη ηνπο θνξείο εθαξκνγήο ησλ πξνηεηλνκέλσλ δξάζεσλ. Ζ κε χπαξμε ζαθνχο ππεξθείκελνπ ρσξνηαμηθνχ πιαηζίνπ, δεκηνπξγεί ηνλ θίλδπλν νη πξνηάζεηο ησλ ΓΠ λα νδεγήζνπλ είηε ζε ππνβάζκηζε ηνπ εμσαζηηθνχ ρψξνπ (π.ρ. πξνηάζεηο γηα δεκηνπξγία εθηεηακέλσλ νηθηζηηθψλ δσλψλ). Σηο ειιείςεηο απηέο θαιχπηνπλ ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο ηα Δηδηθά Υσξνηαμηθά Πιαίζηα 65 (γηα ηηο Αλαλεψζηκεο Πεγέο, ηνλ Σνπξηζκφ θαη ηε Βηνκεραλία. Καηαξηίζηεθαλ απφ ην ΤΠΔΥΩΓΔ θαη δφζεθαλ ζηε δεκνζηφηεηα πξνο δεκφζηα δηαβνχιεπζε ην πξψην εμάκελν ηνπ 2007) θαη νη εηδηθέο ρσξνηαμηθέο κειέηεο (π.ρ. «Δηδηθή Υσξνηαμηθή Μειέηε ησλ Παξάθηησλ Πεξηνρψλ Κνξηλζηαθνχ Κφιπνπ ζηα Πιαίζηα ηνπ Κνηλνηηθνχ Πξνγξάκκαηνο ENVIREG») πνπ έρνπλ εθπνλεζεί. Πξνηάζεηο Πεξηερφκελν Πξνηείλεηαη ην πεξηερφκελν ησλ ΓΠ θαη ΥΟΟΑΠ λα δηαθξηζεί ζαθψο ζε θαλνληζηηθφδεζκεπηηθφ θαη αληίζηνηρα πξνγξακκαηηθφ-ελδεηθηηθφ γηα ηηο ηξεηο βαζηθέο θαηεγνξίεο πεξηνρψλ πνπ νξίδνληαη θαη απφ ζηνλ λ. 2508/1997: - Οηθηζηηθέο πεξηνρέο : ε θαηεγνξία απηή πεξηιακβάλεη ηα πθηζηάκελα ζρέδηα, ηνπο νξηνζεηεκέλνπο νηθηζκνχο θαη ηηο κειινληηθέο επεθηάζεηο θαζψο θαη εθηάζεηο θαηάιιειεο γηα εηδηθή πνιενδφκεζε (ΠΔΡΠΟ, ΒΔΠΔ θιπ.). Οη πξνηάζεηο ησλ ζρεηηθψλ κειεηψλ γη απηή ηελ νκάδα ξπζκίζεσλ ζα πξέπεη λα είλαη ηδηαίηεξα ζαθείο ψζηε λα δεζκεχνπλ ηνλ ππνθείκελν πνιενδνκηθφ ζρεδηαζκφ θαη λα θαζηζηνχλ έηζη δπλαηή ηελ αλάζεζε ηεο αξκνδηφηεηαο έγθξηζεο ησλ ΠΜ ζηνπο ΟΣΑ. Αληίζεηα, ηα ΓΠ θαη ΥΟΟΑΠ δελ ζα πξέπεη λα επεθηείλνληαη ζε δεηήκαηα πνπ κπνξεί λα αληηκεησπηζηνχλ κφλν ζηελ ιεπηνκεξή θιίκαθα ζρεδηαζκνχ ησλ ΠΜ ή ζην πιαίζην εηδηθψλ ζρεδίσλ, φπσο είλαη νη ρσξνζεηήζεηο 65 Σα ζρέδηα απηά πεξηιακβάλνπλ, πιελ ησλ ακηγψο ελδεηθηηθψλ πξνηάζεσλ, ηφζν δηαηάμεηο θαηεπζπληεξίνπ ραξαθηήξα πνπ απεπζχλνληαη πξνο ηε Γηνίθεζε φζν θαη πιήξεηο θαλφλεο δηθαίνπ, φπσο απαγνξεχζεηο θαη πεξηνξηζκνχο ζηε ρξήζε θαη ηε δφκεζε, φξηα αξηηφηεηαο θαη ππθλφηεηαο, κέγηζην αξηζκφ επηηξεπφκελσλ ηνπξηζηηθψλ θιηλψλ θαη ειάρηζηεο απνζηάζεηο απφ ηνλ αηγηαιφ, πνπ πξννξίδνληαη λα έρνπλ άκεζε εθαξκνγή θαη έλαληη ησλ ηδησηψλ (Σ.Γηαλλαθνχξνπ). 72

73 έξγσλ θνηλσληθήο ή ηερληθήο ππνδνκήο πνπ ζην επίπεδν ησλ ΓΠ πξέπεη λα είλαη θαζαξά ελδεηθηηθέο. - Πεξηνρέο ειεγρφκελεο αλάπηπμεο: ε θαηεγνξία ησλ πεξηνρψλ απηψλ πεξηιακβάλεη ηηο πεξηαζηηθέο θαη εμσαζηηθέο πεξηνρέο, ζηηο νπνίεο επηβάιινληαη εηδηθνί πεξηνξηζκνί ζηε δφκεζε θαη ηηο ρξήζεηο γεο, θαηά ην πξφηππν ησλ ΕΟΔ, πξνθεηκέλνπ λα απνθεπρζεί ε αιφγηζηε εθηφο ζρεδίνπ επέθηαζε πφιεσλ θαη νηθηζκψλ. Δπηβάιιεηαη ε ηξνπνπνίεζε ηνπ άξζξνπ 4 παξ. 4 ηνπ λ. 2508/1997, ψζηε λα παξαζρεζεί ε δπλαηφηεηα ζηα ΓΠ/ΥΟΟΑΠ λα ηξνπνπνηνχλ ηα φξηα θαη ηηο ξπζκίζεηο ησλ εγθεθξηκέλσλ ΕΟΔ, φηαλ ηνχην επηβάιιεηαη γηα πνιενδνκηθνχο ιφγνπο θαη ελ φςεη ηεο ελφηεηαο ηνπ ζρεδηαζκνχ. - Πεξηνρέο Δηδηθήο Πξνζηαζίαο (ΠΔΠ) : ζηελ θαηεγνξία απηή ππάγνληαη, θαηά ηνλ λ. 2508/1997, νη πεξηνρέο πνπ φρη κφλν είλαη αλεπίδεθηεο πνιενδφκεζεο αιιά ρξήδνπλ πεξαηηέξσ πξνζηαζίαο είηε ιφγσ ηνπ εηδηθνχ λνκηθνχ θαζεζηψηνο πνπ ηηο δηέπεη (πρ. δάζε θαη δαζηθέο πεξηνρέο, αξραηνινγηθνί ρψξνη, βηφηνπνη, πγξφηνπνη θιπ), είηε κε βάζε απηνηειή θξηηήξηα πνπ ζέηεη ην ΓΠ ή ην ΥΟΟΑΠ (πρ. παξάθηηεο πεξηνρέο). ηελ πξψηε πεξίπησζε ηα ΓΠ θαη ηα ΥΟΟΑΠ νθείινπλ λα πεξηνξίδνληαη ζηελ θαηαγξαθή θαη ελδεηθηηθή νξηνζέηεζε ησλ πεξηνρψλ απηψλ (ζηνλ βαζκφ πνπ είλαη γλσζηέο θαη ραξαθηεξηζκέλεο) θαη ησλ εηδηθψλ ξπζκίζεσλ πνπ ηηο δηέπνπλ κε βάζε ην νηθείν θαηά πεξίπησζε θαλνληζηηθφ ηνπο θαζεζηψο. ηελ δεχηεξε πεξίπησζε, φπνπ νη σο άλσ πεξηνρέο δελ είλαη γλσζηέο θαη δελ έρνπλ ραξαθηεξηζζεί θαη νξηνζεηεζεί θαηά ηηο νηθείεο δηαηάμεηο πξέπεη λα γίλεη δεθηφ φηη εληάζζνληαη ζηηο ΠΔΠ κε βάζε ηα δηαζέζηκα θαηά πεξίπησζε επηζηεκνληθά ζηνηρεία θαη δεδνκέλα θαη ηηο αλαγθαίεο πηζαλνινγήζεηο ή πξνζσξηλέο νξηνζεηήζεηο ηνπο. Ήδε ζρεηηθή ππνρξέσζε γηα ηελ πξνζσξηλή νξηνζέηεζε ησλ αξραηνινγηθψλ ρψξσλ (βι. αξραηνινγηθφο ρψξνο Πειιήλεο ζηνλ Γ.Ξπινθάζηξνπ) θαηά ην ζηάδην θαηάξηηζεο ησλ ΓΠ θαη ΥΟΟΑΠ εκπεξηέρεηαη ζηνλ λ. 3028/2002 (άξζξν 12). Αλάινγε ξχζκηζε ζα κπνξνχζε λα πξνβιεθζεί λνκνζεηηθά θαη γηα άιιεο πξνζηαηεπηέεο πεξηνρέο ή αληηθείκελα, φπσο ηα δάζε θαη νη δαζηθέο εθηάζεηο θαη νη πεξηνρέο πξνζηαζίαο ηεο θχζεο. Πξνηείλεηαη ε εμεηδίθεπζε ηνπ πεξηερνκέλνπ θαη ηνπ είδνπο ησλ ξπζκίζεσλ πνπ πξνηείλνληαη γηα ηηο πεξηνρέο πξνζηαζίαο θαη ηηο πεξηνρέο νηθηζηηθνχ ειέγρνπ κε εληαία θξηηήξηα, ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ε ζπκβαηφηεηα θαη ζπλέπεηα ησλ ξπζκίζεσλ κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ κειεηψλ: Πνιιά απφ ηα ελ εμειίμεη ΓΠ/ΥΟΟΑΠ, πινπνηνχληαη ζε δήκνπο πνπ ηκήκα ή ην ζχλνιν ηεο έθηαζήο ηνπο είλαη πεξηνρέο πνπ εληάζζνληαη ζην δίθηπν 73

74 Natura. Με ηα δηεπξπκέλα ΓΠ/ΥΟΟΑΠ δίλεηαη κηα επθαηξία γηα ηελ πξνζηαζία απηψλ ησλ πεξηνρψλ κέρξη λα θαζνξηζηεί πιήξσο ην θαζεζηψο πξνζηαζίαο, θαζψο νη δηαδηθαζίεο εθπφλεζεο ησλ ζρεηηθψλ Δηδηθψλ Πεξηβαιινληηθψλ Μειεηψλ είλαη εμαηξεηηθά δχζθακπηεο θαη ρξνλνβφξεο. ηηο ππφ εθπφλεζε κειέηεο ΓΠ/ΥΟΟΑΠ, ν θαζνξηζκφο πξνζηαζίαο ησλ πεξηνρψλ Natura πνηθίιεη αλάινγα κε ηελ πεξηβαιινληηθή επαηζζεηνπνίεζε ησλ εκπιεθνκέλσλ θνξέσλ, ππεξεζηψλ θαη κειεηεηψλ. Πξνηείλεηαη ινηπφλ ν θαζνξηζκφο εληαίσλ φξσλ πξνζηαζίαο, επηβαιιφκελσλ ζε φιεο ηηο πεξηνρέο ηνπ δηθηχνπ Natura 2000 πνπ εκπίπηνπλ ζηελ εδαθηθή επηθξάηεηα δήκσλ ησλ νπνίσλ νη κειέηεο ΓΠ/ΥΟΟΑΠ ζεζκνζεηνχληαη, κέρξη ηελ εθπφλεζε ησλ πξνβιεπφκελσλ ΔΠΜ. Ζ αμηνπνίεζε ηνπ νξεηλνχ φγθνπ ηεο Εήξεηαο, απνηειεί πξσηαξρηθφ αλαπηπμηαθφ ζηφρν εδψ θαη πνιιά ρξφληα, σζηφζν ε νινθιήξσζε ηεο ζρεηηθήο ΔΠΜ εθθξεκεί. Πεξηνρή κειέηεο Γηα λα εμαζθαιηζηεί πιεξέζηεξα ε ζπλνρή θαη ε ιεηηνπξγηθή νινθιήξσζε ηνπ πνιενδνκηθνχ ζρεδηαζκνχ ζε νκάδεο νκφξσλ ΟΣΑ, ζα πξέπεη λα παξαζρεζεί λνκνζεηηθά ε δπλαηφηεηα λα εθπνλνχληαη ΓΠ/ΥΟΟΑΠ γηα πεξηζζφηεξνπο ηνπ ελφο ΟΣΑ. Δπίζεο, κε απηφ ηνλ ηξφπν ζα επηηεπρζνχλ νηθνλνκίεο θιίκαθαο κε ζχκπηπμε δηαδηθαζηψλ αλάζεζεο, έγθξηζεο, παξαθνινχζεζεο θαη δηαβνχιεπζεο θαη ηειηθή κείσζε ρξφλνπ θαη θφζηνπο. Όπσο θαη ζε πνιιέο άιιεο πεξηπηψζεηο, ηέηνηεο ζπλεξγαζίεο ζα κπνξνχζαλ λα ζπκβάιινπλ ζηελ βειηίσζε ηνπ ζρεδηαζκνχ ζηελ Κνξηλζία φπνπ νη παξαιηαθνί νηθηζκνί νπζηαζηηθά απνηεινχλ κηα εληαία θαηάζηαζε. Γηαδηθαζία Απαηηείηαη ε θαηάιιειε ζηειέρσζε ησλ ππεξεζηψλ, πξνζιήςεηο επηζηεκνληθνχ πξνζσπηθνχ, εθπαίδεπζε θαη επηκφξθσζε ππαιιήισλ, ελεξγνπνίεζε ησλ πξνβιεπφκελσλ απφ ηνλ λφκν θνξέσλ θαη δεκηνπξγία δηππνπξγηθψλ νξγάλσλ ή κεραληζκψλ γηα ην ζπληνληζκφ ηεο φιεο πξνζπάζεηαο. Οη πξνηάζεηο φκσο απηέο είλαη θαηά θαλφλα εμαξηεκέλεο απφ επξχηεξεο δηαξζξσηηθέο κεηαξξπζκίζεηο ζηε Γηνίθεζε. Γη απηφ ζεσξείηαη ζθφπηκν λα αλαδεηεζνχλ ιχζεηο ζε ad hoc επηρεηξεζηαθέο δξάζεηο, κε θνξείο θαη ζρήκαηα πνπ βξίζθνληαη εθηφο ησλ παξαδνζηαθψλ δνκψλ ηεο Γηνίθεζεο (αληίζηνηρα κε απηά ηεο Ηξιαλδίαο, Ηζπαλίαο θαη άιισλ Δπξσπατθψλ ρσξψλ βι. ζ.12, 15) θαη νη νπνίνη δηαζέηνπλ γηα ην ιφγν απηφ πην επηρεηξεζηαθή αληίιεςε ησλ πξαγκάησλ, κεγαιχηεξε επειημία θαη δπλαηφηεηα αιιά 74

75 ζπλεξγάδνληαη ζηελά κε απηή δεδνκέλνπ φηη δελ κπνξνχλ λα ηελ ππνθαηαζηήζνπλ ζηηο ζεζκηθέο ηεο αξκνδηφηεηεο. Παξφκνηα εγρεηξήκαηα έρνπλ δνθηκαζηεί ζην παξειζφλ θαη ζε άιιεο πεξηπηψζεηο κε ηθαλνπνηεηηθά απνηειέζκαηα. Σα βαζηθά δεηνχκελα είλαη: - Ζ ηεξάξρεζε θαη ν πξνγξακκαηηζκφο ησλ αλαζέζεσλ κειεηψλ. Να ππάξμεη πξφβιεςε γηα πξνθήξπμε, νινθιήξσζε θαη ρξεκαηνδφηεζε φισλ ησλ αλαγθαίσλ κειεηψλ, ζην γξεγνξφηεξν ρξφλν. - Δπηηειηθή παξαθνινχζεζε θαη ζπληνληζκφο ηεο πνξείαο ησλ κειεηψλ ΓΠ ΥΟΟΑΠ απφ θεληξηθφ φξγαλν ηνπ ΤΠΔΥΩΓΔ, ε δηαζθάιηζε ηεο εληαίαο αληηκεηψπηζεο ζεκάησλ θαη ε εηζήγεζε πξνο ην ΤΠΔΥΩΓΔ θαη ηηο Πεξηθέξεηεο γηα ηελ ιήςε δηνξζσηηθψλ κέηξσλ. Γεκηνπξγία δηαθαλή θαη επέιηθηνπ κεραληζκνχ ρξεκαηνδφηεζεο ηνπ πνιενδνκηθνχ ζρεδηαζκνχ ησλ Γήκσλ θαη ράξαμε εζληθνχ επηρεηξεζηαθνχ ζρεδίνπ, ρξνλνδηαγξάκκαηνο θαη ζρεδίνπ ρξεκαηνδφηεζεο ζηα πιαίζηα ηεο 4εο Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ Παξέκβαζε πξνο ηξίηνπο θεληξηθνχο θνξείο πξνθεηκέλνπ λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο απαηηήζεηο ησλ δηαθφξσλ ζηαδίσλ ησλ κειεηψλ (έγθαηξε παξνρή ζηνηρείσλ, ζπληνληζκφο ηνκεαθψλ πξνγξακκάησλ θιπ) θαη νξηδφληηα ζπλεξγαζία ησλ αξκφδησλ θνξέσλ γηα ηνλ πξνγξακκαηηζκφ κειεηψλ θαη έξγσλ πνπ απαηηνχληαη γηα λα είλαη εθαξκφζηκεο νη πξνηάζεηο ησλ ΓΠ. πγρξνληζκφο ηεο εθπφλεζεο ησλ απαηηνχκελσλ ππνζηεξηθηηθψλ κειεηψλ (πρ γεσινγηθέο κειέηεο, κειέηεο πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ) κε ηα ζηάδηα ηεο κειέηεο ησλ ΓΠ. Σερληθή ππνζηήξημε ησλ ππεξεζηψλ ησλ πξσηνβαζκίσλ ΟΣΑ γηα ηε ζπζηεκαηηθή θαη απνηειεζκαηηθή επίβιεςε ησλ κειεηψλ. - Γηαδηθαζίεο δηαβνχιεπζεο: Σππνπνίεζε ησλ δηαδηθαζηψλ ελεκέξσζεο θαη δηαβνχιεπζεο γηα φιεο ηηο κειέηεο. Βειηίσζε ηεο δηαδηθαζίαο δηαβνχιεπζεο κε επέιηθηα νξγαλσηηθά πξφηππα ζπκκεηνρήο, θαηάιιεια εθπαηδεπκέλν αλζξψπηλν δπλακηθφ, απινπνίεζε ησλ παξαδνηέσλ ηεο κειέηεο πνπ απνηεινχλ αληηθείκελν δεκνζηφηεηαο. - Δμαζθάιηζε ησλ θαηάιιεισλ ζηαηηζηηθψλ δεδνκέλσλ θαη ραξηνγξαθηθψλ ππνβάζξσλ γηα ηελ ππνζηήξημε ησλ κειεηψλ. εκεηψλεηαη ηδίσο ην γεγνλφο φηη ηα δηαηηζέκελα απφ ηελ ΔΤΔ ζηνηρεία ζε επίπεδν Γήκσλ δελ απεηθνλίδνπλ ηελ ηνπηθή αλαπηπμηαθή θαηάζηαζε θαη ηηο ηάζεηο. Γηα ην ιφγν απηφ, πξέπεη λα δηελεξγείηαη ηνπηθή πξσηνγελήο έξεπλα κε εξσηεκαηνιφγην ζε επίπεδν Γ.Γ. ψζηε λα απνθηάηαη ε απαξαίηεηε γλψζε 75

76 ησλ ζπλζεθψλ ηεο πεξηνρήο θαη λα δηνξζψλνληαη θαη εμεηδηθεχνληαη ηα επξήκαηα απφ ηα επίζεκα ζηνηρεία ηεο δεθαεηνχο απνγξαθήο ΔΤΔ. Ο λ.2508/1997 απνηειεί ζεκαληηθή πξφνδν γηα ηνλ ζρεδηαζκφ ηνπ ρψξνπ θαη ην πιαίζην πνπ δηέπεη ην ζχζηεκα ησλ κειεηψλ ΓΠ/ΥΟΟΑΠ ζεσξείηαη επαξθέο. Απηφ πνπ ρξεηάδεηαη είλαη λα εθαξκνζηεί θαζψο ηα πξνβιήκαηα εληνπίδνληαη φρη ηφζν ζηελ λνκνζεζία, φζν ζην δηνηθεηηθφ θαη πξαθηηθφ επίπεδν. Βηβιηνγξαθία - Αγγειίδεο Μ. «Αεηθφξνο αλάπηπμε ησλ πφιεσλ ζηελ Δπξψπε θαη ζηελ Διιάδα», Σνκέαο Πνιενδνκίαο & Υσξνηαμίαο ρνιήο Αξρ/ησλ ΔΜΠ ΤΠΔΥΩΓΔ, Αζήλα

77 - Αγγειίδεο Μ. «Υσξνηαμηθφο ρεδηαζκφο θαη Βηψζηκε Αλάπηπμε», Δθδφζεηο πκκεηξία, Αζήλα, Αξαβαληηλφο Α. «Πνιενδνκηθφο ζρεδηαζκφο γηα κηα βηψζηκε αλάπηπμε ηνπ αζηηθνχ ρψξνπ», εθδφζεηο πκκεηξία, Αζήλα Απγεξηλνχ Κνισληά., «Σν Αζηηθφ Πιαίζην», ΔΜΠ, Αζήλα Βαζελρφβελ Λ. «Υσξνηαμία Πνιενδνκία», εθπαηδεπηηθφ πιηθφ Δζληθήο ρνιήο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, Αζήλα Γηαλλαθνχξνπ Γ. «H Υσξνηαμία ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε» Δθδφζεηο Παπαδήζε, Αζήλα Γεηίκεο Π. «Οηθηζηηθή πνιηηηθή ζηελ Διιάδα, ηα φξηα ηεο κεηαξξχζκηζεο», εθδφζεηο Οδπζζέαο, Αζήλα Καξχδεο Γ.Ν. «Σα επηά βηβιία ηεο πνιενδνκίαο», εθδφζεηο Παπαζσηεξίνπ, Αζήλα Κνκλελφο Ν. «Θεσξία ηεο αζηηθφηεηαο», εθδφζεηο χγρξνλα Θέκαηα, Θεζζαινλίθε ΚΔΠΔ (Κνκίιε Π.Δ.), «Δθζέζεηο 11 - Υσξνηαμηθή αλάιπζε», Αζήλα ΚΔΠΔ (Αλαηξνχζεο Γ., Βακβαθφπνπινο Β. θα) «Δθζέζεηο 2 - Πνιενδνκία», Αζήλα Πνιπδσξίδεο Ν. «Πφιε θαη πνιενδνκία: Βαζηθέο έλλνηεο», εθπαηδεπηηθφ πιηθφ Παλεπηζηήκην Παηξψλ, Σκήκα Αξρηηεθηφλσλ Μεραληθψλ, Πάηξα Παπαγξεγνξίνπ Β. «Πνιενδνκία. Δηζαγσγή, Θεζκνί, Πνιηηηθή», Δθδφζεηο άθθνπια, Αζήλα Σδίθα-Υαηδνπνχινπ Α. «Πνιενδνκηθφ δίθαην», Παλεπηζηεκηαθέο εθδφζεηο ΔΜΠ, Αζήλα Υξηζηνθηιφπνπινο Γ. «Αζηηθφο θαη ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο πξνγξακκαηηζκφο», εθδφζεηο άθθνπια, Αζήλα Υιέπαο Ν.Κ. «πγθξηηηθή παξνπζίαζε ζπζηεκάησλ πεξηθεξεηαθήο δηνίθεζεο θαη ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο», εθπαηδεπηηθφ πιηθφ Δζληθήο ρνιήο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, Αζήλα Benevolo L. «Ζ πφιε ζηελ Δπξψπε» εθδφζεηο Διιεληθά Γξάκκαηα, Αζήλα Newman P. «Urban planning in Europe», Routledge, London European Commission, Regional policy and cohesion The EU compendium of spatial planning systems and policies, Luxemburg

78 Νόκνη - ΝΓ ηνπ 1923 (ΦΔΚ Α228/ ) «Πεξί ζρεδίσλ πφιεσλ, θσκψλ θαη ζπλνηθηζκψλ ηνπ θξάηνπο» - Ν.1337/1983 «Δπέθηαζε ησλ πνιενδνκηθψλ ζρεδίσλ, νηθηζηηθή αλάπηπμε θαη ζρεηηθέο ξπζκίζεηο» - Ν.2508/1997 γηα ηε «Βηψζηκε νηθηζηηθή αλάπηπμε ησλ πφιεσλ θαη νηθηζκψλ ηεο Υψξαο θαη άιιεο δηαηάμεηο» - Ν.2742/1999 (ΦΔΚ 207/η.Α / ) «Υσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο θαη αεηθφξνο αλάπηπμε» - ΠΠΥΑΑ Πεινπνλλήζνπ: ΤΑ 252//2003 (ΤΑ ΦΔΚ Β ) Ηζηνζειίδεο Άιιεο πεγέο - Δηζεγεηηθή έθζεζε ηνπ λ.2508/ Πνιενδνκηθή Μειέηε ΓΠ Γήκνπ Ξπινθάζηξνπ - Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Γήκνπ Ξπινθάζηξνπ, Φεβξνπάξηνο Αξαβαληηλφο Α. «Πξνο κηα πεξηβαιινληηθή πνιενδνκία», αλαγθαηφηεηα ηξφπνη δξάζεο» Δλεκέξσζε ΣΔΔ, ηκήκα Ζπείξνπ, ηεχρνο 26, Οηθνλφκνπ Γ. «χζηεκα ρσξηθνχ ζρεδηαζκνχ. Ζ Διιεληθή πξαγκαηηθφηεηα θαη ε δηεζλήο εκπεηξία», Δπηζεψξεζε θνηλσληθψλ εξεπλψλ, η ,

79 - Παληαδήο Α. «Οη κειέηεο ρσξνηαμηθνχ θαη πνιενδνκηθνχ ζρεδηαζκνχ: Ο λένο ξφινο θαη ην πεξηερφκελφ ηνπο, θξίζηκα δεηήκαηα ζηελ εθπφλεζε, απνδνρή, έγθξηζε θαη εθαξκνγή ηνπο», Δηζήγεζε ζην ΣΔΔ δηήκεξν: ρεδηαζκφο ρψξνπ θαη ηνπηθή απηνδηνίθεζε, Φεβξνπάξηνο Πνιίηεο Γ. «Απφ ηα ζρέδηα πφιεσο ζηε βηψζηκε αλάπηπμε», παξαδφζεηο ΔΜΠ, Αζήλα Ηλζηηηνχην Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, Έθζεζε Δπηζηεκνληθήο Δπηηξνπήο, «Πξνηάζεηο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο γηα ηνλ Πνιενδνκηθφ ρεδηαζκφ ζηελ Διιάδα», Γεθέκβξηνο Roe Bjorn A great greek planning effort in the 1980 s, Norwegian University of Science and Technology, department of Town and Regional Planning, Paper No 1998:3 πλεληεύμεηο Γεκήηξεο Μπισλάο (Γξαθείν Μειεηψλ, Υσξνηάθηεο - Πνιενδφκνο) Υξφλεο Καξαγηάλλεο (Σερληθή Τπεξεζία Γήκνπ Ξπινθάζηξνπ, Πνιηηηθφο Μεραληθφο) Θεφδσξνο Μαξίλεο (Ννκαξρηαθφο χκβνπινο ΝΑ Κνξηλζίαο, Πνιηηηθφο Μεραληθφο) Γηάλλεο Μπνχξκπνπιαο (Σερληθφ Γξαθείν, Μεραλνιφγνο Μεραληθφο) ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Η: λ.1337/83 79

80 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ΗΗ: λ.2508/97 80