ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠHΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2017) 820 final ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠHΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Συμβολή της Επιτροπής στη θεματική συζήτηση των Ηγετών της ΕΕ σχετικά με τη μελλοντική πορεία της εξωτερικής και της εσωτερικής διάστασης της μεταναστευτικής πολιτικής Θα καταστήσουμε την Ευρωπαϊκή Ένωση ισχυρότερη και πιο ανθεκτική, μέσα από ακόμα μεγαλύτερη ενότητα και αλληλεγγύη μεταξύ μας και μέσα από την τήρηση κοινών κανόνων (...) Δηλώνουμε ότι θα καταβάλουμε προσπάθειες για να υλοποιήσουμε μια ασφαλή και προστατευμένη Ευρώπη: μια Ένωση όπου όλοι οι πολίτες θα αισθάνονται ασφαλείς και θα μπορούν να κυκλοφορούν ελεύθερα, όπου τα εξωτερικά μας σύνορα θα είναι ασφαλή, εφαρμόζοντας μια αποτελεσματική, υπεύθυνη και βιώσιμη μεταναστευτική πολιτική που θα σέβεται τα διεθνή πρότυπα. (Διακήρυξη της Ρώμης, 27 Μαρτίου 2017) Δεν ξεχνάμε το μεταναστευτικό. Η Ευρώπη δεν είναι και δεν πρέπει ποτέ να γίνει φρούριο. Η Ευρώπη είναι και πρέπει να παραμείνει η ήπειρος της αλληλεγγύης, στην οποία θα μπορούν να βρίσκουν καταφύγιο όσοι προσπαθούν να γλυτώσουν από διώξεις. (Ομιλία του κ. Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ για την κατάσταση της Ένωσης, 13 Σεπτεμβρίου 2017) Όσον αφορά τη μετανάστευση, έχουμε ακόμη μεγάλο και δύσκολο δρόμο μπροστά μας. Πρέπει να ενδυναμώσουμε την εξωτερική μας μεταναστευτική πολιτική, να βελτιώσουμε τις ικανότητές μας για τις επιστροφές και να επιτύχουμε βιώσιμες λύσεις για ένα αναμορφωμένο σύστημα ασύλου. (Ομιλία του κ. Donald Tusk, 21 Σεπτεμβρίου 2017) Η πρόκληση της προσφυγικής και μεταναστευτικής κρίσης απαιτεί ταχεία και αποφασιστική αντίδραση από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της. Οι δράσεις που ανελήφθησαν είχαν ως αποτέλεσμα τη διάσωση πάνω από ανθρώπινων ζωών στη Μεσόγειο EL EL

2 Θάλασσα 1, την παροχή μεγαλύτερης ανθρωπιστικής στήριξης 2, ενεργότερες παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση των γενεσιουργών αιτίων της μετανάστευσης και τον καλύτερο έλεγχο των εξωτερικών συνόρων μας. Επίσης, συνέβαλαν στη μείωση του αριθμού των παράτυπων διελεύσεων: ο αριθμός των αφίξεων στην Ελλάδα μειώθηκε από περίπου το 2016 σε περίπου το 2017 και στην Ιταλία αφίχθησαν περίπου 30% λιγότερα άτομα σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του Μέσω των συστημάτων επανεγκατάστασης της ΕΕ, δημιουργήθηκαν νέες, ελεγχόμενες και νόμιμες οδοί εισόδου για σχεδόν άτομα. Ωστόσο, ευθύς εξαρχής, έχει επίσης καταστεί σαφές ότι η βασική πρόκληση είναι να τεθεί σε εφαρμογή ένα ισχυρότερο και ασφαλέστερο σύστημα σε μακροπρόθεσμη βάση. Η δυναμική της μετανάστευσης σε έναν όλο και πιο διασυνδεδεμένο κόσμο δεν είναι παροδική η δημογραφική κατάσταση στην ΕΕ και τις γειτονικές της χώρες είναι ένδειξη μακροχρόνιας πρόκλησης 3. Σε αυτό το πλαίσιο, η διαχείριση της μεταναστευτικής πολιτικής πρέπει να είναι αποτελεσματική και ανάλογη της σημασίας που αποδίδουν σε αυτήν οι πολίτες. Η θεματική συζήτηση για την εσωτερική και εξωτερική διάσταση της μετανάστευσης που θα διεξαχθεί στο πλαίσιο του Θεματολογίου των Ηγετών στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου, αποτελεί ευκαιρία στο υψηλότερο πολιτικό επίπεδο να δοθούν στρατηγικές κατευθύνσεις στις γενικές γραμμές της δράσης που θα αναληφθεί στο μέλλον. Από την εμπειρία των τελευταίων ετών προκύπτει ότι τα μονομερή μέτρα υπήρξαν αναποτελεσματικά, πιο δαπανηρά στην εφαρμογή τους και έθεσαν σε κίνδυνο τα οφέλη του χώρου Σένγκεν. Τον Σεπτέμβριο η Επιτροπή προέβη σε απολογισμό της υλοποίησης του ευρωπαϊκού θεματολογίου για τη μετανάστευση από το Κατέστη εμφανές ότι, παρά τις αυξανόμενες προκλήσεις, η υιοθέτηση κοινής προσέγγισης ήταν ικανή να σταθεροποιήσει μια εξαιρετικά ασταθή κατάσταση, μέσω της σταδιακής συγκέντρωσης πόρων και των συντονισμένων προσπαθειών προς την επίτευξη ενός κοινού στόχου. Τονίστηκε η ανάγκη ολοκληρωμένης προσέγγισης, με πλήρη αξιοποίηση ολόκληρου του φάσματος των εργαλείων που διαθέτει η ΕΕ, με συνδυασμό του νομικού πλαισίου, των μοχλών πολιτικής και του προϋπολογισμού της ΕΕ για την επίτευξη αποτελεσμάτων. Επίσης, υπογραμμίστηκαν οι αδυναμίες της διαχείρισης μεγάλων μεταναστευτικών ροών χωρίς επαρκή ετοιμότητα, οι ρυθμίσεις της ανταλλαγής πληροφοριών, οι επιχειρησιακές ικανότητες ταχείας αντίδρασης και τα ευέλικτα χρηματοδοτικά μέσα σε επίπεδο ΕΕ. 1 Στοιχεία που αναφέρονται στις ιταλικές και ελληνικές επιχειρήσεις διάσωσης, καθώς και στις επιχειρήσεις «Τρίτων» και «Ποσειδών» της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής και στην επιχείρηση «Sophia». Το πρόγραμμα του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης «Missing migrants» σχετικά με τους αγνοούμενους μετανάστες ( αναφέρει απώλειες ζωών στη Μεσόγειο το 2017 (έως τις 27 Νοεμβρίου), τον μικρότερο αριθμό των δύο τελευταίων χρόνων (σε σύγκριση με το 2015 και το 2016) ακόμη και αν κάθε ζωή που χάνεται συνιστά αδικαιολόγητη απώλεια. 2 Για παράδειγμα, χάρη στο Μέσο Στήριξης Έκτακτης Ανάγκης, πρόσφυγες και μετανάστες κατά μέσο όρο λαμβάνουν χρηματική στήριξη σε μηνιαία βάση μέσω του προγράμματος χορήγησης χρηματικής ενίσχυσης. Στην Τουρκία, το κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας έκτακτης ανάγκης, ένα από τα σχέδια της Διευκόλυνσης της ΕΕ για τους πρόσφυγες στην Τουρκία, έχει σήμερα 1,1 εκατομμύριο αποδέκτες. 3 Αν και ο πληθυσμός της Ευρώπης αναμένεται να είναι μειωμένος το 2050 σε σύγκριση με σήμερα, πολλές χώρες στην Αφρική και την Ασία εξακολουθούν να βιώνουν σημαντική πληθυσμιακή αύξηση (Ηνωμένα Έθνη, Υπηρεσία Οικονομικών και Κοινωνικών Υποθέσεων, Τμήμα πληθυσμού (2017)). World Population Prospects: The 2017 Revision. ESA/P/WP/248). 4 Βλ. ανακοίνωση σχετικά με την υλοποίηση του ευρωπαϊκού θεματολογίου για τη μετανάστευση - COM(2017) 558 της

3 Έχει έρθει η ώρα να βρεθούν λύσεις για τη μετάβαση από μια «ad hoc» προσέγγιση, που βασίζεται στη διαχείριση κρίσεων, προς ένα σταθερό και βιώσιμο πλαίσιο για το άσυλο, το οποίο να αποτελεί μέρος μιας ολοκληρωμένης μεταναστευτικής πολιτικής της ΕΕ. Συνεπώς, στο μέλλον είναι απολύτως αναγκαία η αναμόρφωση του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου ώστε να εξυπηρετεί τον σκοπό για τον οποίο προορίζεται. Εάν εδραιώσει τις υφιστάμενες δράσεις και συμφωνήσει ως προς τον τρόπο με τον οποίο θα συνδυάζει την αλληλεγγύη και τη δίκαιη κατανομή των ευθυνών, η ΕΕ θα είναι σε θέση να παρουσιάσει τη δημιουργία ενός ισχυρού πλαισίου διαχείρισης του ασύλου και της μετανάστευσης που εμπνέει πίστη και αμοιβαία εμπιστοσύνη για το μέλλον. 1. ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΚΑΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ: ΜΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Ανταποκρινόμενη στη σοβαρότερη μεταναστευτική πρόκληση που παρατηρείται από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η οποία ξεκίνησε το 2015, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναλάβει δράση σε πολλά μέτωπα. Σταδιακά διαμορφώνεται μια νέα προσέγγιση για την αντιμετώπιση της μετανάστευσης. Η προσέγγιση αυτή βασίζεται στον συνδυασμό εσωτερικών και εξωτερικών μέσων πολιτικής. Δύο χρόνια αργότερα, το δίδαγμα που αποκομίστηκε είναι ότι μόνο μια ολοκληρωμένη προσέγγιση παράγει αποτελέσματα. Η αποκλειστική στόχευση στην εσωτερική διάσταση και τη στήριξη των κρατών μελών δεν επαρκεί. Ταυτόχρονα, η εξωτερική μεταναστευτική πολιτική από μόνη της δεν θα αντιμετωπίσει τη μεταναστευτική πρόκληση για την Ευρώπη. Η ΕΕ έχει λάβει σημαντικά μέτρα για να στηρίξει τα κράτη μέλη που είναι περισσότερο εκτεθειμένα στη μεγάλη εισροή προσφύγων και μεταναστών, κυρίως την Ελλάδα και την Ιταλία. Με τη δημιουργία κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης, οι εθνικές διοικήσεις και υπηρεσίες συνεργάστηκαν με εμπειρογνώμονες από τους οργανισμούς της ΕΕ εξασφαλίζοντας τελικά αποτελεσματικότερη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων. Επίσης, τα κράτη μέλη έχουν εκφράσει την αλληλεγγύη τους μέσω του μηχανισμού μετεγκατάστασης. Ύστερα από ένα δύσκολο αρχικό στάδιο, το πρόγραμμα μετεγκατάστασης έδωσε τη δυνατότητα σε άτομα από την Ελλάδα και την Ιταλία να μεταφερθούν σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, και με τον τρόπο αυτό απεδείχθη πολύτιμο μέσο για τη στήριξη των ατόμων που χρήζουν διεθνούς προστασίας και για τον μετριασμό της πίεσης επί των συστημάτων ασύλου των δύο χωρών. Η Ελλάδα και η Ιταλία, καθώς και άλλα κράτη μέλη, έχουν λάβει στοχευμένη στήριξη, μεταξύ άλλων με τη μορφή οικονομικής βοήθειας. Με τη βοήθεια του Μέσου Στήριξης Έκτακτης Ανάγκης, στο πλαίσιο του οποίου έχουν συναφθεί συμβάσεις ύψους άνω των 440 εκατ. EUR για τη στήριξη της αντιμετώπισης του προσφυγικού ζητήματος στην Ελλάδα, η ΕΕ καθιέρωσε ένα νέο εργαλείο για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανθρωπιστικής ανάγκης εντός των συνόρων της. Με βάση συμφωνία που επιτεύχθηκε σε χρόνο ρεκόρ μετά από πρόταση της Επιτροπής 5, η θέση σε λειτουργία του νεοσύστατου Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής έχει προσθέσει ένα ακόμη ισχυρό μέσο για την ενίσχυση του ελέγχου των εξωτερικών συνόρων και την ταχεία παροχή βοήθειας στα κράτη μέλη που υφίστανται 5 Όσον αφορά τον κανονισμό για την Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή, που προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 15 Δεκεμβρίου 2015, επιτεύχθηκε πολιτική συμφωνία από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο στις 22 Ιουνίου 2016 και ο κανονισμός εγκρίθηκε επίσημα στις 14 Σεπτεμβρίου 2016, μόλις εννέα μήνες αφότου προτάθηκε. Τέθηκε σε ισχύ στις 6 Οκτωβρίου 2016 οι εφεδρείες ταχείας αντίδρασης και επιστροφής τέθηκαν σε λειτουργία στις 7 Δεκεμβρίου 2016 και στις 7 Ιανουαρίου

4 σοβαρές μεταναστευτικές πιέσεις. Κατ αυτόν τον τρόπο, ο Οργανισμός συμπληρώνει την πρωταρχική ευθύνη των κρατών μελών για τον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων, με συνοριοφύλακες και ακτοφύλακες που απασχολούνται σε αυτά τα καθήκοντα. Ο Οργανισμός λειτουργεί με τα κράτη μέλη και για τα κράτη μέλη η ταχύτητα και η αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεών του εξαρτώνται από τη δέσμευση και την καθοδήγηση που παρέχεται από το διοικητικό συμβούλιο και από έκαστο των αντιπροσώπων των κρατών μελών σε αυτό. Η εν λόγω δέσμευση και καθοδήγηση είναι ουσιαστικές για να υλοποιηθούν τα οφέλη της αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των κρατών μελών και να ενισχυθεί η ασφάλεια. Ταυτόχρονα, η αποτελεσματικότητα της στήριξης της ΕΕ στα κράτη μέλη που υφίστανται τη μεγαλύτερη πίεση ενισχύθηκε με παράλληλες προσπάθειες συνεργασίας με εταίρους από τρίτες χώρες. Μολονότι η στήριξη της ΕΕ προς την Ελλάδα συνέβαλε στην αντιμετώπιση του μεγάλου αριθμού προσφύγων που εισέρχονται στη χώρα, η από κοινού διαχείριση της μετανάστευσης μέσω της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας είχε ως αποτέλεσμα να μειωθούν τα επικίνδυνα ταξίδια στο Αιγαίο και να μειωθεί σημαντικά η μεταναστευτική πίεση. Η διευκόλυνση της ΕΕ για τους πρόσφυγες στην Τουρκία αποτελεί μείζονα παράγοντα σταθερότητας μεταξύ του μεγάλου πληθυσμού προσφύγων στην Τουρκία, υποστηρίζοντας το έργο της Τουρκίας όσον αφορά την εξασφάλιση βασικών προτύπων διαβίωσης, εκπαίδευσης και υπηρεσιών υγείας για τους πρόσφυγες. Η ακτοφυλακή και οι υπηρεσίες μετανάστευσης συνεργάζονται όλο και πιο στενά, τόσο στις επιχειρήσεις όσο και για την ανάπτυξη ικανοτήτων. Η αστυνομία και οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου αναπτύσσουν νέες προσεγγίσεις σε μια κοινή προσπάθεια καταπολέμησης των δικτύων παράνομης διακίνησης που ευθύνονται για τη μεταφορά ανθρώπων. Ομοίως, η Ιταλία έλαβε στήριξη για να αντιμετωπίσει τον μεγάλο αριθμό μεταναστών και προσφύγων που φτάνουν στις ακτές της, σύμφωνα με τη Διακήρυξη της Μάλτας της 3ης Φεβρουαρίου Από κοινού με την Ιταλία, η ΕΕ έχει λάβει μέτρα, σε στενή συνεργασία με τις αρχές της Λιβύης, καθώς και με την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης και άλλους οργανισμούς των ΗΕ, για να σταθεροποιήσει τις παράτυπες ροές μέσω της Κεντρικής Μεσογείου και να βελτιώσει την προστασία και τη στήριξη των προσφύγων και των μεταναστών που βρίσκονται εγκλωβισμένοι κατά μήκος της διαδρομής. Τα έργα που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ θα βοηθήσουν και θα προστατεύσουν περισσότερα από άτομα που βρίσκονται στα κέντρα κράτησης, στα σημεία αποβίβασης ή στις κοινότητες υποδοχής στη Λιβύη. Επίσης, η ΕΕ έχει συνεργαστεί περαιτέρω με άλλες χώρες της Αφρικής βάσει της προσέγγισης του πλαισίου εταιρικής σχέσης που συμφωνήθηκε τον Ιούνιο Στο Κέρας της Αφρικής, έργα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ που ήδη έχουν δρομολογηθεί θα δημιουργήσουν πάνω από θέσεις εργασίας στην Αιθιοπία, την Κένυα και τη Σομαλία, ενώ θα χρηματοδοτήσουν άμεσα επιπλέον θέσεις εργασίας στο Νότιο Σουδάν. Τα έργα στηρίζουν την παροχή βασικών κοινωνικών υπηρεσιών σε πάνω από 2,3 εκατομμύρια δικαιούχους. Στη Δυτική Αφρική και το Σαχέλ, τα υπό εξέλιξη έργα έχουν στόχο τη δημιουργία θέσεων εργασίας, και υποστηρίζουν σχεδόν πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Με τη στήριξη της ΕΕ, ο Νίγηρας εντατικοποίησε την καταπολέμηση της λαθραίας διακίνησης σε μία από τις κύριες οδούς προς τη Λιβύη. Χώρες όπως το Μπαγκλαντές συμφώνησαν με την ΕΕ να καθορίσουν μια σειρά πρακτικών ρυθμίσεων για να βελτιώσουν τη διαδικασία επιστροφής των πολιτών που δεν έχουν δικαίωμα παραμονής στην ΕΕ. 6 Διακήρυξη της Μάλτας από τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για τις εξωτερικές πτυχές της μετανάστευσης: το ζήτημα της διαδρομής της Κεντρικής Μεσογείου. 3

5 Συνολικά, η δρομολόγηση του πρώτου πανευρωπαϊκού προγράμματος επανεγκατάστασης τον Ιούλιο 2015 έχει συμβάλει στον μετριασμό της πίεσης της παράτυπης μετανάστευσης και παρείχε νόμιμες οδούς στα άτομα που χρήζουν διεθνούς προστασίας. Περίπου άτομα έχουν επανεγκατασταθεί στο πλαίσιο του εν λόγω προγράμματος και του προγράμματος που θεσπίσθηκε στο πλαίσιο της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας από την έναρξη των προγραμμάτων. Ο νέος, πιο φιλόδοξος στόχος των ατόμων που έθεσε ο Πρόεδρος Γιούνκερ τον Σεπτέμβριο του τρέχοντος έτους, είναι εφικτός. Η πολιτική για τις επιστροφές αποτελεί ένα ακόμη εξαίρετο παράδειγμα για την ανάγκη και τα οφέλη μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης. Έχουν ληφθεί μέτρα για να ενισχυθεί η ευρωπαϊκή διάσταση της πολιτικής για τις επιστροφές και με τον τρόπο αυτό να συμβάλει στις προσπάθειες που απαιτούνται για την αύξηση του συντονισμού και της αποτελεσματικότητας των εθνικών συστημάτων επιστροφής. Η δημιουργία στενότερης συνέργειας μεταξύ των διαδικασιών επιστροφής και ασύλου θα μπορούσε να διαδραματίσει βασικό ρόλο στην περαιτέρω αύξηση της αποτελεσματικότητας της πολιτικής για τις επιστροφές και για την παρακολούθηση των επιπτώσεών της, μέσω συνεχούς παρακολούθησης και ανταλλαγής επικαιροποιημένων δεδομένων με την ΕΕ. Η καλύτερη ενσωμάτωση της ικανότητας στήριξης του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής μπορεί επίσης να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα των επιστροφών. Ταυτοχρόνως, τα εθνικά συστήματα έχουν μεγαλύτερο κίνητρο να καταστούν πιο αποδοτικά εάν διατηρηθεί η δυναμική σύναψης λειτουργικών συμφωνιών επανεισδοχής ή πρακτικών ρυθμίσεων με τις κυριότερες χώρες προέλευσης και διέλευσης. 2. ΠΡΟΟΔΟΣ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΜΕΤΩΠΑ Η διασύνδεση δεν αποτελεί το μοναδικό χαρακτηριστικό των διαφόρων πυλώνων της ολοκληρωμένης προσέγγισης της ΕΕ: η επιτυχία τους εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη διατήρηση της δυναμικής της δράσης σε όλα τα μέτωπα. Οι ενέργειες που έχουν αναληφθεί με τρίτες χώρες για την αντιμετώπιση της μετανάστευσης, για τη δημιουργία ενός ισχυρού καθεστώτος προστασίας των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ ή για την υλοποίηση της αλληλεγγύης και της ευθύνης εντός της ΕΕ βρίσκονται όλες σε εξέλιξη. Σε όλους τους τομείς, χρειάζεται δράση για την παγίωση των αποτελεσμάτων και την πλήρωση των κενών. Η ΕΕ πρέπει να συνεχίσει το έργο που έχει αρχίσει προκειμένου να μειώσει ακόμη περισσότερο τα παράτυπα και επικίνδυνα ταξίδια. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτό σημαίνει συνέχιση του έργου που έχει αναληφθεί σε επιτυχείς πρωτοβουλίες σε άλλες, σημαίνει υλοποίηση υφιστάμενων σχεδίων, όπως η πλήρης θέση σε λειτουργία της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής και η συμπλήρωση των δεσμεύσεων για επανεγκατάσταση. Σημαίνει επίσης διατήρηση της στήριξης της ΕΕ προς τα κράτη μέλη που δέχονται τις μεγαλύτερες πιέσεις. Το έργο που έχει επενδυθεί για τη σύσταση επιχειρησιακών μηχανισμών επέτρεψε στην ΕΕ να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την κρίση και πρέπει να συνεχιστεί Διαφορετικά, η πρόοδος που έχει πραγματοποιηθεί απειλείται. Τα διδάγματα που αποκομίστηκαν θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για τη διαμόρφωση των εργαλείων που αναπτύχθηκαν για να διασφαλίσουν τη μελλοντική μας αντίδραση, συμπεριλαμβανομένων των διαρθρωτικών λύσεων για το μεταναστευτικό μας σύστημα. Είναι επίσης σημαντικό τα κράτη μέλη να διαθέτουν την αναγκαία διοικητική ικανότητα για την αποτελεσματική υλοποίηση του αναθεωρημένου νομικού, επιχειρησιακού και δημοσιονομικού πλαισίου. Σε όλες αυτές τις προσπάθειες, η ενότητα της ΕΕ και των κρατών μελών της αποτελεί την καλύτερη εγγύηση 4

6 για την επίτευξη της ολοκληρωμένης, ολιστικής προσέγγισης που χρειαζόμαστε για να επιτύχουμε. 3. ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΕ ΕΝΑ ΣΤΑΘΕΡΟ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΑΣΥΛΟ Η ολοκληρωμένη δέσμη μέσων για ένα βιώσιμο σύστημα ασύλου Τον Μάιο και τον Ιούλιο 2016, η Επιτροπή πρότεινε τη μεταρρύθμιση του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου, υποβάλλοντας μια δέσμη μέσων για την ενίσχυση και την προσαρμογή της πολιτικής ασύλου της ΕΕ στις προκλήσεις της εποχής μας. Η μεταρρύθμιση του υφιστάμενου συστήματος είναι αναγκαία προκειμένου η ΕΕ να διασφαλίσει την ταχεία παροχή προστασίας σε όσους την έχουν ανάγκη, και την επιστροφή όσων δεν έχουν ανάγκη προστασίας, καθώς και για να αντιμετωπίσει τις δευτερογενείς μετακινήσεις και τις καταχρήσεις που υπονομεύουν την εμπιστοσύνη στον χώρο Σένγκεν και την εύρυθμη λειτουργία του. Είναι επίσης σκόπιμη η επίτευξη μεγαλύτερης σύγκλισης στο σύστημα ασύλου της ΕΕ προκειμένου να διασφαλιστεί ίση και δικαιότερη μεταχείριση των αιτούντων σε ολόκληρη την ΕΕ. Σε ένα κοινό ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου, τα ποσοστά αναγνώρισης για αιτούντες με την ίδια ιθαγένεια δεν θα πρέπει να διαφέρουν μεταξύ των κρατών μελών στον βαθμό που διαφέρουν σήμερα. Για παράδειγμα, στην περίπτωση Αφγανών υπηκόων, τα εν λόγω ποσοστά κυμαίνονται από 0% έως 98% μεταξύ των κρατών μελών 7. Είναι επίσης αναγκαίο να εξασφαλιστούν ταχείες και αποτελεσματικές διαδικασίες. Σήμερα, οι διαδικασίες χορήγησης ασύλου μπορούν να διαρκέσουν από λίγους μήνες σε ορισμένα κράτη μέλη έως και λίγα χρόνια σε άλλα. Επιπλέον, με την αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών, η Ένωση θα αποθαρρύνει το φαινόμενο της αναζήτησης του ευνοϊκότερου κράτους υποδοχής και θα μειώσει τους παράγοντες έλξης προς την ΕΕ. Οι προτάσεις της Επιτροπής για τη μεταρρύθμιση του κανονισμού του Δουβλίνου, των κανονισμών για τις ελάχιστες απαιτήσεις ασύλου και τις διαδικασίες ασύλου, καθώς και της οδηγίας για τις συνθήκες υποδοχής, προλειαίνουν το έδαφος για τη δημιουργία ενός συστήματος καλύτερα προετοιμασμένου να αντιμετωπίσει την πιθανή άφιξη μεγάλου αριθμού ατόμων που χρήζουν διεθνούς προστασίας στα εξωτερικά σύνορα, καθώς και μηχανισμών αλληλεγγύης με επιμερισμό ευθυνών για τον χειρισμό των αφίξεων μεγάλου αριθμού αιτούντων άσυλο. Με βάση ότι η Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή κατέστησε πολύ ευκολότερη τη στήριξη των κρατών μελών για τη διασφάλιση της προστασίας των εξωτερικών συνόρων, η Επιτροπή πρότεινε επίσης τη μετατροπή της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο σε αυτόνομο Ευρωπαϊκό Οργανισμό για το Άσυλο, ο οποίος θα παρέχει στα κράτη μέλη νέου επιπέδου στήριξη για τη διαχείριση του ασύλου. Επιπλέον, η Επιτροπή πρότεινε επίσης τη θέσπιση ενωσιακού πλαισίου για την επανεγκατάσταση προκειμένου να διασφαλίσει ομαλές και ασφαλείς οδούς προς την Ευρώπη για τα άτομα που χρήζουν διεθνούς προστασίας, καθώς και ενισχυμένης βάσης δεδομένων του συστήματος δακτυλοσκόπησης EURODAC, για να ενισχυθεί η καταπολέμηση της παράτυπης μετανάστευσης. 7 Πηγή: Ετήσια έκθεση 2016 της EASO. Οι διαφοροποιήσεις των ποσοστών αναγνώρισης είναι σημαντικές παρ όλο που μπορεί να επηρεάζονται επίσης από αντικειμενικούς παράγοντες. 5

7 Όλες αυτές οι προτάσεις μεταρρυθμίσεων εξετάζονται επί του παρόντος από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο και στην Κοινή Δήλωση του προσδιορίζονται ως προτεραιότητες από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή. Ενάμιση χρόνο μετά την υποβολή τους, οι προτάσεις βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια προόδου στο πλαίσιο της νομοθετικής διαδικασίας. Ορισμένες από αυτές πρόκειται να εκδοθούν πολύ σύντομα, όπως η πρόταση για τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για το Άσυλο και τη μεταρρύθμιση του Eurodac. Άλλες προτάσεις, όπως αυτές που αφορούν το πλαίσιο της Ένωσης για την επανεγκατάσταση, τον κανονισμό για τις ελάχιστες απαιτήσεις και την οδηγία για τις συνθήκες υποδοχής, προχωρούν. Από την άλλη πλευρά, απαιτείται ακόμη σημαντική εργασία όσον αφορά την πρόταση κανονισμού για τις διαδικασίες ασύλου και τη θεμελιώδη πρόταση για την αναθεώρηση του κανονισμού του Δουβλίνου. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να προχωρήσουν οι εργασίες όσον αφορά την έννοια της ασφαλούς τρίτης χώρας, λαμβανομένων υπόψη των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ιουνίου. Τα βασικά στοιχεία της δέσμης μεταρρυθμίσεων συνιστούν μια πολυεπίπεδη και ενιαία σειρά μέτρων τα οποία επιδιώκουν ουσιαστική εναρμόνιση της απόκρισης στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε. Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να εξεταστούν ως σύνολο και να εγκριθούν ως μια δέσμη, ακόμη και αν οι τεχνικές εργασίες μπορούν να προχωρούν με διαφορετικό ρυθμό. Ωστόσο, επειδή είναι σημαντικό να τεθούν ήδη τα βασικά λειτουργικά θεμέλια στα οποία θα στηρίζεται η ταχύτερη εφαρμογή ολόκληρης της μεταρρύθμισης, θα ήταν χρήσιμο οι προτάσεις για τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για το Άσυλο και το Eurodac να εγκριθούν πριν επιτευχθεί συμφωνία σχετικά με τα άλλα βασικά στοιχεία. Οι τυχόν μεταγενέστερες αλλαγές σε σχέση με το υπόλοιπο της δέσμης θα μπορούσαν να ενσωματωθούν στη συνέχεια. Αλληλεγγύη και ευθύνη ως βασικά στοιχεία της ολοκληρωμένης δέσμης Ένα σταθερό και βιώσιμο πλαίσιο για το άσυλο, ανθεκτικό στις μελλοντικές εξελίξεις, πρέπει να στηρίζεται σε ισχυρά θεμέλια και σαφείς αξίες: μια πιο αποτελεσματική και πιο δίκαιη προσέγγιση βασιζόμενη στην αλληλεγγύη και την ευθύνη. Η σημασία των αρχών αυτών αντικατοπτρίζεται στις Συνθήκες, όπου προβλέπεται ότι οι πολιτικές της Ένωσης που εκτίθενται στο κεφάλαιο για τις πολιτικές σχετικά με ελέγχους στα σύνορα, το άσυλο και τη μετανάστευση και η εφαρμογή τους διέπονται από την αρχή της αλληλεγγύης και της δίκαιης κατανομής ευθυνών μεταξύ των κρατών μελών, μεταξύ άλλων και στο οικονομικό επίπεδο. Όποτε απαιτείται, οι πράξεις της Ένωσης που θεσπίζονται βάσει του παρόντος κεφαλαίου περιέχουν κατάλληλα μέτρα για την εφαρμογή της εν λόγω αρχής 9. Η απόκριση της ΕΕ μέχρι σήμερα στηρίχτηκε στις εν λόγω θεμελιώδεις αρχές. Σε λειτουργικό, οικονομικό και πολιτικό επίπεδο, η ΕΕ επέδειξε πνεύμα συνεργασίας ως προς την υποστήριξη των κρατών μελών που υφίστανται τη μεγαλύτερη πίεση, μέσω της μετεγκατάστασης και της επανεγκατάστασης, καθώς και μέσω της λειτουργικής στήριξης σε θέματα συνόρων και ασύλου, συμπεριλαμβανομένων των οργανισμών της ΕΕ. Οι προσπάθειες ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματικές στις περιπτώσεις στις οποίες αναλήφθηκαν οι ευρύτερες δεσμεύσεις, όταν όλα τα κράτη μέλη επωφελήθηκαν και όλα τα κράτη μέλη συνεισέφεραν. Πρέπει να εξευρεθεί συμφωνία σχετικά με τον κατάλληλο τρόπο εξισορρόπησης αυτών των αρχών της ευθύνης και της αλληλεγγύης στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης του κοινού 8 Κοινή δήλωση των Προέδρων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τις νομοθετικές προτεραιότητες της ΕΕ για το 2017, Βλ. Άρθρο 80 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 6

8 ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου. Δεν είναι δυνατό να υπάρχει ένας χώρος Σένγκεν χωρίς εσωτερικά σύνορα χωρίς να υπάρχει παράλληλα και ένα κοινό σύστημα. Ενώ η ενισχυμένη συνεργασία αποτελεί πάντα την έσχατη λύση για την έξοδο από τα αδιέξοδα, στον τομέα αυτό δεν συνιστά τρόπο οργάνωσης ενός μηχανισμού αλληλεγγύης και επιμερισμού των ευθυνών, στον οποίο θα πρέπει να συμμετέχουν όλα τα κράτη μέλη. Η αποτυχία σε αυτό θα εξακολουθήσει να θέτει το σύστημα Σένγκεν υπό πίεση. Αντιθέτως, τα διδάγματα που αντλήθηκαν και οι βέλτιστες πρακτικές των τελευταίων ετών αποτελούν τον οδηγό που θα οδηγήσει στην επίτευξη συμφωνίας. Το πλέον αμφιλεγόμενο θέμα της μεταρρύθμισης του κανονισμού του Δουβλίνου είναι ο μηχανισμός αλληλεγγύης και η ισορροπία του με τον επιμερισμό των ευθυνών. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι σχεδιασμού του. Η Επιτροπή κατέθεσε κατ αρχάς πρόταση για ένα μόνιμο πλαίσιο για τη θέσπιση μηχανισμού μετεγκατάστασης λόγω κρίσης. Τον Μάιο 2016, πρότεινε μια πιο συνολική και προβλέψιμη προσέγγιση, ενσωματώνοντας έναν μηχανισμό ισότιμης αντιμετώπισης στους κανόνες του Δουβλίνου ο οποίος θα ενεργοποιείται αυτομάτως υπό ορισμένες περιστάσεις. Με βάση αυτήν την πρόταση, η σλοβακική, μαλτέζικη και εσθονική Προεδρία του Συμβουλίου εργάστηκαν για μια σταδιακή προσέγγιση. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προτείνει ένα υποχρεωτικό σύστημα μετεγκατάστασης που θα τίθεται γενικά σε εφαρμογή ανεξαρτήτως της μεταναστευτικής πίεσης. Λαμβανομένων υπόψη αυτών των θέσεων, ένας τρόπος για να σημειωθεί πρόοδος θα μπορούσε να συνίσταται στην υιοθέτηση προσέγγισης όπου το στοιχείο της υποχρεωτικής μετεγκατάστασης θα εφαρμόζεται σε καταστάσεις σοβαρής κρίσης, ενώ σε λιγότερο προβληματικές καταστάσεις, η μετεγκατάσταση θα στηρίζεται σε εκούσιες δεσμεύσεις των κρατών μελών. Σε αυτές τις καταστάσεις, η αλληλεγγύη θα μπορούσε να λαμβάνει διαφορετικές μορφές βάσει τόσο της εσωτερικής όσο και της εξωτερικής διάστασης μιας ολοκληρωμένης συνολικής μεταναστευτικής πολιτικής. Με αυτό το πνεύμα, ο Πρόεδρος Γιούνκερ αναγνώρισε στον λόγο του για την κατάσταση της Ένωσης το 2017 ότι θα απαιτηθεί συμβιβασμός ώστε να επιτευχθεί αυτή η μεταρρύθμιση και ότι το αποτέλεσμα θα πρέπει να είναι καλό για την Ένωσή μας και δίκαιο για όλα τα κράτη μέλη της. 4. Η ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ Η ΕΕ έχει θέσει σταδιακά σε εφαρμογή μια πραγματική εξωτερική μεταναστευτική πολιτική, που συμπληρώνει και ενισχύει την εσωτερική διάσταση. Χάρη σε αυτό το έργο έχουν μειωθεί τα επικίνδυνα ταξίδια, έχουν διασωθεί μετανάστες και έχει τεθεί σε νέο επίπεδο η στήριξη που παρέχει η ΕΕ για την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων των μετακινήσεων πληθυσμών και τη διασφάλιση της προστασίας των μεταναστών και των προσφύγων. Δεδομένου ότι η μεταναστευτική πίεση στην Ευρώπη θα εξακολουθήσει να αποτελεί πρόκληση για τα επόμενα έτη, δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική λύση για την παγίωση και την ενίσχυση της εξωτερικής διάστασης της μετανάστευσης. Στη διαδρομή της Ανατολικής Μεσογείου, είναι αναγκαίο να εξασφαλιστεί η συνέχιση της πλήρους εφαρμογής της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας. Τα κράτη μέλη συμφώνησαν ήδη στο πλαίσιο της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας να κινητοποιήσουν συμπληρωματικό ποσό 3 δισ. EUR για τη διευκόλυνση της ΕΕ για τους πρόσφυγες στην Τουρκία, αμέσως μόλις αναληφθούν οι διαθέσιμοι πόροι και πληρωθούν οι άλλοι όροι που περιλαμβάνονται στη δήλωση ΕΕ- Τουρκίας. Αυτό θα πρέπει να γίνει σύμφωνα με το πρότυπο του επιμερισμού των προσπαθειών μεταξύ του προϋπολογισμού της ΕΕ και των εθνικών προϋπολογισμών που 7

9 συμφωνήθηκε το Ο ρυθμός των επανεγκαταστάσεων από την Τουρκία θα πρέπει να διατηρηθεί. Η αξιοποίηση του εθελοντικού προγράμματος εισδοχής για ανθρωπιστικούς λόγους θα συμβάλει περαιτέρω στη διασφάλιση νόμιμων οδών για τους Σύριους πρόσφυγες στην Τουρκία. Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στα Δυτικά Βαλκάνια, μέσω συνεχούς στήριξης της ΕΕ σε χώρες κατά μήκος της διαδρομής και να υπάρχει συνεχής επαγρύπνηση για δευτερογενείς μετακινήσεις. Είναι επίσης αναγκαίο να ενισχυθούν οι προσπάθειες κατά μήκος της διαδρομής της Κεντρικής Μεσογείου, με απτά αποτελέσματα σε όλες τις πτυχές της στρατηγικής που καθορίστηκε στη διακήρυξη της Μάλτας και στο σχέδιο δράσης για την Κεντρική Μεσόγειο. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη, σε συνεργασία με τις αρχές της Λιβύης, την Αφρικανική Ένωση, τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες και άλλους οργανισμούς του ΟΗΕ, θα εντείνουν επειγόντως τις δράσεις για τη διασφάλιση της προστασίας των μεταναστών στη χώρα και τον πλήρη σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους, καθώς και για να θέσουν τέρμα στη βία και τις καταχρήσεις από εγκληματικά δίκτυα. Για τον σκοπό αυτό, η ΕΕ έχει συστήσει μια ειδική ομάδα με την Αφρικανική Ένωση και τα Ηνωμένα Έθνη για τη διάσωση και την προστασία της ζωής των μεταναστών και των προσφύγων κατά μήκος των διαδρομών και ειδικότερα στη Λιβύη, όπως ανακοινώθηκε στο Αμπιτζάν στις 29 Νοεμβρίου Τούτο θα πρέπει να συμβάλει στην επιτάχυνση του προγράμματος του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης για υποστηριζόμενη οικειοθελή επιστροφή από τη Λιβύη στις χώρες καταγωγής, με τη χρηματοδότηση επιπλέον επιστροφών έως τον Φεβρουάριο του Μετά τη δημιουργία της «διευκόλυνσης διέλευσης και αποχώρησης» στην Τρίπολη για άτομα που χρήζουν διεθνούς προστασίας, η ΕΕ και τα κράτη μέλη θα πρέπει να στηρίξουν τις επανεγκαταστάσεις από τη Λιβύη μέσω του μηχανισμού έκτακτης διέλευσης της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, με τουλάχιστον επανεγκαταστάσεις έως τον Φεβρουάριο του Η εξάρθρωση του επιχειρησιακού μοντέλου των διακινητών εξακολουθεί να αποτελεί προτεραιότητα. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΕ θα πρέπει να στηρίξει νέα προγράμματα για τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη στις τοπικές κοινότητες, ιδίως της Λιβύης και του Νίγηρα. Η διαφορετική εξέλιξη των μεταναστευτικών ροών απαιτεί συνεχή επαγρύπνηση: για παράδειγμα, στη διαδρομή Δυτικής Μεσογείου/ Ατλαντικού, αυξήθηκε ο συνολικός αριθμός αφίξεων στην Ισπανία σε πάνω από το 2017, σχεδόν κατά 105 % περισσότερο από ό, τι κατά την ίδια περίοδο το Η συνεργασία με το Μαρόκο και τις άλλες χώρες κατά μήκος αυτής της διαδρομής θα είναι ζωτικής σημασίας. Η υλοποίηση όλων αυτών των στόχων δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς πρόσθετη χρηματοδοτική στήριξη. Υπό το πρίσμα αυτό, η τροφοδότηση της θυρίδας Βόρειας Αφρικής του Καταπιστευματικού Ταμείου της ΕΕ είναι απαραίτητη. Ενώ ορισμένα κράτη μέλη έχουν αναλάβει, από το τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, πρόσθετες δεσμεύσεις, είναι αναγκαίο όλα τα κράτη μέλη να συνεισφέρουν το μερίδιο που τους αναλογεί για την κάλυψη του χρηματοδοτικού ελλείμματος ύψους 340 εκατ. EUR, εκ των οποίων τα 110 εκατ. EUR προορίζονται για άμεσες ανάγκες. Πέρα από τη Βόρεια Αφρική, το Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ στηρίζει έργα, μεταξύ των οποίων και για την επισιτιστική ασφάλεια, τη δημιουργία θέσεων εργασίας για νέους ή την 10 Συμφωνία που επετεύχθη στις 3 Φεβρουαρίου 2016 μεταξύ των 28 κρατών μελών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: ποσό ύψους 1 δισ. EUR θα χρηματοδοτηθεί από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, 2 δισ. EUR από τις συνεισφορές των κρατών μελών ανάλογα με το μερίδιό τους στο ακαθάριστο εθνικό εισόδημα της ΕΕ. 8

10 καλύτερη διαχείριση της μετανάστευσης, σε 21 χώρες στην Υποσαχάρια και την Ανατολική Αφρική, μέσω της θυρίδας για την περιοχή του Σαχέλ και της λίμνης Τσαντ, καθώς και της θυρίδας για το Κέρας της Αφρικής. Ποσό 1,2 δισ. EUR έχει ήδη αναληφθεί για 178 συμβάσεις, συμπεριλαμβανομένων έργων με από κοινού θυρίδες. Οι διαθέσιμοι πόροι φθάνουν στα όριά τους. Είναι αναγκαίο να εξασφαλισθεί η βέλτιστη στοχοθέτηση και η αποδοτική χρήση τους κατά τα υπόλοιπα έτη λειτουργίας του Ταμείου με παράλληλη εξέταση περαιτέρω δεσμεύσεων από τα κράτη μέλη, ιδίως ενόψει της ανάγκης να εφαρμοστούν τα αποτελέσματα που υλοποιήθηκαν κατά τη διάσκεψη κορυφής Αφρικανικής Ένωσης- Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 29 και 30 Νοεμβρίου Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της θα πρέπει να μεγιστοποιήσουν τη χρήση κινήτρων, όπως η πολιτική θεωρήσεων και άλλες πολιτικές, για να συνάψουν συμφωνίες επανεισδοχής ή πρακτικές ρυθμίσεις με τις χώρες καταγωγής και διέλευσης. Όσον αφορά το μέλλον, θα πρέπει να δίνεται συνεχώς ισχυρή έμφαση στην αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της μετανάστευσης μέσω της αναπτυξιακής συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένης και της στήριξης για ψηφιακά στοιχεία, στοχευμένων δράσεων στο πλαίσιο του Καταπιστευματικού Ταμείου της ΕΕ και του πολλαπλασιασμού των ιδιωτικών επενδύσεων μέσω του Εξωτερικού Επενδυτικού Σχεδίου, καθώς και να αναπτυχθεί δέσμη μέτρων για νόμιμη μετανάστευση όπου θα μπορούν να στηρίζονται οι εταιρικές μας σχέσεις. Η σύνοδος κορυφής της Αφρικανικής Ένωσης-ΕΕ επιβεβαίωσε τη δυνατότητα ανάπτυξης μιας ισχυρότερης και ευρύτερης εταιρικής σχέσης μεταξύ των δύο ηπείρων μας με επίκεντρο τους νέους και την ανάπτυξη. Δεδομένου ότι η μετανάστευση αποτελεί παγκόσμια πρόκληση, η ΕΕ και η Αφρική θα διαμορφώσουν επίσης ενεργά τα μελλοντικά παγκόσμια Σύμφωνα των Ηνωμένων Εθνών για τη μετανάστευση. 5. ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ: ΕΠΑΡΚΕΙΣ ΠΟΡΟΙ, ΕΥΕΛΙΚΤΑ ΜΕΣΑ Η διαχείριση της μετανάστευσης απαιτεί σημαντική επένδυση. Όταν αναπτύχθηκε η τρέχουσα γενιά των χρηματοδοτικών μέσων της ΕΕ το 2011, η μετανάστευση συνιστούσε πολύ μικρότερη προτεραιότητα από ό, τι σήμερα. Από την έναρξη της κρίσης, η διαθέσιμη χρηματοδότηση που είχε προγραμματιστεί αρχικά για τη μετανάστευση αυξήθηκε κατά 74,6 % (6 δισ. EUR) μέχρι το 2020 για την ενίσχυση των παρεμβάσεων σε όλα τα κράτη μέλη. Η δημοσιονομική στήριξη της ΕΕ έχει αποδειχθεί απαραίτητη ώστε να μπορέσουν τα κράτη μέλη που δέχονται τη μεγαλύτερη πίεση να αντιμετωπίσουν τις νέες ανάγκες για τον έλεγχο των συνόρων, τη διαχείριση των κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης και την παροχή της αναγκαίας ανθρωπιστικής βοήθειας στους πρόσφυγες και τους μετανάστες, καθώς και στέγης και υγειονομικής περίθαλψης. Εμπειρογνώμονες και πόροι που διατέθηκαν μέσω του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, της Ευρωπόλ και της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο ενίσχυσαν την ικανότητα δράσης των κρατών μελών. Η χρηματοδότηση της ΕΕ για την επανεγκατάσταση από τα κράτη μέλη ατόμων που χρήζουν προστασίας έχει ανοίξει περισσότερο νόμιμους διαύλους για τους μετανάστες ώστε να φτάνουν στην Ευρώπη με ασφαλή τρόπο. Αυτές οι ανάγκες θα παραμείνουν στο μέλλον. Κατά τα επόμενα έτη θα είναι αναγκαίο να υπάρχουν καλοσχεδιασμένα, ευέλικτα και εξορθολογισμένα μέσα για την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών προκλήσεων. Στο παρελθόν, αυστηροί κανόνες σχετικά με τον προγραμματισμό των πόρων είχαν σταθεί εμπόδιο στην άμεση απόκριση στα αιτήματα των κρατών μελών ή κατέληγαν σε συστηματική προσφυγή στην (περιορισμένη) χρηματοδότηση έκτακτης ανάγκης. Υπάρχουν 9

11 επίσης τομείς όπου τα χρηματοδοτικά μέσα της ΕΕ θα μπορούσαν να διαδραματίσουν μεγαλύτερο ρόλο στο μέλλον, για παράδειγμα στην υποστήριξη των τοπικών κοινοτήτων που δέχονται μεγάλο αριθμό μεταναστών ή προσφύγων, διευκολύνοντας με αυτόν τον τρόπο την ένταξη καθώς και την αντιμετώπιση των κοινωνικών και υγειονομικών ζητημάτων. Η χρηματοδότηση είναι επίσης βασική συνιστώσα στην οποία στηρίζεται η εξωτερική πολιτική της ΕΕ για τη μετανάστευση. Στον τομέα αυτό, απαιτήθηκαν ειδικά μέσα για την αντιμετώπιση των νέων προτεραιοτήτων της ΕΕ, όπως η Διευκόλυνση της ΕΕ για τους Πρόσφυγες στην Τουρκία, το Καταπιστευματικό Ταμείο Έκτακτης Ανάγκης της ΕΕ για την Αφρική ή το Ευρωπαϊκό Ταμείο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη. Παρά το γεγονός ότι τα μέσα αυτά δημιουργήθηκαν επίσης με σκοπό την εξασφάλιση του συνδυασμού πόρων, τόσο από τον προϋπολογισμό της ΕΕ όσο και από τα κράτη μέλη, η εξασφάλιση των αντίστοιχων εθνικών πόρων αποδείχθηκε δυσχερής. Στο εξής, θα πρέπει να εξεταστεί ο τρόπος με τον οποίο θα εξασφαλιστεί επίσης χρηματοδότηση για την εξωτερική διάσταση της μετανάστευσης, με ευελιξία, ταχεία κινητοποίηση και συνδυασμένη χρήση των εσωτερικών και εξωτερικών πόρων. Το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο θα πρέπει να αξιοποιήσει τα διδάγματα αυτής της εμπειρίας, καθώς και να διερευνήσει τις δυνατότητες αντιμετώπισης των προκλήσεων στο μέλλον. Χάρτης πορείας για μια συμφωνία έως τον Ιούνιο 2018 σχετικά με την ολοκληρωμένη δέσμη μέτρων για τη μετανάστευση Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και η Επιτροπή έχουν σημειώσει πρόοδο στην εσωτερική και την εξωτερική διάσταση της μεταναστευτικής πολιτικής. Αλλά οι μεταναστευτικές προκλήσεις και η πίεση παραμένουν σε πολύ υψηλά επίπεδα. Ενόψει της κοινής μας δέσμευσης να επανεξετάσουμε τον χώρο Σένγκεν έως το καλοκαίρι του 2018 και να μεταβούμε προς ένα σύστημα που θα διασφαλίζει την ανθεκτικότητα έναντι μελλοντικών κρίσεων, η Επιτροπή καλεί τους Ηγέτες να συμφωνήσουν για τα ακόλουθα στοιχεία ενός χάρτη πορείας, που θα επιτρέψει στους Ηγέτες να καταλήξουν σε συμφωνία σχετικά με μια ολοκληρωμένη δέσμη έως τον Ιούνιο του Να ενταθούν οι εργασίες σχετικά με τη μεταρρύθμιση του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου, ούτως ώστε: να εγκριθούν έως τα τέλη Μαρτίου του 2018 οι προτάσεις για τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για το Άσυλο και το Eurodac, να επιτευχθεί πολιτική συμφωνία έως τα τέλη Μαρτίου 2018 μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά τον κανονισμό για τις ελάχιστες απαιτήσεις, να επιτευχθεί πολιτική συμφωνία έως τα τέλη Μαΐου 2018 μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την οδηγία για τις συνθήκες υποδοχής και το πλαίσιο της Ένωσης για την επανεγκατάσταση, να εκδοθεί, το αργότερο έως τα τέλη Μαΐου 2018, διαπραγματευτική εντολή για τον κανονισμό για τις διαδικασίες ασύλου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, η συμφωνία για τη σωστή ισορροπία μεταξύ ευθύνης και αλληλεγγύης θα πρέπει να επιτευχθεί κατά τα ακόλουθα στάδια: οι γενικές γραμμές μιας συμφωνίας θα προσδιοριστούν έως τον Απρίλιο του 2018 θα επιτευχθεί συμφωνία για τη σωστή ισορροπία μεταξύ ευθύνης και αλληλεγγύης κατά τη συνεδρίαση των Ηγετών της ΕΕ στη Σόφια τον Μάιο 2018, που θα μετουσιωθεί ταχέως σε διαπραγματευτική εντολή για το Συμβούλιο σχετικά με τον κανονισμό του Δουβλίνου πολιτική συμφωνία κατά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου σχετικά με τη συνολική μεταρρύθμιση του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου. Να ολοκληρωθεί η δημιουργία ενός αποτελεσματικού συστήματος διαχείρισης των εξωτερικών συνόρων, κυρίως με τη διασφάλιση ότι τα κράτη μέλη συνεισφέρουν όλους τους πόρους και το προσωπικό που απαιτούνται για τις εφεδρείες ταχείας αντίδρασης του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, ούτως ώστε να είναι πλήρως έτοιμες προς αποστολή, έως τον Μάρτιο του 2018, Να αναπτυχθεί μια πλήρως λειτουργούσα ικανότητα επιστροφών του Ευρωπαϊκού Οργανισμού 10

12 Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής το αργότερο έως τον Μάρτιο του 2018 ούτως ώστε ο αριθμός των μεταναστών που επιστρέφουν κατά τις επιχειρήσεις που οργανώνονται σε συνεργασία με τον Οργανισμό να αυξηθεί τουλάχιστον κατά 20 % σε σύγκριση με την ίδια περίοδο το 2017 και κατά 50 % έως τον Ιούνιο του Με βάση τα θετικά παραδείγματα των επιχειρησιακών ρυθμίσεων για την επανεισδοχή που καθορίστηκαν πρόσφατα με τρίτες χώρες, όπως με το Μπαγκλαντές, θα πρέπει να καθιερωθούν τέτοιες ρυθμίσεις ή συμφωνίες επανεισδοχής με άλλες τρεις χώρες εταίρους έως τον Μάιο του 2018 Να εξασφαλιστεί ότι είναι ανοικτές επαρκείς νόμιμες οδοί εισόδου στην Ευρώπη. Για τον λόγο αυτό, τα κράτη μέλη θα πρέπει να δεσμευτούν για την επανεγκατάσταση τουλάχιστον ατόμων που χρήζουν προστασίας έως τον Φεβρουάριο 2018, με εκτέλεση του 50% των επανεγκαταστάσεων έως τον Οκτώβριο του 2018 και του υπολοίπου έως τον Μάιο του 2019, μεταξύ άλλων, μέσω του μηχανισμού έκτακτης διέλευσης της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες από τη Λιβύη. Να ξεκινήσουν τα πρώτα πιλοτικά έργα για τον συντονισμό των προσφορών νόμιμης οικονομικής μετανάστευσης για βασικές χώρες εταίρους έως τον Μάιο του 2018 Να επιτευχθεί πολιτική συμφωνία μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την οδηγία για τη «μπλε κάρτα» όσον αφορά τις προϋποθέσεις εισόδου και διαμονής για τους εργαζόμενους υψηλής εξειδίκευσης που προέρχονται από τρίτες χώρες έως τα τέλη Ιουνίου 2018 Να υπάρξουν αποτελέσματα για τους διάφορους άξονες εργασίας της εξωτερικής μεταναστευτικής πολιτικής. Να διασφαλιστεί η πλήρης και βιώσιμη εφαρμογή της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας. Σε συνεργασία με τις αρχές της Λιβύης, την Αφρικανική Ένωση και τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, να υποστηριχθούν περαιτέρω υποστηριζόμενες οικειοθελείς επιστροφές από τη Λιβύη στις χώρες καταγωγής και, μέσω του μηχανισμού έκτακτης διέλευσης της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, τουλάχιστον επανεγκαταστάσεις από την Λιβύη έως τον Φεβρουάριο του Όλα τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να συμβάλουν στην κάλυψη του χρηματοδοτικού ελλείμματος ύψους 340 εκατ. EUR για τη θυρίδα Βόρειας Αφρικής του Καταπιστευματικού Ταμείου της ΕΕ έως τον Μάρτιο 2018 Υπό το φως των συμπερασμάτων της διάσκεψης κορυφής ΕΕ-Αφρικανικής Ένωσης, να ενισχυθούν οι εργασίες της ειδικής ομάδας ΕΕ-Αφρικανικής Ένωσης-Ηνωμένων Εθνών και να στηριχθεί η στρατηγική εταιρική σχέση με την Αφρική, μεταξύ άλλων, με την ταχεία εφαρμογή όλων των στοιχείων που συναποτελούν το Εξωτερικό Επενδυτικό Σχέδιο. Η πρώτη σειρά προγραμμάτων στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη θα πρέπει να εγκριθεί έως τον Μάιο Προκειμένου να διασφαλιστεί μετρήσιμη πρόοδος σε όλα τα διαφορετικά στοιχεία αυτού του χάρτη πορείας, κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να διορίσει έναν ειδικό Σέρπα μετανάστευσης. 11

13 Προσάρτημα 1 Το Ευρωπαϊκό Θεματολόγιο για τη Μετανάστευση: Η κατάσταση όσον αφορά τις κύριες προτάσεις 23 Η Επιτροπή παρουσίασε 23 κύριες νομοθετικές πρωτοβουλίες αφότου ανέλαβε τα καθήκοντά της η Επιτροπή Γιούνκερ Από αυτές τις 23 πρωτοβουλίες, οι 9 εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έχουν υποβληθεί ακόμη 14 νομοθετικές πρωτοβουλίες της Επιτροπής τις οποίες πρέπει να εγκρίνουν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. ΠΡΟΟΔΟΣ ΠΟΥ ΣΗΜΕΙΩΘΗΚΕ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΚΥΡΙΟΥΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥΣ ΦΑΚΕΛΟΥΣ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥΣ Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Έκδοση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο Πρόταση Περιγραφή Κατάσταση Διεθνής προστασία: προσωρινά μέτρα προς όφελος της Ιταλίας και της Ελλάδας Θεώρηση ενιαίου τύπου Διεθνής προστασία: προσωρινά μέτρα υπέρ της Ιταλίας, της Ελλάδας και της Ουγγαρίας Η απόφαση αυτή θεσπίζει έναν προσωρινό και έκτακτο μηχανισμό μετεγκατάστασης για δύο έτη από την Ιταλία και την Ελλάδα σε άλλα κράτη μέλη. Ο κανονισμός αυτός καθορίζει νέο κοινό σχέδιο για την αυτοκόλλητη ετικέτα θεώρησης, που εκσυγχρονίζει τα χαρακτηριστικά ασφαλείας για την πρόληψη της πλαστογραφίας. Η εν λόγω απόφαση θεσπίζει προσωρινά μέτρα στον τομέα της διεθνούς προστασίας υπέρ της Ιταλίας και της Ελλάδας, προκειμένου να τους δοθεί στήριξη για να αντιμετωπίσουν καλύτερα την επείγουσα κατάσταση που έχει προκληθεί λόγω της αιφνίδιας εισροής υπηκόων τρίτων χωρών στα εν λόγω κράτη μέλη. Μάιος 2015 Ιούνιος 2015 Σεπτέμβριος 2015 Ευρωπαϊκό ταξιδιωτικό έγγραφο για τις επιστροφές Ο εν λόγω κανονισμός θεσπίζει ένα ευρωπαϊκό ταξιδιωτικό έγγραφο για την επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών. Δεκέμβριος 2015 Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Υποβληθείσα πρόταση Συμφωνηθείσα διαπραγματευτική εντολή ή εκδοθείσα πράξη Συμφωνηθείσα διαπραγματευτική εντολή ή εκδοθείσα πράξη Πρόταση προς υποβολή Διαπραγματευτική εντολή προς συμφωνία Διαπραγματευτική εντολή προς συμφωνία 12

14 ΠΡΟΟΔΟΣ ΠΟΥ ΣΗΜΕΙΩΘΗΚΕ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΚΥΡΙΟΥΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥΣ ΦΑΚΕΛΟΥΣ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥΣ Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Έκδοση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο Πρόταση Περιγραφή Κατάσταση Ενίσχυση των ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα με χρήση οικείων βάσεων δεδομένων Ο εν λόγω κανονισμός εισάγει υποχρεωτικούς συστηματικούς ελέγχους και στους πολίτες της ΕΕ, με χρήση οικείων βάσεων δεδομένων, κατά τη διέλευση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ. Δεκέμβριος 2015 Ευρωπαϊκός Οργανισμός Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής Ο εν λόγω κανονισμός θεσπίζει Ευρωπαϊκό Οργανισμό Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής για να διασφαλίζει την αποτελεσματική εφαρμογή ισχυρών κοινών προτύπων διαχείρισης των συνόρων, να παρέχει επιχειρησιακή στήριξη και να παρεμβαίνει όπου είναι αναγκαίο, ώστε να ανταποκρίνεται άμεσα στις κρίσεις που προκύπτουν στα εξωτερικά σύνορα. Δεκέμβριος 2015 Σύστημα εισόδου/εξόδου («έξυπνα σύνορα») Το σύστημα εισόδου/εξόδου θα καταγράφει την είσοδο και την έξοδο των υπηκόων τρίτων χωρών και θα βοηθά στην παρακολούθηση των επιτρεπόμενων σύντομων διαμονών στην ΕΕ. Θα εκσυγχρονίσει τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων βελτιώνοντας την ποιότητα και την αποδοτικότητα των ελέγχων, καθώς και τον εντοπισμό της απάτης σχετικά με τα ταξιδιωτικά έγγραφα και την ταυτότητα. Απρίλιος 2016 Άσυλο: Σύστημα του Δουβλίνου Η εν λόγω πρόταση αποσκοπεί στη δημιουργία ενός πιο δίκαιου, πιο αποδοτικού και πιο βιώσιμου συστήματος για την κατανομή των αιτήσεων ασύλου μεταξύ των κρατών μελών. Μάιος 2016 Νοέμβριος 2017 Οργανισμός για το Άσυλο Η εν λόγω πρόταση θα θεσπίσει έναν αυτόνομο Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Άσυλο με ενισχυμένη εντολή και σημαντικά διευρυμένα καθήκοντα, συμπεριλαμβανομένης της ικανότητας να αναπτύσσει ομάδες υποστήριξης για το άσυλο και να παρέχει επιχειρησιακή και τεχνική βοήθεια. Μάιος 2016 Δεκέμβριος 2017 Δεκέμβριος 2017 Άσυλο: Eurodac Είσοδος και διαμονή υπηκόων τρίτων χωρών με σκοπό την απασχόληση υψηλής ειδίκευσης («μπλε κάρτα») Άδειες διαμονής ενιαίου τύπου Συνθήκες υποδοχής Αναγνώριση του ασύλου Διαδικασία ασύλου Πλαίσιο της Ένωσης για την επανεγκατάσταση Η εν λόγω πρόταση αποσκοπεί στην προσαρμογή και την ενίσχυση του συστήματος Eurodac για τη διευκόλυνση των επιστροφών και την αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης. Η εν λόγω πρόταση σχετικά με τη νόμιμη μετανάστευση, που είναι επίσης γνωστή ως σύστημα της «μπλε κάρτας», υποβλήθηκε από την Επιτροπή στα μέσα του Ο εν λόγω κανονισμός εισάγει πιο σύγχρονα χαρακτηριστικά ασφαλείας, ώστε να βελτιωθούν τα χαρακτηριστικά ασφαλείας των αδειών παραμονής. Η εν λόγω πρόταση θα εναρμονίσει τις συνθήκες υποδοχής σε ολόκληρη την ΕΕ. Η εν λόγω πρόταση θα εναρμονίσει τα πρότυπα προστασίας στην ΕΕ και θα θέσει τέρμα στις δευτερογενείς μετακινήσεις και στην αναζήτηση του ευνοϊκότερου κράτους υποδοχής από τους αιτούντες άσυλο. Η εν λόγω πρόταση θα μειώσει τις διαφορές στα ποσοστά αναγνώρισης, θα αποθαρρύνει τις δευτερογενείς μετακινήσεις και θα διασφαλίσει κοινές αποτελεσματικές διαδικαστικές εγγυήσεις για τους αιτούντες άσυλο. Η πρόταση αυτή - σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ επανεγκαθιστά αναγνωρισμένους πρόσφυγες από περιοχές εκτός της επικράτειάς της, όπως εκείνους που διαμένουν σε προσφυγικούς καταυλισμούς - κατατέθηκε από την Επιτροπή τον Ιούλιο του περασμένου έτους. Μάιος 2016 Ιούνιος 2017 Ιούνιος 2017 Ιούνιος 2016 Ιούλιος 2017 Ιούλιος 2017 Ιούνιος 2016 Ιούλιος 2016 Μάιος 2017 Νοέμβριος 2017 Ιούλιος 2016 Ιούλιος 2017 Ιούλιος 2017 Ιούλιος 2016 Ιούλιος 2016 Οκτώβριος 2017 Νοέμβριος 2017 Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Υποβληθείσα πρόταση Συμφωνηθείσα διαπραγματευτική εντολή ή εκδοθείσα πράξη Συμφωνηθείσα διαπραγματευτική εντολή ή εκδοθείσα πράξη Πρόταση προς υποβολή Διαπραγματευτική εντολή προς συμφωνία Διαπραγματευτική εντολή προς συμφωνία 13

15 Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Πρόταση Περιγραφή Κατάσταση Status Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Έκδοση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο Εξωτερικό Επενδυτικό Σχέδιο/Ευρωπαϊκό Ταμείο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη Οι συννομοθέτες μπόρεσαν να καταλήξουν σε ταχεία πολιτική συμφωνία για την πρόταση αυτή τον Ιούνιο, λιγότερο από ένα έτος αφότου η Επιτροπή την υπέβαλε τον Σεπτέμβριο του Αποσκοπεί στη χρήση κονδυλίων της ΕΕ για τη μόχλευση ιδιωτικών επενδύσεων στον τομέα της ανάπτυξης στην Αφρική και σε άλλα μέρη της γειτονίας της ΕΕ. Σεπτέμβριος 2016 Ευρωπαϊκό σύστημα πληροφοριών και άδειας ταξιδίου Δημιουργία, λειτουργία και χρήση του Συστήματος Πληροφοριών Σένγκεν για: την αστυνομική και δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις Η εν λόγω πρόταση θα δημιουργήσει ένα αυτοματοποιημένο σύστημα προαναχωρησιακού ελέγχου ασφάλειας και παράτυπης μετανάστευσης υπηκόων τρίτων χωρών που απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης. Αυτό θα διασφαλίσει ότι τα κράτη μέλη θα έχουν καλύτερη πληροφόρηση σχετικά με τους ταξιδιώτες από χώρες εκτός ΕΕ οι οποίοι έρχονται στην Ευρώπη. Η Επιτροπή υπέβαλε προτάσεις για την αναθεώρηση του Συστήματος Πληροφοριών Σένγκεν τον Δεκέμβριο του 2016, κυρίως με στόχο τη βελτίωση της διαχείρισης των συνόρων και της μετανάστευσης. Δεκέμβριος 2016 Νοέμβριος 2016 Οκτώβριος 2017 Ιούνιος 2017 Νοέμβριος 2017 Νοέμβριος 2017 τους συνοριακούς ελέγχους Δεκέμβριος 2016 την επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών Οργανισμός για τη Λειτουργική Διαχείριση Συστημάτων ΤΠ Μεγάλης Κλίμακας στον Χώρο Ελευθερίας, Ασφάλειας και Δικαιοσύνης (eu-lisa) Αναθεώρηση των κανόνων για την προσωρινή επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα Η εν λόγω πρόταση αναθεωρεί τον κανονισμό για την ίδρυση του Οργανισμού eu-lisa και ενισχύει την εντολή του, ώστε να διασφαλιστεί ότι ανταποκρίνεται στις τρέχουσες προκλήσεις σε επίπεδο ΕΕ στον τομέα της ελευθερίας, της ασφάλειας και της δικαιοσύνης. Ειδικότερα, ο Οργανισμός θα είναι πλέον υπεύθυνος για την ανάπτυξη και την εφαρμογή των τεχνικών λύσεων για την επίτευξη της διαλειτουργικότητας των συστημάτων πληροφοριών της ΕΕ. Η εν λόγω πρόταση, η οποία έχει ως στόχο να προσαρμόσει καλύτερα τους κανόνες για την προσωρινή επαναφορά των συνοριακών ελέγχων στις τρέχουσες και μελλοντικές προκλήσεις, υποβλήθηκε από την Επιτροπή τον Σεπτέμβριο του Δεκέμβριος 2016 Ιούνιος 2017 Σεπτέμβριος 2017 Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Υποβληθείσα πρόταση Συμφωνηθείσα διαπραγματευτική εντολή ή εκδοθείσα πράξη Συμφωνηθείσα διαπραγματευτική εντολή ή εκδοθείσα πράξη Πρόταση προς υποβολή Διαπραγματευτική εντολή προς συμφωνία Διαπραγματευτική εντολή προς συμφωνία 14

16 Προσάρτημα 2 ΤΟ ΚΑΤΑΠΙΣΤΕΥΜΑΤΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΤΗΣ ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΦΡΙΚΗ Δεσμεύσεις και συνεισφορές στο Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ για την Αφρική Οι πόροι που διατίθενται επί του παρόντος στο Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ για την Αφρική ανέρχονται σε 3,3 δισ. EUR: πάνω από 2,9 δισ. EUR από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης (ΕΤΑ) και τα χρηματοδοτικά μέσα της ΕΕ και 375 εκατ. EUR από τα κράτη μέλη της ΕΕ και άλλους χορηγούς (Ελβετία και Νορβηγία), εκ των οποίων 315,1 εκατ. EUR έχουν ήδη καταβληθεί μέχρι σήμερα. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεισφέρουν περισσότερο ώστε να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους που είχαν αναλάβει τον Νοέμβριο του Δεσμεύσεις και συνεισφορές στο Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ για την Αφρική (Σε εκατ. EUR, από τις 4 Δεκεμβρίου 2017) Κράτος μέλος/συνδεδεμένο κράτος Δέσμευση Ελήφθη Αυστρία 6 6 Βέλγιο 10 6 Βουλγαρία 0,55 0,05 Κροατία 0,2 0,2 Κύπρος Τσεχική Δημοκρατία 1,67 1,67 Δανία 10 6 Εσθονία 1,45 1,45 Φινλανδία 5 5 Γαλλία 9 3 Γερμανία Ελλάδα Ουγγαρία 0,7 0,7 Ιρλανδία 6 1,2 Ιταλία Λετονία 0,3 0,3 Λιθουανία 0,2 0,05 Λουξεμβούργο 3,1 3,1 Μάλτα 0,25 0,1 Κάτω Χώρες 26,36 13,36 Πολωνία 8,13 8,13 Πορτογαλία 0,45 0,45 Ρουμανία 0,1 0,1 Σλοβακία 1,6 0,6 Σλοβενία 0,05 0,05 Ισπανία 9 3 Σουηδία 3 3 Ηνωμένο Βασίλειο 3 1,2 Νορβηγία 8,78 8,78 Ελβετία 4,1 3,6 Συνολική συνεισφορά ,1 Συνεισφορές από τον προϋπολογισμό της ΕΕ [1] 2.928,4 Στις 4 Δεκεμβρίου 2017, είχαν εγκριθεί 120 προγράμματα στις τρεις περιοχές από την επιχειρησιακή επιτροπή του Καταπιστευματικού Ταμείου της ΕΕ για την Αφρική, για συνολικό ποσό ύψους περίπου 1 960,4 εκατ. EUR. Συνολικά υπεγράφησαν μέχρι σήμερα 194 συμβάσεις με φορείς υλοποίησης [1] Συμπεριλαμβανομένων άλλων χρηματοδοτικών μέσων της ΕΕ, όπως το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης. 15

17 (86 στο Σαχέλ/Λίμνη Τσαντ, 69 στο Κέρας της Αφρικής, 16 στην περιοχή της Βόρειας Αφρικής και 23 σχετικά με έργα με από κοινού θυρίδες) για συνολικό ποσό ύψους 1 352,2 εκατ. EUR. Οι συνολικές εκταμιεύσεις ανέρχονται σε 490,6 εκατ. EUR. Θυρίδα Εγκριθέν ποσό Αναληφθέν ποσό Καταβληθέν ποσό Κέρας της Αφρικής 665,0 430,3 146,6 Βόρεια Αφρική 293,6* 132,3 60,4 Σαχέλ & Λίμνη Τσαντ 988,8* 787,0 282,9 Έργα με από κοινού θυρίδες 13* 2,6 0,7 Γενικό σύνολο 1960,4* 1352,2 490,6 * Στρογγυλοποιημένα ποσά Θυρίδα Βόρειας Αφρικής του Καταπιστευματικού Ταμείου ΕΕ-Αφρικής Η θυρίδα Βόρειας Αφρικής του Καταπιστευματικού Ταμείου ΕΕ-Αφρικής έχει μεγάλη έλλειψη πόρων, παρά το γεγονός ότι αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ταμεία για τη μείωση των ροών κατά μήκος της διαδρομής της Κεντρικής Μεσογείου. Η θυρίδα Βόρειας Αφρικής του Καταπιστευματικού Ταμείου έχει εγκρίνει μέχρι σήμερα προγράμματα ύψους 294 εκατ. EUR, εκ των οποίων τα 132 εκατ. EUR έχουν ήδη αναληφθεί. Απαιτείται μεγαλύτερη χρηματοδότηση, ώστε να καλυφθεί το διαπιστωθέν έλλειμμα των 340 εκατ. EUR, εκ των οποίων τα 110 εκατ. EUR για άμεσες ανάγκες. Έπειτα από την πρόσκληση της Επιτροπής τον Ιούλιο για περισσότερες συνεισφορές στη θυρίδα Βόρειας Αφρικής, τον Οκτώβριο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κάλεσε τα κράτη μέλη να εξασφαλίσουν επαρκή και στοχευμένη χρηματοδότηση. Στις 4 Δεκεμβρίου, έχουν δεσμευτεί περισσότερα από 140 εκατ. EUR από συνεισφορές σε αυτή τη θυρίδα: ΧΩΡΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΥΠΟΓΡΑΦΗΣ ΤΟΥ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑΣ ΠΟΣΟ Αυστρία 13/10/ Βουλγαρία 29/11/ Κροατία 27/10/ Τσεχική Δημοκρατία 5/10/ Δανία 28/11/ Εσθονία 6/7/ Γερμανία 10/11/ /11/ Ιταλία 20/7/ Λετονία 26/10/ Λιθουανία 1/12/ Κάτω Χώρες 22/11/ Νορβηγία 16/11/ Πολωνία 08/11/ Σλοβακία 24/11/ ΣΥΝΟΛΟ ΣΗΜ.: Η Γαλλία και η Ισπανία έχουν υποσχεθεί να συνεισφέρουν συμπληρωματικό ποσό ύψους 6 εκατ. EUR, και η Ιρλανδία 3 εκατ. EUR στο Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ για την Αφρική χωρίς να αναφέρουν την κατανομή του ανά θυρίδα. 16

18 Προσάρτημα 3 Ευρωπαϊκός Οργανισμός Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής που εγκρίθηκε, σε χρόνο ρεκόρ, έπειτα από πρόταση της Επιτροπής, δημιουργήθηκε τον Οκτώβριο 2016 προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η Ευρώπη θα μπορεί να προστατεύει καλύτερα τα κοινά εξωτερικά της σύνορα και θα είναι σε θέση να αντιμετωπίζει οποιεσδήποτε νέες προκλήσεις της μετανάστευσης και της ασφάλειας. ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΣΥΝΟΡΙΟΦΥΛΑΚΗΣ ΚΑΙ ΑΚΤΟΦΥΛΑΚΗΣ: 742 υπάλληλοι στην Ελλάδα 137 υπάλληλοι στη Βουλγαρία 322 υπάλληλοι στην Ιταλία 91 υπάλληλοι στα Δυτικά Βαλκάνια 79 υπάλληλοι στην Ισπανία ΠΑΝΩ ΑΠΌ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΕ Σημαντικές ελλείψεις παρεμποδίζουν την εργασία του Οργανισμού Το περασμένο έτος, έγιναν σημαντικά βήματα για τη έναρξη της λειτουργίας του νέου Οργανισμού, συμπεριλαμβανομένης της συγκρότησης εφεδρειών ταχείας αντίδρασης για συνοριοφύλακες και εξοπλισμό. Παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις στα κράτη μέλη να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους, εξακολουθούν να υφίστανται οι σημαντικές ελλείψεις σ αυτές τις εφεδρείες, ιδίως όσον αφορά τον τεχνικό εξοπλισμό. Οι κοινές επιχειρήσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη, όπως στην Ελλάδα, την Ιταλία και τη Βουλγαρία, αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις με χρόνια έλλειψη υπαλλήλων από τα κράτη μέλη. ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΕΣ ΕΛΛΕΙΨΕΙΣ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΤΟΝ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟ ΤΟΥ 2018 Ελλάδα 92 Ιταλία 18 Βουλγαρία 114 Ισπανία 8 17

19 ΕΦΕΔΡΕΙΕΣ ΤΑΧΕΙΑΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ Επί του παρόντος, λείπουν ακόμη σχεδόν 206 συνοριοφύλακες από την εφεδρεία ταχείας αντίδρασης των υπαλλήλων ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΕΛΛΕΙΨΕΙΣ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΕΛΛΕΙΨΕΙΣ ΑΥΣΤΡΙΑ 34 ΛΕΤΟΝΙΑ 30 BΕΛΓΙΟ 30 ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ 39 ΒΟΥΛΓΑΡΙA 40 ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ 8 1 ΚΡΟΑΤΙΑ 65 ΜΑΛΤΑ 6 ΚΥΠΡΟΣ 8 8 ΚΑΤΩ ΧΩΡΕΣ 50 ΤΣΕΧ. ΔΗΜΟΚΡ. 20 ΝΟΡΒΗΓΙΑ 20 8 ΔΑΝΙΑ 29 ΠΟΛΩΝΙΑ 100 ΕΣΘΟΝIA 18 ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ 30 ΡΟΥΜΑΝΙΑ 75 ΓΑΛΛΙΑ 170 ΣΛΟΒΑΚΙΑ ΓΕΡΜΑΝΙΑ 225 ΣΛΟΒΕΝΙΑ 35 3 ΕΛΛΑΔΑ 50 ΙΣΠΑΝΙΑ ΟΥΓΓΑΡΙΑ 65 ΣΟΥΗΔΙΑ 17 ΙΣΛΑΝΔΙΑ* 2 2 ΕΛΒΕΤΙΑ 16 IΤΑΛΙΑ 125 ΣΥΝΟΛΟ: ΑΠΟΘΕΜΑ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ΤΑΧΕΙΑΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ Μόνο 14 κράτη μέλη συνεισφέρουν επί του παρόντος τεχνικό εξοπλισμό στο απόθεμα εξοπλισμού ταχείας αντίδρασης, με αποτέλεσμα να υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις. ΕΙΔΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ΕΛΛΕΙΨΕΙΣ (ΠΟΡΟΙ - MΗΝΑΣ) ΣΥΝΕΙΣΦΕΡΟΝΤΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ:

20 Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος ΙούλιοςJ Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Προσάρτημα 4 - Μετεγκατάσταση και επανεγκατάσταση Μετεγκατάσταση Επί δύο έτη, το πρόγραμμα μετεγκατάστασης της ΕΕ έχει αποδειχθεί επιτυχές, βοηθώντας τους πρόσφυγες να αρχίσουν μια νέα ζωή και διασφαλίζοντας τον καλύτερο επιμερισμό των ευθυνών μεταξύ κρατών μελών. ΜΕΤΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΑΠΌ ΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ ΜΕΤΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΣΥΝΟΛΟ: ΜΕΤΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΑΠΌ ΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ IT EL Σύνολο (ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015-ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2017) Ενώ παραμένουν ακόμη 500 άτομα που είναι επιλέξιμα για μετεγκατάσταση στην Ελλάδα και στην Ιταλία, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μεταφέρουν τους υπόλοιπους υποψηφίους προς μετεγκατάσταση επειγόντως. Η Επιτροπή είναι πρόθυμη να συνεχίσει να παρέχει οικονομική στήριξη σε όσα κράτη μέλη συνεχίζουν τις προσπάθειές τους για μετεγκατάσταση. 19