ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2 σχετικά με την αντιτρομοκρατική πολιτική της ΕΕ: κυριότερα επιτεύγματα και μελλοντικές προκλήσεις Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων Εισηγήτρια: Sophia in 't Veld DT\ doc PE v01-00 Eνωμένη στην πολυμορφία

2 I. Δημοκρατικός έλεγχος και λογοδοσία Η λογοδοσία και η υπευθυνότητα αποτελούν βασικούς παράγοντες δημοκρατικής νομιμοποίησης των αντιτρομοκρατικών πολιτικών. Τυχόν λάθη, παράνομες ενέργειες και παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου και των ανθρώπινων δικαιωμάτων πρέπει να διερευνώνται, να διορθώνονται και να αποδίδεται δικαιοσύνη. Αυτό περιλαμβάνεται στις αξίες που προσπαθούμε να υπερασπιστούμε ενάντια στους εχθρούς της δημοκρατίας. Εάν δεν καταφέρουμε να αναγνωρίσουμε τις λανθασμένες ενέργειες, θα ζημιωθεί το ηθικό μας κύρος. Σύσταση 6: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να διεξαγάγει μελέτη για να διαπιστώσει εάν οι αντιτρομοκρατικές πολιτικές υπόκεινται σε αποτελεσματικό δημοκρατικό έλεγχο, περιλαμβάνοντας τουλάχιστον τα ακόλουθα ζητήματα: Για κάθε μέτρο πρέπει να διαπιστωθεί εάν τα εθνικά κοινοβούλια ή το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχουν πλήρη δικαιώματα και μέσα ελέγχου, όπως πρόσβαση σε πληροφορίες, επαρκή χρόνο για ενδελεχή εξέταση και δικαίωμα τροποποίησης των προτάσεων η αξιολόγηση πρέπει να περιέχει μία επισκόπηση της νομικής βάσης για κάθε μέτρο Όλα τα υπάρχοντα μέτρα πρέπει να υποβληθούν σε αναδρομική δοκιμασία αναλογικότητας 1 Να παρέχεται επισκόπηση της διαβάθμισης εγγράφων και των τάσεων για τη χρήση της διαβάθμισης, των αριθμών και τάσεων για την παροχή ή μη παροχή πρόσβασης σε έγγραφα που σχετίζονται με αντιτρομοκρατικές πολιτικές καθώς και των εγγράφων που διατίθενται στο Κοινοβούλιο για διαβούλευση σε ασφαλή χώρο Να παρέχεται επισκόπηση της χρήσης εξωτερικών συμβούλων και (ανεξάρτητων) εμπειρογνωμόνων σε τομείς όπως το (διεθνές) δίκαιο, προστασία δεδομένων και πολιτικές ελευθερίες, ασφάλεια στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών αντιτρομοκρατικών πολιτικών Να παρέχεται επισκόπηση των μέσων για δημοκρατικό έλεγχο της διασυνοριακής συνεργασίας των υπηρεσιών πληροφοριών και συγκεκριμένα του Κέντρου Επιχειρήσεων (SitCen), του Κέντρου επιφυλακής, του Κέντρου διαχείρισης κρίσεων, το Γραφείο συμψηφισμού του Συμβουλίου και της επιτροπής εσωτερικής ασφάλειας (COSI) Να παρέχεται επισκόπηση των μέτρων που λαμβάνονται από τρίτες χώρες και έχουν εξωεδαφική ισχύ στην ΕΕ, όπως για παράδειγμα ο νόμος για την παρακολούθηση ξένων υπηρεσιών πληροφοριών (Foreign Intelligence Surveillance Act, FISA) των ΗΠΑ, και δεν υπόκεινται σε έλεγχο από κοινοβούλιο της ΕΕ Να παρέχεται επισκόπηση των μέτρων που έχουν συμφωνηθεί από διεθνή κυβερνητικά και μη κυβερνητικά όργανα (Ηνωμένα Έθνη, Διεθνής Οργάνωση Πολιτικής Αεροπορίας, Διεθνής Ένωση Αερομεταφορών) και των υπαρχόντων μέσων για δημοκρατικό έλεγχο 1 Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, S. and Marper v. Ηνωμένο Βασίλειο, 8 Δεκεμβρίου 2008, 95, , 125. PE v /5 DT\ doc

3 Να παρέχεται επισκόπηση των μη νομοθετικών δραστηριοτήτων που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ καθώς και του κατά πόσο υπόκεινται σε δημοκρατικό έλεγχο. Σύσταση 7: παράνομες ενέργειες και παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου και των ανθρώπινων δικαιωμάτων πρέπει να διερευνώνται και να διορθώνονται Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της πρέπει να διασαφηνίσουν πλήρως το ρόλο τους στο πρόγραμμα εκτάκτων παραδόσεων και "μαύρων τοποθεσιών" της CIA σύμφωνα με τις συστάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρώπης. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της πρέπει να διασαφηνίσουν εάν έχουν ακυρωθεί δικαστικές έρευνες για ζητήματα σχετικά με το Γκουαντανάμο και παραδόσεις κατόπιν αιτήματος τρίτων χωρών Η ΕΕ πρέπει να βοηθήσει τις ΗΠΑ στην εξεύρεση κατάλληλων λύσεων για το κλείσιμο του Γκουαντανάμο και την εξασφάλιση δίκαιης δίκης για τους κρατούμενους Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της πρέπει να τροποποιήσουν τις διαδικασίες που σχετίζονται με τους καταλόγους τρομοκρατών και να διασφαλίσουν ότι είναι πλήρως συμβατές με όλες τις σχετικές δικαστικές αποφάσεις 1 Η Επιτροπή και το Συμβούλιο πρέπει να ξεκινήσουν έρευνα σχετικά με την πιθανή συλλογή προσωπικών δεδομένων για λόγους επιβολής νόμου χωρίς να υπάρχει η κατάλληλη νομική βάση ή μέσω παράτυπων ή και παράνομων διαδικασιών. II. Πολιτικές ελευθερίες και νομική προστασία Η ανεξάρτητη ομάδα πρέπει να περιλάβει στην αξιολόγησή της πλήρη επισκόπηση των συνολικών επιπτώσεων που φέρουν τα αντιτρομοκρατικά μέτρα στις πολιτικές ελευθερίες, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών των κρατών μελών και των μέτρων τρίτων χωρών που φέρουν άμεσο αντίκτυπο στην ΕΕ Η ανεξάρτητη ομάδα πρέπει να εκτιμήσει εάν τα υπάρχοντα μέσα για την αξιολόγηση του αντίκτυπου στην ιδιωτική ζωή και στις πολιτικές ελευθερίες είναι επαρκή. III.Παρακολούθηση και σκιαγράφηση του προφίλ Η μαζική παρακολούθηση αποτελεί πλέον βασικό χαρακτηριστικό των αντιτρομοκρατικών πολιτικών. Η συλλογή προσωπικών δεδομένων ευρείας κλίμακας, οι τεχνολογίες ανίχνευσης και αναγνώρισης, η ιχνηλάτηση και ο εντοπισμός, η εξαγωγή δεδομένων και σκιαγράφηση του προφίλ, η αξιολόγηση κινδύνου και η ανάλυση συμπεριφοράς χρησιμοποιούνται για την πρόληψη της τρομοκρατίας. Η αποτελεσματικότητα και τα ποσοστά επιτυχίας των μέσων αυτών είναι αμφίβολα. Οι Amoore και De Goede συγκρίνουν με το "1% doctrine": "ο έλεγχος των δεδομένων συναλλαγών είναι ο πόλεμος ενάντια στο κοινότυπο πρόσωπο του τρόμου του 1 Βλέπε μεταξύ άλλων τις συνεκδικαθείσες υποθέσεις C-402/05 P και C-415/05 P, Kadi και Al Barakaat International Foundation κατά Συμβουλίου και Επιτροπής. DT\ doc 3/5 PE v01-00

4 προληπτικού χτυπήματος". 1 Οι τεχνικές εξαγωγής δεδομένων και σκιαγράφησης του προφίλ φέρουν τον κίνδυνο αντιστροφής του βάρους της απόδειξης στον πολίτη. Παράλληλα, δεν είναι σαφές σε ποιο βαθμό οι τεχνικές αυτές συμβάλλουν στην πρόληψη της τρομοκρατίας (σε αντίθεση με τη διερεύνηση και δίωξη ή και εγκλήματα πέραν της τρομοκρατίας). Βέβαια, οι τεχνικές αυτές μπορεί να είναι χρήσιμες αλλά καμία τεχνολογία δεν είναι αλάνθαστη. Επιπλέον, σε πολλές περιπτώσεις θα φαινόταν ότι οι απαιτούμενες πληροφορίες για το σχεδιασμό επιθέσεων ήταν διαθέσιμες αλλά η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ υπηρεσιών και κρατών και η αξιολόγηση κινδύνου ήταν ανεπαρκείς. Θα φαινόταν ότι βασιζόμαστε όλο και περισσότερο στην τεχνολογία, αποδίδοντάς της σχεδόν μαγικές ιδιότητες, εις βάρος της ανθρώπινης νοημοσύνης, η οποία ενδεχομένως να αποτελεί πιο χρήσιμο μέσο σε ορισμένες καταστάσεις. Σύσταση 8: Βελτίωση της χρήσης δεδομένων: συλλογή δεδομένων μόνο βάσει σαφώς ορισμένων αναγκών επιβολής του νόμου, αυστηρός περιορισμός του αριθμού δεδομένων που συγκεντρώνονται, δραστική βελτίωση της ανταλλαγής και επεξεργασίας δεδομένων Διεξαγωγή υποχρεωτικής δοκιμασίας αναλογικότητας για κάθε πρόταση που σχετίζεται με συλλογή προσωπικών δεδομένων ευρείας κλίμακας, τεχνολογίες ανίχνευσης και αναγνώρισης, ιχνηλάτηση και εντοπισμό, εξαγωγή δεδομένων και σκιαγράφηση του προφίλ, αξιολόγηση κινδύνου και ανάλυση συμπεριφοράς ή παρόμοιες τεχνολογίες Πρόληψη υφέρπουσας διεύρυνσης λειτουργιών λόγω αυστηρού περιορισμού του σκοπού Ετήσιες εκθέσεις από τον Ευρωπαίο Επόπτη Προστασίας Δεδομένων (ΕΕΠΔ) και τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA) για τη σκιαγράφηση του προφίλ, την εξαγωγή δεδομένων και τις τεχνολογίες ανίχνευσης και αναγνώρισης που χρησιμοποιούνται στην Ευρώπη για αντιτρομοκρατικούς (ή και άλλους) σκοπούς Κατάρτιση έκθεσης από το Συντονιστή Αντιτρομοκρατικής Δράσης σχετικά με τη χρήση της ανθρώπινης ευφυΐας στις ευρωπαϊκές αντιτρομοκρατικές πολιτικές. Γενικές συστάσεις για μελλοντικές αντιτρομοκρατικές πολιτικές: Η μελλοντική αντιτρομοκρατική στρατηγική πρέπει να παρουσιάζει συνοχή και να βασίζεται στο αποτέλεσμα αξιολόγησης, η οποία θα έχει πραγματοποιηθεί από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες, και στις αυτόνομες ανάγκες ασφαλείας της ΕΕ Η Επιτροπή πρέπει να εκδώσει μία ανακοίνωση για τη δεοντολογία στις ευρωπαϊκές αντιτρομοκρατικές πολιτικές 1 Louise Amoore και Marieke de Goede, "Transactions after 9/11: the banal face of the pre-emptive strike," Transactions of the Institute of British Geographers 33 (2008) 2, σσ Διαθέσιμο στο: PE v /5 DT\ doc

5 Για κάθε νέο αντιτρομοκρατικό μέτρο πρέπει να προηγείται πλήρης αξιολόγηση επιπτώσεων του κόστους και του αντίκτυπου στις πολιτικές ελευθερίες, καθώς και δοκιμασία αναλογικότητας Η Επιτροπή πρέπει να υποβάλει προτάσεις για μεγαλύτερη προστασία των πολιτικών ελευθεριών, της διαφάνειας και του δημοκρατικού ελέγχου στο πλαίσιο των αντιτρομοκρατικών πολιτικών, όπως βελτίωση της πρόσβασης σε έγγραφα μέσω της δημιουργίας ευρωπαϊκού νόμου περί ελευθερίας των πληροφοριών, και ενίσχυση του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων και της ομάδας εργασίας του άρθρου 29 (WP29) Η Επιτροπή πρέπει να υποβάλει προτάσεις για ένα νομικό πλαίσιο για την προστασία δεδομένων στο πλαίσιο της ΚΕΠΠΑ βάσει του άρθρου 39 της ΣΛΕΕ. DT\ doc 5/5 PE v01-00