ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ

Transcript

1 1 ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ Στην καθημερινή ζωή, για να περιγράψουμε τη θέση ενός αντικειμένου χρειαζόμαστε ένα σύστημα αναφοράς που έχει να κάνει με τις τρείς διαστάσεις του χώρου, καθώς και ένα αποδεκτό σύστημα μέτρησης. Για να μελετήσουμε λοιπόν το ανθρώπινο σώμα και να χρησιμοποιούμε μια κοινή ανατομική ορολογία δεχόμαστε ότι το ανθρώπινο σώμα βρίσκεται στην ονομαζόμενη ανατομική θέση. Με αυτόν τον ανατομικό όρο εννοούμε ότι το σώμα είναι σε όρθια θέση με τα άνω άκρα κολλημένα στον κορμό και με τις παλάμες τοποθετημένες μπροστά. Η θέση αυτή μας βοηθάει στον καθορισμό της θέσης και την περιγραφή των οργάνων του σώματος μας σε σχέση με τα διάφορα επίπεδα. Το ανθρώπινο σώμα με τρεις νοητούς άξονες μπορεί να χωριστεί σε μέρη. Οι άξονες αυτοί είναι οι εξής: Ο προσθιοπίσθιος ή οβελιαίος άξονας, είναι το κάθετο επίπεδο που διέρχεται κατά μήκος της ράχης( σπονδυλική στήλη) και διαιρεί το σώμα σε δύο ημιμόρια, το αριστερό και δεξιό ημιμόριο.( οι όροι αυτοί αντιστοιχούν στον ανθρώπινο σκελετό και όχι στον τρόπο που τον βλέπουμε εμείς.) Ο κεφαλοουραίος ή κάθετος άξονας είναι το επίπεδο που περνά από το κέντρο της κεφαλής, παράλληλα με το μέτωπο του σώματος και τον χωρίζει σε πρόσθια(κοιλιακή) και οπίσθια(ραχιαία) χώρα. Ο εγκάρσιος άξονας είναι κάθετος προς τους προηγούμενους άξονες και διαχωρίζει το σώμα σε ανώτερο ή κεφαλικό και κατώτερο ή ουραίο. Οι όροι κεντρικά και περιφερικά υποδηλώνουν την απόσταση του οργάνου που μελετούμε σε σχέση με το μέσο του κορμού, ενώ οι όροι επιπολής και εν τω βάθη δηλώνουν τις σχετικές αποστάσεις των οργάνων που μελετάμε από την επιφάνεια του σώματος.

2 2 ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Το ανθρώπινο σώμα από τοπογραφική άποψη διαιρείται στις παρακάτω περιοχές: Α. ΚΟΡΜΟΣ 1. ΚΕΦΑΛΗ Αποτελείται από το εγκεφαλικό και προσωπικό κρανίο. Το εγκεφαλικό κρανίο διαιρείται στον θόλο και την βάση. Στο εγκεφαλικό κρανίο διακρίνουμε τη μετωπιαία, βρεγματική, ινιακή, και κροταφική χώρα. Το προσωπικό κρανίο περιέχει την αρχή του πεπτικού και αναπνευστικού συστήματος και σπουδαία αισθητήρια όργανα. Επιμέρους περιοχές του προσώπου αποτελούν οι οφθαλμικοί κόγχοι που περιέχουν τα μάτια, οι ζυγωματικές περιοχές, οι παρειές, η ρινική περιοχή, το στόμα και η γνάθος. Το κρανίο περιέχει τον εγκέφαλο. 2. ΛΑΙΜΟΣ Συνδέει την κεφαλή με τον θώρακα. Χωρίζεται σε δύο μοίρες την πρόσθια ή τράχηλος και την οπίσθια ή αυχένας. Περιέχει τον λάρυγγα( παραγωγή της φωνής), την αρχή της τραχείας (τμήματα της αεροφόρου οδού), το κάτω τμήμα του φάρυγγα και την αρχή του οισοφάγου(συνέχεια του γαστρεντερικού σωλήνα), θυρεοειδής αδένας, μεγάλα αγγεία(καρωτίδες, σφαγίτιδες φλέβες). 3.ΘΩΡΑΚΑΣ Σχηματίζει το θωρακικό τοίχωμα που αποτελείται από τις πλευρές, το στέρνο τους σπονδύλους και μύες, και μια κοιλότητα τον υπεζωκότα. Ο υπεζωκότας (λεπτός ορογόνος υμένας) περιέχει τους πνεύμονες, καρδιά, τα μεγάλα αγγεία και την τραχεία. Τοπογραφικά στο θώρακα διακρίνουμε μικρότερες χώρες: στερνική, κλειδική, υποκλείδιο, υπερκλείδιο,μαστική, μασχαλιαία, ραχιαία, πλάγια θωρακική.

3 3 4. ΚΟΙΛΙΑ Είναι η προς τα κάτω συνέχεια του θώρακα από τον οποίο χωρίζεται εσωτερικά με το διάφραγμα(το διάφραγμα είναι θολωτός μυς που εξυπηρετεί την αναπνοή). Τα κοιλιακά τοιχώματα είναι κυρίως μυικά, επενδύονται από το περιτόναιο (ορογόνος υμένας) και περικλείουν την κοιλιακή κοιλότητα. Μέσα στην κοιλότητα αυτή βρίσκονται τα όργανα του πεπτικού συστήματος(στόμαχος, έντερο, ήπαρ, πάγκρεας),του ουροποιητικού συστήματος (νεφροί, ουρητήρες) επινεφρίδια, σπλήνας, μεγάλα αγγεία. Η κοιλιά έχει τρία τοιχώματα, το πρόσθιο, τα πλάγια και το οπίσθιο τοίχωμα. Τοπογραφικά το πρόσθιο τοίχωμα της κοιλίας διαιρείται σε: - Ανω κοιλία ή επιγάστριο στην οποία διακρίνουμε το ιδίως επιγάστριο στο μέσο, και το δεξιό και αριστερό υποχόνδριο στα πλάγια. - Κοιλία ή μεσογάστριο στην οποία διακρίνουμε την ομφαλική χώρα στο μέσο και στα πλάγια την δεξιά και αριστερή πλάγια κοιλιακή χώρα. - Κάτω κοιλία ή υπογάστριο στην οποία διακρίνουμε την ηβική χώρα στο κέντρο και στα πλάγια την δεξιά και αριστερή λαγώνια χώρα. 5. ΠΥΕΛΟΣ( ΛΕΚΑΝΗ) Αποτελεί την προς τα κάτω συνέχεια της κοιλιάς. Περικλείεται από τα οστά της λεκάνης, μύες, και περιέχει εντερικές έλικες, το τελικό τμήμα του παχέος εντέρου, την ουροδόχο κύστη, ουρητήρες, αγγεία, και έσω γεννητικά όργανα. Το κάτω στόμιο της πυέλου φράσετε από μύες, δέρμα και ονομάζεται περίνεο. Β. ΑΚΡΑ 1. ΑΝΩ ΑΚΡΑ Αποτελούνται από οστά, μύες και αγγειονευρώδη δεμάτια και

4 4 χωρίζονται στις κάτωθι περιοχές: ώμος, βραχίονα, αγκώνα, πήχη ή αντιβράχιο, καρπό και στην άκρα χείρα. Η άκρα χείρα αποτελείται από την παλάμη, και τα δάχτυλα. 2. ΚΑΤΩ ΑΚΡΑ Σε αυτά διακρίνουμε την γλουτιαία χώρα, το μηρό, την κατά γόνυ άρθρωση, την κνήμη, τα σφυρά και τον άκρο πόδα. Στον άκρο πόδα διακρίνουμε τα μετατάρσια και τα δάκτυλα. Η οπίσθια επιφάνεια του γόνατος ονομάζεται ιγνυακή περιοχή.

5 5 ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ Τα όργανα του σώματος (καρδιά, ήπαρ, πνεύμονες) αποτελούνται από ένα συνδυασμό από τους τρείς ή και τους τέσσερεις βασικούς ιστούς του ανθρωπίνου σώματος, δηλαδή τον επιθηλιακό, ερειστικό,μυικό,νευρικό. Σε κάθε όργανο όμως ο ένας είναι ο κύριος ιστός που καθορίζει και την λειτουργία του οργάνου ενώ οι υπόλοιποι (δευτερεύοντες) συμπληρώνουν τον κύριο. Ετσι μπορούμε να μιλάμε για όργανα του επιθηλιακού ιστού(πάγκρεας), όργανα του ερειστικού ιστού οστά, όργανα του νευρικού ιστού εγκέφαλος, νεύρα, όργανα του μυικού ιστούμύες. Σε κάθε όργανο του σώματος, τα στοιχεία των διαφόρων ιστών και τα κύτταρα που το αποτελούν έχουν χαρακτηριστική διάταξη και μορφολογία. Βλέποντας στο μικροσκόπιο μια τομή οργάνου μπορούμε με ευκολία να αναγνωρίσουμε το όργανο από το οποίο προέρχεται. ΟΡΓΑΝΑ ΤΟΥ ΕΠΙΘΗΛΙΑΚΟΥ ΙΣΤΟΥ Από επιθηλιακό ιστό αποτελούνται τα σπλάχνα του σώματος, που ανήκουν στο πεπτικό, αναπνευστικό ουροποιητικό και γεννητικό σύστημα. Τα σπλάχνα του σώματος διακρίνονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες, στα κοίλα και τα συμπαγή ή παρεγχυματώδη. Κοίλα όργανα είναι οι σωλήνες που σχηματίζουν την πεπτική, αναπνευστική, και την οδό αποχέτευσης των ούρων. Στα όργανα αυτά το τοίχωμα αποτελείται από τους εξής χιτώνες: βλεννογόνο,υποβλεννογόνο, μυικό, ορογόνο χιτώνα. Ο βλεννογόνος είναι ο εσωτερικός χιτώνας, στην επιφάνεια έχει το καλυπτήριο επιθήλιο και από κάτω χαλαρό συνδετικό ιστό. Ο υποβλεννογόνος είναι ο επόμενος χιτώνας και αποτελείται από χαλαρό συνδετικό ιστό και πολλά αγγεία. Σε πολλά όργανα μεταξύ των δύο ιστών παρεμβάλλεται μια λεπτή στιβάδα λείων μυικών ινών η βλεννογόνος μυική στοιβάδα. Ο μυικός χιτώνας αποτελείται από λείες μυικές ίνες οι οποίες διατάσσονται σε δύο στοιβάδες: την έξω η οποία είναι επιμήκης και

6 6 την έσω που είναι κυκλοτερής. Ο έξω χιτώνας σε μερικά όργανα λέγεται πρόσθετος(αγγεία) και σε άλλα ορογόνος, όπως τα όργανα της κοιλιάς που καλύπτονται από περιτόναιο. Τα συμπαγή όργανα δεν έχουν κοιλότητα και χιτώνες, τα κύτταρα όμως του ιστού που τα χαρακτηρίζει, έχουν σταθερή διάταξη σε λειτουργικές μονάδες, που λέγονται λοβία. Τα λοβία χωρίζονται μεταξύ τους από λεπτές λουρίδες ινώδους συνδετικού ιστού. ΟΡΓΑΝΑ ΤΟΥ ΕΡΕΙΣΤΙΚΟΥ ΙΣΤΟΥ Το ερειστικό σύστημα αποτελείται από τα οστά, αρθρώσεις, συνδέσμους. 1. ΟΣΤΑ Τα οστά αποτελούνται από μία στερεή σκληρή ουσία(οστίτης ιστός) που δίνει στο σώμα του οστού το σχήμα του. Ο κύριος ρόλος τους είναι η στήριξη και η κίνηση του ανθρώπινου σκελετού και η προστασία διαφόρων οργάνων. Επίσης τα οστά χρησιμεύουν ως αποθήκες ασβεστίου καθώς και στην αιμοποίηση με τον μυελό των οστών που περιέχουν. Ο ανθρώπινος σκελετός απαρτίζεται από 285 οστά τα οποία διακρίνονται σε :επιμήκη, βραχέα, πλατιά, ακανόνιστα. Ι. ΕΠΙΜΗΚΗ( ΜΑΚΡΑ) Τα επιμήκη οστά αποτελούνται από κεντρικό τμήμα το οποίο ονομάζεται σώμα ή διάφυση του οστού και δύο άκρα τα οποία ονομάζονται επιφύσεις(μηριαίο, βραχιόνιο). Οι επιφύσεις ενώνονται με την διάφυση με τον συζευκτικό χόνδρο ο οποίος είναι ορατός μόνο κατά την νεαρή ηλικία. Η διάφυση αποτελείται από συμπαγή, σκληρή, οστέινη ουσία και στο εσωτερικό της παρουσιάζει μία κοιλότητα, τον αυλό του οστού που περιέχει τον μυελό των οστών. Στην μεσότητα της διάφυσης υπάρχει ένα τρήμα για την είσοδο της τροφοφόρας αρτηρίας. Οι επιφύσεις αποτελούνται από σπογγώδη οστέινη ουσία

7 7 (σφουγγάρι). Η σπογγώδης ουσία αποτελείται απόλεπτές οστικές δοκίδες ανάμεσα στις οποίες υπάρχει μυελός των οστών. Στις επιφύσεις υπάρχουν μία ή περισσότερες περιοχές που καλύπτονται με χόνδρο( αρθρικές επιφάνειες). ΙΙ. ΒΡΑΧΕΑ ΟΣΤΑ Παρουσιάζουν μικρές διαστάσεις αλλά όλες σχετικά ίσες. Έχουν σχήμα σχετικά ακανόνιστο και αποτελούνται από σπογγώδη οστέινη ουσία και περιβάλλονται από λεπτό στρώμα συμπαγούς οστού. Βραχέα οστά είναι τα οστά που απαρτίζουν τον καρπό, ταρσό. ΙΙΙ. ΑΚΑΝΟΝΙΣΤΑ ΟΣΤΑ Τα ακανόνιστα οστά που περιλαμβάνουν τους σπονδύλους, μοιάζουν με τα βραχέα αλλά περιέχουν άφθονο μυελό των οστών. ΙV. ΠΛΑΤΕΑ ΟΣΤΑ Αποτελούνται από δύο πλάκες συμπαγούς ουσίας μεταξύ των οποίων παρεμβάλλεται η σπογγώδης ουσία. Τέτοια οστά είναι η πύελος, πλευρές, κρανίο. Στα οστά του κρανίου η σπογγώδης ουσία ονομάζεται διπλόη. Σε μερικά οστά του κρανίου στην θέση της διπλόης υπάρχει μια κοιλότητα με αέρα και ονομάζεται κόλπος. Επειδή οι κόλποι επικοινωνούν με την ρινική κοιλότητα ονομάζονται παραρρινικοί κόλποι. Αυτοί είναι ο μετωπιαίος, σφηνοειδής, τα ιγμόρεια άντρα(άνω γνάθος), ηθμοειδείς κυψέλες, μαστοειδείς κυψέλες. Όλοι οι κόλποι καλύπτονται από βλεννογόνο αναπνευστικού τύπου. Η εξωτερική επιφάνεια των οστών παρουσιάζεται ακανόνιστη,ενώ εμφανίζονται σε αυτή διάφορα μορφώματα(φύματα, αύλακες, βοθρία, τρήματα,ογκώματα, αποφύσεις) που χρησιμεύουν για την πρόσφυση τενόντων, συνδέσμων, την δίοδο αγγείων και νεύρων. Στα σημεία όπου τα οστά συνδέονται μεταξύ τους ( αρθρώσεις) οι επιφάνειες είναι λείες λόγω της παρουσίας του χόνδρου.

8 8 Αν διατιμήσουμε ένα οστό παρατηρούμε: 1. ΠΕΡΙΟΣΤΕΟ Είναι ένας υμένας από συνδετικό ιστό με πολλά αγγεία, νεύρα που περιβάλλει εξωτερικά μόνο την διάφυση του οστού. Στο περιόστεο υπάρχουν οι οστεοβλάστες, κύτταρα που παράγουν οστέινη ουσία. Το περιόστεο συμβάλει στην διάπλαση των οστών στο έμβρυο και στα νεαρά άτομα, και στην πόρωση των καταγμάτων στους ενήλικες. 2. ΟΣΤΕΙΝΗ ΟΥΣΙΑ Αποτελείται από οστίτη ιστό και διακρίνεται σε: A. ΣΥΜΠΑΓΗ με χαρακτηριστικό γνώρισμα στο μικροσκόπιο την ομόκεντρη διάταξη οστέινων πεταλίων της μεσοκυττάριας ουσίας στο κέντρο της οποίας σχηματίζονται μικροσωλήνες(σωλήνες Havers). Μέσα στους σωλήνες αυτούς περνούν αγγεία ενώ τα οστικά κύτταρα διατάσσονται μέσα στα πετάλια. B. ΣΠΟΓΓΩΔΗ που χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη λεπτών οστέινων δοκίδων που διασταυρώνονται μεταξύ τους αφήνοντας κενούς χώρους(μυελοκυψέλες). Μέσα σε αυτές τις κυψέλες βρίσκεται ο μυελός των οστών. Οι δοκίδες αποτελούν τις δυναμικές γραμμές του οστού και χρησιμεύουν για την καλύτερη μηχανική στήριξη του σκελετού και την καλύτερη απορρόφηση των πιέσεων που εξασκούνται στα οστά. 3. ΜΥΕΛΟΣ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ Είναι κυτταροβριθής και αγγειοβριθής ουσία που βρίσκεται στις μυελοκυψέλες της σπογγώδους ουσίας αλλά και στον αυλό των μακρών οστών. Ο μυελός είναι το κατ εξοχήν αιμοποιητικό όργανο των οστών. Στην νεαρή ηλικία ονομάζεται ερυθρός μυελός (λογω του χρώματος του). Με την πάροδο του χρόνου, ο ερυθρός μυελός μετατρέπεται σε κίτρινο μυελό λόγω της παρουσίας άφθονων λιποκυττάρων και δεν είναι λειτουργικός. 4. ΑΓΓΕΙΑ & ΝΕΥΡΑ.

9 9 ΑΡΘΡΩΣΕΙΣ Τα οστά συνδέονται μεταξύ τους με τις αρθρώσεις. Διακρίνουμε τα παρακάτω είδη αρθρώσεων: 1.ΣΥΝΑΡΘΡΩΣΗ Είναι το είδος της άρθρωσης κατά το οποίο ανάμεσα στα οστά (που απαρτίζουν την άρθρωση) υπάρχει ιστός που συνδέει τα οστά με αποτέλεσμα να είναι αδύνατη η ελεύθερη κίνηση αυτών των οστών. Οι συναρθρώσεις ανάλογα με το είδος του ιστού που τις αποτελεί διακρίνονται: I. Συνδεσμώσεις, ανάμεσα στα οστά μεσολαβούν σύνδεσμοι από ινώδη συνδετικό ιστό. Αυτού του είδους η συνάρθρωση παρατηρείται στα οστά του κρανίου, και οι συνδεσμώσεις ονομάζονται ραφές επειδή έχουν σχήμα που μοιάζει με ραφή II. Συγχονδρώσεις, τα οστά ενώνονται μεταξύ τους με χόνδρο (στέρνο-πλευρές). III. Συνοστέωση, όταν τελειώση η ανάπτυξη του σκελετού όλες οι σνδεσμώσεις και οι συγχονδρώσεις γίνονται συνοστεώσεις. Αυτό δείχνει ότι η αποστολή τους είναι η διευκόλυνση της ανάπτυξης παρά η κίνηση των οστών. IV. Σύμφυση, είναι μια συνδέσμωση με την έννοια ότι πυκνός συνδετικός ιστός συνδέει τα δύο οστά αλλά στην περίπτωση της σύμφυσης οι αρθρικές επιφάνειες καλύπτονται από χόνδρο( ηβική σύμφυση). 2. ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ. Είναι το είδος της άρθρωσης κατά το οποίο ο ιστός που συνδέει τα οστά τα περιβάλλει, έτσι παραμένει ελεύθερος χώρος ανάμεσα τους για να γίνει η κίνηση της άρθρωσης. Ανάμεσα στα οστά υπάρχει μία κοιλότητα που περιέχει το αρθρικό υγρό. Σε κάθε διάρθρωση διακρίνουμε τον Α. ΑΡΘΡΙΚΟ ΘΥΛΑΚΟ, είναι στερεός, ινώδης συνδετικός ιστός που περιβάλει τα άκρα των αρθρούμενων οστών. Β. ΑΡΘΡΙΚΕΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΕΣ, δεν έχουν περιόστεο και καλύπτονται από λεπτή στοιβάδα χόνδρου. Ο αρθρικός

10 10 χόνδρος κάνει την επιφάνεια λεία και ολισθηρή για να διευκολύνονται οι κινήσεις. C.ΑΡΘΡΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ, είναι ο χώρος που απομένει ανάμεσα στις αρθρικές επιφάνειες και περιέχει το αρθρικό υγρό. Το υγρό αυτό προέρχεται από τον αρθρικό υμένα( η εσωτερική στοιβάδα του αρθρικού θυλάκου) και χρησιμεύει για λιπαντικό των επιφανειών, διευκολύνοντας την κίνηση. Η διάρθρωση ενισχύεται από την παρουσία συνδέσμων που είναι ισχυρές ταινίες από ινώδη συνδετικό ιστό, και περιβάλουν κατά τόπου το θύλακο. Κύριος ρόλος τους είναι να συμβάλουν στην σταθερότητα της άρθρωσης, αλλά και να περιορίζουν την κίνηση της.

11 11 ΜΥΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Είναι το σύνολο των σκελετικών μυών που αποτελούνται μόνο από γραμμωτές μυικές ίνες. Οι λείες μυικές ίνες κατανέμονται σε διάφορα όργανα, ενώ οι καρδιακές μυικές ίνες σχηματίζουν το μυοκάρδιο. Οι σκελετικοί μύες αποτελούν το 42% του βάρους του σώματος στους άνδρες και το 36% στις γυναίκες, αποτελώντας αυτοτελές όργανο ο καθένας από αυτούς. ΜΑΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ Καθε μύς παρουσιάζει ένα μέσο τμήμα την γαστέρα, και δύο άκρα τις προσφύσεις με τις οποίες συνδέεται με τα οστά. Έκφυση ονομάζουμε το άκρο του μυός που βρίσκεται στο κεντρικό ακίνητο ή λιγότερο κινητό τμήμα του σκελετού. Κατάφυση ονομάζουμε το άκρο του μυός που προσφύεται στο περιφερικό κινητό μέρος του σκελετού. Η έκφυση και η κατάφυση των μυών στο σκελετό δεν γίνεται απευθείας αλλά διαμέσου του τένοντα. Οι τένοντες αποτελούνται από ισχυρό ινώδη συνδετικό ιστό, έχουν συνήθως κυλινδρικό σχήμα και είναι λευκοί. Πολλοί τένοντες περιβάλλονται από έλυτρο( λεπτή μεβράνη) που προστατεύει του τένοντες από την τριβή (τένοντες της πηχεοκαρπικής αρθρώσεως). Ο μύς αποτελείται από ομάδες μυικών ινών που περιβάλλονται από χαλαρό συνδετικό ιστό, ενδομύιο, ενω εξωτερικά περιβάλλεται από ένα υμένα που αποτελείται από συνδετικό ιστό το περιμύιο. Μέσα σε κάθε μύ διακρίνουμαι αγγεία( αρτηρίες-φλέβες) και νεύρα. Τ αγγεία φέρνουν και απομακρύνουν το αίμα, ενώ τα νεύρα διακρίνονται σε κινητικά και αισθητικά. Τα κινητικά νεύρα μεταφέρουν από το κεντρικό νευρικό σύστημα την εντολή για την συστολή του μύ, και καταλήγουν στις κινητικές πλάκες, ενω τα αiσθητικά χρησιμεύουν για την αντίληψη του βαθμού συστολής της θέσης του μέλους στο χώρο και την ρύθμηση του μυικού τόνου και καταλήγουν στις μυικές ατράκτους.

12 12 Μικροσκοπικά οι σκελετικού μύες αποτελούνται από γραμμωτές μυικές ίνες που έχουν σχήμα κυλινδρικό, είναι επιμήκεις, με μήκος 4-15εκ. Κάθε μία από αυτές εξωτερικά περιβάλλεται από ένα λεπτό υμένα(σαρκείλημμα). Κάθε μυική ίνα περιέχει μυικά ινίδια πρωτεινικής σύστασης(ακτίνη μυοσίνη) που διατάσονται εναλλάξ παράλληλα με τον άξονα τις μυικής ίνας, προσδίδοντας την εικόνα με τις εγκάρσιες γραμμώσεις. Τα μυικά κύτταρα διαθέτουν άφθονο ενδοπλασματικό δίκτυο το σαρκοπλασματικό δίκτυο. Οι μύς του σκελετού εκφύονται από ένα οστό και καταφύονται σε ένα άλλο αφού διασταυρωθούν με μία τουλάχιστον άρθρωση, και κατά την συσπασή τους δρούν σαν μοχλοί. Το υπομόχλιο μπορεί να βρίσκεται κάπου ανάμεσα στην δύναμη που εφαρμόζεται και στην αντίσταση που προσφέρεται( μοχλό πρώτου είδους) ή κάπου προς την μερία της αντίστασης( δευτέρου είδους) ή προς την μεριά της δύναμης( τρίτου είδους). ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΜΥΩΝ 1. Ανάλογα με την θέση τους: ( μύς του κορμού, των άκρων, του θώρακα) 2. Ανάλογα με την συνεργασία τους για την επιτέλεση κάποιας κίνησης: Ι) Συναγωνιστές: οι μύες που συνεργάζονται για την επιτέλεση κάποιας κίνησης, ΙΙ) Ανταγωνιστές οι μύες που περιορίζουν μία κίνηση, 3. Ανάλογα με την μορφολογία τους Ι) Μακρούς: που βρίσκονται κυρίως στα άκρα και έχουν σχήμα κυλινδρικό ή ατρακτοειδές, ΙΙ) Πλατείς: οι ίνες τους έχουν επίπεδη διάταξη και βρίσκονται κυρίως στον κορμό, και διαμορφώνουν τα τοιχώματα του θώρακα και της κοιλίας, ΙΙΙ) Βραχείς: είναι μικρού μεγέθους και ποικίλου σχήματος και

13 13 βρίσκονται κυρίως στην ράχη και κοντά στις αρθρώσεις των άκρων, IV) Σφιγκτήρες: έχουν σχήμα κυκλοτερές και βρίσκονται γύρω από <<εισόδους>> και <<εξόδους>> του σώματος τις οποίες τις συγκλείουν λειτουργικά (στόμα, βλέφαρα, πρωκτός). ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΜΥΩΝ Η ονομασία ενός μυ μπορεί να συνδέεται με: 1. Την θέση του στο σώμα: βραχιόνιος, μεσοπλεύριος, 2. Την κατασκευή του: δικέφαλος( δύο εκφύσεις), διγάστωρας( δύο γαστέρες) 3. Το σχήμα του: τετράγωνος, δελτοειδής, 4. Την λειτουργία του: καμπτήρας, εκτείνοντας, πρυνιστής, μασητήρας 5. Την διεύθυνση των ινών του: λοξός, ορθός, εγκάρσιος, 6. Τα σημεία πρόσφυσης του: βραχιονοκερκιδικός

14 14 ΔΕΡΜΑ Οι κύριες λειτουργίες του δέρματος είναι: 1. Εμποδίζει την είσοδο στο σώμα ξένων ουσιών,(μικρόβια) 2. Προστασία των υποκείμενων ιστών από κακώσεις, 3. Διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος, 4. Διατήρηση της υγρασίας των ιστών 5. Δρά ως δέκτης για τις αισθήσεις της αφής και του πόνου, 6. Βοηθά στην απομάκρυνση του ύδατος και ορισμένων άχρηστων ουσιών, 7. Βοηθά στην παραγωγή της βιταμίνης D. Το δέρμα αποτελείται από την επιδερμίδα που βρίσκεται στην επιφάνεια και στο χόριο που βρίσκεται από κάτω. Η επιδερμίδα δεν διαθέτει αγγεία και αποτελείται από πέντε στοιβάδες που από την επιφάνεια προς το κάτω είναι: η κερατίνη, η διαυγής, η κοκκιώδης, η ακανθοκυτταρική και η βασική. Τα κύτταρα της βασικής στοιβάδας περιέχουν μια χρωστική ουσία την μελανίνη που δίνει το χρώμα στο δέρμα. Η μελανίνη παράγεται στα μελανινοκύτταρα. Από μελανινοκύτταρα αποτελούνται οι σπίλοι(ελιές) και τα μελανώματα. Το χόριο αποτελείται από πυκνό ινώδη συνδετικό ιστό, πλούσιο σε ελαστικές και κολλαγόνες ίνες και είναι πιο παχύτερο από την επιδερμίδα. Το χόριο περιέχει άφθονα αιμοφόρα αγγεία, λεμφικά αγγεία, νεύρα, λείες μυϊκές ίνες, αδένες, θυλάκους τριχών και αισθητικά σωμάτια. Όταν υπερδιαταθεί το δέρμα (εγκυμοσύνη) διασπώνται τα κολλαγόνα ινίδια και δημιουργούνται ραβδώσεις που ονομάζονται ραγάδες. Το δέρμα περιέχει τους σμηγματογόνους και τους ιδρωτοποιούς αδένες. Οι σμηγματογόνοι αδένες διοχετεύουν το έκκριμα τους σμήγμα είτε μέσα στους θυλάκους των τριχών είτε κατευθείαν στην

15 15 επιφάνεια του δέρματος. Πολλοί σμηγματογόνοι αδένες βρίσκονται στην μύτη και στις παρειές όπου όταν αποφράσσεται ο εκφορητικός πόρος και γίνεται κατακράτηση του σμήγματος δημιουργούνται οι βλάβες της ακμής. Οι τρίχες χρησιμεύουν για την συγκράτηση της θερμοκρασίας του σώματος, και στην αύξηση της αίσθησης της αφής. Κάθε τρίχα αποτελείται από: 1. Το στέλεχος, προβάλει στην επιφάνεια του δέρματος, 2. Την ρίζα, είναι βυθισμένη στο χόριο, 3. Το θύλακα, αποτελεί εμβάθυνση της επιδερμίδας γύρω από την τρίχα, 4. Τον βολβό, είναι η διογκωμένη βάση της τρίχας μέσα στην οποία εισχωρή μία θηλή του χορίου με νεύρα και αγγεία, και χρησιμεύει για την αύξηση του μεγέθους της τρίχας. Τα κύτταρα που αποτελούν την τρίχα περιέχουν μια χρωστική ουσία που είναι υπεύθυνη για το χρώμα της. Η τρίχα μεγαλώνει περίπου 35 εκ. το χρόνο για 2-5 έτη που διαρκεί η ζωή της. Οι τρίχες στα φρύδια και στις βλεφαρίδες ζουν μόνο μερικούς μήνες. ΝΥΧΙΑ Στις ραχιαίες επιφάνειες των δακτύλων του χεριού και του ποδιού βρίσκονται τα νύχια που αποτελούνται από κερατίνη. Το ροζ χρώμα τους οφείλεται στα αγγεία του δέρματος, που βρίσκεται από κάτω και αποτελεί την κοίτη του νυχιού. Το νύχι μεγαλώνει από την ρίζα του. Ο ρυθμός αύξησης είναι 0,1 μμ την ημέρα για τα χέρια και 0,05μμ για τα πόδια.