ΑΥΤΟΜΑΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΥΠΟΓΕΙΟΥ Υ ΡΟΦΟΡΟΥ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΠΑΡΝΗΘΑΣ (ΠΕ ΙΟ Υ ΡΟΓΕΩΤΡΗΣΕΩΝ ΜΑΥΡΟΣΟΥΒΑΛΑΣ ΕΥ ΑΠ)

Transcript

1 ΑΥΤΟΜΑΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΥΠΟΓΕΙΟΥ Υ ΡΟΦΟΡΟΥ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΠΑΡΝΗΘΑΣ (ΠΕ ΙΟ Υ ΡΟΓΕΩΤΡΗΣΕΩΝ ΜΑΥΡΟΣΟΥΒΑΛΑΣ ΕΥ ΑΠ) ONE AUTOMATIC SYSTEM FOR THE WATER MANAGEMENT OF THE MAVROSOUVALA BASIN FOR THE OPTIMUM EXPLOITATION OF EYDAP WATER WELLS ΞΑΝΘΑΚΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ 1, ΗΜΗΤΡΙΑ ΗΣ ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ 2, ΣΑΡΡΗΚΩΣΤΗΣ ΜΑΝΟΛΗΣ 3 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Κατά τα έτη 1998 έως 2 η Εταιρία Ύδρευσης και Αποχέτευσης Πρωτεύουσας (ΕΥ ΑΠ), σε συνεργασία µε την Εταιρία GEOSERVICE, σχεδίασε, µελέτησε και υλοποίησε ένα πρότυπο αυτοµατοποιηµένο σύστηµα ορθολογικής διαχείρισης υπογείου υδροφόρου µε χρήση ΗΥ. Το σύστηµα αυτό συνθέτουν ένα ηλεκτρονικό δίκτυο µετρήσεων των ποιοτικών και ποσοτικών χαρακτηριστικών του υδροφόρου σε πραγµατικό χρόνο και ένα λογισµικό ελέγχου και αυτόµατης επι γραµµής διαχείρισης. Η εφαρµογή αυτή που έχει εγκατασταθεί σε αντλιοστάσιο της ΕΥ ΑΠ στην Αττική, διανύει σήµερα το δεύτερο έτος της λειτουργίας της ελέγχει ορθολογικά τις απολήψεις της εταιρίας συνδυάζοντας τα δεδοµένα πραγµατικού χρόνου µε τα χαρακτηριστικά ορθολογικής αξιοποίησης του υδροφορέα της Ανατολικής Πάρνηθας που µε µεγάλη ακρίβεια προσδιορίσθησαν από το Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας και Υδρογεωλογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης που συµµετείχε στην υλοποίηση της. ABSTRACT Between , the Athens Water Supply and Sewerage Company (EYDAP), in collaboration with the Greek company GEOSERVICE, has designed, studied, and realized a model automatic system for the sustainable management of groundwater resources. This system is composed of an electronic data acquisition platform, measuring in real time qualitative and quantitative groundwater parameters and a software code providing on line control and management. The system has been installed in one pumping station of EYDAP in Attiki and is now in its second year of continuous operation. It controls the water balance of the area by combining the real time data and the aquifer characteristics, which were studied in great detail from the Laboratory of Technical Geology and Hydrogeology of Thessaloniki. Λέξεις κλειδιά: Ορθολογική διαχείριση υδάτων, υδατικοί πόροι, χαρακτηριστικά υδροφόρου, αντλιοστάσιο Keywords: sustainable water management, groundwater resources, aquifer characteristics, pumping station 1 ΞΑΝΘΑΚΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ, ΜΗΧ. ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΕΥ ΑΠ Α.Ε, ΩΡΩΠΟΥ 156, ΓΑΛΑΤΣΙ 2 ΗΜΗΤΡΙΑ ΗΣ ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ, ΓΕΩΦΥΣΙΚΟΣ (M.Sc) GEOSERVICE, ΛΥΚΑΙΟΥ 35, ΑΘΗΝΑ 3 ΣΑΡΡΗΚΩΣΤΗΣ ΜΑΝΟΛΗΣ, ρ. ΓΕΩΛΟΓΟΣ, GEOSERVICE, ΛΥΚΑΙΟΥ 35, ΑΘΗΝΑ

2 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΕΥ ΑΠ είναι ο µεγαλύτερος παροχέας νερού ύδρευσης στην Ελλάδα και ουσιαστικά ο µοναδικός παροχέας του Λεκανοπεδίου Αττικής. Οι κύριοι υδατικοί πόροι της ΕΥ ΑΠ είναι επιφανειακοί και προέρχονται από τις λεκάνες απορροής του Μόρνου, του Εύηνου, του Μαραθώνα και της Υλίκης. Η γεωγραφία των πιο πάνω λεκανών αναδεικνύει και το κύριο πρόβληµα της Αθήνας ότι υδατικά πλεονάσµατα υπάρχουν σε µεγάλη απόσταση από αυτήν, που σηµαίνει έργα µεγάλης δαπάνης για να φτάσει το νερό στην Αθήνα. Τα υπόγεια αποθέµατα που βρίσκονται κοντά στην Αθήνα θεωρούνται εφεδρικά και χρησιµοποιούνται µόνο σε περίπτωση βλάβης ή εµµένουσας ξηρασίας. Πρόσθετος λόγος είναι το συγκριτικά µεγαλύτερο κόστος απόληψης και η εξασφάλιση αειφορίας και διατηρησιµότητας των ποιοτικών χαρακτηριστικών του υπογείου νερού. Είναι φανερό ότι η ακριβής γνώση του υπογείου υδατικού δυναµικού κάθε υδροφορέα που εκµεταλλεύεται η ΕΥ ΑΠ θα προσπορίσει µεγάλα οφέλη στην ίδια, τους άλλους χρήστες αλλά και την εθνική οικονοµία γενικότερα αφού: θα µειώσει το κόστος των νέων έργων, που προκύπτουν από την αύξηση της κατανάλωσης της πρωτεύουσας θα αυξήσει τον συντελεστή χρησιµοποίησης των υφισταµένων έργων, µέχρι του σηµείου βέβαια που θα διασφαλίζεται και διαφυλάσσεται η αειφορία του κάθε υπογείου υδροφορέα. θα διασφαλίσει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του και θα τείνει προς την αρχή, που πρεσβεύει η ΕΕ, της διαχείρισης σε επίπεδο λεκάνης απορροής δηλαδή οι χρήστες της κάθε περιοχής να εξυπηρετούνται κατά το δυνατόν από τα νερά της. Υπήρχε εποµένως σοβαρή ανάγκη ορθολογικής διαχείρισης του υπογείου υδατικού δυναµικού των λεκανών που υδροµάστευε η ΕΥ ΑΠ, βασισµένης στις σύγχρονες επιστηµονικές µεθόδους και τεχνικές που χρησιµοποιούν κατά κόρον την σύγχρονη τεχνολογία στην λήψη και επεξεργασία δεδοµένων. Στην λογική αυτή κινήθηκε και η πρόταση για χρηµατοδότηση που υπεβλήθη από την ΕΥ ΑΠ στο Υπουργείο Ανάπτυξης. Τελικός σκοπός της πρότασης ήταν ο σχεδιασµός ενός ολοκληρωµένου και αυτόνοµου εργαλείου διαχείρισης υπογείου υδροφόρου που θα µπορούσε να χρησιµοποιηθεί και από κάθε µεγάλο παροχέα νερού σε άλλη περιοχή. Το πρότυπο σύστηµα διαχείρισης υπογείου υδροφόρου που σχεδιάστηκε, επιλέχθηκε να εφαρµοστεί πιλοτικά στη λεκάνη της Μαυροσουβάλας Αττικής που υδροµαστεύει αποκλειστικά η ΕΥ ΑΠ. Το αντίστοιχο πρόγραµµα µε τίτλο: ΠΡΟΤΥΠΗ ΜΕΛΕΤΗ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Υ ΑΤΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ ΛΕΚΑΝΗΣ ΜΑΥΡΟΣΟΥΒΑΛΑΣ ΜΕ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΓΕΩΤΡΗΣΕΩΝ ΕΥ ΑΠ ύψους 43.. δρχ, εγκρίθηκε τελικά για χρηµατοδότηση το 1997 και ξεκίνησε την ίδια χρονιά. Στο πρόγραµµα αυτό: η εταιρία GEOSERVICE ανέλαβε την µελέτη και το σχεδιασµό του συστήµατος λήψης µετρήσεων και του αντίστοιχου λογισµικού καθώς και την γεωφυσική έρευνα της λεκάνης το Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης ανέλαβε την εις βάθος γεωλογική έρευνα της λεκάνης καθώς και την κατασκευή ενός υδραυλικού µαθηµατικού µοντέλου προσοµοίωσης του υπογείου υδροφόρου η ΕΥ ΑΠ ανέλαβε τον συντονισµό του προγράµµατος (project management) καθώς και την υποστήριξη του τεχνικού µέρους που αφορούσε τις αντλητικές δοκιµασίες που έγιναν. Μέσα στα πλαίσια του προγράµµατος αυτού κατασκευάσθηκαν: Ένα αυτόµατο σύστηµα διαρκούς παρακολούθησης σε πραγµατικό χρόνο της πιεζοµετρίας καθώς και των ηλεκτροχηµικών χαρακτηριστικών του υπογείου νερού του υδροφόρου της Μαυροσουβάλας, δηλαδή της στάθµης, της αγωγιµότητας και του ΡΗ του υδροφόρου σε οκτώ επιλεγµένα σηµεία. Ένα αυτόµατο σύστηµα διαρκούς παρακολούθησης σε πραγµατικό χρόνο των µετεωρολογικών µεγεθών, δηλαδή βροχόπτωσης, ατµοσφαιρικής θερµοκρασίας και ατµοσφαιρικής πίεσης, θερµοκρασίας ύδατος καθώς και των µέσων ηµερησίων τιµών των παραπάνω µεγεθών). Το λογισµικό επεξεργασίας δεδοµένων και πρόβλεψης. Η λήψη, επεξεργασία και αποθήκευση των µετρήσεων γίνεται από ειδικό λογισµικό που σχεδιάστηκε αποκλειστικά για τον σκοπό αυτό.

3 2. Βασική υδρογεωλογική και γεωφυσική έρευνα Απαραίτητη προϋπόθεση για την λειτουργία του συστήµατος ήταν κατά πρώτον η κατασκευή του αντίστοιχου υδρογεωλογικού µοντέλου καθώς και η λεπτοµερής έρευνα και αποτύπωση των υδραυλικών χαρακτηριστικών του συγκεκριµένου υδροφόρου. Ερευνήθηκαν όλα τα γεωλογικά και υδραυλικά χαρακτηριστικά του υδροφόρου µέσω µιας εµπεριστατωµένης γεωλογικής και γεωφυσικής έρευνας. Στα πλαίσια αυτά έγιναν όλες οι απαραίτητες γεωλογικές εργασίες από το εργαστήριο Γεωλογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης υπό την εποπτεία του καθηγητή κ. Γεωργίου ηµόπουλου. Τα κύρια συµπεράσµατα που προέκυψαν ήσαν τα ακόλουθα ( ούνας κ.α. 1978, ούνας κ.α. 198, ηµόπουλος, 2): Ο καρστικός υδροφορέας της Μαυροσουβάλας, αν και καλύπτεται µερικώς από ιζήµατα του Νεογενούς, καθώς και από φλύσχη, εν τούτοις δεν βρίσκεται υπό πίεση αλλά συµπεριφέρεται ως ελεύθερος ορίζοντας. Στην διαδροµή του από ΝΝ -ΒΒΑ ο καρστικός υδροφορέας δεν παρουσιάζει πηγαίες αναβλύσεις. εν υπάρχουν αδιαπέρατα εµπόδια στην υπόγεια κίνηση του νερού και η αποστράγγιση γίνεται κανονικά στο βασικό επίπεδο της θάλασσας στις πηγές του Καλάµου. Πλήν των καθαρά γεωλογικών εργασιών, έγιναν παράλληλα και ερευνητικές γεωφυσικές εργασίες στην περιοχή έρευνας που είχαν σαν κύριο σκοπό την εξακρίβωση της δοµής του καρστ. Εφαρµόσθηκαν συγκεκριµένα οι ακόλουθες γεωφυσικές µέθοδοι: η γεωηλεκτρική µέθοδος η ηλεκτροµαγνητική µέθοδος VLF η µέθοδος της βιντεοσκόπησης γεωτρήσεων (DOWNHOLE VIDEO INSPECTION) Από την εφαρµογή της γεωηλεκτρικής µεθόδου στην ευρύτερη περιοχή της λεκάνης Μαυροσουβάλας διαπιστώθηκε ότι µόνο στο Β τµήµα του αντλιοστασίου ο ασβεστόλιθος εµφανίζει σηµαντικά µειωµένες ηλεκτρικές αντιστάσεις από τα βάθη των 14 µέτρων και κάτω. Η εφαρµογή της ηλεκτροµαγνητικής µεθόδου VLF οριοθέτησε µε σηµαντική ακρίβεια τη ζώνη τροφοδοσίας του καρστικού συστήµατος στην περιοχή αυτή της λεκάνης µε βάση την οποία εξ άλλου προγραµµατίσθηκαν και τέσσερεις νέες γεωτρήσεις οι οποίες απέδωσαν επιπλέον 12 κυβικά ηµερησίως. Με την εφαρµογή της µεθόδου DOWNHOLE VIDEO INSPECTION σε οκτώ ασωλήνωτες γεωτρήσεις ( ηµητριάδης, 2) ερευνήθηκε από την εταιρία GEOSERVICE, η δοµή του καρστ, µέσα στο κορεσµένο τµήµα του σε βάθος 16 µέτρων από την επιφάνεια του εδάφους (Εικόνες 1 και 2). ιαπιστώθηκε ότι τα ασβεστολιθικά διάκενα στο κορεσµένο τµήµα του κάρστ έχουν πολύ µεγάλες διαστάσεις γεγονός εξάλλου που δικαιολογεί τις τεράστιες παροχές που είναι δυνατόν να αντληθούν από το καρστικό σύστηµα της Μαυροσουβάλας. Όλα τα ανωτέρω δεδοµένα όπως προέκυψαν, χρησιµοποιήθηκαν στην κατασκευή του µαθηµατικού µοντέλου προσοµοίωσης του υδροφόρου. Εικ. 1. Ρήγµα πλάτους 1 εκατοστών, σε βάθος 8 µέτρων σε γεώτρηση εντός του αντλιοστασίου της ΕΥ ΑΠ

4 Εικ.2. καρστικά κενά µεγέθους 4 εκατοστών που απαντήθησαν σε βάθος 12 µ σε γεώτρηση εντός του αντλιοστασίου της ΕΥ ΑΠ ιαπιστώθηκε ότι τα ασβεστολιθικά διάκενα στο κορεσµένο τµήµα του κάρστ έχουν πολύ µεγάλες διαστάσεις γεγονός εξάλλου που δικαιολογεί τις τεράστιες παροχές που είναι δυνατόν να αντληθούν από το καρστικό σύστηµα της Μαυροσουβάλας. Όλα τα ανωτέρω δεδοµένα όπως προέκυψαν, χρησιµοποιήθηκαν στην κατασκευή του µαθηµατικού µοντέλου προσοµοίωσης του υδροφόρου. 3. Υδραυλικό µοντέλο προσοµοίωσης της υπόγειας στάθµης Το µοντέλο που κατασκευάσθηκε από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης (Βαφειάδης, 22) είναι ένα σύνθετο µοντέλο ισοζυγίου µε χρήση µεθόδων χρονοσειρών και παλινδροµήσεως για την κατάστρωση, ρύθµιση και λειτουργία του. όπου: Η βασική εξίσωση είναι: DS( t) = a P( t) b A( t) c E( t) d GF( t) e SF( t) DS(t) η µεταβολή του διαθέσιµου όγκου νερού στον υδροφορέα. P(t) οι κατακρηµνίσεις στην περιοχή εµπλουτισµού του υδροφορέα. Είναι στοχαστική σειρά µε καθαρά τυχαίο χαρακτήρα. A(t) οι αντλήσεις. Είναι το µέγεθος που η ΕΥ ΑΠ γνωρίζει µε απόλυτη ακρίβεια, αφού είναι εύκολο να µετρηθεί και είναι το βασικότερο στοιχείο λειτουργίας των αντλιοστασίων και του δικτύου της. E(t) η εξάτµιση, που έχει µικρό ρόλο για τον υδροφορέα αυτό καθ εαυτό, αλλά παίζει σηµαντικό ρόλο στην ρύθµιση της ποσότητας του νερού που εµπλουτίζει τον υδροφορέα. GF(t) οι υπόγειες απορροές που στραγγίζουν τον υδροφορέα προς την θάλασσα. SF(t) οι επιφανειακές απορροές που χάνονται προς την θάλασσα, χωρίς να εµπλουτίσουν τον υδροφορέα. Με βάση τα παραπάνω στοιχεία καταρτίσθηκε το µοντέλο πρόγνωσης και προσοµοίωσης στάθµης. Το υδραυλικό µοντέλο το οποίο λειτουργεί σήµερα στο αντλιοστάσιο της Μαυροσουβάλας έχει δυνατότητα πρόγνωσης της υπόγειας στάθµης σε ορίζοντα µηνός και διµήνου. Σε συνδυασµό µε τις ορισθείσες οριακές καταστάσεις, το µοντέλο αυτό πλην της πρόγνωσης της στάθµης δίνει σήµερα στοιχεία και για τις συνολικές επιτρεπτές απολήψιµες ποσότητες από το υπόγειο υδροφόρο, έτσι ώστε να ρυθµίζονται αντίστοιχα και οι αντλήσεις από το προσωπικό του αντλιοστασίου.

5 4. Περιγραφή του µετρητικού συστήµατος Το σύστηµα µετρήσεων συγκροτείται από τα εξής δύο υποσυστήµατα: Υποσύστηµα MS 1-1 Το υποσύστηµα MS1-1 απαρτίζεται από τα ηλεκτρονικά εξαρτήµατα οδήγησης των αισθητήρων ελέγχου των φυσικών µεγεθών (στάθµης, αγωγιµότητας, ΡΗ) και την µετατροπή των σε µετρήσιµες µονάδες (βάθος µε ακρίβεια εκατοστού, µs/cm κλπ.) Υποσύστηµα MS 1-2 Το υποσύστηµα MS 1-2 απαρτίζεται από το δίκτυο µορφοποίησης και µετάδοσης των αναλογικών δεδοµένων που παράγονται από το υποσύστηµα MS 1-1. Πρόκειται δηλαδή για ένα δίκτυο µετατροπέων αναλογικού σε ψηφιακό, πολλαπλών εισόδων, οι οποίοι συλλέγουν τα αναλογικά σήµατα σε κάθε σηµείο µέτρησης,τα µετατρέπουν σε ψηφιακά και τα µεταδίδουν µε ψηφιακή πλέον µορφή στο κεντρικό σύστηµα MS 1- που είναι το κέντρο ελέγχου. Ως τεχνολογία της ψηφιακής µετάδοσης των δεδοµένων επιλέχθηκε η διάταξη δικτύου RS-422 (Εικόνα 5). Η διάταξη αυτή έχει αποδεχθεί η πλέον ισχυρή σε βιοµηχανικά περιβάλλοντα. Χρησιµοποιεί µόνον δύο γραµµές για την αµφίδροµη µετάδοση δεδοµένων (DATA+, DATA-) η δε σχέση σήµατος προς θόρυβο είναι πολύ µεγάλη. Στην περίπτωση της συγκεκριµένης εφαρµογής και στα πρώτα στάδια δοκιµών που έγιναν το 1998, επί συνόλου 1.5. µετρήσεων της στάθµης που έγιναν στο αντλιοστάσιο της Μαυροσουβάλας µέσα σε µια εβδοµάδα (υπερδειγµατοληψία), ο µετρητής λάθους του συστήµατος παρέµεινε στο µηδέν. Στο σύστηµα µετρήσεων επίσης περιλαµβάνεται και ένας σταθµός συλλογής µετεωρολογικών δεδοµένων ο οποίος καταγράφει αδιάλειπτα την βροχόπτωση, την ατµ. θερµοκρασία και την ατµ. πίεση καθώς και τις απολήψεις µέσω ηλεκτρονικού παροχόµετρου. Όλες οι λειτουργίες του συστήµατος ελέγχονται από τον υπολογιστή του κέντρου ελέγχου (Εικόνα 4). Ο υπολογιστής αυτός είναι εξοπλισµένος µε το αντίστοιχο λογισµικό το οποίο τρέχει αδιάλειπτα από το 1999 µέχρι σήµερα. Εικ. 3. Σταθµός µέτρησης πιεζοµετρίας του υπόγειου υδροφόρου σε εγκατειλληµένη γεώτρηση του αντλιοστασίου της ΕΥ ΑΠ Εικ.4. Κέντρο Ελέγχου Συστήµατος

6 N3 N4 AS11 S2 AS26 AS1 N1 N2 AS25 AS12 AS6 AS8 AS7 AS24 Νέα πιεζοµετρική γεώτρηση AS1 εξαµενή P2 οικισµός φυλακής ΕΥ ΑΠ DATA - ASI DATA + POWER (+24V) GND ιάταξη γραµµής δικτύου µετάδοσης δεδοµένων στάθµης RS-422 Εικ. 5. ιάταξη του δικτύου µετάδοσης δεδοµένων εντός του αντλιοστασίου Μαυροσουβάλας ΕΥ ΑΠ.

7 Λογισµικό ελέγχου και συλλογής δεδοµένων Το λογισµικό ελέγχου και συλλογής δεδοµένων έχει κατασκευασθεί σε γλώσσα VISUAL C+ από τους προγραµµατιστές της GEOSERVICE και έχει τα εξής χαρακτηριστικά: Επί γραµµής απεικόνιση όλων των µετρούµενων µεγεθών µε συχνότητα ανανέωσης 3 sec. Το λογισµικό παρακολουθεί επίσης τις καταστάσεις λειτουργίας στάσης των γεωτρήσεων. (START-STOP). ιαρκής καταγραφή των στιγµιαίων µετρήσεων όλων των µεγεθών σε µαγνητικό µέσο µε συχνότητα µία καταγραφή ανά 3 λεπτά. ιαρκής καταγραφή όλων των µέσων τιµών, όλων των µεγεθών µε συχνότητα µία καταγραφή την ηµέρα (στις 12 το βράδυ) Λειτουργία πρώϊµης ειδοποίησης σε οριακές καταστάσεις (χαµηλές στάθµες κάτω από 9 µ, υψηλή αγωγιµότητα πάνω από 7 µs/cm κλπ. ιαρκής υπολογισµός βέλτιστων απολήψεων µέσω της λειτουργίας του αντίστοιχου λογισµικού προσοµοίωσης του υδραυλικού µοντέλου σε πραγµατικό χρόνο. Πρόγνωση των διαθέσιµων αποθεµάτων νερού σε ορίζοντα µηνός και διµήνου µέσω της παραπάνω αναφερόµενης λειτουργίας. Επιπλέον, το λογισµικό που έχει κατασκευασθεί, είναι φιλικό στον χρήστη και δίνει τις δυνατότητες προβολής όλων των µεγεθών µέσω πολλαπλών επιλογών, η δε παρουσίαση όλων των καταστάσεων ελέγχου γίνεται πλην της οθόνης και σε ειδικό µιµικό διάγραµµα. 5. Συµπεράσµατα - προοπτικές Το πρότυπο αυτό σύστηµα αυτοµατοποιηµένης διαχείρισης έχει εισέλθει σήµερα στο τρίτο έτος της λειτουργίας του. Από τον Ιούνιο του 1999 µέχρι σήµερα έχουν συγκεντρωθεί σηµαντικά στοιχεία για δύο πλήρη υδρολογικά έτη. Στα παρακάτω διαγράµµατα φαίνονται τα υδρολογικά στοιχεία που καταγράφησαν στο διετές διάστηµα της λειτουργίας του συστήµατος. Το µόνο διάστηµα όπου δεν υπάρχουν δεδοµένα εντοπίζεται στον εκέµβριο του 2 όπου µια θεοµηνία (πληµµύρα) έπληξε το αντλιοστάσιο της Μαυροσουβάλας προκαλώντας ανυπολόγιστες ζηµίες, µεταξύ των οποίων ήταν και το δίκτυο µετάδοσης των δεδοµένων του συστήµατος διαχείρισης. Το εργαλείο πρόγνωσης του συστήµατος διαχείρισης που αποτελεί τµήµα της πλατφόρµας του λογισµικού έχει ήδη τεθεί σε λειτουργία από τον Φεβρουάριο του 22 και ρυθµίζει τις απολήψεις σύµφωνα µε τα επιτρεπτά απολήψιµα αποθέµατα. Στο διάγραµµα πρόγνωσης στάθµης (Εικόνα 11) που ακολουθεί φαίνεται η πολύ µικρή διαφορά µεταξύ πρόγνωσης σε εύρος µηνός και πραγµατικών δεδοµένων που καταγράφησαν, γεγονός που επαληθεύει την καλή λειτουργία του µοντέλου. Η µεγαλύτερη απόκλιση στην πρόγνωση δύο µηνών οφείλεται προφανώς στις πολύ µικρές χρονοσειρές που έχουν χρησιµοποιηθεί για την κατασκευή του µοντέλου αφού η λειτουργία του είναι µε στοιχεία µόλις δύο υδρολογικών ετών. Όπως αναµένετο, το µοντέλο θα βελτιωθεί µε την πάροδο του χρόνου. Ήδη όπως φαίνεται από τα διαγράµµατα πρόγνωσης, οι σηµαντικές χιονοπτώσεις του εκεµβρίου 2 και Ιανουαρίου 22 ενίσχυσαν πάρα πολύ τα υπόγεια αποθέµατα µε αποτέλεσµα οι σηµαντικές απολήψεις των µηνών Φεβρουαρίου και Μαρτίου 22 (πλέον του 1.. m3 µηνιαίως, Βλ. Εικόνα 7) να µην επηρρεάσουν σχεδόν καθόλου τα αποθέµατα. Παράλληλα, κατασκευάσθηκαν στην ευρύτερη περιοχή του αντλιοστασίου επιπλέον τέσσερις παραγωγικές γεωτρήσεις συνολικής απόδοσης 12 m 3 /h που θα αυξήσουν τις αντλούµενες ποσότητες από τα 1. m 3 στα 13. m 3 ηµερησίως. Επιπλέον, από την πρώτη λειτουργία του συστήµατος πρόγνωσης, υπολογίσθηκαν ότι διαφυγόντα αποθέµατα προς την θάλασσα για το διάστηµα του µηνός Ιανουαρίου (αυτά δηλαδή που δεν αντλήθηκαν) ανέρχοντο σε 7.5. m 3. Ο αριθµός αυτός που προκύπτει από µια δοκιµαστική χρήση του υδραυλικού µοντέλου προσοµοίωσης στην οριακή συνθήκη στάθµης των 1 µέτρων επάνω από το επίπεδο της θάλασσας, είναι βέβαια πρακτικά εκτός σηµερινών (αλλά και µελλοντικών) δυνατοτήτων του αντλιοστασίου αφού αυτές δεν υπερβαίνουν τα 3.5. m 3 µηνιαίως, είναι όµως η πρώτη φορά που µέσα από ένα επιστηµονικά τεκµηριωµένο αλγόριθµο υπολογίσθηκαν µε ακρίβεια τα απολήψιµα και παραµένοντα αποθέµατα για το τµήµα αυτό του υδροφόρου της Ανατολικής Πάρνηθας. Οσον αφορά τις προοπτικές, η ΕΥ ΑΠ µελετά σήµερα την επέκταση του αυτοµατοποιηµένου συστήµατος διαχείρισης σε όλες τις γεωτρήσεις της που υδροµαστεύουν τις λεκάνες που προαναφέρθηκαν µε σκοπό την δηµιουργία ενός ολοκληρωµένου συστήµατος παρακολούθησης, ενοποίησης και καταγραφής των υδρολογικών µεγεθών σε µια ενιαία βάση δεδοµένων η οποία µπορεί να αποτελέσει ένα σηµαντικό εργαλείο για την χάραξη της µακροπρόθεσµης πολιτικής της εταιρίας στο θέµα του νερού.

8 3 25 µέτρα ASL Σεπ- 8-Οκτ- 1-Νοε- 25- εκ- 19- εκ- 12-Ιαν- 5-Φεβ- 1-Μαρ- 25-Μαρ- 18-Απρ- 12-Μαϊ- 5-Ιουν- 29-Ιουν- 23-Ιουλ- 16-Αυγ- 9-Σεπ- 3-Οκτ- 27-Οκτ- 2-Νοε- 14- εκ- 7-Ιαν-2 31-Ιαν-2 24-Φεβ-2 2-Μαρ-2 13-Απρ-2 7-Μαϊ-2 31-Μαϊ-2 24-Ιουν-2 18-Ιουλ-2 Εικόνα 6. Μεταβολή της υπόγειας στάθµης από 9/2 έως 7/ κυβικά Ι- Σ- Ν- Ι- Μ- Μ- Ι- Σ- Ν- Ι- 2 Μ- 2 Μ- 2 Ι- 2 µήνας Εικόνα 7. Απολήψεις Μαυροσουβάλας σε κ.µ. από 7/2 έως 7/22

9 mm βροχής 1 5 Αυ γ- Οκ τ- ε κ- Φε β- Απ ρ- Ιου ν- Αυ γ- Οκ τ- ε κ- Φε β- 2 Απ ρ- 2 µήνας Εικόνα 8. Βροχόπτωση στο αντλιοστάσιο Μαυροσουβάλας από 7/2 έως 7/ βαθµοί Κελσίου Σεπ- 7-Οκτ- 3-Οκτ- 22-Νοε- 15- εκ- 7-Ιαν- 3-Ιαν- 22-Φεβ- 17-Μαρ- 9-Απρ- 2-Μαϊ- 25-Μαϊ- 17-Ιουν- 1-Ιουλ- 2-Αυγ- 25-Αυγ- 17-Σεπ- 1-Οκτ- 2-Νοε- 25-Νοε- 18- εκ- 1-Ιαν-2 2-Φεβ-2 25-Φεβ-2 2-Μαρ-2 12-Απρ-2 5-Μαϊ-2 28-Μαϊ-2 2-Ιουν-2 13-Ιουλ-2 Εικόνα 9. Μηνιαία µεταβολή της ατµοσφαιρικής θερµοκρασίας από 7/2 έως 7/22

10 7 6 αγωγιµότητα (µs/cm) CON 14-Σεπ- 12-Οκτ- 9-Νοε- 7- εκ- 4-Ιαν- 1-Φεβ- 1-Μαρ- 29-Μαρ- 26-Απρ- 24-Μαϊ- 21-Ιουν- 19-Ιουλ- 16-Αυγ- 13-Σεπ- 11-Οκτ- 8-Νοε- 6- εκ- 3-Ιαν-2 31-Ιαν-2 28-Φεβ-2 28-Μαρ-2 25-Απρ-2 23-Μαϊ-2 2-Ιουν-2 18-Ιουλ-2 Εικόνα 1. Μηνιαία µεταβολή της αγωγιµότητας του νερού από 9/2 έως 7/22 3 Μοντέλο στάθµης υδροφόρου Μαυροσουβάλας 25 2 Στάθµη (m, asl) εδοµένα Πρόβλεψη Πρόγνωση 1µην. Πρόγνωση 2µην. Ιουλ- Σεπ- Νοε- Ιαν- Μαρ- Μαϊ- Ιουλ- Σεπ- Νοε- Ιαν-2 Μαρ-2 Μαϊ-2 Ιουλ-2 Σεπ-2 Εικόνα 11. Μοντέλο στάθµης υδροφόρου Μαυροσουβάλας.

11 Βιβλιογραφία Βαφειάδης Μάριος, 22, Υδρολογικό Μοντέλο Πρόγνωσης Στάθµης Γεωτρήσεων, ΑΠΘ - Τµήµα Γεωλογίας - Τεχνική Έκθεση ΠΑΒΕ96ΒΕ29 προς Υπουργείο Ανάπτυξης. ηµόπουλος Γεώργιος, 2, Υδρογεωλογική µελέτη λεκάνης Μαυροσουβάλας Ν. Αττικής, ΑΠΘ Τµήµα Γεωλογίας Τεχνική Έκθεση ΠΑΒΕ96ΒΕ29 προς Υπουργείο Ανάπτυξης. ηµητριάδης Κλεισθένης,1999, Αποτελέσµατα γεωφυσικών εργασιών στην λεκάνη Μαυροσουβάλας Ν. Αττικής, GEOSERVICE - Τεχνική Έκθεση ΠΑΒΕ96ΒΕ29 προς Υπουργείο Ανάπτυξης. ηµητριάδης Κλεισθένης, 2, «Περιγραφή και οδηγίες χρήσης του αυτοµατοποιηµένου συστήµατος διαχείρισης και ελέγχου του υδροφόρου της Μαυροσουβάλας ΕΥ ΑΠ», GEOSERVICE Τεχνική έκθεση ΠΑΒΕ96ΒΕ29 προς Υπουργείο Ανάπτυξης. ούνας, Α. Καλλέργης, Γ. Μόρφης, Α. Παγούνης, Μ. (1978): Υδρογεωλογική έρευνα λεκάνης µέσου ρού Ασωπού Ποταµού. ΙΓΜΕ. ούνας, Α. Καλλέργης, Γ. Μόρφης, Α. Παγούνης, Μ. (198): Υδρογεωλογική έρευνα υφαλµύρων καρστικών πηγών Αγ. Αποστόλων Καλάµου. ΙΓΜΕ.