Εργαστήριο κατασκευής φωλιών

Transcript

1 Εργαστήριο κατασκευής φωλιών Σεβαστή Μαργαρίτη Εικαστικός Καθηγήτρια εικαστικών στο 2 ο Γυµνάσιο Νέου Φαλήρου sevmargari2@yahoo.gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ Τα περισσότερα είδη πουλιών που ζουν γύρω µας είναι οι αφανείς συγκάτοικοι µας. Αν εξαιρέσουµε τα περιστέρια, τις δεκοχτούρες και κάποια σπουργίτια, τα οποία εµφανίζονται σε κάποιο τραπέζι εστιατορίου για να τσιµπήσουν ένα ψωµάκι, όλα τα υπόλοιπα όπως κοτσύφια, κοκκινολαίµηδες, σπίνοι, καρδερίνες, είναι πολύ δύσκολο αν δε σταθούµε να παρατηρήσουµε ένα δέντρο να µπορέσουµε να τα εντοπίσουµε. Όµως όλα αυτά τα µικρά πλάσµατα είναι οι εκπληκτικοί αρχιτέκτονες των κατοικιών τους. Τις φτιάχνουν στα πιο ήσυχα σηµεία τις πιο πολύβουης πόλης και πλήρως καλυµµένες από τις χειρότερες καιρικές συνθήκες. Με µοναδικά µέσα τα πόδια και το στόµα πολλά από τα είδη πουλιών κατασκευάζουν φωλιές οι οποίες είναι έργα τέχνης, όχι µόνο ως προς το σχήµα άλλα και ως προς την πλέξη των υλικών τους, χρησιµοποιώντας σε αρκετές περιπτώσεις υλικά από τα δικά µας σκουπίδια. Με αφορµή τα έργα των µικρών µας συγκατοίκων και την αγάπη µου για όλα τα πλάσµατα που προσπαθούν να ζήσουν ανάµεσά µας, γεννήθηκε η ιδέα της κατασκευής φωλιών ως εικαστικού έργου. Στο εργαστήρι διάρκειας µιάµισης ώρας, γίνεται σύντοµη παρουσίαση του προγράµµατος στους συνέδρους. Τους δίνονται φύλλα εργασίας µε τη µορφή φωτοτυπιών τα οποία περιέχουν σχεδιαγράµµατα µε διαφορετικούς τρόπους κατασκευής, σχήµατα και πλέξεις φωλιών και τα οποία µπορούν να χρησιµοποιηθούν και ως οδηγοί για την δηµιουργία του έργου τους και την υλοποίηση του στα σχολεία τους. Στο εργαστήρι θα βρίσκονται διαθέσιµα όλα τα υλικά που είναι αναγκαία για τη δηµιουργία της φωλιάς τους. Αυτά είναι: πλαστικές σακούλες, κουτάκια από αλουµίνιο κοµµένα, και συσκευασίες διάφορες, φυσικά υλικά όπως κλαδάκια, και σχοινί, ψαλίδια, βελόνα και κλωστή. Με αυτά τα υλικά ο κάθε σύνεδρος θα έχει τη δυνατότητα να δηµιουργήσει το δικό του έργο µε την καθοδήγηση τη δική µου όπου είναι απαραίτητο. Έτσι µετά το πέρας του εργαστηρίου θα έχει σαν εφόδιο το έργο του και τα φύλλα εργασίας ώστε να µπορεί να το διδάξει στους δικούς του µαθητές, εµπλουτίζοντάς το µε τις δικές τους ιδέες. Οι φωλιές που θα δουλέψουν µε τους µαθητές τους µπορούν να τοποθετηθούν την περίοδο της άνοιξης, σε διάφορα σηµεία του σχολικού περιβάλλοντος, όπως πρεβάζια παραθύρων, εσοχές στους τοίχους, και φυσικά στα δέντρα που µπορεί να υπάρχουν στον προαύλιο χώρο και αν είναι τυχεροί µπορούν να κατοικηθούν από τους µικρούς µας φίλους. ΣΤΟΧΟΙ Στόχος µας είναι να αναδείξουµε για άλλη µία φορά ότι η παρατήρηση και η προσέγγιση του απλού και του φυσικού γεννά, σχεδόν αυτόµατα, και την ανάγκη αναδηµιουργίας στοιχείων του περιβάλλοντός µας πού ο αυτοµατισµός και η τυποποίηση µας έχουν κάνει να λησµονήσουµε. Θα ήταν εποµένως ιδιαίτερα χρήσιµο σ ένα πρώτο επίπεδο τόσο οι σύνεδροι όσο και οι µαθητές να αναλωθούν σε κάτι ασυνήθιστο για το αστικό περιβάλλον: τον εντοπισµό των ειδών των πουλιών που ζουν στη περιοχή τους. Θα δουν τότε ότι τα πουλιά, άλλοτε µε την συµφωνική τους δυναµική, άλλοτε ως σιωπηλοί βιγλάτορες, έρχονται να µας διδάξουν και να µας 487

2 καθοδηγήσουν και σ αυτό το εγχείρηµα. Αδιάψευστοι µάρτυρες των αριστοτεχνηµάτων που έχουν κατασκευαστεί από πτηνά είναι οι φωλιές που ακολουθούν ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΙ Η ΦΩΛΙΩΝ Εικόνα 1 Εικόνα 2α Εικόνα 2β 488

3 Εικόνα 3 Εικόνα 4 489

4 Εικόνα 5 Εικόνα 6 Φωλιές για την προστασία αυτών και των νεογνών τους από τις καιρικές αντιξοότητες ή τις αρπακτικές διαθέσεις άλλων ζώων, άλλοτε σε εµφανή σηµεία, άλλοτε ανάµεσα σε φυλλώµατα, και άλλοτε στις διακλαδώσεις των κορµών των δέντρων, κατά πως αρµόζει σε µια µόνιµη ή αποδηµητικού τύπου εγκατάσταση σ ένα χώρο. Ο βαθµός προσαρµοστικότητας των πουλιών εκπλήσσει και τον πιο δύσπιστο. Χτίζουν δηλαδή τις φωλιές τους µε υλικά που διαθέτει το όποιο περιβάλλον τους: 490

5 κληµατόβεργες, ξερά ξυλαράκια, φύλλα, ίνες απ τους κορµούς, λάσπη, ακόµα και σκουπίδια. Όπως και αν έχει παρατηρούµε το ίδιο εκστατικά ότι τα πουλιά δύνανται να χτίζουν τα σπίτια τους σε απόλυτη αρµονία µε το χώρο στον οποίο θα βρεθούν. Έτσι οι φωλιές τους άλλοτε θυµίζουν φυσικές προεκτάσεις των δέντρων άλλοτε πάλι δανείζονται από τον άνθρωπο το οξύµωρο και την αντίφαση. Εικόνα 7 Ώθηση, εποµένως, για το έργο τούτο µας προσφέρουν τα ίδια τα πλάσµατα αλλά και η ανάγκη µας να καταδείξουµε πως υπάρχουν αρκετοί τρόποι επανασύνδεσης του ανθρώπου µε την φυσική ζωή πέρα από την <<ευγενή>> φυλάκισή της σ» ένα κλουβί. Γ αυτό και η προσπάθειά µας δε στοχεύει στην προσαρµογή του ζωικού στοιχείου στην ανθρώπινη επιθυµία αλλά στην ανάπλαση των συνθηκών εκείνων που υπαγορεύονται από τις ανάγκες των ζώων, στη συγκεκριµένη περίπτωση των πουλιών. Μ αυτό το σκεπτικό παρουσιάζονται εδώ τέσσερις φωλιές, κατασκευασµένες από φυσικά και ανακυκλώσιµα υλικά, ως µια πρώτη σχηµατοποιηµένη ιδέα αυτού του εικαστικού έργου, που προοπτικά µπορεί να τοποθετηθεί σε εξωτερικούς χώρους, τέτοιους ώστε να εκπληρώνουν µακροπρόθεσµα την προσδοκία της φιλοξενίας κάποιων πουλιών. 491

6 Εικόνα 8α Τρόπος κατασκευής Υλικά: πλαστικές σακούλες, αλουµίνιο, ευλύγιστα κλαδιά, ίσως κλωστή. Εργαλεία: ψαλίδι, διακορευτής σφυρί, γάντια εργασίας.. Παίρνουµε κουτάκια αλουµινίου και αφαιρούµε κόβοντας µε ένα κοπίδι τον πυθµένα και το καπάκι. Σχήµα 1 Κατά µήκος της λωρίδας σε ύψος δικής µας επιλογής κάνουµε τρύπες. Με τρία, τέσσερα κλαδιά ή µε άλλο λεπτό ξύλο όπως καλαµάκια από σουβλάκια φτιάχνουµε το σκελετό της βάσης δένοντας το στο κέντρο µε ένα σχοινάκι ή κλωστή. Σχήµα 2 Στη συνέχεια παίρνουµε τις σακούλες τις κόβουµε σε λεπτές λωρίδες και τις πλέκουµε στη βάση περνώντας τις από τις τρύπες ώστε να σταθεροποιήσουµε το πλαϊνό εξάρτηµα. 492

7 Σχήµα 3 Για το άνοιγµα στη φωλιά χρησιµοποιούµε ευλύγιστα κλαδιά όπως του φοίνικα και κλήµατα. Φτιάχνουµε δύο ή τρεις κύκλους µε τον µικρότερο για το άνοιγµα της φωλιάς. Στη συνέχεια πλέκουµε πάλι λωρίδες από σακούλες µέχρι να γεµίσει και να σταθεροποιηθεί. Τέλος µόνο µε λωρίδες κάνουµε πλεξούδες και τυλίγουµε το αλουµίνιο στο πλαϊνό της φωλιάς. Εικόνα 8β Εικόνα 9 ΤΡΟΠΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ Υλικά: πλαστικές σακούλες, αλουµίνιο, ευλύγιστα κλαδιά, κλωστή. Εργαλεία: ψαλίδι, διακορευτής σφυρί, βελόνα, γάντια εργασίας. 493

8 Κόβουµε µία λωρίδα 3 ή 4 εκατοστά ύψος από κουτάκι αλουµινίου. Σε άνοιγµα ης επιλογής µας κάνουµε τρύπες µε τον διακορευτή και το δένουµε µε σχοινί ή κλωστή. Σχήµα 4 Τυλίγουµε το στόµιο γύρω γύρω µε σακούλες για την αποφυγή τραυµατισµών Σχήµα 5 Κόβουµε το κάτω µέρος µιας σακούλας ανάλογα µε το µέγεθος που χρειαζόµαστε και τυλίγουµε το στόµιο της φωλιάς. Για να στερεώσουµε τη σακούλα στο στόµιο µπορούµε να χρησιµοποιήσουµε δύο τρόπους: α) µπορούµε να το ράψουµε β) φτιάχνουµε έναν κύκλο µε κλαδιά όσο και τι στόµιο και µε αυτόν σφηνώνουµε τη σακούλα στο αλουµίνιο. Με µια βελόνα κάνουνε αρκετές τρύπες στον πάτο της σακούλας. Τέλος γεµίζουµε το εσωτερικό µε διάφορα µικρά κοµµάτια από µαλακά υλικά Εικόνα 10 Τρόπος κατασκευής 494

9 Υλικά: πλαστικές σακούλες, αλουµίνιο ή άλλο υλικό από συσκευασία, ευλύγιστα κλαδιά, ίσως κλωστή. Εργαλεία: ψαλίδι, διακορευτής σφυρί, γάντια εργασίας. Παίρνουµε κάποιο κουτί συσκευασίας και του ανοίγουµε το στόµιο στη διάµετρο που θέλουµε. Στη συνέχεια µπορούµε να το επενδύσουµε µε ότι υλικά έχουµε στην διάθεσή µας ακόµα και να το ζωγραφίσουµε. Εικόνα 11α Μπορούµε να την κατασκευάσουµε µε οποιαδήποτε φυσικά υλικά που θα µαζέψουµε από µία εκδροµή µας στην εξοχή ή στη θάλασσα. Εικόνα 11β Με έρεισµα τα βιώµατα, τις εµπειρίες, τον περιβάλλοντα χώρο µα και τη δηµιουργική διάθεση του καθενός καλείσθε λοιπόν να επινοήσετε και να καταθέσετε µία ιδέα για την κατασκευή µιας φωλιάς. Προαπαιτούµενα υλικά είναι: πλαστικές σακούλες, κουτιά αλουµινίου, εύκαµπτα κλαδιά, ψάθα, ξύλινα και πλαστικά καλαµάκια και εργαλεία σας: λεπτός σπάγκος στο φυσικό του ή άλλο χρώµα, κοπίδι, ψαλίδι, κλωστή και βελόνα. Η σύλληψη της όποιας ιδέας θα πρέπει να συνοδεύεται από ένα προσχέδιο δηλωτικό της πορείας κατασκευής της, για την οποία µπορείτε να ζητήσετε συµβουλευτική παρέµβαση. 495

10 Τέλος, αφού ολοκληρωθούν τα έργα θα γίνει η παρουσίαση τους από τους συνέδρους και η αποτίµηση του όλου εικαστικού αποτελέσµατος, το οποίο θα επαυξήσει το λειτουργικό του ρόλο εφόσον- υπό προϋποθέσεις- εκτεθεί σε περιβάλλον προσβάσιµο σε πουλιά. 496