Downloaded from ethicsjournal.ir at 9: on Thursday August 23rd 2018 زمینه: روش: یافتهها:

Transcript

1 فصلنامه اخلاق در علوم و فن اوري سال دهم شماره 94 ابعاد فضاي اخلاقی سازمان در پیشبینی رضایت شغلی معلمان نقش سارا داوودنیا دکتر حسین جعفري ثانی رحمانیزاده داوود Downloaded from ethicsjournal.ir at 9: +040 on Thursday August rd 08 گروه علوم تربیتی دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد. گروه علوم تربیتی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد. (9/6/ تاریخ پذیرش 9// دریافت (تاریخ چکیده سازمانهاي مذکور به آموزشی نیاز مبرم سازمانه يا انسانی و رواج رفتارهاي غیر اخلاقی در ارزشهاي از اصول و تخطی توجه اینکه با زمینه: رعایت اخلاقیات را ضروريتر ساخته است هدف مطالعه حاضر پیشبینی رضایت شغلی معلمان بر اساس ابعاد فضاي اخلاقی سازمان بود. 9-9 بودند روش تحقیق توصیفی و از نوع همبستگی و جامعه آماري کلیه معلمان دبیرستانهاي پسرانه شهر مشهد در سال تحصیلی روش: 7 گانه انتخاب و ابزارهاي رضایت شغلی و فضاي اخلاقی 07 نفر با روش نمونهگیري خوشهاي چندمرحلهاي از بین نواحی که نمونهاي به تعداد شیوه همزمان و آزمون تحلیل دادههاي پژوهش با آمار توصیفی ضریب همبستگی پیرسون تحلیل رگرسیون چندگانه به سازمانی را تکمیل کردند. یکراهه تحلیل شدند. واریانس فضاي اخلاقی مقررات سازمانی بود مو لفه بین مو لفههاي ابعاد فضاي اخلاقی سازمان بیشترین میزان همبستگی رضایت شغلی با از یافتهها: درصد 8.(r =0/4 p<0/00) رضایت از سرپرست بیشترین میزان همبستگی را با رضایت شغلی داشت مو لفه و (r =0/4 p<0/00) و (p<0/0) معناداري بین فضاي اخلاقی تفاوت.(β=0/4) رضایت شغلی معلمان از طریق ابعاد فضاي اخلاقی سازمان قابل تبیین بود واریانس اساس سابقه تدریسشان وجود داشت. بر (p<0/05) شغلی معلمان رضایت و پرورش به جهت افزایش رضایت شغلی معلمان به آموزش توجه به یافتههاي تحقیق ترویج و مراعات ابعاد اخلاقی در سازمان با نتیجهگیري: این سازمان پیشنهاد میگردد. مسي ولین رضایت شغلی فضاي اخلاقی سازمان اخلاق واژگان: کلید سرآغاز علم اخلاق دانشی است که از اصول و ارزشهاي اخلاقی بحث میکند ارزشهایی که ناظر به رفتارها و صفات ارادي افراد و تمایز آنها از حیث خوبی و بدي و شایستگی و ناشایستگی است (). بنابراین ارزشه يا اخلاقی زیربنایی را فراهم میکنند که اساس یک جامعه متعالی بر آن است و به صورت کلان شامل اخلاق فردي و اخلاق در سطح زیر نظامها از جمله اخلاق پژوهشی اخلاق حرفهاي و اخلاق سازمانی میشود ( و ). اخلاق پژوهشی در واقع رعایت اصولی است که با آن محققین یا در قالب مقررات تحقیق توافق کرده و موظف به رعایت آن میباشند (4). اخلاق حرفهاي نیز به مساي ل اصول و ارزشه يا اخلاقی حاکم بر یک نظام حرفهاي (نظیر پزشکی وکالت مهندسی یا حرفههاي آموزشی) پرداخته و در مجموع ناظر بر افعال ارادي افراد در حیطه فعالی ت هاي حرفهاي آنان است (5 و 6). اخلاق سازمانی به بیان مسي ولیتها و وظایف اخلاقی سازمان در قبال حقوق محیط داخلی و خارجی میپردازد و از آن تحت عنوان عاملی در جهت ارزیابی از میزان کارایی سازمانها یاد میشود که مستلزم سطحی از کوشش نویسنده مسو ول: نشانی الکترونیکی: yahoo.com ٥٧

2 داوود رحمانیزاده و همکاران: نقش ابعاد اخلاقی سازمان در پیشبینی رضایت شغلی معلمان Downloaded from ethicsjournal.ir at 9: +040 on Thursday August rd 08 براي تغییر ساختارها بهبود مناسبات ایجاد بسترهاي قانونی و ساز و کارهاي مناسب انگیزشی و نگرشی است (7 و 8). در بحث از اخلاق سازمانی مفهوم فضاي اخلاقی 7 سازمان مطرح میشود که با سازههاي کلیتري مانند فضاي سازمانی 8 و 9 فرهنگ سازمانی مشابه است اما بر روي موضوعات و اصول اخلاقی تمرکز بیشتري دارد. 0 در واقع ادراك چیزي است که شامل رفتار اخلاقی بوده و از طریق آن مساي ل اخلاقی یک سازمان مدیریت میشوند. فضاي اخلاقی سازمان تصمیمگیري و رفتار نهایی آن را در پاسخ به مساي ل اخلاقی تحت تا ثیر قرار میدهد (9). به عبارتی با حمایت اخلاق سازمانها سیستمهاي هنجاري نهادینه شدهاي را توسعه میدهند که به قدر کافی براي اعضاي سازمان شناخته شده است و بهعنوان یک فضاي کاري درك میشوند (0). امروزه در سازمانها پیوسته شاهد نادیده گرفتن انتظارات کارکنان بوده و برخی از آنان که از شرایط و رفتار غیر اخلاقی سازمان در ابعاد مختلف ناراضی باشند وضعیت معماهاي اخلاقی را تجربه میکنند و در نتیجه ممکن است دست به اقدامات غیر اخلاقی بزنند (). بنابراین معناي واقعی اخلاق در عبور از مفهوم کلیشهاي آن نمایان گشته و زمانی که یک سازمان به سطح والایی از اخلاق برسد به احساسه يا متعالیتري مانند اثربخشی مثمر ثمر واقع شدن و رهاسازي از غیر اخلاقیات دست مییابد (). این گونه است که پایبندي به ارزشهاي اخلاقی بهعنوان یکی از مهمترین پدیدههاي سازمانی درآمده و بصورت بخشی از سیاستهاي رسمی و فرهنگ غیر رسمی در سازمانها پدیدار میگردد (). در همین راستا نتایج تحقیقات حاکی از تا ثیر فرهنگ و فضاي سازمانی بر رعایت اخلاقیات بوده است (4). از بین سازمانهاي اجتماعی سازمانه يا آموزشی از جمله مهمترین نهادهاي هر جامعه به شمار میآیند. اخلاق در سازمانه يا آموزشی به آن چیزي تلقی میشود که بخشی از آن به مساي ل اخلاقی آموزش و یادگیري افراد و بخشی دیگر به بیان مسي ولیتها و تکالیف اخلاقی سازمان در قبال حقوق محیط داخلی (عناصري نظیر معلم دانش آموز کادر آموزشی مدرسه و. ذينفعان سازمان آموزشی) میپردازد (5). لذا اخلاقیات روحیات و هنجارهاي درونی جامعه علمی و آموزش و پرورش از تعیین کننده ترین عوامل فرهنگ ارزیابی و تضمین گر کیفیت آن است (6). تخطی از اصول و ارزشهاي انسانی و رواج رفتارهاي غیر اخلاقی در سازمانهاي آموزشی نیاز مبرم سازمانهاي مذکور به رعایت اخلاقیات را ضروريتر ساخته است (7). بنابراین هر چه آموزش و پرورش بیشتر مورد توجه و تقاضا واقع میشود به همان نسبت حساسیت نسبت به رعایت اخلاقیات در این سازمان و اطمینان از پاسخگویی به صاحبان منافع از جمله معلمان در جهت تضمین کیفیت آن نیز افزایش مییابد. یکی از مهمترین عاملی که باعث شده تا نظامهاي آموزشی از یکسو با کیفیت شوند و از سویی دیگر بر چالشهاي محیطی برتري یابند وجود منابع انسانی از جمله معلمان است که میبایست در جهت حفظ و ارتقاي رضایت آنان تلاش نمایند (8). از جمله این تلاشها ایجاد فضاي اخلاقی مناسب به جهت جلوگیري از عدم رضایت آنهاست (9). بنابراین لازم است جو سازمانی 4 اخلاق مداري در مراکز آموزشی براي معلمان بهعنوان سرمایههاي ارزشمند نهاد آموزش و پرورش فراهم گردد تا از پیامدهاي منفی آن بر رفتار معلمان جلوگیري گردد. به عبارتی با توجه به نقش بسزایی که اخلاق در سازمانهاي آموزشی ایفا میکند باید به عواملی که منجر به رعایت اخلاق در امور سازمان میگردد توجه خاصی مبذول گردد. اما آنچه که در زمینه اخلاقیات مورد توجه صاحب نظران حوزه آموزش قرار گرفته فقط تدوین اصول اخلاق آموزش بوده و در باب رعایت فضاي اخلاقی در سازمانه يا آموزشی و تبعات ان بر سایر عوامل غفلت شده است (0 و ). بنابراین انجام تحقیقات نظام مند در این زمینه ضرورت مطالعه حاضر را آشکار میسازد چرا که تحقیقات پیشین به ذکر مصادیق گوناگون رفتارهاي غیر اخلاقی آموزش اکتفا نموده و پژوهش مرتبطی در زمینه عناصر سازمانی موثر در ارتقاي فضاي اخلاقی سازمانی صورت نگرفته است. نهاد آموزش و پرورش همچنان که به استخدام معلمان روي میآورد انتظار دارد که نسبت به کیفیت و رضایت آنان نیز.. ( و محیط خارجی سازمان (جامعه دولت محیط زیست و مطمي ن شوند. یکی از عوامل موثر بر این امر ایجاد رضایت ٥٨

3 فصلنامه اخلاق در علوم و فن اوري سال دهم شماره 94 Downloaded from ethicsjournal.ir at 9: +040 on Thursday August rd 08 شغلی 5 در معلمان است رضایت شغلی نوعی حالت احساسی مثبت یا مطبوع پیامد ارزیابی شغلی یا تجربه فرد است. این حالت احساسی مثبت کمک زیادي به سلامت جسمی و روانی افراد میکند. از نظر سازمانی سطح بالاي رضایت شغلی منعکس کننده جو سازمانی بسیار مطلوب بوده و منجر به جذب و بقاي کارکنان میگردد (). با این تفاسیر رضایت شغلی معلمان در توسعه و ارتقاي سازمان آموزش و پرورش بسیار آشکار بوده و در صورت عدم رضایت شغلی آنان از انجام فعالیتهاي مفید امتناع و در نهایت رسالتهاي آموزشی با خدشه مواجه میشود. بنابراین جو سالم و اخلاقی سازمان باعث میگردد تا کارکنان یک سازمان رضایت بیشتري از خدماتی که اراي ه میدهند داشته باشند. همانگونه که نتایج مطالعه پژوهشی حاکی از این بود که رعایت معیارهاي ارزشی و اخلاقمدارانه در زمینه کاهش تنش شغلی بسیار مهم است (). همچنین عواملی نظیر امکانات رفاهی تا مین نیازمنديهاي شغلی شایستگی و صلاحیت مدیران کارایی امور اداري ضوابط صحیح کاري قوانین حرفهاي و سازمانی نظم و انضباط در کار رابطه با همکاران و سرپرست تا مین امنیت شغلی و جو سازمانی سالم و اخلاقی را بهعنوان مو لفههاي فضاي اخلاقی سازمان در رضایت کارکنان نسبت به حرفهشان مو ثر دانستهاند (4). اشاره گردید که تخطی از ارزشهاي انسانی و رواج رفتارهاي غیر اخلاقی در سازمانه يا آموزشی نیاز مبرم سازمانهاي مذکور به رعایت اخلاقیات را در فضاي سازمانهاي آموزشی مضاعف ساخته و آنچه که در زمینه اخلاقیات مورد توجه صاحب نظران تربتی قرار گرفته فقط تدوین اصول اخلاق آموزش بوده و از تبعات فضاي اخلاقی سازمانه يا آموزشی بر سایر عوامل غفلت شده است از سویی دیگر نیز با توجه به اهمیت رضایت شغلی معلمان بهعنوان یکی از سرمایههاي اصلی سازمانهاي آموزشی مطالعه حاضر با هدف تعیین سهم ابعاد فضاي اخلاقی سازمان در پیشبینی رضایت شغلی معلمان بهعنوان گامی در راستاي ترویج اخلاق در سازمانه يا آموزشی صورت گرفت. ر شو پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماري کلیه معلمان دبیرستانهاي پسرانه شهر مشهد در سال تحصیلی 9-9 بودند (حدود 6500 نفر) که تعداد 08 نفر از معلمان مذکور با استفاده از فرمول حجم نمونه و به روش نمونهگیري خوشهاي چند مرحلهاي از بین نواحی 7 گانه انتخاب شدند. در زمینه ویژگیهاي جمعیت شناختی نمونه مورد بررسی تعداد 69 نفر از معلمان در محدوده سنی 5-5 سال (0/56/5) تعداد 07 نفر در محدوده سنی 6-45 سال (0/5/55) و تعداد 5 نفر در محدوده سنی سال (0/8/0) قرار داشتند. تعداد نفر از معلمان مورد بررسی داراي مدرك کاردانی (0//99) تعداد 8 نفر مدرك کارشناسی (0/79/06) و 5 نفر مدرك کارشناسی ارشد (0/6/94) داشتند. همچنین تعداد 69 نفر از معلمان باسابقه تدریس -5 سال (0//0) تعداد 74 نفر در محدوده سابقه تدریس 6-0 سال (0/4/59) 4 نفر باسابقه تدریس -5 سال (0/44/5) 8 نفر از معلمان باسابقه تدریس 6-0 سال (0//6) و تعداد نفر در با سابقه تدریس بالاي 0 سال (0/6/98) بودند. در این پژوهش براي سنجش متغیرها از پرسشنامه رضایت شغلی استفاده شد. این پرسشنامه با گویه در طیف 5 درجهاي لیکرت (بسیار موافقم= 5 م وافقم= 4 تا حدودي= مخالفم= و بسیار مخالفم= ) بوده و چهار خرده مقیاس رضایت از همکاران ( گویه) رضایت از پرداخت ( گویه) رضایت از شغل ( گویه) و رضایت از سرپرست ( گویه) را میسنجد. ابزار مذکور اجرا و روایی آن تا یید شده است (0). جهت بررسی پایایی این پرسشنامه آلفاي کرونباخ در مطالعه آنان %86 و در این پژوهش %84 حاصل گردید. همچنین پرسشنامه فضاي اخلاقی به منظور سنجش فضاي اخلاقی سازمانها استفاده شد. ابزار مذکور با 9 گویه در طیف 5 گزینهاي لیکرت (بسیار موافقم= 5 موافقم= 4 تا حدودي= مخالفم = بسیار مخالفم= ) تدوین شده و 5 مو لفه فضاي اخلاقی توجه (7 گویه) فضاي اخلاقی استقلال ( گویه) فضاي اخلاقی ابزاري ( گویه) فضاي اخلاقی قوانین حرفهاي و برون سازمانی ( گویه) و فضاي اخلاقی قوانین و مقررات سازمانی (4 گویه) را میسنجد. در این ٥٩

4 داوود رحمانیزاده و همکاران: نقش ابعاد اخلاقی سازمان در پیشبینی رضایت شغلی معلمان Downloaded from ethicsjournal.ir at 9: +040 on Thursday August rd 08 پرسشنامه از پاسخگویان تقاضا شده تا فضاي عمومی محل کارشان را با جملات نوشته شده مقایسه کنند نه آنچه را که خودشان ترجیح میدهند روایی ابزار مذکور در مطالعهاي تا یید و آلفاي کرونباخ %90 گزارش شده است (0). در مطالعه کنونی ضریب آلفاي کرونباخ %87 حاصل شد. بر اساس اطلاعات اخذ شده از سازمان آموزش و پرورش خراسان رضوي از نواحی 7 گانه آموزش و پرورش تمامی نواحی (7 ناحیه) از هر ناحیه 5 دبیرستان هنرستان و مرکز پیش دانشگاهی پسرانه به قید تصادف انتخاب شدند. به منظور رعایت اخلاق پژوهش با توجه به تعداد نمونه آماري محاسبه شده پس از توضیحاتی راجع به ضرورت موضوع پژوهش به نسبت هر مدرسه 4 معلم به صورت علاقهمند به شرکت در پژوهش انتخاب (44 معلم در هر ناحیه) و پرسشنامهه يا مطالعه در اختیار آنان قرار گرفت (کل: 08 نفر). در نهایت از بین 08 پرسشنامه توزیع شده تعداد 0 پرسشنامه تکمیل و مورد تجزیه و تحلیل نهایی قرار گرفت. با استفاده از نرم افزار متغیر رضایت از پرداخت رضایت از همکاران رضایت از شغل رضایت از سرپرست رضایت شغلی کل 4 SPSS نسخه 9 و آمار توصیفی ضریب همبستگی پیرسون آزمونهاي تحلیل رگرسیون چندگانه به شیوه همزمان و تحلیل واریانس یک راهه دادهها تحلیل شدند. یافتهها در جدول شاخصه يا آمار توصیفی رضایت شغلی و خرده مقیاسهاي آن گزارش شده است. بر این اساس میانگین و انحراف معیار رضایت شغلی کل ± 0/89 /8 و در خرده مقیاسهاي رضایت از پرداخت ± 0/69 /74 رضایت از همکاران ± / 4/ رضایت از شغل ± 0/95 /4 و رضایت از سرپرست ± /0 / میباشد. در جدول شاخصه يا جدول : شاخصهاي آمار توصیفی رضایت شغلی و خرده میانگین /74 4/ /4 / /8 آمار توصیفی فضاي اخلاقی سازمان و مو لفههاي آن گزارش شده است. بر اساس یافتههاي جدول مذکور میانگین و انحراف فضاي اخلاقی کل ± 0/86 /7 و در مو لفههاي فضاي اخلاقی توجه ± 0/9 / فضاي اخلاقی استقلال ± 0/87 /89 فضاي اخلاقی ابزاري ± 0/76 انحراف معیار 0/69 / 0/95 /0 0/89 مقیاسهاي آن بیشترین نمره کمترین نمره جدول : شاخصهاي آمار توصیفی فضاي اخلاقی سازمان و مو لفههاي آن متغیر فضاي اخلاقی توجه فضاي اخلاقی استقلال فضاي اخلاقی ابزاري فضاي اخلاقی قوانین حرفهاي و برون سازمانی فضاي اخلاقی قوانین و مقررات سازمانی فضاي اخلاقی سازمان میانگین / /89 /76 /4 /9 /7 انحراف معیار 0/9 0/87 0/76 0/98 0/89 0/86 بیشترین نمره کمترین نمره ٦٠

5 فصلنامه اخلاق در علوم و فن اوري سال دهم شماره مو لفهها ) فضاي اخلاقی توجه جدول : ماتریس همبستگی رضایت شغلی با ابعاد فضاي اخلاقی سازمان 5 4 Downloaded from ethicsjournal.ir at 9: +040 on Thursday August rd 08 /76 فضاي اخلاقی قوانین حرفهاي و برون سازمانی ± 0/98 /4 و فضاي اخلاقی قوانین و مقررات سازمانی ± 0/89 /9 میباشد. ) فضاي اخلاقی استقلال با توجه به نتایج جدول میتوان گفت که رضایت شغلی با تمامی ابعاد فضاي اخلاقی سازمان رابطه مثبت و معناداري دارد. بهطوري که مو لفه فضاي اخلاقی مقررات سازمانی بیشترین میزان همبستگی (0/05>p 0/4= r) و فضاي اخلاقی توجه کمترین میزان همبستگی معنادار (0/05>p 0/4= r) را با رضایت شغلی معلمان دارد. همبستگی کلی رضایت شغلی با فضاي اخلاقی سازمان نیز مثبت و معنادار میباشد.(r =0/5 p<0/05) با توجه به نتایج جدول 4 میتوان گفت که فضاي اخلاقی سازمان با مو لفههاي رضایت شغلی معلمان مورد بررسی رابطه 0/9 0/4 0/6 مثبت و معناداري دارد. بهطوري که مو لفه رضایت از سرپرست بیشترین میزان همبستگی (0/05>p 0/4= r) و رضایت از پرداخت کمترین میزان همبستگی معنادار (0/05>p 0/5= r) را با فضاي اخلاقی سازمان دارد. به منظور بررسی معناداري ضریب همبستگی بدست آمده (0/5=r) نتایج تحلیل واریانس جدول 5 معناداري کل مدل را مورد ارزیابی قرار داده و نشان میدهد ابعاد فضاي اخلاقی سازمان قادر به پیشبینی رضایت شغلی معلمان هستند (0/05 >p 9/8=(5 95)F). میزان تبیین کنندگی متغیر ملاك از 0/ 0/7 0/5 0/ 0/6 0/ 0/ ) فضاي اخلاقی ابزاري 4) فضاي اخلاقی قوانین حرفهاي 5) فضاي اخلاقی مقررات سازمانی طریق متغیرهاي پیش بین 0/8 بوده و به این معناست که 8 درصد واریانس رضایت شغلی معلمان از طریق ابعاد فضاي اخلاقی قابل تبیین است. 0/5 0/9 0/4 0/9 0/8 0/7 0/ 0/4 0/9 0/49 0/4 جدول 4: ماتریس همبستگی فضاي اخلاقی سازمان با مو لفههاي رضایت شغلی 6) فضاي اخلاقی سازمان 7) رضایت شغلی معناداري در سطح 0/05 معناداري در سطح 0/05 مو لفهها 5 4 0/ 0/ 0/7 0/ 0/ 0/6 0/ ) رضایت از پرداخت ) رضایت از همکاران ) رضایت از شغل 4) رضایت از سرپرست 5) فضاي اخلاقی سازمان 0/4 0/7 0/6 0/5 ٦١

6 ) داوود رحمانیزاده و همکاران: نقش ابعاد اخلاقی سازمان در پیشبینی رضایت شغلی معلمان Downloaded from ethicsjournal.ir at 9: +040 on Thursday August rd 08 R 0/8 جدول 5: نتایج تحلیل واریانس جهت پیشبینی رضایت شغلی معلمان P F میانگین مجذورات درجه آزادي مجموع مجذورات منبع تغییرات 456/9 5 9/ پیش بین 0/000 9/ 8 4/ / باقی مانده /54 کل معناداري در سطح 0/05 جدول 6: ضرایب رگرسیون ابعاد فضاي اخلاقی سازمان در پیشبینی رضایت شغلی معلمان Ρ T Β متغیرهاي پیش بین 0/67 0/ 0/ فضاي اخلاقی توجه 0/07 /47 0/ فضاي اخلاقی استقلال 0/9 / 0/4 فضاي اخلاقی ابزاري 0/0 /87 0/ فضاي اخلاقی قوانین حرفهاي و برون سازمانی 0/007 / 0/4 فضاي اخلاقی قوانین و مقررات سازمانی معناداري در سطح 0/00 معناداري در سطح 0/05 جدول 7: آزمون تحلیل واریانس یک راهه جهت بررسی رضایت شغلی بر حسب سابقه تدریس سطح معنا داري F میانگین مجذورات درجه آزادي مجموع مجذورات منبع 0/98 /9 بین گروهی 0/0 /49 0/ 97 98/6 درون گروهی /0 جمع کل معناداري در سطح 0/05 در ادامه نتایج جدول 6 حاکی از این است که از بین ابعاد فضاي اخلاقی سازمان بعد فضاي اخلاقی قوانین و مقررات سازمانی (0/4 =β) بیشترین میزان تبیین کنندگی معنادار در رضایت شغلی معلمان داشته است. در واقع میتوان گفت که اگر فضاي اخلاقی قوانین و مقررات سازمانی به اندازه یک انحراف استاندارد افزایش یابد میزان رضایت شغلی معلمان به مقدار 0/58 انحراف استاندارد افزایش خواهد یافت. پس با توجه به نتایج حاصل بعد فضاي اخلاقی قوانین و مقررات سازمانی بیشترین تا ثیر را بر رضایت شغلی داشته است. فضاي اخلاقی قوانین حرفهاي نیز در مرتبه بعد قادر به تبیین رضایت شغلی معلمان بوده است (0/ =β درحالیکه سایر مو لفهها علیرغم رابطه معنادار قادر به پیشبینی رضایت شغلی نیستند (0/05>p). نتایج آزمون تحلیل واریانس یک راهه در جدول 7 بر حسب مقدار F به دست آمده (/49) در سطح معناداري 0/05 نشان میدهد که تفاوت معناداري بین رضایت شغلی معلمان بر اساس سابقه تدریس آنان وجود دارد (0/0=p). در ادامه جهت مشخص شدن تفاوتها از آزمون تعقیبی ال اس دي 5 استفاده شده است. نتایج این آزمون حاکی از این است که میانگین نمرات رضایت شغلی معلمان با سابقه تدریس کمتر نسبت به سایر گروهها بیشتر است (0/05>p). ٦٢

7 فصلنامه اخلاق در علوم و فن اوري سال دهم شماره 94 Downloaded from ethicsjournal.ir at 9: +040 on Thursday August rd 08 جدول 8: آزمون تحلیل واریانس یک راهه جهت ارزیابی معلمان از فضاي اخلاقی سازمان بر اساس سابقه تدریس سطح معنا داري F میانگین مجذورات درجه آزادي مجموع مجذورات منبع 0/876 5 /98 بین گروهی 0/008 /0 0/ /90 درون گروهی /88 جمع کل معناداري در سطح 0/05 زمینه برخی بر این عقیدهاند که عامل مهم موفقیت سازمانهاي نتایج آزمون تحلیل واریانس یک راهه در جدول 8 بر حسب مقدار F به دست آمده (/07) در سطح معناداري 0/0 نشان میدهد که تفاوت معناداري بین ارزیابی معلمان از فضاي اخلاقی سازمان بر اساس سابقه تدریس آنها وجود دارد (0/008=p). در ادامه جهت مشخص شدن تفاوتها آزمون تعقیبی LSD حاکی از این است که میانگین نمرات ارزیابی معلمان با سابقه تدریس کمتر از فضاي اخلاقی سازمان نسبت به معلمانی که داراي سابقه تدریس بیشتر هستند بالاتر است.(p<0/0) بحث اولین یافته مطالعه نشان داد که رضایت شغلی با فضاي اخلاقی سازمان رابطه مثبت و معناداري دارد همچنین درحالیکه رضایت شغلی با تمامی ابعاد فضاي اخلاقی سازمان رابطه مثبت و معناداري داشت مو لفه فضاي اخلاقی مقررات سازمانی بیشترین میزان همبستگی را با رضایت شغلی معلمان نشان داد. همخوان با این یافته نتایج مطالعهاي نشان داده بود که رعایت معیارهاي ارزشی و ا اخلاقمدارانه در زمینه کاهش تنش شغلی بسیار مهم است (). همچنین پژوهشی دیگر حاکی از تا ثیر معیارهاي اخلاقی بر رضایت شغلی کارکنان بانک بود (0). در استنباط از این نتیجه میتوان گفت که عوامل سازمانی مانند شایستگی و صلاحیت مدیران کارایی امور اداري ضوابط صحیح کاري قوانین حرفهاي و سازمانی نظم و انضباط در کار رابطه با همکاران و سرپرست بهعنوان مو لفههاي فضاي اخلاقی سازمان در رضایت شغلی معلمان بی تا ثیر نیست (4). در این امروزي تبدیل آنها به سازمانهاي اخلاقی است و یک رویکرد جامع در این زمینه اشاعه فرهنگ سازمانی اخلاقی است (5). در ادامه نشان داده شد ابعاد فضاي اخلاقی سازمان قادر به پیشبینی رضایت شغلی معلمان بوده و در مجموع 8 درصد واریانس رضایت شغلی آنان از طریق ابعاد فضاي اخلاقی قابل تبیین است که حاکی از نقش موثر مو لفههاي فضاي اخلاقی در رضایتمندي شغلی معلمان میباشد. همسو با این یافته نتایج مطالعهاي نشان داده بود که میان رضایت سازمانی و انحراف کارمندان رابطه منفی و معناداري وجود دارد. بدین معنا که رضایت شغلی هر چه بیشتر شود کج رفتاري کارمندان در سازمان کمتر میشود (0 و 6). نکته قابل توجه اینکه بعد فضاي اخلاقی قوانین و مقررات سازمانی بیشترین میزان تبیین کنندگی معنادار را رضایت شغلی معلمان داشت. این یافته به خوبی نشان میدهد که معلمان از خط مشیها و سیاستهاي کلی سازمان آموزش و پرورش پیروي نموده و در محیط آموزشی خود را ملزم به رعایت مقررات و قوانین سازمان میدانند. در واقع میتوان گفت وجود قوانین در سازمان و استلزام همه افراد نسبت به مراعات آنها فضاي اخلاقیاي ایجاد میکند که ضوابط و مقررات جاي خود را به روابط میدهد این امر به نوبه خود جو سازمانی اخلاق مداري را ایجاد میکند که همگی افراد از شغل و مقامی که دارند احساس رضایت مینمایند. در واقع ایجاد جو سازمانی اخلاق مدار نیازمند ساختارها و خط مشیهاي سازمانی است تا اخلاقیات به وسیله ساز و کارهاي قانونی سازمانی مورد حمایت قرار گیرد ٦٣

8 داوود رحمانیزاده و همکاران: نقش ابعاد اخلاقی سازمان در پیشبینی رضایت شغلی معلمان Downloaded from ethicsjournal.ir at 9: +040 on Thursday August rd 08 (5). همچنین فضاي اخلاقی قوانین حرفهاي نیز در مرتبه بعد قادر به تبیین رضایت شغلی معلمان بود. پس میتوان گفت که در مجموع وجود قوانین در سازمان که یکی جنبه سازمانی دارد و دیگري جنبه حرفه اي بر رضایت شغلی تا ثیر گذار است. بنابراین وقتی معلمان از قوانین حرفه و ضوابط حاکم بر شغل خود آگاهی کامل داشته باشند ضمن انجام درست و اصولی وظایف آموزشی خود با ایجاد فضایی اخلاقی از حرفه خود نیز خرسند میباشند. از بین مو لفههاي رضایت شغلی مو لفه رضایت از سرپرست بیشترین میزان همبستگی را با فضاي اخلاقی سازمان داشت. نتیجه پژوهشی نشان داد که رفتارهاي غیر اخلاقی مدیران علاوه بر تضعیف حمایت سازمانی ادراك شده کارکنان و تقویت احساس فرسودگی هیجانی آنان منجر به گرایش رفتارهاي انحرافی در کارکنان میگردد (7). همچنین نتیجه مطالعهاي دیگر تا ثیر رهبري اخلاقی بر رضایت شغلی را نشان داده است (8). رضایت از سرپرست به معناي توانایی- هاي فنی و مدیریتی مدیران و ملاحظاتی است که آنان براي علایق کارکنان از خود نشان میدهند (0). پس این یافته حاکی از نقش مهم ارتباطی بین معلمان با مدیران دارد و به خوبی نشان میدهد که مدیران سازمانها میتوانند از طریق ایجاد محیط کاري با جو منعطف دوستانه و در عین حال قانونی رضایت شغلی معلمان را بهبود بخشند. در واقع میتوان گفت وقتی کارکنان احساس کنند نظرها و خواستههایشان در چهارچوب قانون و در فضایی اخلاقی و منعطف براي مدیران اهمیت دارد سازمان انسانیتر و اخلاقیتر میشود و رضایت حرفهاي را در پی خواهد داشت. در ادامه نشان داده شد که رضایت شغلی معلمان با سابقه تدریس کمتر بالاتر از معلمان با سابقه بیشتر بود. نتایج این یافته را شاید بتوان اینگونه استنباط کرد معلمانی که تجربه کاري بیشتري در سازمان آموزش و پرورش دارند به نسبت وقت و تدریس بیشتري که در سازمان صرف کردهاند انتظارات بالاتري از این نهاد دارند. وجود عوامل انگیزشی مثل سیستم پاداش افزایش حقوق و حمایتهاي آموزشی- پژوهشی میتواند به رضایت شغلی بیشتر این گروه کمک کند. همچنین ارزیابی معلمان با سابقه کمتر از فضاي اخلاقی سازمان نسبت به معلمانی که داراي سابقه تدریس بیشتر بودند بالاتر بود. مانند یافته قبلی شاید بتوان اینگونه معنا کرد که میزان سنوات خدمت منجر به تحلیل موشکافانه بیشتر مساي ل سازمانی میگردد و شاید دید ظریفی که در افراد با تجربه کاري بیشتر نسبت به مساي ل اخلاقی سازمانی وجود دارد منجر به حصول چنین نتیجهاي شده است. در واقع معلمان با سابقه تدریس بیشتر به سبب حضور و آشنایی بیشتر با جو سازمان ارتباط بیشتر با همکاران و سرپرست قوانین حرفهاي و سازمانی و میزان برخورداري از توجه سازمانی و استقلال کاري قادرند تا مساي ل را از زاویههاي چند بعدي ببینند و ممکن است کوچکترین رفتار غیر اخلاقی در آنان واکنش نسبت به عدم رضایتمندي از شغل و سازمان ایجاد نماید. گستردگی جامعه پژوهش از جمله محدودیتهاي اصلی مطالعه بود. همچنین چون جامعه مطالعه حاضر معلمان و سازمان آموزشی بودند لذا تعمیم نتایج به سایر جوامع و حرفهها باید با احتیاط و بر اساس تحقیقات نظام مند در همان جوامع صورت پذیرد. در پایان پیشنهاد میشود نقش ابعاد اخلاقی سازمان بر سایر سازهها نظیر هویت سازمانی و رفتارهاي فرانقش معلمان نیز مورد پژوهش قرار گیرد. نتیجهگیري توسعه و تعالی هر جامعهاي در ابعاد مختلف اقتصادي سیاسی فرهنگی دینی و.. تا حد زیادي در گرو نهادهاي آموزشی است. یکسو به واسطه رسالت خطیري که این سازمان بر عهده دارد و از سویی دیگر با توجه به اینکه ارزشه يا اخلاقی زیربنایی را فراهم میکنند که اساس یک جامعه متعالی بر آن است وجود اصول و ارزشهاي اخلاقی در سازمانه يا آموزشی ضرورتی دو چندان مییابد. هر چند رسالت آموزش و پرورش چون تعالی انسان است از آغاز تا اجرا و پایان یک امر اخلاقی محسوب میشود اما به واسطه همین تقدس رسالت است که بی نیاز از اخلاقیات نبوده و در قبال محیط داخلی و خارجی داراي مسي ولیتهاي اخلاقی است. بنابراین رعایت اخلاقیات است که سایر عوامل مثبت سازمانی را به همراه خواهد داشت. از جمله این عوامل ٦٤

9 فصلنامه اخلاق در علوم و فن اوري سال دهم شماره 94 Downloaded from ethicsjournal.ir at 9: +040 on Thursday August rd 08 ٦٥ رضایتمندي معلمان از محیط کاري است. به عبارتی تا ثیري است که جو سالم و اخلاقی سازمان آموزشی بر رضایت معلمان از شغلشان دارد. در مجموع نتایج مطالعه حاضر نقش ابعاد فضاي اخلاقی سازمان را در پیشبینی رضایت شغلی معلمان نشان داد که میتوان از ان بهعنوان گامی در راستاي ترویج اخلاق در سازمانه يا ملاحظههاي اخلاقی آموزشی بهره گرفت. به منظور راعایت اخلاق پژوهش توضیحاتی راجع به ضرورت موضوع پژوهش به نمونههاي منتخب داده شد. همچنین در جهت اتکاي بیشتر به یافتههاي به دست آمده از معلمان علاقهمند به شرکت در پژوهش استفاده گردید (رضایت آگاهانه و علاقه مندي به شرکت در مطالعه). سپاسگزاري پژوهشگران از کلیه معلمان شرکت کننده در مطالعه و همکاري مدیران مدارس و سازمان آموزش و پرورش شهر مشهد تشکر و قدردانی مینمایند. واژهنامه منابع. Ferasatkhah M. (006). Science ethical secret of improvement and station of job ethics in seal quality of higher education. Ethics in Science and Technology; : -8. (In Persian).. Smith LM. (00). A Fresh look at accounting ethics. Accounting Horizons; 7: Jabbari M. (007). Ethics in economic. Tehran: Center of Strategic Researches. (In Persian). 4. Kazemi SA. (999). Instruction for research and edit of dissertation M. A and Ph. D. se ed. Tehran: Publication in University of Imam Husain. P (In Persian). 5. Miller FG, Emanuel EJ, Rosenstein DL, Strauss SE. (004). Ethical issues concerning research in complementary and alternative medicine. JAMA; 9 (5): Milne GR. (000). Privacy and ethical issues in database/interactive 6- marketing and public policy: a research framework and overview of the special issue. Journal of Public Policy & Marketing; 9 (): Faramarzegharamaleki A. (006). Ethical organization on jobs. Tehran: Center of National Researches of Globalization. (In Persian). 8. Hatecher T. (004). Environmental ethics as an alternative for evaluation theory in for-profit business contexts. Evaluation and Program Planning; 7: Victor B, Cullen JB. (988). The organizational bases of ethical work climates. Administrative Science Quarterly; : Khorshid S. (00). Study of effect Ethical dimensions in Predicting job Satisfaction in member of banks in Gorgan. Management Researches; (7): (In Persian).. Rohbins SP. (996). Foundation of organizational behavior. Translated by: Parsaeeian A, Earabi SM. (007). 5 se ed. Tehran: Publication of Cultural Researches Center. P. 9. (In Persian).. Dahlbom BO, Lars M. (994). Professional code of ethics. Computers and Society; 4(): Creen EH, Ross WT, Creyer EH. (997). The influence of firm behavior on purchase intent. Journal of Consumer Marketing; (): Dickson M, Smith DB, Grojean M. (00). An organizational climate regarding ethics: The اخلاق. Ethics ارزشهاي اخلاقی. Ethical Values اخلاق فردي. Individual Ethics اخلاق پژوهشی 4. Research Ethics اخلاق حرفهاي 5. Professional Ethics اخلاق سازمانی 6. Organization Ethics فضاي اخلاقی سازمان 7. Organization Ethical Climate فضاي سازمانی 8. Organizational Climate فرهنگ سازمانی 9. Organizational Culture ادراك 0. Perception اثربخشی. Effectiveness سازمانهاي آموزشی. Educational Organizations آموزش. Education جو سازمانی 4. Organizational Atmosphere رضایت شغلی 5. Job Satisfaction

10 داوود رحمانیزاده و همکاران: نقش ابعاد اخلاقی سازمان در پیشبینی رضایت شغلی معلمان Downloaded from ethicsjournal.ir at 9: +040 on Thursday August rd Andrew JD. (994). Foundation of organization behavior. USA: Prentice-Hall. 5. Mohgimi M. (008). Organizational ethics. Culture of Management; 5 (7): (In Persian). 6. Brown T. (008). Understanding employee deviance: The role of organizational satisfaction, job satisfaction, and stress. [PhD thesis]. Chattanooga: Publisher University of Tennessee. 7. Golparvar M, Hosseinzadeh KH, Aghaee A. (00). The study of effectiveness in leader non ethical behavior on organization. Ethics in Science and Technology; 5 (,4): 5-4. (In Persian). 8. Woo GK, Robert AB. (0). The effects of ethical leadership on manager job satisfaction, commitment, behavioral outcomes, and firm performance. International Journal of Hospitality Management; 0: outcome of leader values and the practices that reflect them. Leadership Quarterly; : Shalbaf A. (009). View of problems and strategic model of ethic emission in educational organization. Ethics in Science and Technology; 4 (,): 9-0. (In Persian). 6. Anderson RE. (99). Using the new ACM code of ethics in decision making. Communications of the AC; 6(): Shalbaf A, Hosseini SM, Momeni A, Davarzani H. (008). Strategic state of ethic in zones of higher education, conger of innovation and increase in higher educatin. Shahre Kord: University of Shahre Kord. (In Persian). 8. Hooman HA. (00). Development and standardization of job satisfaction scales. Tehran: Publication of Management Education Center. P. 8. (In Persian). 9. David K, Storm JN. (989). Organizational behavior in organizational behavior job. Translated by: Toosi MA. (999). Tehran: Publication of Cultural Researches Center. P. 6. (In Persian). 0. Pring R. (00). Education as a moral practice. Journal of Moral Education; 0():00-.. Chickowski E. (005). General information, develop an IT ethics policy. Your Policy Begins Where The Low Ends; 7(0): -7.. Price JL. (00). Reflection on the determination of voluntary turnover. International Journal of Manpower; (7): Nayyeri SH, Golparvar M, Mahdad M. (00). Role of ethical values and ethical-oriented leader in decrease job stress of member. Ethics in Science Quarterly; 5 (,4): (In Persian). ٦٦