Θεμα: «ΚΕΡΚΥΡΑΙΚΕΣ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΕΣ»

Transcript

1 6 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΕΡΚΥΡΑΣ Θεμα: «ΚΕΡΚΥΡΑΙΚΕΣ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΕΣ» ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΕΣ : ΚΟΥΤΑΓΙΑΡ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΔΕΣΥΛΛΑ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ Ευχαριστούμε όλους όσους συνέβαλαν στην παρουσίαση αυτή της έρευνας με σκοπό την ανάδειξη στο προβάδισμα αυτό της ΚΕΡΚΥΡΑΣ σε όλους τους τομείς.

2 Η ΚΕΡΚΥΡΑ ΕΙΧΕ ΤΗΝ ΠΡΩΤΙΑ 1. στις ΑΚΑΔΗΜΙΕΣ 2. στις ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ 3. στο ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΣΙΑΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ 4. στο ΜΟΥΣΕΙΟ ΧΑΡΤΟΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ 5. στη ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ 6. στο ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ 7. στο ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ (ΙΟΝΙΟΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑ) 8. στο ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ 9. στην ΙΑΤΡΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ 10. στο ΑΤΜΟΠΛΟΙΟ 11. στα ΑΘΛΗΜΑΤΑ (ΤΕΝΝΙΣ ΚΡΙΚΕΤ) 12. στην ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ (ΑΛΛΗΛΟΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ) 13. στον ΣΚΑΚΙΣΤΙΚΟ ΣΥΝΔΕΣΜΟ 14. στην ΠΛΑΤΕΙΑ τη μεγαλύτερη στα Βαλκάνια 15. στο ΣΥΝΤΑΓΜΑ 16. στην ΠΡΏΤΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ 17. στον ΠΡΩΤΟ ΝΕΟΕΛΛΗΝΑ ΚΥΒΕΡΝΗΤΗ (ΙΩΑ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ) 18. στο ΣΥΝΘΕΤΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΥΜΝΟΥ 19. στο ΣΥΝΘΕΤΗ ΤΟΥ ΥΜΝΟΥ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ 20. στην ΠΡΩΤΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (ΙΟΝΙΚΗ) 21. στον ΠΡΩΤΟ ΚΩΔΙΚΑ ΝΟΜΩΝ 22. στο ΠΡΩΤΟ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΡΙΟ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ 23. στο ΠΡΩΤΟ ΑΝΑΚΤΟΡΟ ΤΗΣ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 24. στα ΠΡΩΤΑ ΤΑΚΤΙΚΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 25. στο ΘΕΑΤΡΟ 26. στην ΑΓΟΡΑ 27. στο ΕΝΕΧΥΡΟΔΑΝΕΙΣΤΗΡΙΟ Για τις ακόλουθες πρωτιές δεν υπήρχαν λεπτομερή στοιχεία: 1. η πρώτη Ελληνίδα Δήμαρχος 2. η πρώτη Ελληνίδα Τραγουδίστρια 3. το πρώτο Ελληνικό Θεατρικό Εργο 4. ο πρώτος Φάρος των Ελληνικών Θαλασσών 5. το πρώτο Φιλολογικό Φροντιστήριο 6. η πρώτη Δημόσια Ελληνική Σχολή 7. η πρώτη Αστυνομία πόλεων 8. το πρώτο παγοποιείο 9. τα πρώτα εκτυπωτικά μηχανήματα OFFSET

3 10. η πρώτη χρήση του συστήματος της Οριζοντίου Ιδιοκτησίας 11. ο πρώτος νεοέλληνας πολεοδόμος 12. ο πρώτος νεοέλληνας γλύπτης 13. τα πρώτα γραμματόσημα 14. ο συνθέτης της πρώτης Ελληνικής Οπερας 1. Στο χώρο των γραμμάτων το κερκυραϊκό πνευματικό-πολιτιστικό περιβάλλον θεωρείται υψηλό στον ελληνικό χώρο, κατακτώντας θέση καλή στην ελληνική πνευματική κονίστρα από τον ΙΖ αιώνα που άρχισε ν αναπτύσσεται ο Επτανησιακός πολιτισμός Α. Οι Ακαδημίες, τα πρώτα πνευματικά Ιδρύματα. Η Ακαδημία των Εξασφαλισμένων Ιδρύθηκε το 1656 και έκλεισε το Είχε Πρύτανη το μοναχό Γρηγόριο Γρίττη, δάσκαλο, από το Τάγμα του Αγίου Αυγουστίνου και τα μέλη είχε αρμοδιότητες σε θέματα δικαιοσύνης, θρησκείας και ιατρικής. Η Ακαδημία των Ευκάρπων ή Ευφόρων Ιδρύθηκε το 1746 από το δάσκαλο Η Ακαδημία των Περιπλανωμένων (PHOEBUS VOCAT ERRANTES). Ο Γενικός Προνοητής της Ακαδημίας αυτής ήταν κάποιος με το όνομα Γεώργιος από τον οίκο των Γριμάνι και προερχόταν από τη διασπορά των ακαδημαϊκών εκείνων που τα ονόματά τους παραμένουν άγνωστα και είχε μέλη το Φρ. Προσαλέντη και το Στυλιανό Μαστρακά. Η Ιονική Ακαδημία Ιδρύθηκε το 1808 και λειτούργησε με 25 μέλη για επτά χρόνια. Συνεδρίαζε στη Δημόσια Βιβλιοθήκη και στην Αίθουσα της Γερουσίας στο Ανάκτορο των Αγίου Μιχαήλ και Γεωργίου, στο βόρειο τμήμα της Σπιανάδα Η Ιόνιος Ακαδημία Το Πρώτο Πανεπιστήμιο σε ελληνικό αργότερα τόπο. Την ίδρυσή της ανάγγειλε ο Αγγλος Αρμοστής Θωμάς Μαίτλαντ με λόγο του στη Βουλή στις 7/ κατόπιν προτάσεως του Αρχοντα της Παιδείας, Φρεντερίκο Γκίλφορντ. Το ξεκίνημά της απαριθμούσε επτά (7) καθηγητές και 150 δόκιμους φοιτητές Θεολογίας και Φιλοσοφίας. Το Μάη του 1824 έληξε το προπαρασκευαστικό έτος και τότε η πρώτη εξέταση για εγγραφή σε πανεπιστημιακή σχολή έλαβε χαρακτήρα δημόσιας επίσημης εκδήλωσης κι ευλογήθηκε από τον Αρχιεπίσκοπο. Στις 29/5/1824 επέτειο της Αλώσεως, τελέστηκαν τα επίσημα εγκαίνια της Ακαδημίας με εκπληκτική μεγαλοπρέπεια και μέσα στην αναζωπύρωση των ελληνικών ονείρων που έφερνε ο Ιερός Αγώνας του Με απόφαση της Γερουσίας στις 24/5/1824 καθιερώθηκε ως γλώσσα όλων των μαθημάτων η ελληνική. Οι ξένοι καθηγητές που αναγκαστικά είχε διοριστεί τα πρώτα χρόνια δίδασκαν σε ξένη γλώσσα, ο φιλελληνισμός όμως του Γκίλφορντ επέβαλε να γίνεται μετάφραση των μαθημάτων στην απλή ελληνική. Οι ξένοι καθηγητές αποδείχτηκαν φορείς του Ευρωπαϊκού πολιτισμού παρόλα αυτά αξίζει να σημειωθεί η παρουσία

4 Β. Οι Εταιρείες των πνευματικών ελληνικών μορφών όπως του Ασώπιου, του Κάλβου, του Αρβανιτάκη, του Κάντα, που προσπαθούσαν να προβάλουν την εθνική τους γλώσσα. Τη μεγαλύτερη πληρότητα σε αριθμό καθηγητών στην Ακαδημία παρουσίαζε η Φιλοσοφική Σχολή, που είχε και τα περισσότερα τμήματα. Ο Γκίλφορντ, ως «Αρχων» της Ακαδημίας έκρινε, αξιολογούσε τους καθηγητές και πρόβαλε με φιλελληνικούς κραδασμούς ψυχής το υψηλό έργο της Ακαδημίας. Οι φοιτητές στην αρχή λέγονταν «νέοι φιλόλογοι» ή σπουδαστές και μετά ονομάστηκαν φοιτητές. Η φοίτηση ήταν υποχρεωτική και η περιβολή των σπουδαστών έπρεπε να είναι ευπρεπής και ομοιόμορφη, ακόμη και ο ίδιος ο Γκίλφορντ ντυνόταν υποδειγματικά, σαν αρχαίος έλληνας. Η Βιβλιοθήκη της Ακαδημίας θεωρείτο για τον εμπλουτισμό της και την οργάνωσή της η μεγαλύτερη στην Ελλάδα συλλογή βιβλίων από τον 16 ο αιώνα μέχρι το 1840, παρέχοντας σαφή εικόνα των ελληνικών πραγμάτων της Τουρκοκρατίας. Η Ακαδημία κατόρθωσε και επέζησε και μετά τον αιφνίδιο θάνατο του αφειδώλευτου χορηγητή της και ιδρυτή της, γιατί την στήριζε ο πατριωτισμός και η προοδευτικότητα των Επτανησίων, την στήριζε σαν νέος Ατλας η ανεξάντλητη δύναμη του νεοελληνικού πνεύματος. Η Ιόνιος Ακαδημία δε σταμάτησε για 40 χρόνια τη βοήθειά της στην ανάπτυξη του υπόδουλου ελληνισμού. Το μαρτυρεί και το πλήθος των επιφανών αποφοίτων της που τίμησαν το Ελληνικό όνομα και που ενθουσιωδώς μεταπήδησαν στις τάξεις των πολεμιστών του Ιερού Αγώνα. Η κατάργηση της Ακαδημίας απετέλεσε διεθνή πρωτοτυπία στο πεδίο της οπισθοδρόμησης και εθνικής ντροπής με το Νόμο ΡΗ του 1865, που οι νεώτεροι έλληνες τον χαρακτηρίζουν ως Νόμο σκοταδισμού. Η Πατριωτική Εταιρεία, σ αυτήν ακούστηκαν τα πρώτα εθνικά κηρύγματα, όπως η έννοια της Δημοκρατίας και της Ελευθερίας. Πρόεδρός της ήταν ο Πέτρος-Αντώνιος Βονδιόλης και μέλη της ο Σ. Θεοτόκης, ο Π. Καρτάνος και ο Ν. Δελβινιώτης. Η Εταιρεία των Φίλων. Ιδρύθηκε το 1802 από τους αδελφούς Καποδίστρια, από το Ν. Δελβινιώτη και το Δ. Αρλιώτη και είχε ως σκοπό την πνευματική καλλιέργεια του λαού και την επίσπευση των κοινωνικών μεταρρυθμίσεων. Η Φιλοδραματική Εταιρεία. Ιδρύθηκε το 18 Η Αναγνωστική Εταιρεία: Ιδρύθηκε το 1836 από ομάδα νέων Κερκυραίων απόφοιτων γαλλικών πανεπιστημίων κατά το πρότυπο της ομώνυμης Εταιρείας της Γενεύης, της οποίας μέλη ήταν Ο Καποδίστριας, ο Κάλβος και πολλοί άλλοι Επτανήσιοι. Οι θεμελιωτές της ήταν απόφοιτοι γαλλικών κυρίως πανεπιστημίων εκδιωχθέντες από την Ιταλία ως καρμπονάροι Σκοπός των Ιδρυτών της ήταν να προμηθεύονται βιβλία κα περιοδικά ευρωπαϊκά και να μεταφέρουν την πνευματική κίνηση της Ευρώπης στην πατρίδα τους. Τα γεμάτα βιβλία δωμάτια κρύβουν μέσα τους τους ψίθυρους των συγγραφέων. Περιδιαβαίνοντας τα αισθάνεσαι σαν τον άγγελο στα «Φτερά του Ερωτα» του Βέντερς που άκουγε τις σκέψεις των ανθρώπων. Η διακόσμησή τους με έπιπλα, πίνακες και αντικείμενα εποχής αποτελούν το «ντεκόρ» μιας ένδοξης ζωής. Είναι η αντανάκλαση του πολιτιστικού μας πλούτου. Διόροφο κτίριο που το κοσμούν θαυμάσιες εξωτερικές

5 καμάρες και τον τελευταίο όροφο ομορφαίνει μονόριχτη παραδοσιακή ξεχυτή Ο πρώτος πρόεδρος ήταν ο Πέτρος Βράιλας Αρμένης που ήταν και η ψυχή του Ιδρύματος για μεγάλο χρονικό διάστημα, επιφανής φιλόσοφος, πολιτικός και διπλωμάτης, τον οποίον διαδέχθησαν κερκυραίοι ξεχωριστοί για την πνευματική, πολιτική και κοινωνική τους δράση, επιφανείς γιατροί, συγγραφείς, πολιτικοί και ιεράρχες. Η εποχή της Ιδρύσεως της Εταιρείας και της πρώτης ζωής της συμπίπτει με την κίνηση την ευρωπαϊκή, τη φιλελεύθερη του 1848, που εκδηλώθηκε με την ελευθερία του Τύπου και βρήκε και το Ιδρυμα έτοιμο να μετάσχει στο νέο πνεύμα και να πρωτοστατήσει σ αυτό στην Κέρκυρα, όπως και στο θέμα της παγίωσης της εθνικής μας γλώσσας και του φιλελευθερισμού, που θα ετοίμαζε αργότερα η Ευρώπη. Μέλη της εκλέγονταν οι επιφανέστεροι των κερκυραίων. Η Αναγνωστική Εταιρεία υπήρξε ανέκαθεν το σέμνωμα της πόλης της Κέρκυρας συνεχίζοντας να φωτίζει τους ζηλωτές της μάθησης και τους ταπεινούς εργάτες του πνεύματος. Εκτός από τη γενική βιβλιοθήκη τόμων περίπου που λειτουργεί και ως Αναγνωστήριο, διαθέτει την ανεκτίμητη ειδικευμένη Ιονική Βιβλιοθήκη τόμων μοναδική στο είδος της, συλλογές έργων ζωγραφικής, παλιούς χάρτες και χαρακτικά, παλιά έντυπα, φυλλάδια, μόνοφυλλα, εφημερίδες και φωτογραφίες. Για όλα αυτά γίνεται ταξινόμηση, καταλογογράφιση και αυτοματοποίηση των καταλόγων. Η Εταιρεία οργανώνει ή στεγάζει ατομικές, ομαδικές ή αναδρομικές εκθέσεις καλλιτεχνών, διαλέξεις, σεμινάρια και επιστημονικά συνέδρια. Εκδίδει ετήσιο Δελτίο με ανέκδοτες μελέτες σε επτανησιακά και κυρίως κερκυραϊκά θέματα. Διατηρεί επίσης επαφές με ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια και Επιστημονικά Ιδρύματα, όπως η Αρχαιολογική Σχολή του Λουβαίν, το Πανεπιστήμιο της Πίζας, το Ατενέο της Βενετίας, τη Νάπολη και το Ιόνιο Πανεπιστήμιο της Κέρκυρας. Από το 1978 έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Σωματείων και Ιδρυμάτων «Europa Nostra» που εργάζεται για την προστασία και τη διατήρηση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς των χωρών της Ευρώπης. Στο πλαίσιο αυτής της δραστηριότητας αναστήλωσε το σπίτι και την εκκλησία του πρώτου έλληνα Εθνικού Ευεργέτη Θωμά Φλαγγίνη. Αναπαλαίωσε τις προσόψεις και ανακατασκεύασε τη στέγη του ιστορικού της κτιρίου ενώ παρακολουθεί, μελετά και εισηγείται θέματα κερκυραϊκού ενδιαφέροντος. Η Εταιρεία των Ορθοδόξων. Ιδρύθηκε το 1839 Η Φιλαρμονική Εταιρεία Ιδρύθηκε στις 12/ από τους αδελφούς Μαρκορά, τον Π. Κουαρτάνο, Φραγκίσκο Ριβέλη, Γουλιέλμο Μέξα, Ιωα Καλλονά, Ν. Μακρή, Αντώνιο Λιβεράλη, Ιωα Φραγκούλη, Σπύρο Ξύνδα και Νικόλαο Καβάσιλα. Σκοπός της ήταν να διοργανώσει μια αστική μουσική και να συμβάλλει στην προαγωγή της δραματικής, γενόμενη αφετηρία για την ίδρυση δραματικών συλλόγων. Η σημαία, οι στολές των μουσικών και τα λοφία από τα κράνη έχουν τα χρώματα της Ιονίου Πολιτείας. Αφορμή για την ίδρυσή της στάθηκε η απόφαση της αγγλικής διοίκησης να μη συμμετέχει πλέον η αγγλική στρατιωτική μπάντα. σε λιτανείες που δε ήταν προτεσταντικού δόγματος. Αυτή ήταν η αφορμή ώστε να ξεκινήσουν κινητοποιήσεις από ομάδα καταξιωμένων μουσικών με οράματα και ανησυχίες και με εμπνευστή το μουσικοδιδάσκαλο Λουκιανό Καλογερά. Στην απόφαση αυτή υπήρξε αντίδραση από

6 το κερκυραϊκό κοινό που ήθελε και απαιτούσε την παρουσία μουσικής ως συνοδεία στη λιτάνευση του Ιερού σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνος. Για το λόγο αυτό στη λιτανεία της 11 η ς Αυγούστου του 1837, όταν η πομπή περνούσε μπροστά από τα Ανάκτορα των Αγίων Μιχαήλ και Γεωργίου, που ήταν η κατοικία των Αγγλων Αρμοστών και ενώ ο κόσμος ακολουθούσε το Ιερό Σκήνωμα, κρατώντας αναμμένα κεριά, τα πέταξε στους Αρμοστές και σε όλους εκείνους που παρακολουθούσαν από τα Ανάκτορα τη λιτανεία ως ένδειξη διαμαρτυρίας για την απόφαση τους να μη συνοδεύει η μουσική τη λιτάνευση. Ορόσημο στην πορεία της Φιλαρμονικής ήταν η μέρα που πρωτοακούστηκε να παιανίζει μέσα από το εντευκτήριο της Φιλαρμονικής, στη σημερινή οδό Φιλαρμονικής (οδό Justiniani από το αρχοντικό αυτής της οικογένειας), στην «Πίνια», κατά τη διέλευση της λιτανείας του Αγίου Σπυρίδωνος στις 11 Αυγούστου 1841 καθώς επίσης και από το γυναικωνίτη της Εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνος. Η Φιλαρμονική έκανε την πρώτη της εμφάνιση το Πρωτοκύριακο ( 2/11/1841) με στολή μπλε και κόκκινο σκούρο, χρώματα της Επτάνησου Πολιτείας, αφού οι άγγλοι κατακτητές δεν επέτρεψαν να πάρει τα κυανόλευκα της Ελληνικής σημαίας, έχοντας 34 μουσικούς και έγινε αντικείμενο θερμών εκδηλώσεων εκ μέρους του κερκυραϊκού λαού. Αξιοσημείωτη ενέργεια ενδεικτική της υπάρχουσας εθνικής συνείδησης ήταν η καθιέρωση από την της Ελληνικής Γλώσσας στη λειτουργία της Φιλαρμονικής, με παράλληλη κατάργηση της ιταλικής. Την μπάντα διεύθυνε ο μαθητής του Ν. Μάντζαρου, Ιωσήφ Λιβεράλης, υπαρχιμουσικός της ΦΕΚ. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε αγγελία της προβλέπονται μαθήματα για όσους υποψηφίους ήθελαν να διδαχτούν κάποιο όργανο και δεν ήξεραν γραφή και ανάγνωση, ενώ σε άλλο έγγραφο με την υπογραφή του Μάντζαρου ( ), ανάμεσα στους στόχους της Φιλαρμονικής αναφέρεται η διάδοση της μουσικής και η ηθική εξύψωση των νέων, «διατελεσάντων ποτέ εν κρεπάλαις και προξενησάντων ζημίαν ενίοτε τη κοινωνία» Σ αυτήν δίδαξε δωρεάν ο Νικόλαος Χαλικιόπουλος-Μάντζαρος, αυτός που μελοποίησε τον Εθνικό μας Υμνο μέχρι το Πρέπει να σημειωθεί ότι παρέδιδε όλα αυτά τα χρόνια δωρεάν μουσική παιδεία στους μαθητές του και η Εταιρεία τον είχε ορίσει ως ισόβιο της πρόεδρο και η Ιόνιος Βουλή το 1855 του απένειμε ισόβια σύνταξη, αναγνωρίζοντας έτσι τη μεγάλη του προσφορά ( αποφ. 28-6/10-7/1855) Είναι η πρώτη Φιλαρμονική που έπαιξε το μελοποιημένο από τον κερκυραίο μουσουργό Ν. Χαλικιόπουλο-Μάντζαρο, ποίημα του Δ. Σολωμού «Υμνος την Ελευθερία», όταν το 1865 ήρθε στην Κέρκυρα ο τότε Βασιλιάς των Ελλήνων Γεώργιος Α για τις εκδηλώσεις της επετείου της Ενωσης των Επτανήσων με την Ελλάδα. Ο βασιλιάς ακούγοντας το κομμάτι αυτό, έδωσε διαταγή να καθιερωθεί ως Εθνικός Υμνος της Ελλάδας και αναγνωρίζοντας τη μεγάλη του προσφορά, τον παρασημοφόρησε με το Χρυσό Σταυρό του Σωτήρος. Στη βιβλιοθήκη της Φιλαρμονικής Εταιρείας φυλάσσεται το πρώτο βιβλίο που εκδόθηκε ένα χρόνο μετά το θάνατό του, το 1873, της μελοποίησης του Εθνικού Υμνου. Είναι η μόνη Εταιρεία που από το 1840 μέχρι σήμερα δεν έχει αναστείλει τη λειτουργία της αλλά συνεχίζει χωρίς καμιά διακοπή να εκπαιδεύει δωρεάν στη μουσική τέχνη τα παιδιά της Κέρκυρας αποτελώντας φυτώριο που αποδίδει εκλεκτούς μουσικούς που επανδρώνουν την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, την Εθνική Λυρική

7 Σκηνή, τις στρατιωτικές μπάντες και συγκροτήματα σε όλη την Ελλάδα.. Η μπάντα είναι το μουσικό σώμα που παιάνισε για πρώτη φορά τον Εθνικό Υμνο. Για το πολιτιστικό της έργο έχει βραβευθεί από την Ακαδημία Αθηνών. Η Βιβλική Εταιρεία : ιδρύθηκε από τον Εμμανουήλ Θεοτόκη με σκοπό τη διάδοση και τη μετάφραση της Βίβλου. Η Εταιρεία των Φιλομαθών: Ιδρύθηκε από τον Α. Μουστοξύδη στις 5/101845, έχοντας σκοπό την ανάγνωση και συζήτηση επιστημονικών και γραμματολογικών θεμάτων. Η σφραγίδας της Εταιρείας αυτής έφερνε επίσημα την κεφαλή του φιλόσοφου Κλεάνθη με την επιγραφή: «Επιμονή και Φιλομάθεια». Η Εταιρεία Επτάνησος: Ιδρύθηκε στις 26/12/1850 έχοντας σκοπό τις θαλάσσιες εξοφλήσεις συναλλαγμάτων και γραμματίων, την εξασφάλιση των θαλασσίων κινδύνων και των συναλλαγματικών εργασιών, θέλοντας να έχει δοσοληψίες με τα Ιόνια Νησιά και τα υπόλοιπα μέρη. ΤΟ Πανελλήνιο : Ηταν Εταιρεία προς διάδοση των φώτων και της προόδου της Ελληνικής Γλώσσας. Ιδρύθηκε στις Μέλη της ήταν ο Ιωα Βράϊλας, ο Σπύρος Αρβανιτάκης, ο Πέτρος Φωκάς, ο Γεώργιος Σπηλιοτόπουλος και ο Παύλος Λάμπρος. ΑΓΟΡΕΙΟΝ (ΜΑΡΚΑΣ) Το 1821 με διάταγμα της Βουλής της 28/03/1820 ανοίγει το Αγορείον της Σπηλιάς, ένα από τα καλύτερα κτίρια στην Ευρώπη, σχεδιασμένο από το συνταγματάρχη Robinson και κτισμένο δίπλα στο τείχος της πόλεως, δίπλα από την πύλη που οδηγούσε στο λιμάνι. Είχε μία πλατεία ορθογωνίου σχήματος που περιστοιχιζόταν από ένα περιστύλιο δωρικών κιόνων που υποβάσταζαν μια στοά. Οι τοίχοι ήταν διακοσμημένοι με αντηρίδες δωρικού ρυθμού. Στο κέντρο της πλατείας υπήρχε ένα πηγάδι κυκλικό, διακοσμημένο με δωρικές κολόνες συμμετρικές με το περιστύλιο και με μια άλλη σειρά από κολόνες, που στο επάνω μέρος στήριζαν ένα θόλο ημισφαιρικό ενώ στο κάτω είχε τοποθετηθεί το μηχάνημα με την αντλία για να τραβούν νερό από το πηγάδι και να το χύνουν σε όλη την αγορά για τη διατήρηση της καθαριότητας. Επάνω στο Ιονικό επιστύλιο υπήρχε μια επιγραφή με μπρούτζινα γράμματα με το σήμα Α.Ε. Το Δεκέμβρη του 1842 μεταρρυθμίστηκε για τη μεγαλύτερη ευκολία των λαχανοπωλών, που θα είχαν τη δυνατότητα να σταθμεύουν τα αυτοκίνητα ή τα καλάθια τους σε τέσσερις διαφορετικές θέσεις της πόλης. ΚΡΙΚΕΤ Το Κρίκετ είναι κληρονομιά από τα χρόνια της Αγγλοκρατίας. Πράγματι η Κέρκυρα είναι το μοναδικό μέρος στον Ελληνικό Χώρο όπου παίζουν κρίκετ, στο χώρο της Κάτω Πλατείας, κατά μήκος του «Λιστόν», ο οποίος έχει μετατραπεί σε γήπεδο. Κάθε καλοκαίρι οργανώνονται αγώνες από τοπικές αλλά και από ομάδες του εξωτερικού. ΤΟ ΑΤΜΟΠΛΟΙΟ Το Μάη του 1825 φτάνει στην Κέρκυρα το πρώτο ατμόπλοιο που είχε κατασκευαστεί από άξιους άγγλους μηχανικούς σε εταιρεία της Μάλτας για να βοηθήσει στην ανάπτυξη του

8 εμπορίου, της βιομηχανίας και στην πυκνότερη επικοινωνία των νησιών. Το πλοίο αυτό ήταν 135 πόδια μήκος και 30 πόδια πλάτος, 223 τόνων και 80 ίππων, είχε μία από τις τελειότερες αγγλικές μηχανές και εκτελούσε το δρομολόγιο όχι μόνο στα νησιά αλλά και στην Ανκόνα, ώστε να υπάρχει ταχύτερη επικοινωνία των νησιών με την Αγγλία. Με ήρεμη θάλασσα θα είχε ταχύτητα 10 μίλια την ώρα και 7 μίλια με αντίθετο άνεμο. Το ατμόπλοιο αυτό είχε επίσης τη δυνατότητα να ρυμουλκείται στα διάφορα μικρότερα πλεούμενα για την αποφυγή της κακοκαιρίας και από αυτό προέκυπτε μεγάλο κέρδος. ΟΜΙΛΟΣ ΖΑΤΡΙΚΕΙΟΥ Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ο Σκακιστικός Σύλλογος Κέρκυρας, που ιδρύθηκε το 1923 και θεωρείται ο πρώτος στην Ελλάδα ζήτησε να γίνει το Α Διεθνές Τουρνουά στην αίθουσα της Αναγνωστικής Εταιρείας. Η ιστορία του σκακιού ανάγεται στα 1842, όταν το ατμόπλοιο της Α. Μ. IBERIA φέρνει τον καπετάνιο Εβανς στο νησί, ο οποίος και δωρίζει τη σκακιέρα του με τα επιβλητικά της πιόνια στην Αναγνωστική Εταιρεία, της οποίας και γίνεται μέλος, μη ξεχνώντας να επισκέπτεται την Εταιρεία και να παίζει κάθε φορά που ερχόταν. Χρόνια αργότερα βρέθηκε επιστολή του δεινού σκακιστή Λ. Μαβίλη προς τον Δεβάρη, διαχειριστή της Αναγνωστικής Εταιρείας, αναφέροντάς του λύση σκακιστικού προβλήματος. ΟΜΙΛΟΣ ΑΝΤΙΣΦΑΙΡΙΣΕΩΣ Ο Ομιλος του «τέννις» ιδρύθηκε το 1896 και στεγαζόταν σ ένα οικόπεδο απέναντι από την Εμπορική Σχολή και το 1916 μεταφέρθηκε στο οικόπεδο του Δήμου που είναι και σήμερα. Χώρος στον οποίο σύχναζαν όλες οι αρχοντικές οικογένειες του νησιού. Στα χρόνια της Ιταλικής κατοχής οι Κερκυραίοι έκλεισαν τον Ομιλο απαγορεύοντας την είσοδο στις οικογένειες των Ιταλών και Γερμανών, οι οποίο με τη σειρά τους είχαν κάψει και καταστρέψει τις εγκαταστάσεις και τον είχαν μεταβάλει σε στάβλο αλόγων. ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η τυπογραφία και οι συναφείς δραστηριότητες στην Κέρκυρα με δεδομένο τον τρόπο και τον χρόνο εισαγωγής τους στα Νησιά του Ιονίου. Αν και η ευρωπαϊκή τυπογραφία, από τα πρώτα της κιόλας βήματα, θα συμπεριλάβει 'ελληνόγλωσσα' βιβλία για τους ευρωπαίους ουμανιστές της εποχής και στην κυρίαρχο των Νησιών του Ιονίου Βενετία από πολύ νωρίς θα αναπτυχθεί η τυπογραφία και η παραγωγή ελληνικού βιβλίου για το ελληνικό αναγνωστικό κοινό της εποχής, εντούτοις δεν θα υπάρξει τυπογραφείο στο χώρο του Ιονίου σε όλη τη διάρκεια της βενετοκρατίας. Το 1797 οι Γάλλοι του Βοναπάρτη καταργούν τη Βενετική Δημοκρατία και καταλαμβάνουν την Κέρκυρα και τα υπόλοιπα νησιά. Από τις πρώτες μέρες της άφιξής τους το ανεπτυγμένο επίπεδο των Επτανησίων της εποχής διατυπώνει το αίτημα της ίδρυσης τυπογραφείου στην Κέρκυρα. Και οι

9 Γάλλοι, που έχουν κατανοήσει τη δύναμη της τυπογραφίας στη διάδοση των επαναστατικών ιδεών, την ανάπτυξη της παιδείας και την εξυπηρέτηση της καλής λειτουργίας των διοικητικών υπηρεσιών, ικανοποιούν αυτό το αίτημα έτσι που την άνοιξη του 1798, με ενέργειες του λόγιου Pari, εγκαταστάθηκε στη δημευμένη μονή του Αγίου Φραγκίσκου στην Κέρκυρα το πρώτο τυπογραφείο που λειτούργησε σε ελληνικό έδαφος, το οποίο θα ονομαστεί "Εθνικό Τυπογραφείο" ή "Του Γένους Τυπογραφείο". Το πρώτο έγγραφο τυπώθηκε στις 8 Μαΐου 1798 και τα επίσημα εγκαίνια έγιναν στις 15 Ιουνίου του ιδίου έτους, ενώ η εκμετάλλευση ανατέθηκε στον Π. Καππάδοκα. Το "δώρο" αυτό των Γάλλων Δημοκρατικών, με ποικίλες διακυμάνσεις δραστηριότητας, με διαδοχικές προσπάθειες βελτίωσης, με αλλαγές προσωπικού, εξοπλισμού και κανόνων λειτουργίας, θα αποτελέσει μια εξαιρετικά μακρόβια τυπογραφική μονάδα, που από τότε και μέχρι το τέλος της Αγγλοκρατίας (1864), θα λειτουργήσει όχι μόνο ως το επίσημο κυβερνητικό τυπογραφείο, αλλά παράλληλα ανέλαβε και τυπογραφικές εργασίες για λογαριασμό ιδιωτών, επειδή για ένα εξαιρετικά μεγάλο μέρος της λειτουργίας του ήταν το μοναδικό της Επτανήσου. Έτσι από την αρχή της λειτουργίας του, στο "Τυπογραφείο του Γένους" εκτός από τα πάσης φύσεως κυβερνητικά έντυπα των Γάλλων Δημοκρατικών, την εποχή εκείνη τυπώθηκαν και οι κυριότεροι λόγοι που εκφωνήθηκαν στην πολιτική λέσχη "Πατριωτική Εταιρεία" καθώς και τα ελληνικά επαναστατικά φυλλάδια "Θούριος" και "Πατριωτικός Ύμνος" του Ρήγα Φεραίου και ο "Ύμνος στον Μποναπάρτε" του Χρ. Περραιβού. Στις 11 Αυγούστου 1798 διευθυντής του τυπογραφείου διορίστηκε ο γάλλος Jouenne, αλλά μετά την αναχώρηση των Γάλλων, την ευθύνη ανέλαβε αρχικά ο Ζαχ. Χαραμής και μετά το θάνατό του (1801) ο συνεργάτης του Διον. Σαραντόπουλος, με δεκαετή εργολαβία, ο οποίος πλούτισε τη συλλογή των τυπογραφικών στοιχείων και κοσμημάτων με νέα κατασκευασμένα στη Βενετία. Στο κρατικό τυπογραφείο που λειτούργησε και με ιδιαίτερο κανονισμό από 22 Απριλίου 1803 σύμφωνα με το άρθρο 60 του Συντάγματος του 1803, εκτός των δημόσιων προκηρύξεων και των κρατικών κανονισμών τυπώθηκαν εφημερίδες και περιοδικά. Η "Gazetta Urbana" (1802-5), που εξέδιδε ο Σαραντόπουλος, ο "Monitore Settinsulare" (1803-5), το "Foglio Estemporaneo" (1805) και ο "Mercurio Letterario" (1805-7), που εξέδιδε ο Εμμ. Θεοτόκης ως Filergo Feace (Φίλεργος Φαίαξ). Το τυπογραφείο το 1809 με ενέργειες του γάλλου αυτοκρατορικού επιτρόπου Ντονζελό ανανεώθηκε και εξέδωσε την εφημερίδα "Monitore Ionio", ενώ το 1814 με την παράδοση της Κέρκυρας στους Βρετανούς ενσωματώθηκε σε αυτό το βρετανικό τυπογραφείο που λειτουργούσε στη Ζάκυνθο από το Δημιουργήθηκε έτσι ένα μεγάλο κυβερνητικό τυπογραφείο που μπορούσε να ανταποκριθεί στις ανάγκες του Ιονικού Κράτους. Εκεί άρχισε να εκδίδεται η δίγλωσση (ιταλική-ελληνική) κυβερνητική εφημερίδα "Εφημερίς των Ενωμένων Επαρχιών των Ιωνικών [sic] Νήσων" η οποία το 1843 έγινε τρίγλωσση με την προσθήκη της αγγλικής. Περιοδικά Τα μόνα περιοδικά που τυπώθηκαν στο κυβερνητικό τυπογραφείο ήταν επί αρμοστείας Nuggent (1835) το λογοτεχνικό "Ιόνιος Ανθολογία" και το ποικίλης ύλης "Τετραφαρδίνιος Αποθήκη". Αργότερα τυπώθηκαν τα περιοδικά "Φοίνιξ" (1853),

10 "Ερανιστής" και "Εωσφόρος" (1858). Πολύ αργότερα (1915) κυκλοφόρησε το περιοδικό "Κερκυραϊκή Ανθολογία" του Κων. Θεοτόκη και της Ειρ. Δενδρινού, που εκπροσώπησε την Επτανησιακή Σχολή. Το 1945 θα εκδοθούν τα βραχύβια "Φιλολογικά Νέα" του Κώστα Δαφνή και το 1949 θα εκδοθεί ο "Πρόσπερος", ενώ από το 1980 ως τις μέρες μας κυκλοφορεί με μεγάλη επιτυχία το λογοτεχνικό περιοδικό "Πόρφυρας", το μακροβιότερο στην ιστορία του Κερκυραϊκού περιοδικού τύπου. Εφημερίδες Μετά την καθιέρωση της ελευθεροτυπίας με νόμο της Ιονίου Βουλής το 1848 θα ακολουθήσει ένας συγγραφικός και εκδοτικός οργασμός ο οποίος θα εκδηλωθεί με την έκδοση βιβλίων, εφημερίδων, περιοδικών και φυλλαδίων. Η κοινωνική, πολιτική και πολύ έντονα η πνευματική ζωή του νησιού αντικατοπτρίζεται πλέον στην ιστορία του Κερκυραϊκού τύπου. Οι εφημερίδες αμέσως κατέκλυσαν τα όλα Επτάνησα και ειδικά την Κέρκυρα. Οι περισσότερες ήταν εβδομαδιαίες με πλούσια ύλη, με πολλές πληροφορίες από την Ελλάδα και το εξωτερικό και με πλούσιο λογοτεχνικό-φιλολογικό περιεχόμενο. Η αναγραφή στην πρώτη σελίδα τους "Εφημερίς πολιτική και φιλολογική" επιβεβαιώνει λογοτεχνικούς στόχους. Οι περισσότερες πολιτικές εφημερίδες υπηρετούσαν συνήθως πολιτικά κόμματα. Τον Ιανουάριο του 1849 ο καθηγητής φιλοσοφίας της Ιονίου Ακαδημίας Πέτρος Βράϊλας-Αρμένης ίδρυσε την εφημερίδα "Πατρίς", που τυπώθηκε ελληνικά και γαλλικά στο τυπογραφείο "Ερμής". Εξέφραζε το κόμμα των Μεταρρυθμιστών και συνεργάζονταν σε αυτή την εφημερίδα εξέχουσες προσωπικότητες της εποχής, όπως ο Ανδρέας Κάλβος, ο λόγιος Σπυρίδων Ζαμπέλιος, ο δικηγόρος Ναπολέων Ζαμπέλιος και ο λόγιος Ιωάννης Πετριτσόπουλος. Στα επόμενα χρόνια και σε ιδιωτικά πλέον τυπογραφεία τυπώθηκαν το "Τιμόνι" (1849) και ο "Φίλος του Λαού" (1850) του Α. Κιαπίνι του κόμματος των Καταχθονίων, η "Επτάνησος" (1850) φιλοκυβερνητική του Α. Δελβινιώτη, ο "Ερμής" (1851) μεταρρυθμιστική του Σπ. Μαύρου και αργότερα του Θ. Ρωμαίου, ο "Φιλαλήθης" (1851) του Ανδρέα Μουστοξύδη στο τυπογραφείο "Σχερία", που εξέφραζε την ιδεολογία των Μεταρρυθμιστών, η "Εθνεγερσία" (1851), η "Νέα Εποχή" (1858) μεταρρυθμιστικής ιδεολογίας, που μετατράπηκε αργότερα σε όργανο του ριζοσπάστη Στέφανου Παδοβά, ο "Παρατηρητής" (1858) και μετά την Ένωση ο "Περιπαίκτης" (1869) ο "Ρήγας ο Φεραίος" (1869), ο μαχητικός "Κώδων" (1870) του Ιάκωβου Πολυλά,, ο "Αγγελιαφόρος" (1871), ο "Καποδίστριας" (1872), ο "Ελληνισμός" (1877), η "Ένωσις" (1880), το "Κεντρί", η "Ηχώ", η "Φωνή" και πολλές άλλες. Τα επόμενα έτη τα αθηναϊκά έντυπα αρχίζουν να κερδίζουν έδαφος και οι οικονομικές δυσκολίες εκτοπίζουν τον τοπικό τύπο ή υποβαθμίζουν την ποιότητά του. Ωστόσο πρέπει να μνημονεύσουμε μερικές από τις καλές Κερκυραϊκές εφημερίδες: η "Δημοκρατία", η "Δύναμη", η "Αλήθεια", η "Ελευθερία", η "Επτάνησος", η "Κέρκυρα", η "Κερκυραϊκή Ηχώ", η "Εφημερίς των Ειδήσεων" και τελευταία τα "Κερκυραϊκά Νέα". ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΛΛΗΛΟΔΙΔΑΚΤΙΚΗ

11 ΜΕΘΟΔΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Τα πρώτα σχολεία που λειτούργησαν στην Ελλάδα ήταν στην Κέρκυρα και μέσα από αυτό το προβάδισμα ξεπήδησε μια νέα πρωτοπορεία η ΑΛΛΗΛΟΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ με εισηγητή τον κόμιτα ΝΟΡΘ ΓΚΙΛΦΟΡΔ, ο οποίος έχοντας υπόψη του τη νέα του αποστολή για την επαναφορά των γραμμάτων και των επιστημών στην Ελλάδα, έθεσε σαν βάση της στοιχειώδους εκπαίδευσης την αλληλοδιδακτική που ήταν η τελευταία λέξη τότε της παιδαγωγικής. Οι πρώτοι που επιμορφώθηκαν γι αυτό το σκοπό ήταν ο Ιάκωβος Λουζινιάν και ο λευκαδίτης Αθανάσιος Πολίτης που δίδαξαν για πρώτη φορά με τη νέα αυτή μέθοδο τον Ιούνιο του Αξίζει να σημειωθεί ότι η μέθοδος αυτή και τα σχολεία της δεν κατάφεραν ν ανταποκριθούν στις προσδοκίες των ανθρώπων και αυτό ίσως οφειλόταν στην έλλειψη προσωπικού, στη μη συμπαράσταση των γονέων, στην ατέλεια και στη μη τήρηση του κανονισμού καθώς και στο πλήθος των αυτοσχέδιων παιδαγωγών της παλαιάς μεθόδου ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΑΝΑΚΤΟΡΑ Σ έναν άλλο τομέα, σ αυτόν της αρχιτεκτονικής είναι σημαντικό ν αναφερθούν τα πρώτα στην Ελλάδα Ανάκτορα που ήταν και η κατοικία των Αγγλων Αρμοστών ( ), ένα θαύμα αρχιτεκτονικής και ισομετρίας. Κτίστηκαν στη βόρεια άκρη της Σπιανάδας, στη θέση όπου βρισκόταν το βενετσιάνικο στρατιωτικό νοσοκομείο στις 23/11/1818. Αρχιτέκτονας του κτιρίου ήταν ο συνταγματάρχης του μηχανικού Sir George Witmore,( ) με συνδιακοσμητή το Μαλτέζο Βιτσέντσο Ντιμέκ ( ), ειδικευμένο στη νεοκλασική διακοσμητική γλυπτική πάνω στην πέτρα. Η ιδιόμορφη οικοδομική πέτρα με την οποία κτίστηκε το Ανάκτορο, η λεγόμενη «τουφόλιθος» ή και «πορίτης λίθος» μεταφέρθηκε από το νησί της Μάλτας μαζί με Μαλτέζους λιθοξόους τεχνίτες ενώ η ξυλεία για τις εσωτερικές κατασκευές των Ανακτόρων μεταφέρθηκε από την Ιταλία και την Αυστρία. Αξίζει ν αναφέρουμε ότι οι εργάτες που δούλευαν εκεί μιλούσαν οκτώ ή εννέα διαφορετικές γλώσσες και είναι αξιοθαύμαστο πως κατάφεραν να το τελειώσουν. Το μέτωπο της πρόσοψης των Ανακτόρων κοσμείται με ανάγλυφα σχήματα που παριστάνουν τα εμβλήματα των Επτά Ιονίων Νήσων, έργο του Μαλτέζου Ντιμέκ με τη συνεργασία και επίβλεψη του Κερκυραίου γλύπτη Παύλου Προσαλέντη ( ) Η πρόσοψη του κτιρίου ενώνεται με τις πτέρυγες με ένα συνεχές περιστύλιο, που αποτελείται από 32 ραβδωτές δωρικές κολόνες αντιγραμμένες από τον Παρθενώνα. Ανάλογη προς την εξωτερική εμφάνιση και μεγαλοπρέπεια παραμένει και σήμερα η εσωτερική κατασκευή και διακόσμηση με τις κεντρικές πόρτες να οδηγούν στις αίθουσες της Γερουσίας και της Βουλής. Στην ανατολική πτέρυγα του ισογείου διατηρείται η μεγάλη αίθουσα που συνεδρίαζε η Βουλή και στις υπόλοιπες της ίδιας πτέρυγας στεγάζεται η πλούσια Δημοτική Βιβλιοθήκη. Στη δυτική πλευρά φιλοξενείται το περίφημο Σινοϊαπωνικό Μουσείο και η Αίθουσα της Ιονίου Γερουσίας κοσμημένη με τους τεράστιους και μεγαλοπρεπείς πίνακες σημαντικών της εποχής προσώπων. Στον όροφο βρίσκονται οι τρεις επίσημες αίθουσες: η μεγάλη

12 τραπεζαρία με τα κομψά τζάκια, το επίμηκες τραπέζι και τις προθήκες στους τοίχους με τα διάσημα του Τάγματος των Αγίων Μιχαήλ και Γεωργίου, το μεσαίο δωμάτιο ροτόντα που ήταν και η αίθουσα χορού και η επιβλητική Αίθουσα του Θρόνου, εκεί όπου λάμβαναν χώρα και οι μεγαλοπρεπείς τελετές της απονομής των διασήμων του Τάγματος. Αξιοι αναφοράς είναι και οι θελκτικοί κήποι του Παλατιού που αποτελούν το επιστέγασμα της γοητείας των Ανακτόρων και προσφέρουν στον επισκέπτη, κάτω από τη δροσερή σκιά αιωνόβιων δένδρων, ώρες ηρεμίας. Στο κεντρικό κηπάριο έχει στηθεί ο χάλκινος ανδριάντας του Αρμοστή Ανταμ, έργο του Παύλου Προσαλέντη ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ - ΕΝΕΧΥΡΟΔΑΝΕΙΣΤΗΡΙΟ Οι άγγλοι Αρμοστές ευνόησαν και την ανάπτυξη του εμπορίου και της συγκοινωνίας με την ίδρυση του πρώτου Χρηματιστηρίου το 1841 από το Σωματείο Εμπόρων, τα εγκαίνια του οποίου έγιναν από τον ιππότη Σταμάτη Γαγγάδη με τη σύσταση του Εμπορικού Επιμελητηρίου το 1851, που είχε βασικό σκοπό τη βελτίωση του εμπορίου στο νησί, την τόνωση των εμπορικών αναγκών και την προαγωγή της θαλασσοπλοϊας. Το Ενεχυροδανειστήριο προϋπήρχε από το 1575, γνωστό ως ΜΟΝΤΕ και ιδρύθηκε από τον Προβλεπτή Ανδρέα Πιζάνη σύμφωνα με το πρότυπο εκείνου που υπήρχε στη Βενετία και ήταν το λεγόμενο Santo Monte di Pieta και από το 1768 λειτούργησε και ως Δημόσιος Σιτοβολώνας. Ο Μάρμορας μας αναφέρει ότι το 1575 συστήθηκε ίδρυμα για τις οικονομικές ανάγκες των φτωχών χορηγώντας από το 1629 δάνεια επί ενέχυρω με 6% τόκο. Το 1706 χρεωκόπησε και ανασυστάθηκε το 1768 με διάταγμα του Γενικού Προνοητή Θαλάσσης Ανδρέα Δονά, με τη χρηματική αρωγή της φρουράς, του ναυτικού, των εμπόρων και με τη συνεισφορά του λαού, ακόμη και των Εβραίων. Ο ΠΡΩΤΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ ΝΟΜΩΝ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΩΡΟ Ο Ιόνιος Κώδικας ψηφίστηκε το 1840 από το Ζ Κοινοβούλιο και άρχισε να ισχύει από την 1 η Μαϊου με τον τίτλο «Codice Civile degli Stati Uniti dell Isole Ionie» και είναι ο πρώτος σε ισχύ κώδικας σε ελληνικό έδαφος, πέντε χρόνια προτού το Ελληνικό Κράτος συστήσει επιτροπή προς σύνταξη σχεδίου αστικού κώδικα. Ο Ιόνιος Κώδικας είχε άρθρα και περιείχε τμήματα: αστικό, ποινικό, εμπορικό, πολιτικής και ποινικής δικονομίας. Είχε καταρτισθεί στη βάση του γαλλικού αστικού κώδικα, του κώδικα του Βασίλειου των Δύο Σικελιών και όσον αφορά το κληρονομικό δίκαιο είχε επηρεαστεί από τη Βενετική Νομοθεσία. Αρχικά είχε συνταχθεί στην ιταλική γλώσσα, αργότερα όμως μεταφράστηκε στην ελληνική. ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΒΑΛΚΑΝΙΩΝ

13 Η ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Ο ΣΥΝΘΕΤΗΣ ΤΟΥ ΥΜΝΟΥ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ ΣΠΥΡΟΣ ΣΑΜΑΡΑΣ Η ΠΡΩΤΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Η Δημόσια Βιβλιοθήκη της Κέρκυρας στεγάζεται στο νότιο τμήμα του κτιρίου των αγγλικών στρατώνων στο Παλαιό Φρούριο, καλύπτοντας ωφέλιμο χώρο περίπου 1800τμ στο ισόγειο και στον α όροφο. Η είσοδος για το κοινό γίνεται από το ισόγειο όπου βρίσκεται ο χώρος υποδοχής. Στον α όροφο βρίσκεται η σύγχρονη συλλογή της Βιβλιοθήκης. Η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Κέρκυρας είναι η αρχαιότερη δημόσια βιβλιοθήκη στην Ελλάδα. Η αρχή της ανάγεται στα μέσα του 18 ου αιώνα, όταν στη βιβλιοθήκη της μονής της Αγίας Ιουστίνης, του τάγματος των φραγκισκανών μοναχών, που βρισκόταν στο προάστιο Γαρίτζα, προστέθηκε η πλούσια βιβλιοθήκη του Κανονικού Ιακώβου Σαβερίου Κανάλ, θεολόγου και τοποτηρητή του μητροπολίτη Λατίνων. Οι δύο αυτές βιβλιοθήκες, οι οποίες εκτιμάται ότι περιελάμβαναν ΓΑΛΛΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ( ) ΕΠΤΑΝΗΣΟΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ( ) ΓΑΛΛΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ( ) Ο Ιωάννης Μάρμορα αντικαταστάθηκε στη διεύθυνση της Βιβλιοθήκης από τον Gaetano Rusconi, έναν φανατικό της επανάστασης με τη δικαιολογία ότι πραγματεύονταν θέματα παπικής εξουσίας ( de auctoriatatae Papae ). Η βιβλιοθήκη που από το Μάιο του 1802 μέχρι τον Οκτώβριο του 1804 βρισκόταν υπό τη διεύθυνση του Ιατρικού Κολεγίου ( Collegio Medico ) προσαρτήθηκε στη Δημόσια Σχολή της Κέρκυρας στεγαζόμενη στο μοναστήρι της Τενέδου. Κατά τη διάρκεια της β

14 γύρω στους τόμους, αποτέλεσαν το θεμέλιο λίθο της μεταγενέστερης βιβλιοθήκης «της πρώην Ιονίου Ακαδημίας». Ακολουθεί η μεταφορά της Βιβλιοθήκης στη μονή Υ.Θ. Τενέδου. Οι επίσημες στατιστικές σε σχέση με τις καταστροφές που υπέστησαν οι βιβλιοθήκες στην Ελλάδα τοποθετούν τη Βιβλιοθήκη της Κέρκυρας στην «πρώτη γραμμή». Η καταστροφή της υπήρξε ολοκληρωτική. Έτσι χάθηκαν παλαιές εκδόσεις οι οποίες ήταν η μοναδική που κατείχε. Ανάμεσα στα κτίρια που καταστράφηκαν κατά τη διάρκεια των έξη μηνών που διήρκεσε ο ελληνοϊταλικός πόλεμος (Οκτώβριος 1940 Απρίλιος 1941) πρέπει να αναφερθεί το ιστορικό κτίριο της Ιονίου Ακαδημίας που περιελάμβανε τη Δημόσια Βιβλιοθήκη της Κέρκυρας. Αλλά τα βιβλία σώθηκαν χάρη σε τρεις υπαλλήλους οι οποίοι τα φύλαξαν στο υπόγειο. Κατά τη διάρκεια της ελλοϊταλικής κατοχής δίνεται εντολή να επισκευαστούν οι εγκαταστάσεις της Βιβλιοθήκης, η επανεγκατάσαταση και επαναλειτουργία της. Μετά την capitulation της Ιταλίας το Σεπτέμβριο του 1943ένας πόλεμος ξεσπά ανάμεσα στα ιταλικά και γερμανικά στρατόπεδα κατοχής. Το νησί της Κέρκυρας γίνεται θέατρο εχθροπραξιών τη νύχτα της 13 ης προς 14 Σεπτεμβρίου 1943 οι γερμανοί ρίχνουν εμπρηστικές βόμβες και εκρηκτικές. Τα αεροπλάνα βομβαρδίζουν για 36 ώρες και δεν σταματούν μέχρις ότου όλη η πόλη αρχίσει να καίγεται. Τότε είναι που η Δημόσια Βιβλιοθήκη της Κέρκυρας τυλίχτηκε στις γαλλοκρατίας η βιβλιοθήκη προσαρτήθηκε στην Ιόνιο Ακαδημία. Η διοίκησή της ανατέθηκε σε μια επιτροπή καθηγητών της.. Ο πρώτος διευθυντής υπήρξε ο βαρόνος Εμμανουήλ Θεοτόκης. Ο γάλλος καθηγητής Latour τον διαδέχτηκε λίγο αργότερα. Για πολλά χρόνια διευθυντής υπήρξε ο Μιχαήλ Τριβώλης Πιέρης, βοτανολόγος, μέλος της Ιονίου Ακαδημίας, συγγραφέας δοκιμίων πάνω στη χλωρίδα της Κέρκυρας. Τότε εμπλουτίστηκε με τόμους που προέρχονταν από τη Βιβλιοθήκη του Γ. Θεοτόκη, Προέδρου της Επτανήσου Πολιτείας, που προσφέρθηκαν από τον Ανδρέα Καλογερά. Στις 23 Ιουνίου 1814 ο στρατηγός Cambell αποβιβάζεται στην Κέρκυρα. Από άποψη πνευματικής ανάπτυξης η βρετανική προστασία υπήρξε μια γόνιμη περίοδος για την Κέρκυρα. Ο Ιω. Καποδίστριας που έγινε υπουργός εξωτερικών στη Ρωσία, έλαβε την πληροφορία από τον άγγλο Castelreaght ότι οι άγγλοι θα συμφωνούσαν με την ίδρυση στα ελληνικά νησιά ενός Πανεπιστημίου. Η συμφωνία ( charte ) τέθηκε σε ισχύ το 1817 και προέβλεπε (άρθρο 23) την ίδρυση μιας ακαδημίας για τους διαφόρους κλάδους επιστημών της λογοτεχνίας και των καλών τεχνών. Στις 21 Μαΐου του 1824 έγιναν τα επίσημα εγκαίνια του Πανεπιστημίου και της Βιβλιοθήκης που είχε προσαρτηθεί σε αυτό. Η βιβλιοθήκη έχει πλέον μεταφερθεί από τη Μονή Τενέδου στο Παλάτι του ύπατου Αρμοστή, που παραχωρήθηκε στο Πανεπιστήμιο. Ο συγγραφέας Ανδρέας Παπαδόπουλος Βρεττός

15 φλόγες. Είναι κατ' αρχήν στην Κέρκυρα ανάμεσα σε όλες τις πόλεις του κατεστραμμένου κράτους όπου ιδρύονται κέντρα γραμμάτων και πολιτισμού οι Ακαδημίες, σύμφωνα με τον τόπο που ιδρύονταν τότε στην Ευρώπη. Στο μοναστήρι της Αγ. Ιουστίνης οι μοναχοί σπούδαζαν ιατρική, ως εκ τούτου υπήρχαν παλιά συγγράμματα που αφορούσαν στην ιατρική. Από το 1650 μια σχολή λειτουργούσε μέσα στο μοναστήρι όπου σύχναζαν οι γιοί των ευγενών, ενώ τραβούσε το ζωηρό ενδιαφέρον της κερκυραϊκής κοινωνίας. Ο βενετός Doria δώρισε στο μοναστήρι όλη του τη βιβλιοθήκη για «χρήση των μοναχών και των κερκυραίων πολιτών». Οι μοναχοί με την αποδοχή της δωρεάς επιφορτίζονται να ιδρύσουν μια βιβλιοθήκη που θα ήταν ανοιχτή σε όλους όσους ήθελαν να έλθουν να μελετήσουν. Στη διάρκεια της α γαλλοκρατίας ( ) τα αγαθά ορισμένων καθολικών μοναστηριών, ανάμεσα στα οποία της Αγ. Ιουστίνης και Τενέδου χαρακτηρίζονται δημόσια. Η βιβλιοθήκη, εμπλουτισμένη και με τα βιβλία άλλων μοναστηριών γίνεται η Δημόσια Βιβλιοθήκη Κέρκυρας. Απαριθμούσε περίπου τόμους. Κερκυραίοι, ανάμεσά τους ο Λάζαρος de Mordo, δωρίζουν τις ιδιωτικές βιβλιοθήκες τους. τοποθετήθηκε διευθυντής. Πολλές δωρεές προέρχονται από βρετανικά πανεπιστήμια : Οξφόρδη, Καίμπριτζ, Τρίνιτυ. Ο Γ. Μοτσενίγος, παλιός αντιπρόσωπος της Ρωσίας στο Ιόνιο Κράτος, δωρίζει όλη του την προσωπική βιβλιοθήκη (πολλές χιλιάδες βιβλία). Η σύγκλητος του Πανεπιστημίου εκφράζει την αναγνώρισή του στο γενναιόδωρο δωρητή τοποθετώντας την προτομή του στην αίθουσα ανάγνωσης. Αυτό όμως που υπήρξε εκπληκτικό για τη Βιβλιοθήκη της Κέρκυρας ήταν η μεταφορά στις αίθουσές της της ιδιωτικής βιβλιοθήκης του Guilford ( τόμοι) που περιελάμβανε εκτός των άλλων, την πιο ολοκληρωμένη σειρά βιβλίων που εκδόθηκε στα ελληνικά. Περιελάμβανε επίσης χειρόγραφα ανέκδοτα ως επί το πλείστον - μεγάλης αξίας. Η διεύθυνση του Τμήματος χειρογράφων ανατέθηκε από τον Guilford στον ποιητή φιλόσοφο Ανδρέα Κάλβο. ΙΑΤΡΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Γύρω στα 1897 ιδρύθηκε από τρεις γιατρούς τον ΗΛΙΑ ΠΟΛΙΤΗ, τον ΕΥΓΕΝΙΟ ΠΟΓΙΑΓΟ και τον ΠΕΤΡΟ ΖΩΤΟ. Σκοπός τους ήταν η προαγωγή της Ιατρικής Επιστήμης και η λειτουργία Σταθμού Πρώτων Βοηθειών. Η έκρηξη του Ελληνοτουρκικού πολέμου τους έδωσε την ευκαιρία να συγκροτήσουν ειδικά εκπαιδευμένα συνεργεία γα την περίθαλψη των τραυματιών του πολέμου εκείνου.

16 Δύο χρόνια μετά, τον Ιούνιο του 1899 έθεσε σε λειτουργία το «ΙΑΤΡΕΙΟΝ» με σκοπό την παροχή ΠΡΩΤΩΝ ΒΟΗΘΕΙΩΝ προς τους «εκτός της κατοικίας αυτών προσβαλλομένους υπό τυχαίου συμβάντος». Πολύτιμη ήταν η προσφορά και της Πολ. Σκαραμαγκά που για πολλά χρόνια υπήρξε Πρόεδρος της Επιτροπής Φιλανθρώπων του Ιατρείου, προσφέροντας προσωπική εργασία, οικονομική στήριξη αλλά και επιστρατεύοντας τις διεθνείς της γνωριμίες. Το Ιατρείο στεγάζεται στο ιδιόκτητο κτίριο της Ιατροχειρουργικής Εταιρείας και το 1957 με πρόεδρο τον Λ. Τοπάλη το κτίριο ανακαινίστηκε ριζικά. Στο χώρο αυτό λειτούργησαν τρία τμήματα: Παθολογικό, Χερουργικό και Αφροδοσιολογικό. Εργο της Εταρείας αυτής ήταν και η υπόδειξη στις Αρμόδιες Αρχές της πρόσληψης υγειονομικών μέτρων για την πρόληψη επιδημιών, χορηγώντας δωρεάν εμβόλια και ορούς για το σκοπό αυτό. ΤΟ ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΣΙΑΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ Περιλαμβάνει τις συλλογές των Γρηγορίου Μάνου ( περίπου έργα) Ν. Χατζηβασιλείου (450 έργα) Χ. Χιωτάκη (341 έργα) Πέτρου Αλμανάχου Ιορδάνη Σινιόσογλου και Γιάννη Κόλλα. Το Μουσείο ιδρύθηκε το 1927 μετά την δωρεά έργων από το Γρηγ. Μάνο και λειτούργησε μέχρι περίπου το 1974 ως Σινοϊαπωνικό. Αργότερα εμπλουτίστηκε και με άλλες συλλογές έργων από την κεντρική κυρίως Ασία και έκτοτε λειτουργεί ως Ασιατικό. Στεγάζει επίσης, περιοδικές θεματικές εκθέσεις. Τα σημαντικότερα εκθέματα του Μουσείου είναι:

17 Ειδώλια Τάνγκ (Κίνα 7ος - 8ος αιώνας μχ). Μπρούτζινα λατρευτικά αγγεία (Δυναστεία Σάνγκ, μχ). Τμήμα από την πανοπλία ενός Σαμουράϊ (Δυναστεία Χαν, 206 πχ μχ, ιαπωνικός οπλισμός). Μάσκες του Θεάτρου ΝΟ. (Περίοδος Εντο, ). Ιαπωνικά paravents. (Περίοδος Εντο, 18ος αιώνας). Ινδικά ξυλόγλυπτα (17ος - 19ος αιώνας). Ελληνοβουδιστικά γλυπτά από σχιστόλιθο (2ος αιώνας μχ, Γκαντάρα). Ξυλογραφίες του Κιταγκάβα Ουταμάρο ( , Ιαπωνία). Πορσελάνες της πράσινης ομάδας (Κίνα, περίοδος Κάνγκσί, ). Αντικείμενα από νεφρίτη (Κίνα, Δυναστεία Τσίνγκ, ). Το Μουσείο στεγάζεται σε κτίριο της Αγγλοκρατίας που χρησιμοποιήθηκε ως Αρμοστείον, ως έδρα του τάγματος των Αγ. Μιχαήλ και Γεωργίου και την εποχή της ένωσης των επτανήσων παραχωρήθηκε από τους Αγγλους στο ελληνικό Δημόσιο και χρησιμοποιήθηκε περιορισμένα ως Ανάκτορο.

18 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΣ, Δ, Η Τυπογραφία εν Επτανήσω, Αθήνα 1946 ΑΓΓΕΛΟΜΑΤΗ-ΤΣΟΥΓΚΑΡΑΚΗ, Ε. Η Ιόνιος Ακαδημία, Αθήνα 1988 ΧΥΤΗΡΗΣ, ΓΕΡ, Η Κέρκυρα στα μέσα του 19 ου αιώνα, Κέρκυρα 1988 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Κέρκυρα Εγχειρίδιο Τοπικής Ιστορίας, Αθήνα 2000 ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ- TESTONE ΑΛ, ENNIO CONCINA, Ιστορία Αστική και Αρχιτεκτονική 14 ος -19 ος αιώνας ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ Κέρκυρα: Ιστορία-Μνημεία-Μουσεία ΤΣΑΝΤΑΡΙΔΗΣ, ΙΩΑ, Η Ιστορία της Κέρκυρας μέσα από τους δρόμους και τα καντούνια της ΔΕΛΤΙΟ ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ, Ιόνιος Ακαδημία, άρθρο Κ. Γρόλιου, Ετος 6 Τόμος 9, Κέρκυρα 1969, σελ.57

19