ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ 14 05 2010 Γ Τάξη Ημερήσιου Γενικού Λυκείου Α. Η δοκιμιογράφος προβληματίζεται για την αναγκαιότητα της αυτομόρφωσης στις σύγχρονες κοινωνίες. Αρχικά προσεγγίζει εννοιολογικά τον όρο, επισημαίνοντας το θεμελιώδη ρόλο του ανθρώπου στην εκπαιδευτική διαδικασία σε αλληλεπίδραση με εκπαιδευτικούς θεσμούς, οργανισμούς και τις νέες τεχνολογίες. Η διαδικασία αυτή, δε σημαίνει την κοινωνική του απομόνωση αλλά την ελεύθερη βούλησή του στην κατάκτηση των εκπαιδευτικών αγαθών. Τονίζεται επίσης ότι η αναγκαιότητα της αυτομόρφωσης επιβάλλεται από την εξέλιξη της τεχνολογίας και τα νέα εργασιακά δεδομένα που περιορίζουν τη δυνατότητα διατήρησης μιας μόνο επαγγελματικής ταυτότητας αφού οι γνώσεις κρίνονται παρωχημένες. Καταληκτικά υποστηρίζεται ότι η εκπαιδευτική διαδικασία δεν ορίζεται απλά από τη μετάδοση γνώσεων από τους μεγαλύτερους στους νεότερους αλλά διευρύνεται ως προϊόν διαλεκτικής σχέσης υπερβαίνοντας το χώρο και το χρόνο. (129 λέξεις) Β 1. Αναμφισβήτητα οι εργαζόμενοι στις σύγχρονες κοινωνίες, στον αιώνα της τεχνολογικής και επιστημονικής έκρηξης, οδηγούνται ακούσια στην αλλαγή επαγγελμάτων κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής τους καριέρας. Είναι αληθές ότι τα νέα επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματα που συνεχώς διογκώνονται αναδιαρθρώνουν την εργασιακή δραστηριότητα, καθώς η τεχνογνωσία και η επιστημονική κατάρτιση των επαϊόντων γρήγορα καθίστανται παρωχημένες και αναχρονιστικές. Επομένως, οι τεχνοκράτες στην εργασιακή αγορά καλούνται να επιμορφώνονται διαρκώς και να υπερ-εξειδικεύονται, προκειμένου να ανταποκρίνονται στη νέα πραγματικότητα της αγοράς εργασίας και να καθίστανται παραγωγικοί επιδιώκοντας μελλοντικά την εξασφάλιση των θέσεων εργασίας τους. Πολύτιμο εργαλείο, λοιπόν, «στα χέρια» των εργαζομένων θεωρείται η δια βίου παιδεία και η αυτομόρφωση. (104 λέξεις) 1
Β 2. α) Ο τρόπος ανάπτυξης της τελευταίας παραγράφου του κειμένου είναι η αιτιολόγηση. Τεκμηριώνεται η αλήθεια της θεματικής περιόδου, απαντώντας στο γιατί η μεταλαμπάδευση γνώσεων από τους προγενέστερους στους μεταγενέστερους δεν αποτελεί πλέον το βασικό περιεχόμενο της εκπαίδευσης, ορισμό που παραθέτει ο E. Durkheim κατά το 19 ο αιώνα. Η αιτιολόγηση στηρίζεται στο επιχείρημα πως το περιεχόμενο και ο χρόνος που αφιερώνεται στην εκπαιδευτική πράξη ανανεώνεται με την πάροδο του χρόνου λόγω της διαφορετικότητας των γενεών, των φύλων και των πολιτισμών. Τέλος, χρησιμοποιείται η χαρακτηριστική λέξη «επειδή». Β 2. β) ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ: «Η εκπαίδευση δε νοείται... κατά το 19 ο αιώνα». Παρουσιάζεται η κύρια ιδέα της παραγράφου (ορισμός της εκπαίδευσης από τον E. Durkheim) και λειτουργεί ως πιλότος για τον τρόπο που αναπτύσσεται η παράγραφος. ΣΧΟΛΙΑ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ: «Και τούτο επειδή... της καθημερινής ζωής». Παρατίθενται οι επιμέρους ιδέες, με τις οποίες αναπτύσσεται η κύρια ιδέα της θεματικής πρότασης. ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΑ: «Η εκπαιδευτική πράξη... των σχολικών τειχών». Συνοψίζει όσα έχουν γραφεί πάνω στην κύρια ιδέα της παραγράφου και ολοκληρώνει τη μορφή της. Χρησιμοποιείται η χαρακτηριστική λέξη «επομένως». Β 3. α) ατομική: Α: συλλογική, ομαδική επιτρέπουν: Α: απαγορεύουν ανεπαρκείς: Α: επαρκείς διαφορετικές: Α: όμοιες επεκτείνεται: Α:συρρικνώνεται, μειώνεται Β 3. β) συνεχή: Σ: αέναη, αδιάλειπτη χρησιμότητα: Σ: ωφέλεια συνέπειες: Σ: επακόλουθα δεξιότητες: Σ: ικανότητες καθίσταται: Σ: γίνεται, πραγματώνεται, ορίζεται 2
Β 4. Ειδικό λεξιλόγιο με χρήση επιστημονικών όρων (αυτομόρφωση, τεχνολογική αναδιάρθρωση της εργασιακής δραστηριότητας, κανονιστική μετάδοση) Άσκηση κριτικής σε γνώμη ειδικού (Γάλλος κοινωνιολόγος και φιλόσοφος E. Durkheim) Ακριβής και κυριολεκτική χρήση της γλώσσας με απουσία σχημάτων λόγου. Επίκληση στη λογική του αναγνώστη με επιχειρήματα και τεκμήρια που αποδεικνύουν την ορθότητα της γνώμης της συγγραφέως. Σαφής διατύπωση της επιστημονικής θέσης στην αρχή του κειμένου (η αναγκαιότητα της αυτομόρφωσης), του οποίου η συλλογιστική πορεία είναι παραγωγική. Λογική και αυστηρή δομική οργάνωση και ευδιάκριτα μέρη κειμένου (πρόλογος κυρίως μέρος επίλογος). Αυστηρό, επίσημο και σύνθετο ύφος. Γ. ΤΙΤΛΟΣ: Η αξία της αυτομόρφωσης και η δια βίου παιδεία. ΠΡΟΛΟΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ: Είναι γεγονός ότι ο τεχνολογικός πολιτισμός χαρακτηρίζεται από ραγδαίες εξελίξεις και διαρκείς μεταβολές οι οποίες υπαγορεύουν προσαρμοστικότητα και αέναη εκπαίδευση στην προσπάθεια των νέων ανθρώπων και των εργαζομένων να παρακολουθήσουν τα νέα κοινωνικά, επιστημονικά και εργασιακά δρώμενα. Η εκπαίδευση δε νοείται πλέον ως μια διαδικασία που περιορίζεται στα στενά πλαίσια του σχολικού και πανεπιστημιακού χώρου αλλά επεκτείνεται χωροχρονικά και λειτουργεί σε αλληλεπίδραση με το κοινωνικό περιβάλλον. Α ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: Η προσφορά της αυτομόρφωσης. Ουσιαστική επαφή με τη γνώση παραγκωνίζεται ο χρησιμοθηρικός χαρακτήρας της γνώσης. Το άτομο προσεγγίζει τη γνώση ανάλογα με τις κλίσεις, τα ενδιαφέροντα και τις δεξιότητές του. 3
Συνεχής βελτίωση γνώσεων, επαφή με τεχνολογικές και επιστημονικές εξελίξεις. Ολόπλευρη ανθρωπιστική καλλιέργεια, ηθικοπλαστική αγωγή καθώς η αυτομόρφωση συνθλίβει την πνευματική μονομέρεια, τη μονοδιάστατη γνώση του ειδικού. Πραγμάτωση επαγγελματικής φυσιογνωμίας και διεύρυνση επαγγελματικών δυνατοτήτων. Συμβολή στη διαπολιτισμική εκπαίδευση, στον υγιή κοσμοπολιτισμό, ανοχή στη διαφορετικότητα και αναίρεση στερεοτύπων και ρατσιστικών συμπεριφορών. Διαμόρφωση κοινωνικοπολιτικής συνείδησης. Δημιουργία ενεργών πολιτών σε ευνομούμενα δημοκρατικές κοινωνίες. Διαμόρφωση κριτικής στάσης απέναντι στους προπαγανδιστικούς μηχανισμούς. Δημιουργία σκεπτόμενων νέων απέναντι στην παραπληροφόρηση των ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας. Αυτογνωσία αυτοκριτική αυτοσεβασμός - αυτοβελτίωση Β ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: Τρόποι πραγμάτωσης της αυτομόρφωσης Η αυτομόρφωση οφείλει να οριστεί ως μαθησιακή διαδικασία, αποδίδοντας στο άτομο το θεμελιακό ρόλο πραγμάτωσής της αλλά σε διαλλακτική σχέση με το κοινωνικό περιβάλλον (σχολείο, οικογένεια, πνευματικοί ηγέτες, οργανώσεις, ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας). Δημιουργικό σχολείο που αντιμετωπίζει το άτομο ως ολότητα και αναπτύσσει ολόπλευρα την ανθρώπινη ύπαρξη (ανάληψη πρωτοβουλιών αυτενέργεια δημιουργία συνθηκών αυτοπραγμάτωσης καλλιέργεια διαλόγου βιωματική εκπαίδευση πνευματική κινητικότητα). Διαχείριση ηλεκτρονικής γνώσης και αξιοποίηση ηλεκτρονικού πληροφοριακού υλικού έλεγχος πηγών πληροφόρησης. Βιωματική εκπαίδευση (θεατρικές παραστάσεις, πολιτιστικές εκδηλώσεις, μουσεία, φυσιολατρικές εξορμήσεις). Πολιτεία Τοπική Αυτοδιοίκηση (εκπόνηση προγραμμάτων επιμόρφωσης, σεμινάρια επαγγελματικής κατάρτισης, εύκολη πρόσβαση σε τράπεζα πληροφοριών, οικονομικές διευκολύνσεις σε ασθενή κοινωνικά στρώματα με σκοπό την επιμόρφωσή τους). 4
Εξυγίανση των μέσων επικοινωνίας (δημιουργία εκπομπών εναλλακτικής θεματολογίας, εκπαιδευτικά προγράμματα, ποιοτικές ψυχαγωγικές εκπομπές υψηλής αισθητικής). ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Συμπερασματικά, θεωρείται ότι η δια βίου παιδεία, η αυτομόρφωση στη μαθησιακή πράξη κρίνεται ως αναγκαία και επιβαλλόμενη από τις νέες τεχνολογικές και ψηφιακές κατακτήσεις της επιστημονικής κοινότητας. Έτσι στοχοθετείται αφενός η πνευματική και ηθική ολοκλήρωση του ατόμου, αφετέρου η πραγμάτωση της επαγγελματικής επιτυχίας. Σημείο αναφοράς αυτής της αυτοπραγμάτωσης οφείλει να είναι το άτομο σε συνεχή επικοινωνία με το κοινωνικό περίγυρο. ΣΧΟΛΙΑ: Τα θέματα προσεγγίζονται με ευκολία από το σύνολο των μαθητών. Ωστόσο δε δίνεται η ευκαιρία στον άρτια προετοιμασμένο μαθητή να ξεχωρίσει λόγω της απουσίας αξιολογικής διαβάθμισης των θεμάτων. Οι ερωτήσεις σχετικά με την κατανόηση και την επεξεργασία του κειμένου αντιμετωπίζονται με άνεση, η περίληψη μπορούσε να αποδοθεί εύκολα εξαιτίας του αποδεικτικού χαρακτήρα και δομικά οργανωμένου κειμένου. Αναφορικά με την παραγωγή λόγου, θεωρούμε ότι οι μαθητές θα μπορούσαν να ανταποκριθούν, αντλώντας επιχειρήματα από το νόημα της έννοιας, όπως περιγράφεται στο κείμενο, και από τους θεματικούς κύκλους. Επιμέλεια απαντήσεων:: Ελισάβετ Μυαλά Αγγελική Αθανασιάδη Πένη Γράψα (φιλόλογοι) 5