ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (θερινά τμήματα)

Transcript

1 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (θερινά τμήματα) Α. Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε λέξεις. Την ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας των μαθητών ως αναγκαία προϋπόθεση για την αντιμετώπιση των απαιτήσεων της σύγχρονης πραγματικότητας υπογραμμίζει στο συγκεκριμένο κείμενο ο συντάκτης. Σε αντίθεση με τις επικρατούσες στους κύκλους των δασκάλων αντιλήψεις, σύμφωνα με τις οποίες η κριτική ικανότητα εξαντλείται στην ελευθερία διατύπωσης υποκειμενικών, ωστόσο αναπόδεικτων απόψεων, ο συντάκτης υποστηρίζει ότι αυτή είναι αποτέλεσμα σύνθεσης πολλών πνευματικών ικανοτήτων, γνώσεων και εμπειρίας, ενώ συνιστά πρωτότυπη δημιουργία και απολύτως προσωπική αντίληψη του κόσμου. Η συστηματική καλλιέργειά της επιβάλλεται, επίσης, για την επίτευξη ουσιαστικής επικοινωνίας, για την ορθή αξιολόγηση των μηνυμάτων και των πληροφοριών και για την αποτελεσματικότερη προσέγγιση της γνώσης. Β.1. Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο λέξεων την άποψη (5 η παραγρ.): Τα χαρακτηριστικά του κόσμου στον οποίο θα εισέλθουν οι μαθητές μας είναι η συνεχώς αυξανόμενη αλλαγή σε όλες τις περιοχές της ανθρώπινης δραστηριότητας και των κοινωνικών φαινομένων, ο πολλαπλασιασμός των πληροφοριών, που κι αυτές γρήγορα θα θεωρούνται απαρχαιωμένες, η συνεχής επανεξέταση των ιδεών. Στον κόσμο αυτόν κανείς δεν μπορεί να ζήσει στον παγιωμένο τρόπο σκέψης. Οι ιδιαίτερες συνθήκες του σύγχρονου κόσμου, όπως αυτές διαμορφώνονται σε διάφορους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, απαιτούν ριζική αναθεώρηση του υφιστάμενου τρόπου σκέψης. Η εντυπωσιακή πρόοδος των επιστημών και της τεχνολογίας, το πλήθος των μηνυμάτων και των πληροφοριών που τα εξελιγμένα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας μεταδίδουν, οι πολλές και διαφορετικές προσεγγίσεις των κοινωνικών φαινομένων, οι ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις, οι επιτεύξεις στους τομείς της γνώσης, της τέχνης και του πνευματικού πολιτισμού, τα σύνθετα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα δημιουργούν την ιδιαίτερα περίπλοκη πραγματικότητα των αρχών του εικοστού πρώτου αιώνα. Η ερμηνεία αυτής της πραγματικότητας απαιτεί ικανότητες προσαρμογής στις παρατηρούμενες αλλαγές, την κριτική προσέγγιση της πραγματικότητας, τον επαναπροσδιορισμό των εκπαιδευτικών συστημάτων. Τελικά, επιβάλλει την επανεξέταση τρόπων σκέψης και την ανακάλυψη νέων πνευματικών εργαλείων. Β.2.α) Ποια είναι η συλλογιστική πορεία (παραγωγική επαγωγική) που ακολουθεί ο συντάκτης στην τρίτη (3 η ) παράγραφο του κειμένου (Στη διαδικασία της σκέψης κάθε άνθρωπος συνενώνει υπάρχοντα στοιχεία, για να λύσουμε μελλοντικά προβλήματα.). Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. Στην τρίτη (3 η ) παράγραφο του κειμένου ο συντάκτης ακολουθεί παραγωγική συλλογιστική πορεία. Διατυπώνει στην αρχή τη γενική άποψη, την ανάγκη κινητοποίησης πνευματικών ικανοτήτων για την επίλυση διαφόρων προβλημάτων (Στη διαδικασία της σκέψης κάθε Σελίδα 1 από 6

2 άνθρωπος για να επιλύσει κάποιο πρόβλημα) και στη συνέχεια εξειδικεύει τις ικανότητες αυτές (Η κριτική σκέψη, επειδή συνεπάγεται μια δημιουργία του σκεπτόμενου νου ). Β.2.β) Να παρουσιάσετε τη δομή της τέταρτης (4 ης ) παραγράφου του κειμένου (Η κριτική σκέψη βοηθά στην επικοινωνία και να μην γινόμαστε θύματα επιτήδειων ή κερδοσκόπων διαφημιστών.). Επίσης, να αποδώσετε έναν πλαγιότιτλο σε αυτήν. Δομή τέταρτης (4 ης ) παραγράφου Θεματική πρόταση: Η κριτική σκέψη βοηθά στην επικοινωνία μας με τους άλλους ανθρώπους. Σχόλια λεπτομέρειες: Κριτικός συνομιλητής είναι αυτός που ή κερδοσκόπων διαφημιστών. Πρόταση/περίοδος-κατακλείδα: δεν υπάρχει. Πλαγιότιτλος: Η κριτική σκέψη, αναγκαία προϋπόθεση ουσιαστικής επικοινωνίας και συνεργατικής μάθησης. Β.3. Να γράψετε τα συνώνυμα των λέξεων, χωρίς να αλλάζει το νόημα του κειμένου: προαγάγουμε, επαναπαυόμαστε, ευχέρεια (2 η παράγραφος), ενταχθεί (3 η παράγραφος), απαρχαιωμένες (5 η παράγραφος). Συνώνυμες λέξεις προαγάγουμε: αναπτύσσουμε επαναπαυόμαστε: εφησυχάζουμε ευχέρεια: ευκολία, άνεση ενταχθεί: ενσωματωθεί απαρχαιωμένες: ξεπερασμένες, παρωχημένες Γ. Παραγωγή κειμένου Στο κείμενο που διαβάσατε ο συντάκτης τονίζει την ανάγκη ανάπτυξης της κριτικής ικανότητας των μαθητών, ως αναγκαία προϋπόθεση για την αντιμετώπιση των σύνθετων προβλημάτων του σύγχρονου κόσμου. Τονίζεται, ακόμα ότι ο σκοπός αυτός δεν έχει προς το παρόν εκπληρωθεί από το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Σε άρθρο που θα αναρτήσετε στην ιστοσελίδα του σχολείου σας αναφέρετε και άλλα προβλήματα, και άλλες ανεπάρκειες του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος στη μέση βαθμίδα του. Επίσης, διατυπώνετε προτάσεις που θα ήταν δυνατόν, όταν εφαρμοστούν, να συμβάλλουν στην ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας των μαθητών ( λέξεις). Τίτλος: Πολύ διάβασμα, αλλά χαμηλές επιδόσεις! Πρόλογος (ενδεικτικά: αφόρμηση από την επικαιρότητα): Αναφορά στα αποτελέσματα των Γενικών Εξετάσεων, που ανακοινώθηκαν πρόσφατα από το υπουργείο παιδείας και δια βίου μάθησης. Στα αποτελέσματα αυτά καταγράφονται υψηλά ποσοστά χαμηλών επιδόσεων, Σελίδα 2 από 6

3 παρά το γεγονός ότι οι Έλληνες μαθητές αφιερώνουν αρκετό χρόνο στη μελέτη τους και στην προετοιμασία τους για τη δοκιμασία των εξετάσεων αυτών. Κύριο μέρος α) Ανεπάρκειες του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος (ενδεικτικά). Απουσία της αναγκαίας υλικοτεχνικής υποδομής Σε πολλές από τις σχολικές μονάδες της πατρίδας μας δεν υπάρχουν αναγκαίοι για την εκπαίδευση και τη μάθηση χώροι και τεχνικά μέσα, βιβλιοθήκες, αναγνωστήρια, εργαστήρια φυσικών και εφαρμοσμένων επιστημών, αρκετοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές, σύνδεση με το διαδίκτυο. Παράλληλα, καθυστερεί σημαντικά η ανάπτυξη του ψηφιακού σχολείου. Παρωχημένα προγράμματα σπουδών και αναποτελεσματικοί τρόποι διδασκαλίας και αξιολόγησης. Σε αρκετές περιπτώσεις το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα δεν ενσωματώνει εγκαίρως στα προγράμματα σπουδών του τις νεότερες εξελίξεις στους τομείς της έρευνας και της τεχνολογίας. Ταυτόχρονα, ακολουθούνται αναποτελεσματικοί τρόποι διδασκαλίας αλλά και εξέτασης/αξιολόγησης των μαθητών. Οι πρώτοι βασίζονται, κυρίως, στον μονόλογο, στη διάλεξη του καθηγητή, χωρίς τη συμμετοχή των μαθητών και την κινητοποίηση των δικών τους πνευματικών ικανοτήτων. Οι δεύτεροι απαιτούν, κυρίως την απομνημόνευση, τη μηχανιστική επανάληψη, την αναπαραγωγή αναφομοίωτων από τους μαθητές πληροφοριών. Εξετασιοκεντρικός προσανατολισμός Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα δείχνει να είναι προσανατολισμένο στις συνεχείς εξετάσεις και, κυρίως, στις Γενικές Εξετάσεις για την εισαγωγή των νέων στις πανεπιστημιακές σχολές. Ο προσανατολισμός αυτός αντιμετωπίζει τη γνώση καθαρά χρηστικά και εργαλειακά, επιβάλλει μια εντατικοποίηση χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα και τις περισσότερες φορές, αποτρέπει τους νέους από οποιαδήποτε μελλοντική συστηματική ενασχόληση με την ουσιαστική γνώση ή την ανάγνωση. Υποχώρηση των ανθρωπιστικών επιδιώξεων και προσανατολισμών Οι ανθρωπιστικές επιδιώξεις και η ηθικοπλαστική λειτουργία του σχολείου υποχωρούν προς όφελος των τεχνοκρατικών διαστάσεων του πολιτισμού. Βασικές επιδιώξεις φαίνεται να είναι η εξειδίκευση (κι αυτή όχι σε ικανοποιητικό βαθμό), η μετάδοση πληροφοριών η εκπαίδευση στη λογική της μηχανής και η εισαγωγή στα ελληνικά πανεπιστήμια. Απουσία αναγκαίων δραστηριοτήτων, που θα ενδιέφεραν τους μαθητές αλλά και τις οικογένειες τους. Το ελληνικό σχολείο φαίνεται να είναι αποκομμένο από τη ζωή, τις κοινωνικές συνθήκες, τις ανάγκες των νέων ανθρώπων, όπως αυτές καθορίζονται από τις εξελίξεις. Έτσι, απουσιάζουν εκδηλώσεις τέχνης και πνευματικού πολιτισμού και αθλητισμού, έγκυρης Σελίδα 3 από 6

4 ενημέρωσης για ζητήματα υγείας, πρόληψης και προστασίας, επαγγελματικού προσανατολισμού και αγοράς εργασίας. β) Προτάσεις ώστε το εκπαιδευτικό σύστημα να προωθήσει την κριτική σκέψη των νέων ανθρώπων (ενδεικτικά). Αναγκαίες προϋποθέσεις για το σχολείο Ο εκσυγχρονισμός της υλικοτεχνικής υποδομής: οργάνωση βιβλιοθηκών, σπουδαστηρίων, εργαστηρίων, γυμναστηρίων και άλλων χώρων μάθησης και εκπαίδευσης, εφοδιασμός με σύγχρονα οπτικοακουστικά μέσα, ηλεκτρονικούς υπολογιστές και σύνδεση με το διαδίκτυο, αξιοποίηση των διαθέσιμων μέσων της σύγχρονης τεχνολογίας. Ο εκσυγχρονισμός των προγραμμάτων σπουδών: εμπλουτισμός αυτών με γνωστικά αντικείμενα σύμφωνα με τις απαιτήσεις των καιρών και ανανέωση των υπαρχόντων. Παράλληλα, συγγραφή νέων, έγκυρων, εύχρηστων και ελκυστικών σχολικών εγχειριδίων. Η εφαρμογή νέων, περισσότερων ελκυστικών μεθόδων στην αναζήτηση της γνώσης και της πρόσβασης στην πληροφορία. Οι μέθοδοι αυτοί θα προσεγγίζουν περισσότερο στα ειδικά ενδιαφέροντα κάθε μαθητή ή ομάδας μαθητών, ώστε: α) να γίνεται σεβαστή η προσωπικότητα και η ατομικότητα του νέου ανθρώπου στη σχολική ζωή και στην εκπαιδευτική διαδικασία και β) να είναι δυνατή η οργάνωση της ύλης και η σύνδεση των επιμέρους τμημάτων της από το μαθητή. Ο μαθητής, έτσι, γίνεται ο συν-διαμορφωτής της ύλης που τον αφορά. Η έμφαση στην πνευματική καλλιέργεια των μαθητών. Η επιμελημένη διδασκαλία των καλλιτεχνικών μαθημάτων, η οργάνωση καλλιτεχνικών εκδηλώσεων (συναυλιών, θεατρικών παραστάσεων, κινηματογραφικών προβολών, εκθέσεων, επισκέψεων σε χώρους καλλιτεχνικής έκφρασης, οι συναντήσεις με Σελίδα 4 από 6

5 ανθρώπους της δημιουργίας, οι μαθητικές εκδόσεις, οι συζητήσεις, οι διαλέξεις ) συμβάλλουν αποφασιστικά προς αυτήν την κατεύθυνση. Η σύνδεση του σχολείου με την τρέχουσα πραγματικότητα και με άλλους τομείς που παράγουν ιδέες και γεγονότα. Οι αναφορές σε σημαντικές πολιτικές εξελίξεις, την οικονομία, την επιστήμη, τον αθλητισμό, την υγεία, τις νέες τεχνολογίες, την παιδεία, την κατάρτιση και την αγορά εργασίας, τα κοινωνικά ζητήματα, τον πολιτισμό κρίνονται αναγκαίες μέσα στη νέα πραγματικότητα. Η αποδέσμευση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, στο βαθμό που είναι δυνατόν, από το βαρύ φορτίο των εξετάσεων και ο επαναπροσδιορισμός του συστήματος αξιολόγησης. Αναγκαίες προϋποθέσεις για τον διδάσκοντα Η επιστημονική επάρκεια. Είναι ανάγκη ο διδάσκων να κατέχει σε ικανοποιητικό βαθμό το αντικείμενο της ειδικότητάς του. Επιπλέον, οφείλει να επιμορφώνεται και να ενημερώνεται για τις εξελίξεις στον τομέα του, για τις αλλαγές που σημειώνονται. Η ευθύνη του, αποφασιστικής σημασίας, στην καλλιέργεια του ηθικού κόσμου του νέου ανθρώπου για τη μετάδοση των αξιών του ανθρωπισμού και των αρχών του πολιτισμού. Ειδικότερα, η αναπροσαρμογή του ρόλου του διδάσκοντος στα νέα δεδομένα προβλέπει: α) την παροχή τέτοιας και τόσης γνώσης-πληροφόρησης, ώστε ο μαθητής να είναι σε θέση να την εμπεδώσει και να την αξιοποιήσει. β) την ενθάρρυνση για προσωπική έρευνα, την ανακάλυψη της γνώσης και την αξιοποίησή της από τον ίδιο τον μαθητή. γ) την αξιοποίηση των μέσων της σύγχρονης τεχνολογίας αλλά και την εκλογίκευση στη χρήση τους. δ) τη διακριτική παρακολούθηση της εργασίας και την εισήγηση-πρόταση (και όχι την Σελίδα 5 από 6

6 επιβολή) τρόπων εργασίας. ε) την αναμόρφωση των μεθόδων διδασκαλίας και αξιολόγησης: η ειδική οργάνωση των ερωτήσεων, ο προγραμματισμός της ύλης, οι επιμέρους εκπαιδευτικοί στόχοι, η ενθάρρυνση της αυτενέργειας, η παροχή κινήτρων, η επιβράβευση και ο έλεγχος. 5. Ο διδάσκων της νέας εποχής θα πρέπει να επιδιώκει τον διάλογο, τη διαρκή αναζήτηση, ακόμα και το απρόοπτο, την έκπληξη, το αστείο, το γέλιο, το παιχνίδι. Επίλογος (ενδεικτικά) Είναι προφανές ότι οι εξελίξεις σε κάθε τομέα της ζωής των σύγχρονων κοινωνιών επιβάλλουν την αναπροσαρμογή της λειτουργία και των στόχων (και) του εκπαιδευτικού συστήματος. Η συμβολή των διδασκόντων σε αυτήν την επιδίωξη είναι εξαιρετικής σημασίας. Σελίδα 6 από 6