«Αναδιάρθρωση της καλλιέργειας του καπνού µε άλλες ανταγωνιστικές καλλιέργειες» Έρευνα καταναλωτικών συνηθειών Νοµού Αιτωλοακαρνανίας Υπεύθυνος έργου: Χρήστος Φωτόπουλος, Καθηγητής Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων Εισηγητής: ρ. Αθανάσιος Κρυστάλλης, Ερευνητής ΕΘΙΑΓΕ
1α. Σκοποί και στόχοι της έρευνας Έρευνα καταναλωτικών συνηθειών επικεντρωµένη σε επίπεδο Νοµού µε τουςεξήςστόχους: 1. Περιγραφή συχνοτήτων & τόπου αγοράς 60 ειδών τροφίµων -«καλάθι της νοικοκυράς» του Νοµού Για κοινά - συµβατικά τρόφιµα (24 προϊόντα) Για τρόφιµα βιολογικής γεωργίας (15 προϊόντα) Για προϊόντα ποιότητας (ΠΟΠ / ΠΓΕ, παραδοσιακά) (16 προϊόντα) Για λοιπές κατηγορίες προϊόντων (αρωµατικά φυτά & εµπλουτισµένα - λειτουργικά τρόφιµα) (5 προϊόντα)
1β. Σκοποί και στόχοι της έρευνας 2. Περιγραφή κριτήριων αγοράς τροφίµων 3. Καθορισµός δαπάνης αγοράς τροφίµων 4. Περιγραφή επιπέδου γνώσης & «προθυµίας πληρωµής» για βιολογικά & ποιοτικά τρόφιµα (π.χ. ΠΟΠ) 5. Καταγραφή πολύτιµων συµπερασµάτων για τον καταναλωτή τροφίµων της επαρχίας και παροχή στρατηγικών συµβουλών µε έµφαση στα τρόφιµα ποιότητας
2α. Τεχνικά χαρακτηριστικά έρευνας είγµα Νοµού Αιτωλοακαρνανίας: Τυχαίο & στρωµατοποιηµένο 100 νοικοκυριά Υπεύθυνοι αγοράς τροφίµων του νοικοκυριού Γυναίκες: 91,7% Μέση ηλικία: 44,2 έτη (20-65 έτη) Μέσο µέγεθος νοικοκυριού: 2,69 (1-4 µέλη) Τόπος κατοικίας: 33,3% αστική, 33,3% ηµιαστική, 33,3% αγροτική
2β. Τεχνικά χαρακτηριστικά έρευνας είγµα Νοµού Αιτωλοακαρνανίας: Μόρφωση: 58,3% γυµνάσιο ή <, 9,3% ΑΕΙ Εισόδηµα: 53,1% < 1500, 40,6% > 1500 (6,3% δεν απάντησε) Επάγγελµα: 18,7% υπάλληλοι, 7,3% ελεύθεροι επαγγελµατίες, 4,2% συνταξιούχοι, 50% νοικοκυρές, 9,4% αγρότες
2γ. Τεχνικά χαρακτηριστικά έρευνας Συλλογή δεδοµένων οµηµένο ερωτηµατολόγιο Εταιρεία ερευνών Τυχαίεςκατάτόπουςεπισκέψειςσεκατοικίες Προσωπική συνέντευξη
3α. Συχνότητα αγοράς κοινά προϊόντα Συχνά αγοραζόµενα τρόφιµα (1-2 φορές / εβδοµάδα ή >): Ψωµί (76%) Παστεριωµένο «φρέσκο» γάλα (64,6%) Τυρί φέτα (45,8%) Αβγά (40,2%) Μικρότερης συχνότητας: Λαχανικά (ντοµάτες 28,1%, µαρούλι 25%) Φρούτα (µήλα 18,8% & πορτοκάλια 18,8%) Κρεατικά (κοτόπουλο 29,2%, χοιρινό 19,8%, µοσχάρι 14,6%) Τυποποιηµένα τρόφιµα (π.χ. ψωµί τόστ24%, ζυµαρικά 20,8%, τοµατοπολτός 18,8%, κατεψυγµένα ψάρια 14,6%, εµφιαλωµένο νερό 12,5%)
3β. Συχνότητα αγοράς βιολογικά προϊόντα Μικρότερες συχνότητες από τα συµβατικά (τουλάχιστον 1-2 φορές / µήνα) Τα πιο συχνά αγοραζόµενα βιολογικά προϊόντα: Πορτοκάλια (12,5%) Τοµάτες, µαρούλια (3,1%) Κοτόπουλο, χοιρινό ελευθέρας βοσκής, µήλα (1%)
3β. Τόπος αγοράς - βιολογικά προϊόντα Οι κύριοι τόποι αγοράς για βιολογικά προϊόντα: Καταστήµατα γειτονίας (χοιρινό, κοτόπουλο, πορτοκάλια, µήλα, τοµάτα, µαρούλι) Σουπερµάρκετ (δευτερευόντος τοµάτα, µαρούλι)
3γ. Συχνότητα αγοράς προϊόντα Π.Ο.Π. Μικρότερες αλλά συγκρίσιµες συχνότητες µε τα συµβατικά (τουλάχιστον 1-2 φορές / µήνα) Τα πιο συχνά αγοραζόµεναπροϊόνταποπ: Αµνοερίφια Αιτωλοακαρνανίας (52,1%) Ελιές Αγρινίου (35,4%) Μανούρι (34,4%) Φράουλες Αγρινίου (26%) Μικρότερης συχνότητας (κάτω από 10%): Ελιές Καλαµάτας, µήλα Ζαγοράς, πιπεριές Φλωρίνης
3γ. Τόπος αγοράς προϊόντα Π.Ο.Π. Κυρίαρχος τόπος αγοράς για προϊόντα ΠΟΠ: Σούπερ µάρκετ (γραβιέρα, ελιές) Λαϊκές / κεντρική αγορά (φράουλες, µήλα) Καταστήµατα γειτονιάς (αµνοερίφια, πιπεριές)
4. Κριτήρια επιλογής αγοράς τροφίµων Αξιολόγηση (από 1-7) 42 κριτήριων αγοράς τροφίµων µε βάση τη σηµασία τους. Σηµαντικότερα: Φυσικότητα (µ.ο. 6,35) Οργανοληπτικά χαρακτηριστικά-γεύση (µ.ο. 6,34) Εξοικείωση µε τοτρόφιµο (µ.ο. 6,34) Συνεισφορά στην καλή ψυχολογία (µ.ο. 6,02) Ευκολία προετοιµασίας και αγοράς (µ.ο. 5,95) Συνεισφορά στην καλή υγεία (µ.ο. 5,91) Κόστος (µ.ο. 5,90)
5. απάνη αγοράς τροφίµων Οικογενειακό εισόδηµα που δαπανάται µηνιαία για την αγορά τροφίµων το µικρότερο όλων των Νοµών: 200 ήλιγότερα: 38,5% 200-300 : 58,3% 300-450 : 3,1%
6. Προθυµία πληρωµής & γνώση για τα βιολογικά προϊόντα Το 82,3% δηλώνει ότι γνωρίζει τι είναι τα βιολογικά προϊόντα, αν και από τους ορισµούς που δίνονται ελεύθερα συµπεραίνεταιότιοιπραγµατικοί γνώστες είναι κάπως λιγότεροι Επιπλέον, το 56,3% είναι πρόθυµο ναπληρώσει +10% περισσότερο για την αγορά βιολογικών τροφίµων αλλά µόλις ένα 3,1% είναι πρόθυµο να πληρώσει >+10% (20% ή και30% περισσότερα)
7. Προθυµία πληρωµής & γνώση για προϊόντα ποιότητας (π.χ. ΠΟΠ) Αντίθετα, το 80,2% δεν είναι πρόθυµο να πληρώσει πραπάνω για ΠΟΠ, µόλις το 19,8% είναι πρόθυµο ναπληρώσει+10% επιπλέον για ένα τρόφιµο ΠΟΠ. και µόνο 17,7% δηλώνει ότι γνωρίζει τι είναι τα προϊόντα ΠΟΠ, και από τους ορισµούς που δίνονται αυτοί που πραγµατικά γνωρίζουν είναι ακόµα λιγότεροι.
8α. Συµπεράσµατα Τρόφιµα καθηµερινά φρέσκα ή µεταποιηµένα, τυριά, αβγά Χαµηλά ποσοστά αγοράς βασικών τροφίµων από εµπορικά κανάλια διανοµής (π.χ. φρούτα, λαχανικά, κρεατικά) µεγάλη ιδιοκατανάλωση εκτός εγκατεστηµένων δικτύων λιανικής Πολύ συχνές αγορές εµφανίζονται για τρόφιµα ΠΟΠ που κυρίως είναι χαρακτηριστικά προϊόντα του Νοµού (κρεατικά, τυριά, φράουλες, ελιές) Τα βιολογικά προϊόντα εµφανίζουν ικανοποιητικές αγοραστικές συχνότητες για προϊόντα που είναι η βιολογική εκδοχή των αντίστοιχων συµβατικών (π.χ. λαχανικά & φρούτα) Γενικά, οι καταναλωτες του Νοµού δείχνουν σχετική προτίµηση για ποιοτικά προϊόντα, κυρίως βιολογικά
8β. Συμπεράσματα Πληθώρα καναλιών για αγορά τροφίµων ποιότητας, ειδικά ΠΟΠ Επιλογή καναλιού ανά τύπο προϊόντος Μη ύπαρξη κυρίαρχου καναλιού συνολικά Ο ρόλος των σουπερµάρκετ εµφανίζεται σηµαντικός για τα ΠΟΠ, αλλά και τα βιολογικά Κριτήρια επιλογής τροφίµων: πολύ µεγάλη ποικιλία κριτηρίων, Γεύση, φυσικότητα, «Ελληνικότητα», εξοικείωση, παράδοση όχι ιδιαίτερη έµφαση στην ασφάλεια και την υγιεινή
8γ. Συμπεράσματα Η Αιτωλοακαρνανία εµφανίζει: τη µικρότερη συχνότητα αγοράς και µηνιαία δαπάνη αγοράς τροφίµων πολύ υψηλή γνώση και προθυµία πληρωµής +10% για βιολογικά πολύ µικρή γνώση και προθυµία πληρωµής για ΠΟΠ, αλλά Τα παραπάνω ευρήµατα για τα ΠΟΠ χαρακτηριστικά: οι καταναλωτές αγοράζουν τρόφιµα του τόπου τους για τα οποία δεν γνωρίζουν ότι είναι πιστοποιηµένα (ΠΟΠ), και άρα δηλώνουν ότι δεν θα πλήρωναν πρόθυµα γιαποιοτικά τρόφιµα που παράγονται στον τόπο τους συνεπώς δεν αντιλαµβάνονται την αξία της εντοπιότητας και της πιστοποίησης ως µέσο εξασφάλισης υψηλότερης ποιότητας γι αυτούς και «επιβράβευσης» του παραγωγού
ᅠ9. Προτάσεις Ενηµέρωση των καναλωτών για το τι πραγµατικά είναι & γιατί είναι καλύτερο να αγοράζουν ποιοτικά προϊόντα: ισχυροποίηση της εικόνας στο µυαλό των καταναλωτών σύνδεση των καθηµερινών αγορών τους µε την έννοια της πιστοποίησης (περίπτωση ΠΟΠ) κάλυψη της «ανικανοποίητης» δυναµικής ζήτησης του Νοµού Αύξηση της παρουσίας και της προώθησης των βιολογικών προϊόντων τόσο στα σουπερµάρκετ όσο και στις λαϊκές & κεντρικές αγορές
«Αναδιάρθρωση της καλλιέργειας του καπνού µε άλλες ανταγωνιστικές καλλιέργειες» Έρευνα καταναλωτικών συνηθειών Νοµού Φθιώτιδας Υπεύθυνος έργου: Χρήστος Φωτόπουλος, Καθηγητής Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων Εισηγητής: ρ. Αθανάσιος Κρυστάλλης, Ερευνητής ΕΘΙΑΓΕ