Δ ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ Κ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΗΡΑ ΣΜΖΜΑ : ΓΗΟΗΚΖΖ ΤΠΖΡΔΗΩΝ ΤΓΔΗΑ ΣΔΛΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ Θέμα: ΓΗΑΤΝΟΡΗΑΚΖ ΤΓΔΗΑ ΜΔ ΔΜΦΑΖ ΣΟΝ ΗΑΣΡΗΚΟ ΣΟΤΡΗΜΟ Δπιβλέποςζα: Γπ. ΓΔΠΟΗΝΑ ΑΝΓΡΗΩΣΖ ποςδαζηήρ: ΠΤΡΗΓΩΝ ΚΟΚΚΗΝΖ ΑΘΖΝΑ - 2010
Πίνακαρ Πεπιεσομένυν Πεπίλητη.....ζελ.4 Executive Summary.. ζελ.6 1. Διζαγυγή....ζελ.7 2. Ζ ελεύθεπη κςκλοθοπία πποζώπυν και ςπηπεζιών ενηόρ ηηρ Δςπυπαφκήρ Ένυζηρ (Δ.Δ.)..ζελ.11 3. Οι ςπηπεζίερ ςγείαρ μια ιδιαίηεπη πεπίπηυζη.....ζελ.13 4. Ζ διαζςνοπιακή ςγεία ηυν πολιηών ηηρ Δ.Δ....ζελ.15 5. Πεπίθαλτη ζηο εξυηεπικό Ζ ςθιζηάμενη καηάζηαζη...ζελ.18 5.1. Έθηαθηε πεξίζαιςε ζην εμσηεξηθφ... ζει.19 5.2. Ο Δπξσπατθφο αξηζκφο έθηαθηεο αλάγθεο 112...ζει.26 5.3. Πξνγξακκαηηζκέλε πεξίζαιςε ζην εμσηεξηθφ...ζει.27 6. Λίζηερ αναμονήρ και διεθνήρ ππακηική....ζελ.31 7. Γιαζςνοπιακά Κένηπα Γημόζιαρ Τγείαρ ΓΗΚΔΓΤ ζελ.34 8. Ππόηαζη Οδηγίαρ ηος Δςπυπαφκού Κοινοβοςλίος και ηος ςμβοςλίος για ηην εθαπμογή ηυν δικαιυμάηυν ηυν αζθενών ζηη διαζςνοπιακή ςγειονομική πεπίθαλτη...ζελ.36 8.1. Κξίζηκα ζεκεία ηεο πξφηαζεο νδεγίαο γηα ηε δηαζπλνξηαθή πγεηνλνκηθή πεξίζαιςε...ζει.41 8.2. Πηζαλά ζελάξηα θαη πνιηηηθέο επηινγέο φζνλ αθνξά ηελ θνηλνηηθή δξάζε ζηνλ ηνκέα ηεο δηαζπλνξηαθήο πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο.....ζει.48 2
8.3. Δθηίκεζε Δπηπηψζεσλ...ζει.52 8.4. Τθηζηάκελε πνξεία ηεο πξφηαζεο....ζει.53 9. Ηαηπικόρ Σοςπιζμόρ Σο ζςγκπιηικό πλεονέκηημα ηηρ Δλλάδαρ......ζελ.54 9.1. Σνπξηζκφο θαη ΔΠΑ (Δζληθφ ηξαηεγηθφ Πιαίζην Αλαθνξάο 2007-2013). ζει.56 9.2. Σνπξηζκφο Τγείαο Ηαηξηθφο Σνπξηζκφο...ζει.59 9.3. Νεθξνπαζείο Μηα ηδηαίηεξα επαίζζεηε νκάδα αζζελψλ... ζει.61 10. ςμπεπάζμαηα........ζελ.66 11. Δπίμεηπο.....ζελ.68 12. Βιβλιογπαθία...ζελ.69 13. Websites....... ζελ.72 3
Πεπίλητη Ζ Δπξσπατθή Έλσζε (Δ.Δ.) είλαη έλαο δηεζλήο νξγαληζκφο ν νπνίνο απνηειείηαη απφ έλα ζχλνιν θξαηψλ πνπ παξνπζηάδνπλ αξθεηέο δηαθνξέο θαη ζε πνιιά επίπεδα. Έρνπλ δηαθνξεηηθή ηζηνξία, πνιηηηζκφ, γιψζζα, θνπιηνχξα. Ο αξρηθφο ζηφρνο φζνλ αθνξά ηε δεκηνπξγία ηεο Κνηλφηεηαο ήηαλ λα δηαζθαιηζηεί ε εηξήλε ζε κηα Δπξψπε πνπ πξνζπαζνχζε λα αλαθάκςεη απφ ην Β παγθφζκην πφιεκν. Με ην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ θάλεθε φηη ε έλσζε θξαηψλ πνπ πξνέθππηε, ζπλεπαγφηαλ κεγάια νθέιε γηα φινπο θαη ζε πνιηηηθφ θαη ζε νηθνλνκηθφ επίπεδν. ηαδηαθά, κέζα ζην πέξαζκα ησλ εηψλ, θαη κεηά απφ πνιιέο δηεπξχλζεηο (πξνζρψξεζε λέσλ θξαηψλ ζηελ Κνηλφηεηα), ε Δ.Δ. θαίλεηαη λα είλαη θαη νπζηαζηηθά κηα Έλσζε θξαηψλ πνπ απνιακβάλνπλ πιενλεθηήκαηα φπσο κεηαμχ πνιιψλ άιισλ ε Δληαία Αγνξά θαη ε ειεχζεξε θπθινθνξία πξνζψπσλ θαη ππεξεζηψλ. Ζ Οδεγία Τπεξεζίεο ηνπ 2006 ξχζκηζε ην ζέκα ηεο ειεχζεξεο παξνρήο ππεξεζηψλ εληφο ηεο Δληαίαο Αγνξάο. Χζηφζν, φζνλ αθνξά ηηο ππεξεζίεο πγείαο, απηέο εμαηξέζεθαλ απφ ηελ ελ ιφγσ Οδεγία ιφγσ ηεο κεγάιεο πνιππινθφηεηαο πνπ παξνπζηάδεη ην ζπγθεθξηκέλν δήηεκα, ηεο επαηζζεζίαο ηνπ θαη ησλ επηθπιάμεσλ πνπ δηαηεξνχλ ηα θξάηε κέιε (Κ/Μ). Έηζη ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή αληαπνθξίζεθε ζηελ πξφζθιεζε ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ γηα ηε δεκηνπξγία μερσξηζηήο Οδεγίαο πνπ ζα ξχζκηδε απνθιεηζηηθά ηηο ππεξεζίεο πγείαο. Έηζη πξνέθπςε ε «Πξφηαζε Οδεγίαο ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ γηα ηελ εθαξκνγή ησλ δηθαησκάησλ ησλ αζζελψλ ζηε δηαζπλνξηαθή πγεηνλνκηθή πεξίζαιςε» ζηα κέζα ηνπ 2008. Γεδνκέλνπ φηη αθφκα δελ έρεη επηηεπρζεί πνιηηηθή ζπκθσλία φζνλ αθνξά ην δήηεκα απηφ, ε εξγαζία εμεηάδεη ζε δεχηεξν επίπεδν ηηο δπλαηφηεηεο αλάπηπμεο ελφο ηνκέα ζηνλ νπνίν ε Διιάδα δηαζέηεη καθξφρξνλε εκπεηξία θαη ζπγθξηηηθφ πιενλέθηεκα. Ο ηνκέαο απηφο δελ είλαη άιινο απφ ηνλ ηνπξηζκφ. Ο ηαηξηθφο ηνπξηζκφο εηδηθφηεξα, έλαο θιάδνο πνπ δελ εληάζζεηαη ζηηο παξαδνζηαθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ, είλαη ηδηαίηεξα απαηηεηηθφο αιιά ηαπηφρξνλα εμαηξεηηθά ελδηαθέξσλ ιφγσ ησλ απμεκέλσλ δπλαηνηήησλ πνπ πξνζθέξεη γηα «δηαλπθηεξεχζεηο» θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο. Δάλ ε Διιάδα εμεηδηθεπηεί ζε απηφ ην είδνο, επσθεινχκελε ηεο καθξάο ηεο παξάδνζεο ζηνλ ηνπξηζκφ θαη ηνπ ζπγθξηηηθνχ πιενλεθηήκαηνο πνπ δηαζέηεη ηφζν ζε θπζηθέο νκνξθηέο, φζν θαη ζε πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά, κπνξεί λα ππάξμεη ελίζρπζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο νηθνλνκίαο ηεο, 4
αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο θαη πςειφηεξνο ξπζκφο αλάπηπμεο, θάηη πνπ απαηηείηαη εηδηθά ζηε ζπγθεθξηκέλε ρξνληθή ζπγθπξία. Λέξειρ Κλειδιά Δπξσπατθή Έλσζε, Τπεξεζίεο, πγεία, δηαζπλνξηαθή πεξίζαιςε, ιίζηεο αλακνλήο, πξφηαζε νδεγίαο, ζελάξηα, επηπηψζεηο, πνιππινθφηεηα, επηθπιάμεηο, ηνπξηζκφο, ζπγθξηηηθφ πιενλέθηεκα, ηαηξηθφο ηνπξηζκφο, λεθξνπαζείο, εζληθφ ζηξαηεγηθφ πιαίζην αλαθνξάο, αληαγσληζηηθφηεηα, ελεξγεηηθέο πνιηηηθέο, απαζρφιεζε, λνκηθφ πιαίζην, εμσζηξέθεηα. 5
Executive summary Right after the World War II, an exhausted in every level Europe was desperate for peace. The guarantee of peace in the European Continent was the first target and the inspiration for the establishment of the European Coal and Steel Community by the six founding members in 1951. Ηn 1993, 42 years later, the Treaty of Maastricht establishes the European Union (E.U.) and the single market is a fact. The European member-states seem to have realized the benefits of a single market, especially at economic level. A couple of decades later a Directive about the free transportation of services is put into force. The healthcare services were not included in that Directive, mostly because of their complexity, sensitivity and hesitation of the member-states to commit themselves on such a delicate issue. Therefore, the European Parliament and the Council have pointed out the necessity for a proposal specifically on the issue of the cross-border healthcare. As a result, the European Commission developed the Proposal for a Directive of the European Parliament and of the Council on the application of the patients rights in cross-border healthcare. In 2010 still has not been succeeded a political agreement on the above mentioned Directive which would have as an outcome a free market of healthcare services within E.U. Therefore and at a second level of the present review, is set the following reflection: It may be the right time for Greece to focus on a field in which is expert. And this field is Tourism. There is a new sector of tourism, the so-called Medical Tourism which is new, interesting and challenging. If Greece specializes in this sector, it will attract a lot of people who are interested in combining their holidays with the necessary for their health medical treatment. Being specialized in medical tourism will help Greece become more dynamic, more competitive, a modern European State which is able to provide specialized and qualitative services to its visitors in both sectors: Tourism as well as Health Services. 6
1. Δηζαγσγή Ζ παξνχζα εξγαζία εθπνλείηαη ζην πιαίζην ησλ ηειηθψλ πηπρηαθψλ εξγαζηψλ ηνπ ηκήκαηνο Κνηλσληθήο Γηνίθεζεο Γηνίθεζεο Τπεξεζηψλ Τγείαο (ΚΓΓΤΤ), ηεο Κ Δθπαηδεπηηθήο εηξάο ηεο Δζληθήο ρνιήο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο (ΔΓΓ). Ο ηίηινο ηεο εξγαζίαο είλαη «Γηαζπλνξηαθή Τγεία κε έκθαζε ζηνλ Ηαηξηθφ Σνπξηζκφ» θαη πξφθεηηαη γηα κηα πξνζέγγηζε απνηχπσζε ηεο πθηζηάκελεο θαηάζηαζεο. ε κηα έλσζε θξαηψλ φπσο ε Δ.Δ., φπνπ νη κεηαθηλήζεηο πιεζπζκψλ γηα πνηθίινπο ιφγνπο- είλαη ζπρλφηαηεο, ε δηαζθάιηζε ηεο πγείαο είλαη αδηαπξαγκάηεπηε. Σα θξάηε κέιε έρνπλ πξνβεί ζηηο απαηηνχκελεο ξπζκίζεηο ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ε χπαξμε ησλ απαξαίηεησλ κεραληζκψλ πνπ ζα ιεηηνπξγήζνπλ ζε θάζε πεξίπησζε πνπ ζα παξαζηεί αλάγθε γηα ηαηξηθή πεξίζαιςε (έθηαθηε ή πξνγξακκαηηζκέλε). Χζηφζν ππάξρεη αθφκα αζάθεηα σο πξνο ηε δπλαηφηεηα ρξήζεο ππεξεζηψλ πγείαο ζην πιαίζην κηαο αλνηρηήο εζσηεξηθήο αγνξάο. Οη ππεξεζίεο πγείαο δελ ζπκπεξηιήθζεθαλ ζηελ Οδεγία ηνπ 2006 γηα ηηο Τπεξεζίεο ζηελ εζσηεξηθή αγνξά. Πξνθχπηνπλ επίζεο εξσηήκαηα φζνλ αθνξά ηελ αμηνπνίεζε ησλ δπλαηνηήησλ πνπ πξνζθέξνπλ νη ζχγρξνλεο ηερλνινγίεο ζηνλ ηνκέα ηεο πγείαο. Καη απηά είλαη νξηζκέλα κφλν απφ ηα δεηήκαηα πνπ πξνβιεκαηίδνπλ ηνπο αξκφδηνπο φζνλ αθνξά ηελ παξνρή ππεξεζηψλ πγείαο ζε δηαζπλνξηαθφ επίπεδν. Ο πξνβιεκαηηζκφο πάλσ ζην ζπγθεθξηκέλν ζέκα είλαη έληνλνο αξθεηά ρξφληα ηψξα. Σν 2008 επηρεηξήζεθε λα δνζεί κηα ιχζε ζην δήηεκα απηφ κε ηελ Πξφηαζε Οδεγίαο ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ γηα ηελ εθαξκνγή ησλ δηθαησκάησλ ησλ αζζελψλ ζηε δηαζπλνξηαθή πγεηνλνκηθή πεξίζαιςε. Ζ πξφηαζε απηή ζηφρεπε λα δεκηνπξγήζεη έλα γεληθφ πιαίζην κέζα ζην νπνίν ζα παξέρεηαη, εληφο Δ.Δ., αζθαιήο, απνηειεζκαηηθή θαη πςειήο πνηφηεηαο πεξίζαιςε ζε δηαζπλνξηαθφ επίπεδν. Αλ θαη θαίλεηαη λα είλαη θνηλά απνδεθηφ απφ ηα θξάηε κέιε φηη είλαη αλάγθε λα ππάξμεη ξχζκηζε εηδηθά γηα ηηο ππεξεζίεο πγείαο, νη πξνεδξίεο ηεο Δ.Δ. δηαδέρνληαη ε κηα ηελ άιιε θαηαιήγνληαο ζε ζπκβηβαζηηθέο πξνηάζεηο ρσξίο λα ιακβάλεηαη ηειηθή απφθαζε γηα ην ζέκα ηεο δηαζπλνξηαθήο πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο. ην πξψην κέξνο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο, επηρεηξείηαη ε απνηχπσζε ηεο δηαζπλνξηαθήο πγείαο ησλ 7
πνιηηψλ ηεο Δ.Δ. κε ηηο κνξθέο πνπ κπνξεί λα παξνπζηαζηεί θαη λα δηαρεηξηζηεί απφ ηα θξάηε κέιε ζήκεξα (π.ρ. αλάγθε έθηαθηεο πεξίζαιςεο ζην εμσηεξηθφ, πξνγξακκαηηζκέλε πεξίζαιςε ζην εμσηεξηθφ) θαζψο θαη κέζα απφ ηελ νπηηθή ηεο ππάξρνπζαο πξφηαζεο νδεγίαο. Θίγνληαη επίζεο ζέκαηα φπσο νη ιίζηεο αλακνλήο θαη νη ηξφπνη κε ηνπο νπνίνπο πξνζέγγηζαλ ην πξφβιεκα νξηζκέλα επξσπατθά θξάηε. ηε δεδνκέλε ρξνληθή ζπγθπξία, ε Δ.Δ. θαη πνιχ πεξηζζφηεξν ε Διιάδα, κεηά ηηο πξφζθαηεο εμειίμεηο ζην ρψξν ηεο νηθνλνκίαο, έρεη αλάγθε απφ παξεκβάζεηο ησλ νπνίσλ ηα επεξγεηηθά απνηειέζκαηα κπνξνχλ λα θαλνχλ ζε βξαρππξφζεζκν ρξνληθφ νξίδνληα. Γη απηφ ην ιφγν επηρεηξείηαη ζην δεχηεξν κέξνο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο ε πξνζέγγηζε ηνπ Ηαηξηθνχ Σνπξηζκνχ. Απηφ ην λέν, ηδηαίηεξν θαη γεκάην πξνθιήζεηο είδνο ηνπξηζκνχ θαίλεηαη λα πξνθαιεί ην ελδηαθέξνλ ηα ηειεπηαία ρξφληα αλ θαη κέλνπλ αθφκα θάπνηα βήκαηα λα γίλνπλ. Δθκεηαιιεπφκελε ην ζπγθξηηηθφ ηεο πιενλέθηεκα ζηνλ ηνπξηζκφ, ε Διιάδα κπνξεί λα εζηηάζεη ζε απηφ ην είδνο θαη λα εληζρχζεη ζρεηηθά άκεζα ηφζν ηελ αληαγσληζηηθφηεηα ηεο νηθνλνκίαο ηεο θαη ηελ απαζρφιεζε, φζν θαη ην πξνθίι ηεο σο ζχγρξνλνπ, ελαιιαθηηθνχ θαη πνηνηηθνχ ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ. ηελ παξνχζα εξγαζία ζα γίλεη πξνζπάζεηα πξνζέγγηζεο απάληεζεο ησλ αθφινπζσλ εξσηεκάησλ : Πσο πξνέθπςε θαη ηη αθνξά ε πξφηαζε νδεγίαο γηα ηε δηαζπλνξηαθή πγεηνλνκηθή πεξίζαιςε ; Πνηεο κνξθέο κπνξεί λα πάξεη ε δηαζπλνξηαθή πγεηνλνκηθή πεξίζαιςε ζήκεξα; Ση δπλαηφηεηεο έρεη έλαο πνιίηεο ηεο Δ.Δ. λα ιάβεη πξνγξακκαηηζκέλε πεξίζαιςε ζε άιιν θξάηνο κέινο απφ απηφ πνπ είλαη αζθαιηζκέλνο / θαηνηθεί; ε πεξίπησζε πνπ παξνπζηαζηεί αλάγθε έθηαθηεο παξνρήο πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο θαηά ηε δηάξθεηα πξνζσξηλήο παξακνλήο ζε άιιν θξάηνο, ηη πξνβιέπεηαη; Τπάξρνπλ άιιεο πξνβιέςεηο, ιεηηνπξγνχλ άιινη ζεζκνί πνπ έρνπλ λα θάλνπλ κε ηε δηαζπλνξηαθή πγεία; 8
Δίλαη ελδερνκέλσο ζθφπηκν λα εζηηάζεη ε Διιάδα ζε βξαρππξφζεζκνπο ζηφρνπο κέζσ ησλ νπνίσλ κπνξεί λα εληζρπζεί ε ειιεληθή νηθνλνκία; Δίλαη ν ηνπξηζκφο θαη ηδηαίηεξα ν ηαηξηθφο ηνπξηζκφο έλαο θιάδνο πνπ κπνξεί λα ζπκβάιιεη ζε απηή ηελ ελίζρπζε; Πσο νξίδεηαη ν ηαηξηθφο ηνπξηζκφο; Τθίζηαηαη ην απαηηνχκελν λνκηθφ πιαίζην; Τπάξρνπλ κέζα ηα νπνία κπνξνχλ λα ππνζηεξίμνπλ απηή ηελ πξνζπάζεηα αλάπηπμεο ηεο ζπγθεθξηκέλεο κνξθήο ηνπξηζκνχ; Έρεη ε Διιάδα ην ππφβαζξν λα ζηεξίμεη κηα ηέηνηνπ είδνπο πξσηνβνπιία θαη λα γίλεη αληαγσληζηηθή ζηνλ ηνκέα ηνπ ηαηξηθνχ ηνπξηζκνχ αμηνπνηψληαο ην ζπγθξηηηθφ ηεο πιενλέθηεκα, ηφζν φζνλ αθνξά ηηο θπζηθέο θαη πνιηηηζηηθέο ηεο νκνξθηέο φζν θαη ηε κεγάιε εκπεηξία πνπ δηαζέηεη ζηνλ ηνκέα ηνπ ηνπξηζκνχ; Γηα ηελ εθπφλεζε ηεο παξνχζαο εξγαζίαο έγηλε βηβιηνγξαθηθή αλαζθφπεζε θαη παξάιιεια γηα ηε ζπιινγή ησλ ζηνηρείσλ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζε κεγάιν βαζκφ θαη νη δπλαηφηεηεο ηνπ Γηαδηθηχνπ σο πξνο ηε ζπιινγή πιεξνθνξηψλ πνπ παξέρνπλ επίζεκνη ηζηφηνπνη ηφζν Διιεληθνί, φζν θαη Δπξσπατθνί. Ζ παξνχζα εξγαζία αλαπηχζζεηαη εηδηθφηεξα σο εμήο : ην 1 ν θεθάιαην απνηππψλεηαη ν ζθνπφο ηεο εξγαζίαο, ηίζεληαη εξσηήκαηα πξνο δηεξεχλεζε θαη γίλεηαη αλαθνξά ζηε κεζνδνινγία πνπ αθνινπζήζεθε θαηά ηελ εθπφλεζε ηεο εξγαζίαο απηήο. ην 2 ν θεθάιαην γίλεηαη αλαθνξά ζηελ ειεχζεξε δηαθίλεζε πξνζψπσλ θαη ππεξεζηψλ εληφο Δ.Δ. ην 3 ν θεθάιαην γίλεηαη εηδηθή αλαθνξά ζηηο ππεξεζίεο πγείαο θαη απνηππψλνληαη νη ιφγνη γηα ηνπο νπνίνπο νη ππεξεζίεο πγείαο εμαηξέζεθαλ απφ ηελ νδεγία γηα ηηο ππεξεζίεο πνπ ηζρχεη ζήκεξα ζε επίπεδν Δ.Δ. ην 4 ν θεθάιαην επηρεηξείηαη κηα γεληθή πξνζέγγηζε ηεο δηαζπλνξηαθήο πγείαο ησλ πνιηηψλ ηεο Δ.Δ. ην 5 ν θεθάιαην αλαιχεηαη ε πθηζηάκελε θαηάζηαζε φζνλ αθνξά ηε δηαζπλνξηαθή πγεηνλνκηθή πεξίζαιςε κε εηδηθφηεξε αλαθνξά ζηελ έθηαθηε θαη ζηελ πξνγξακκαηηζκέλε πεξίζαιςε ζην εμσηεξηθφ. 9
ην 6 ν θεθάιαην γίλεηαη κηα πξνζέγγηζε φζνλ αθνξά ηηο ιίζηεο αλακνλήο ζηα ζπζηήκαηα πγείαο θαη εηδηθφηεξε αλαθνξά ζηηο πεξηπηψζεηο δχν ρσξψλ (Γαλία, Ννξβεγία) πνπ επηρείξεζαλ λα δψζνπλ ιχζε ζην ζπγθεθξηκέλν πξφβιεκα. ην 7 ν θεθάιαην γίλεηαη αλαθνξά ζηα Γηαζπλνξηαθά Κέληξα Γεκφζηαο Τγείαο ΓΗΚΔΓΤ ζηελ Διιάδα, ηα νπνία δεκηνπξγήζεθαλ ζην πιαίζην ηεο θνηλνηηθήο πξσηνβνπιίαο INTERREG. ην 8 ν θεθάιαην επηρεηξείηαη κηα απνηχπσζε ηεο «Πξφηαζεο Οδεγίαο ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ γηα ηελ εθαξκνγή ησλ δηθαησκάησλ ησλ αζζελψλ ζηε δηαζπλνξηαθή πγεηνλνκηθή πεξίζαιςε», ησλ θξίζηκσλ ζεκείσλ ηεο πξφηαζεο, ησλ πηζαλψλ ζελαξίσλ φζνλ αθνξά ηελ θνηλνηηθή δξάζε ζηνλ ηνκέα ηεο δηαζπλνξηαθήο πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο. Ζ πξνζέγγηζε φισλ ησλ αλσηέξσ ζεκείσλ γίλεηαη ππφ ην πξίζκα πνπ ζέηνπλ επίζεκα επξσπατθά έγγξαθα φπσο γηα παξάδεηγκα ε πξφηαζε νδεγίαο θαη άιια ζπλαθή θείκελα. ην θεθάιαην απηφ απνηππψλεηαη επίζεο ε εθηίκεζε ησλ επηπηψζεσλ απφ ηελ πηζαλή εθαξκνγή ηεο πξφηαζεο νδεγίαο θαη γίλεηαη ζχληνκε αλαθνξά ζηελ πθηζηάκελε πνξεία ηεο πξφηαζεο. ην 9 ν θεθάιαην γίλεηαη ιφγνο γηα ην ζπγθξηηηθφ πιενλέθηεκα ηεο Διιάδαο ζηνλ ηνπξηζκφ θαη κηα πξψηε αλαθνξά ζηνλ ηαηξηθφ ηνπξηζκφ. Γίλεηαη επίζεο αλαθνξά ζην Δζληθφ ηξαηεγηθφ Πιαίζην Αλαθνξάο (ΔΠΑ) σο κέζν πνπ κπνξεί λα ζηεξίμεη ηηο δξάζεηο ζην ζπγθεθξηκέλν είδνο ηνπξηζκνχ. Αθνινπζεί επηκέξνπο αλάιπζε ηνπ ηαηξηθνχ ηνπξηζκνχ θαη επηρεηξείηαη κηα εηδηθφηεξε πξνζέγγηζε πνπ αθνξά κηα ζπγθεθξηκέλε θαηεγνξία αζζελψλ : ηνπο λεθξνπαζείο. Ζ εξγαζία θιείλεη κε ηελ παξάζεζε θάπνησλ ζπκπεξαζκάησλ ζην 10 ν θεθάιαην. Αθνινπζεί ην 11 ν θαη ηειεπηαίν θεθάιαην κε ην επίκεηξν. 10
2. Ζ ΔΛΔΤΘΔΡΖ ΚΤΚΛΟΦΟΡΗΑ ΠΡΟΧΠΧΝ ΚΑΗ ΤΠΖΡΔΗΧΝ ΔΝΣΟ ΣΖ Δ.Δ. Ο Βίθησξ Οπγθψ νξακαηηδφηαλ ηηο «Ζλσκέλεο Πνιηηείεο ηεο Δπξψπεο» ήδε απφ ηα κέζα ηνπ 19 νπ αηψλα. Σν φξακά ηνπ σζηφζν άξρηζε λα κεηνπζηψλεηαη ζε πξάμε πεξίπνπ 100 ρξφληα αξγφηεξα, φηαλ πξνηάζεθε δηα ηεο Γηαθήξπμεο ηνπ Schuman ελ έηεη 1950, ε ίδξπζε κηαο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο Άλζξαθα θαη Υάιπβα (ΔΚΑΥ), ε νπνία ΔΚΑΥ ηειηθά ηδξχζεθε κε ηε πλζήθε ησλ Παξηζίσλ ην 1951. Με απηφ ηνλ ηξφπν δεκηνπξγήζεθε κηα Κνηλή Αγνξά Άλζξαθα θαη Υάιπβα κεηαμχ ησλ έμη (6) ηδξπηηθψλ Κξαηψλ : Βέιγην, Οκνζπνλδηαθή Γεκνθξαηία ηεο Γεξκαλίαο, Γαιιία, Ηηαιία, Λνπμεκβνχξγν, Κάησ Υψξεο. Σν 1957 ε πλζήθε ηεο Ρψκεο ζεζπίδεη κηα Δληαία Αγνξά θαη ην 1987 κε ηελ Δληαία Δπξσπατθή Πξάμε (Δ.Δ.Π.) ηίζεηαη ν θηιφδνμνο ζηφρνο γηα νινθιήξσζε ηεο Δληαίαο απηήο Αγνξάο έσο ην 1993. Σν 1993 απνδείρηεθε πξαγκαηηθά έλα έηνο νξφζεκν ζηελ ηζηνξηθή πνιηηηθννηθνλνκηθή πνξεία ηεο Δπξψπεο : είλαη ε ρξνληά πνπ ηδξχεηαη παλεγπξηθά ε Δπξσπατθή Έλσζε (εθεμήο Δ.Δ.) κε ηελ πλζήθε ηνπ Maastricht θαη γίλεηαη πξαγκαηηθφηεηα ε νινθιήξσζε ηεο Δληαίαο Αγνξάο. Απφ ηφηε έρεη πεξάζεη έλα αξθεηά κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα θαη ν αξρηθφο πνιηηηθφο ζηφρνο πνπ είρε ηεζεί κεηά ηνλ Β Παγθφζκην Πφιεκν γηα εηξήλε, επεκεξία θαη ζηαζεξφηεηα ζηελ Δπξσπατθή Ήπεηξν θαίλεηαη λα έρεη ζηεθζεί κε επηηπρία. Δίλαη σζηφζν θνηλή δηαπίζησζε φηη ε επηηπρία θαη ην ζχγρξνλν δπλακηθφ πξνθίι πνπ ραξαθηεξίδεη ηελ Δ.Δ. (παξά ηηο πθηζηάκελεο νηθνλνκηθέο αληημνφηεηεο πνπ βηψλεη ε παγθφζκηα θνηλφηεηα ζηηο κέξεο καο), είλαη απφξξνηα ηεο Δληαίαο Αγνξάο ηεο Δ.Δ. θαη ησλ πιενλεθηεκάησλ πνπ απνιακβάλνπλ ηα Κξάηε Μέιε (εθεμήο Κ/Μ) ιφγσ ηεο νινθιήξσζήο ηεο. (http://europa.eu/, 2010) Ζ Δληαία Αγνξά δηέπεηαη απφ ηξεηο βαζηθέο αξρέο, ηηο αξρέο ηεο ειεχζεξεο δηαθίλεζεο αγαζψλ, ππεξεζηψλ θαη θεθαιαίσλ. ην θνκκάηη πνπ αθνξά ζπγθεθξηκέλα ηηο ππεξεζίεο ζηελ Δ.Δ., απφ ηελ αξρή ηεο ειεχζεξεο παξνρήο ππεξεζηψλ πνπ θαηνρπξψλεηαη ζηε πλζήθε ηνπ Amsterdam, ζε ζπγθεθξηκέλα άξζξα ηεο πλζήθεο. Παξά ην γεγνλφο φηη ε νινθιήξσζε ηεο Δληαίαο Αγνξάο ήηαλ ήδε πξαγκαηηθφηεηα θαη ε Δπξσπατθή Οηθνγέλεηα αηέληδε αηζηφδνμα ην θνηλφ κέιινλ ζηηο αξρέο ηνπ 21 νπ 11
αηψλα, ην Δπξσπατθφ πκβνχιην έθξηλε φηη εμαθνινπζνχζαλ λα πθίζηαληαη νξηζκέλα εκπφδηα ηα νπνία παξαθψιπαλ ηελ ειεχζεξε παξνρή ππεξεζηψλ θαη ηελ ειεπζεξία εγθαηάζηαζεο ησλ παξφρσλ ησλ ππεξεζηψλ εληφο ηεο Δ.Δ. Έηζη θαη ζην πιαίζην ηεο ηξαηεγηθήο ηεο Ληζζαβφλαο - θάιεζε ηελ Δπηηξνπή λα ραξάμεη κηα πνιηηηθή ε νπνία ζα ζηφρεπε ζηελ εμάιεηςε ησλ εκπνδίσλ απηψλ. Ζ Δπηηξνπή αληαπνθξίζεθε ζηελ πξφζθιεζε θαη ην 2004 ελέθξηλε κηα «πξφηαζε νδεγίαο ζρεηηθά κε ηηο ππεξεζίεο ζηελ εζσηεξηθή αγνξά». Αθνινχζεζαλ δχν (2) Αλαγλψζεηο ζην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην, έγηλαλ νξηζκέλεο ηξνπνπνηήζεηο θαη ε νξηζηηθή έγθξηζε ηεο Οδεγίαο δφζεθε απφ ην πκβνχιην ζηηο 12/12/2006. Ζ ζπγθεθξηκέλε Οδεγία έπξεπε λα κεηαθεξζεί ζην εζληθφ Γίθαην ησλ Κ/Μ έσο ηα ηέιε ηνπ 2009. Ζ ζπγθεθξηκέλε Οδεγία (γλσζηή θαη σο Οδεγία Τπεξεζίεο ), ζεζπίδεη έλα γεληθφ λνκηθφ πιαίζην πνπ αθνξά θάζε Τπεξεζία πνπ παξέρεηαη έλαληη νηθνλνκηθήο ακνηβήο. Γεδνκέλνπ φηη νη επηρεηξήζεηο αληηκεηψπηδαλ ηδηαίηεξεο δπζθνιίεο φζνλ αθνξά ηελ παξνρή ησλ ππεξεζηψλ ηνπο ζε άιιν Κ/Μ, ε Οδεγία είρε σο ζηφρν ηελ εμάιεηςε εκπνδίσλ πνπ νθείινληαλ ζηηο έσο ηφηε ρξνλνβφξεο, πεξίπινθεο θαη θπξίσο λνκηθά αβέβαηεο δηαδηθαζίεο. Ζ ειεπζεξία εγθαηάζηαζεο ησλ παξφρσλ ππεξεζηψλ θαη ε ειεπζεξία παξνρήο ππεξεζηψλ ζε άιια Κ/Μ ζπλεπάγεηαη νθέιε φρη κφλν γηα ηηο επηρεηξήζεηο αιιά θαη γηα ηνπο Δπξσπαίνπο πνιίηεο απνδέθηεο ησλ ππεξεζηψλ : νη ρξήζηεο ησλ ππεξεζηψλ επσθεινχληαη απφ ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ησλ παξερφκελσλ απηψλ ππεξεζηψλ, αιιά θαη απφ ηελ αχμεζε ηνπ αξηζκνχ ησλ επηινγψλ πνπ ηνπο πξνζθέξνληαη. Ο θηιφδνμνο ζηφρνο ήηαλ ε χπαξμε κηαο πξαγκαηηθήο εζσηεξηθήο αγνξάο κέρξη ην 2010.(http:europa.eu/,2010). Οξηζκέλεο σζηφζν θαηεγνξίεο ππεξεζηψλ εμαηξέζεθαλ απφ ην πεδίν εθαξκνγήο απηήο ηεο Οδεγίαο. Οη ππεξεζίεο πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο είλαη κία απφ ηηο θαηεγνξίεο απηέο. 12
3. ΟΗ ΤΠΖΡΔΗΔ ΤΓΔΗΑ ΜΗΑ ΗΓΗΑΗΣΔΡΖ ΠΔΡΗΠΣΧΖ «Ζ Τγεία είλαη ην κεγαιχηεξν αγαζφ» δήισλε ν Βηξγίιηνο (70 19 π.υ.). Ζ ζεκαζία ηεο πγείαο θαη ε ζπλνιηθά αλεθηίκεηε αμία ηεο γηα ηελ πνζφηεηα αιιά θπξίσο γηα ηελ πνηφηεηα δσήο ηνπ αλζξψπνπ απνδεηθλχεηαη φηη ήηαλ ήδε ζαθήο απφ ηελ πξνρξηζηηαληθή πεξίνδν. ήκεξα, πεξηζζφηεξα απφ 2000 ρξφληα κεηά, ε ζεκαζία ηεο πγείαο γηα ηελ επεκεξία ηνπ αλζξψπνπ αηνκηθά αιιά θαη ηνπ θνηλσληθνχ ζπλφινπ γεληθφηεξα είλαη αδηακθηζβήηεηε θαη ηεθκεξησκέλε. Οπσζδήπνηε εθηφο ησλ άιισλ πξνεθηάζεσλ πνπ έρεη είλαη αλαγθαία πξνυπφζεζε θαη γηα ηελ νηθνλνκηθή επεκεξία ηνπ αηφκνπ, ηεο νηθνγέλεηαο, ηεο θνηλσλίαο. Απηφ έρεη θπζηθά αληίθηππν θαη ζε κεγαιχηεξα θνηλσληθά ζχλνια, φπσο γηα παξάδεηγκα ζηελ Δ.Δ. Ζ Δπξσπατθή Έλσζε είλαη κηα έλσζε θξαηψλ κε πεξίπνπ 495 εθαηνκκχξηα θαηνίθνπο θαη 27 Κ/Μ κεηά ηελ ηειεπηαία δηεχξπλζε, γεγνλφο πνπ ηελ θαηαηάζζεη ζε πιεζπζκηαθφ κέγεζνο ακέζσο κεηά ηελ Κίλα θαη ηελ Ηλδία ( http://europa.eu/, 2010). Ζ εμαζθάιηζε κηαο πγηνχο δηαβίσζεο ησλ ιαψλ ηεο, έρεη ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηελ Δ.Δ. ηφζν ζε πνιηηηθφ-θνηλσληθφ, φζν θαη ζε νηθνλνκηθφ επίπεδν πξάγκα πνπ κεηαμχ άιισλ απνδεηθλχεηαη απφ ην γεγνλφο φηη ην 2005 ζπκπεξηιήθζεθαλ ζηνπο δηαξζξσηηθνχο δείθηεο ηεο Ληζαβφλαο ηα έηε πγηνχο δσήο (ΔΤΕ), δειαδή ην πξνζδφθηκν δσήο ηνπ αηφκνπ κε θαιή πγεία. (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, 2007). «Ζ πξνζηαζία θαη ε βειηίσζε ηεο δεκφζηαο πγείαο» αλήθεη ζηηο ζπληξέρνπζεο αξκνδηφηεηεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Απηφ ζεκαίλεη φηη ηα ξγαλα ηεο Δ.Δ. δχλαληαη λα ιάβνπλ ηα απαηηνχκελα κέηξα ψζηε λα ζπκπιεξψζνπλ θάπνηεο απφ ηηο πνιηηηθέο πνπ πηνζεηνχλ ηα Κ/Μ.(http://www.europe4me.gr, 2010). Κξίλεηαη ζθφπηκν λα αλαθεξζεί ζην ζεκείν απηφ φηη ε πλζήθε ηεο Ληζζαβφλαο, ε νπνία ηέζεθε ζε ηζρχ ηελ 01.12.2009 θαη ε νπνία ηξνπνπνηεί ηηο πλζήθεο ΔΔ θαη ΔΚ ρσξίο φκσο λα ηηο ππνθαζηζηά, θαζνξίδεη ηηο αξκνδηφηεηεο γηα θάζε ηνκέα δξαζηεξηφηεηαο. ζνλ αθνξά ηηο ζπληξέρνπζεο αξκνδηφηεηεο, ε Δ.Δ. αζθεί απφ θνηλνχ λνκνζεηηθή εμνπζία κε ηα Κ/Μ, κε ηελ πξνυπφζεζε φηη ηεξείηαη ε αξρή ηεο επηθνπξηθφηεηαο. (http://europa.eu/, 2010) Σα ζέκαηα νξγάλσζεο ησλ ππεξεζηψλ πγείαο θαη παξνρήο ηαηξηθήο πεξίζαιςεο απνηεινχλ αξκνδηφηεηεο ησλ Κ/Μ θαη ε θνηλνηηθή δξάζε ζηνλ ηνκέα ηεο δεκφζηαο πγείαο ζέβεηαη πιήξσο ηηο αξκνδηφηεηεο απηέο. Απηφ θαηνρπξψλεηαη ζην άξζξν 152 ηεο πλζήθεο ΔΚ.(Δπξσπατθή Δπηηξνπή, 2008β) 13
Οη Δπξσπαίνη πνιίηεο παξνπζηάδνπλ γεληθά έληνλε θηλεηηθφηεηα, θαη εηδηθά ηα ηειεπηαία ρξφληα. Μεηαθηλνχληαη ζπρλά απφ ηε ρψξα θαηαγσγήο ηνπο ζε άιια Κ/Μ είηε γηα λα εξγαζηνχλ, είηε γηα λα ζπνπδάζνπλ, είηε απιά γηα ιφγνπο ηνπξηζκνχ. Κάπνηα ζηηγκή ελδέρεηαη λα παξαζηεί αλάγθε ιήςεο ππεξεζηψλ πγείαο ζην θξάηνο ζην νπνίν κεηαθηλνχληαη. Πνιιέο θνξέο πξνθχπηεη επίζεο αλάγθε λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ππεξεζίεο πγείαο ζε άιιν Κ/Μ γηαηί θξίλεηαη ηαηξηθά ζθφπηκν ή γηαηί απαηηείηαη εμεηδηθεπκέλε παξνρή ηαηξηθήο θξνληίδαο. Πνιιά δεηήκαηα ζρεηηθά κε ηελ πγεηνλνκηθή πεξίζαιςε πνπ παξέρεηαη πέξα ησλ ζπλφξσλ ηεο ρψξαο αζθάιηζεο / δηακνλήο ηνπ εθάζηνηε Δπξσπαίνπ πνιίηε είλαη ήδε ζαθή θαη δηέπνληαη απφ ζπγθεθξηκέλνπο θαλνληζκνχο πνπ ηζρχνπλ ζε επίπεδν Δ.Δ. Αλαθνξηθά κε άιια δεηήκαηα θαη πην ζπγθεθξηκέλα κε ηελ δπλαηφηεηα ησλ αηφκσλ πνπ ρξεηάδνληαη ηαηξηθή ζεξαπεία λα κεηαβαίλνπλ ζε θάπνην άιιν Κ/Μ δηαθνξεηηθφ απφ ην θξάηνο δηακνλήο θαη αζθάιηζήο ηνπο, ζην πιαίζην κηαο ειεχζεξεο αγνξάο ππεξεζηψλ πγείαο, ηα πξάγκαηα δελ είλαη ηφζν απιά γηα ιφγνπο πνπ ζα αλαιπζνχλ ζηε ζπλέρεηα. Σν Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην θαη ην πκβνχιην εθηίκεζαλ φηη ην πεδίν εθαξκνγήο ησλ ππεξεζηψλ πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο είλαη ηδηαίηεξα επαίζζεην θαη πξαγκαηεχεηαη πνιχπινθα δεηήκαηα. Ζ πνιππινθφηεηα ηνπ ζέκαηνο, ε επαηζζεζία ηεο θνηλήο γλψκεο ζηα ζέκαηα πγείαο θαη βέβαηα ην θνκκάηη πνπ αθνξά ηελ ππνζηήξημε απφ ηα εζληθά ζπζηήκαηα θνηλσληθήο αζθάιηζεο κηαο ξχζκηζεο πνπ ζα εθάξκνδε ζηηο ππεξεζίεο πγείαο ηηο αξρέο ηεο ειεχζεξεο θπθινθνξίαο νδήγεζαλ ζηελ εμαίξεζε ησλ ππεξεζηψλ πγείαο απφ ηελ Οδεγία ηνπ 2006 ζρεηηθά κε ηηο ππεξεζίεο ζηελ εζσηεξηθή αγνξά. (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, 2008β) 14
4. Ζ ΓΗΑΤΝΟΡΗΑΚΖ ΤΓΔΗΑ ΣΧΝ ΠΟΛΗΣΧΝ ΣΖ Δ.Δ. Οη Δπξσπαίνη, φηαλ παξαζηεί αλάγθε λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ππεξεζίεο πγείαο, θαίλεηαη πσο πξνηηκνχλ λα ην πξάμνπλ ζηε ρψξα πνπ δνπλ θαη πην ζπγθεθξηκέλα θάπνπ θνληά ζηνλ ηφπν θαηνηθίαο ηνπο. Απηφ ηζρχεη γηα ηε ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ησλ αζζελψλ, ησλ νπνίσλ νη αλάγθεο γηα πγεηνλνκηθή πεξίζαιςε θαιχπηνληαη απφ ηα ζπζηήκαηα πγείαο ησλ ρσξψλ ηνπο. Τπνινγίδεηαη (θαηά κεγάιε πξνζέγγηζε) φηη ηα Κ/Μ ηεο Δ.Δ. δαπαλνχλ κφιηο ην 1% ησλ πξνυπνινγηζκψλ ηνπο γηα ηε δηαζπλνξηαθή πγεηνλνκηθή πεξίζαιςε. Δλδερνκέλσο είλαη πνιινί νη αζζελείο νη νπνίνη θαη αξρήλ ζα ελδηαθέξνληαλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ππεξεζίεο πγείαο ζην εμσηεξηθφ, απηφ φκσο είλαη θάηη πνπ δελ κπνξεί λα ππνζηεξηρζεί κε βεβαηφηεηα ιφγσ αλεπάξθεηαο δηαζέζηκσλ ζηνηρείσλ. (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, 2006) θαη (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, Δπξσβαξφκεηξν 2007) ε πνιχ ελδηαθέξνπζεο δηαπηζηψζεηο ζρεηηθά κε ην ζέκα ηεο δηαζπλνξηαθήο πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο θαηέιεμε θαη ε έξεπλα πνπ δηεμήρζε ιίγα ρξφληα πξηλ κέζσ ηνπ Δπξσβαξνκέηξνπ, θαηφπηλ αηηήκαηνο ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο. Ζ θεληξηθή ηδέα ησλ δηαπηζηψζεσλ απηψλ είλαη φηη πθίζηαηαη αλεπάξθεηα ησλ απαξαίηεησλ δηαζέζηκσλ ζηνηρείσλ πξνθεηκέλνπ λα ππάξμεη κηα ζαθήο πιεξνθφξεζε πνπ ζα έθαλε γλσζηφ κε αθξηβή αξηζκεηηθά δεδνκέλα πφζνη Δπξσπαίνη πνιίηεο ρξεζηκνπνηνχλ ππεξεζίεο πγείαο ζε ρψξα δηαθνξεηηθή απφ ηε δηθή ηνπο. Τπάξρεη επίζεο αζάθεηα σο πξνο ην εάλ νη Δπξσπαίνη γλσξίδνπλ ηε δπλαηφηεηα ρξήζεο ππεξεζηψλ πγείαο ζην εμσηεξηθφ. Δπηπιένλ, δελ είλαη γλσζηφο ν αθξηβήο αξηζκφο ησλ αηφκσλ πνπ ελδερνκέλσο ζα επηζπκνχζαλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ππεξεζίεο πγείαο ζε δηαζπλνξηαθφ επίπεδν θαη ππφ πνηεο ζπλζήθεο ζα ην έπξαηηαλ. ε απηφ ην ζεκείν θξίλεηαη ζθφπηκν λα ζεκεησζεί φηη ηα ζπκπεξάζκαηα ηεο ζπγθεθξηκέλεο έξεπλαο αθνξνχζαλ θαη ηα 27 Κ/Μ θαη φηη δελ αληηπξνζσπεχνπλ απαξαηηήησο ηε ζέζε ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο πάλσ ζην ζπγθεθξηκέλν ζέκα δηφηη βαζίδνληαη ζηηο εθηηκήζεηο ησλ αλζξψπσλ πνπ εξγάζηεθαλ γηα ηε δηεμαγσγή ηεο έξεπλαο απηήο. (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, Δπξσβαξφκεηξν 2007). πκπιεξσκαηηθή έξεπλα, θαηφπηλ αηηήκαηνο ηεο Δπηηξνπήο, δηεμήρζε θαη απφ ην Δπξσπατθφ Παξαηεξεηήξην γηα ηα ζπζηήκαηα θαη ηηο πνιηηηθέο πγείαο ην νπνίν 15
κειέηεζε ηφζν ηελ ηξέρνπζα θαηάζηαζε, φζν θαη ηηο ηάζεηο πνπ δηαθαίλνληαη ζην κέιινλ αλαθνξηθά κε ηε δηαζπλνξηαθή πγεηνλνκηθή πεξίζαιςε. (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, 2008γ) Ζ έιιεηςε επαξθνχο πιεξνθφξεζεο θαη ε γεληθφηεξε αζάθεηα σο πξνο ηε δπλαηφηεηα πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο ζε άιιν Κ/Μ, φπσο επίζεο θαη ην γεγνλφο φηη δελ πθίζηαηαη πξνο ην παξφλ έλα μεθάζαξν θαη ζαθέο πιαίζην ην νπνίν λα ξπζκίδεη ην δήηεκα, θαίλεηαη φηη ιεηηνπξγνχλ απνηξεπηηθά γηα ηνπο Δπξσπαίνπο πνιίηεο φζνλ αθνξά ηε ρξήζε δηαζπλνξηαθψλ ππεξεζηψλ πγείαο. Τπάξρνπλ σζηφζν πεξηπηψζεηο φπνπ παξαηεξείηαη κηα ζρεηηθά απμεκέλε θηλεηηθφηεηα αλαθνξηθά κε ην ζπγθεθξηκέλν δήηεκα. Γηα παξάδεηγκα, παξαηεξείηαη απμεκέλε δήηεζε γηα ρξήζε ππεξεζηψλ πγείαο απφ αιινδαπνχο πνιίηεο ζε ηνπξηζηηθέο πεξηνρέο θαη ηδηαίηεξα ζε θάπνηνπο πξννξηζκνχο πνπ είλαη δεκνθηιείο θαη πξνζειθχνπλ κεγάιν αξηζκφ επηζθεπηψλ. Παξαηεξείηαη επίζεο, εηδηθά ζε κεζνξηαθέο πεξηνρέο, νη αζζελείο λα πξνηηκνχλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ππεξεζίεο πγείαο (εηδηθά φζνλ αθνξά ηελ εμσλνζνθνκεηαθή πεξίζαιςε) ζε γεηηνληθφ Κ/Μ δηφηη ε ζπγθεθξηκέλε ππεξεζία παξέρεηαη πην θνληά ζηνλ ηφπν θαηνηθίαο ηνπο. Ηδηαίηεξα ζε νξηζκέλα λέα Κ/Μ, παξαηεξείηαη ην θαηλφκελν ην 1/3 ηνπ ζπλφινπ ησλ αζζελψλ νξηζκέλσλ νδνληηαηξηθψλ θιηληθψλ λα είλαη αζζελείο απφ ην εμσηεξηθφ. (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, 2006) Γεδνκέλνπ ηνπ επαίζζεηνπ ραξαθηήξα ηνπ δεηήκαηνο θαζψο θαη ηνπ ηδηαίηεξα κεγάινπ βαζκνχ πνιππινθφηεηαο πνπ παξνπζηάδεη, είλαη ζεκαληηθφ λα ππάξρνπλ νξηζκέλεο εγγπήζεηο γηα ηνπο αζζελείο θάζε θνξά πνπ ζα θάλνπλ ρξήζε δηαζπλνξηαθψλ ππεξεζηψλ πγείαο: ζα πξέπεη λα ππάξρνπλ νη θαηάιιεινη κεραληζκνί πνπ ζα εμαζθαιίδνπλ ηφζν ηελ πνηφηεηα, φζν θαη ηελ αζθάιεηα ηεο πεξίζαιςεο πνπ ηνπο παξέρεηαη, θαζψο θαη κεραληζκνί κέζσ ησλ νπνίσλ ζα εμαζθαιίδνληαη ηα θαηάιιεια κέζα αλαθνξηθά κε ηελ απνθαηάζηαζε θαη απνδεκίσζε ησλ αζζελψλ ζε πεξίπησζε βιάβεο πνπ ηνπο πξνθιήζεθε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πεξίζαιςεο. Θα πξέπεη επίζεο λα είλαη εμαζθαιηζκέλε ε ζπλέρεηα ηεο πεξίζαιςεο ηφζν ζην επίπεδν ησλ επαγγεικαηηψλ, φζν θαη ζην επίπεδν ησλ νξγαλψζεσλ πνπ εκπιέθνληαη ζηε ζεξαπεία θάζε θνξά. ια ηα αλσηέξσ πξέπεη λα είλαη δηαζθαιηζκέλα γηα ηνλ αζζελή ρξήζηε ησλ δηαζπλνξηαθψλ ππεξεζηψλ πγείαο, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ εχθνιε πξφζβαζε ζε ζαθείο θαη αμηφπηζηεο πιεξνθνξίεο. Με απηφ ηνλ ηξφπν ζα θαηαζηεί δπλαηφ γηα ηνπο αζζελείο λα θάλνπλ ζπλεηδεηέο επηινγέο φζνλ αθνξά ηε ρξήζε ππεξεζηψλ πγείαο ζην εμσηεξηθφ. 16
Παξφιαπηα παξαηεξείηαη αλππαξμία ζαθψλ θαλφλσλ ζε θνηλνηηθφ επίπεδν νη νπνίνη ζα ξχζκηδαλ ην ζπγθεθξηκέλν δήηεκα. (Δπξσπατθή Δπηηξνπή,2008α) Χζηφζν, παξά ηε γεληθεπκέλε αβεβαηφηεηα θαη ηελ έιιεηςε πιεξνθφξεζεο πνπ ππάξρεη ζρεηηθά κε ην ζπγθεθξηκέλν ζέκα, φια ηα ζπζηήκαηα πγείαο ησλ Κ/Μ ηεο Δ.Δ παξά ην γεγνλφο φηη δηαθέξεη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ην θάζε ζχζηεκα είλαη νξγαλσκέλν ζε επίπεδν Κ/Μ ζπκκεξίδνληαη θάπνηεο αμίεο θαη αξρέο πνπ είλαη θνηλέο. Απηέο νη θνηλέο αμίεο θαη αξρέο παξνπζηάζηεθαλ ζηα πκπεξάζκαηα ηνπ πκβνπιίνπ γηα ηηο θνηλέο αμίεο θαη αξρέο ζηα ζπζηήκαηα πγείαο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ην 2006. ηε δήισζε απηή ησλ 25 ηφηε Τπνπξγψλ Τγείαο, γίλεηαη αλαθνξά ζηνλ θεληξηθφ ξφιν πνπ παίδεη ην ζχζηεκα πγείαο ζηα Δπξσπατθά θξάηε φζνλ αθνξά ηε δηαζθάιηζε ελφο πςεινχ επηπέδνπ θνηλσληθήο πξνζηαζίαο θαη ηε ζπκβνιή πνπ έρεη ζηελ αεηθφξν αλάπηπμε. Γίλεηαη επίζεο αλαθνξά ζηνλ αζζελνθεληξηθφ ραξαθηήξα φισλ ησλ επξσπατθψλ ζπζηεκάησλ πγείαο θαη ηεο αληαπφθξηζήο ηνπο ζηηο ηδηαίηεξεο αλάγθεο ηνπ θάζε αζζελνχο. Οη θνηλέο αμίεο ηηο νπνίεο ζπκκεξίδνληαη φια ηα Κ/Μ ηεο Δ.Δ. είλαη ε θαζνιηθφηεηα, ε αιιειεγγχε, ε ηζνηηκία θαη ε πξφζβαζε ζε πνηνηηθή πεξίζαιςε. Τπάξρνπλ παξάιιεια θαη θάπνηεο θνηλά απνδεθηέο αξρέο ιεηηνπξγίαο πνπ δηέπνπλ φια ηα ζπζηήκαηα πγείαο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε θαη ησλ νπνίσλ ηελ ηήξεζε αλακέλνπλ φινη νη Δπξσπαίνη πνιίηεο. Απηέο νη αξρέο αλαθέξνληαη ζηελ πνηφηεηα θαη ηελ αζθάιεηα φζνλ αθνξά ηελ παξερφκελε πεξίζαιςε, ζηε δηαζθάιηζε ηεο εκπηζηεπηηθφηεηαο ησλ πξνζσπηθψλ ζηνηρείσλ, ζηελ πεξίζαιςε πνπ πξνζθέξεηαη κε γλψκνλα ηα ηεθκήξηα θαη ηε δενληνινγία, ζην δηθαίσκα έλδηθεο πξνζηαζίαο ηνπ αζζελνχο ζε πεξίπησζε αξλεηηθήο εμέιημεο θαη ζην δηθαίσκα ζπκκεηνρήο ηνπ αζζελνχο ζηε ζεξαπεία ηνπ ( κεηαμχ άιισλ: ελεκέξσζε, δηαθάλεηα, δπλαηφηεηα επηινγήο φπνπ θαη φπνηε είλαη απηφ δπλαηφ). Γίλεηαη σζηφζν ζαθέο ζηε ζπγθεθξηκέλε δήισζε φηη ην θάζε Κ/Μ έρεη δηαθνξεηηθή πξνζέγγηζε ζρεηηθά κε ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν εμαζθαιίδεη ηηο αλσηέξσ θνηλέο αμίεο θαη αξρέο, θαζψο θαη ην γεγνλφο φηη απνηειεί θνηλή αλάγθε ε δηαζθάιηζε ηεο νηθνλνκηθήο βησζηκφηεηαο ησλ ζπζηεκάησλ πγείαο ζηελ Δπξψπε έηζη ψζηε ε ηήξεζε ησλ αλσηέξσ θνηλψλ αμηψλ λα εμαζθαιίδεηαη ζε βάζνο ρξφλνπ.(πκβνχιην,2006). 17
5. ΠΔΡΗΘΑΛΦΖ ΣΟ ΔΞΧΣΔΡΗΚΟ Ζ ΤΦΗΣΑΜΔΝΖ ΚΑΣΑΣΑΖ πσο είλαη αλακελφκελν, ηα θξάηε έρνπλ πξνβιέςεη δηαδηθαζίεο ψζηε λα θαζίζηαηαη δπλαηή ε αληηκεηψπηζε ησλ πεξηπηψζεσλ θαηά ηηο νπνίεο νη πνιίηεο άιισλ ρσξψλ κπνξεί λα θάλνπλ ρξήζε ππεξεζηψλ πγείαο ζην έδαθφο ηνπο. πγθεθξηκέλα ζε επίπεδν Δ.Δ. ππάξρνπλ θαλφλεο πνπ δηέπνπλ ην ζπγθεθξηκέλν ζέκα (ζεκεηψλεηαη φηη απηφ δελ αθνξά ηε ρξήζε ππεξεζηψλ πγείαο ζε δηαζπλνξηαθφ επίπεδν ζηα πιαίζηα κηαο ειεχζεξεο εζσηεξηθήο αγνξάο ππεξεζηψλ). Τπάξρνπλ ινηπφλ θαλφλεο πνπ ζέβνληαη φια ηα Κ/Μ θαη νη νπνίνη αθνξνχλ ηφζν ηελ έθηαθηε, φζν θαη ηελ πξνγξακκαηηζκέλε πεξίζαιςε ζην εμσηεξηθφ. 18
5.1. ΔΚΣΑΚΣΖ ΠΔΡΗΘΑΛΦΖ ΣΟ ΔΞΧΣΔΡΗΚΟ ήκεξα, νη επξσπαίνη πνιίηεο κεηαθηλνχληαη ζπρλά απφ ηε ρψξα ηνπο ζε άιια θξάηε θαη ηδηαίηεξα ζε άιια Κ/Μ ηεο Δ.Δ. Απηή ε κεηαθίλεζε κπνξεί κεηαμχ άιισλ λα αθνξά ηνπξηζκφ, ζπνπδέο, ελδερνκέλσο θάπνην επαγγεικαηηθφ ηαμίδη. Σα απξφνπηα φκσο πνπ κπνξεί λα παξνπζηαζηνχλ θαηά ηε δηάξθεηα ελφο ηαμηδηνχ ζην εμσηεξηθφ είλαη πνιιά. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο πξνζσξηλήο δηακνλήο ηνπ ζε άιιε ρψξα, ην άηνκν ελδέρεηαη λα αζζελήζεη ή λα ηξαπκαηηζηεί θαη λα ρξεηαζηεί πεξίζαιςε. Γη απηφ ην ιφγν ππάξρεη ε Δπξσπατθή Κάξηα Αζθάιηζεο Αζζέλεηαο (εθεμήο Δ.Κ.Α.Α.), ε νπνία ηζρχεη ζε 31 ρψξεο. Ζ Δ.Κ.Α.Α. άξρηζε λα θαζηεξψλεηαη ζηαδηαθά απφ 01/06/2004 έσο 31/12/2005 θαη απφ ηελ 01/01/2006 αλαγλσξίδεηαη θαη ρνξεγείηαη απφ ηα 27 Κ/Μ ηεο Δ.Δ. (Διιάδα, Ηζπαλία, Γαιιία, Ηηαιία, Βέιγην, Βνπιγαξία, Ζλσκέλν Βαζίιεην, Κχπξνο, Λνπμεκβνχξγν, Πνισλία, ινβελία, Λεηηνλία, Ληζνπαλία, Απζηξία, Γεξκαλία, Γαλία, νπεδία, Φηλιαλδία, Ρνπκαλία, ινβαθία, Κάησ Υψξεο, Πνξηνγαιία, Σζερηθή Γεκνθξαηία, Οπγγαξία, Ηξιαλδία, Δζζνλία, Μάιηα), ηηο ρψξεο κέιε ηνπ Δληαίνπ Δπξσπατθνχ Υψξνπ - Δ.Ο.Υ. (Ηζιαλδία, Ννξβεγία, Ληρηελζηάηλ) θαη ηελ Διβεηία. Γηεπθξηλίδεηαη φηη ηε ρνξήγεζε ηεο Δ.Κ.Α.Α. δηθαηνχληαη άηνκα πνπ είλαη αζθαιηζκέλα ή πνπ δηθαηνχληαη θάιπςε ζηα θξαηηθά ζπζηήκαηα θνηλσληθήο αζθάιηζεο ησλ αλσηέξσ ρσξψλ. Ζ Δ.Κ.Α.Α. εμαζθαιίδεη ζηνλ θάηνρφ ηεο φηη ζα έρεη ηελ ίδηα πξφζβαζε θαη ηηο ίδηεο νηθνλνκηθέο ππνρξεψζεηο φζνλ αθνξά ηελ πγεηνλνκηθή πεξίζαιςε ζην θξάηνο ζην νπνίν κεηαβαίλεη πξνζσξηλά, πνπ έρνπλ νη πνιίηεο ηνπ θξάηνπο απηνχ (ζεκεηψλεηαη φηη ε Δ.Κ.Α.Α. αθνξά κφλν ηε δεκφζηα πγεηνλνκηθή πεξίζαιςε). Δπηπξνζζέησο, εάλ ε ρψξα επίζθεςεο επηβάιιεη ρξεψζεηο γηα ηελ παξνρή πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο, κε ηελ Δ.Κ.Α.Α. δηαζθαιίδεηαη ε απνδεκίσζε ησλ πξνκεζεπηψλ είηε άκεζα, είηε κεηά ηελ επηζηξνθή ηνπ αζζελνχο ζηε ρψξα ηνπ. Ζ Δ.Κ.Α.Α. δελ πεξηέρεη θακία ηαηξηθή πιεξνθνξία γηα ηνλ θάηνρφ ηεο, ζε απηήλ αλαγξάθνληαη κφλν ηα απνιχησο απαξαίηεηα ζηνηρεία ηνπ θαηφρνπ (φπσο κεηαμχ άιισλ ην φλνκα ηνπ, ην επψλπκφ ηνπ θαη ν πξνζσπηθφο αξηζκφο ηεο ηαπηφηεηάο ηνπ). Ζ Δ.Κ.Α.Α. δηαηίζεηαη δσξεάλ απφ ηνλ εζληθφ θνξέα αζθάιηζεο αζζελείαο ηνπ 19
θξάηνπο αζθάιηζεο ηνπ ελδηαθεξφκελνπ θαη ε έγθαηξε απφθηεζή ηεο ζπλεπάγεηαη ζεκαληηθά νθέιε γηα ηνλ θάηνρφ ηεο φζνλ αθνξά ηηο δηαδηθαζίεο, ην ρξφλν πνπ απαηηείηαη γηα απηέο ηηο δηαδηθαζίεο θαη ηηο δαπάλεο πνπ ίζσο ζπλεπάγεηαη ε πεξίζαιςε, ζέκαηα πνπ ελδέρεηαη λα ηαιαηπσξήζνπλ ην άηνκν, εάλ ρξεηαζηεί πεξίζαιςε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πξνζσξηλήο ηνπ κεηάβαζεο ζε άιιε ρψξα (απφ απηέο ζηηο νπνίεο αλαγλσξίδεηαη ε Δ.Κ.Α.Α). Δίλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ λα κπνξέζεη λα παξαζρεζεί ε απαηηνχκελε πγεηνλνκηθή πεξίζαιςε ζηνλ επηζθέπηε ψζηε απηφο λα κπνξέζεη λα ζπλερίζεη ην ηαμίδη ηνπ νκαιά ρσξίο λα ρξεηαζηεί λα γπξίζεη ζηε ρψξα ηνπ. Γηεπθξηλίδεηαη σζηφζν φηη ε Δ.Κ.Α.Α. δελ αθνξά ηελ θάιπςε ησλ εμφδσλ πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο γηα ηξαχκα ή γηα αζζέλεηα πνπ ην άηνκν είρε πξηλ πξαγκαηνπνηήζεη ην ηαμίδη, νχηε θαιχπηεη ηελ πεξίπησζε θαηά ηελ νπνία ν επηζθέπηεο είρε ηε ζεξαπεπηηθή αγσγή σο ζθνπφ ηνπ ηαμηδηνχ ηνπ. (http://ec.europa.eu/,2010) Ζ Δ.Κ.Α.Α. αθνξά επίζεο ζπνπδαζηέο θαη απνζπαζκέλνπο εξγαδφκελνπο ζηα ζπγθεθξηκέλα θξάηε θαη ηνπο ρνξεγείηαη αληί ηνπ εληχπνπ Δ128 πνπ ηνπο ρνξεγείην παιαηφηεξα. Με απηφ ηνλ ηξφπν ηα ζπγθεθξηκέλα άηνκα, αθνχ ιεθζεί ππφςε ε δηάξθεηα ηεο παξακνλήο ηνπο, κπνξνχλ λα έρνπλ πξφζβαζε ζηελ ηαηξηθά αλαγθαία πεξίζαιςε ζηε ρψξα κεηάβαζήο ηνπο. ηελ πεξίπησζε απηψλ ησλ αηφκσλ, ην θφζηνο πνπ θαιχπηεηαη ελδέρεηαη λα είλαη πςειφηεξν απφ απηφ πνπ δηθαηνινγείηαη γηα ηνπο ηνπξίζηεο. Ζ Δ.Κ.Α.Α. θαη ην Πηζηνπνηεηηθφ Πξνζσξηλήο Αληηθαηάζηαζεο (εθεμήο Π.Π.Α.) πνπ είλαη έγγξαθν ηζνδχλακν κε ηελ Δ.Κ.Α.Α. θαη ην νπνίν ηελ αληηθαζηζηά ζηελ πεξίπησζε πνπ ν θάηνρφο ηεο ηελ έρεη μεράζεη ή ράζεη, έρνπλ ηνλ ίδην ζθνπφ : λα πηζηνπνηήζνπλ ην γεγνλφο φηη ν θάηνρφο ηνπο, ν νπνίνο επηζθέπηεηαη ηελ μέλε ρψξα, είλαη αζθαιηζκέλνο ζηε ρψξα ηνπ. Έηζη, ην άηνκν πνπ θαηέρεη ηελ Δ.Κ.Α.Α. ή ην Π.Π.Α. ζα ηχρεη, ζηηο ρψξεο πνπ απηά ηα έγγξαθα αλαγλσξίδνληαη, αληηκεηψπηζεο ζαλ λα ήηαλ αζθαιηζκέλν ζηε ρψξα απηή πνπ επηζθέπηεηαη ηε δεδνκέλε ρξνληθή ζηηγκή. Με απηφ ηνλ ηξφπν δηαζθαιίδεηαη: α) φηη ζα ρνξεγεζεί ζην άηνκν απηφ ε ηαηξηθψο αλαγθαία ζεξαπεπηηθή αγσγή (ιακβαλνκέλεο ππφςε ηεο δηάξθεηαο πνπ πξφθεηηαη λα παξακείλεη ζηελ αιινδαπή θαη ηεο θχζεο ηεο ζεξαπείαο πνπ πξφθεηηαη λα ιάβεη) θαη β) φηη ην άηνκν απηφ ζα απνδεκησζεί γηα ηπρφλ ρξεψζεηο πνπ ζα θιεζεί λα θαηαβάιιεη. εκεηψλεηαη ζε απηφ ην ζεκείν φηη ε Δ.Κ.Α.Α. δελ θαιχπηεη ηδησηηθή πγεηνλνκηθή πεξίζαιςε. «Ο θάηνρνο ηεο Δ.Κ.Α.Α. δηθαηνχηαη φιεο ηηο παξνρέο ζε είδνο νη νπνίεο θξίλνληαη απαξαίηεηεο απφ ηαηξηθή άπνςε ζηε δηάξθεηα ηεο δηακνλήο ηνπ ζην έδαθνο άιινπ 20
Κ/Μ, ιακβαλνκέλεο ππφςε ηεο θχζεο ησλ παξνρψλ θαη ηεο αλακελφκελεο δηάξθεηαο ηεο δηακνλήο».(http://ec.europa.eu/, 2010) Ζ ρψξα ππνδνρήο δελ ππνρξενχηαη λα παξέρεη ζηνλ ηαμηδηψηε νξηζκέλα είδε ζεξαπείαο πνπ αληηθεηκεληθά δελ ρξήδνπλ άκεζεο αληηκεηψπηζεο ή θάπνηεο ζεξαπείεο πνπ δηαξθνχλ κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα θαη απαηηνχλ ζπρλή παξαθνινχζεζε γηαηί θάηη ηέηνην δελ ζπκβηβάδεηαη κε ηελ πεξίπησζε ηεο πξνζσξηλήο δηακνλήο ηνπ αηφκνπ ζε άιιε ρψξα. Χζηφζν, άηνκα ηα νπνία έρνπλ θάπνην καθξνρξφλην πξφβιεκα πγείαο έρνπλ δηθαίσκα πξφζβαζεο ζε θάζε ηαηξηθά αλαγθαία αγσγή θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πξνζσξηλήο παξακνλήο ηνπο ζε άιιε ρψξα (ιακβαλνκέλεο ππφςε ηεο ηαηξηθήο ηνπο θαηάζηαζεο). Οη αξκφδηνη θνξείο, σζηφζν ζπληζηνχλ, άηνκα ησλ νπνίσλ ε θαηάζηαζε πγείαο απαηηεί εηδηθή ηαηξηθή παξαθνινχζεζε (π.ρ. λεθξνπαζείο πνπ έρνπλ αλάγθε αηκνθάζαξζεο) λα νξγαλψλνπλ ηελ παξακνλή ηνπο ζηε ρψξα πνπ επηζπκνχλ λα κεηαβνχλ εθ ησλ πξνηέξσλ, έηζη ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ε ρσξίο πξνβιήκαηα πξφζβαζή ηνπο ζηηο απαηηνχκελεο ζεξαπείεο θαη ζηνλ απαξαίηεην εμνπιηζκφ. ζνλ αθνξά ην δηάζηεκα ηζρχνο ηεο Δ.Κ.Α.Α., απηφ πνηθίιιεη απφ ρψξα ζε ρψξα. Γη απηφ ην ιφγν είλαη πξνηηκφηεξν ν ελδηαθεξφκελνο λα επηθνηλσλεί κε ηνλ ηνπηθφ ηνπ αζθαιηζηηθφ θνξέα πξνθεηκέλνπ λα ιάβεη ηε ζσζηή πιεξνθφξεζε. Τπάξρεη πεξίπησζε ην άηνκν πνπ κεηαβαίλεη πξνζσξηλά ζην εμσηεξηθφ λα έρεη μεράζεη ηελ αηνκηθή ηνπ Δ.Κ.Α.Α. (θάζε κέινο κηαο νηθνγέλεηαο πξέπεη λα έρεη ηε δηθή ηνπ, πξνζσπηθή Δ.Κ.Α.Α.) ή ελδέρεηαη λα ηελ έρεη ράζεη. Καη ζε απηή ηελ πεξίπησζε κπνξεί λα έρεη πξφζβαζε ζηελ ηαηξηθά απαξαίηεηε πεξίζαιςε ψζηε λα κπνξέζεη λα ζπλερίζεη ην ηαμίδη ηνπ. ήκεξα, κε ηε ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο, νη δηαδηθαζίεο απινπνηνχληαη αθφκα πεξηζζφηεξν : ν αζθαιηζηηθφο θνξέαο ηεο ρψξαο πξνέιεπζεο ηνπ πξνζσξηλά κεηαβαίλνληνο ζε άιιε ρψξα αηφκνπ κπνξεί, ζε πεξίπησζε πνπ πξνθχςεη έθηαθηε αλάγθε, λα απνζηείιεη κέζσ fax ή ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ (E-mail) έλα Π.Π.Α. ηεο Δ.Κ.Α.Α. ην νπνίν εμαζθαιίδεη ηνλ ίδην βαζκφ πξνζηαζίαο. Οη ηνπηθνί αζθαιηζηηθνί θνξείο είλαη ππνρξεσκέλνη λα ρνξεγνχλ ζηνπο αζθαιηζκέλνπο ηνπο ηελ Δ.Κ.Α.Α. (ή ην Π.Π.Α.). ηελ πεξίπησζε πνπ δελ ην θάλνπλ, ν αζθαιηζκέλνο κπνξεί λα ππνβάιιεη θαηαγγειία. Σν θέληξν Solvit κπνξεί λα θαλεί ηδηαίηεξα ρξήζηκν ζε απηή ηελ πεξίπησζε. (http://ec.europa.eu/, 2010) Σν θέληξν Solvit ιεηηνπξγεί απφ ηα κέζα ηνπ 2002, ε παξνρή ησλ ππεξεζηψλ ηνπ είλαη δσξεάλ θαη «είλαη έλα δίθηπν on-line επίιπζεο πξνβιεκάησλ πνπ αλαθχπηνπλ απφ ηελ 21
θαθή εθαξκνγή ηεο λνκνζεζίαο ηεο εζσηεξηθήο αγνξάο απφ ηηο δεκφζηεο αξρέο. ε θάζε Κ/Μ ηεο Δ.Δ. (θαζψο θαη ζηε Ννξβεγία, Ηζιαλδία θαη Ληρηελζηάηλ) ππάξρεη έλα θέληξν Solvit» (http://ec.europa.eu/, SOLVIT, 2010) Κάζε ρψξα είλαη ππεχζπλε γηα ηελ έθδνζε θαη ηε δηαλνκή ηεο Δ.Κ.Α.Α. ζην έδαθφο ηεο. ια ηα θξάηε πνπ ηελ εθδίδνπλ θαη ηελ αλαγλσξίδνπλ ρξεζηκνπνηνχλ ην ίδην ππφδεηγκα γηα ηελ Δ.Κ.Α.Α. θαη κε απηφ ηνλ ηξφπν θαζίζηαηαη δπλαηή ε άκεζε αλαγλψξηζε ηεο θάξηαο απφ ηνπο αξκφδηνπο. Ζ κηα πιεπξά ηεο Δ.Κ.Α.Α. είλαη ίδηα γηα φια ηα Κ/Μ, ελψ ζηελ άιιε πιεπξά κπνξεί λα επηιεγεί άιιν ζρέδην απφ θάζε ρψξα. ην κπξνζηηλφ κέξνο ηεο θάξηαο ππάξρνπλ αλ θαη ζε δηαθνξεηηθή γιψζζα- νη ίδηεο, ηππνπνηεκέλεο πιεξνθνξίεο. Με απηνχ ηνπ είδνπο ηελ ηππνπνίεζε, κπνξνχλ λα δηαβαζηνχλ απφ ηνπο αξκφδηνπο νη ππνρξεσηηθέο γηα ηνλ θάηνρν ηεο Δ.Κ.Α.Α. πιεξνθνξίεο, αλεμάξηεηα απφ ηε γιψζζα ηνπ αηφκνπ πνπ ηελ θαηέρεη (http://ec.europa.eu/, 2010) Δλδεηθηηθά παξνπζηάδνληαη ηα ππνδείγκαηα Δ.Κ.Α.Α. ηεο Διιάδαο θαη ελφο αθφκα Κ/Μ ηεο Δ.Δ. (κε ηπραία επηινγή), ηεο Οπγγαξίαο, φπσο παξαηίζεληαη ζην δηθηπαθφ ηφπν ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο Απαζρφιεζε, Κνηλσληθέο Τπνζέζεηο θαη ίζεο Δπθαηξίεο : 22
(ΠΖΓΉ:http://ec.europa.eu, 2010) 23
(ΠΖΓΉ:http://ec.europa.eu, 2010) 24
Γηα ηελ Δ.Κ.Α.Α. ηεο Διιάδαο: http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catid=653&langid=el&albumid=29 Γηα ηελ Δ.Κ.Α.Α. ηεο Οπγγαξίαο: http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catid=653&langid=el&albumid=30 Χο ηδηαίηεξα ελδηαθέξνπζα ζρεηηθά κε ηε δηάρπζε ηεο πιεξνθνξίαο θαη ηελ ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ φζνλ αθνξά ηελ Δ.Κ.Α.Α. θξίλεηαη ε πξφζθαηε θακπάληα πξνβνιήο ηεο θάξηαο [αλάξηεζε ελεκεξσηηθήο αθίζαο ζε θεληξηθνχο ζηαζκνχο ηνπ Μεηξφ ζηελ Αζήλα (π.ρ. ζηαζκφο πληάγκαηνο)], θάηη ην νπνίν απνηειεί πξσηνβνπιία ηεο Διιάδαο θαη ηεο Δ.Δ. κε θνξείο πινπνίεζεο ην ΔΚΔΜ (Διιεληθφ Κέληξν Δπξσπατθψλ Μειεηψλ) θαη ηελ αληηπξνζσπεία ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο ζηελ Διιάδα. Ζ θακπάληα απηή γίλεηαη ζηα πιαίζηα ηεο επηθνηλσληαθήο πνιηηηθήο ηεο Δπηηξνπήο ζηα Κ/Μ ε νπνία αθνξά δηάθνξεο ζεκαηηθέο ελφηεηεο, κία απφ ηηο νπνίεο είλαη θαη ε πξνβνιή ηεο Δ.Κ.Α.Α. 25
5.2. Ο ΔΤΡΧΠΑΨΚΟ ΑΡΗΘΜΟ ΔΚΣΑΚΣΖ ΑΝΑΓΚΖ 112 Σα ηειεπηαία ρξφληα, νη πνιίηεο ησλ Κ/Μ ηεο Δ.Δ. απέθηεζαλ αθφκα κηα δπλαηφηεηα : Δάλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο επίζθεςήο ηνπο ζε έλα άιιν Κ/Μ αληηκεησπίζνπλ κηα δχζθνιε θαηάζηαζε (εάλ γηα παξάδεηγκα έρνπλ έλα αηχρεκα θαη ρξεηαζηνχλ ηηο ππεξεζίεο αζζελνθφξνπ), δελ είλαη πιένλ απαξαίηεην λα γλσξίδνπλ ή λα ζπκνχληαη ηνπο ηειεθσληθνχο αξηζκνχο άκεζεο βνήζεηαο πνπ ηζρχνπλ ζηε ρψξα πνπ επηζθέπηνληαη. Σψξα ππάξρεη ην 112. Σν 112 είλαη ν επξσπατθφο αξηζκφο έθηαθηεο αλάγθεο, ε ππεξεζία παξέρεηαη δσξεάλ θαη κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί εάλ θάπνηνο θαιέζεη ηφζν απφ ζηαζεξφ (ηδησηηθφ ή δεκφζην), φζν θαη απφ θηλεηφ ηειέθσλν, νπνπδήπνηε εληφο Δ.Δ. Ο αξηζκφο 112 δελ αληηθαζηζηά ηνπο εζληθνχο αξηζκνχο έθηαθηεο βνήζεηαο. ηα πεξηζζφηεξα Κ/Μ ηεο Έλσζεο, ιεηηνπξγεί παξάιιεια κε απηνχο. Δίλαη ζεκαληηθφ ην γεγνλφο φηη ην πξνζσπηθφ πνπ απαζρνιείηαη ζηελ ελ ιφγσ ππεξεζία κπνξεί ζπλήζσο λα απαληήζεη ζηηο θιήζεηο ζε πεξηζζφηεξεο απφ κηα (1) γιψζζα. Ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηε ρξήζε θαη ηελ νξζή νπζηαζηηθή ιεηηνπξγία ηεο ππεξεζίαο απηήο έρεη ε ηαπηνπνίεζε ησλ ζηνηρείσλ ηνπ αηφκνπ πνπ θαιεί. Μέηξα έρνπλ πξνβιεθζεί θαη γηα ηελ πξφζβαζε ησλ Αηφκσλ κε Δηδηθέο Αλάγθεο (Α.Μ.Δ.Α.) ζηελ ππεξεζία 112. Τπάξρεη επίζεο εηδηθή ηζηνζειίδα ηεο Δπηηξνπήο ζηελ νπνία παξέρεηαη πιεξνθφξεζε ζην θνηλφ φζνλ αθνξά ηε ζπγθεθξηκέλε ππεξεζία. Αθφκα έλα ελδηαθέξνλ ζεκείν είλαη ην θαηλνχξγην project πνπ πξνσζείηαη απφ ηελ Δ.Δ. θαη πνπ βαζίδεηαη ζηελ ππεξεζία 112 : ην ecall. Βάζεη ηνπ ecall, ηα θαηλνχξγηα απηνθίλεηα ζα δηαζέηνπλ ζχζηεκα κέζσ ηνπ νπνίνπ ζα αλαγλσξίδεηαη ε αλάγθε ρξήζεο ηνπ 112 απφ ηηο ππεξεζίεο ζε πεξίπησζε δπζηπρήκαηνο. Χο αξλεηηθφ ζεκείν ζηελ φιε ππφζεζε θξίλεηαη ην γεγνλφο φηη νη επξσπαίνη πνιίηεο δελ γλσξίδνπλ ζε κεγάιν βαζκφ- ηε δπλαηφηεηα ρξήζεο ηεο ππεξεζίαο ηνπ επξσπατθνχ αξηζκνχ έθηαθηεο αλάγθεο 112, γεγνλφο πνπ επηβεβαηψλεηαη θαη απφ έξεπλεο ηνπ Δπξσβαξνκέηξνπ. Σα φξγαλα ηεο Δ.Δ. έρνπλ πξνβεί ζε ελέξγεηεο φζνλ αθνξά ηελ ελεκέξσζε ησλ επξσπαίσλ πνιηηψλ ζρεηηθά κε ηελ ππεξεζία απηή. (http://ec.europa.eu/, Information Society, 2010) 26
5.3. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΜΔΝΖ ΠΔΡΗΘΑΛΦΖ ΣΟ ΔΞΧΣΔΡΗΚΟ ζνλ αθνξά ηελ πξνγξακκαηηζκέλε πεξίζαιςε ζην εμσηεξηθφ, ηζρχνπλ δηαθνξεηηθέο ξπζκίζεηο. Γηα λα κπνξεί θαλείο λα ιάβεη πεξίζαιςε ζην εμσηεξηθφ θαη λα έρεη δηθαίσκα θάιπςεο ησλ εμφδσλ πξέπεη λα είλαη λφκηκα αζθαιηζκέλνο ζε Κ/Μ ηεο Δ.Δ., ζε ρψξα πνπ αλήθεη ζηνλ Δ.Ο.Υ. ή ζηελ Διβεηία (φζνλ αθνξά ηελ Διβεηία ππάξρνπλ νξηζκέλεο εμαηξέζεηο). Ο αζθαιηζκέλνο δηθαηνχηαη (ππφ πξνυπνζέζεηο) λα ιάβεη πεξίζαιςε ζε θάπνην απφ ηα αλσηέξσ αλαθεξφκελα θξάηε, δηαθνξεηηθφ απφ ην θξάηνο αζθάιηζήο ηνπ. ηαλ ν ζθνπφο ηνπ ηαμηδηνχ ηνπ αζθαιηζκέλνπ είλαη ε πεξίζαιςε (δειαδή φηαλ ε πεξίζαιςε απηή είλαη πξνγξακκαηηζκέλε) δηαθξίλνληαη δχν (2) πεξηπηψζεηο : α) Ζ κεηάβαζε ζηελ αιινδαπή λα γίλεηαη γηα ιήςε λνζνθνκεηαθήο πεξίζαιςεο β) Ζ κεηάβαζε ζηελ αιινδαπή λα γίλεηαη γηα ιήςε κε λνζνθνκεηαθήο πεξίζαιςεο ζνλ αθνξά ηελ πξνγξακκαηηζκέλε λνζνθνκεηαθή πεξίζαιςε ζην εμσηεξηθφ, ρξεηάδεηαη ζρεδφλ πάληα λα έρεη εμαζθαιηζηεί πξνέγθξηζε απφ ηνλ αζθαιηζηηθφ θνξέα ηνπ ελδηαθεξφκελνπ. Απηφ απνηειεί θαη ηελ νηθνλνκηθά πην ζπκθέξνπζα επηινγή γηα ηνλ αζζελή. Δάλ ν ελδηαθεξφκελνο δελ ιάβεη ηελ έγθξηζε γηα ιήςε λνζνθνκεηαθήο πεξίζαιςεο ζε άιιε ρψξα, δελ ππάξρνπλ εγγπήζεηο φηη ηα έμνδα πνπ ζα θάλεη γηα ηελ πεξίζαιςε απηή ζα θαιπθζνχλ απφ ηνλ αζθαιηζηηθφ ηνπ θνξέα. Τπάξρεη σζηφζν θαη ζε απηή ηελ πεξίπησζε ε δπλαηφηεηα ηνπ αζθαιηζκέλνπ λα θάλεη αίηεζε επηζηξνθήο ησλ εμφδσλ ηνπ ζηνλ αζθαιηζηηθφ ηνπ θνξέα, ρσξίο φκσο λα είλαη ζίγνπξν φηη ζα ην επηηχρεη. Δάλ ν ελδηαθεξφκελνο ιάβεη ηελ απαηηνχκελε έγθξηζε, ηα έμνδα πεξίζαιςήο ηνπ ζα θαιπθζνχλ απφ ηνλ αζθαιηζηηθφ ηνπ θνξέα (αιιά κε ηνπο φξνπο πνπ ηζρχνπλ ζηε ρψξα παξνρήο ηεο πεξίζαιςεο). Δπίζεο ζα επηζηξαθεί ζηνλ ελδηαθεξφκελν ε ρξεκαηηθή δηαθνξά εάλ ζηε ρψξα πεξίζαιςεο ηζρχνπλ ιηγφηεξν επλντθνί φξνη απφ απηνχο πνπ ηζρχνπλ ζην ζχζηεκα θνηλσληθήο αζθάιηζεο ηεο ρψξαο ηνπ. εκεηψλεηαη φηη ε Διβεηία δελ αλαγλσξίδεη ην δηθαίσκα ηεο πξφζζεηεο επηζηξνθήο εμφδσλ. 27
ζνλ αθνξά ηελ πξνγξακκαηηζκέλε κε λνζνθνκεηαθή πεξίζαιςε, εάλ δεηεζεί έγθξηζε απφ ηνλ αζθαιηζηηθφ θνξέα ηνπ ελδηαθεξφκελνπ πξηλ ηε κεηάβαζή ηνπ ζην εμσηεξηθφ, ππάξρνπλ εγγπήζεηο φηη ηα έμνδα ζα θαιπθζνχλ (θαηά πεξίπησζε) κε ελδερφκελε πξφζζεηε επηζηξνθή (δελ ηζρχεη γηα ηελ Διβεηία). Δάλ δελ δεηεζεί ε πξνέγθξηζε, ν ελδηαθεξφκελνο επηβαξχλεηαη ηα έμνδα πεξίζαιςεο, ηελ θάιπςε ησλ νπνίσλ κπνξεί λα δεηήζεη φηαλ ζα επηζηξέςεη ζηε ρψξα ηνπ. Σα έμνδα απηά κπνξνχλ λα θαιπθζνχλ ζχκθσλα κε ηνπο φξνπο ηνπ ζπζηήκαηνο θνηλσληθήο αζθάιηζεο ηεο ρψξαο ηνπ (δελ ηζρχεη γηα ηελ Διβεηία) ρεηηθφ κε ην παξφλ ζέκα θαη άμην αλαθνξάο είλαη ην γεγνλφο φηη δελ πθίζηαηαη αθφκα θνηλνηηθφο νξηζκφο γηα ηε λνζνθνκεηαθή θαη ηε κε λνζνθνκεηαθή πεξίζαιςε. Οη ελδηαθεξφκελνη λα ιάβνπλ πεξίζαιςε ζην εμσηεξηθφ πξέπεη λα δεηνχλ θάζε θνξά δηεπθξηλίζεηο απφ ηνλ αζθαιηζηηθφ ηνπο θνξέα, ν νπνίνο είλαη επίζεο ν αξκφδηνο θνξέαο λα ηνπο ελεκεξψζεη εάλ ε πεξίζαιςε ηελ νπνία αηηνχληαη αλαγλσξίδεηαη απφ ηε λνκνζεζία ηνπ θξάηνπο αζθάιηζήο ηνπο. Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη φηη δελ θαιχπηνπλ φιεο νη ρψξεο ηα έμνδα ζεξαπείαο κε ηακαηηθά ινπηξά.(http://ec.europa.eu/, 2010) Έγθξηζε γηα ηελ θάιπςε ησλ εμφδσλ πεξίζαιςεο ζην εμσηεξηθφ κπνξεί θαλείο λα ιάβεη απφ ηνλ αζθαιηζηηθφ ηνπ θνξέα κέζσ ηνπ εληχπνπ S2. «Σν έληππν S2 είλαη έλα ηππνπνηεκέλν επξσπατθφ κεηαθεξφκελν έληππν, παλνκνηφηππν ζε φιεο ηηο ρψξεο θαη ζε φιεο ηηο γιψζζεο». Με ην έληππν απηφ δηαζθαιίδεηαη ε θάιπςε ησλ εμφδσλ ηεο πεξίζαιςεο ηνπ αζζελνχο ζην εμσηεξηθφ απφ ηνλ αζθαιηζηηθφ ηνπ θνξέα. (http://ec.europa.eu/, 2010) Σν έληππν S2, ην νπνίν αληηζηνηρεί ζην παιηφ έληππν Δ112, απνδεηθλχεη φηη ν θάηνρφο ηνπ έρεη ιάβεη έγθξηζε απφ ηνλ αζθαιηζηηθφ ηνπ θνξέα γηα ιήςε πξνγξακκαηηζκέλεο πεξίζαιςεο ζην εμσηεξηθφ (Κ/Μ ηεο Δ.Δ. ρψξεο Δ.Ο.Υ. Διβεηία). Ο αζζελήο πξέπεη λα εμαζθαιίζεη ηε ιήςε ηνπ εληχπνπ S2 πξηλ ηελ αλαρψξεζή ηνπ θαη λα ην ππνβάιιεη ζην ίδξπκα ηνπ θξάηνπο φπνπ ζα ιάβεη ηελ πξνγξακκαηηζκέλε γηα ηελ πεξίπησζή ηνπ πεξίζαιςε. (http://ec.europa.eu/, 2010) Γεληθά θαιχπηνληαη ηα έμνδα ηνπ αζζελνχο πνπ είλαη ζρεηηθά κε ηελ πεξίζαιςή ηνπ ζην εμσηεξηθφ (π.ρ. ηα θαζαξά έμνδα γηα λνζειεία, δηαηξνθή θιπ, εάλ πξφθεηηαη γηα λνζνθνκεηαθή πεξίζαιςε). Δλδέρεηαη φκσο ν αζζελήο λα δηθαηνχηαη επηζηξνθή θαη άιινπ είδνπο εμφδσλ (π.ρ. έμνδα δηακνλήο ηνπ πξνζψπνπ πνπ ηνλ ζπλνδεχεη), εάλ θάηη 28
ηέηνην πξνβιέπεηαη απφ ηε λνκνζεζία ηνπ θξάηνπο αζθάιηζήο ηνπ θαη εθφζνλ έρεη ιεθζεί ε ζρεηηθή έγθξηζε απφ ηνλ αζθαιηζηηθφ ηνπ θνξέα. πλήζσο δίδεηαη έγθξηζε γηα πεξίζαιςε ηνπ αζζελνχο ζην εμσηεξηθφ θαη θάιπςε ησλ αλάινγσλ λφκηκα πξνζδηνξηζκέλσλ- εμφδσλ απφ ηνλ αζθαιηζηηθφ ηνπ θνξέα, εάλ ν ρξφλνο αλακνλήο γηα ζεξαπεία ζην θξάηνο αζθάιηζήο ηνπ είλαη αδηθαηνιφγεηα κεγάινο βάζεη αληηθεηκεληθήο ηαηξηθήο αμηνιφγεζεο. Τπάξρεη ζπγθεθξηκέλε δηαδηθαζία πνπ αθνινπζείηαη. Οη ιίζηεο αλακνλήο είλαη έλα επαίζζεην ζέκα ζηα ζπζηήκαηα πγείαο θαη νθείινπλ λα είλαη επέιηθηεο ψζηε λα κπνξεί λα πξνεγεζεί ε ζεξαπεία ελφο αζζελνχο ζηε ρψξα ηνπ εάλ απηφ απαηηείηαη βάζεη ηαηξηθήο ηεθκεξίσζεο. (http://ec.europa.eu/, 2010) 29
Πεγή : http://ec.europa.eu/, 2010 ρεηηθά έγγξαθα: Πσο θαιχπηνληαη ηα έμνδα πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο Schema_el-1.pdf 30
6. ΛΗΣΔ ΑΝΑΜΟΝΖ ΚΑΗ ΓΗΔΘΝΖ ΠΡΑΚΣΗΚΖ ηε δηεζλή πξαθηηθή ππάξρνπλ παξαδείγκαηα ρσξψλ πνπ επηρείξεζαλ λα ρεηξηζηνχλ ην πξφβιεκα πνπ αληηκεησπίδνπλ ηα ζπζηήκαηα πγείαο κε ηηο ιίζηεο αλακνλήο. Δίλαη γλσζηφ φηη ηα ζπζηήκαηα πγείαο ραξαθηεξίδνληαη απφ ηδηαίηεξα πςειφ βαζκφ πνιππινθφηεηαο θαη νξγαλψλνληαη δηαθνξεηηθά ζε θάζε ρψξα. Οπσζδήπνηε φια ηα ζρεηηθά εγρεηξήκαηα είλαη πνιχ πξφζθαηα, είλαη πεξίπινθα θαη ν αληίθηππνο, ε επίδξαζε θαη νη ζπλέπεηέο ηνπο ππφθεηληαη ζε ζπλερή δηάινγν. Δπηπξνζζέησο, δελ είλαη πνιιέο νη ρψξεο πνπ επηρείξεζαλ λα πξνζεγγίζνπλ θαη λα πξνζπαζήζνπλ λα δψζνπλ ιχζε ζε απηφ ην ιεπηφ δήηεκα πνπ αθνξά ζηηο ιίζηεο αλακνλήο ησλ αζζελψλ. Θα αλαθεξζνχλ νη πξαθηηθέο δχν (2) ρσξψλ, ηεο Γαλίαο θαη ηεο Ννξβεγίαο, έρνληαο πάληα ππφςε φηη ζε θάζε θξάηνο επηθξαηνχλ ηδηαίηεξεο ζπλζήθεο ζε πνιιά επίπεδα θαη φηη νη απνθάζεηο ιακβάλνληαη βάζεη ησλ ηδηαίηεξσλ απηψλ ζπλζεθψλ πνπ ην θάζε θξάηνο βηψλεη μερσξηζηά. Γαλία ηε Γαλία, ην δηθαίσκα ηνπ αζζελνχο λα επηιέγεη λα λνζειεπηεί ζην δεκφζην λνζνθνκείν κε ην κηθξφηεξν ρξφλν αλακνλήο (αθνξά ζπγθεθξηκέλεο παζήζεηο) ππάξρεη ήδε απφ ηε δεθαεηία ηνπ 90. Χζηφζν, ην 2002 θαη ζην πιαίζην ηεο δηεχξπλζεο ησλ πξνζθεξφκελσλ δπλαηνηήησλ επηινγήο ζηνπο αζζελείο, ε θπβέξλεζε ηεο Γαλίαο εμήγγεηιε φηη φζνη αζζελείο κε θαξθίλν έπξεπε λα πεξηκέλνπλ πεξηζζφηεξν απφ δχν (2) κήλεο (ηα ηειεπηαία ρξφληα ν ρξφλνο κεηψζεθε ζε έλαλ [1] κήλα) γηα ηε ιήςε ηεο απαξαίηεηεο ζεξαπείαο, ζα είραλ ηε δπλαηφηεηα λα επηιέμνπλ ηε ιήςε ηεο ζεξαπείαο ηνπο απφ ηδησηηθφ λνζνθνκείν ή απφ λνζνθνκείν ηνπ εμσηεξηθνχ ρσξίο λα επηβαξπλζνχλ πξφζζεην θφζηνο, θάλνληαο πξάμε ηελ πνιηηηθή δέζκεπζε γηα νπζηαζηηθή εγγχεζε παξνρήο πεξίζαιςεο. (Strandberg Larsen et al., 2007) Ζ θπβέξλεζε ηεο Γαλίαο έθαλε κεγάιεο επελδχζεηο, δηαζέηνληαο 19 δηο δαληθέο θνξψλεο θαηά ην ρξνληθφ δηάζηεκα 2001-2009 πξνθεηκέλνπ λα κεησζνχλ νη ρξφλνη αλακνλήο πνπ απαηηνχληαλ γηα εμέηαζε / ζεξαπεία ζηε ρψξα. (Nomesco, 2009) 31
Ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ ζηελ πεξίπησζε ηεο Γαλίαο παξνπζηάδεη ε ππνρξέσζε ησλ λνζνθνκείσλ λα ελεκεξψλνπλ ηνπο αζζελείο γηα ηα δηθαηψκαηα πνπ έρνπλ, εάλ ν ρξφλνο πνπ απαηηείηαη γηα ηελ απαξαίηεηε γηα ηελ πεξίπησζή ηνπο εμέηαζε / ζεξαπεία ππεξβεί ην ρξνληθφ δηάζηεκα ηνπ ελφο κήλα. Οη αζζελείο έρνπλ πξφζβαζε ζηελ απαξαίηεηε πιεξνθφξεζε ηφζν κέζσ ησλ νηθνγελεηαθψλ ηαηξψλ πνπ ηνπο παξαθνινπζνχλ, φζν θαη κέζσ ησλ Γξαθείσλ γηα ηνπο αζζελείο ζε θάζε πεξηνρή ηεο Γαλίαο. εκαληηθφ ξφιν ζηελ ελεκέξσζε ησλ αζζελψλ παίδνπλ θαη ηα επίζεκα sites πνπ είλαη πξνζβάζηκα κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ. (Strandberg Larsen et al. 2007, αλαθέξεηαη ζε Ministry of the Interior and Health 2007) Παξφιαπηα, θαίλεηαη φηη ζηε Γαλία νη αζζελείο δελ εθκεηαιιεχηεθαλ ηειηθά ζε κεγάιν βαζκφ ηηο δπλαηφηεηεο ηεο ειεχζεξεο επηινγήο. ε απηφ ζπλέβαιε αξρηθά ην γεγνλφο φηη νη ρξφλνη αλακνλήο ζηε Γαλία δελ είλαη ηδηαίηεξα κεγάινη. Άιινη παξάγνληεο πνπ αηηηνινγνχλ ηελ πεξηνξηζκέλε ρξήζε ηνπ δηθαηψκαηνο ηεο ειεχζεξεο επηινγήο είλαη ε πεξηνξηζκέλε πιεξνθφξεζε ζρεηηθά κε ην δηθαίσκα απηφ θαζψο θαη ε ζπλήζεηα πξνηίκεζε ησλ αζζελψλ λα ιακβάλνπλ πεξίζαιςε θνληά ζηνλ ηφπν θαηνηθίαο ηνπο. (Strandberg Larsen et al. 2007, αλαθέξεηαη ζε Vrangbaek 1999; Birk,Vrangbaek, Winblad & Ostergren, 2007) Ννξβεγία Ζ Ννξβεγία δελ αλήθεη ζηα Κ/Μ ηεο Δ.Δ. Δίλαη ρψξα πνπ αλήθεη ζηνλ Δ.Ο.Υ. Σα ηειεπηαία ρξφληα έρεη πξνβεί ζε ζεκαληηθέο ξπζκίζεηο φζνλ αθνξά ηνλ ηνκέα ηεο πγείαο, κηα απφ ηηο νπνίεο είλαη ην «Patients Rights Act». Ο ζθνπφο ηνπ «Patients Rights Act» είλαη θαη ε δηαζθάιηζε ηεο ηζφηεηαο φζνλ αθνξά ηελ πξφζβαζε ζε πςειήο πνηφηεηαο πγεηνλνκηθή πεξίζαιςε. ηα ηέιε ηνπ 2000, μεθίλεζε κε πξσηνβνπιία ηνπ Ννξβεγηθνχ Κνηλνβνπιίνπ κηα επέλδπζε ζε έλα project (γηα ηνπ νπνίνπ ηελ νξγάλσζε θαη ηε δηαρείξηζε ήηαλ ππεχζπλν ην Δζληθφ χζηεκα Κνηλσληθήο Αζθάιηζεο ηεο Ννξβεγίαο) ην νπνίν αθνξνχζε ηελ πγεηνλνκηθή πεξίζαιςε ζην εμσηεξηθφ : πξφθεηηαη γηα ην «Medical overseas project». ηα πιαίζηα απηνχ ηνπ project, επειέγεζαλ γηα ζπλεξγαζία θάπνηα λνζνθνκεία (πεξίπνπ 15 ζε αξηζκφ) ζε ρψξεο φπσο ε νπεδία, ε Γαιιία, ε Γεξκαλία θαη ε Γαλία βάζεη θξηηεξίσλ πνπ κεηαμχ άιισλ αθνξνχζαλ ηελ πνηφηεηα θαη ηελ νκνηφηεηα κε ηα Ννξβεγηθά λνζνθνκεία φζνλ αθνξά ηελ πεξίζαιςε. Ζ Ννξβεγία ζχλαςε ζπκβάζεηο κε ηα λνζνθνκεία απηά θαη ε εθαξκνγή ηνπ project 32
μεθίλεζε ην 2001. Έλαο κεγάινο αξηζκφο αζζελψλ έιαβε κε απηφ ηνλ ηξφπν πεξίζαιςε ζην εμσηεξηθφ: ζε δηάζηεκα έληεθα (11) κελψλ απφ ηελ έλαξμε ηεο εθαξκνγήο ηνπ project, έιαβαλ ζεξαπεία ζην εμσηεξηθφ 4.000 αζζελείο. Μέρξη ηηο αξρέο ηνπ 2003, ν αξηζκφο ησλ αζζελψλ πνπ έιαβαλ ζεξαπεία ζην εμσηεξηθφ ζην πιαίζην ηνπ Medical Overseas Project αλήιζε ζε 10.000. Δπειέγεζαλ δηάθνξεο παζήζεηο γηα ζεξαπεία θαηά ηελ εθαξκνγή ηνπ ελ ιφγσ project. Δπξφθεηην θπξίσο γηα αζζελείο πνπ ππέθεξαλ απφ νξζνπεδηθέο, σηνξηλνιαξπγγνινγηθέο θαη ρεηξνπξγηθέο δηαηαξαρέο, ελψ ιίγα ήηαλ ηα άηνκα πνπ λνζειεχηεθαλ γηα γπλαηθνινγηθά θαη νθζαικνινγηθά πξνβιήκαηα. (Johnsen, 2006) Σα επηρεηξήκαηα ηνπ Ννξβεγηθνχ Κνηλνβνπιίνπ αλαθνξηθά κε ηελ αλάιεςε πξσηνβνπιίαο γηα ην ζπγθεθξηκέλν project ήηαλ κεηαμχ άιισλ: ην γεγνλφο φηη ε αλακνλή γηα ζεξαπεία ζηα Ννξβεγηθά λνζνθνκεία ήηαλ πνιχ κεγάιε θαη ε αδπλακία εμππεξέηεζεο ησλ αζζελψλ (θπξίσο εμαηηίαο ηεο έιιεηςεο πξνζσπηθνχ θαη εηδηθά λνζειεπηξηψλ ζηα λνζνθνκεία ηεο ρψξαο). (Johnsen, 2006 αλαθέξεηαη ζε Botten et al., 2003) ζνλ αθνξά ην ζπγθεθξηκέλν project, ππήξμε έληνλνο δηάινγνο ππέξ θαη θαηά. ηελ επηρεηξεκαηνινγία φζσλ ππεξαζπίδνληαλ ην ελ ιφγσ εγρείξεκα ζπκπεξηιακβαλφηαλ θαη ε άπνςε φηη ε ζπλεξγαζία κε ηα λνζνθνκεία ηνπ εμσηεξηθνχ ζα ιεηηνπξγνχζε ζεηηθά γηα ηα λνζνθνκεία ηεο Ννξβεγίαο δηφηη κε απηφ ηνλ ηξφπν ζα γίλνληαλ πεξηζζφηεξν αληηιεπηά θαη θαηαλνεηά ηα δεηήκαηα πνπ απαζρνινχζαλ ην Ννξβεγηθφ ζχζηεκα πγείαο ηε δεδνκέλε ρξνληθή ζηηγκή θαη ζα κπνξνχζε επίζεο λα θαλεί ρξήζηκε θαη κηα άιιε νπηηθή ζε ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ζεξαπεπηηθά κνληέια θαη ηξφπνπο management. Οη πνιέκηνη ηνπ ελ ιφγσ εγρεηξήκαηνο απφ ηελ άιιε κεξηά, κίιεζαλ γηα πηζαλφηεηα αληίζηαζεο ζηα αληηβηνηηθά ησλ αζζελψλ πνπ ζα λνζειεχνληαλ ζηα λνζνθνκεία ηνπ εμσηεξηθνχ. Έζημαλ επίζεο ην δήηεκα φηη φιε απηή ε δξαζηεξηφηεηα θαη νη πφξνη πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζα κπνξνχζαλ λα έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί εληφο ηνπ εζληθνχ ζπζηήκαηνο πγείαο ηεο Ννξβεγίαο. (Johnsen, 2006) Ζ εθαξκνγή ηνπ project δηήξθεζε απφ ην 2001 έσο ην 2004, νπφηε θαη ηέζεθε ζε ηζρχ. Δπίζεο ην 2004, ην «Medical overseas project» ζπκπεξηιήθζεθε ζην «Patients Rights Act». «Δάλ έλαο αζζελήο δελ ιάβεη ηελ απαξαίηεηε ηαηξηθή ζεξαπεία εληφο ελφο θαζνξηζκέλνπ ρξνληθνχ δηαζηήκαηνο, κπνξεί λα ιάβεη ηαηξηθή ζεξαπεία ζην εμσηεξηθφ ή ζε ηδησηηθφ λνζνθνκείν» (Johnsen, 2006 ζει.134) 33