ΟΡΜΟΝΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΘΛΗΣΗ Βασίλης Μούγιος, PhD ΤΕΦΑΑ ΑΠΘ http://users.auth.gr/mougios Παράγοντες που επηρεάζουν τις ορµονικές αποκρίσεις στην άσκηση Τύπος άσκησης Οξεία Χρόνια Προσαρµογές Αντοχής/δυναµική/αερόβια Με αντιστάσεις/στατική/αναερόβια
Παράγοντες που επηρεάζουν τις ορµονικές αποκρίσεις στην άσκηση Προπονητική κατάσταση ιατροφή Φύλο Ηλικία Περιβάλλον Ώρα Γενετική Κατεχολαµίνες Αύξηση της συγκέντρωσής τους στο αίµα µε την προσδοκία της άσκησης και µε κάθε είδος άσκησης Η αύξηση σχετίζεται θετικά µε την ένταση της άσκησης Η προπόνηση αντοχής µετριάζει την αύξηση που προκαλεί η οξεία άσκηση
ράσεις κατεχολαµινών Αύξηση καρδιακής λειτουργίας Ενεργοποίηση γλυκογονόλυσης στο ήπαρ και στους µύες Ενεργοποίηση γλυκονεογένεσης στο ήπαρ Ενεργοποίηση λιπόλυσης στο λιπώδη ιστό ιέγερση έκκρισης γλυκαγόνης και αναστολή έκκρισης ινσουλίνης από το πάγκρεας Γλυκαγόνη Αύξηση της συγκέντρωσής της στο αίµα µε την άσκηση Ενεργοποίηση γλυκογονόλυσης και γλυκονεογένεσης, αναστολή γλυκογονοσύνθεσης και γλυκόλυσης στο ήπαρ Η προπόνηση αντοχής µετριάζει την αύξηση που προκαλεί η οξεία άσκηση
Ινσουλίνη Μείωση της συγκέντρωσής της στο αίµα µε την άσκηση αντοχής Μείωση ή µη µεταβολή µε άσκηση µε αντιστάσεις Μούγιος, Βιοχηµεία της Άσκησης (Πασχαλίδη) ) 2008
Ινσουλίνη Η µείωσή της µε την άσκηση αντοχής επιτρέπει: την επιβράδυνση της γλυκογονοσύνθεσης κι επιτάχυνση της γλυκογονόλυσης σε µύες και ήπαρ την επιβράδυνση της γλυκόλυσης κι επιτάχυνση της γλυκονεογένεσης στο ήπαρ τον περιορισµό της εισόδου γλυκόζης, την επιβράδυνση της σύνθεσης τριακυλογλυκερολών και την επιτάχυνση της λιπόλυσης στο λιπώδη ιστό Η αερόβια προπόνηση µετριάζει τη µείωση που προκαλεί η οξεία άσκηση Ευαισθησία στην ινσουλίνη Η οξεία άσκηση αντοχής αυξάνει τη µυϊκή ευαισθησία στην ινσουλίνη Η χρόνια άσκηση αντοχής και η χρόνια άσκηση µε αντιστάσεις αυξάνουν τη µυϊκή ευαισθησία στην ινσουλίνη Η άσκηση είναι πολλαπλώς ωφέλιµη στην αντιµετώπιση της αντίστασης στην ινσουλίνη και του διαβήτη τύπου 2.
Τεστοστερόνη & αυξητική ορµόνη: οξείες επιδράσεις Αύξηση της συγκέντρωσής τους στο αίµα µε οξεία άσκηση αντοχής ή µε αντιστάσεις Οι αυξήσεις της αυξητικής ορµόνης είναι µεγαλύτερες από εκείνες της τεστοστερόνης Οι αυξήσεις σχετίζονται γενικά µε την ποσότητα της άσκησης Τεστοστερόνη & αυξητική ορµόνη: χρόνιες επιδράσεις Η χρόνια άσκηση αντοχής µειώνει την τεστοστερόνη ηρεµίας, ενώ η χρόνια άσκηση µε αντιστάσεις την αυξάνει Η χρόνια άσκηση αντοχής αυξάνει την αυξητική ορµόνη ηρεµίας
Κορτιζόλη Αύξηση της συγκέντρωσής της στο αίµα µε οξεία άσκηση αντοχής και έντασης > 60% VO 2 max, µείωση µε ένταση < 50% VO 2 max Αύξηση µετά από έντονη άσκηση µε αντιστάσεις Αθλητές έχουν ίδιες ή υψηλότερες συγκεντρώσεις ηρεµίας από µη αθλούµενους, αλλά µικρότερη αύξηση µετά από έντονη οξεία άσκηση Σύνδροµο υπερπροπόνησης Σύνολο σηµείων και συµπτωµάτων (πτώση απόδοσης, χρόνιος κάµατος, διαταραχές της καρδιακής λειτουργίας, ευπάθεια σε λοιµώξεις και τραυµατισµούς) που εµφανίζονται όταν οι ρυθµοί προπόνησης ξεπερνούν τις φυσικές δυνατότητες του αθλητή Υπέρβαση:Πτώση απόδοσης που αναστρέφεται σε 1-2 εβδοµάδες Υπερπροπόνηση:Απαιτεί ανάπαυση πολλών εβδοµάδων
Υπερπροπόνηση-υπέρβαση Κορτιζόλη Τεστοστερόνη Υπερπροπόνηση-υπέρβαση Περιορισµένη αύξηση ή µη µεταβολή της κορτιζόλης µετά από εξαντλητική άσκηση Πιθανός βιοχηµικός είκτης ισορροπίας δείκτης καταβολικών και υπερπροπόνησης- αναβολικών υπέρβασης διεργασιών Αρνητική συσχέτιση µε απόδοση Πιθανός βιοχηµικός δείκτης υπερπροπόνησηςυπέρβασης
Άλλες ορµόνες Ασαφής ή µη σηµαντική επίδραση της άσκησης σε Οιστρογόνα IGF1 Θυρεοειδικές ορµόνες Λεπτίνη Συµπεράσµατα (1) Η οξεία άσκηση µεταβάλλει τις συγκεντρώσεις πολλών ορµονών στο αίµα Οι µεταβολές είναι θετικές µε εξαίρεση την περίπτωση της ινσουλίνης Οι µεταβολές στις κατεχολαµίνες, τη γλυκαγόνη και την ινσουλίνη συµβάλλουν στη συντονισµένη ανταπόκριση οργάνων στις απαιτήσεις της άσκησης και στην οµοιόσταση
Συµπεράσµατα (2) Η χρόνια άσκηση µετριάζει συνήθως τις ορµονικές αποκρίσεις στην οξεία άσκηση Αρκετές οξείες και χρόνιες ορµονικές αποκρίσεις στην άσκηση (όπως η αύξηση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη και η αύξηση αναβολικών ορµονών) µπορούν να αξιοποιηθούν στην αντιµετώπιση προβληµάτων υγείας µε τρόπο ασφαλέστερο και οικονοµικότερο από τη φαρµακευτική αγωγή