Μελέτες εσωτερικών ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων Κριτήρια σχεδιασμού Ασφάλεια ατόμων. Ασφάλεια συσκευών. Αξιοπιστία. Καλή λειτουργικότητα. Επεκτασιμότητα. Εφεδρεία. Υπάρχουσα τεχνολογία. Οικονομική λειτουργία. Κόστος. Παραδοχές εκτιμήσεις Εξωτερικές συνθήκες (θερμοκρασία, υγρασία...) Μηχανικές καταπονήσεις Κίνδυνοι έκρηξης-πυρκαγιάς Είδος χρήστη (οικιακός, βιομηχανικός...) Μελέτες εσωτερικών ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων Ο σχεδιασμός μιας εγκατάστασης πραγματοποιείται πάντοτε σύμφωνα με τους ισχύοντες Τεχνικούς Κανονισμούς και πρότυπα Οι Τεχνικοί κανονισμοί ή πρότυπα (technical standards) είναι κείμενα που προσδιορίζουν τη βάση του σχεδιασμού, κατασκευής και ελέγχου συσκευών, υλικών και εγκαταστάσεων, ώστε να διασφαλίζεται λειτουργική ασφάλεια και αποδοτικότητα. Οι κανονισμοί αναφέρονται σε εγκαταστάσεις ενώ τα πρότυπα σε υλικά και συσκευές. Και τα δυο εκδίδονται από διεθνή ή εθνικά ειδικά σώματα, ανανεώνονται διαρκώς και προσαρμόζονται και ενσωματώνονται στις εθνικές νομοθεσίες. 1
Το θεσμικό πλαίσιο Φορείς Τυποποίησης Πεδίο εφαρμογής ιεθνώς Ηλεκτροτεχνία - Ηλεκτρονική IEC Τηλεπικοινωνίες ITU Μηχανολογία, εργονομία και ασφάλεια ISO Στην Ευρώπη CENELEC ETSI CEN Το θεσμικό πλαίσιο Φορείς τυποποίησης IEC (International Electrotechnical Commission) CENELEC (Committee Europeans de Normalization Electrotechnique) EN ( European Norms) HD (Harmonization documents) Εθνικοί (π.χ. Γερμανία VDE, Αγγλία BSI, Γαλλία UTE, Αμερική ANSI) ΕΛΟΤ (Ελληνικός Οργανισμός Τυποποίησης) Πρότυπα Κ.Ε.Η.Ε, IEC, ΕΝ, ΗD, VDE, DIN, BS, NF 2
O νέος κανονισμός HD 384 Ο κανονισμός ΕΛΟΤ HD 384/2002 είναι πρότυπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ηλεκτροτεχνικής Τυποποίησης CENELEC (με( βάση το IEC 60364) Αποδόθηκε σε τεχνικά ισοδύναμο κείμενο στα Ελληνικά από την Επιτροπή ΕΛΟΤ/ΤΕ ΤΕ 82 στην οποία εκπροσωπούνται: το ΑΠΘ, ΒΕΑ, ΕΗ,ΕΕΤΕΜ ΕΕΤΕΜ, ΕΜΠ, Πανεπιστήμιο Πατρών, ΠΕ ΜΗΕ Ε,ΠΕΣΕ Ε ΠΕΣΕ Ε, ΠΟΣΕΗ, ΣΕΒ, ΤΕΕ, ΥΠΑΝ O νέος κανονισμός HD 384 Ο νέος κανονισμός HD 384 αντικαθιστά τον κανονισμό εσωτερικών ηλεκτρικών εγκαταστάσεων Κ.Ε.Η.Ε του 1957 Πεδίο εφαρμογής: Ισχύει για κτίρια και βιομηχανίες. Ισχύει για τάσεις <1000V V AC και <1400V DC εν ισχύει για ορυχεία, πλοία, αεροπλάνα. Προδιαγράφει: Προσδιορίζει τον τρόπο σχεδιασμού και κατασκευής ηλεκτρικών εγκαταστάσεων και προπαντός τους κανόνες προστασίας και ασφάλειας κατά της ηλεκτροπληξίας και κατά καταστροφικών επιδράσεων του ρεύματος. 3
Κίνδυνοι από το ηλεκτρικό ρεύμα Για τον άνθρωπο: Ρεύμα μέσα από το ανθρώπινο σώμα (ηλεκτροπληξία) Εγκαύματα Για τις συσκευές: Πυρκαγιά από υπερφόρτιση (Υψηλά Υψηλά ρεύματα σε συνδυασμό με τον χρόνο ~Ι 2 t προκαλούν υπερθέρμανση). Πυρκαγιά από ηλεκτρικό τόξο σε βραχυκύκλωμα Πυρκαγιά λόγω κατεστραμμένης μόνωσης. (Λόγω ρευμάτων διαρροής ή λόγω ηλεκτρικού τόξου, δεν μπορεί να απαχθεί η θερμότητα). Πυρκαγιά λόγω θερμοκρασίας λειτουργίας π.χ. λαμπτήρες, φούρνοι υναμική καταπόνηση σε βραχυκύκλωμα (Υψηλά ρεύματα π.χ. 10xI N έστω και μικρής διάρκειας προκαλούν δυνάμεις (~ Ι 2 ) που υπερβαίνουν την αντοχή). Εκρήξεις από σπινθήρες σε εκρηκτικό περιβάλλον. Ηλεκτροχημική διάβρωση, κυρίως στο συνεχές ρεύμα. Η ηλεκτροπληξία (electric shock) Ως ηλεκτροπληξία χαρακτηρίζεται το παθοφυσιολογικό αποτέλεσμα της διέλευσης του ρεύματος μέσα από το ανθρώπινο σώμα. Η διέλευση αυτή επηρεάζει σημαντικά το μυϊκό, το νευρικό και το καρδιολογικό σύστημα, ενώ μπορεί να προκαλέσει και εγκαύματα. Ο βαθμός επικινδυνότητας για το θύμα, εξαρτάται από τη συχνότητά του, την ένταση του ρεύματος, τη διάρκεια διέλευσης και το δρόμο όδευσης. Λόγω του πιθανού κινδύνου ακόμη και για τη ζωή του ανθρώπου, οι κανονισμοί των εγκαταστάσεων και των συσκευών βασίζονται στη θεώρηση του κινδύνου της ηλεκτροπληξίας. 8 4
Θανατηφόρα ατυχήματα από ηλεκτροπληξία στην Ελλάδα 1980-1995. 1995. ιαμορφώνεται από: Συχνότητα ή μορφή του ρεύματος Ένταση του ρεύματος δια του σώματος Χρονική διάρκεια ροής του ρεύματος ρόμος του ρεύματος διά του σώματος 5
Πώς λειτουργεί ένας νευρώνας ή ένας μυϊκός ιστός? Εκτός εάν υπάρξει ένα μεγάλο ρεύμα, ο παλμός πρέπει να διαρκεί τουλάχιστον 50μs για να υπάρχει διέγερση. Αφού όμως το ac είναι στα 50/60 Hz, με παλμούς της τάξης των 20 ms, το ρεύμα που απαιτείται για διέγερση είναι πραγματικά πολύ μικρό! Η επίδραση της έντασης του ρεύματος στον άνθρωπο φαίνεται στον παρακάτω πίνακα. Ρεύμα 50 Ηz (ενεργός τιμή σε ma) Τάση επαφής προκαλεί το ρεύμα Οριο αίσθησης (V) που 0,5 10 0,5 έως 25 έως 50 25 έως 80 50 έως 100 80 έως 3000 100 έως 3000 > 3000 >3000 Οριο αδυναμίας να ελευθερωθεί το Ασφυξία Σύσπαση μυών χέρι. Πόνος Μαρμαρυγή, με περιόδους κανονικής lλειτουργίας Θανατηφόρα επικίνδυνη μαρμαρυγή Θανατηφόρα επικίνδυνα εγκαύματα 6
Και για το δρόμο χέρι πόδια, για μεγάλες επιφάνειες επαφής και για ac ρεύμα με συχνότητα 50-60 Ηz, η συνολική αντίσταση Z T του ανθρώπινου σώματος παίρνει τις τιμές του πίνακα. Aν η αντίσταση αυτή θεωρηθεί αναφορά, τότε.. Η ηλεκτρική αντίσταση του ανθρώπινου σώματος R = F1 Rref ρόμος Σχετική ρόμος Σχετική αντίσταση F 1 αντίσταση F 1 Ένα χέρι-δύο πόδια = R ref 1 Ένα χέρι-πλάτη 0,67 ύο χέρια - δύο πόδια 0,67 ύο χέρια-πλάτη 0,33 Αριστερό (δεξιό) χέριαριστερό 1,33 Ένα χέρι στήθος 0,60 (δεξιό) πόδι ύο χέρια-ένα πόδι 1,0 ύο χέρια-στήθος 0,31 Αριστερό ή δεξιό χέριοπίσθια 0,4 Χέρι-χέρι 1,33 ύο χέρια-οπίσθια 0,4 7
Συντελεστής ρεύματος καρδιάς I = F I ref 2 ρόμος Συντελεστής F 2 ρόμος Συντελεστής F 2 Αριστερό χέρι-ένα 1,0 Αριστερό χέρι 0,7 ή δύο πόδια και πλάτη δύο χέρια-δύο Πόδια Χέρι χέρι 0,4 εξί χέρι-στήθος 1,3 εξί χέρι ένα 0,8 Αριστερό χέρι 1,5 οποιοδήποτε ή και τα δυο πόδια στήθος εξί χέρι-πλάτη 0,3 Οπίσθια-δύο χέρια ή ένα χέρι δεξί ή αριστερό 0,7 Επικίνδυνες τάσεις επαφής Αν η αντίσταση του ανθρώπινου σώματος ήταν σταθερή θα μπορούσαμε να προσδιορίσουμε επακριβώς τα επικίνδυνα όρια των τάσεων. Γενικός προσδιορισμός κατωφλίου επικινδυνότητας (HD 384) Για εναλλασσόμενο ρεύμα, ενεργή τιμή U >= 50 V. Για συνεχές ρεύμα με κυμάτωση < 10% U >=120 V. Για την τάση ac των 50 V το HD 384 θεωρεί ακίνδυνο ένα χρόνο επίδρασης <=5s. 8