Ηλικιακή σύνθεση πληθυσµού Ηλικιακή πληθυσµιακή δοµή Χρήση διαγραµµάτων ηλικιακής δοµής 3 ηλικιακές κατηγορίες προαναπαραγωγική (0-14 ετών) αναπαραγωγική (15-44 ετών) µετα-αναπαραγωγική (45-85+ ετών) 1
Πυραµίδες ηλικιακής δοµής 2
Ηλικιακή κατανοµή του παγκόσµιου πληθυσµού Ηλικιακήδοµήκατάφύλοκαιηλικία, 2005 Εκατοµµύρια άνθρωποι Αναπτυσσόµενες χώρες Age Ανεπτυγµένες χώρες Αρσενικά Θηλυκά 300 200 100 0 100 200 300 80+ 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 17-19 10-16 5-9 0-4 Αρσενικά Θηλυκά 300 100 100 300 Source: United Nations, World Population Prospects: The 2002 Revision (medium scenario), 2003. 3
Το 1/3 του πληθυσµού στις αναπτυσσόµενες χώρες είναι κάτω των 15 ετών Source: United Nations, The Sex and Age Distribution of the World Populations: The 2000 Revision (medium scenario). Ελλάδα 1951-1977 4
Το µοντέλο της δηµογραφικής µετάβασης Αναφέρεται στην επίδραση της οικονοµικής ανάπτυξης στους ρυθµούς γονιµότητας και θνησιµότητας Αναπτύχθηκε µε βάση τις µεταβολές του πληθυσµού της Ευρώπης του 19ου αιώνα ηλώνει τα κρίσιµα στάδια µεταβολής της αύξησης του πληθυσµού και της ηλικιακής του σύνθεσης 5
ιαφοροποιεί τα αναπτυγµένα από τα αναπτυσσόµενα κράτη Βασίζεται σε ιστορικά, κοινωνικά και οικονοµικά µοντέλα της Ευρώπης και της Β. Αµερικής Μοντέλο δηµογραφικής µετάβασης Στάδιο 1 Στάδιο 2 Στάδιο 3 Στάδιο 4 Φυσική Αύξηση Ρυθµός γονιµότητας Ρυθµός θνησιµότητας Χρόνος 6
Μοντέλο δηµογραφικής µετάβασης Στάδιο 1 (Προβιοµηχανικό): Μεγάλη γεννητικότητα και θνησιµότητα. Μεγάλες οικογένειες, αντίξοες συνθήκες ζωής, άσχηµη υγεία, επιδηµίες, υποτυπώδης περίθαλψη Στάδιο 2 (Μεταβατικό): Μεγάλη γονιµότητα- µειωµένη θνησιµότητα. Βελτιωµένες συνθήκες ζωής και περίθαλψης (π.χ. εµβολιασµός). Σε αυτό το στάδιο βρίσκονται οι αναπτυσσόµενες χώρες σήµερα. Στάδιο 3 (Βιοµηχανικό): Πτώση γονιµότητας λόγω αύξησης βιοτικού και µορφωτικού επιπέδου. Οικογενειακός προγραµµατισµός, Βελτίωση θέσης της γυναίκας. Οι περισσότερες αναπτυγµένες χώρες και ορισµένες αναπτυσσόµενες βρίσκονται εδώ Στάδιο 4 (Μετά-βιοµηχανικό): Συγκρίσιµα αλλά µειωµένα ποσοστά γονιµότητας και θνησιµότητας. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες βρίσκονται εδώ 7
Μέχρι το τέλος του 20ου αιώνα σχεδόν όλες οι ανεπτυγµένες χώρες είχαν ολοκληρώσει και τα 4 στάδια του µοντέλου Στάδιο 2: Μεταβατικό 2.9% growth rate; 4.8 births/woman; 43% population under 15 yrs 8
Γιατί είναι σηµαντικό αυτό το στάδιο: Αντιπροσωπεύει το µεγαλύτερο τµήµα του παγκόσµιου πληθυσµού σήµερα Θα είναι πολύ πιο σηµαντικό στο µέλλον γιατί το µεγαλύτερο τµήµα του πληθυσµού βρίσκεται ακόµη στην προαναπαραγωγική ηλικία (<15 έτη). Στάδιο 3: Βιοµηχανικό 1.9% growth rate 9
Στάδιο 4: Πρώιµο µεταβιοµηχανικό 0.1% growth rate; 1.8 births/woman; 18% of population under 15 yrs Στάδιο 4: Εξελιγµένο µεταβιοµηχανικό -0.1% growth rate; 1.2 births/woman; 14% population under 15 yrs 10
Παρενέργειες της µείωσης του πληθυσµού στις ανεπτυγµένες χώρες Επιβάρυνση συνταξιοδοτικού συστήµατος συστηµάτων υγείας και περίθαλψης ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ 11
Γενικοί ορισµοί Ποσοστό αστικοποίησης: αριθµός του πληθυσµού µιας χώρας που ζει σε αστική περιοχή Αστική ανάπτυξη: % αύξηση του αστικού πληθυσµού φυσική αύξηση µετανάστευση Παγκόσµια αστικοποίηση 70 60 50 47 61 40 30 20 10 0 33 % πληθυσµού σε πόλεις 1960 1999 2030 12
Τάσεις αστικοποίησης ανά περιοχή Urban Population Percent 76 85 74 82 47 61 54 37 37 55 42 53 29 15 17 World Africa Asia Latin America/ Caribbean 1950 2000 2030 (Projected) More Developed Regions Source: United Nations, World Urbanization Prospects: The 2003 Revision (medium scenario), 2004. Το παράδειγµα της Ινδίας http://www.equitymaster.com/5minwrapup/charts/ 13
http://image.guardian.co.uk/sys-files/guardian/documents/2007/06/27/urban_world_2806.pdf Ορισµοί αστικοποίησης Πόλεις: Πληθυσµός πάνω από 2.000 κατ. Ιαπωνία: > 5.000 κατ. Η.Π.Α.: > 2.500 κατ. Μητροπολιτική περιοχή: > 100.000 κατ. Πυκνότητα πληθυσµού: Συνολικός πληθυσµός/συνολική έκταση 14
Μεγαλουπόλεις Πληθυσµιακό όριο: 10 εκ. κάτοικοι 1960: µόνο 2 πόλεις (Νέα Υόρκη, Τόκιο) 1997: 17 πόλεις (13 εκ των οποίων στις αναπτυσσόµενες χώρες) 2015 (Πρόβλεψη): 26 πόλεις Βραζιλία 15
Τα αίτια της αστικοποίησης Οι µεγάλες πόλεις προσφέρουν βελτιωµένες ευκαιρίες και παροχές Εργασίας και εµπορίου Εκπαίδευσης και µόρφωσης Υγείας και περίθαλψης Πολιτισµού και ψυχαγωγίας Πρόσβαση σε πόσιµο νερό 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 97 95 86 88 90 77 72 39 78 58 42 % πόλεις % αγροτικές 62 Πηγή: Ο.Η.Ε. Μ.Ανατολή/Β.Αφρι κή Υποσ. Αφρική Νότια Ασία Ανατ. Ασία Λατ. Αµερική Παγκοσµίως 16
Πρόσβαση σε αποχέτευση 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 92 70 737782 79 53 44 35 25 2020 % πόλεις % αγροτικές Πηγή: Ο.Η.Ε. Μ.Ανατολή/Β.Αφρι κή Υποσ. Αφρική Νότια Ασία Ανατ. Ασία Λατ. Αµερική Παγκοσµίως Περιβαλλοντικές επιπτώσεις της αστικοποίησης Οι µεγαλουπόλεις δεν είναι αυτάρκεις σε τρόφιµα νερό ενέργεια Παράγουν τεράστιες ποσότητες ρύπων στερεών υγρών αερίων 17
Περιβαλλοντικά προβλήµατα αστικών περιοχών Ρύπανση ατµόσφαιρας Έλλειψη βλάστησης Αλλαγή τοπικού κλίµατος Αυξηµένη πιθανότητα πληµµύρας Έλλειψη χώρων απόθεσης στερεών αποβλήτων Ηχορρύπανση Αστικοποίηση και τοπικό κλίµα Υπάρχει έµµεση και άµεση επίδραση της αστικής περιοχής στο µικρο-κλίµα λόγω της: αντικατάστασης του εδάφους και της βλάστησης από τσιµέντο, πλάκες, κεραµίδια -> αλλαγή στο ισοζύγιο νερού και θερµικής συµπεριφοράς του εδάφους ανοικοδόµησης κτιρίων -> αλλαγή στη συµπεριφορά του επιφανειακού ισοζυγίου θερµότητας λόγω της κίνησης των ανέµων εκποµπής απόβλητης θερµότητας και αερίων ρύπων 18
Οι µεγάλες πόλεις... Παράγουν περισσότερη θερµότητα και ρύπους λόγω συγκέντρωσης: Μεταφορικών µέσων Βιοµηχανιών Κεντρικών θερµάνσεων Απορροφούν λιγότερη θερµότητα γιατί: Το χώµα και η βλάστηση έχουν αντικατασταθεί από τσιµέντο και άσφαλτο Η πυκνή δόµηση εµποδίζει την κυκλοφορία των ανέµων, οι οποίοι ροσίζουν την πόλη Αποµακρύνουν τους ρύπους 19
Το κλίµα στις πόλεις Είναι θερµότερο Είναι ξηρότερο λόγω της δηµιουργίας αστικών θερµικών νησίδων Εγκληµατικότητα Πρόσβαση σε υπηρεσίες Ατµοσφαιρική ρύπανση Αστικοποίηση Κυκλοφοριακή συµφόρηση Στέγαση Εκπαίδευση Υγεία Εκδηλώσεις Συνθήκες υγιεινής 20
Ανακεφαλαίωση Παγκόσµιες δηµογραφικές τάσεις Αύξηση του πληθυσµού σε συγκεκριµένες περιοχές Σταθεροποίηση ή µείωση σε άλλες Συνέχιση της µετακίνησης προς τα αστικά κέντρα Γερασµένοι αλλά και πιο µορφωµένοι Συνέχιση της µετανάστευσης Σηµαντικός παράγοντας διαµόρφωσης: διεθνών σχέσεων σύνθεσης των πληθυσµών 21