µυστικοί κώδικες του ελληνικού αλφαβήτου

ΠΕΡΙΟ ΙΚΗ ΕΚ ΟΣΗ - ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΜΕ ΤΟΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΤΥΠΟ EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ 25 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2010 # τευχος 47-17 σεπτεµβριου 2011 προσεγγίζοντας τα αινίγµατα του κοσµου µας Η «Αγία» Αθανασία του Αιγάλεω Θρησκοληψία στη µεταπολεµική Ελλάδα ΑΡΙΘΜΟΣΟΦΙΑ µυστικοί κώδικες του ελληνικού αλφαβήτου ο ανύπαρκτος φόβος του θανάτου στον Επικουρο σαχάρα: µεγαλιθικά αστεροσκοπεία δείχνουν τον ωρίωνα η σιωπή ως επιλογή δύναµης

φαινομενα # eλευθεροσ tυποσ - 25 σεπτεμβριου 2010

E DI T O Μυστικά ονόµατα Η εξέλιξη του ανθρώπου, σύµφωνα µε τη θεωρία του αρβίνου, προέκυψε από τυχαίες διαδικασίες σε µια πολύ «µακρινή» περίοδο του παρελθόντος την οποία ο ίδιος ονόµασε «περίοδο εξέλιξης των ειδών». Με τη δαρβίνειο θεωρία συµφωνούν αρκετοί. Πληθαίνουν όµως και όσοι διαφωνούν ως προς αυτήν και οι οποίοι ισχυρίζονται ότι ο Λόγος είναι εκείνος που ευθύνεται για τον κόσµο και την εξέλιξή του. Του Απόστολου Χρ. Αντωνάκη aantonakis@e-typos.com Η ερωταπάντηση των πυθαγορείων: «Τι το σοφόν; Ο αριθµός. Τι δεύτερον εις σοφίαν; Ο δίδων τις ονοµασίες στα πράγµατα» εκφράζει τη µυσταγωγία λέξεων και αριθµών, καθώς ο αριθµητικός Λόγος φαίνεται να κρύβει τις σηµαντικότερες αλήθειες για τη ζωή και το Σύµπαν. Το «εν αρχή ην ο Λόγος και ο Λόγος ην προς τον Θεόν και ο Θεός ην ο Λόγος» αναφέρεται από τον Ευαγγελιστή Ιωάννη αλλά και συγγραφέα του πλέον συζητηµένου προφητικού έργου, της «Αποκάλυψης», που αποδέχονται αποστασιοποιηµένες θρησκευτικές οµάδες όπως οι Γνωστικοί, οι Καθαροί και οι Ναΐτες. Ωστόσο, πέρα από κάθε θρησκευτική δοξασία, η δύναµη του Λόγου ήταν κατανοητή αλλά και απόλυτα αποδεκτή ως «γενεσιουργός αιτία» από τους αρχαίους φιλοσόφους πριν η συγκεκριµένη πνευµατική αντίληψη αφοµοιωθεί από τη δυτική εσωτερική παράδοση. Για τους αρχαίους η λέξη ως γέννηµα του Λόγου είχε ιδιαίτερη δύναµη µε την ορθή προφορά της. Η δε προφορά της, δηλαδή η ηχοδονητική, αποτελούσε τη µία εκ των τριών αξιών της. Το ελληνικό αλφάβητο διέπεται από µια τρισυπόστατη συνοχή: την αριθµητική, τη συµβολική και την ηχοδονητική. Κάθε γράµµα -σύµφωνα µε την πυθαγόρεια φιλοσοφία- αντιστοιχεί σε κάποιον αριθµό. Το ίδιο γράµµα ως προς το σχήµα (σύµβολο) εκπροσωπεί κάτι συγκεκριµένο και όχι αφηρηµένο. Τέλος, αναφωνείται µε επιλεγµένο τρόπο ώστε να παράγεται ένας σαφής ήχος. Ενα σύνολο από γράµµατα της αλφαβήτου αποτελεί ταυτόχρονα µια αλληλουχία αριθµών που µετατρέπεται σε σύνθεση ήχων εκφράζοντας παράλληλα µια «εικόνα», µέσα από τη συνύπαρξη των σχηµάτων - συµβόλων των γραµµάτων. Οι Αιγύπτιοι ιερείς, κατανοώντας προφανώς την Aριθµοσοφία, πίστευαν ότι η θεά τους Ισιδα µπορούσε να επαναφέρει στη ζωή τον αγαπηµένο της Οσιρη εάν γνώριζε το «πραγµατικό του όνοµα», τη µαγική λέξη που ανασταίνει θνητούς και θεούς. Οι δε Ελληνες κατά τις µεγάλες εορτές απαγορευόταν να ακούσουν τις µυστικές, ιερές επωδούς που έψελναν οι ιεροφάντες και που στο άκουσµά τους κοσµογονικά πράγµατα συνέβαιναν. Τουλάχιστον σύµφωνα µε τις ελάχιστες αναφορές που µεγεθύνουν -ενίοτε- τα γεγονότα τοποθετώντας στον κόσµο θρύλους και µύθους γεµάτους από εξώκοσµα χαρακτηριστικά. 07 EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ 25 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2010

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ 04 ΠΕριεχ µενα 03 04 05 06 07 08 09 10 Γράµµα του εκδότη περιεχοµενα προσωπο data files 11 δουρειος ιπποσ 12 13 14 15 Kosmo news Kosmo news 16 17 Kosmo news 18 19 Kosmo news ΚΩ ΙΚΕΣ ΚΩ ΙΚΕΣ ΚΩ ΙΚΕΣ ΚΩ ΙΚΕΣ 20 21 22 23 24 25 ελλαδα ελλαδα επέκεινα 26 επέκεινα επέκεινα επέκεινα επέκεινα επέκεινα ΕΠΙΛΟΓΕς ΕΠΙΛΟΓΕς 27 28 29 30 31 αυλος του πανος 32 33 34 35 et science 36 προληψεις 37 προληψεις 38 προληψεις 39 προληψεις εικονες 40 41 εικονες 42 Μυστήρια Μυστήρια Περιπλανήσεις Μυστήρια Μυστήρια Μυστήρια η µηχανη του χρονου διαδικτυο αληθειες και ψέµατα ενδοτερα 43 44 45 46 47 48 49 50 ενδοτερα games F... for fantasy παραξενος ταξιδιωτης παραξενος ταξιδιωτης βιβλιοθηκη βιβλιοθηκη ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Μονιµεσ στηλεσ ΠΡΟΣΩΠΟ 5 DATA FILES 6 ΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ 7 KOSΜΟ NEWS 8 11 ΕΛΛΑ Α 16 17 O ΑΥΛΟΣ ΤΟΥ ΠΑΝΟΣ 26 ET SCIENCE 27 ΕΙΚΟΝΕΣ 32 33 Η ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ 39 ΙΑ ΙΚΤΥΟ 40 AΛΗΘΕΙΕΣ ΚΑΙ ΨΕΜΑΤΑ 41 ΕΝ ΟΤΕΡΑ 42 43 GAMES 44 F... FOR FANTASY 45 ΠΑΡΑΞΕΝΟΣ ΤΑΞΙ ΙΩΤΗΣ 46 47 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ 48 49 ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ 50 Θεµατα ΚΩ ΙΚΕΣ 12 15 ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣΟΦΙΑ ΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΙΝΟΥΝ ΝΟΗΜΑ ΣΤΙΣ ΛΕΞΕΙΣ ΕΠΕΚΕΙΝΑ 18 23 Ο ΦΟΒΟΣ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΠΙΚΟΥΡΟ ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΑ ΕΠΙΛΟΓΕΣ 24 25 Η ΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ 28 31 ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΙΓΑΛΕΩ ΜΥΣΤΗΡΙΑ 34 38 Ο ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΟΣ ΜΕΓΑΛΙΘΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΤΗΣ ΣΑΧΑΡΑΣ

Προσωπο T άστρα λάµπουν περισσότερο όσο παγώνει η νύχτα και οι φωνές ακούγονται πιο µακριά όταν το κρύο µας δαγκώνει, γι αυτό που παρόλο τόσα χρόνια πέρασαν, όλα αυτά τα χρόνια στου παγωµένου χειµώνα την καρδιά, τους θυµάµαι και τους βλέπω να στέκουνε τριγύρω µου, οι φίλοι και οι αγαπηµένοι µου, µια τέτοια συντροφιά. Graham Masterton (1946 - ) Βρετανός συγγραφέας ιστοριών τρόµου. Αξιος συνεχιστής της παράδοσης του Lovecraft, ο Masterton έγινε ιδιαίτερα δηµοφιλής µέσω του έργου του «Manitou» το 1976, που µεταφέρθηκε δύο χρόνια αργότερα στις κινηµατογραφικές αίθουσες. Εχει συγγράψει δεκάδες µυθιστορήµατα, σύντοµα διηγήµατα, σειρές ιστοριών τρόµου, ενώ έχει λάβει και αρκετά διεθνή βραβεία. 05 EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ 06 Επιστήµη και εξωγηινοι Το 2ο DVD της νέας σειράς αποκρυφες αληθειες µε το κυροσ του discovery world data files Σαν Σήµερα (17/9 23/9) 17/9/1921: Οι Τούρκοι ανεπιτίθενται κατά του ελληνικού στρατού στο Αφιόν Καραχισάρ. 17/9/1953: Ο πρώτος επιτυχής αποχωρισµός σιαµαίων πραγµατοποιείται σε νοσοκοµείο της Νέας Ορλεάνης. Οι αδελφές Κάρολιν Αν και Κατρίν Αν Μουτόν ήταν ενωµένες στη µέση. 18/9/1834: Η Αθήνα ονοµάζεται πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους. ΕΝΘΕΤΗ ΕΚ ΟΣΗ καθε σαββατο στα περιπτερα µαζι µε τον ελευθερο τυπο ιεύθυνση έκδοσης Απόστολος Χρ. Αντωνάκης Σύµβουλος έκδοσης Χρήστος Γ. Κτενάς Αρχισυντάκτης Μηνάς N. Παπαγεωργίου Σύνταξη Ειρήνη Φ. Κουτσαύτη, Θεανώ Καρούτα, Στέλιος Φωκάς, Μαρία Μακρίδου, Νικόλαος Κουµαρτζής, Ράνια Ιωάννου, Τάσος Χαλιός, Θοδωρής Κεφαλόπουλος, Κώστας Μαυραγάνης Ειδικοί συνεργάτες Γεώργιος Καραχάλιος, Γιώργος Αδαµόπουλος, ηµήτρης Αργασταράς, Αγγελος Βιαννίτης, Αποστόλης Χειρδάρης, Γιάννης Σπυρόπουλος, Χαρίτα Μήνη Art director Σοφία Λιβιεράτου Υπεύθυνη διόρθωσης κειµένων Kατερίνα Μπεχράκη Iδιοκτησία ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ Α.Ε. Εκδότες ηµήτρης Μπενέκος, Αλέξης Σκαναβής ιευθυντής Πάνος Αµυράς Creative Director ηµήτρης Φωτόπουλος 20/9/490 Π.Χ.: Θεωρείται από πολλούς η ηµεροµηνία κατά την οποία Ελληνες και Πέρσες συγκρούστηκαν στον Μαραθώνα, µε τους πρώτους να έχουν µόλις 192 απώλειες και τους δεύτερους 6.500. 20/9/356 Π.Χ.: Γεννιέται ο Μέγας Αλέξανδρος. 22/9/1971: Η κηδεία του νοµπελίστα ποιητή Γιώργου Σεφέρη εξελίσσεται σε διαδήλωση κατά της χούντας. ιεύθυνση εµπορικής ανάπτυξης «ELSE AGENCY» Εµπορική διεύθυνση Ελσα Σοϊµοίρη ιεύθυνση διαφήµισης Λουκάς Παπανικολάου Υποδοχή διαφήµισης Φωτεινή Αναστασίου Οικονοµική διευθύντρια Μαριάννα Θαρενάκη Νοµικός σύµβουλος Ανδρέας Αγγελίδης Φωτογραφικό αρχείο Φανή Νικολαΐδου Φωτό Αρχείο Ελεύθερου Τύπου, Shutterstock, Ideal image, Visual Photos, ΑΠΕ, Eurokinissi Υπεύθυνος κυκλοφορίας Κώστας Μπαλής Εκτύπωση ΤΥΠΟΕΚ ΟΤΙΚΗ Α.Ε. ιανοµή ΑΡΓΟΣ Α.Ε. ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ Αγίας Λαύρας 2 & Σαρανταπόρου, Νέο Ηράκλειο, Τ.Κ. 14121 Τηλ.: 210 8113000, Fax: 210 8113001, Site: www.e-typos.com, e-mail: Fenomena@e-typos.com Οι απόψεις των συγγραφέων εκφράζουν τους ίδιους και δεν αποτελούν κατ ανάγκην και απόψεις του περιοδικού. 22/9/480 Π.Χ.: Γεννιέται στο ήµο Φλύας (σηµερινό Χαλάνδρι) ο Ευριπίδης, ένας από τους τρεις µεγάλους τραγικούς µας ποιητές. Γνωρίζατε ότι Στις 21 Σεπτεµβρίου του 1925 εξουδετερώνεται στον Ολυµπο η συµµορία των θρυλικών Γιαγκούλα και Μπαµπάνη; Ο Φώτης Γιαγκούλας (γεννηθείς το 1900) ήταν ένας από τους γνωστότερους κλέφτες και εγκληµατίες της εποχής του, η φήµη του οποίου είχε εξαπλωθεί σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια. Οταν εγκαθίσταται στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλίας, συνεργάζεται µε τους ληστές Τζαµίτρα, Πάνο και Λεωνίδα Μπαµπάνη καταγράφοντας αρκετές ληστείες και δολοφονίες στο ενεργητικό του. Τελικά οι τρεις απ τους τέσσερις ληστές σκοτώθηκαν σε συµπλοκή στον Ολυµπο (ο Λεωνίδας Μπαµπάνης παραδόθηκε) και τα κεφάλια τους κρεµάστηκαν για παραδειγµατισµό στα κάγκελα του σιδηροδροµικού σταθµού Κατερίνης.

εναλλακτική µατιά στην επικαιρότητα Από τoν Μηνά N. Παπαγεωργίου mpapageorgiou@e-typos.com Ανιχνεύοντας το ψέµα Μεσηµέρι Παρασκευής 2 Σεπτεµβρίου. Ο υπουργός Οικονοµικών και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Ευάγγελος Βενιζέλος, συγκαλεί έκτακτη συνέντευξη Τύπου µε σκοπό να σχολιάσει τις φήµες των τελευταίων ωρών που αναφέρονται σε ξαφνική διακοπή των συνοµιλιών µε τους εκπροσώπους της Τρόικας την προηγούµενη νύχτα, λόγω διαφωνιών που οφείλονται στα µέτρα που προτείνονται από τους τελευταίους. Με το γνωστό πειστικό και «επιθετικό» ύφος που τον διακρίνει (είναι άλλωστε ικανότατος ρήτορας), ο Βενιζέλος διαψεύδει τα σενάρια περί διαφωνίας µε τους πιστωτές µας, κάνοντας λόγο για µια «εκ προοιµίου συµφωνηµένη διαδικασία που ακολουθείται, η οποία και είναι προγραµµατισµένο να συνεχιστεί σε δέκα περίπου ηµέρες». Η απάντηση των Ευρωπαίων δεν ήταν άµεση και περιορίστηκε τις επό- µενες ηµέρες σε ορισµένες «περίεργες» διαρροές από τις Βρυξέλλες, που έθεταν αρκετά ερωτήµατα ως προς τις πραγµατικές διαστάσεις του θέµατος. Αυτά τα ερωτήµατα έλαβαν µια ξεκάθαρη µορφή τη 13η Σεπτεµβρίου, ηµεροµηνία κατά την οποία η καγκελάριος της Γερµανίας, Ανγκελα Μέρκελ, χαρακτήρισε «αρνητική τη διακοπή των συνοµιλιών µε το κλιµάκιο της Τρόικας», αδειάζοντας και διαψεύδοντας ουσιαστικά τους ισχυρισµούς Βενιζέλου. Και σε αυτή την περίπτωση (από τις πολλές που έχουν προκύψει τους τελευταίους µήνες), κάποιος από τους δύο ψεύδεται. Ποιος όµως είναι αυτός; Είναι αλήθεια πως οι γνωρίζοντες τη γλώσσα του σώ- µατος µπορούν να καταλάβουν πολύ περισσότερα πράγµατα από όσα απλώς ακούν και βλέπουν οι υπόλοιποι. Με βάση την ιστορία της εξέλιξης του είδους µας, το νοητικό κοµµάτι του ανθρώπινου εγκεφάλου αναπτύχθηκε πολύ αργότερα από το Είναι σχετικά εύκολο να ελέγξεις το τι λες, παρ όλα αυτά είναι εξαιρετικά δύσκολο να «κρύψεις» αυτό που πραγµατικά νιώθεις λεγόµενο «ερπετικό». Με λίγα λόγια, αυτό σηµαίνει ότι οι κινήσεις του σώµατος και του προσώπου µπορούν στην πραγµατικότητα να µας µεταδώσουν πολύ περισσότερες πληροφορίες σε σχέση µε το στόµα. Είναι σχετικά εύκολο να ελέγξεις το τι λες, παρ όλα αυτά είναι εξαιρετικά δύσκολο να «κρύψεις» αυτό που πραγµατικά νιώθεις. Χέρια που κρύβονται πίσω από την πλάτη, πόδια που σταυρώνονται, χέρια που µαζεύονται, χείλη που σφίγγονται, κόρες των µατιών που διαστέλλονται. Ολα τα παραπάνω αποτελούν σαφείς ενδείξεις που µαρτυρούν ότι ο συνοµιλητής µας δεν είναι και τόσο αξιόπιστος. Παρ όλα αυτά, νέες τεχνολογικές εξελίξεις έρχονται να συνδράµουν ακόµα πιο αποτελεσµατικά στην ανίχνευση του ψεύδους, σε ποσοστό επιτυχίας που αγγίζει πλέον το 67%. Την ανακοίνωση έκαναν ερευνητές από το Πανεπιστήµιο του Μπράντφορντ κατά τη διάρκεια του πρόσφατου Βρετανικού Φεστιβάλ Επιστήµης. Με τη βοήθεια µιας θερµικής κάµερας και ειδικών αλγορίθµων που αναλύουν τα δεδοµένα, κατάφεραν να αποκωδικοποιήσουν αποτελεσµατικά τις ανεπαίσθητες κινήσεις που παρατηρούνται στο πρόσωπο του υποψήφιου «ψεύτη». Πέρα όµως από αυτό, ειδικοί αισθητήρες είναι σε θέση να εντοπίζουν τις αλλαγές που παρατηρούνται σε µια σειρά από δευτερογενείς παράγοντες, όπως για παράδειγµα στην αναπνοή, στην αύξηση της αιµάτωσης, στην κατάποση σάλιου από αµηχανία ή στην αύξηση του άγχους. Ο καθηγητής Χασάν Ουγκέιλ εξέφρασε την πεποίθησή του για τη µελλοντική πρόοδο των ποσοστών επιτυχίας του συστήµατος, που θα µπορούσε να φτάσει ακόµα και το 90%. Εάν κάτι τέτοιο γίνει εφικτό, είναι σίγουρο πως το µέλλον για τους ανά τον κόσµο πολιτικούς -ανάµεσα στους υπόλοιπουςθα είναι σίγουρα πολύ διαφορετικό! 07 EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ 08 KOSM ΝE W S Επιµέλεια: Ειρήνη Φ. Κουτσαύτη, Θεανώ Καρούτα Κάµπια µε τηλεκοντρόλ από ιό; Ξέρουµε ότι η µόλυνση από έναν ιό ή ένα βακτήριο µάς προκαλεί συµπτώµατα, αλλά µπορεί να αλλάξει ριζικά και τη συµπεριφορά µας; Ναι είναι η απάντηση, σύµφωνα µε µια µελέτη επιστηµονικής οµάδας από τα αµερικανικά Πανεπιστήµια Penn State και Harvard. Αντικείµενο µελέτης ήταν µια ταπεινή κάµπια, που πριν γίνει πεταλούδα (Lymantria dispar), ανεβαίνει σε φυτά για να τραφεί από τους χυµούς των λουλουδιών, ενώ το βράδυ επιστρέφει στο έδαφος. Η µόλυνσή της όµως µε ένα βακιλοϊό την ωθεί να µένει στα ψηλά σηµεία των φυτών µέχρι να πεθάνει, να αποσυντεθεί και στην κυριολεξία να «βρέξει» προς τα κάτω σε άλλους οργανισµούς τα υπολείµµατά της γεµάτα από τον ιό! Ετσι, ο ιός διαδίδεται έµµεσα και ιδιαίτερα αποτελεσµατικά. Ο κυνηγός του σιβηριανού Γιέτι Το τοπικό Γιέτι της νότιας Σιβηρίας έχει κάνει πολλές εµφανίσεις (ή έτσι τουλάχιστον λένε οι αναφορές) στη περιοχή Κουζµπάς. Οπότε τι µένει παρά µια αφοσιωµένη οµάδα ανθρώπων που θα επιχειρήσει να το ανακαλύψει! Επικεφαλής θα είναι ο πασίγνωστος Ρώσος πυγµάχος βαρέων βαρών Nikolai Valuev, που έχει ενθουσιαστεί από τις φηµολογίες και όπως δηλώνει «θέλω να διαπιστώσω από πρώτο χέρι τι συµβαίνει εκεί». Σύµφωνα µε τις φήµες, το σιβηριανό Γιέτι έχει ύψος γύρω στα 2.40 µ. και αφήνει τεράστια αποτυπώµατα στο έδαφος. Και ο δύο φορές παγκόσµιος πρωταθλητής Valuev όµως δεν πάει πίσω, καθώς µε ύψος 2.13 έχει το παρατσούκλι «το τέρας της Ανατολής». Οπότε σε µια πιθανή συνάντησή του µε το Γιέτι έχει σοβαρές πιθανότητες για ένα ακόµη νοκ άουτ.

ορυφόρος σε κάθοδο Μετά από 7.000 µέρες σε τροχιά, ο επιστηµονικός δορυφόρος της NASA για την έρευνα των άνω στρωµάτων της γήινης ατµόσφαιρας ετοιµάζεται να επιστρέψει, αλλά όχι µε τον καλύτερο τρόπο. Σύµφωνα µε ανακοίνωση της ΝASA, ο «γερασµένος» δορυφόρος που εκτοξεύθηκε το 1991 θα πέσει στη Γη από τα τέλη Σεπτεµβρίου έως τις αρχές Οκτωβρίου. Και αν το µεγαλύτερο µέρος των 7 τόνων του θα καεί στην επανείσοδο στην ατµόσφαιρα, περίπου 500 κιλά µετάλλου θα φτάσουν τελικά στην επιφάνεια της Γης. Κανείς όµως δεν ξέρει πού ακριβώς, ενώ στο διάβα του θα βρεθεί σχεδόν ο µισός πλανήτης, από την Αλάσκα µέχρι τη Νότια Αµερική. Πάντως οι επιστήµονες θυµίζουν ότι εδώ και 54 χρόνια που δορυφόροι πέφτουν στη Γη, αφού έχουν χάσει ύψος από την αρχική τροχιά τους, δεν έχει συµβεί κανένα θανατηφόρο ατύχηµα! O γιατρός µου, το PC Τον λένε Watson και είναι ένας υπολογιστής. Οχι όµως από τα γνωστά «κουτιά» που έχουµε στα σπίτια και τα γραφεία µας. Είναι ένας υπερυπολογιστής της IBM που διαφέρει όχι µόνο στην υπολογιστική του δύναµη, αλλά και στην ικανότητά του να καταλαβαίνει την ανθρώπινη γλώσσα και να δίνει λογικές απαντήσεις σε ερωτήσεις. Στις ΗΠΑ έχει γίνει διάσηµος, καθώς η IBM τον έχει βάλει σε ένα διάσηµο τηλεπαιχνίδι, το «Jeopardy», να κοντράρει τους δύο καλύτερους ανθρώπινους παίκτες. Πιο πρακτική εφαρµογή όµως θα είναι αυτή που ετοιµάζεται τώρα, σε συνεργασία µε ένα µεγάλο αµερικανικό ασφαλιστικό οργανισµό. Εκεί ο Watson θα δρα συµβουλευτικά στους γιατρούς των ασφαλισµένων, προσφέροντας λογικές υποθέσεις και συστάσεις, αναλύοντας τα ιατρικά συµπτώµατα, το ιστορικό και τη γενικότερη εικόνα του ασθενούς! 09 EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ 10 KOSM ΝE W S 118 χρόνων από το ρύζι και τη φιλανθρωπία; Μια 118χρονη από το Βιετνάµ διεκδικεί τον τίτλο της γηραιότερης γυναίκας στο βιβλίο Γκίνες. Η Ruan Shi Zhu, που γεννήθηκε στις 4 Μαΐου 1893, έχει 11 παιδιά, µυαλό ξυράφι και ζει µε τον 69χρονο γιο της. «Φροντίζω να αποφεύγω τις τροφές που έχουν εµπλουτιστεί µε φυτοφάρµακα. Τρώω 2 µπολάκια ρύζι κάθε µέρα, λαχανικά απ τον κήπο µου και ψάρια από το ποτάµι. Το µεγάλο µου όµως µυστικό είναι ότι δίνω αγάπη µέσω της φιλανθρωπίας. Αυτό µε χαλαρώνει και είµαι σίγουρη ότι µε βοήθησε να ζήσω περισσότερο», δήλωσε η γυναίκα στα τοπικά Μέσα. Μιλώντας µε έναν αστροναύτη 43 µέρες στο ιάστηµα, 6 διαστηµικοί περίπατοι, 4 αποστολές µε διαστηµικό λεωφορείο. Αυτή είναι η εµπειρία του αστροναύτη James Newman, που θα έχουµε την ευκαιρία να τον ακούσουµε τη ευτέρα 19 Σεπτεµβρίου στις 19.30, στο αµφιθέατρο και στο πλανητάριο του Ιδρύµατος Ευγενίδου. Η οµιλία του µε τίτλο «Αναµνήσεις ενός αστροναύτη: Στοχασµοί για τις επανδρωµένες πτήσεις στο ιάστηµα» είναι ελεύθερη για το κοινό, αλλά καλό είναι να πάµε νωρίτερα καθώς θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας. Παράλληλα ο James Newman θα εγκαινιάσει την «Αστροφιλοτελική Συλλογή (δωρεά Κλέωνος και Αθανασίας ιονυσάτου) 1957 2007: Μισός αιώνας αστροφιλοτελικής ιστορίας» µε σπάνια γραµµατόσηµα από όλο τον κόσµο και η οποία θα στεγάζεται στο Ιδρυµα Ευγενίδου.

«Είναι ευλογία να ζεις µε 24 δάχτυλα» Οταν πριν από 37 χρόνια γεννήθηκε ο Yoandri Hernandez Garrido στην Κούβα, κανένας δεν περίµενε πως τα 12 δάχτυλα στα πόδια και τα άλλα 12 στα χέρια θα τον βοηθούσαν να φτιάξει τη ζωή του. Ο ίδιος δηλώνει ευλογηµένος όταν ένας τουρίστας πληρώνει 10 δολάρια για να φωτογραφηθεί µαζί του, τη στιγµή που ο µέσος µηνιαίος µισθός στην πατρίδα του φτάνει τα 20 δολάρια. Μάλιστα, προτρέπει τα άτοµα που έχουν την ίδια «γενετική ιδιαιτερότητα» να είναι αισιόδοξα, να µη χάνουν το κουράγιο τους και να βλέπουν τη θετική πλευρά του πράγµατος. Οι χωρισµένοι δεν γιορτάζουνε ποτέ Χωρίσατε και έχετε φαρµάκια στην καρδιά; Αν ναι, κατευθυνθείτε ως το Βερολίνο και µείνετε στο ξενοδοχείο των χωρισµένων! Το «Liebeskuemmerer» έχει ανοίξει τις πύλες του και υποδέχεται τις πικραµένες υπάρξεις. Γκρουπ ψυχοθεραπείας, σπα, θεραπευτές, ψυχολόγοι, γυµναστές και διατροφολόγοι βρίσκονται στο ξενοδοχείο 24 ώρες το 24ωρο για να εµψυχώσουν τους χωρισµένους. Φυσικά, η «εµψύχωση» δεν γίνεται µε το αζηµίωτο, µιας και µετά από τέσσερις ηµέρες η τσέπη σας θα έχει ελαφρύνει κατά 1.450. 11 EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ 12 Πυθαγόρειοσ Αριθµοσοφία Οι αριθµοί δίνουν νόηµα στις λέξεις

Κώδικες Η γλώσσα µας, ένας πολύτιµος και µοναδικός θησαυρός που έχουµε κληρονοµήσει από τους προγόνους µας, έχει κάνει την εµφάνισή της χιλιάδες χρόνια πριν. Είναι γνωστό ότι η ελληνική γλώσσα έχει τα περισσότερα λήµµατα και ότι πολλά στοιχεία άλλων γλωσσών στηρίζονται πάνω της. Οµως, το ελληνικό αλφάβητο έχει και µια άλλη «ιδιαιτερότητα». Είναι βασισµένο πάνω στους αριθµούς, δηλαδή η αντιστοιχία αριθµών και γραµµάτων είναι µονοσήµαντη, κάτι που σηµαίνει ότι κάθε γράµµα του αλφαβήτου αντιστοιχεί σε έναν και µοναδικό φυσικό αριθµό. Ας γνωρίσουµε καλύτερα την Πυθαγόρειο Αριθµοσοφία. Της έσποινας ηµότση, debbiedim@hotmail.com «Η ονοµατοδοσία των όντων ουκ εστί τυχαία», αναφέρει ο Πλάτων και έχει απόλυτο δίκιο. Χρησιµοποιώντας την αριθµοσοφία, παρατηρούµε πως πολλές λέξεις, σχετικές µεταξύ τους, έχουν το ίδιο άθροισµα. Ο Πυθαγόρας ο Σάµιος, ένας από τους µέγιστους των Ελλήνων µέγας φιλόσοφος, φυσικός ερευνητής και µέγας εφευρέτης, απέδιδε στους αριθµούς µεταφυσικές ιδιότητες. Υποστήριζε ότι διέπουν τις κινήσεις των αστέρων και ότι κατέχουν ορισµένη θέση στο ιάστηµα. Ο Πυθαγόρας καθορίζει ότι οι βάσεις της σοφίας είναι τέσσερις: η αριθµητική, η µουσική, η γεωµετρία και η αστρονοµία, τονίζοντας ότι το 4 είναι ιερός αριθµός. Η τετρακτύς, δηλαδή η τετράδα των αριθµών 1, 2, 3, 4, περιεχόταν στον όρκο των Πυθαγορείων, σύµφωνα µε τον οποίο «ού µα τον αµετέραι γενεαί παραδόντα τετρακτύν, παγάν αενάου φύσεως ρίζωµα τ' έχουσαν» («όχι, δεν θα µαρτυρήσω τα µυστικά της σχολής µας, µα τον παραδώσαντα στην ψυχή µας την τετρακτύν, πηγήν αενάου φύσεως έχουσαν βαθιές ρίζες», εννοώντας εδώ τον Πυθαγόρα). Αν και στις µέρες µας είναι ευρέως γνωστός για το περίφηµο θεώρηµά του (πυθαγόρειο θεώρη- µα), αυτή η µεγάλη προσωπικότητα, που διέπρεψε κυρίως στη γεωµετρία και την αστρονοµία, αναφέρθηκε και στην ελληνική γλώσσα αποδίδοντάς της την ιδιαιτερότητα ότι είναι συµπαντική και βασισµένη στους αριθµούς. Ν = 50 ΓΡΑΜΜΑ = 185 Η πυθαγόρειος σκέψη καταλήγει στην αντιστοιχία κάθε γράµµατος του ελληνικου αλφαβήτου µε έναν αριθµό Οι Σοφοί για την Αριθµοσοφία Η πυθαγόρειος σκέψη καταλήγει στην αντιστοιχία κάθε γράµµατος του ελληνικού αλφαβήτου µε έναν αριθµό. Στο ερώτηµα «τι το σοφόν;», οι πυθαγόρειοι απάντησαν «ο αριθµός», ενώ στο δεύτερο σκέλος «τι δεύτερον εις σοφίαν;» (δηλαδή, «τι έρχεται δεύτερο µετά τον αριθµό σε σοφία;») απάντησαν: «o τοις πράγµασιν τα ονόµατα θέµενος» (δηλαδή, «εκείνος που έδωσε τις ονοµασίες σε κάθε πράγµα»). «Πάντα κατ αριθµόν γίγνονται», υποστήριζε ο Πυθαγόρας ο Σάµιος και δεν ήταν ο µόνος, καθώς πολλοί αρχαίοι Ελληνες υποστήριξαν ότι οι αριθµοί είναι η αρχή των πάντων. Σύµφωνα µε τον Φιλόλαο (Στοβαίου), η φύση των αριθµών είναι γνωµική, ηγεµονική και διδασκαλική. ηλαδή, διαλογιζό- µενοι και µεταχειριζόµενοι τους αριθµούς ως σύµβολα, µπορούµε να αποκτήσουµε συνείδηση εννοιών εκτός των ορίων του ανθρωπίνου επιστητού. Ο Πλωτίνος («Εννεάδες») θεωρεί ότι εκ του πλήθους των αντικειµένων ο νους αντιλαµβάνεται την ποσότητα, την ποιότητα και την κατηγορία των αριθµών που παράγουν τις έννοιες και τις ιδέες. Ο Αριστοτέλης («Μετά τα Φυσικά») προβαίνει στην απόδειξη ότι οι ιδέες είναι αριθµοί: «οι δε µη εισίν αριθ- µοί αι ιδέαι ουδ όλως οιόν τε αυτάς είναι, εκ τίνων γαρ έσονται αρχών αι ιδέαι». Ο Πλάτων («Τίµαιος») αναφέρει ότι ο αριθ- µός είναι το αίτιο της παγκόσµιας αρµονίας και της παραγωγής των πάντων. Ο Πλούταρχος µας πληροφορεί («Στοβαίος») ότι ο Πυθαγόρας ανέπτυξε µεγάλη σπουδή προς τους αριθµούς. Τις γεννήσεις των ζώων, τις περιόδους κινήσεως των αστέρων, επιπλέον και τους θεούς ανήγε σε αριθµούς. Ο Συριανός, διδάσκαλος του Πρόκλου και διάδοχος της Πλατωνικής Ακαδηµίας (Αριστοτέλης, «Μετά τα Φυσικά»), σχολιάζει ότι οι Πυθαγόρειοι ονόµαζαν τους αριθµούς ειδητικούς, ότι 13 EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ 14 δηλαδή οι αριθµοί έχουν σηµασία ενδεικτική του είδους, της ποιότητας και όχι µόνον της ποσότητας των όντων. Γράµµατα και κανόνες Τα γράµµατα του ελληνικού αλφαβήτου είναι 27 και όχι 24, καθώς τρία από τα γράµµατα του παλαιού αλφαβήτου καταργήθηκαν σταδιακά. Τα τρία σύµβολα είναι α) το «στίγ- µα» το οποίο ήταν ένα σύµπλεγµα του Σ και του Τ (το γνωστό µας στ δηλαδή - θα θυµάστε οι περισσότεροι πως παλιά λέγαµε πάω στην έκτη ηµοτικού, δηλαδή στη ΣΤ ). Αναφέρεται και ως «δίγαµµα» (Γ + Γ = 3+3 = 6), το οποίο χρησιµοποιείτο από όλους τους Ελληνες και πρώτοι έπαψαν να το χρησιµοποιούν οι Ιωνες και οι εν Αττική κατοικούντες. Το χρησιµοποιούσαν σαν δίφθογγο στη θέση της δασείας (Η) και προφερόταν σαν «ου», «υ», «β» ή «φ». β) Το «κόππα», το οποίο βρισκόταν µεταξύ του π και του ρ και προφερόταν σαν «ελαφρύ» κάππα µε τη διαφορά ότι αυτό έµπαινε πριν από το ο και το υ. γ) Το «σαµπί», το οποίο ήταν σύµβολο της αρχαϊκής εποχής που εντοπίζεται κυρίως στα µικρασιατικά παράλια. Εµπαινε στη θέση των δύο σ. Τα παραπάνω σύµβολα αφαιρέθηκαν από το αλφάβητο περίπου το 300 π.χ. και γι αυτό στη νέα ελληνική δεν αποδίδεται πάντα σωστά η Αριθµοσοφία του αλφαβήτου. Η αντιστοιχία λοιπόν των 27 γραµµάτων στους αριθµούς καθώς και ο τρόπος που µετρούσαν στην αρχαία Ελλάδα είναι η εξής: Α=1, Β=2, Γ=3, =4, Ε=5, δίγαµµα ΣΤ=6, Ζ=7, Η=8, Θ=9, Ι=10, Κ=20, Λ=30, Μ=40, Ν=50, Ξ=60, Α = 1 Στ = 6 Οι ολύµπιοι θεοί έπιναν νέκταρ και έτρωγαν αµβροσία. Ετσι, έχουµε τη λέξη «Ολύµπιος» που έχει άθροισµα 900 και διαπιστώνουµε ότι «αµβροσία»=424 και «νέκταρ»=476. Σύνολο 900! Ο=70, Π=80, κόππα Q=90, Ρ=100, Σ=200, Τ=300,Υ=400, Φ=500, Χ=600, Ψ=700, Ω=800, σαµπί=900. Ερχόµενοι στο σήµερα, οι αριθµοί αναλύονται πολύ προσεκτικά, ενώ έπειτα από µακρά έρευνα η σηµασία τους γίνεται όλο και πιο γνωστή στο ευρύ κοινό λόγω της διάδοσης των κανόνων της Αριθµοσοφίας. Στους τοµείς των µαθηµατικών, της φυσικής και των άλλων επιστηµών, η σχέση των αριθµών µε την ελληνική γλώσσα αποδεικνύει σοβαρά θεωρήµατα µέσω της λεξαριθµικής θεωρίας και επιβεβαιώνει έτσι το γεγονός ότι η ελληνική γλώσσα αποτελεί µια ανώτερη µαθηµατική κατασκευή. Επίσης, εκτός από τα πολλά παραδείγµατα που αναλύονται Λ = 30 για να γίνει πλήρως κατανοητή αυτή η έρευνα, δεν πρέπει να παραλείψουµε να αναφερθούµε και στην ανάλυση του κώδικα των Πυθαγορείων. Οπως αναφέραµε προηγουµένως, ο σοφότατος πρόγονός µας είχε αναλύσει από τους πρώτους αυτήν την ιδιαιτερότητα των αριθµών και τη σχέση τους µε την ελληνική αλφάβητο. Η ιδιαιτερότητα της ελληνικής Αν κάνουµε το άθροισµα στους µονοψήφιους αριθµούς θα έχουµε σύνολο 45, στους διψήφιους 450 και στους τριψήφιους 4.500. Το τελικό άθροισµα όλων των αριθµών είναι το 4.995. Η λέξη «γράµµα» έχει σύνολο 185 και διαπιστώνουµε ότι 4.995/185= 27. Τυχαίο; Καθόλου, αν αναλογιστούµε πως 4+9+9+5 µάς βγάζει σύνολο και πάλι 27. Οι λέξεις «αριθµός», «µαθηµατικά», «νόµος» και «ευθεία» βγάζουν το άθροισµα 430. Πρόκειται για όρους που είναι σχετικοί µεταξύ τους. Γνωρίζουµε από τη µυθολογία πως οι ολύµπιοι θεοί έπιναν νέκταρ και έτρωγαν αµβροσία, έτσι έχουµε τη λέξη «ολύµπιος» που έχει άθροισµα 900 και διαπιστώνουµε ότι «αµβροσία»=424 και «νέκταρ»=476. Σύνολο 900! Με τον ίδιο τρόπο µπορούµε να βγάλουµε και το άθροισµα ολόκληρων φράσεων σχετικών µεταξύ τους όπως «Tο µέγα θηρίον»=666 αλλά και πολλές άλλες φράσεις που βγάζουν σχετικά αθροίσµατα παρόλο που λείπουν τα τρία γράµµατα! Τα παραδείγµατα της αντιστοιχίας των αριθµών µε τα γράµµατα της ελληνικής γλώσσας είναι πολλά όπως: ΟΜΙΚΡΟΝ = 360 µονάς: 40+70+50+1+200=361, 3+6+1=10, τελικά 1 εν: 5+50=55, 5+5=10, 1 άλφα:1+30+500+1=532, 5+3+2=10, 1

Κώδικες ΤΟ ΜΕΓΑ ΘΗΡΙΟΝ = 666 τ = 300 η µόνη σταθερή επιστήµη (όλες οι άλλες µεταβάλλονται) και η άµεση σχέση των γραµµάτων του ελληνικού αλφαβήτου µε τους αριθµούς είναι αδιαµφισβήτητη. εν είναι τυχαίο αυτό που κάνουν στο εξωτερικό: να διδάσκουν την αρχαία ελληνική γλώσσα και να µην παύουν να λένε ότι έχει µαθηµατική δοµή και εµπεριέχει τη µουσική αρµονία, O = 70 όπως επίσης και ότι είναι η γλώσσα των ηλεκτρονικών υπολογιστών - η µητέρα όλων των γλωσσών! (όλοι οι αστροφυσικοί παγκοσµίως οµιλούν την αρχαία ελληνική). Στη χώρα µας θα έπρεπε να διδασκόµαστε τη γλώσσα µε αυτό το σκεπτικό στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση. Κάτι τέτοιο θα βοηθούσε και στην εκµάθηση των ξένων γλωσσών, καθώς όλες είναι µεταγενέστερες. Μια καλή κίνηση θα ήταν η επαναφορά του πολυτονικού συστήµατος στη νέα ελληνική. Οµως, αυτό είναι ένα ζήτηµα που χωρά πολύ µεγάλη συζήτηση ενιαυτός: 5+50+10+1+400+70+200 =1036, 1+3+6=10, 1 δυάς: 4+400+1+200=605, 6+5=11, 1+1=2 όµικρον: 70+40+10+20+100+70+50= 360, όσες οι µοίρες του κύκλου. Ολες δηλαδή οι ελληνικές λέξεις κρύβουν τη βαθύτερη σηµασία τους και όλες είναι βασισµένες στους αριθµούς. Γι αυτό όταν λέµε Αριθµοσοφία εννοούµε τη σοφία που περικλείουν οι αριθµοί, δηλαδή κατά τον Πυθαγόρα οι λεξάριθµοι. Μια διαφορετική παιδεία Είναι γνωστό πως τα µαθηµατικά είναι Who is who Η έσποινα ηµότση γεννήθηκε στον Πειραιά και κατοικεί µόνιµα στο Κρανίδι Αργολίδος. Εργάζεται στον τοµέα των λογιστικών και µελετά αρχαία ελληνική γραµµατεία, ιστορία, φιλοσοφία και λογοτεχνία. Πρόσφατα έλαβε έπαινο από τον 3ο ιεθνή ιαγωνισµό Λογοτεχνίας που διεξήχθη στην Αργεντινή. 15 EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

eλευθεροσ tυποσ φαινομενα 16 Το παλάτι του Μίνωα Αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους πολιτισμούς που γέννησε ο αρχαίος ελληνικός κόσμος. Η Μινωική εποχή τερματίστηκε με την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης. Χαρακτηριστικότερη εικόνα της περιόδου αυτής αποτελεί χωρίς αμφιβολία το παλάτι του Μίνωα στον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού, ένα χώρο ο οποίος διαπιστωμένα κατοικείτο από την 8η προχριστιανική χιλιετία.

ελλαδα 17 EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

eλευθεροσ tυποσ φαινομενα 18 Ο μεγάλος Σάμιος φιλόσοφος Επίκουρος ασχολήθηκε αρκετά με την έννοια του θανάτου. Στις φιλοσοφικές του διδαχές, αναλαμβάνει να διαφωτίσει τον άνθρωπο και επαγγέλλεται να τον απελευθερώσει από το φόβο του θανάτου. Ο ίδιος γράφει: «Συνέθιζε δὲ ἐν τῶ νομίζειν μηδὲν πρὸς ἡμᾶς εἶναι τὸν θάνατον ἐπεὶ πᾶν ἀγαθὸν καὶ κακὸν ἐν αἰσθήσει καὶ στέρησις δέ ἐστιν αἰσθήσεως ο θάνατος. Ὃθεν γνῶσις ὀρθὴ τοῦ μηδὲν εἶναι, πρὸς ἡμᾶς τὸν θάνατον ἀπολαυστὸν ποιεῖ τὸ τῆς ζωῆς θνητόν». Το βασικό επιχείρημα του Επίκουρου είναι οντολογικό: Αφού μετά το θάνατο παύει ο άνθρωπος να υπάρχει, δεν είναι αναγκαίο ο θάνατος να τον απασχολεί: «Ὁ θάνατος οὐθὲν πρὸς ἡμᾶς τὸ γὰρ διαλυθὲν ἀναισθητεῖ τὸ δ ἀναισθητοῦν οὐδὲν πρὸς ἡμᾶς». Η τετραφάρμακος βεβαιώνει ότι ο θάνατος είναι η απώλεια κάθε αίσθησης, η αμετάκλητη παύση της πορείας της ζωής και η διάλυση του σώματος και της ψυχής στα άτομα της ύλης που τα συνθέτουν. Kι αυτό διότι η πρώτη αρχή της θεωρίας του Επίκουρου για την ψυχή είναι ότι έχει υλική υπόσταση. Για τους επικούρειους όλος ο κόσμος αποτελείται από άτομα, κενό και τις συνθέσεις των ατόμων. Η ψυχή είναι ταυτόχρονα η κυριότερη αιτία της ευαισθησίας και το προϊόν των «αισθήσεων». Παράλληλα, είναι ένα πολύ λεπτό υλικό, αποτελείται από άτομα και αποδομείται με το θάνατο. Μετά το θάνατο, όμως, τα άτομα από τα οποία συνίσταται η ψυχή επιβιώνουν, και αυτό είναι λογικό, εφόσον τα άτομα είναι μη φθαρτά. Η ουσία της ψυχής Ο Επίκουρος θεωρούσε την ψυχή μια δομή ατόμων που καταλαμβάνει όλο το σώμα, συνυφασμένη κατ αυτό τον τρόπο, ώστε το σώμα και η ψυχή να μην μπορούν να επιβιώσουν το ένα χωρίς το

επέκεινα Ο φόβοσ του θανατου Από τον επικουρο στο σηµερα Υποστηρίζεται η αντίληψη ότι εξαιτίας της θνητότητας του ανθρώπου η ευδαιµονία δεν υφίσταται και ως εκ τούτου όλη η ηδονή, το ύψιστο αγαθό, τερµατίζεται µε το θάνατο και ο άνθρωπος είναι ανέφικτο να προσεγγίσει το τέλος, την αταραξία, και κατά συνέπεια η προσπάθεια κατάκτησής του είναι ουτοπική. Οµως, τι έχει να µας διδάξει για όλα αυτά η επικούρεια φιλοσοφία; Της Χρυσάνθης Κεχρολόγου άλλο. Γι αυτό χρησιµοποιεί τη λέξη σάρκα, όταν αναφέρεται στο λοιπό µέρος του σώµατος εκτός από την ψυχή. Ο ίδιος γράφει ότι η ψυχή είναι σώµα: «H ψυχή είναι µία πολύ λεπτή σωµατική ουσία κατεσπαρµένη στο σύνολο των µερών του σώµατος. Μοιάζει πολύ µε αέρα ανάµικτο µε θερµότητα, και πότε θυµίζει το ένα στοιχείο πότε το άλλο. Οµως, υπάρχει ένα µέρος της ψυχής που, ως προς τη λεπτότητα της σύστασής του, ακόµα και αυτά τα στοιχεία τα ξεπερνά κατά πολύ. Και µέσω αυτού κυρίως είναι σφιχτοδεµένη µε το υπόλοιπο σώµα». Συναφώς, για τον επικούρειο σοφό δεν υφίσταται ο φόβος του θανάτου ούτε η προσδοκία της ατοµικής αθανασίας. εν αποδέχεται την αθανασία της ψυχής ούτε τυχόν άλλη άυλη υπόστασή της. Γι αυτό η ψυχή, εφόσον είναι υλική, αποτελείται από περιδινίσεις οιονεί άφθαρτων ατόµων, τα οποία ενώνονται και διασκορπίζονται αενάως, σηµειώνοντας µε τον τρόπο αυτό την αρχή και το τέλος κάθε ύπαρξης. Ετσι, ο θάνατος είναι το αντίθετο της ζωής. Η ζωή προϋποθέτει αντίληψη, αίσθηση, συναίσθηµα και συνείδηση, ο δε θάνατος σηµαίνει την πλήρη απουσία τους. Αυτός που φοβάται το θάνατο φοβάται είτε το φόβο που ενέχει ο θάνατος είτε την πραγµατική κατάσταση θανάτου µετά τη ζωή. Ο Επίκουρος, όµως, γράφει ότι ο πόνος υφίσταται µόνον όταν είµαστε εν ζωή, διότι ο πόνος προϋποθέτει τα ανωτέρω αισθήµατα. εν µπορεί ο θάνατος να υφίσταται εν οδύνη, διότι ο ίδιος δεν αποτελεί τίποτε άλλο παρά µία αποσύνθεση του ζώντος οργανισµού στα συστατικά του στοιχεία. Αντίθετος µε την Αθανασία εν υπάρχει θάνατος στη ζωή, µόνο πόνος. Ακόµη κι αν ήταν επώδυνη η στιγ- µή του θανάτου, η προσµονή µίας οδυνηρής κατάστασης είναι, για τον Επίκουρο, ανόητη. Αυτή η οξυδερκής ψυχολογική 19 EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ 20 Το βασικό επιχείρηµα του Επίκουρου είναι οντολογικό: Αφού µετά το θάνατο παύει ο άνθρωπος να υπάρχει, δεν είναι αναγκαίο ο θάνατος να τον απασχολεί ερµηνεία καταδεικνύει το ανέφικτο της προσµονής ή της πρόβλεψης πόνου, αλλά και το µάταιο της προσπάθειας να αντι- µετωπισθεί η οδυνηρή κατάσταση του πόνου. Οσον αφορά στο φόβο της µετά θάνατον κατάστασης ο Eπίκουρος υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει µία τέτοια κατάσταση. Καµία αθανασία δεν είναι δυνατή στο φυσικό κόσµο, εκτός εκείνης των θεών. Ο,τι ακολουθεί είναι µία πλήρης αποσύνθεση της ύλης, πράγµα το οποίο καθίσταται άνευ νοήµατος για το µη υπαρκτό οργανισµό. Η ελπίδα για αθανασία είναι για τον Επίκουρο κενή και µάταιη. Από µία ανύπαρκτη κατάσταση ουδείς αναµένει κάτι. Η ζωή, ευάρεστη ή δυσάρεστη, είναι το µόνο που υπάρχει. Τίποτε δεν ακολουθεί το εἶναι, παρά µόνο το µη εἶναι. Ο σοφός που αναζητεί την ευδαιµονία του στο παρόν επικεντρώνεται στο έργο της ζωής, αψηφώντας κάθε παράλογη ελπίδα και φόβο για µετά θάνατον ανταµοιβή ή τι- µωρία. Συνεπώς, η ίδια η θνητότητα πρέπει να αντιµετωπίζεται µε φιλοσοφική διαύγεια, ώστε να καθίσταται πηγή δύναµης και απελευθέρωσης από το φόβο του θανάτου. Ο επικούρειος σοφός γνωρίζει ότι επιβάλλεται να απελευθερωθεί από τον απατηλό φόβο, την προσδοκία µιας µετά θάνατον ζωής και να στραφεί στην αντι- µετώπιση των πραγµατικών δυσχερειών της ζωής. εν αναβάλλει τη ζωή του από φόβο ή προσµονή για κάποιο πράγµα, το οποίο, κι αν υπήρχε, δεν είναι παρόν στη ζωή του. ιακρίνεται µια µακάρια αίσθηση του επείγοντος, διότι ο γνήσιος επικούρειος καταφάσκει στη ζωή. Και το πράττει αυτό χωρίς να παραβλέπει τις µελλοντικές συνέπειες των πράξεων του παρόντος, αποδεχόµενος, παράλληλα, ότι η ζωή ευρίσκεται στον αισθητό κόσµο και όχι στο επέκεινα. Ο ίδιος ο Eπίκουρος γράφει: «Γεγόναµεν ἃπαξ, δὶς οὐκ ἒστι γενέσθαι, δεῖ δὲ τὸν αἰῶνα µηκέτι εἶναι καὶ σύ δὲ οὐκ ὢν τῆς αὒριον κύριος ἀναβάλλῃ τὸ χαῖρον». Aλλά και ο Λουκρήτιος κλείνει το ΙΙΙ βιβλίο του µε µια σειρά επιχειρηµάτων κατά του φόβου του θανάτου θεµελιωµένων µε στέρεη συλλογιστική. Ο ίδιος αναφέρει: «Σκούπισε τα δάκρυα, ανάξιε, και Ο Χάροντας µεταφέρει µε τη βάρκα του τους νεκρούς στον Αδη. σταµάτα να κλαις. Μα επειδή πάντα ποθείς αυτό που δεν έχεις και περιφρονείς αυτά που έχεις, κύλησε η ζωή σου λειψή και άχαρη». Εφόσον ο πόθος για την αθανασία δεν υφίσταται, ο επικούρειος σοφός µπορεί µε το έργο της ζωής του να κατακτήσει την ευδαιµονία, η οποία δεν µειώνει, αντιθέτως ενδυναµώνει την πορεία προς το «µακαρίως ζῆν». ιότι µέσα στα πλαίσια που θέτει η βιολογία, ο άνθρωπος δεν ακολουθεί µια προδιαγεγραµµένη πορεία, αλλά αντιθέτως διαθέτει ελεύθερη βούληση και πράξη, αναλαµβάνοντας την ευθύνη των πράξεών του και γνωρίζοντας -µε εξαίρεση την αναπόδραστη αλλά ανώδυνη παύση της ζωής- ότι το µέλλον είναι ανοικτό: «οὐτε πάντων οὐχ ἡµέτερον».

επέκεινα Το επικούρειο ευ ζην Η ζωή για τον Επίκουρο έχει αξιακές οριοθετήσεις, χωρίς να της προσδίδει αξία κάποια υπερβατική πηγή νοήµατος, αλλά επειδή το ανθρώπινο ον, το οποίο οιονεί αντιπαλεύει τις αντιξοότητές της, δίδει αξία και νόηµα για τον επικούρειο σοφό. Ετσι, επιλέγει µια συγκεκριµένη πορεία δράσης, καθώς επιδιώκει να επιτύχει το φυσικό του τέλος. Το να αντιστέκεται κανείς θαρραλέα στον αναπόφευκτο «άνευ αισθήσεως» και «άνευ νοήµατος» θάνατο αποτελεί αναγκαίο όρο της µακαρίας ζωής. Συνεπώς, «ο σοφός ούτε απαρνιέται τη ζωή ούτε φοβάται την ανυπαρξία, διότι δεν του είναι δυσάρεστη η ζωή, αλλά ούτε και θεωρεί κακό το να µη ζει». Ο σοφός σέβεται και διαφυλάσσει τη ζωή του, έχοντας συγχρόνως πλήρη επίγνωση της προοπτικής και των περιορισµών που του θέτει η ίδια η φύση του κόσµου εντός του οποίου ζει και δρα. Συνεπώς, ο επικούρειος προπαρασκευάζεται να αποθάνει µε τον ίδιο τρόπο µε τον οποίο έχει ζήσει. Η ζωή «υπό εξέτασιν», µια φιλοσοφική ζωή, που στην ουσία γίνεται µελέτη θανάτου, επαναδιατυπώνεται από τον Επίκουρο σ ένα µη µεταφυσικό πλαίσιο. Ο ίδιος ο Eπίκουρος γράφει: «Τὴν αὐτὴν εἶναι µελέτην τοῦ καλῶς ζῆν καὶ τοῦ καλῶς ἀποθνῄσκειν». Για τους επικούρειους όλος ο κόσµος αποτελείται από άτοµα, κενό και τις συνθέσεις των ατόµων. Η ψυχή είναι ταυτόχρονα η κυριότερη αιτία της ευαισθησίας και το προϊόν των «αισθήσεων» Επιτιθέµενος στη στωική θέση που επιτρέπει την αυτοκτονία, ο Επίκουρος - όχι µε βάση κάποια µεταφυσική αρχή που εγγυάται την ιερότητα της ζωής, αλλά µε βάση την εγγενή ανθρώπινη αξία της-, εκτός από γνήσιος υλιστής, εµφανίζεται και ως αληθινός υπέρµαχος του ουµανισµού, ενός ουµανισµού που δεν εθελοτυφλεί µπροστά στα δεινά της ανθρώπινης ζωής και το αναπόφευκτο τέλος της. Ο θάνατος αποκτά νόηµα µόνο µέσα από µια συνειδητή προσπάθεια να ζει ο άνθρωπος µε ορθό τρόπο, να στέκεται όρθιος στις δυσκολίες, αντιµετωπίζοντάς τες µε θάρρος και ελευθερία σκέψης. Γιατί ο επικούρειος σοφός θεωρεί ως ύψιστο αγαθό την ελευθερία και δεν αποδέχεται καµία υποταγή σ οποιοδήποτε φόβο, ακόµα και σ αυτόν του θανάτου. Αντίθετα κατανοεί µέσα από τη φιλοσοφική παιδεία του να τον αντιµετωπίζει και να τον απαξιώνει. Απέναντι στο φόβο Μέσα απ αυτή την πνευµατική άσκηση ο σοφός απελευθερώνεται από το σκότος της άγνοιας, ως προς την προέλευση και τη φύση του σύµπαντος κόσµου, αλλά προπάντων από το υπαρξιακό άγχος, το φόβο του θανάτου, ο οποίος αποτελεί και την κύρια πηγή της ύπαρξης των θρησκειών. Κατ επέκταση, ο επικούρειος ακυρώνει κάθε µορφή εξουσίας, η οποία αποτελούσε τροχοπέδη την εποχή εκείνη. Συναφώς, ο επικουρισµός διδάσκει ότι είναι παράδοξο ο άνθρωπος να πιστεύει στη µη ύπαρξή του και παράλληλα να τη φοβάται, ώστε να µην µπορεί να αγγίζει το ανώτατο αγαθό, την αταραξία, που θα τον οδηγήσει στην πλήρη αυτάρκειά του, στην ανθρωπολογική σταθερά της αυτονοµίας του. O Επίκουρος καταφέρνει πλήγµα στην πιο διαδεδοµένη πηγή φόβου και αγωνίας, το θάνατο, και η φιλοσοφική του αυτή στάση δικαιώνεται ως έλλογη εναντίωση κατά της αλλοτρίωσης που είχαν επιφέρει οι καταστρεπτικές συνέπειες του Πελο- 21 EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ 22 ποννησιακού Πολέµου, στην Αθήνα του τέλους του 4ου αιώνος. Ο φιλόσοφος επιχειρεί µια ζωή µε παρρησία, αρµονικά δεµένη µε τη µακάρια αταραξία της ψυχής, που δεν έχει σχέση µε την εσωστρέφεια και την αδράνεια, αλλά απορρέει από τη συντριβή του πόνου και του φόβου και την απελευθέρωση από τα δεσµά τους. Συνεπώς, η στάση του επικούρειου σοφού απέναντι στο φόβο του θανάτου και ο βίος του γενικά µε αυτόν τον τρόπο αποκτούν διακοσµική σηµασία σε περιόδους της ανθρώπινης Ιστορίας, ιδιαίτερα στη σηµερινή κοινωνία της παγκοσµιοποίησης, όπου το άγχος του θανάτου, όταν αντιµετωπίζεται µε άρνηση, παρακωλύει τον άνθρωπο να προσεγγίσει τον προσδοκώµενο στόχο της προσωπικής ολοκλήρωσης. Αν και η πρόοδος των επιστη- µών έχει προχωρήσει πολύ, η ανθρώπινη δοµή αδυνατεί να αποτρέψει το θάνατό της. Συνεπώς, ο θάνατος και η ζωή πρέπει Για τον επικούρειο σοφό δεν υφίσταται ο φόβος του θανάτου ούτε η προσδοκία της ατοµικής αθανασίας. εν αποδέχεται την αθανασία της ψυχής ούτε τυχόν άλλη άϋλη υπόστασή της να εκλαµβάνονται ως όροι της αρνητικής διαλεκτικής, διότι η διαλεκτική είναι ο θάνατος παράλληλα, όµως, και ο φορέας της ζωής. Η ανθρωπότητα σήµερα φαίνεται να οδηγείται προς την αυτοκαταστροφή της. Αυτό που απειλεί τον πλανήτη δεν είναι µια σειρά αυτοεπιβαλλόµενων ζηµιών, πράγµα που αποτελεί γνώρισµα της ανθρώπινης Ιστορίας. Η ανθρωπότητα έχει πια τα απαραίτητα όπλα για να αυτοκτονήσει συλλογικά εκ προθέσεως ή εξ αµελείας. Οι αυτόκλητοι ή αιρετοί πληρεξούσιοί της κατέληξαν ότι µια ρεαλιστική προοπτική διάλυσή της συνιστά αναγκαία συνθήκη και την ορθότερη πιθανότητα για την επιβίωσή της. Oι αποθήκες µε πυρηνικές κεφαλές και οι πύραυλοι οι οποίοι είναι έτοιµοι να σπαρούν σε κάθε γωνιά του πλανήτη προαναγγέλλουν ολοσχερείς καταστροφές. Η διαφαινόµενη αυτοκαταστροφή µπορεί να έχει πολλές εκδοχές. Πιο αποτρόπαιη, όµως, είναι η προοπτική να καταστεί ο πλανήτης µη βιώσιµος για τους ανθρώπους. Η επικείµενη «ολοσχερής καταστροφή» καθίσταται όλο και πιο κοντινή από την εσωτερική λογική του µοντέρνου βίου. Η προοπτική της καταστροφής είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποτραπεί, καθώς η νεωτερικότητα οφείλει την αρνητική

επέκεινα Αναπαράσταση νεκρικής ποµπής σε αρχαιοελληνικό τάφο. δυναµική της στις ίδιες αυτές ιδιότητες από τις οποίες συνθέτει το µεγαλείο της: στην έµφυτη αποστροφή της για τον αυτοπεριορισµό, στην εγγενή παραβατικότητά της και την ασέβειά της πρωτίστως απέναντι στην ιδέα των έσχατων ορίων. Ο άνθρωπος, ενώ µοιράζεται τον πρωταρχικό φόβο, το φόβο του θανάτου, µε όλα τα άλλα έµβια όντα, µόνο αυτός κατανοεί το αναπόδραστο, το ανεπίστρεπτο του θανάτου κι έτσι αντιµετωπίζει επίσης το φοβερό καθήκον της επιβίωσης αυτής της γνώσης. Ο άνθρωπος είναι άνθρωπος µόνο όταν έχει επίγνωση του θανάτου. Είναι άνθρωπος µόνο και µόνο διότι είναι ένας θάνατος ἐν τῶ γίγνεσθαι. O σηµερινός άνθρωπος, υιοθετώντας τη ρήση του Επίκουρου «όταν ο θάνατος είναι παρών, εγώ δεν είµαι πια παρών», µπορεί να αντιµετωπίσει και την επίγνωσή του ότι αργά ή γρήγορα ο θάνατος θα θέσει τέλος στην παρουσία του. Οφείλει να συνειδητοποιήσει ότι πρόκειται για ένα δευτερογενή φόβο, ένα φόβο που δεν διαρρέει από την έλευση Εφόσον ο πόθος για την αθανασία δεν υφίσταται, ο επικούρειος σοφός µπορεί µε το έργο της ζωής του να κατακτήσει την ευδαιµονία, η οποία δεν µειώνει, αντιθέτως ενδυναµώνει την πορεία προς το µακαρίως ζην του θανάτου, αλλά από τη γνώση του ότι ο ερχοµός του θανάτου είναι βέβαιος. Η εκπλήρωση αυτού του καθήκοντος πρέπει να περατωθεί, αλλά απαιτείται συνεχής φιλοσοφική άσκηση, που δεν ολοκληρώνεται σε εσχατολογικές προοπτικές. Ο θάνατος αποτελεί ένα φυσικό γεγονός, µια δυνατότητα ζωής, µια εµπειρία ζωής, όταν ο άνθρωπος ζει έναν αγωνιστικό, ευδαίµονα βίο. Οταν επιχειρεί µια επικούρεια ζωή, αρµονικά δεµένη µε τη µακάρια αταραξία της ψυχής, αλλά απορρέει από τη συντριβή του πόνου και του φόβου και την απελευθέρωση από τα δεσµά τους. Οταν η ύπαρξη του ανθρώπου διακατέχεται από το πάθος για ένα νέο κόσµο της αυτονοµίας, χωρίς πόνο, φόβο και εξαρτήσεις. Αυτή η προµηθεϊκή προσπάθεια συµβολίζει την πάλη του ανθρώπου να πραγµατώσει την ουσία του. Who is who Η Χρυσάνθη Κεχρολόγου είναι πτυχιούχος του Τµήµατος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης. Είναι κάτοχος µεταπτυχιακού µε θέµα «Οι λείες ηδονές στον Επίκουρο» και διδακτορικού διπλώµατος µε θέµα «Οι ανθρωπολογικές σταθερές αυτονοµίας στον Επίκουρο». Εχει συµµετάσχει σε πολλά φιλοσοφικά συνέδρια και αρθρογραφεί στο περιοδικό «Φιλοσοφείν». 23 EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

eλευθεροσ tυποσ φαινομενα 24 Η δύναμη της σιωπής Του Χρήστου Γ. Κτενά, cktenas@e-typos.com Τι είναι η σιωπή; Μπορεί κανείς να την περιγράψει σε δύο επίπεδα. Το πρώτο είναι το πιο απτό, η απουσία εξωτερικού θορύβου, μια κατάσταση σπάνια και απόκοσμη όταν συμβαίνει στο σημερινό αστικοποιημένο περιβάλλον. Το δεύτερο επίπεδο είναι όμως το σημαντικό. Είναι η σιωπή της προσωπικής μας επιλογής και στάσης, δηλαδή η συνειδητή απόρριψη κάθε ήχου αλλά και ακούσματος (τελικά του ασύδοτου λόγου που μας περιτριγυρίζει), αλλά και του δικού μας αντίλογου σε αυτή την κενολογία. Για τους περισσότερους μια τέτοια επιλογή φαντάζει τρομακτική καθώς θεωρείται (και σε ένα βαθμό είναι) ως μια προσωπική ήττα, μια απόσυρση και μια απομά-

επιλογες κρυνση από τον κοινωνικό µας ιστό που µας τυλίγει ως ένα καθησυχαστικό αλλά τελικά πνιγηρό κουκούλι θορύβου από πληροφορίες, ιδεολογήµατα, περιττά στο µεγαλύτερο βαθµό στοιχεία και πληροφοριακά υποκατάστατα ουσιωδών καταστάσεων. Η επιλογή της σιωπής είναι ακόµη πιο δύσκολη καθώς δίνει στο υποκείµενο ένα κοινωνικό στίγµα που στη σηµερινή εποχή της µαζικής επικοινωνίας και της διαρκούς εναλλαγής των µηνυµάτων είναι από τα πιο βαριά. Η ροµαντική εικόνα του «λιγοµίλητου» είναι παρελθόν, καθώς σήµερα ο κατ επιλογήν σιωπηλός χαρακτηρίζεται ως αντικοινωνικό στοιχείο, αλλά και «άθεος» καθώς δεν µετέχει στη µοντέρνα «ιερουργία» της διαρκούς επικοινωνίας. Με αυτά τα φορτία, όµως, η συνειδητή επιλογή της σιωπής είναι µια ουσιαστικά επαναστατική πράξη καθώς µας οδηγεί στην αποχή από τον ηχητικό και µηνυµατοδοτικό ορυµαγδό που ορίζει την εποχή. Η επιλογή της σιωπής µε αυτά τα δεδοµένα είναι ίσως από τις δυσκολότερες προσωπικές ασκήσεις. Την ονοµάζουµε άσκηση, καθώς είναι µια διαρκής προσπάθεια, που εντείνεται σε κάθε στάδιο κατάκτησής της. Κι αυτό γιατί πολύ γρήγορα θα µας οδηγήσει στο δύσβατο δρόµο του αυτοελέγχου και του αυτοπροσδιορισµού. Απορρίπτοντας µηνύµατα από το περιβάλλον, διαλέγοντας να µην παράγουµε τα δικά µας αντι-µηνύµατα στερούµε από το συνειδησιακό µας υπόστρωµα κρίσι- µες αναδράσεις. Το επόµενο βήµα είναι η εσωτερική αναπαραγωγή παλαιότερων εικόνων και «ήχων», το ανασκάλεµα εµπειριών και αναµνήσεων και µετά η επίπονη επαναξιολόγησή τους. Ετσι, η σιωπή γίνεται µια συγκρουσιακή πορεία µε παλαιότερες επιλογές µας, αλλά και πολύ εύκολα µπορεί να µετατραπεί σε µια φαντασιακή σκιαµαχία µε ονειρικά παράγωγά µας, που ανάλογα µε την αντοχή, τη νοητική δηµιουργικότητα και την ανάγκη γίνονται και τέρατα, απόκοσµα και αλλόκοτα. Οι κίνδυνοι της σιωπής είναι τελικά αυτοί: Μια εσωτερίκευση που µπορεί να γίνει διαρκής, µια αδιέξοδη πορεία αυτο- µαστιγώµατος και προσωπικού οικτιρµού, καθώς λαθεύοντας θα έχουµε πετύχει να αντικαταστήσουµε τον εξωτερικό θόρυβο ιδεών µε τη δική µας, ακόµη πιο ασύδοτη, «εσωτερική οχλαγωγία». Κερδίζοντας τη σιωπή Αν η επιλογή της σιωπής σε συνειδησιακό και πολιτισµικό επίπεδο είναι τόσο δύσκολη, ποια τα κέρδη της; Καταρχήν η ίδια η εµπειρία. ηλαδή ο καθαρµός της πάσχουσας και συνέχεια υστερούσας νόησής µας από τα κύµατα ψευδοπληροφορίας που χαρακτηρίζουν την εποχή. Είναι κοινή παραδοχή ότι ο θόρυβος της πληροφορίας σήµερα είναι τόσος που κανείς δεν µπορεί να τον απορροφήσει, πόσω µάλλον να τον επεξεργαστεί. Η υστέρησή µας σε αυτό το επίπεδο µας κάνει γρήγορα και «υστερικούς», δηλαδή πανικόβλητους, οδηγώντας µας σε µια αυτοάµυνα επιπόλαιας επεξεργασίας και µιας αφελούς χαρµόσυνης αλλά κενής σε ουσία συµπεριφοράς. Το δεύτερο κέρδος είναι επίσης ο αυ- Ο ανυπόφορος θόρυβος τοέλεγχος και η εσωτερίκευσή µας, που µπορεί να είναι επίπονα αλλά τελικά γίνονται και παρηγορητικά καθώς µας δίνουν την ευκαιρία να κλείσουµε χαραµάδες µνήµης, πάσχουσες ηθικές εκκρεµότητες και έως και κλινικές αναµνήσεις που λόγω βάρους, πολυπλοκότητας και δικής µας υπαιτιότητας συνεχώς αναστέλλουµε την επεξεργασία τους. Η σιωπή ως επιλογή γίνεται έτσι µια µοντέρνα φιλοσοφική στάση, όχι µαζικά αλλά επιλεκτικά απορριπτική, που απαιτεί από εµάς ένα οξύ κριτήριο: Τι είναι αυτό που πρέπει να αγνοήσουµε, τι είναι αυτό που δεν πρέπει να απαντήσουµε, τι είναι αυτό που θα προσπεράσουµε χωρίς αντίλογο, καθώς δεν αξίζει καν τη νοητική επεξεργασία. Και ακόµη παραπέρα, αποφασίζοντας τη σιωπή, προσφέρουµε στον εαυτό µας χρόνο απαραίτητο, επεξεργασίας, ανάλυσης, επιλογής, απόφασης και τελικά πορείας, µιας διαδροµής που θα βασίζεται σε δική µας -το δυνατόν- ιχνηλασία και όχι απλά ως ακόλουθοι των δυνατότερων ήχων, κραυγών και συνθηµάτων. Η σιωπή διαρκώς αντιµάχεται το θόρυβο, µόνο που αυτός δεν είναι απλά ακουστικός ή πληροφοριακός. Σήµερα, θόρυβος είναι η συστηµατική πίεση που δεχόµαστε να πάρουµε «τώρα, άµεσα» θέση σε µια πολλαπλότητα επιλογών και προβληµάτων, χωρίς να διαθέτουµε ούτε την απαραίτητη πληροφορία ούτε την κατάλληλη εκπαίδευση ούτε την προηγούµενη εµπειρία. Η πίεση αυτή, που µασκαρεύεται ως «έκφραση γνώµης», «άµεση δηµοκρατία», «συµµετοχή», «ένταξη σε κοινωνικά δίκτυα», «ανοιχτός διάλογος», δεν είναι συνωµοσιολογική αλλά καλλιεργεί και τη συνωµοσιολογία και τις προλήψεις και την απάθεια και την αναπαραγωγή της απελπισίας µας. Γιατί, διατυπώνοντας τόσο βιαστικά γνώ- µη, «έχοντας άποψη», απλά επιλέγουµε µια από τις προσφερόµενες έτοιµες λύσεις, µπαίνουµε δηλαδή σε µια φωνασκούσα µάζα, τις περισσότερες φορές µάλιστα µε προθυµία να συνεισφέρουµε µε τη δική µας φωνή στο γενικότερο θόρυβο. Ελλειψη επικοινωνίας, µειωµένη αντίληψη, εγκλωβισµός και µια κοινωνική ενταξιακή ευωχία κάνουν το θόρυβο αυτό ανεκτό, µόνο που όλοι ξαφνικά µοιάζουµε µε τροµαγµένα µυρηκαστικά, αυτά που µε φωνές, κραυγές και σφυρίγµατα κάποιος κατευθύνει σε µια αέναη κυκλική πορεία: από το παχνί στη σφαγή µε ενδιάµεση στάση την αφαίµαξη κάθε µας πολύτιµης ουσίας 25 EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ 26 ο αυλ σ του πανοσ Ο Αέτιος για τη Γνώση Οι αρχαιοι φιλοσοφοι µας επισκεπτονται Από τoν Τάσο Χαλιό, tasoschalios@yahoo.gr Αέτιος ο Αντιοχεύς Περιπατητικός φιλόσοφος του 1ου προχριστιανικού αιώνα από την Αντιόχεια, ο οποίος διακρίθηκε ως δοξογράφος, φυσικός, αστρονόµος και µετεωρολόγος, µε σηµαντική δράση στην αντιγραφή και διάσωση κειµένων της εποχής. Σχηµάτισε µια µεγάλη συλλογή µε έργα και καταγραφές πάνω στην επιστήµη και φιλοσοφία της εποχής του. Η κύρια ασχολία του υπήρξε η µελέτη της ιστορίας των φυσικών επιστηµών πάνω στην οποία ο ίδιος αφιέρωσε ένα µεγάλο µέρος του έργου του. Το έργο του αποτελούσε για την εποχή του µια πολύτιµη πηγή πληροφοριών, από το οποίο εµείς σήµερα γνωρίζουµε ελάχιστα. Η µνήµη ολόκληρης της ανθρωπότητας διασώζεται µέσα από τις καταγραφές που έγιναν από ανθρώπους που αγάπησαν την αλήθεια και θέλησαν να την αποτυπώσουν στον πάπυρο, για να µπορεί να την ανασύρει ο κατοπινός ερευνητής την εποχή των ερευνών του. Στις µέρες όπου η γραφή γινόταν αποκλειστικά µε το χέρι, και για να γίνει ένα αντίγραφο χρειαζόταν πολύς κόπος και χρόνος, υπήρξαν άνθρωποι που αφιέρωσαν τα απαιτούµενα για να αντιγράψουν τα έργα των επιφανών και να τα διαδώσουν στους φιλοµαθείς. Ενας από αυτούς ήµουν και εγώ! Χωρίς την αίσθηση του χρόνου να επιτάσσει την ενασχόλησή µου µε βαρετές ασχολίες και χωρίς την αίσθηση της κόπωσης για το δύσκολο έργο της αντιγραφής, έσκυψα πάνω στα έργα των προγόνων και των σύγχρονών µου, άλλοτε για να διαδώσω και άλλοτε για να συνοψίσω, να συγκρίνω και εντέλει για να συµπεράνω σκέψεις και θεωρίες για τη φύση των πραγµάτων και τη ζωή των ανθρώπων που στοχάστηκαν πάνω σε αυτά. Ηρθα στο σήµερα µε την απορία για την εξέλιξη του πολιτισµού και µε την ελπίδα τα θε- µέλια αυτά που έβαλαν οι µεγάλοι άνδρες και οι εξαιρετικές γυναίκες της δικής µου εποχής να στέκουν ως βάθρα για το οικοδόµηµα του σύγχρονου πολιτισµού. Αντ αυτού, το θέµα ξεπερνά και τον πιο απαίσιο φόβο που θα µπορούσε να γεννήσει µια νοσηρή φαντασία. Οµολογώ ότι βρίσκοµαι σε κατάσταση µεγάλης σύγχυσης µε τα αποκαλυφθέντα για το σήµερα και ο λόγος µου δεν µπορεί να είναι ούτε καν παρηγορητικός. Η εποχή αυτή έχει χάσει από αιώνες τη σχέση της µε το παρελθόν -µε αυτό δηλαδή που ήταν ο πραγµατικός πολιτισµός, υπό τη σκέπη του Ορθού Λόγου- και φρόντισε να ρίξει στην πυρά οτιδήποτε θα µπορούσε να ανασύρει στη µνήµη των ανθρώπων τις εικόνες από µια εποχή όπου άνθρωπος και φύση υπήρξαν ένα αρµονικό σύνολο. Μέσα από µια αρκετά διεισδυτική µατιά στη σύγχρονη εποχή, όπου θα ήταν άδικο να µην αναγνωρίσω τα τεράστια επιτεύγµατά της στην έρευνα και την κατάκτηση της γνώσης, έµεινα σχεδόν άφωνος από τη δύναµη και την ορµή που άσκησε πάνω στη φιλοσοφία και την επιστήµη η επέλαση του φανατισµού. ιαπίστωσα ότι σχεδόν ολόκληρος ο καταγεγραµµένος όγκος της αποκτηµένης µας γνώσης κάηκε στην πυρά που έστησαν το µίσος και η δεισιδαιµονία. Χιλιάδες εργασίες, συγγράµµατα, µελέτες και κείµενα τυλίχτηκαν στις φλόγες ενώ οι κάτοχοί τους υπέστησαν διωγµό. Η ανθρώπινη διανόηση σκεπάστηκε από το βαρύ σκοτάδι µιας άνωθεν εντολής που επέβαλε την ισοπέδωση της υπάρχουσας τότε γραµµατείας. Το τέλος του ισορροπηµένου πολιτισµού και της άνθησης του υγιούς φαντασιακού έλαβε χώρα µέσα σε ένα τοπίο γεµάτο στάχτη. Οι κόποι, οι σκέψεις, οι θεωρίες και οι αγωνίες µας καταστράφηκαν ως επικίνδυνα εγχειρίδια για την πνευµατική υγεία των υπηκόων της νέας εποχής που µόλις είχε ανατείλει. Χάθηκε διά παντός µια καταγεγραµµένη γνώση αιώνων που, αναµφισβήτητα, στη σηµερινή εποχή της προόδου θα αποτελούσε τη βάση κάθε επιτεύγµατος του ανθρώπου. Ο χρόνος µου τελείωσε και αυτό είναι κάτι ανακουφιστικό. Η µόνη προτροπή που µπορεί να αφήσει ένας παλιός γραµµατικός στο σύγχρονο άνθρωπο είναι αυτή της έρευνας. Στα αποκαΐδια της αρχαίας γνώσης υπάρχουν τα διαµάντια αυτά που µια µέρα θα ανατείλουν ένα νέο άνθρωπο. Αυτόν της εποχής της γνώσεως. Who is who Ο Τάσος Χαλιός γεννήθηκε στην Αθήνα το 1981 και σπούδασε Οικονοµικά. Ασχολείται µε τη Φιλοσοφία, τις Αρχαίες Παραδόσεις, την Πολιτική Αρετή και την Ελευθερία της Εκφρασης. Πειραµατίζεται µε το Λόγο στο ιαδίκτυο και τον Τύπο. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.