Διαμεσολάβηση 84/2013 Σελίδα 1 ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ 84/2013 (Άρθρο 77 παρ. 3 Ν.3852/2010) Προς 1) κ. *** *** 2) Κυρία Π.Τσιάντη, Τμηματάρχη Τμήμα Επιδοματικής Πολιτικής allil.epid@cityofathens.gr 3) Κυρία Ε.Χαλβατζά, Διευθύντρια Διεύθυνσης Κοινωνικής Αλληλεγγύης allil.ygeia@cityofathens.gr Κοινοποίηση 1) Γραφείο Δημάρχου sec.gkaminis@gmail.co m 2) Κυρία Κ.Γιαννοπούλου, Αντιδήμαρχο Κοινωνικής Πολιτικής & Αλληλεγγύης ad. koinwnikisallil@cityofathens.gr 3) Kύριο Θ.Λιβάνιο, Γενικό Γραμματέα Δήμου secrgeneral@cityofathens.gr Ι. Η καταγγελία 1. O Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης δέχθηκε την υπ' αρ. πρωτ. ***/25.4.2013 καταγγελία, η οποία έλαβε αρ. *** στο Μητρώο καταγγελιών. Η καταγγέλλουσα ελάμβανε οικονομική ενίσχυση ως άτομο με ειδικές ανάγκες βαριάς αναπηρίας, ενώ, μετά την αναδρομική απονομή σύνταξης γήρατος, της ζητήθηκε από το Τμήμα Επιδοματικής Πολιτικής του Δήμου να επιστρέψει εντός δύο (2) μηνών το ποσό των 4.350,70 ευρώ ως αχρεωστήτως εισπραχθέν επίδομα. Η καταγγέλλουσα αναφέρει ότι η σύνταξη που της απονεμήθηκε είναι 128,13 ευρώ, χωρίς να έχει εισπράξει ακόμη μέρος αυτής και ότι αδυνατεί για λόγους επιβίωσης να επιστρέψει το ως άνω ποσό. ΙΙ. Η αρμοδιότητα του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης 2. Σύμφωνα με το άρθρο 77 παρ. 3 του Ν.3852/2010 (Πρόγραμμα Καλλικράτης), ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης δέχεται καταγγελίες άμεσα θιγόμενων πολιτών και επιχειρήσεων
Διαμεσολάβηση 84/2013 Σελίδα 2 για κακοδιοίκηση από τις υπηρεσίες, τα νομικά πρόσωπα και τις επιχειρήσεις του Δήμου και διαμεσολαβεί για την επίλυση των σχετικών προβλημάτων. Στην προκειμένη περίπτωση, η καταγγέλλουσα αναφέρεται σε αίτημα υπηρεσίας του Δήμου για επιστροφή χρηματικού ποσού ως αχρεωστήτως εισπραχθέντος κι ως εκ τούτου η καταγγελία προέρχεται από άμεσα θιγόμενη πολίτη και αφορά πράξη υπηρεσίας του Δήμου. Για τον λόγο αυτό, η καταγγελία πρέπει να εξεταστεί ως προς την βασιμότητά της. ΙΙΙ. Νομικό μέρος 3. Με την Υπουργική Απόφαση Γ4α/Φ.255/161/1989 (ΦΕΚ Β' 108, Οικονομική ενίσχυση ατόμων με ειδικές ανάγκες ) των Υπουργών Οικονομικών και Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, εγκρίθηκε η εφαρμογή ενιαίου προγράμματος οικονομικής ενίσχυσης των ατόμων με ειδικές ανάγκες, ανεξαρτήτως ηλικίας, τα οποία είναι ανασφάλιστα ή έμμεσα ασφαλισμένα και λόγω σοβαρής σωματικής, νοητικής ή ψυχικής ασθένειας ή αναπηρίας είναι ανίκανα, σε ποσοστό τουλάχιστον 67%, για άσκηση βιοποριστικού επαγγέλματος. Σύμφωνα με το άρθρο 2 ( Προυποθέσεις χορήγησης της οικονομικής ενίσχυσης ), τα ανασφάλιστα ή έμμεσα ασφαλισμένα άτομα δεν θα πρέπει: (α) να εμπίπτουν σε κάποιο από τα ειδικά προγράμματα οικονομικής ενίσχυσης ατόμων με ειδικές ανάγκες που εφαρμόζονται από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, (β) να λαμβάνουν οικονομική ενίσχυση για τον ίδιο λόγο από το Δημόσιο ή από οποιαδήποτε άλλη πηγή (ασφαλιστικό οργανισμό ταμείο κλ.π.) ίση ή μεγαλύτερη από το ποσό της οικονομικής ενίσχυσης που προβλέπει η απόφαση αυτή, (γ) να περιθάλπονται, με δαπάνες του Δημοσίου, ως εσωτερικοί ασθενείς ή τρόφιμοι σε Δημόσια Νοσηλευητικά ή Προνοιακά Ιδρύματα, αντίστοιχα, για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του τριμήνου. Κατά το άρθρο 4, τα άτομα που αναφέρονται στο άρθρο 1 της απόφασης αυτής τυγχάνουν οικονομικής ενίσχυσης εφόσον το μηνιαίο ατομικό ή οικογενειακό τους, κατά περίπτωση εισόδημα δεν υπερβαίνει τα όρια που αναφέρονται στο άρθρο 1 της υπ' αρ. Γ4β/Φ.32/οικ.3298/24.12.87 (ΦΕΚ 39/88 τ.β) υπουργικής απόφασης, το οποίο όμως έχει καταργηθεί. Με το άρθρο 5 προβλέπονται τα απαιτούμενα δικαιολογητικά για την έκδοση της αναγνωριστικής απόφασης καταβολής της οικονομικής ενίσχυσης. Σε αυτά περιλαμβάνονται αίτηση του αναπήρου με την οποία ζητεί την χορήγηση της οικονομικής ενίσχυσης, βεβαίωση της οικείας δημοτικής αρχής, γνωμάτευση της πρωτοβάθμιας υγειονομικής επιτροπής και υπεύθυνη δήλωση του αναπήρου στην οποία δηλώνονται τα εξής: (1) μόνιμη κατοικία, σύνθεση και μηνιαίο εισόδημα της οικογένειας στην οποία θα διαβιώνει το ανάπηρο άτομο με φωτοαντίγραφο του εκκαθαριστικού, (2) ότι η παρεχόμενη οικονομική ενίσχυση θα χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά και μόνο για τις ανάγκες του αναπήρου ατόμου, (3) ότι το ανάπηρο άτομο και η οικογένειά του δεν εισπράττει άμεσα ή έμμεσα σύνταξη ή άλλη οικονομική ενίσχυση από οποιαδήποτε πηγή της ημεδαπής ή της αλλοδαπής για την ίδια αναπηρία ή πάθηση. Σε περίπτωση που εισπράττεται για την ίδια ή άλλη αναπηρία ή πάθηση με οποιαδήποτε μορφή κάποιο οικονομικό βοήθημα (είτε σαν επίδομα είτε σαν προσαύξηση μισθού ή σύνταξης), τότε δηλώνεται το ποσό αυτό με κάθε λεπτομέρεια.
Διαμεσολάβηση 84/2013 Σελίδα 3 (4) ότι αναλαμβάνει την υποχρέωση να ειδοποιήσει αμέσως την αρμόδια ως άνω υπηρεσία σε περίπτωση περιθάλψεως του αναπήρου σε Ίδρυμα (Προνοιακό) ή νοσοκομείο, αλλαγής του τόπου κατοικίας του, θανάτου ή λήψης οικονομικής ενίσχυσης ή σύνταξης κ.λ.π. Σύμφωνα με το άρθρο 8 ( Αναθεώρηση δικαιώματος επιδότησης ), το δικαίωμα για την απόληψη της οικονομικής ενίσχυσης αναθεωρείται τακτικά κάθε τρία χρόνια, έκτακτα δε όταν προκύψουν νέα στοιχεία που καθιστούν αναγκαία την αναθεώρηση. Για την τακτική ή έκτακτη αναθεώρηση απαιτείται έκθεση Κοινωνικής Εργασίας Κοινωνικής Λειτουργού και δήλωση του Υπευθύνου προς είσπραξη και διαχείριση, καθώς και γνωματεύσεις της Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας Υγειονομικής Επιτροπής ανάλογες με εκείνες που απαιτούνται κατά την αρχική αναγνώριση του δικαιώματος. Η έκθεση της Κοινωνικής Λειτουργού απαιτείται, εφόσον τούτο κριθεί αναγκαίο, να αναφέρεται στην προσωπική και οικογενειακή κατάσταση του αναπήρου και στην καλή ή όχι διαχείριση των χρημάτων της οικονομικής ενίσχυσης από το άτομο που έχει ορισθεί για αυτό το σκοπό. IV. Ενέργειες Δήμου Αθηναίων 4. Με την υπ αρ. πρωτ. ***/3.6.2011 απόφαση του Δημάρχου Αθηναίων εγκρίθηκε υπέρ της καταγγέλλουσας οικονομική ενίσχυση λόγω αναπηρίας άνω του 67%, με το μηνιαίο ποσό των 313 ευρώ, για το διάστημα από 4.3.2011 έως 8.2.2014. 5. Με το υπ' αρ. πρωτ. οικ. ***/11.4.2013 έγγραφο του Τμήματος Επιδοματικής Πολιτικής με θέμα επιστροφή αχρεωστήτως εισπραχθέντος επιδόματος βαριάς αναπηρίας, ανακοινώθηκε στην καταγγέλλουσα ότι επειδή δήλωσε, ως όφειλε, την απονομή σύνταξης λόγω θανάτου του συζύγου της, με αναδρομική ισχύ από 4.10.2012, ενώ η οικονομική ενίσχυση λόγω αναπηρίας συνεχίστηκε έως τον Φεβρουάριο του 2013, πρέπει να επιστρέψει στην υπηρεσία ποσό ύψους 4.350,70 ευρώ, ως αχρεωστήτως εισπραχθέν επίδομα βαριάς αναπηρίας, επειδή επιδοτήθηκε από την υπηρεσία παράλληλα με την σύνταξή της. Η καταγγέλλουσα καλείται να καταβάλει το ως άνω ποσό εντός δύο (2) μηνών από την λήψη του ενημερωτικού εγγράφου. 6. Επειδή η παραπάνω αναγραφή ήταν εσφαλμένη ως προς την απονομή σύνταξης λόγω θανάτου του συζύγου της, η υπηρεσία προχώρησε σε ορθή επανάληψη του εγγράφου, αναφέροντας ρητά ότι επρόκειτο για σύνταξη λόγω γήρατος. Με το υπ' αρ. πρωτ. ***/25.4.2013 έγγραφο της υπηρεσίας ενημερώθηκε η ενδιαφερόμενη για την ορθή επανάληψη, ενώ παρέλαβε και έντυπη αναλυτική βεβαίωση για τα ποσά που έχει λάβει για το προαναφερόμενο χρονικό διάστημα. V. Συμπεράσματα 7. Σύμφωνα με την ως άνω εφαρμοζόμενη υπουργική απόφαση, προϋπόθεση για την θεμελίωση δικαιώματος οικονομικής ενίσχυσης είναι η ιδιότητα του προσώπου ως ανασφάλιστου ή ως έμμεσα ασφαλισμένου, επομένως οι ασφαλισμένοι δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των διατάξεων της. Στην προκειμένη περίπτωση, η υπ' αρ. πρωτ. ***/3.6.2011 απόφαση του Δημάρχου Αθηναίων αναγνώρισε στην ενδιαφερόμενη δικαίωμα οικονομικής ενίσχυσης από τις 4.3.2011 έως και τις 8.2.2014, δημιουργώντας την εύλογη προσδοκία ότι μέχρι τότε θα λαμβάνεται το εν λόγω μηνιαίο επίδομα. Στην συνέχεια, απονεμήθηκε σύνταξη γήρατος με αναδρομική ισχύ από τις 4.1.2012 και για τον λόγο αυτό ζητήθηκε από την καταγγέλλουσα η επιστροφή του ποσού των επιδομάτων που ανατρέχουν σε αυτή την ημερομηνία. Ωστόσο, η σύνταξη γήρατος ποσού 128,13 ευρώ υπολείπεται κατά πολύ του μηνιαίου επιδόματος των 313 ευρώ, ενώ, σε συνδυασμό με την απαίτηση για επιστροφή ποσού 4.350,70 ευρώ εντός δύο μηνών, καθώς και με την μη είσπραξη μέχρι τώρα του ποσού της σύνταξης, κατά τον ισχυρισμό της ενδιαφερόμενης, συγκροτείται περίσταση λόγω της
Διαμεσολάβηση 84/2013 Σελίδα 4 οποίας διαταράσσεται σοβαρά ο προγραμματισμός της ενδιαφερόμενης σε σχέση με τις εύλογες προσδοκίες για την οικονομική κατάσταση και την επιβίωσή της. 8. Οι αποφάσεις που αφορούν την τύχη των προνοιακών επιδομάτων πρέπει να τηρούν την αρχή της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του πολίτη, δηλαδή να μην ανατρέπουν εύλογες προσδοκίες που δημιουργήθηκαν από την Διοίκηση, εάν αυτές δεν οφείλονται σε υπαιτιότητα του πολίτη. Στην προκειμένη περίπτωση, η δικλείδα για την τήρηση της εν λόγω αρχής βρίσκεται στο άρθρο 8 της υπουργικής απόφασης, κατά το οποίο η έκτακτη αναθεώρηση του δικαιώματος οικονομικής ενίσχυσης προϋποθέτει, μεταξύ άλλων, έκθεση κοινωνικής/-ου λειτουργού. Μια τέτοια έκθεση θα εξέταζε το σύνολο των κοινωνικών και τυχόν άλλων οικονομικών στοιχείων (λ.χ. τυχόν έτεροι πρόσοδοι) που συνθέτουν το υπόβαθρο της καταγγέλλουσας, προκειμένου να αποφευχθούν αιφνιδιαστικές αποφάσεις οι οποίες θα έθεταν σε κίνδυνο την επιβίωσή της. Επομένως, η τυχόν άρση του δικαιώματος οικονομικής ενίσχυσης, καθώς και η απαίτηση επιστροφής αχρεωστήτως εισπραχθέντων δόσεών προϋποθέτει την εν λόγω έκθεση κοινωνικής λειτουργού, με την έννοια της απλής γνώμης, διαφορετικά πάσχει ακυρότητα. 9. Επιπλέον, η άρση της παροχής ενός επιδόματος το οποίο έχει απονεμηθεί με απόφαση Δημάρχου ρητώς μέχρι το 2014 προϋποθέτει την έκδοση τροποποιητικής απόφασης για την εν μέρει ανάκλησή της. Λόγοι ασφάλειας δικαίου και σεβασμού της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του πολίτη, καθώς και της ιεραρχίας του Οργανισμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης, επιβάλλουν η ανακλητική απόφαση να περιβάλλεται τον ίδιο τύπο με την αναγνωριστική απόφαση και να εκδίδεται από το ίδιο διοικητικό όργανο. 10. Η ίδια η απαίτηση επιστροφής ενός τέτοιου ποσού εντός διμήνου, χωρίς μνεία στο εν λόγω έγγραφο των δυνατοτήτων διακανονισμού και τμηματικής καταβολής του, δεν μπορεί να χαιρετισθεί από την άποψη της ορθής διοικητικής συμπεριφοράς, δεδομένου ότι είναι γνωστή στην υπηρεσία η κατάσταση της υγείας της ενδιαφερόμενης. Προκειμένου να αποφευχθεί η διατάραξη της κατάστασης της ενδιαφερομένης, θα έπρεπε για την πληρότητα της ενημέρωσής της, με το έγγραφο αυτό να της γνωστοποιηθούν όλα τα στάδια της διαδικασίας και, κυρίως, οι δυνατότητες ήπιας εκπλήρωσης των τυχόν υποχρεώσεων, με την υποβολή σχετικής αίτησης για διακανονισμό, όταν και όποτε εκκινήσει η είσπραξη του ποσού της σύνταξής της. ΙV. Διαμεσολάβηση για την επίλυση του προβλήματος 11. Κατόπιν των ανωτέρω, ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης παρακαλεί την υπηρεσία να επανεξετάσει την υπόθεση της καταγγέλλουσας προβαίνοντας στις εξής ενέργειες: (i) ανάθεση σε κοινωνικό λειτουργό της σύνταξης έκθεσης σχετικά με την αναθεώρηση του δικαιώματος οικονομικής ενίσχυσης της ενδιαφερομένης, προκειμένου να τηρηθεί τόσο η ρητή διάταξη του άρθρου 8 της υπουργικής απόφασης, όσο και η συνταγματική αρχή της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του ενδιαφερομένου, (ii) ανάλογα με την ανωτέρω έκθεση, προετοιμασία εισήγησης περί διατήρησης ή μη της οικονομικής ενίσχυσης προκειμένου η όποια απόφαση να ληφθεί από το όργανο που εξέδωσε την απόφαση της απονομής της οικονομικής ενίσχυσης, (iii) έγγραφη ενημέρωση της ενδιαφερομένης σχετικά με τα στάδια της περαιτέρω πορείας της υπόθεσης, ιδίως ως προς τις τυχόν δυνατότητες διακανονισμού σε περίπτωση εμμονής στην επιστροφή των ποσών, με πλήρη αναφορά των δικαιωμάτων υποβολής σχετικής αίτησης ενώπιον των αρμόδιων υπηρεσιών του Δήμου Αθηναίων.
Διαμεσολάβηση 84/2013 Σελίδα 5 Αθήνα, 13η Μάη 2013 Ο ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΤΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΗ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Βασίλης Σωτηρόπουλος