Γρηγόριος Ξενόπουλος, απόπειρα παρουσίασης της ζωής και του έργου του. Στοιχεία για τη ζωή του Ο Γ. Ξενόπουλος γεννήθηκε στο Φανάρι της Κωνσταντινούπολης το 1867 και πέθανε στην Αθήνα το 1951. Καταγόταν από την Ζάκυνθο και ζούσε εκεί κατά την διάρκεια των παιδικών και εφηβικών του χρόνων. Το 1883 γράφτηκε στο πανεπιστήμιο Αθηνών όπου παρακολούθησε μαθήματα Φυσικομαθηματικών επιστημών, βιολογίας, φιλοσοφίας, φιλολογίας και επιδόθηκε επίσης και στην εκμάθηση ξένων γλωσσών. Φαινόμενο αποτελεί το γεγονός ότι δεν κατάφερε να τελειώσει ποτέ τις σπουδές του, διότι τον κέρδισε η λογοτεχνία. Η πρώτη του παρουσία στα γράμματα πραγματοποιήθηκε το 1879 μέσα από τις στήλες του περιοδικού «Η Διάπλασις των παίδων», στην ηλικία των 12 ετών (Γρηγόριος Ξενόπουλος, χ.χ.). Μάλιστα, το 1890 έγινε και αρχισυντάκτης του περιοδικού (Μουσείο Ξενόπουλου, χ.χ.). Το 1927 ίδρυσε και έγινε αρχισυντάκτης του περιοδικού «Νέα Εστία» μέχρι το 1934, ως τότε όμως αρθρογραφούσε επί πενήντα χρόνια στην τακτική στήλη του στην «Εστία», με το ψευδώνυμο Φαίδων, μέσα από την οποία έγινε γνωστός σε πολλά παιδιά (Vitti, 1987). Τα συγγράμματά του αποτελούσαν και την μοναδική πηγή εσόδων του. Ενώ συνέχισε να συνεργάζεται με περιοδικά, το 1932 έγινε μέλος της Ακαδημίας των Αθηνών. Από το 1947 άρχισε να αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα μέχρι το 1951, όταν πέθανε στην ηλικία των 84 χρονών (Γρηγόριος Ξενόπουλος, χ.χ.). Το έργο του Ο Ξενόπουλος ήταν συγγραφέας ταλαντούχος και πληθωρικός με επιτυχείς επιδόσεις σε όλα τα είδη του γραπτού λόγου (διηγήματα, μυθιστορήματα, θέατρο). Έγραψε πάνω από 80 μυθιστορήματα και πλήθος διηγημάτων ( Μαστροδημήτρης, 1983). Πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα το 1888 με το μυθιστόρημα «Ο άνθρωπος του κόσμου». Άλλα μυθιστορήματα του είναι: «Νικόλαος Σιγαλός» (1890), «Μαργαρίτα Στέφα» (1893), με το οποίο έγινε γνωστός στους λογοτεχνικούς κύκλους, «Κόκκινος Βράχος» (1905), «Λάουρα» (1915). Έργα του έχουμε και στο θέατρο, τα οποία είναι 46 διαφορετικά. Ενδεικτικά είναι : «Ο ψυχοπατέρας» (1895), «Το μυστικό της κοντέσας Βαλέραινας» (1904), «Στέλλα Βιολάντη» (1909) και «Φοιτηταί». Τέλος, επιτυχημένα ήταν τα δράματα, οι κωμωδίες του αλλά και οι κριτικές και οι μελέτες που έγραψε για πολλούς συγγραφείς. (http://el.wikipedia.org, χ.χ.). 1
Τα κυρίαρχα θέματα στη λογοτεχνική του παραγωγή οι επιδράσεις που δέχτηκε Ο Γ. Ξενόπουλος ανήκει στην Νέα Αθηναϊκή Σχολή. Δεν ελκύεται από την αγροτική ζωή και προτιμά ερωτικές αφηγήσεις, κάτι για το οποίο κατηγορήθηκε και από τους αντίζηλούς του (Vitti, 1987). Ως πεζογράφος ξεκίνησε από το χώρο της ηθογραφίας και πέρασε γρήγορα στο ρεαλιστικό αστικό μυθιστόρημα με στοιχεία κοινωνικού προβληματισμού. Επίσης δέχτηκε έντονες επιρροές από το έργο των Ονορέ ντε Μπαλζάκ και Εμίλ Ζολά. Στην τεράστια σε όγκο δραματική παραγωγή του κυριαρχούν επιρροές από τον Ίψεν και το αστικό και νατουραλιστικό γαλλικό θέατρο (Γρηγόριος Ξενόπουλος, χ.χ.). Τα περισσότερα μυθιστορήματα και θεατρικά έργα του είναι εμπνευσμένα από την παλιά αριστοκρατική κοινωνία της Ζακύνθου και τη σύγχρονή του Αθηναϊκή ζωή (Γρηγοριάδης, Καρβέλης, Μηλιώτης, Μπαλάσκας, Παγανός και Παπακώστας, 2011). Επίσης, σημαντική ήταν και η επιρροή του από το σοσιαλισμό, τα προβλήματα των ανερχόμενων αστών όσο και των πιο φτωχών. Ειδικότερα, από το 1890-1910 υπήρξε μέλος της Σοσιαλιστικής Νεολαίας και ένθερμος οπαδός του Πλάτωνα Δρακούλη. Πίστευε ότι με τη μόρφωση των ανθρώπων και μέσω του σοσιαλισμού θα εξασφαλιζόταν μία κοινωνία με μία στοιχειώδη οικονομική ισότητα. Τις θέσεις του αυτές μπορούμε να τις διακρίνουμε καλύτερα μέσα από την τριλογία του «Πλούσιοι και Φτωχοί» - «Τυχεροί και άτυχοι» -«Τίμιοι και άτιμοι» (O Ξενόπουλος και ο σοσιαλισμός, χ.χ.). Κριτική Τα διηγήματα του έχουν απήχηση και στο εξωτερικό, γι αυτό και κάποια μεταφράστηκαν στα γαλλικά και ιταλικά. Τα λογοτεχνικά του έργα έδωσαν κίνητρο σε πολλούς συγγραφείς να τα μελετήσουν και να δώσουν φιλολογικές και κριτικές μελέτες πάνω σ αυτά (Μαστροδημήτρης, 1983). Την αναγνώριση του ταλέντου του Ξενόπουλου μπορούμε να τη διαπιστώσουμε από το παράσημο του Αργυρού Σταυρού του Σωτήρος (1912) και από το γεγονός ότι το 1932 έγινε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Ένα επιπλέον αποδεικτικό στοιχείο της ικανότητάς του αποτελεί η τοποθέτηση του λογοτεχνικού του έργου στην ανανεωτική τάση της πεζογραφίας στη γενιά του 1880. Τέλος, η χρήση της δημοτικής γλώσσας απέκτησε μεγάλη αξία για τα έργα του και βοήθησε στην προώθηση της φυσικότητας των διαλόγων του, κάτι που είναι προτέρημα για τη γραφή του (www.ekebi.gr, χ.χ.) 2
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Vitti, M. (1987). Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Αθήνα: Οδυσσέας. Γρηγοριάδης, Ν., Καρβέλης, Δ., Μηλιώτης, Χ., Μπαλάσκας, Κ., Παγανός, Γ., Παπακώστας, Γ. (2011). Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β Τάξη Γενικού Λυκείου. Αθήνα: Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων. Μαστροδημήτρης, Π. (1983). Εισαγωγή στην νεοελληνική φιλολογία. Αθήνα: Δόμος. Πηγές από το διαδίκτυο Γρηγόριος Ξενόπουλος. (χ.χ.). Διαθέσιμο στον διαδικτυακό τόπο: http://www.ekebi.gr (1/11/12) Μουσείο Ξενόπουλου. (χ.χ.). Διαθέσιμο στο διαδικτυακό τόπο: http://www.zakynthos-net.gr (7/11/12) Ο Ξενόπουλος και ο σοσιαλισμός. (χ.χ.). Διαθέσιμο στο διαδικτυακό τόπο: http://el.wikipedia.org (7/11/12) 3
Ερευνητική εργασία Β Λυκείου Υπεύθυνη καθηγήτρια : Φωτεινή Φραντζή Θέμα : Από τα Ζακυνθινά καντούνια στο αστικό μυθιστόρημα του 19 ου αιώνα, ο ανατρεπτικός Γρηγόριος Ξενόπουλος. Ομάδα Μαθητών ΓΚΙΩΝΗΣ ΓΚΟΤΣΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΡΚΟΥΛΙΑΣ ΚΑΡΡΑ ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΜΠΑΛΑΦΑ ΜΠΕΚΙΡΗ ΠΑΛΑΪ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΑΒΒΟΥΔΗ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ ΤΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΗ ΤΡΟΥΠΗ ΤΣΟΥΡΑ ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΠΥΡΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΑ ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΑΘΗΝΑ ΛΑΟΥΡΕΤΑ ΕΙΡΗΝΗ ΕΛΕΝΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΣΤΕΛΛΑ ΦΩΤΕΙΝΗ ΣΠΥΡΙΔΟΥΛΑ ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΕΦΗ ΔΙΟΝΥΣΙΑ 4
5