ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΤΟΥ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ΤΕΥΧΟΣ 27 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018 ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ Eίκοσι χρόνια στην υπηρεσία της κυπριακής κοινωνίας Την 1η Σεπτεμβρίου 1998 πρωτολειτούργησε το Ογκολογικό Κέντρο Τράπεζας Κύπρου και έκτοτε υποστηρίζει την κυπριακή κοινωνία. Συνεχίζουμε μαζί! Ογκολογική αντιμετώπιση της περιτοναϊκής καρκινωμάτωσης Πολυθεματικές ομάδες διασφαλίζουν καλύτερο αποτέλεσμα Ο όρος περιτοναϊκή καρκινωμάτωση αναφέρεται στη διασπορά καρκινικών κυττάρων στην επιφάνεια του περιτοναίου με αποτέλεσμα την ανάπτυξη των περιτοναϊκών εμφυτεύσεων. Σχεδόν όλοι οι κακοήθεις όγκοι που αναπτύσσονται στα όργανα της κοιλιάς μπορεί να εξαπλωθούν στο περιτόναιο και να δημιουργήσουν περιτοναϊκή κακοήθεια. Οι συχνότεροι εξ αυτών είναι ο καρκίνος των ωοθηκών/πρωτοπαθούς περιτοναίου και ο καρκίνος του παχέος εντέρου, όπως επίσης το μεσοθηλίωμα και το ψευδομύξωμα του περιτοναίου. Στις περισσότερες των περιπτώσεων οι ασθενείς με περιτοναϊκή καρκινωμάτωση, ανεξαρτήτου πρωτοπαθούς εστίας, έχουν κακή πρόγνωση. Στα πλαίσια όμως των πολυθεματικών ομάδων καρκίνου, με τη συνεργασία ογκολόγων, ακτινολόγων και χειρουργών, επιδιώκεται η σωστή αξιολόγηση της νόσου και η παροχή της βέλτιστης θεραπευτικής επιλογής. Σελ. 4-5 ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ Σελ. 8 Yπάρχουν τροφές που τρέφουν τον καρκίνο; ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Σε συνεχή εγρήγορση η υπηρεσία ασθενοφόρων Σελ. 2 EΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ Αποτελεσµατικότητα ακτινοχηµειοθεραπείας για καρκίνο του πρωκτού Σελ. 3 ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ Συντονιστής Κλινικών Μελετών στο Κέντρο Σελ. 6 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΝΕΑ Θεραπεία ασθενών με καρκίνο του μαστού Σελ. 7 Bank of Cyprus Oncology Centre www.bococ.org.cy
YΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΣΘΕΝΟΦΟΡΩΝ Σε εγρήγορση κάθε μέρα, κάθε ώρα Στην προσπάθειά του για καλύτερη εξυπηρέτηση των ασθενών που χρειάζεται να μετακινηθούν από και προς το Κέντρο, συνοδεία νοσηλευτή ή και ιατρού, το Κέντρο συνεργάζεται με την υπηρεσία ασθενοφόρων του Υπουργείου Υγείας, καθώς και με ιδιωτική εταιρεία. Η υπηρεσία ασθενοφόρων του Υπουργείου Υγείας, καλύπτει Παγκύπρια τόσο τα επείγοντα περιστατικά προς τα Τμήματα Πρώτων Βοηθειών, όσο και τις προγραμματισμένες μεταφορές από και προς τα κρατικά νοσηλευτήρια και συνεπώς έχει τεράστιο φόρτο εργασίας και δεν μπορεί να ανταποκριθεί πάντοτε στις κλήσεις του Κέντρου. Στις περιπτώσεις αυτές το Κέντρο αγοράζει υπηρεσίες μεταφοράς από τον ιδιωτικό τομέα. Οι παρεχόμενες υπηρεσίες από την ιδιωτική εταιρεία αφορούν τη διακομιδή ασθενών από το Ογκολογικό Κέντρο προς τα τμήματα κρατικών ή ιδιωτικών νοσηλευτηρίων και κλινικών, κέντρα αποκατάστασης, στέγες ευγηρίας και άλλα ιδρύματα, καθώς και μεταφορές στις οικίες των ασθενών. Οι μεταφορές σε άλλα ιατρικά κέντρα αφορούν προγραμματισμένες θεραπείες και εξειδικευμένες εξετάσεις που δεν παρέχονται στο Κέντρο, καθώς και αξιολογήσεις από ειδικούς ιατρούς κ.α. Οι υπηρεσίες ασθενοφόρου καλύπτουν τις ανάγκες του Κέντρου Παγκύπρια, 7 ημέρες την εβδομάδα, 365 μέρες το χρόνο, 24 ώρες το εικοσιτετράωρο. Όλα τα ασθενοφόρα είναι εφοδιασμένα με όλο το σύγχρονο εξοπλισμό και πληρούν τις προδιαγραφές που απαιτούνται από την κείμενη νομοθεσία και τα διεθνή πρότυπα. Επίσης στελεχώνονται με έμπειρο και πλήρως εκπαιδευμένο και καταρτισμένο προσωπικό, έτσι ώστε οι μεταφορές των ασθενών να γίνονται με ασφάλεια. Δημήτρης Νικολάου, Προϊστάμενος Νοσηλευτής demetris.nicolaou@bococ.org.cy Ενημερωτικό Δελτίο Ογκολογικού Κέντρου Τράπεζας Κύπρου ISSN 1986-4728 (print) ISSN 1986-4736 (online) Λεωφόρος Ακροπόλεως 32, 2006 Στρόβολος, Λευκωσία Tηλ.: 22847302, Φαξ: 22511870, email: oncology@bococ.org.cy Οι τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες υποστηρίζονται από τη Συντακτική Επιτροπή Δρ. Βασίλης Βασιλείου, Δρ. Πέτρος Πολυβίου, Δρ. Γιόλα Μάρκου, Ανδριάνα Περατικού, Πέτρος Μιχαηλούδης, Διαμάντω Παναγιωτίδου, Δημήτρης Νικολάου Επιμέλεια-παραγωγή: Άλφα Δημιουργική, www.alfa.com.cy Εκτύπωση: Τυπογραφεία Κ. Γιαλλούρης & Υιοί Λτδ. 2
EΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ Αποτελεσματικότητα της ακτινοχημειοθεραπείας σε ασθενείς με καρκίνο πρωκτού Στοιχεία για περιστατικά που αντιμετωπίστηκαν στο Κέντρο σε 15 χρόνια Οι καρκίνοι του πρωκτού είναι σπάνιοι και αντιπροσωπεύουν το 2% των γαστρεντερικών κακοηθειών. Η επίπτωσή τους αυξάνεται, ιδιαίτερα στις γυναίκες. Η ενδεδειγμένη θεραπεία είναι η ταυτόχρονη ριζική ακτινο-χημειοθεραπεία (ΑΧΜΘ). Τα συνολικά ποσοστά πενταετούς επιβίωσης φθάνουν το 75%, το ποσοστό επιβίωσης ελεύθερης κολοστομίας κυμαίνεται μεταξύ 65-70% και το ποσοστό ολικής ανταπόκρισης φθάνει το 90%. Ενώ τα αποτελέσματα της θεραπείας είναι εξαιρετικά, οι συναφείς τοξικότητες είναι σημαντικές. Οι φάκελοι των ασθενών που διαγνώστηκαν με πρωκτικό καρκίνο και θεραπεύτηκαν με ΑΧΜΘ μελετήθηκαν αναδρομικά σε σχέση με την αποτελεσματικότητα και την τοξικότητα (κριτήρια CTCAEv4). Η στατιστική ανάλυση των δεδομένων χρόνου από την εκδήλωση κάποιου γεγονότος πραγματοποιήθηκε χρησιμοποιώντας την ανάλυση κατά Kaplan-Meier. Μεταξύ 2003-2017 εξήντα εννέα ασθενείς έλαβαν ΑΧΜΘ. Η δόση ακτινοθεραπείας κυμαινόταν μεταξύ 5220-5940cGy. Η μέση ηλικία ήταν τα 63 έτη (38 γυναίκες και 31 άνδρες). Η τεχνική διαμορφούμενης έντασης ακτινοθεραπείας (IMRT) χρησιμοποιήθηκε στο 56% των ασθενών, με τους υπόλοιπους να λαμβάνουν τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (CRT). Η μέση παρακολούθηση ήταν 31 μήνες. Διάγραμμα: Συνολική επιβίωση για το σύνολο των ασθενών ΑΡΘΡΟ Δρ. Βασίλης Βασιλείου Ακτινοθεραπευτής Ογκολόγος vasilis.vasiliou@bococ.org.cy Το ποσοστό πλήρους κλινικής ανταπόκρισης στους 3 μήνες ήταν 84%. Τα ποσοστά τριετούς συνολικής επιβίωσης, επιβίωσης ελεύθερης νόσου, επιβίωσης ελεύθερης τοπο-περιοχικής υποτροπής, επιβίωσης ελεύθερης μετάστασης και επιβίωσης χωρίς κολοστομία ήταν 85%, 82%, 87%, 89% και 82% αντίστοιχα (Διάγραμμα). Η συνολική επιβίωση στην τριετία ήταν 100% για το στάδιο Ι, 89,5% για το στάδιο ΙΙ, 83,3% για το στάδιο ΙΙΙΑ και 75,2% για τους ασθενείς με στάδιο ΙΙΙΒ. Οι τιμές παρέμειναν αμετάβλητες μετά από 3 έτη παρακολούθησης. Η συνολική επιβίωση ευνοούσε τους ασθενείς που αντιμετωπίστηκαν με IMRT (p<0,023). Τα ποσοστά οξείας τοξικότητας βαθμού 3/4 ήταν: δερματίτιδα 43,5%, διάρροια 10,1%, πρωκτίτιδα 39,1%, συχνοουρία-κυστίτιδα 2,8% και ουδετεροπενικός πυρετός 8,6%. Η συχνότητα απώτερης τοξικότητας βαθμού 3/4 ήταν μικρή, με 2 ασθενείς να αναπτύσσουν συρίγγιο (2,8%) και 3 πρωκτική στένωση (3,3%). Η οξεία δερματίτιδα βαθμού 3 ήταν συχνότερη σε ασθενείς που έλαβαν CRT (53,3% έναντι 35,9%), όπως και η λευκοπενία βαθμού ΙΙΙ. Στους 3 μήνες παρακολούθησης η συχνότητα βαθμού I/II διάρροιας ήταν στατιστικά υψηλότερη στους ασθενείς της ομάδας CRT. Τα ποσοστά επιβίωσης είναι τουλάχιστον συγκρίσιμα με αυτά των δημοσιευμένων μελετών της βιβλιογραφίας. Τα ποσοστά οξείας και απώτερης τοξικότητας βρίσκονται εντός των αναμενόμενων ορίων. Η συνολική επιβίωση ήταν στατιστικά σημαντικά υψηλότερη σε ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με IMRT. Επιπλέον, τα ποσοστά τοξικότητας ήταν υψηλότερα στους ασθενείς με CRT. Στους 3 μήνες παρακολούθησης η συχνότητα βαθμού I/II διάρροιας ήταν στατιστικά υψηλότερη στους ασθενείς της ομάδας CRT. Τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν στο Παγκόσμιο Ογκολογικό Συνέδριο για γαστρεντερικούς όγκους στη Βαρκελώνη τον Ιούλιο 2018 και δημοσιεύτηκαν στο Ογκολογικό περιοδικό Annals of Oncology https://academic.oup.com/annonc/ article/29/suppl_5/mdy151.107/5039260?searchresult=1 3
ΤΟ ΘΕΜΑ ΠΕΡΙΤΟΝΑΪΚΉ ΚΑΡΚΙΝΩΜΆΤΩΣΗ Ακτινολογική αξιολόγηση και ογκολογική/χειρουργική αντιμετώπιση Ο όρος περιτοναϊκή καρκινωμάτωση αναφέρεται στη διασπορά καρκινικών κυττάρων στην επιφάνεια του περιτοναίου με αποτέλεσμα την ανάπτυξη των περιτοναϊκών εμφυτεύσεων. Σχεδόν όλοι οι κακοήθεις όγκοι που αναπτύσσονται στα όργανα της κοιλιάς μπορεί να εξαπλωθούν στο περιτόναιο και να δημιουργήσουν περιτοναϊκή κακοήθεια. Οι συχνότεροι εξ αυτών είναι ο καρκίνος των ωοθηκών/ πρωτοπαθούς περιτοναίου και ο καρκίνος του παχέος εντέρου, όπως επίσης το μεσοθηλίωμα και το ψευδομύξωμα του περιτοναίου. Στις περισσότερες των περιπτώσεων οι ασθενείς με περιτοναϊκή καρκινωμάτωση, ανεξαρτήτως πρωτοπαθούς εστίας, έχουν κακή πρόγνωση. Στα πλαίσια όμως των πολυθεματικών ομάδων καρκίνου, με τη συνεργασία ογκολόγων, ακτινολόγων και χειρουργών, επιδιώκεται η σωστή αξιολόγηση της νόσου και η παροχή στους ασθενείς της βέλτιστης θεραπευτικής επιλογής. Η άποψη του Παθολόγου Ογκολόγου Στα πλαίσια των πολυθεματικών ομάδων και σε συνεργασία με χειρουργούς και ακτινολόγους μπορούμε, σε επιλεγμένους ασθενείς, να επιτύχουμε εντυπωσιακά αποτελέσματα, ιδίως σε καρκίνους όπως των ωοθηκών/πρωτοπαθούς περιτοναίου, καθώς και στο ψευδομύξωμα και στο μεσοθηλίωμα περιτοναίου. Η σωστή αξιολόγηση του φορτίου της περιτοναϊκής νόσου, ώστε να γίνει ορθή επιλογή των ασθενών, οι οποίοι μπορούν να ωφεληθούν από μείζονα χειρουργεία κι εντατική θεραπεία είναι καθοριστική. Ο απεικονιστικός έλεγχος σταδιοποίησης για την αξιολόγηση του δείκτη περιτοναϊκής καρκινωμάτωσης (PCI) αποτελεί κύριο παράγοντα επιλογής των κατάλληλων ασθενών. Σε επιλεγμένες περιπτώσεις, η χειρουργική σταδιοποίηση με τη διενέργεια λαπαροσκόπησης, θα προσδώσει επιπρόσθετες πληροφορίες αν αυτό κριθεί αναγκαίο. Καθοριστικό ρόλο επιτελεί η επέμβαση βέλτιστης κυτταρομείωσης με στόχο την πλήρη εξάλειψη της νόσου μακροσκοπικά, η οποία ακολουθείται από τη χορήγηση συστηματικής θεραπείας (συνδυασμένη χημειοθεραπεία και στοχευτική θεραπεία). Η θέση της χορήγησης της υπερθερμικής ενδοπεριτοναϊκής χημειοθεραπείας (ΗΙPEC) αποτελεί αντικείμενο έρευνας δεκαετιών, ενώ τα αποτελέσματα δεν είναι πειστικά για αυτό και η προσέγγιση αυτή δεν έχει ευρέως υιοθετηθεί από τα μεγαλύτερα ογκολογικά κέντρα παγκοσμίως. Αναμφίβολα, επειδή η θεραπευτική αυτή προσέγγιση έχει υψηλά ποσοστά νοσηρότητας και θνητότητας, η προστασία των ασθενών από μία αχρείαστη επέμβαση που θα τους προκαλέσει μόνο ανεπιθύμητες ενέργειες, είναι εξίσου σημαντική. Ακτινολογική αξιολόγηση του φορτίου της νόσου Οι νέες θεραπευτικές επιλογές για την αντιμετώπιση της περιτοναϊκής καρκινωμάτωσης έχουν δώσει ελπίδες στους ασθενείς, αλλά ταυτόχρονα ενέχουν αυξημένο κίνδυνο νοσηρότητας και θνητότητας. Ο ρόλος του ακτινολόγου, στα πλαίσια των πολυθεματικών ομάδων καρκίνου, είναι καθοριστικός για τη σωστή αξιολόγηση του φορτίου της περιτοναϊκής νόσου ώστε να γίνει ορθή επιλογή των ασθενών οι οποίοι μπορούν να ωφεληθούν από τις νέες διαθέσιμες θεραπείες. Σημαντική παράμετρο προεγχειρητικής αξιολόγησης αποτελεί ο Δείκτης Περιτοναϊκής Καρκινωμάτωσης (Peritoneal Cancer Index, PCI) ο οποίος υπολογίζεται ακτινολογικά. Η περιτοναϊκή κοιλότητα διαιρείται σε εννέα περιοχές αξιολόγησης και το λεπτό έντερο σε άλλες τέσσερεις. Κάθε περιοχή αξιολογείται ξεχωριστά και οι βλάβες βαθμολογούνται από το 0 ως το 3 ως εξής: 0β για απουσία νόσου, 1β για νόσο <0.5εκ, 2β για εναποθέσεις 0.5-5εκ και 3β για βλάβες >5εκ. Η ελάχιστη βαθμολογία είναι 0 και η μέγιστη 39. Ευνοϊκή πρόγνωση για χειρουργική αντιμετώπιση έχουν ασθενείς με PCI <20. Επιπλέον, γίνεται ακτινολογική χαρτογράφηση της νόσου και αναφορά τυχόν μεταστατικής νόσου σε άλλα όργανα, 4
ΤΟ ΘΕΜΑ Δρ. Πέτρος Πολυβίου Ακτινολόγος petros.polyviou@bococ.org.cy Δρ. Παντελής Κουντουράκης Παθολόγος Ογκολόγος pantelis.kountourakis@bococ.org.cy Δρ. Χρίστος Γεωργιάδης Γενικός Χειρουργός christosgeorgiadesdlc@gmail.com εκτεταμένης διήθησης του εντέρου, παρουσίας νόσου στην ηπατική πύλη ή εκτεταμένης διήθησης του ήπατος και του δεξιού άνω τεταρτημορίου, διήθησης ουρητήρων και μεγάλων αγγείων, παρουσίας λεμφαδενοπάθειας οπισθοπεριτοναϊκού χώρου ή πλευριτικών συλλογών, καθώς αποτελούν επιβαρυντικούς παράγοντες και η παρουσία αυτών αποκλείει τη χειρουργική αντιμετώπιση. Συνηθέστερη απεικονιστική εξέταση για αξιολόγηση της περιτοναϊκής νόσου είναι η αξονική τομογραφία (Computed Tomography, CΤ). Το PET/CT παρουσιάζει ελαφρά βελτιωμένη διαγνωστική ικανότητα συγκριτικά με την αξονική τομογραφία και πιθανόν να αποτελέσει την εξέταση εκλογής στο μέλλον. Η μαγνητική τομογραφία μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά στην αξιολόγηση της ηπατικής πύλης, ενώ το υπερηχογράφημα στη διάγνωση ασκητικής συλλογής ή στην καθοδήγηση διαγνωστικών βιοψιών. Σημαντική επίσης είναι η ακτινολογική παρακολούθηση των ασθενών για αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της θεραπείας και τη διάγνωση τυχόν υποτροπών. Χειρουργική αντιμετώπιση περιτοναϊκής καρκινωμάτωσης Η χειρουργική αντιμετώπιση της περιτοναϊκής καρκινωμάτωσης συνίσταται σε κυτταρομειωτική χειρουργική (ΚΜΧ) με στόχο την πλήρη εξάλειψη της νόσου σε μακροσκοπικό επίπεδο, η οποία ανάλογα με τη φύση της πρωτοπαθούς εστίας, θα συνδυαστεί με την κατάλληλη υπερθερμική ενδοπεριτοναϊκή (HIPEC) ή/και συστηματική χημειοθεραπεία. Νεοπλασματικές νόσοι στις οποίες η ΚΜΧ έχει δώσει άριστα αποτελέσματα αφορούν τον καρκίνο των ωοθηκών, την πρωτοπαθή καρκινωμάτωση περιτοναίου, το ψευδομύξωμα περιτοναίου και το μεσοθηλίωμα περιτοναίου, ενώ ήδη διεξάγονται μελέτες για τον καθορισμό του ρόλου της στον καρκίνο του παχέος εντέρου και στον καρκίνο του στομάχου. Για την επιτυχή πραγμάτωση της ΚΜΧ απαιτείται πολυδιάστατος σχεδιασμός σε κατάλληλα επιλεγμένους ασθενείς με στόχο την πλήρη εκτομή της μακροσκοπικής νόσου. Η επιλογή των ασθενών γίνεται στη βάση των εγχειρητικών κινδύνων, όπως αυτοί απορρέουν από την κατάσταση υγείας του ασθενή και τυχόν συμπαρομαρτούσες νόσους, καθώς και την εγχειρησιμότητα της νόσου. Για σκοπούς τόσο εγχειρησιμότητας αλλά και πρόγνωσης χρησιμοποιείται ευρέως ο δείκτης περιτοναϊκής καρκινωμάτωσης (PCI), ο οποίος υπολογίζεται προεγχειρητικά με απεικονιστικές μεθόδους. Καθώς όμως η εκτίμηση της έκτασης της νόσου, μέσω απεικόνισης, ενέχει πολλούς περιορισμούς, αυτή συμπληρώνεται συνήθως με τη διενέργεια λαπαροσκόπησης ή λαπαροτομής. Σημαντικό προγνωστικό δείκτη μετεγχειρητικά, αποτελεί επίσης ο βαθμός ολοκλήρωσης της ογκομείωσης (completeness of cytoreduction - CC). Η ΚΜΧ συνίσταται σε σύνθετες, εκτεταμένες συνήθως εκτομές που αφορούν το περιτόναιο και τα ενδοκοιλιακά όργανα ανάλογα με την έκταση της νόσου. Αντενδείξεις για την πραγμάτωση της ριζικής ΚΜΧ, αποτελούν η διήθηση της ρίζας του μεσεντερίου, η εκτεταμένη διήθηση του οπισθοπεριτοναϊκού χώρου, η εκτεταμένη διήθηση της κάψας του παγκρέατος, οι ανεγχείρητες ηπατικές μεταστάσεις, καθώς και εκτεταμένες διηθήσεις που θα απαιτήσουν την εκτομή άνω του ενός τρίτου του λεπτού εντέρου. Δεδομένης της πολυπλοκότητας των επεμβάσεων ΚΜΧ αλλά και του γεγονότος ότι εφαρμόζονται σε ασθενείς υψηλού ρίσκου, η νοσηρότητα αυτών των επεμβάσεων ανέρχεται σε 15-50% και η θνητότητα στο 1-10% με τις σηπτικές επιπλοκές να αποτελούν την κύρια αιτία νοσηρότητας και θνητότητας. Παρά τη βαρύτητα και τα σχετικά υψηλά ποσοστά νοσηρότητας και θνητότητας, η ΚΜΧ αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο στην αντιμετώπιση της περιτοναϊκής καρκινωμάτωσης. 5
ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ Συντονιστής Κλινικών Μελετών Τμήμα Έρευνας Ανάπτυξη των ερευνητικών δραστηριοτήτων του Κέντρου Είναι μεγάλη τιμή και χαρά για μένα που από τον Μάιο 2018 ανήκω στην ομάδα των κλινικών μελετών του Ογκολογικού Κέντρου. Αναλαμβάνοντας τον ρόλο του Συντονιστή Κλινικών Μελετών στοχεύω στην ομαλή διεξαγωγή όλων των ερευνητικών δραστηριοτήτων του Κέντρου αλλά και στην περαιτέρω ανάπτυξη του τμήματος. Πρωτεύοντα στόχο αποτελεί η επιτυχής διεκπεραίωση όλων ΑΡΘΡΟ Ελισάβετ Παπαγεωργίου, MSc, PhD Συντονίστρια Κλινικών Μελετών elisavet.papageorgiou@bococ.org.cy τον Μάρτιο 2017, το Κέντρο χρηματοδοτήθηκε από το Ίδρυμα «Αναστάσιος Γ. Λεβέντης» για τη δημιουργία νέας ειδικής μονάδας κλινικών μελετών, επικεφαλής της οποίας διορίστηκε ο Δρ. Πάνος Παπαναστασόπουλος. Επιπρόσθετα, επιδιώκουμε την περαιτέρω ενίσχυση των συνεργασιών του Κέντρου με τρίτους φορείς, συμπεριλαμβανομένων και ερευνητικών φορέων του εξωτερικού. Φιλοδοξούμε να επιτύχουμε την ενεργή συμμετοχή του Κέντρου και σε ερευνητικά προγράμματα που επιχορηγούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τα οποία αποσκοπούν στην εξεύρεση νέων καινοτόμων θεραπευτικών προσεγγίσεων στον τομέα της ογκολογίας. των υφιστάμενων κλινικών μελετών του Κέντρου αλλά και η προσέλκυση νέων κλινικών μελετών με σκοπό την εφαρμογή καινοτόμων θεραπευτικών προσεγγίσεων. Η δυνατότητα συμμετοχής ασθενών σε κλινικές μελέτες καθορίζεται πάντοτε από συγκεκριμένα κριτήρια όπως αυτά περιγράφονται στο πρωτόκολλο της κάθε μελέτης και εφόσον ληφθεί η απαραίτητη συγκατάθεση συμμετοχής από τον ασθενή. Στην προσπάθεια ενίσχυσης της ερευνητικής δραστηριότητας, Η Δρ. Ελισάβετ Παπαγεωργίου είναι κάτοχος διδακτορικού διπλώματος μοριακής γενετικής με εμπειρία στον συντονισμό ερευνητικών προγραμμάτων, ενώ έχει διατελέσει επικεφαλής ερευνητικών ομάδων από τη θέση του «Chief Scientific Officer» σε ιδιωτική εταιρεία παροχής υπηρεσιών μη επεμβατικού ελέγχου γενετικών ανωμαλιών. Διαθέτει επίσης πολύχρονη πείρα σε θέματα έρευνας, ανάπτυξης νέων μεθοδολογιών και τεχνολογιών για διαγνωστικούς σκοπούς. 6
EΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΝΕΑ ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ASCO Μελέτη ΤAYLORx για αποτελεσματικότερη θεραπεία ασθενών με καρκίνο του μαστού Στο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας (ASCO) που γίνεται κάθε χρόνο στο Σικάγο, μεταξύ άλλων, στο plenary session (στην διάρκεια του οποίου παρουσιάζονται οι πιο σημαντικές μελέτες που καθορίζουν κατευθυντήριες γραμμές), ανακοινώθηκαν και τα αποτελέσματα της μελέτης TAYLORx. Η συγκεκριμένη είναι τυχαιοποιημένη μελέτη φάσης 3 στην οποία συμμετείχαν 10.253 γυναίκες ηλικίας 18-75, με ορμονοεξαρτώμενο καρκίνο μαστού, HER2 αρνητικό, χωρίς διηθημένους λεμφαδένες μεγέθους όγκου 1,1 5εκ. Οι γυναίκες αυτές συμφώνησαν να πάρουν θεραπεία αναλόγως του Recurrence Score (RS) του μοριακού έλεγχου Oncotype DX. Στην πλειονότητα των γυναικών με πρώιμο καρκίνο μαστού γίνεται σύσταση για χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία και ορμονοθεραπεία, αλλά έρευνες έδειξαν ότι η χημειοθεραπεία δεν έχει το ίδιο όφελος σε όλες τις γυναίκες. Η TAYLORx έρχεται να συνδυάσει τα αποτελέσματα μοριακού ελέγχου με την κλινική απόφαση και έτσι να αποφευχθούν θεραπείες που δεν χρειάζονται. Εάν το 21-gene-Oncotype DX δώσει RS χαμηλό (RS 1-10), είναι προγνωστικό για χαμηλό ποσοστό υποτροπής και οι γυναίκες δεν χρειάζονται χημειοθεραπεία (επιβίωση 98%). Εάν είναι ψηλό (RS >26) είναι προβλεπτικό για όφελος από χημειοθεραπεία. Οι γυναίκες με RS μεταξύ 15-25, μέσω διαδικασίας τυχαιοποίησης, έλαβαν ορμονοθεραπεία ή συνδυασμό χημειοθεραπείας και ορμονοθεραπείας. Από τις 10.253 γυναίκες που έλαβαν μέρος στη μελέτη από τις 4.7.2006 μέχρι τις 10,6.2010, 6.711 (65,5%) είχαν RS:11-25. Mετά από 9 χρόνια παρακολούθησης η μελέτη έδειξε ότι η ορμονοθεραπεία δεν υστερεί της χημειοθεραπείας όταν το Recurrence Score (RS) είναι μεταξύ 11 και 25. Το ελεύθερο διηθητικής νόσου ήταν παρόμοιο ανάμεσα στα δύο groups (83,3% vs 84,3%) όπως και η ολική επιβίωση (93,9% vs 93.8%). Υπήρχαν 338 υποτροπές, με 199 να έχουν απομεμακρυσμένες μεταστάσεις, με μέσο χρόνο παρακολούθησης τους 90 μήνες. ΑΡΘΡΟ Δρ. Ελένη Κακουρή Παθολόγος Ογκολόγος eleni.kakouri@bococ.org.cy 7
MYΘΟΙ ΚΑΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ Υπάρχουν τροφές που τρέφουν τον καρκίνο; Πολλά ερωτήματα γεννιούνται συνεχώς που αφορούν τον καρκίνο και τη σχέση του με τη διατροφή. Η αλήθεια είναι ότι η διατροφή και ο τρόπος ζωής σχετίζεται άμεσα με τον καρκίνο. Ας δούμε σε συντομία τρείς μύθους και αλήθειες για τον καρκίνο και τη διατροφή. Μύθος Η ζάχαρη προκαλεί καρκίνο Δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η κατανάλωση ζάχαρης αυξάνει τον όγκο του καρκίνου ή ότι ο καρκίνος αναπτύσσετε πιο γρήγορα. Η ζάχαρη/γλυκόζη είναι υδατάνθρακας. Όλα τα κύτταρα στο σώμα, καρκινικά και μη, χρειάζονται γλυκόζη για να μεγαλώσουν και να λειτουργούν σωστά. Εάν δεν παρέχουμε γλυκόζη στο σώμα μας τότε, αυτό θα βρει άλλες μεθόδους να την παράγει, ακόμα και εάν δεν του δώσουμε εμείς υδατάνθρακες. Το σημαντικό είναι ότι εάν προσπαθήσουμε να αποφύγουμε όλα τα τρόφιμα που περιέχουν γλυκόζη, τότε προκαλείται μεγάλο στρες στο σώμα, με αποτέλεσμα να ενεργοποιηθεί ένα μηχανισμός ορμονών ο οποίος αυξάνει τα όρια της γλυκόζης στο αίμα και καταστέλλει την λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Μύθος Μύθος Η γλουτένη προκαλεί καρκίνο ΑΡΘΡΟ Χρυστάλλα Κουντουρή R.D. Κλινική ιαιτολόγος chrystalla.kountouri@bococ.org.cy Δεν υπάρχει οποιαδήποτε σύνδεση της γλουτένης με την εμφάνιση του καρκίνου. Η μόνη εξαίρεση είναι ο καρκίνος του εντέρου στα άτομα που έχουν διαγνωστεί με κοιλιοκάκη (Celiac Disease) όπου οι πιθανότητες αυξάνονται ελαφρώς. Πληθώρα ερευνών διαπιστώνουν ότι τα προϊόντα ολικής αλέσεως (που περιέχουν και γλουτένη, δηλαδή σιτάρι, σίκαλη, κριθάρι) βοηθούν στη μείωση εμφάνισης καρκίνου μαστού, προστάτη, παχέος εντέρου και παγκρέατος λόγω των φυτικών ινών και των αντιοξειδωτικών φυτοχημικών που περιέχουν. Γυναίκες με καρκίνο του μαστού πρέπει να αποφεύγουν τα προϊόντα σόγιας Οι έρευνες που έχουν γίνει σε ανθρώπους δεν υποστηρίζουν ότι η σόγια και τα προϊόντα της αυξάνουν τον καρκίνο του μαστού. Αντιθέτως, έρευνες συστήνουν ότι τα προϊόντα σόγιας μπορούν να μειώσουν την εμφάνιση ή και την επανεμφάνιση του καρκίνου του μαστού, ενώ κάποιες άλλες έρευνες παρακολούθησης έχουν δείξει τη σόγια ως προστατευτικό παράγοντα για τον καρκίνο ενδομήτριου και ωοθηκών. 8