ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΠΟΛΤΣΔΥΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΣΜΖΜΑ ΜΖΥΑΝΗΚΩΝ ΥΩΡΟΣΑΞΗΑ ΚΑΗ ΑΝΑΠΣΤΞΖ

ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΠΟΛΤΣΔΥΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΣΜΖΜΑ ΜΖΥΑΝΗΚΩΝ ΥΩΡΟΣΑΞΗΑ ΚΑΗ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ: «ΣΟ ΝΟΜΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΓΗΑ ΣΗ ΠΡΟΣΑΣΔΤΟΜΔΝΔ ΠΔΡΗΟΥΔ ΣΖΝ ΔΤΡΩΠΖ ΚΑΗ ΣΖΝ» ΤΠΔΤΘΤΝΖ ΚΑΘΖΓΖΣΡΗΑ: ΗΩΑΚΔΗΜΗΓΟΤ ΠΑΠΑΠΑΤΛΟΤ ΣΔΛΛΑ Βέξνηα, Φεβξνπάξηνο 2009

«ΣΟ ΝΟΜΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΓΗΑ ΣΗ ΠΡΟΣΑΣΔΤΟΜΔΝΔ ΠΔΡΗΟΥΔ ΣΖΝ ΔΤΡΩΠΖ ΚΑΗ ΣΖΝ» ΤΠΔΤΘΤΝΖ ΚΑΘΖΓΖΣΡΗΑ: ΗΩΑΚΔΗΜΗΓΟΤ ΠΑΠΑΠΑΤΛΟΤ ΣΔΛΛΑ Βέξνηα, Φεβξνπάξηνο 2009 2

Πεξηερόκελα ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ... 3 ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΗΔ... 5 1. ΔΗΑΓΩΓΖ... 6 2. ΟΡΗΜΟΗ ΓΗΑ ΣΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ... 8 2.1 ΒΗΧΗΜΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ... 8 2.2 ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ... 10 2.3 ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ... 11 2.4 ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΖ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΑ... 11 2.5 ΤΣΖΜΑ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΖ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ... 11 2.6 ΠΡΟΣΑΣΔΤΟΜΔΝΖ ΠΔΡΗΟΥΖ... 12 2.7 ΤΓΡΟΣΟΠΟ... 14 2.8 ΟΗΚΟΤΣΖΜΑ... 14 2.9 ΟΗΚΟΣΟΠΟ Ζ ΔΝΓΗΑΗΣΖΜΑ... 14 2.10 ΦΤΗΚΟΗ ΟΗΚΟΣΟΠΟΗ... 15 2.11 ΣΤΠΟΗ ΦΤΗΚΧΝ ΟΗΚΟΣΟΠΧΝ ΠΡΟΣΔΡΑΗΟΣΖΣΑ... 15 2.12 ΣΟΠΟ... 15 2.13 ΣΟΠΟ ΚΟΗΝΟΣΗΚΖ ΖΜΑΗΑ... 16 2.14 ΔΗΓΗΚΖ ΕΧΝΖ ΓΗΑΣΖΡΖΖ... 16 2.15 ΒΗΟΠΟΗΚΗΛΟΣΖΣΑ... 17 2.16 ΓΑΟ Ζ ΓΑΗΚΟ ΟΗΚΟΤΣΖΜΑ... 17 2.17 ΓΑΗΚΖ ΔΚΣΑΖ... 17 3. ΗΣΟΡΗΚΖ ΔΞΔΛΗΞΖ ΣΟΤ ΓΗΚΑΗΟΤ ΠΡΟΣΑΗΑ ΣΟΤ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΟ... 18 3.1 Ζ ΝΟΜΗΚΖ ΘΔΜΔΛΗΧΖ ΣΖ ΚΟΗΝΟΣΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΓΗΑ ΣΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ ΣΖΝ ΔΤΡΧΠΖ... 18 3.1.1 Η πλζήθε ηεο Ρψκεο 1957... 18 3.1.2 Η Δληαία Δπξσπατθή Πξάμε 1986... 19 3.1.3 Η πλζήθε ηνπ Μάαζηξηρη 1992... 20 3.1.4 Η πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ 1997... 21 3.1.5 Η πλζήθε ηεο Νίθαηαο 2001... 21 3.2 Ζ ΝΟΜΗΚΖ ΘΔΜΔΛΗΧΖ ΣΖ ΚΟΗΝΟΣΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΓΗΑ ΣΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ ΣΖΝ... 22 3.2.1 Νφκνο 360/1976 «Πεξί Υσξνηαμίαο θαη Πεξηβάιινληνο»... 22 3.2.2 Νφκνο 1650/1986 «γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο»... 23 4. ΣΟ ΝΟΜΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΓΗΑ ΣΗ ΠΡΟΣΑΣΔΤΟΜΔΝΔ ΠΔΡΗΟΥΔ... 28 4.1. ΣΟ ΝΟΜΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΓΗΑ ΣΗ ΠΡΟΣΑΣΔΤΟΜΔΝΔ ΠΔΡΗΟΥΔ ΣΖΝ ΔΤΡΧΠΖ ΚΑΗ ΣΖΝ. 30 4.1.1 Οδεγία 79/409/ΔΟΚ «πεξί ηεο δηαηεξήζεσο ησλ αγξίσλ πηελψλ» θαη Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε 414985/1985 «Μέηξα δηαρείξηζεο ηεο άγξηαο πηελνπαλίδαο»... 30 4.1.2 Οδεγία 92/43/ΔΟΚ «γηα ηε δηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ, ηεο άγξηαο παλίδαο θαη απηνθπνχο ρισξίδαο» θαη Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε 33318/3028/1998 «Καζνξηζκφο κέηξσλ γηα ηε δηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ (ελδηαηηεκάησλ) θαζψο θαη ηεο άγξηαο παλίδαο θαη ρισξίδαο»... 31 4.1.3 Καλνληζκφο 82/72/ΔΟΚ «Πεξί ζπλάςεσο ζπκβάζεσο πεξί δηαηεξήζεσο ηεο άγξηαο δσήο θαη ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο ηεο Δπξψπεο (χκβαζε ηεο Βέξλεο)» θαη Νφκνο 1335/1983 (ΦΔΚ 32Α/14-3-1983) «Κχξσζε Γηεζλνχο χκβαζεο γηα ηε δηαηήξεζε ηεο άγξηαο δσήο θαη ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο ηεο Δπξψπεο»... 33 4.1.4 Απφθαζε 93/626/ΔΟΚ «ζρεηηθά κε ηε ζχλαςε ηεο ζχκβαζεο γηα ηε βηνινγηθή πνηθηινκνξθία» θαη Νφκνο 2204/1994 «Κχξσζε χκβαζεο γηα ηε βηνινγηθή πνηθηιφηεηα»... 35 4.1.5 Καλνληζκφο 3626/82/ΔΟΚ «Γηα ηελ εθαξκνγή ζηελ Κνηλφηεηα ηεο ζχκβαζεο γηα ην δηεζλέο εκπφξην ησλ εηδψλ άγξηαο παλίδαο θαη ρισξίδαο πνπ απεηινχληαη κε εμαθάληζε» θαη Νφκνο 2055/1992 «Κχξσζε χκβαζεο δηεζλνχο εκπνξίαο εηδψλ ηεο άγξηαο παλίδαο θαη ρισξίδαο πνπ θηλδπλεχνπλ λα εμαθαληζζνχλ κε ηα Παξαξηήκαηα Ι θαη ΙΙ απηήο (χκβαζε CITES)»... 38 4.1.6 Απφθαζε 82/461/ΔΟΚ «ζχκβαζε πεξί ηεο δηαηεξήζεσο ησλ απνδεκεηηθψλ εηδψλ πνπ αλήθνπλ ζηελ άγξηα παλίδα» θαη Νφκνο 2719/1999 «Κχξσζε ηεο Γηεζλνχο χκβαζεο γηα ηε δηαηήξεζε ησλ απνδεκεηηθψλ εηδψλ ηεο άγξηαο παλίδαο θαη άιιεο δηαηάμεηο (χκβαζε Βφλλεο)»40 3

4.1.7 Καλνληζκφο 3528/86/ΔΟΚ «Γηα ηελ πξνζηαζία ησλ δαζψλ ζηελ Κνηλφηεηα απφ ηελ αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε» (Δπξσπατθή Έλσζε)... 41 4.1.8 Καλνληζκφο 3529/86/ΔΟΚ «ρεηηθά κε ηελ πξνζηαζία ησλ δαζψλ ζηελ Κνηλφηεηα απφ ηηο ππξθαγηέο» (Δπξσπατθή Έλσζε)... 42 4.1.9 Καλνληζκφο 2494/2000/ΔΟΚ «ρεηηθά κε ηα κέηξα γηα ηελ πξνψζεζε ηεο δηαηήξεζεο θαη ηεο αεηθφξνπ δηαρείξηζεο ηξνπηθψλ θαη άιισλ δαζψλ ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο» (Δπξσπατθή Έλσζε)... 43 4.1.10 Απφθαζε 1600/2002/ΔΚ «γηα ηε ζέζπηζε ηνπ έθηνπ θνηλνηηθνχ πξνγξάκκαηνο δξάζεο γηα ην πεξηβάιινλ» (Δπξσπατθή Έλσζε)... 44 4.1.11 Ννκνζεηηθφ Γηάηαγκα 191/1974 (ΦΔΚ 350Α/20-11-1974): «πεξί θπξψζεσο ηεο ελ Ρακζάτξ ηνπ Ιξάλ θαηά ηελ 2αλ Φεβξνπαξίνπ 1971 ππνγξαθείζεο Γηεζλνχο πκθσλίαο πεξί πξνζηαζίαο ησλ Γηεζλνχο ελδηαθέξνληνο πγξνηφπσλ ηδία σο πγξνβηνηφπσλ»... 46 4.1.12 Νφκνο 1634/1986(ΦΔΚ 104/Α/18-07-86): «Κχξσζε Πξσηνθφιινπ ηνπ 1982 πεξί ησλ εηδηθά πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ ηεο Μεζνγείνπ»... 47 4.1.13 Ννκνζεηηθφ Γηάηαγκα 86/1969 «Γαζηθφο Κψδηθαο» (Διιάδα)... 49 4.1.14 Νφκνο 998/1979 «Γηα ηελ πξνζηαζία ησλ δαζψλ θαη ησλ δαζηθψλ ελ γέλεη εθηάζεσλ ηεο ρψξαο» (Διιάδα)... 51 4.1.15 Νφκνο 1650/1986 «Γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο» (Διιάδα)... 53 4.1.16 Νφκνο 2742/1999 «Υσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο θαη αεηθφξνο αλάπηπμε θαη άιιεο δηαηάμεηο»... 53 5. Ζ ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΣΟΤ ΝΟΜΗΚΟΤ ΠΛΑΗΗΟΤ ΓΗΑ ΣΗ ΠΡΟΣΑΣΔΤΟΜΔΝΔ ΠΔΡΗΟΥΔ... 55 5.1 Ζ ΤΝΘΖΚΖ RAMSAR ΣΖΝ... 55 5.2 ΣΟ ΓΗΚΣΤΟ NATURA 2000 ΣΖΝ... 65 6. ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ... 82 7. ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ... 84 8. ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ... 90 8.1. ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ΠΗΝΑΚΧΝ... 90 8.2. ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ΚΔΗΜΔΝΧΝ... 91 8.2.1 Νφκνο 1126/30-1-1981 «χκβαζε γηα ηελ πξνζηαζία ηεο παγθφζκηαο πνιηηηζηηθήο θαη θπζηθήο θιεξνλνκηάο» (ΦΔΚ 32/Α/10-2-1981)... 91 8.2.2 Πξφγξακκα ρξεκαηνδφηεζεο γηα ην πεξηβάιινλ... 93 8.2.2.1 Καλνληζκφο 614/2007 «Πξφγξακκα Life +»... 93 8.3. ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ΥΑΡΣΧΝ... 95 4

ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΗΔ 1. Δ.Δ.: Δπξσπατθά Έλσζε 2. Δ.Δ.Π.: Δληαέα Δπξσπατθά ΠξΪμε 3. Δ.Ε.Γ.: Δηδηθά Εψλε Γηαηάξεζεο 4. Δ.Κ.: Δπξσπατθά Κνηλφηεηα 5. Δ.Π.Μ.: Δηδηθά Πεξηβαιινληηθά ΜειΫηε 6. Δ.Ο.Κ.: Δπξσπατθά Οηθνλνκηθά Κνηλφηεηα 7. Δ..Δ.Π.Π.: Δηδηθφ ψκα Διεγθηψλ γηα ηελ Πξνζηαζέα ηνπ ΠεξηβΪιινληνο 8. Ε.Δ.Π.: Εψλε Δηδηθάο Πξνζηαζέαο 9. Ε.Ο.Δ.: Εψλε Οηθηζηηθνχ ΔιΫγρνπ 10. Κ.Τ.Α.: Κνηλά Τπνπξγηθά Απφθαζε 11. Μ.Κ.Ο.: Με Κπβεξλεηηθά ΟξγΪλσζε 12. Ν.Γ.: Ννκνζεηηθφ ΓηΪηαγκα 13. Π.Δ.Π.: Πεξηνρά Δηδηθάο Πξνζηαζέαο 14. Σ.Κ..: Σφπνο Κνηλνηηθάο εκαζέαο 15. Τ.ΠΔ.ΥΧ.Γ.Δ.: Τπνπξγεέν ΠεξηβΪιινληνο Υσξνηαμέαο θαη Γεκνζέσλ Έξγσλ 16. Φ.Γ.: ΦνξΫαο Γηαρεέξηζεο 17. Φ.Δ.Κ.: Φχιιν Δθεκεξέδαο ηεο Κπβεξλάζεσο 5

1. ΔΗΑΓΩΓΖ θνπφο ηεο εξεπλεηηθάο εξγαζέαο κε ηέηιν «Τν Ννκηθό Πιαίζην γηα ηηο Πξνζηαηεπόκελεο Πεξηνρέο ζηελ Δπξώπε θαη ζηελ Διιάδα» άηαλ ε πξνζπϊζεηα Ϋξεπλαο ζε βηβιηνγξαθηθϋο θαη ειεθηξνληθϋο αλαθνξϋο γηα ην λνκηθφ πιαέζην πνπ ηζρχεη γηα ηηο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρϋο ηεο Δπξψπεο θαη ηεο ΔιιΪδαο αιιϊ θαη γεληθφηεξα γηα ηελ εμϋιημε ηεο πεξηβαιινληηθάο πνιηηηθάο. Απψηεξνο ζηφρνο ε χπαξμε κηαο ζπλνιηθφηεξεο εηθφλαο, Ϋηζη ψζηε λα γέλεη θαηαλνεηϊ ην λνκηθφ πιαέζην πξνζηαζέαο ησλ πεξηνρψλ πνπ ρξάδνπλ πξϊγκαηη πξνζηαζέαο θαη ε ζεκαζέα πνπ Ϋρεη ην πεξηβϊιινλ ζηελ δσά καο, θαη κϋζσ ηνπ λνκηθνχ πιαηζένπ λα ην πξνζηαηϋςνπκε. Σν πξψην θεθϊιαην ηεο εξγαζέαο μεθηλϊεη κε ηελ εηζαγσγά, ελψ ζπλερέδεη ζην δεχηεξν θεθϊιαην κε ηνπο πην ζεκαληηθνχο νξηζκνχο γηα ην πεξηβϊιινλ πνπ ζα πξϋπεη λα Ϋρνπκε ππφςε γηα λα ζπλερέζνπκε, αθνχ θαηϊ ηελ δηϊξθεηα ηεο εξγαζέαο ζα ηνπο ζπλαληνχκε ζπρλϊ. ην ηξέην θεθϊιαην παξνπζηϊδεηαη ε λνκηθά ζεκειέσζε ηεο Κνηλνηηθάο Πνιηηηθάο γηα ην ΠεξηβΪιινλ ζηελ Δπξψπε θαη ζηελ ΔιιΪδα. Αθελφο ζηελ Δπξψπε γπξέδνπκε πέζσ ζην 1957 κε ηελ πλζάθε ηεο Ρψκεο θαη θηϊλνπκε ζην 2001 κε ηελ πλζάθε ηεο Νέθαηαο, θαη αθεηϋξνπ ζηελ ΔιιΪδα μεθηλνχκε απφ ην 1976 κε ηνλ Νφκν 360/1976 «Πεξέ Υσξνηαμέαο θαη ΠεξηβΪιινληνο» θαη θηϊλνπκε ζην 1986 κε ηνλ Νφκν 1650/1986 «Γηα ηελ Πξνζηαζέα ηνπ ΠεξηβΪιινληνο». ην ηϋηαξην θεθϊιαην παξνπζηϊδεηαη φζν πην αλαιπηηθϊ γέλεηαη ην Ννκηθφ Πιαέζην γηα ηηο Πξνζηαηεπφκελεο ΠεξηνρΫο ζηελ Δπξψπε θαη ζηελ ΔιιΪδα. ΔλδεηθηηθΪ αλαθϋξσ θϊπνηεο ζπλζάθεο θαη νδεγέεο: πλζάθε Ramsar, Γέθηπν Natura 2000, χκβαζε ηνπ Ρέν ληε ΣδαλΫηξν γηα ηελ Βηνπνηθηιφηεηα, Οδεγέα 92/43/ΔΚ γηα ηε δηαηάξεζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ, ηεο Ϊγξηαο παλέδαο θαη απηνθπνχο ρισξέδαο, θ.ϊ. ην πϋκπην θεθϊιαην παξνπζηϊδεηαη ε εθαξκνγά ηεο πλζάθεο Ramsar θαη ηνπ Γηθηχνπ Natura 2000 ζηελ ΔιιΪδα, φπνπ θαηαγξϊθνληαη αλαιπηηθϊ νη πεξηνρϋο πξνζηαζέαο ζε νιφθιεξε ηελ ΔιιΪδα. ην ζεκεέν απηφ ππϊξρνπλ πέλαθεο κε ηηο πεξηνρϋο εθαξκνγάο, θαζψο επέζεο θαη ρϊξηεο κε ηηο πεξηνρϋο παξϋκβαζεο. Πεξηζζφηεξνη ρϊξηεο ππϊξρνπλ ζην ΠαξΪξηεκα ραξηψλ, ζην θεθϊιαην νρηψ. Σν Ϋθην θεθϊιαην ηεο εξεπλεηηθάο εξγαζέαο θαηαιάγεη κε ηα ζπκπεξϊζκαηα πνπ πξνϋθπςαλ θαηϊ ηελ εθπφλεζά ηεο. ΣΫινο, ζην θεθϊιαην νρηψ, ζην παξϊξηεκα 6

θεηκϋλσλ παξνπζηϊδνληαη ε δηεζλάο ζχκβαζε γηα ηελ πξνζηαζέα ηνπ πεξηβϊιινληνο: «Σύκβαζε γηα ηελ πξνζηαζία ηεο παγθόζκηαο πνιηηηζηηθήο θαη θπζηθήο θιεξνλνκηάο» θαη ην Πξφγξακκα ρξεκαηνδφηεζεο γηα ην ΠεξηβΪιινλ (Καλνληζκφο 614/2007) «Πξόγξακκα Life +» γηα πεξαηηϋξσ γλψζε ζε πεξηβαιινληηθϊ ζϋκαηα. 7

2. ΟΡΗΜΟΗ ΓΗΑ ΣΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ 2.1 Βηώζηκε αλάπηπμε Ο φξνο «βηψζηκε αλϊπηπμε» Ϋρεη εηζαρζεέ ζην ιεμηιφγηφ καο κε ηελ πεξηβαιινληηθά ελεκϋξσζε ηεο δεθαεηέαο ηνπ 80. Παξφια απηϊ, δελ ππϊξρεη Ϋλαο παγθνζκέσο απνδεθηφο νξηζκφο. Ο πην δηαδεδνκϋλνο θαη απνδεθηφο νξηζκφο, φκσο, εέλαη απηφο πνπ αλαθϋξζεθε ζηελ Έθζεζε ΠεξηβΪιινληνο θαη ΑλΪπηπμεο ηεο Παγθφζκηαο Δπηηξνπάο ην 1987 (Έθζεζε Bruntland). χκθσλα, ινηπφλ, κε ηελ Παγθφζκηα Δπηηξνπά, βηώζηκε αλάπηπμε εέλαη «ε αλάπηπμε πνπ ηθαλνπνηεί ηηο αλάγθεο ηνπ παξφληνο ρσξίο ζπκβηβαζκφ ηεο δπλαηφηεηαο ησλ κειινληηθψλ γελεψλ λα ηθαλνπνηεζνχλ νη αλάγθεο ηνπο». Γχν βαζηθϊ ζπζηαηηθϊ πεξηϋρνληαη ζηνλ παξαπϊλσ νξηζκφ. ΑπηΪ εέλαη νη αλζξψπηλεο αλϊγθεο θαη νη πεξηβαιινληηθνέ πεξηνξηζκνέ. Όζνλ αθνξϊ ηηο αλζξψπηλεο αλϊγθεο, ηϋηνηεο εέλαη ηα ηξφθηκα, ην θαζαξφ λεξφ, ε ζηϋγε θαη ν ηκαηηζκφο. ΔπηπιΫνλ, πξνζηέζεληαη θαη νη αλζξψπηλεο θηινδνμέεο, φπσο γηα παξϊδεηγκα, ην πςειφ βηνηηθφ επέπεδν, ε κεγαιχηεξε θαηαλαισηηθά επηινγά, ε πεξηζζφηεξε αζθϊιεηα, νη απμαλφκελεο επθαηξέεο δηαθνπψλ, θ.ϊ. Όζνλ αθνξϊ ηνπο πεξηβαιινληηθνχο πεξηνξηζκνχο, ππϊξρεη Ϋλα φξην ζηε δπλαηφηεηα ηνπ θπζηθνχ πεξηβϊιινληνο λα ηθαλνπνηεζνχλ νη παξνχζεο θαη κειινληηθϋο γελεϋο. 1 Ο φξνο βϋβαηα «βηψζηκε αλϊπηπμε» δελ ζηεξέδεηαη κφλν ζην πεξηβαιινληηθφ πιαέζην. Ζ βησζηκφηεηα ζηεξέδεηαη θαη ζε Ϊιια ζπζηάκαηα, φπσο ην νηθνζχζηεκα, ην νηθνλνκηθφ, ην ηερλνινγηθφ θαη ην θνηλσληθφ ζχζηεκα. ΚαηΪ ζπλϋπεηα γηα λα εέλαη εθηθηά ε κειινληηθά βησζηκφηεηα πξϋπεη λα ππϊξρεη αιιειεπέδξαζε ησλ παξαπϊλσ ζπζηεκϊησλ. Έξεπλεο Ϋρνπλ δεέμεη φηη καδέ κε ηα παξαπϊλσ ζπζηάκαηα ζα Ϋπξεπε λα πξνζηεζεέ θαη ε Ϋλλνηα ηνπ πνιηηηζκνχ. 2 ΔπηπιΫνλ, ππϊξρνπλ θϊπνηεο αξρϋο πνπ πεξηϋρνληαη ζηελ βηψζηκε αλϊπηπμε. ΑπηΫο νη αξρϋο εέλαη νη εμάο: Ζ πξνζηαζία ηνπ θπζηθνύ πεξηβάιινληνο, δειαδά 1 Παπαπαχινπ Ησαθεηκέδνπ., (2008, ζει.: 4, 5, 8). ΓηδαθηηθΫο ζεκεηψζεηο ηνπ καζάκαηνο «Βηψζηκε ΑλΪπηπμε, πξνζηαζέα ΠεξηβΪιινληνο θαη ΔθαξκνγΫο Πξνγξακκαηηζκνχ ρεδηαζκνχ». Θεζζαινλέθε. 2 Μεηνχια Ρ., (2006, ζει.: 28). «Βηψζηκε Πεξηθεξεηαθά ΑλΪπηπμε ζηελ Δπξσπατθά Έλσζε θαη Αλαζπγθξφηεζε ηνπ Διιεληθνχ Αζηηθνχ ΠεξηβΪιινληνο». Δθδφζεηο Αζ. ηακνχιεο, Αζάλα. 8

- νη δξαζηεξηφηεηεο πξϋπεη λα ζεβαζηνχλ θαη λα ζπληεξάζνπλ ηε βηνπνηθηιφηεηα, - ε αλϊπηπμε πξϋπεη λα εέλαη αξκνληθά κε ην πιαέζην ησλ ηνπέσλ, - πεξηβαιινληηθά πξνζηαζέα. Ζ ειάρηζηε ρξήζε κε αλαλεώζηκωλ πόξωλ θαη ε κείωζε ηωλ απνηειεζκάηωλ ηεο απόζεζεο απνβιήηωλ, δειαδά - νη ππεχζπλνη γηα ηελ αλϊπηπμε ά νη ξππαέλνληεο πξϋπεη λα εέλαη ππεχζπλνη γηα ην θφζηνο ηεο ξχπαλζεο θαη Ϊιισλ δεκηψλ, - πξϋπεη λα ρξεζηκνπνηάζνπκε απφ ηνπο θπζηθνχο πφξνπο κφλν ην πνζνζηφ ζην νπνέν κπνξνχκε λα ηνπο παξαγϊγνπκε, - πξϋπεη λα κεηψζνπκε θαη λα αλαθπθιψζνπκε ηα απφβιεηα. Ζ ζέζε βαζηζκέλε ζηελ νηθνλνκηθή δωηηθόηεηα θαη πνηθηινκνξθία, δειαδή - νη νηθνλνκηθϋο δξαζηεξηφηεηεο πξϋπεη λα αθνξνχλ ηνπο θπζηθνχο πφξνπο ηεο πεξηνράο θαη πξϋπεη λα κε βιϊςνπλ ηα νηθνζπζηάκαηϊ ηνπ, - νηθνλνκηθά αλϊπηπμε. Ζ ηθαλνπνίεζε βαζηθώλ αλζξώπηλωλ αλαγθώλ, δειαδή - αληέ ηεο ππεξβνιηθάο αλϊπηπμεο φπσο π.ρ. ηα κεγϊια ζπέηηα, ε αλϊπηπμε πξϋπεη λα ηθαλνπνηεέ ηηο βαζηθϋο αλζξψπηλεο αλϊγθεο φπσο θαηϊιιειν κϋγεζνο, αζθϊιεηα θαη πγηϋο θνηλσληθφ πεξηβϊιινλ, - θνηλσληθά δηθαηνζχλε. Ζ θνηλωληθή δηθαηνζύλε θαη κεηαμύ γελεώλ δηθαηνζύλε, δειαδή - ζηνλ πξνγξακκαηηζκφ ρξάζεο ηνπ εδϊθνπο, πξϋπεη λα εμεηαζζεέ ν ρακεινχ εηζνδάκαηνο πιεζπζκφο θαη λα κελ ζηεξεζεέ απηφο ν πιεζπζκφο ηνπ βαζηθνχ δηθαηψκαηνο ηδηνθηεζέαο θαη πξϋπεη λα εμεηαζηνχλ ηα δηθαηψκαηα ησλ κειινληηθψλ γελεψλ γηα ηε ρξεζηκνπνέεζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ θαη ησλ εδαθψλ. 3 3 Παπαπαχινπ Ησαθεηκέδνπ., (2008, ζει.: 8), φ.π. 9

2.2 Πεξηβάιινλ χκθσλα κε ην Νφκν 1650/1986 «Γηα ηελ πξνζηαζέα ηνπ πεξηβϊιινληνο» (ΦΔΚ Α 160/15-16.10.1986) σο πεξηβάιινλ λνεέηαη «ην ζχλνιν ησλ θπζηθψλ θαη αλζξσπνγελψλ παξαγφλησλ θαη ζηνηρείσλ πνπ βξίζθνληαη ζε αιιειεπίδξαζε θαη επεξεάδνπλ ηελ νηθνινγηθή ηζνξξνπία, ηελ πνηφηεηα ηεο δσήο, ηελ πγεία ησλ θαηνίθσλ, ηελ ηζηνξηθή θαη πνιηηηζηηθή παξάδνζε θαη ηηο αηζζεηηθέο αμίεο». 4 χκθσλα κε ηνλ Υξηζηηαλφπνπιν Κ. (2003), «ην θπζηθφ πεξηβάιινλ είλαη κία εμαηξεηηθά ζχλζεηε έλσζε απφ ζπζηήκαηα θπζηθά, εκηηερλεηά ή ηερλεηά, δειαδή αλζξψπηλα. Σα ζπζηήκαηα απηά αλαπηχζζνπλ κεηαμχ ηνπο ζρέζεηο εμαηξεηηθά δηαθνξνπνηεκέλεο σο πξνο ηελ θχζε, ηελ πνηφηεηα, ηελ έληαζε, αιιά θαη ηε ρσξηθή ππφζηαζή ηνπο». 5 Σν θπζηθφ πεξηβϊιινλ απνηειεέηαη απφ παξϊγνληεο νη νπνένη κπνξνχλ λα δηαθξηζνχλ ζηνπο κε βηνηηθνχο (Ϊβηα χιε) θαη ζηνπο βηνηηθνχο (Ϋκβηα φληα). Οη κε βηνηηθνί παξάγνληεο εέλαη ε κϊδα θαη ε ελϋξγεηα. Οη παξϊγνληεο απηνέ εθθξϊδνληαη σο θιηκαηηθνέ, εδαθνινγηθνέ θαη ηνπνγξαθηθνέ παξϊγνληεο. Οη βηνηηθνί παξάγνληεο εέλαη νη δσληαλνέ νξγαληζκνέ. Μηα Ϊιιε δηϊθξηζε ησλ παξαγφλησλ ηνπ πεξηβϊιινληνο εέλαη νη θπζηθνέ πφξνη. Χο θπζηθνί πόξνη λννχληαη «φια ηα αλαλεψζηκα θαη κε ζπζηαηηθά ή ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο, πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ή κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζην κέιινλ απφ ηνλ άλζξσπν». Αλαλεψζηκνη πφξνη εέλαη απηνέ πνπ κπνξνχλ λα αλαπαξαρζνχλ, φπσο εέλαη ε ειηαθά αθηηλνβνιέα, ν Ϊλεκνο, ηα ξϋνληα χδαηα, θ.ϊ.. Με αλαλεψζηκνη πφξνη εέλαη απηνέ πνπ δελ κπνξνχλ λα αλαπαξαρζνχλ, φπσο εέλαη ηα νξπθηϊ θαχζηκα, νη κε κεηαιινθφξνη νξπθηνέ πφξνη, θ.ϊ.. 6 4 Νφκνο 1650/1986, (1986). «Γηα ηελ πξνζηαζέα ηνπ πεξηβϊιινληνο». Γηθηπαθφο ηφπνο: http://nomothesia.ependyseis.gr/eulaw/getfile/%ce%9d+1650+1986.pdf?bodyid=801 2/12/08 5 Υξηζηηαλφπνπινο Κ., (2003, ζει.: 23). Γηδαθηνξηθά δηαηξηβά κε ζϋκα: «Υσξνηαμηθά θαη Αλαπηπμηαθά Θεψξεζε γηα ηελ Πξνζηαζέα θαη ΑλΪδεημε ηνπ Φπζηθνχ θαη Πνιηηηζηηθνχ ΠεξηβΪιινληνο». Θεζζαινλέθε. 6 Βαβέδνο Γ., ΜεξηδΪλεο Α. (2003, ζει.: 115). «ΠεξηβΪιινλ - ΜειΫηεο Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ». Δθδφζεηο Παπαζσηεξένπ. Αζάλα. 10

2.3 Πεξηβαιινληηθή Πνιηηηθή χκθσλα κε ηνλ Καλνληζκφ 761/2001 ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιένπ θαη πκβνπιένπ ηεο 19εο Μαξηένπ 2001 «γηα ηελ εθνχζηα ζπκκεηνρά νξγαληζκψλ ζε θνηλνηηθφ ζχζηεκα νηθνινγηθάο δηαρεέξηζεο θαη νηθνινγηθνχ ειϋγρνπ» (EMAS) σο πεξηβαιινληηθή πνιηηηθή λνεέηαη «νη γεληθνί ζηφρνη θαη νη αξρέο ηεο δξάζεο ηνπ νξγαληζκνχ ζε ζέκαηα πεξηβάιινληνο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο ζπκκφξθσζεο πξνο φιεο ηηο θαλνληζηηθέο απαηηήζεηο πνπ αθνξνχλ ην πεξηβάιινλ θαη ηεο αλάιεςεο δέζκεπζεο γηα ζπλερή βειηίσζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηδφζεσλ ε πεξηβαιινληηθή πνιηηηθή πξνζθέξεη ην πιαίζην γηα ηε ζέζπηζε θαη ηελ αλαζεψξεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ ζθνπψλ θαη ζηφρσλ». 7 2.4 Πεξηβαιινληηθή Πιεξνθνξία Χο πεξηβαιινληηθή πιεξνθνξία νξέδεηαη «θάζε δηαζέζηκν απφ ηηο αξρέο ζηνηρείν, ζε γξαπηή, αθνπζηηθή, νπηηθή ή κεραλνγξαθηθή κνξθή γηα ηελ θαηάζηαζε ησλ λεξψλ, ηνπ αέξα, ηνπ εδάθνπο, ηεο παλίδαο, ηεο ρισξίδαο, ησλ βηνηφπσλ θαη ησλ νηθνηφπσλ, θαζψο θαη γηα δξαζηεξηφηεηεο ή κέηξα πνπ επεξεάδνπλ ή δχλαληαη λα επεξεάζνπλ δπζκελψο ηνπο παξαπάλσ θπζηθνχο απνδέθηεο». 8 2.5 ύζηεκα Πεξηβαιινληηθήο Γηαρείξηζεο χκθσλα κε ηνλ Καλνληζκφ 761/2001 ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιένπ θαη πκβνπιένπ ηεο 19 εο Μαξηένπ 2001 «γηα ηελ εθνχζηα ζπκκεηνρά νξγαληζκψλ ζε θνηλνηηθφ ζχζηεκα νηθνινγηθάο δηαρεέξηζεο θαη νηθνινγηθνχ ειϋγρνπ» (EMAS) σο Σύζηεκα Πεξηβαιινληηθήο Γηαρείξηζεο λνεέηαη «ην ηκήκα ηνπ ζπλνιηθνχ ζπζηήκαηνο δηαρείξηζεο, ην νπνίν πεξηιακβάλεη ηελ νξγαλσηηθή δηάξζξσζε, ην ζρεδηαζκφ, ηηο επζχλεο, ηηο πξαθηηθέο, ηηο δηαδηθαζίεο, ηηο δηεξγαζίεο θαη ηνπο πφξνπο γηα ηε ράξαμε, 7 Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην, (2001). «Καλνληζκφο 761/2001 γηα ηελ εθνχζηα ζπκκεηνρά νξγαληζκψλ ζε θνηλνηηθφ ζχζηεκα νηθνινγηθάο δηαρεέξηζεο θαη νηθνινγηθνχ ειϋγρνπ (EMAS)». Γηθηπαθφο ηφπνο: http://www.env.gr/myenv/nomothesia/kanonismos761_2001-emas.pdf 2/12/08 8 Παπαπεηξφπνπινο Α., (2003, ζει.: 46). «Οη ΜειΫηεο Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ ζηελ Δπξσπατθά θαη ζηελ Διιεληθά Έλλνκε ΣΪμε». Δθδφζεηο Αλη. Ν. Ϊθθνπια. Αζάλα. 11

ηελ εθαξκνγή, ηελ επηηπρία, ηελ αλαζεψξεζε θαη ηε δηαηήξεζε θαη ηελ αλαζεψξεζε ηεο πεξηβαιινληηθήο πνιηηηθήο». 9 2.6 Πξνζηαηεπόκελε πεξηνρή χκθσλα κε ηνλ νξηζκφ πνπ δέλεη ε Γηεζλάο Έλσζε γηα ηελ Πξνζηαζέαο ηεο Φχζεο (IUCN) πξνζηαηεπόκελε πεξηνρή εέλαη «κηα ρεξζαία ή/θαη ζαιάζζηα έθηαζε αθηεξσκέλε ζηελ πξνζηαζία θαη δηαηήξεζε ηεο βηνινγηθήο πνηθηιφηεηαο θαη ησλ θπζηθψλ θαη ζπλαθψλ πνιηηηζηηθψλ πφξσλ, ε νπνία ππφθεηηαη ζε δηαρείξηζε κε λνκηθά κέζα ή άιινπο απνηειεζκαηηθνχο ηξφπνπο». ΤπΪξρεη βϋβαηα θαη ν νξηζκφο ζχκθσλα κε ηελ χκβαζε γηα ηε Βηνπνηθηιφηεηα, ν νπνένο βϋβαηα δελ εέλαη θαη ηφζν ζαθάο. Έηζη, ινηπφλ, ζχκθσλα κε ηελ χκβαζε, σο πξνζηαηεπόκελε πεξηνρή νξέδεηαη κηα «γεσγξαθηθά δηαθξηηή πεξηνρή ε νπνία ζεζκνζεηείηαη ή ξπζκίδεηαη θαη γίλεηαη αληηθείκελν δηαρείξηζεο κε ζθνπφ ηελ επίηεπμε ζπγθεθξηκέλσλ ζηφρσλ δηαηήξεζεο». ηελ ΔιιΪδα φηαλ κηιϊκε γηα πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρϋο, θπξέσο ελλννχκε ηηο πεξηνρϋο νη νπνέεο εέλαη εληαγκϋλεο ζην Δπξσπατθφ Οηθνινγηθφ Γέθηπν Natura 2000 θαη πξνζηαηεχνληαη απφ ΚνηλνηηθΫο Οδεγέεο γηα ηνπο Οηθνηφπνπο θαη ηα ΠνπιηΪ. ΦπζηθΪ φηαλ κηιϊκε γηα πξνζηαζέα ηνπ θπζηθνχ πεξηβϊιινληνο δελ πεξηνξηδφκαζηε κφλν ζηηο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρϋο. Αδηακθηζβάηεηα ππϊξρεη κηα ζεκαληηθά δηαθνξϊ κεηαμχ ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ θαη ησλ Ϊιισλ εθηϊζεσλ. Βαζηθφο ζηφρνο γηα ηηο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρϋο εέλαη ε δηαηάξεζε ησλ θπζηθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ αμηψλ ηεο πεξηνράο. Απφ απηφλ ηνλ ζηφρν φκσο δελ πξϋπεη λα απνθιεέζνπκε ηηο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο, θαζψο ε δηαρεέξηζε ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ κπνξεέ λα επηηεπρζεέ κε ηελ ζσζηά ξχζκηζε ησλ δξαζηεξηνηάησλ απηψλ. Έηζη, παξφιν, πνπ κέα πεξηνρά θεξχζζεηαη πξνζηαηεπφκελε ιφγσ ησλ δψσλ, θπηψλ θαη Ϊιισλ ηδηαέηεξσλ θπζηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο, ν ηξφπνο πξνζηαζέαο ηεο Ϋρεη λα θϊλεη θπξέσο κε ηνλ Ϊλζξσπν θαη ηελ ζρϋζε ηνπ κε ην πεξηβϊιινλ. Γηα ηηο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρϋο ππϊξρεη θαζεζηψο εηδηθάο δηαρεέξηζεο, φκσο γηα ηελ εθπιάξσζε ηνπ ζθνπνχ ηνπο πξϋπεη λα ιεηηνπξγάζνπλ ζε Ϋλα επξχηεξν πιαέζην αλϊπηπμεο θαη δηαρεέξηζεο ησλ θπζηθψλ πφξσλ, ην νπνέν ξπζκέδεηαη απφ πξαθηηθϋο, πνιηηηθϋο θαη αλαπηπμηαθϋο αληηιάςεηο. Βαζηθφ δάηεκα γηα ηελ επέηεπμε 9 Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην, (2001). φ.π. 12

ησλ ζηφρσλ ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ εέλαη θαηϊ πφζν ε πνηφηεηα δηαρεέξηζεο θαη νη δηαρεηξηζηηθϋο πξαθηηθϋο κπνξνχλ λα ηνπο εθπιεξψζνπλ. Γηα ην ιφγν απηφ Ϋξρνληαη ζην πξνζθάλην ηα ΓηαρεηξηζηηθΪ ρϋδηα (βιϋπε ΠαξΪξηεκα πηλϊθσλ, ζει: 90). «Σν ρέδην Γηαρείξηζεο κηαο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρήο είλαη ν θαηαζηαηηθφο ράξηεο θαη ην απαξαίηεην εξγαιείν γηα ηελ αεηθφξν θαη νξζνινγηθή δηαρείξηζή ηεο». Σα ΓηαρεηξηζηηθΪ ρϋδηα ζε Ϋλα ζχζηεκα πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ πεξηιακβϊλνπλ: ην ζθνπφ δηαρεέξηζεο ηεο πεξηνράο, ηελ πεξηγξαθά ηεο πεξηνράο (θπζηθϊ, βηνινγηθϊ θαη πνιηηηζηηθϊ ζηνηρεέα), ηελ αλαγλψξηζε ησλ πνιχηηκσλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνράο, ηελ πεξέιεςε παξαγφλησλ πνπ επεξεϊδνπλ ά κπνξεέ λα επεξεϊζνπλ ηα πνιχηηκα ραξαθηεξηζηηθϊ ηεο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνράο, ηνπο ζηφρνπο, ηα απνδεθηϊ φξηα αιιαγάο θαη ηελ παξαθνινχζεζε, ην πξφγξακκα κϋηξσλ (κε θνζηνιφγεζε θαη ρξνλνδηϊγξακκα), ηνλ πέλαθα δεδνκϋλσλ ησλ πξνγξακκϊησλ θαη αλαθνξϋο. Όζνλ αθνξϊ ηελ ΔιιΪδα, ε εθπφλεζε δηαρεηξηζηηθψλ ζρεδέσλ πξνβιϋπεηαη ζηνλ Ν. 2742/99 πεξέ «Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ θαη Αεηθφξνπ ΑλΪπηπμεο θαη Άιιεο ΓηαηΪμεηο» γηα ηηο πεξηνρϋο πνπ ραξαθηεξέδνληαη σο πξνζηαηεπφκελεο βϊζεη ηνπ Ν. 1650/86 πεξέ «Πξνζηαζέαο ηνπ ΠεξηβΪιινληνο». 10 Ο Νφκνο 1650/1986 «Γηα ηελ πξνζηαζέα ηνπ πεξηβϊιινληνο» θαηαηϊζζεη ηηο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρϋο ζηηο εμάο θαηεγνξέεο: πεξηνρϋο απφιπηεο πξνζηαζέαο ηεο θχζεο, πεξηνρϋο πξνζηαζέαο ηεο θχζεο, εζληθϊ πϊξθα, πξνζηαηεπφκελνη θπζηθνέ ζρεκαηηζκνέ, πεξηνρϋο νηθναλϊπηπμεο. ΑλαιπηηθΪ παξνπζηϊδνληαη ζην θεθϊιαην 3.2.2. 10 ΚαξαβΫιιαο Γ., ΚαηζαδσξΪθεο Γ., Μαξαγθνχ Π., ΝΪληζνπ Θ. θαη βνξψλνπ Δ., (2003). «Γηαρεέξηζε Πξνζηαηεπφκελσλ Πεξηνρψλ: Οδεγφο Οξζάο Πξαθηηθάο. Αζάλα. 13

2.7 Τγξόηνπνο Χο πγξόηνπνη λννχληαη «νη θπζηθέο ή ηερλεηέο πεξηνρέο απνηεινχκελεο απφ έιε γεληθψο, απφ κε απνθιεηζηηθψο νκβξνδίαηηα έιε κε ηπξθψδεο ππφζηξσκα, απφ ηπξθψδεηο γαίεο, ή απφ λεξφ, νη νπνίεο είλαη κνλίκσο ή πξνζσξηλά θαηαθιπδφκελεο κε λεξφ πνπ είλαη ζηάζηκν ή ξένλ, γιπθφ, πθάικπξν, ή αικπξφ. Δπίζεο, νη πεξηνρέο απηέο πεξηιακβάλνπλ θαη εθείλεο πνπ θαιχπηνληαη κε ζαιαζζηλφ λεξφ ην βάζνο ηνπ νπνίνπ θαηά ηελ ακπψηηδα δελ ππεξβαίλεη ηα 6 κέηξα. Βάζεη ηνπ παξαπάλσ νξηζκνχ, ζηνπο πγξνηφπνπο πεξηιακβάλνληαη ηφζν ηα παξάθηηα πγξνηνπηθά νηθνζπζηήκαηα (δειηατθέο πεξηνρέο, ιηκλνζάιαζζεο, αικπξφβαιηνη) φζν θαη εθείλα ηεο ελδνρψξαο (ιίκλεο, ιηκλνχιεο, έιε ή βάιηνη, πνηακνί, ξέκαηα)». 11 2.8 Οηθνζύζηεκα Οηθνζύζηεκα εέλαη «θάζε ζχλνιν βηνηηθψλ θαη κε βηνηηθψλ παξαγφλησλ θαη ζηνηρείσλ ηνπ πεξηβάιινληνο πνπ δξνπλ ζε νξηζκέλν ρψξν θαη βξίζθνληαη ζε αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ηνπο» 12 2.9 Οηθόηνπνο ή ελδηαίηεκα Γχν εέλαη νη πην απνδεθηνέ νξηζκνέ γηα ηελ Ϋλλνηα «νηθφηνπνο». χκθσλα, ινηπφλ, κε ηνλ Vos σο νηθόηνπνο νξέδεηαη «ε κηθξφηεξε κνλάδα ηνπ ηνπίνπ φπνπ έλα θαη κνλαδηθφ νηθνζχζηεκα επηθξαηεί θαη ζπλεπψο πεξηέρεη έλα ηχπν βιάζηεζεο», ελψ ζχκθσλα κε ηνλ Zonneveld νηθφηνπνο εέλαη «ε κηθξφηεξε κνλάδα πνπ κπνξεί λα ζεσξεζεί φηη απνηειεί έλα ηνπίν κε ηελ έλλνηα ηνπ ζπζηήκαηνο». 13 11 Διιεληθά Οξληζνινγηθά Δηαηξέα. (1999, ζει.: 175). «πλνπηηθφο νδεγφο, Δπηπηψζεηο Ϋξγσλ θαη δξαζηεξηνηάησλ ζηα πηελϊ θαη ηνπο βηνηφπνπο ηνπο Γηαρεέξηζε βηνηφπσλ νξληζνπαλέδαο». ΔπηκΫιεηα: Γξ. Γηνλπζέα ΥαηδειΪθνπ. Αζάλα. 12 Διιεληθά Οξληζνινγηθά Δηαηξέα. (1999, ζει.: 141), φ.π. 13 Διιεληθά Οξληζνινγηθά Δηαηξέα. (1999, ζει.: 235), φ.π. 14

2.10 Φπζηθνί νηθόηνπνη χκθσλα κε ηελ ΚΤΑ 33318/3028/11-12-98 «Καζνξηζκφο κϋηξσλ γηα ηε δηαηάξεζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ (ελδηαηηεκϊησλ) θαζψο θαη ηεο Ϊγξηαο παλέδαο θαη ρισξέδαο» σο «θπζηθνί νηθόηνπνη (ελδηαηηήκαηα)» λννχληαη «νη ρεξζαίεο πεξηνρέο ή πγξφηνπνη πνπ δηαθξίλνληαη ράξηλ ζηα βηνηηθά θαη αβηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπο, είηε είλαη εμ νινθιήξνπ θπζηθέο είηε εκηθπζηθέο» 14. 2.11 Σύπνη θπζηθώλ νηθνηόπσλ πξνηεξαηόηεηαο χκθσλα κε ηελ ΚΤΑ 33318/3028/11-12-98 «Καζνξηζκφο κϋηξσλ γηα ηε δηαηάξεζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ (ελδηαηηεκϊησλ) θαζψο θαη ηεο Ϊγξηαο παλέδαο θαη ρισξέδαο» σο «ηύπνη θπζηθώλ νηθνηόπωλ πξνηεξαηόηεηαο» λννχληαη «νη ηχπνη θπζηθψλ νηθνηφπσλ πνπ δηαηξέρνπλ ηνλ θίλδπλν λα εμαθαληζζνχλ απφ ην έδαθνο ησλ θξαηψλ κειψλ θαη γηα ηε δηαηήξεζε ησλ νπνίσλ ε Κνηλφηεηα θέξεη ηδηαίηεξε επζχλε ιφγσ ηνπ κεγέζνπο ηνπ ηκήκαηνο ηεο θπζηθήο θαηαλνκήο ηνπο πνπ πεξηιακβάλεηαη ζην έδαθνο απηφ» 15. 2.12 Σόπνο χκθσλα κε ηελ ΚΤΑ 33318/3028/11-12-98 «Καζνξηζκφο κϋηξσλ γηα ηε δηαηάξεζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ (ελδηαηηεκϊησλ) θαζψο θαη ηεο Ϊγξηαο παλέδαο θαη ρισξέδαο» σο «ηόπνο» νξέδεηαη «κηα γεσγξαθηθά θαζνξηζκέλε πεξηνρή, ε επηθάλεηα ηεο νπνίαο πξνζδηνξίδεηαη ζαθψο» 16. 14 Μηραινπνχινπ Υ., (2004, ζει.: 778). «Ννκνζεζέα γηα ην ΠεξηβΪιινλ». Δθδφζεηο Εάηε. Θεζζαινλέθε. 15 Μηραινπνχινπ Υ., (2004, ζει.: 778), φ.π. 16 Μηραινπνχινπ Υ., (2004, ζει.: 778), φ.π. 15

2.13 Σόπνο Κνηλνηηθήο εκαζίαο χκθσλα κε ηελ ΚΤΑ 33318/3028/11-12-98 «Καζνξηζκφο κϋηξσλ γηα ηε δηαηάξεζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ (ελδηαηηεκϊησλ) θαζψο θαη ηεο Ϊγξηαο παλέδαο θαη ρισξέδαο» σο «ηόπνο θνηλνηηθήο ζεκαζίαο» λνεέηαη «έλαο ηφπνο ν νπνίνο, ζηε βηνγεσγξαθηθή πεξηνρή ή ζηηο βηνγεσγξαθηθέο πεξηνρέο ζηηο νπνίεο αλήθεη, ζπλεηζθέξεη ζεκαληηθά ζηε δηαηήξεζε ή ηελ απνθαηάζηαζε ελφο ηχπνπ θπζηθνχ νηθνηφπνπ ηνπ Παξαξηήκαηνο Ι 17 ή ελφο είδνπο ηνπ Παξαξηήκαηνο ΙΙ 18, ζε ηθαλνπνηεηηθή θαηάζηαζε δηαηήξεζεο θαη ν νπνίνο κπνξεί επί πιένλ λα ζπλεηζθέξεη ζεκαληηθά ζηε ζπλνρή ηνπ Γηθηχνπ «Natura 2000» ή/θαη λα ζπλεηζθέξεη ζεκαληηθά ζηε δηαηήξεζε ηεο βηνινγηθήο πνηθηιφηεηαο ζηηο ζπγθεθξηκέλεο βηνγεσγξαθηθέο πεξηνρέο» 19. 2.14 Δηδηθή Εώλε Γηαηήξεζεο χκθσλα κε ηελ ΚΤΑ 33318/3028/11-12-98 «Καζνξηζκφο κϋηξσλ γηα ηε δηαηάξεζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ (ελδηαηηεκϊησλ) θαζψο θαη ηεο Ϊγξηαο παλέδαο θαη ρισξέδαο» σο «εηδηθή δώλε δηαηήξεζεο» λνεέηαη «έλαο ηφπνο θνηλνηηθήο ζεκαζίαο νξηζκέλνο απφ ηα θξάηε κέιε κέζσ θαλνληζηηθήο, δηνηθεηηθήο ή/θαη ζπκβαηηθήο πξάμεο, ζηνλ νπνίν εθαξκφδνληαη ηα κέηξα δηαηήξεζεο πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ δηαηήξεζε ή ηελ απνθαηάζηαζε, ζε ηθαλνπνηεηηθή θαηάζηαζε δηαηήξεζεο, ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ ή/θαη ησλ πιεζπζκψλ ησλ εηδψλ γηα ηα νπνία νξίζζεθε ν ηχπνο» 20. 17 ΠαξΪξηεκα Η: Σχπνη θπζηθψλ νηθνηφπσλ θνηλνηηθνχ ελδηαθϋξνληνο ησλ νπνέσλ ε δηαηάξεζε απαηηεέ ην ραξαθηεξηζκφ πεξηνρψλ σο εηδηθψλ δσλψλ πξνζηαζέαο. 18 ΠαξΪξηεκα ΗΗ: ΕσηθΪ θαη θπηηθϊ εέδε θνηλνηηθνχ ελδηαθϋξνληνο ησλ νπνέσλ ε δηαηάξεζε επηβϊιιεη ηνλ θαζνξηζκφ εηδηθψλ δσλψλ δηαηάξεζεο. 19 Μηραινπνχινπ Υ., (2004, ζει.: 779), φ.π. 20 Μηραινπνχινπ Υ., (2004, ζει.: 779), φ.π. 16

2.15 Βηνπνηθηιόηεηα χκθσλα κε ηελ χκβαζε ηνπ Ρέν ληε ΣδαλΫηξν (1992) «σο βηνινγηθή πνηθηιόηεηα ή βηνπνηθηιόηεηα λνείηαη ε πνηθηιία ησλ δψλησλ νξγαληζκψλ πάζεο πξνειεχζεσο πεξηιακβαλνκέλσλ, κεηαμχ άιισλ, ρεξζαίσλ, ζαιαζζίσλ θαη άιισλ πδαηηθψλ νηθνζπζηεκάησλ θαη νηθνινγηθψλ ζπκπιεγκάησλ, ησλ νπνίσλ απνηεινχλ κέξνο. Δπίζεο, πεξηιακβάλεηαη εδψ ε πνηθηιφηεηα εληφο ησλ εηδψλ, κεηαμχ εηδψλ θαη νηθνζπζηεκάησλ». 21 ΔπηπιΫνλ, ζηελ χκβαζε ε βηνπνηθηιφηεηα ραξαθηεξέδεηαη ζαλ ελδνγελάο αμέα ε νπνέα εϊλ δηαηεξάζεη ηνλ αξηζκφ ησλ εηδψλ ά απνηξϋςεη ηελ εμαθϊληζά ηνπο, ηφηε ζα εέλαη ηθαλά λα πξνζηαηϋςεη ηελ αεηθνξέα ηεο έδηαο ηεο Γεο. 22 2.16 Γάζνο ή Γαζηθό νηθνζύζηεκα χκθσλα κε ηνλ Νφκν 3208/2003 σο δάζνο ή δαζηθό νηθνζύζηεκα «λνείηαη ην νξγαληθφ ζχλνιν άγξησλ θπηψλ κε μπιψδε θνξκφ πάλσ ζηελ αλαγθαία επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο πνπ καδί κε ηελ ζπλππάξρνπζα ρισξίδα θαη παλίδα, απνηεινχλ κέζσ ηεο ακνηβαίαο αιιειεμάξηεζεο θαη αιιειεπίδξαζήο ηνπο, ηδηαίηεξε βηνθνηλφηεηα (δαζνβηνθνηλφηεηα) θαη ηδηαίηεξν θπζηθφ πεξηβάιινλ (δαζνγελέο)». 23 2.17 Γαζηθή έθηαζε χκθσλα κε ηνλ Νφκν 3208/2003 δαζηθή έθηαζε «ππϊξρεη φηαλ ζην παξαπϊλσ ζχλνιν ε Ϊγξηα μπιψδεο βιϊζηεζε, πςειά ά ζακλψδεο, εέλαη αξαηϊ». 24 21 Μηραινπνχινπ Υ., (2004, ζει.: 779), φ.π. 22 Διιεληθά Οξληζνινγηθά Δηαηξέα, (1999, ζει.: 112), φ.π. 23 Νφκνο 3208/2003, (2003). «Πξνζηαζέα ησλ δαζηθψλ νηθνζπζηεκϊησλ, θαηϊξηηζε δαζνινγένπ, ξχζκηζε εκπξαγκϊησλ δηθαησκϊησλ επέ δαζψλ θαη δαζηθψλ ελ γϋλεη εθηϊζεσλ θαη Ϊιιεο δηαηϊμεηο». Γηθηπαθφο ηφπνο: http://www.eu-wildlifetrade.org/pdf/natleg/law3208-2003gr.pdf 19/11/08 24 Νφκνο 3208/2003, (2003), φ.π. 17

3. ΗΣΟΡΗΚΖ ΔΞΔΛΗΞΖ ΣΟΤ ΓΗΚΑΗΟΤ ΠΡΟΣΑΗΑ ΣΟΤ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΟ 3.1 Ζ λνκηθή ζεκειίσζε ηεο Κνηλνηηθήο Πνιηηηθήο γηα ην Πεξηβάιινλ ζηελ Δπξώπε 3.1.1 Ζ πλζήθε ηεο Ρώκεο 1957 Ζ πλζάθε ηεο Ρψκεο ππεγξϊθε ζηηο 25 Μαξηένπ ηνπ 1957. ηελ ζπλϋρεηα ηξνπνπνηάζεθε ην 1986 κε ηελ Δληαέα Δπξσπατθά ΠξΪμε (Δ.Δ.Π.), ην 1992 κε ηε πλζάθε ηνπ ΜΪαζηξηρη, ην 1997 κε ηε πλζάθε ηνπ Άκζηεξληακ θαη ηϋινο, ην 2001 κε ηε πλζάθε ηεο Νέθαηαο. άκεξα ε πλζάθε ηεο Ρψκεο ηζρχεη φπσο ηξνπνπνηάζεθε ην 2001. ην αξρηθφ θεέκελν ηεο πλζάθεο ηεο Ρψκεο δελ ππάξρε θακέα δηϊηαμε πνπ λα αλαθϋξεηαη ζην πεξηβϊιινλ θαη ηελ πξνζηαζέα ηνπ. ε θϊπνην ζεκεέν ηεο πλζάθεο, φκσο, γέλεηαη αλαθνξϊ πεξέ «αηζζεηάο βειηέσζεο ηεο πνηφηεηαο δσάο» θαη «αξκνληθάο θαη ηζφξξνπεο αλϊπηπμεο». ΑλαθνξΫο νη νπνέεο Ϋζεζαλ ηηο πξψηεο βϊζεηο. Οη δηαηϊμεηο ηεο πλζάθεο Ϋδσζαλ ην δηθαέσκα ηεο Ϋκκεζεο πηνζϋηεζεο ησλ κϋηξσλ πνπ ζρεηέδνληαλ κε ηελ πξνζηαζέα ηνπ πεξηβϊιινληνο θαη ζπγθεθξηκϋλα φζνλ αθνξνχζε ηα Ϊξζξα 100 θαη 235, ηα νπνέα αθνξνχζαλ ηελ νκαιά ιεηηνπξγέα ηεο Κνηλάο ΑγνξΪο θαη φρη ηελ πεξηβαιινληηθά πξνζηαζέα. 25 Ζ πλζάθε ηεο Ρψκεο πεξηϋρεη ηηο εμάο Ϋμη πνιηηηθϋο: ηελ θνηλή αγξνηηθή πνιηηηθή, ε νπνέα εέλαη θαη ε πην ζεκαληηθά απφ ηηο πνιηηηθϋο ηεο Κνηλφηεηαο, ηελ θνηλή πνιηηηθή ηωλ κεηαθνξώλ, ηελ πνιηηηθή αληαγωληζκνύ θαη θπξίωο θξαηηθέο εληζρύζεηο, ηελ νηθνλνκηθή πνιηηηθή θαη θπξίωο ηελ θνηλή εκπνξηθή πνιηηηθή, ηελ θνηλωληθή πνιηηηθή, 25 Παπαπεηξφπνπινο Α., (2003, ζει.: 27), φ.π. 18

ηελ Δπξωπαϊθή Τξάπεδα Δπελδύζεωλ. 26 3.1.2 Ζ Δληαία Δπξσπατθή Πξάμε 1986 Ζ Δληαέα Δπξσπατθά ΠξΪμε ππεγξϊθε ζηηο 17 θαη 18 Φεβξνπαξένπ ηνπ 1986 θαη ηϋζεθε ζε ηζρχ ηνλ Ηνχιην ηνπ 1987. Με ηελ Δ.Δ.Π. πξνβιϋπεηαη ε δεκηνπξγέα ηεο εληαέαο αγνξϊο, ε νπνέα απνηειεέ ηελ νινθιάξσζε ηεο θνηλάο αγνξϊο. Χο ζηφρνο, ηέζεηαη ε θαηϊξγεζε ησλ ζπλφξσλ: θπζηθψλ (ηεισλεέα), ηερληθψλ θαη θνξνινγηθψλ. 27 Με ηελ Δ.Δ.Π. ην πεξηβϊιινλ εληϊζζεηαη ζην θνηλνηηθφ πιαέζην δξϊζεο, σο Ϊμην πξνζηαζέαο Ϋλλνκν αγαζφ. Πξφθεηηαη, ινηπφλ, γηα ηελ πξνζζάθε ησλ Ϊξζξσλ 130 Π, ζχκθσλα κε ην νπνέν ηέζεληαη νη γεληθϋο αξρϋο ηεο θνηλνηηθάο πνιηηηθάο πεξηβϊιινληνο θαη θαζνξέδνληαη ηα αληηθεέκελα, φπσο εέλαη ε πξφιεςε, ε πξνζηαζέα θαη ε βειηέσζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ πεξηβϊιινληνο, 130 Ρ, ζην νπνέν θαζηεξψλεηαη ζηελ πλζάθε ε αξρά ηεο ελζσκϊησζεο 28 θαη θαζνξέδεηαη ε δηαδηθαζέα γηα ηε ιάςε κϋηξσλ πνπ ζηνρεχνπλ ζηελ πεξηβαιινληηθά πξνζηαζέα θαη 130, κε ην νπνέν εμαζθαιέδεηαη ζηα θξϊηε κϋιε φηη δελ ζα δεζκεπηνχλ ππϋξκεηξα απφ ηελ θνηλνηηθά πεξηβαιινληηθά λνκνζεζέα. 29 Ζ Δ.Δ.Π. πεξηϋρεη ηηο εμάο ηξεηο πνιηηηθϋο: Τελ νηθνλνκηθή θαη θνηλωληθή ζπλνρή, ε νπνέα επηδηψθεη ηελ αξκνληθά αλϊπηπμε ηνπ ζπλφινπ ηεο Κνηλφηεηαο θαη απνβιϋπεη ζηε 26 ΚαπθαιΪο Γ., Αλδξηθνπνχινπ Δι., (2000, ζει.: 5). «ΥσξηθΫο Δπηπηψζεηο ησλ Δπξσπατθψλ Πνιηηηθψλ. Ζ Διιεληθά Δκπεηξέα 1989 1999». Θεζζαινλέθε. 27 Αγγειέδεο Μ., (2004, ζει.: 12). «Οη πνιηηηθϋο ηεο Δπξσπατθάο Έλσζεο γηα ηε Υσξηθά ΑλΪπηπμε. Μηα κεγϊιε πξφθιεζε γηα ηελ Δπξψπε θαη ηελ ΔιιΪδα». ΠαλεπηζηεκηαθΫο Δθδφζεηο Δ.Μ.Π. Αζάλα. 28 «χκθσλα κε ηελ αξρή ηεο ελζσκάησζεο νη αλάγθεο ηεο πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο απνηεινχλ ζπληζηψζεο ησλ άιισλ πνιηηηθψλ. Πξφθεηηαη γηα κηα αξρή, ε νπνία πξσηνδηαηππψζεθε ζηελ Δ.Δ.Π. θαη κε ηελ νπνία ε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαηαιακβάλεη πιένλ θεληξηθή ζέζε ζηελ θνηλνηηθή έλλνκε ηάμε. Με βάζε ηελ αξρή ηεο ελζσκάησζεο, ε Κνηλφηεηα ιακβάλεη ππφςε ζε φιεο ηηο δξαζηεξηφηεηέο ηεο, ηηο απαηηήζεηο ηεο πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο. Παξφκνηα αξρή δελ έρεη δηαηππσζεί γηα θακία άιιε θνηλνηηθή πνιηηηθή αθφκα θαη κεηά ηελ αλαζεψξεζε ηεο πλζήθεο ηνπ Άκζηεξληακ ην 1997, νπφηε θαη ε αξρή απηή κεηαηξέπεηαη ζε ζεκειηψδε θνηλνηηθή αξρή». (Παπαπεηξφπνπινο Α., (2003, ζει.:30), φ.π.) 29 Παπαπεηξφπνπινο Α., (2003, ζει.: 29), φ.π. 19

κεέσζε ηνπ ρϊζκαηνο κεηαμχ ησλ δηϊθνξσλ πεξηνρψλ θαη ηεο θαζπζηϋξεζεο ησλ κεηνλεθηηθψλ πεξηνρψλ. Τελ έξεπλα θαη ηερλνινγηθή αλάπηπμε. Τν πεξηβάιινλ, ζην νπνέν πεξηϋρνληαη κϋηξα πνπ αθνξνχλ ηελ ρσξνηαμέα, ηηο ρξάζεηο γεο θαη ηε δηαρεέξηζε ησλ πδϊηηλσλ πφξσλ. 30 3.1.3 Ζ πλζήθε ηνπ Μάαζηξηρη 1992 Ζ πλζάθε ηνπ ΜΪαζηξηρη πνπ ππεγξϊθε ην 1992 θαη εθαξκφζηεθε ην 1993 άηαλ Ϋλα αθφκε βάκα γηα ηελ θαηνρχξσζε ηεο θνηλνηηθάο πεξηβαιινληηθάο πνιηηηθάο. ηελ πλζάθε απηά εμεηδηθεχεηαη θαη γέλεηαη λνκηθϊ δεζκεπηηθφηεξε ε αξρά ηεο ελζσκϊησζεο. Σψξα, ε αλϊγθε πνπ πξνθχπηεη γηα πξνζηαζέα ηνπ πεξηβϊιινληνο δελ απνηειεέ απιψο ζπληζηψζα ησλ Ϊιισλ πνιηηηθψλ, φπσο γηλφηαλ κε ηελ Δ.Δ.Π., αιιϊ ιακβϊλεηαη ππφςε θαηϊ ηε δηακφξθσζε ησλ θνηλνηηθψλ πνιηηηθψλ. Σα θξϊηε κϋιε ππνρξενχληαη λα επηδηψμνπλ κηα «πςεινχ επηπϋδνπ» πξνζηαζέα γηα ην πεξηβϊιινλ, λα αθνινπζνχλ ηελ αξρά «ν ξππαέλσλ πιεξψλεη» θαη λα επηδεηνχλ ηελ απνηξνπά ηεο ξχπαλζεο ζηελ πεγά ηεο. ΟπζηαζηηθΪ, πξφθεηηαη γηα ζαθά αλαγλψξηζε ηεο αξράο ηεο πξφιεςεο, ε νπνέα αλ εθαξκνζηεέ, επηβϊιιεη θαη ηελ πηνζϋηεζε ηεο αξράο ηελ ελεκϋξσζεο ησλ πνιηηψλ θαη ηεο ζπκκεηνράο ηνπο ζηηο απνθϊζεηο πνπ αθνξνχλ ζηελ πεξηβαιινληηθά πξνζηαζέα. 31 Έλα Ϊιιν ζεκεέν ηεο πλζάθεο, πνπ αμέδεη λα ζεκεησζεέ εέλαη φηη κε ην Ϊξζξν 130Γ ηδξχζεθε Ϋλα λϋν ρξεκαηνδνηηθφ εξγαιεέν, ην Σακεέν πλνράο, ην νπνέν Ϋρεη σο ζηφρν ηελ ρξεκαηνδφηεζε Ϋξγσλ πνπ αθνξνχλ ηηο κεηαθνξϋο θαη ηηο ππνδνκϋο πεξηβϊιινληνο. ΔπηπιΫνλ, εηζάρζεζαλ πνιηηηθϋο, φπσο ε πνιηηηθά γηα ηα ΓηεπξσπατθΪ Γέθηπα (Ϊξζξα 129Β Ϋσο 129Γ ηεο πλζδοκ) θαη πϊξζεθαλ κϋηξα πξνζηαζέαο ηνπ πεξηβϊιινληνο ζηνπο ηνκεέο ηεο ρσξνηαμέαο θαη ηεο ρξάζεο γεο. 32 30 ΚαπθαιΪο Γ., Αλδξηθνπνχινπ Δι., (2000, ζει.: 5), φ.π. 31 Παπαπεηξφπνπινο Α., (2003, ζει.: 33, 34), φ.π. 32 Γηαλλαθνχξνπ Γ., (2008, ζει.: 41). «Ζ Υσξνηαμέα ζηελ Δπξσπατθά Έλσζε. ΔζληθΫο πνιηηηθϋο θαη Δπξσπατθά ΓηαθπβΫξλεζε». Δθδφζεηο Παπαδάζε. Αζάλα. 20

3.1.4 Ζ πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ 1997 Ζ πλζάθε ηνπ Άκζηεξληακ ππεγξϊθε ην 1997 θαη ηϋζεθε ζε ηζρχ ην 1998. Ο θνηλνηηθφο λνκνζϋηεο δηαρσξέδεη ηελ πεξηβαιινληηθά πξνζηαζέα απφ ηηο νηθνλνκηθϋο θαη εκπνξηθϋο επηδηψμεηο. Έηζη, ζηφρνο ηεο Κνηλφηεηαο, κε ηελ πλζάθε απηά εέλαη ε επέηεπμε ηεο ηζφξξνπεο θαη αεηθφξνπ αλϊπηπμεο, θπξέσο κε ηελ δεκηνπξγέα ελφο ρψξνπ ρσξέο εζσηεξηθϊ ζχλνξα, ηελ ελέζρπζε ηεο νηθνλνκηθάο θαη θνηλσληθάο ζπλνράο θαη ηελ έδξπζε κηαο νηθνλνκηθάο θαη λνκηζκαηηθάο Ϋλσζεο. Δπέζεο, ε Κνηλφηεηα Ϋρεη σο ππνρξϋσζε ηελ πξνψζεζε κέαο αξκνληθάο, ηζφξξνπεο θαη βηψζηκεο αλϊπηπμεο ησλ νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηάησλ θαη ελφο πςεινχ επηπϋδνπ πξνζηαζέαο θαη βειηέσζεο ηνπ πεξηβϊιινληνο. πκπεξαζκαηηθϊ, νη δχν ζεκαληηθϋο αιιαγϋο πνπ πξνϋθπςαλ σο απνηϋιεζκα ηεο πλζάθεο εέλαη ε απαέηεζε γηα πςειφ επέπεδν πξνζηαζέαο ηνπ πεξηβϊιινληνο θαη φηη ε αξρά ηεο ελζσκϊησζεο απφθηεζε ζεκειηψδε ραξαθηάξα θαη δηαηππψζεθε ζην Ϊξζξν 6 ηεο ΔΚ. 33 3.1.5 Ζ πλζήθε ηεο Νίθαηαο 2001 Ζ πλζάθε ηεο Νέθαηαο ππεγξϊθε ηνλ ΦεβξνπΪξην ηνπ 2001 θαη ηϋζεθε ζε ηζρχ ηνλ ΦεβξνπΪξην ηνπ 2003. Ζ πλζάθε απηά απνηϋιεζε Ϋλα αθφκε βάκα γηα ηελ πξνεηνηκαζέα ηεο δηεχξπλζεο ηεο Δπξσπατθάο Έλσζεο πξνο ηηο ρψξεο ηεο Κεληξηθάο, Αλαηνιηθάο, Μεζνγεηαθάο θαη Βαιηηθάο Δπξψπεο. ΓεληθΪ, θαζνξέζηεθαλ νη αξρϋο θαη νη κϋζνδνη εμϋιημεο ηνπ ζπζηάκαηνο πνπ ππάξρε ζηελ Δ.Δ. 15. πκπεξαζκαηηθϊ, ε πλζάθε ηεο Νέθαηαο δελ θαηϊθεξε λα απαληάζεη νινθιεξσκϋλα γηα ην κειινληηθφ ηξφπν ιεηηνπξγέαο ηεο Έλσζεο κε ζρεδφλ 30 κϋιε αιιϊ θαη γεληθφηεξα γηα ην κειινληηθφ ραξαθηάξα ηεο Έλσζεο. 34 33 Παπαπεηξφπνπινο Α., (2003, ζει.: 35, 36), φ.π. 34 Αγγειέδεο Μ., (2004, ζει.: 16, 17), φ.π. 21

3.2 Ζ λνκηθή ζεκειίσζε ηεο Κνηλνηηθήο Πνιηηηθήο γηα ην Πεξηβάιινλ ζηελ Διιάδα 3.2.1 Νόκνο 360/1976 «Πεξί Υσξνηαμίαο θαη Πεξηβάιινληνο» Ο πξψηνο λφκνο πνπ ζεζπέζηεθε ζηελ ΔιιΪδα θαη αθνξνχζε ηελ ρσξνηαμέα θαη ην πεξηβϊιινλ θαη ζηνλ νπνένλ δφζεθαλ νξηζκνέ θαη θαηεπζχλζεηο γηα ηελ πξνζηαζέα ηνπ πεξηβϊιινληνο άηαλ ν Νφκνο 360/1976 «πεξέ Υσξνηαμέαο θαη ΠεξηβΪιινληνο». χκθσλα κε ηνλ λφκν απηφ θαη φζνλ αθνξϊ ην πεξηβϊιινλ δφζεθαλ νη παξαθϊησ νξηζκνέ: Χο θπζηθό πεξηβάιινλ λνεέηαη ν ρεξζαένο, ζαιϊζζηνο θαη ελαϋξηνο ρψξνο πνπ πεξηβϊιιεη ηνλ Ϊλζξσπν ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ παλέδα, ηελ ρισξέδα θαη ηνπο θπζηθνχο πφξνπο. Χο πνιηηηζηηθό πεξηβάιινλ λννχληαη ηα αλζξσπνγελά ζηνηρεέα θαη ραξαθηεξηζηηθϊ ηνπ πνιηηηζκνχ, φπσο δηακνξθψζεθαλ απφ ηελ παξϋκβαζε θαη ηελ ζρϋζε αλζξψπνπ πεξηβϊιινληνο, πεξηιακβαλνκϋλσλ ησλ ηζηνξηθψλ ρψξσλ θαη αθφκε ηεο θαιιηηερληθάο θαη πνιηηηζηηθάο θιεξνλνκηϊο ηεο ρψξαο. Χο πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο λνεέηαη: α) ε δηαηάξεζε ηνπ ραξαθηάξα ηνπ θπζηθνχ πεξηβϊιινληνο θαη ε βειηέσζε ησλ ζρϋζεσλ κεηαμχ ησλ ζηνηρεέσλ ηνπ, σο νηθνζπζηάκαηνο, β) ε πξνζηαζέα ηνπ θπζηθνχ πεξηβϊιινληνο απφ ηηο επηπηψζεηο πνπ πξνθαινχληαη απφ ηελ αλϊπηπμε ησλ αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηάησλ θαη παξεκβϊζεσλ, γ) ε δηαθχιαμε ηνπ πνιηηηζηηθνχ πεξηβϊιινληνο θαη ησλ ηζηνξηθψλ ρψξσλ θαη δ) ν Ϋιεγρνο ηεο αμηνπνέεζεο ησλ θπζηθψλ πφξσλ θαη ηεο αλϊπηπμεο ηνπ ρψξνπ δξαζηεξηνηάησλ ηνπο, κε ζθνπφ ηελ ελαξκφληζε ησλ ζρϋζεσλ κεηαμχ ηνπ θπζηθνχ πεξηβϊιινληνο, ηνπ πνιηηηζηηθνχ πεξηβϊιινληνο θαη ηεο νηθνλνκηθάο δξϊζεο ηνπ αλζξψπνπ. ΣΫινο, κε ηνλ λφκν απηφ ζπζηϊζεθε ην Δζληθφ πκβνχιην Υσξνηαμέαο θαη ΠεξηβΪιινληνο. Σν Ϋξγν ηνπ πκβνπιένπ εέλαη α) ε ιάςε απνθϊζεσλ γηα ηελ πνιηηηθά πνπ αθνινπζεέηαη θαη γηα γεληθϊ ζϋκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ Υσξνηαμέα θαη ην ΠεξηβΪιινλ, β) ε ιάςε απνθϊζεσλ γηα ζϋκαηα πνπ αθνξνχλ Τπεξεζέεο ζρεηηθϋο κε ηελ Υσξνηαμέα θαη ην ΠεξηβΪιινλ, γ) ε Ϋγθξηζε ησλ Υσξνηαμηθψλ ρεδέσλ θαη ΠξνγξακκΪησλ θαη ρεδέσλ θαη ΠξνγξακκΪησλ Πξνζηαζέαο ηνπ ΠεξηβΪιινληνο θαη ε ελαξκφληζά ηνπο κε ηα ρϋδηα θαη ΠξνγξΪκκαηα ΑλΪπηπμεο, δ) ε επέβιεςε 22

εθαξκνγάο ησλ Υσξνηαμηθψλ ρεδέσλ θαη ΠξνγξακκΪησλ θαη ησλ ρεδέσλ θαη ΠξνγξακκΪησλ Πξνζηαζέαο ηνπ ΠεξηβΪιινληνο θαη ε) ν ζπληνληζκφο ησλ θνξϋσλ εθαξκνγάο ησλ παξαπϊλσ ζρεδέσλ. 35 3.2.2 Νόκνο 1650/1986 «γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο» Όζνλ αθνξϊ ηηο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρϋο ζηελ ΔιιΪδα ν πξψηνο λφκνο πνπ ζεζπέζηεθε γηα ηελ πξνζηαζέα ηνπο άηαλ ν Ν. 1650/1986 ν νπνένο ηζρχεη κϋρξη θαη ζάκεξα. ΠαξαθΪησ παξνπζηϊδνληαη ηα Ϊξζξα ηνπ λφκνπ πνπ αθνξνχλ ηηο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρϋο. χκθσλα κε ην Ϊξζξν 18 ηνπ Νφκνπ πνπ αθνξϊ ηελ πξνζηαζέα ηεο θχζεο θαη ηνπ ηνπένπ επηζεκαέλεηαη ζπγθεθξηκϋλα φηη ε θύζε θαη ην ηνπίν πξνζηαηεχνληαη θαη δηαηεξνχληαη κε ζθνπφ ηελ δηαζθϊιηζε ησλ θπζηθψλ δηεξγαζηψλ, ηεο απνδνηηθφηεηαο ησλ θπζηθψλ πφξσλ, ηεο ηζνξξνπέαο θαη ηεο εμϋιημεο ησλ νηθνζπζηεκϊησλ θαζψο επέζεο θαη ηεο πνηθηινκνξθέαο, ηδηαηηεξφηεηαο ά κνλαδηθφηεηϊο ηνπο. Οη ρεξζαίεο, πδάηηλεο ή κηθηνύ ραξαθηήξα πεξηνρέο, ηα κεκνλωκέλα ζηνηρεία ή ζύλνια ηεο θύζεο θαη ηνπ ηνπίνπ απνηεινχλ αληηθεέκελα πξνζηαζέαο θαη δηαηάξεζεο εμαηηέαο ηεο νηθνινγηθάο, γεσκνξθνινγηθάο, βηνινγηθάο, επηζηεκνληθάο θαη αηζζεηηθάο αμέαο ηνπο. Ο πεξηνρϋο πνπ αλαθϋξζεθαλ παξαπϊλσ, κπνξνχλ λα ραξαθηεξέδνληαη, ζχκθσλα κε ηα θξηηάξηα πνπ παξνπζηϊδνληαη ζην Ϊξζξν 19 ηνπ λφκνπ, σο πεξηνρϋο απφιπηεο πξνζηαζέαο ηεο θχζεο, πεξηνρϋο πξνζηαζέαο ηεο θχζεο, εζληθϊ πϊξθα, πξνζηαηεπφκελνη θπζηθνέ ζρεκαηηζκνέ, πξνζηαηεπφκελα ηνπέα θαη ζηνηρεέα ηνπ ηνπένπ θαη πεξηνρϋο νηθναλϊπηπμεο. ΑπηΫο νη πεξηνρϋο, ζηηο νπνέεο ππϊξρεη ε ππνρξϋσζε εθαξκνγάο νξηζκϋλσλ κϋηξσλ ζε γεηηνληθϋο εθηϊζεηο, απνηεινχλ θεληξηθφ ηκάκα κηαο επξχηεξεο πεξηνράο, ζηελ νπνέα ηα αλαγθαέα κϋηξα πξνζηαζέαο επεθηεέλνληαη θαηϊ δψλεο. ην Ϊξζξν 19 ηνπ λφκνπ νη πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρϋο θαηαηϊζζνληαη ζε θαηεγνξέεο: Πεξηνρέο απόιπηεο πξνζηαζίαο ηεο θύζεο: πξφθεηηαη γηα εθηϊζεηο εμαηξεηηθψλ επαέζζεησλ νηθνζπζηεκϊησλ, βηνηφπσλ ά νηθνηφπσλ 35 Νφκνο 360/1976, (1976, ζει.: 1041, 1042). «Πεξέ Υσξνηαμέαο θαη ΠεξηβΪιινληνο». Δθεκεξέδα ηεο Κπβεξλάζεσο. Σεχρνο Πξψην, Αξηζκφο Φχιινπ 151. Αζάλα. 23

ζπϊλησλ ά απεηινχκελσλ κε εμαθϊληζε εηδψλ ηεο απηνθπνχο ρισξέδαο ά Ϊγξηαο παλέδαο ά γηα εθηϊζεηο πνπ Ϋρνπλ απνθαζηζηηθά ζϋζε ζηνλ θχθιν δσάο ζπϊλησλ ά απεηινχκελσλ κε εμαθϊληζε εηδψλ ηεο Ϊγξηαο παλέδαο. ηηο πεξηνρϋο απηϋο απαγνξεχεηαη θϊζε εέδνπο δξαζηεξηφηεηα, ζχκθσλα, φκσο, κε ηηο εηδηθφηεξεο ξπζκέζεηο ηνπ νηθεένπ θαλνληζκνχ επηηξϋπνληαη επηζηεκνληθϋο Ϋξεπλεο θαη εξγαζέεο πνπ Ϋρνπλ ζθνπφ ηε δηαηάξεζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπο, εθφζνλ εμαζθαιέδεηαη πςειφο βαζκφο πξνζηαζέαο. Πεξηνρέο πξνζηαζίαο ηεο θύζεο: πξφθεηηαη γηα εθηϊζεηο κεγϊιεο νηθνινγηθάο ά βηνινγηθάο αμέαο. ηηο πεξηνρϋο απηϋο δελ επηηξϋπνληαη δξαζηεξηφηεηεο πνπ βιϊπηνπλ ην θπζηθφ πεξηβϊιινλ, θαη εμαέξεζε φκσο, ζχκθσλα κε ηηο εηδηθφηεξεο ξπζκέζεηο ηνπ νηθεένπ θαλνληζκνχ, επηηξϋπνληαη εξγαζέεο, δξαζηεξηφηεηεο θαη Ϋξεπλεο, θπξέσο παξαδνζηαθϋο, κε ηελ πξνυπφζεζε φηη δελ αληηηέζεληαη ζηνπο ζθνπνχο πξνζηαζέαο. Δζληθά πάξθα: πξφθεηηαη γηα εθηεηακϋλεο ρεξζαέεο, πδϊηηλεο ά κηθηνχ ραξαθηάξα πεξηνρϋο, νη νπνέεο εέλαη αλεπεξϋαζηεο ά Ϋρνπλ επεξεαζηεέ ειϊρηζηα απφ αλζξσπνγελεέο δξαζηεξηφηεηεο θαη δηαηεξνχλ παξφια απηϊ αμηφινγα βηνινγηθϊ, νηθνινγηθϊ, γεσκνξθνινγηθϊ θαη αηζζεηηθϊ ραξαθηεξηζηηθϊ. Όηαλ Ϋλα εζληθφ πϊξθν θαηαιακβϊλεη ζαιϊζζηα πεξηνρά ά δαζηθά Ϋθηαζε, ηφηε ραξαθηεξέδεηαη σο ζαιάζζην πάξθν ά εζληθφο δξπκφο, αληέζηνηρα. ηα εζληθϊ πϊξθα επηηξϋπνληαη Ϋξγα, δξαζηεξηφηεηεο θαη Ϋξεπλεο, θπξέσο παξαδνζηαθϋο, ζχκθσλα κε ηηο εηδηθφηεξεο ξπζκέζεηο ηνπ νηθεένπ θαλνληζκνχ. ΣΫινο, ηα εζληθϊ πϊξθα δελ εέλαη δπλαηφλ λα πεξηιακβϊλνπλ πεξηνρϋο απφιπηεο πξνζηαζέαο ηεο θχζεο θαη πεξηνρϋο πξνζηαζέαο ηεο θχζεο. Πξνζηαηεπόκελνη θπζηθνί ζρεκαηηζκνί: πξφθεηηαη γηα ιεηηνπξγηθϊ ηκάκαηα ηεο θχζεο ά κεκνλσκϋλα δεκηνπξγάκαηϊ ηεο πνπ Ϋρνπλ ηδηαέηεξε επηζηεκνληθά, νηθνινγηθά ά αηζζεηηθά αμέα ά ζπκβϊιινπλ ζηε δηαηάξεζε ησλ θπζηθψλ δηεξγαζηψλ θαη ζηελ πξνζηαζέα θπζηθψλ πφξσλ (δϋληξα, ζπζηϊδεο δϋληξσλ θαη ζϊκλσλ, πξνζηαηεπηηθά βιϊζηεζε, παξφρζηα θαη παξϊθηηα βιϊζηεζε, θπζηθνέ θξϊρηεο, θαηαξξϊθηεο, πεγϋο, θαξϊγγηα, ζέλεο, χθαινη, ζπειηϋο, βξϊρνη, 24

απνιηζσκϋλα δϊζε, δϋληξα ά ηκάκαηϊ ηνπο, παιαηνληνινγηθϊ επξάκαηα, θνξαιιηνγελεέο θαη γεσκνξθνινγηθνέ ζρεκαηηζκνέ). Πξνζηαηεπφκελνη θπζηθνέ ζρεκαηηζκνέ πνπ Ϋρνπλ κλεκεηαθφ ραξαθηάξα, ραξαθηεξέδνληαη σο δηαηεξεηέα κλεκεία ηεο θχζεο. Χο πξνζηαηεπόκελα ηνπία ραξαθηεξέδνληαη πεξηνρϋο κεγϊιεο αηζζεηηθάο ά πνιηηηζηηθάο αμέαο θαζψο επέζεο θαη εθηϊζεηο πνπ πξνζθϋξνληαη γηα αλαςπρά θαη ζπκβϊιινπλ ζηελ πξνζηαζέα ά απνδνηηθφηεηα θπζηθψλ πφξσλ. ηα πξνζηαηεπφκελα ηνπέα κπνξνχλ λα δνζνχλ νη εμάο νλνκαζέεο: αηζζεηηθφ δϊζνο, ηνπέν Ϊγξηαο θχζεο, ηνπέν αγξνηηθφ, αζηηθφ ά βηνκεραληθφ. Χο πξνζηαηεπόκελα ζηνηρεία ηνπ ηνπίνπ ραξαθηεξέδνληαη ηκάκαηα ά ζπζηαηηθϊ ζηνηρεέα ηνπ ηνπένπ πνπ Ϋρνπλ ηδηαέηεξε αηζζεηηθά ά πνιηηηζηηθά αμέα ά ζπκβϊιινπλ ζηελ πξνζηαζέα ά απνδνηηθφηεηα θπζηθψλ πφξσλ (π.ρ. αιζχιηα, παξαδνζηαθϋο θαιιηϋξγεηεο, αγξνηθέεο, κνλνπϊηηα, πξνζηαηεπηηθϋο θπηεέεο, θξάλεο). Πεξηνρέο νηθναλάπηπμεο: πξφθεηηαη γηα εθηεηακϋλεο πεξηνρϋο πνπ πεξηιακβϊλνπλ ρσξηϊ ά νηθηζκνχο, κε ηελ πξνυπφζεζε φηη παξνπζηϊδνπλ ηδηαέηεξε αμέα θαη ελδηαθϋξνλ εμαηηέαο ησλ αμηφινγσλ θπζηθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπο. ηφρνη γηα ηηο πεξηνρϋο νηθναλϊπηπμεο εέλαη νη παξαθϊησ: - Ζ πξνζηαζέα θαη βειηέσζε ησλ ηδηαέηεξσλ θπζηθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ. - Ζ ελέζρπζε ησλ παξαδνζηαθψλ αζρνιηψλ θαη δξαζηεξηνηάησλ (αλϊπηπμε αγξνηνπξηζκνχ κε δεκηνπξγέα αγξνηηθψλ θαηνηθηψλ, μελψλσλ, θϊκπηλγθ, θ.ϊ.). Όζνλ αθνξϊ βηνκεραληθϋο δξαζηεξηφηεηεο, ηϋηνηεο ζα επηηξϋπνληαη κφλν εϊλ επλννχλ ηελ νηθνλνκηθά αλαδσνγφλεζε ησλ αγξνηηθψλ πεξηνρψλ θαη δελ πξνθαινχλ πεξηβαιινληηθά ππνβϊζκηζε. - Ζ εθπαέδεπζε θαη κχεζε ηνπ θνηλνχ ζηηο κεζφδνπο αξκνληθάο ζπλχπαξμεο αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηάησλ θαη θπζηθψλ δηεξγαζηψλ. - Ζ αλϊπαπζε θαη αλαςπρά ηνπ θνηλνχ. ΣΫινο, νη πεξηνρϋο νηθναλϊπηπμεο κπνξνχλ λα πεξηιακβϊλνπλ πεξηνρϋο απφιπηεο πξνζηαζέαο ηεο θχζεο θαη πεξηνρϋο πξνζηαζέαο ηεο θχζεο. 25

ην Ϊξζξν 20 ηνπ λφκνπ αλαθϋξεηαη ε πξνζηαζέα θαη δηαηάξεζε ησλ εηδψλ ηεο απηνθπνχο ρισξέδαο θαη ηεο Ϊγξηαο παλέδαο. Σα εέδε απηϊ πξνζηαηεχνληαη θαη δηαηεξνχληαη καδέ κε ηε βηνθνηλφηεηα θαη ην βηφηνπν ά νηθφηνπφ ηνπο, ζαλ βηνγελεηηθϊ απνζϋκαηα θαη ζπζηαηηθϊ ζηνηρεέα ησλ νηθνζπζηεκϊησλ. Πην ζπγθεθξηκϋλα, θπξέσο πξνζηαηεχνληαη θαη δηαηεξνχληαη εέδε πνπ θηλδπλεχνπλ κε εμαθϊληζε, εέδε ησλ νπνέσλ ν πιεζπζκφο παξνπζηϊδεη ηϊζε κεέσζεο εμαηηέαο ηεο ππνβϊζκηζεο ά ππεξεθκεηϊιιεπζεο ησλ βηνηφπσλ ηνπο θαη εέδε πνπ ραξαθηεξέδνληαη απφ νηθνινγηθά, επηζηεκνληθά, γελεηηθά, παξαδνζηαθά θαη νηθνλνκηθά αμέα. ΔπηπιΫνλ, ζην Ϊξζξν απηφ, επηζεκαέλεηαη φηη θαηαξηέδνληαη θαηϊινγνη ησλ ηδηαέηεξα πξνζηαηεπφκελσλ εηδψλ θαηϊ θαηεγνξέα πξνζηαζέαο θαη θαζνξέδνληαη νη πεξηνξηζκνέ, νη απαγνξεχζεηο, νη φξνη θαη ηα κϋηξα γηα ηελ πξνζηαζέα ηνπο, θαζψο επέζεο θαη νη φξνη δηεμαγσγάο επηζηεκνληθψλ εξεπλψλ πϊλσ ζηα εέδε απηϊ. ΣΫινο, θαζνξέδνληαη νη φξνη θαη νη πξνυπνζϋζεηο ψζηε λα ελαξκνλέδεηαη ε Ϊζθεζε ηεο γεσξγέαο, ηεο δαζνπνλέαο, ηεο ζάξαο, ηεο αιηεέαο, ηεο θπηνπξνζηαζέαο θαη ηεο πγεηνλνκηθάο πξνζηαζέαο ησλ δψσλ κε ηηο αλϊγθεο πξνζηαζέαο ηεο απηνθπνχο ρισξέδαο θαη ηεο Ϊγξηαο παλέδαο. ΣΫινο, ζην Ϊξζξν 21 ηνπ λφκνπ παξνπζηϊδεηαη ν ραξαθηεξηζκφο πεξηνρψλ, ζηνηρεέσλ ά ζπλφισλ ηεο θχζεο θαη ηνπ ηνπένπ. Δπηζεκαέλεηαη, ινηπφλ, φηη ν ραξαθηεξηζκφο απηψλ ησλ πεξηνρψλ θαη ν θαζνξηζκφο ησλ νξέσλ θαη ησλ δσλψλ πξνζηαζέαο ηνπο γέλνληαη κε Πξνεδξηθφ ΓηΪηαγκα, ην νπνέν εθδέδεηαη κεηϊ απφ πξφηαζε ησλ Τπνπξγψλ Γεσξγέαο, ΠεξηβΪιινληνο, Υσξνηαμέαο θαη Γεκνζέσλ Έξγσλ, Βηνκεραλέαο, ΔλΫξγεηαο θαη Σερλνινγέαο θαη ηνπ θαηϊ πεξέπησζε αξκφδηνπ ππνπξγνχ. ΔπηπιΫνλ, ζπληϊζζεηαη Δηδηθά Πεξηβαιινληηθά ΜειΫηε (Δ.Π.Μ.) ψζηε λα ηεθκεξηψλεηαη ε ζεκαζέα ηνπ πξνζηαηεπηϋνπ αληηθεηκϋλνπ αιιϊ θαη ε ζθνπηκφηεηα ησλ πξνηεηλφκελσλ κϋηξσλ πξνζηαζέαο. ΜεηΪ απφ Απφθαζε ηνπ Τπνπξγνχ ΠΔ.ΥΧ.Γ.Δ. θαζνξέδεηαη ε δηαδηθαζέα θαηϊξηηζεο θαη Ϋγθξηζεο ησλ Δ.Π.Μ. θαη ην πεξηερφκελφ ηνπο. Όζνλ αθνξϊ ηνλ ραξαθηεξηζκφ θαη ηνλ θαζνξηζκφ ησλ νξέσλ θαη δσλψλ πξνζηαζέαο ησλ παξαπϊλσ πεξηνρψλ πνπ πεξηιακβϊλνληαη ζε Εψλε Οηθηζηηθνχ ΔιΫγρνπ (Ε.Ο.Δ.), γέλεηαη κε ηελ πξϊμε θαζνξηζκνχ ηεο Ε.Ο.Δ. θαη κε ηε δηαδηθαζέα ηνπ Ϊξζξνπ 29 ηνπ Ν. 1337/1983. Με ην Πξνεδξηθφ ΓηΪηαγκα πνπ αλαθϋξζεθε παξαπϊλσ, θαζνξέδνληαη νη φξνη, νη πεξηνξηζκνέ θαη νη απαγνξεχζεηο γηα ηελ πξνζηαζέα ηνπ ζπγθεθξηκϋλνπ αληηθεηκϋλνπ, ζπληζηψληαη εηδηθϋο ππεξεζέεο πνπ Ϋρνπλ ηελ Ϋδξα ηνπο θνληϊ ζηα 26

πξνζηαηεπκϋλα αληηθεέκελα πνπ ζθνπεχνπλ ζηελ απνηειεζκαηηθφηεξε πξνζηαζέα θαη δηαηάξεζά ηνπο θαη πξνβιϋπεηαη ε ππνρξϋσζε ζχληαμεο ΜειΫηεο Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ (Μ.Π.Δ.). 36 36 Νφκνο 1650/1986, (1986), φ.π. 27

4. ΣΟ ΝΟΜΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΓΗΑ ΣΗ ΠΡΟΣΑΣΔΤΟΜΔΝΔ ΠΔΡΗΟΥΔ ΠαξαθΪησ παξνπζηϊδεηαη ην λνκηθφ πιαέζην γηα ηηο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρϋο ζηελ Δπξψπε θαη ζηελ ΔιιΪδα. Όπσο ζα δηαπηζησζεέ παξαθϊησ, θϊπνηεο Οδεγέεο θαη Καλνληζκνέ ηεο Δπξσπατθάο Έλσζεο (Δ.Δ.) Ϋρνπλ ελαξκνληζηεέ ζην Διιεληθφ Γέθαην κε Νφκνπο, ΝνκνζεηηθΪ ά ΠξνεδξηθΪ ΓηαηΪγκαηα θαη ΚνηλΫο ΤπνπξγηθΫο ΑπνθΪζεηο. Πην ζπγθεθξηκϋλα, Ζ Οδεγέα 79/409/ΔΟΚ «πεξέ ηεο δηαηεξάζεσο ησλ αγξέσλ πηελψλ» Ϋρεη ελαξκνληζηεέ ζην Διιεληθφ Γέθαην κε ηηο Κ.Τ.Α. 414985/29-11- 85 «ΜΫηξα δηαρεέξηζεο ηεο Ϊγξηαο πηελνπαλέδαο», 366599/16-12-96 θαη 294283/23-12-97 «ΜΫηξα δηαρεέξηζεο ηεο Ϊγξηαο πηελνπαλέδαο, ζε ζπκκφξθσζε κε ηηο Οδεγέεο 94/24/ΔΚ ηνπ πκβνπιένπ γηα ηελ ηξνπνπνέεζε ηνπ παξαξηάκαηνο ΗΗ ηεο Οδεγέαο 79/409/ΔΟΚ πεξέ ηεο δηαηεξάζεσο ησλ αγξέσλ πηελψλ». Ζ Οδεγέα 92/43/ΔΟΚ «γηα ηε δηαηάξεζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ, ηεο Ϊγξηαο παλέδαο θαη απηνθπνχο ρισξέδαο» ελαξκνλέζηεθε ζην Διιεληθφ Γέθαην κε ηελ ΚΤΑ 33318/3028/11-12-98 «Καζνξηζκφο κϋηξσλ γηα ηε δηαηάξεζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ (ελδηαηηεκϊησλ) θαζψο θαη ηεο Ϊγξηαο παλέδαο θαη ρισξέδαο». Ο Καλνληζκφο 82/72/ΔΟΚ «Πεξέ ζπλϊςεσο ζπκβϊζεσο πεξέ δηαηεξάζεσο ηεο Ϊγξηαο δσάο θαη ηνπ θπζηθνχ πεξηβϊιινληνο ηεο Δπξψπεο (χκβαζε ηεο ΒΫξλεο)» ελαξκνλέζηεθε ζην Διιεληθφ Γέθαην κε ηνλ Ν. 1335/1985 «Κχξσζε Γηεζλνχο χκβαζεο γηα ηε δηαηάξεζε ηεο Ϊγξηαο δσάο θαη ηνπ θπζηθνχ πεξηβϊιινληνο ηεο Δπξψπεο (χκβαζε ΒΫξλεο). Ζ Απφθαζε 93/626/ΔΟΚ «ζρεηηθϊ κε ηε ζχλαςε ηεο ζχκβαζεο γηα ηε βηνινγηθά πνηθηινκνξθέα» ελαξκνλέζηεθε ζην Διιεληθφ Γέθαην κε ηνλ Ν. 2204/1994 «Κχξσζε χκβαζεο γηα ηε βηνινγηθά πνηθηιφηεηα». Ο Καλνληζκφο 3626/82/ΔΟΚ «Γηα ηελ εθαξκνγά ζηελ Κνηλφηεηα ηεο ζχκβαζεο γηα ην δηεζλϋο εκπφξην ησλ εηδψλ Ϊγξηαο παλέδαο θαη ρισξέδαο πνπ απεηινχληαη κε εμαθϊληζε» ελαξκνλέζηεθε ζην 28

Διιεληθφ Γέθαην κε ηνλ Νφκν 2055/1992 «Κχξσζε χκβαζεο δηεζλνχο εκπνξέαο εηδψλ ηεο Ϊγξηαο παλέδαο θαη ρισξέδαο πνπ θηλδπλεχνπλ λα εμαθαληζζνχλ κε ηα Παξαξηάκαηα Η θαη ΗΗ απηάο (χκβαζε CITES)». Ζ Απφθαζε 82/461/ΔΟΚ «ζχκβαζε πεξέ ηεο δηαηεξάζεσο ησλ απνδεκεηηθψλ εηδψλ πνπ αλάθνπλ ζηελ Ϊγξηα παλέδα» ελαξκνλέζηεθε ζην Διιεληθφ Γέθαην κε ηνλ Νφκν 2719/1999 (ΦΔΚ 106Α/99) «Κχξσζε ηεο Γηεζλνχο χκβαζεο γηα ηε δηαηάξεζε ησλ απνδεκεηηθψλ εηδψλ ηεο Ϊγξηαο παλέδαο θαη Ϊιιεο δηαηϊμεηο (χκβαζε Βφλλεο)». αλαιπηηθϊ. ΠαξαθΪησ παξνπζηϊδεηαη ην λνκηθφ πιαέζην ζηελ Δπξψπε θαη ζηελ ΔιιΪδα 29

4.1. Σν Ννκηθό Πιαίζην γηα ηηο πξνζηαηεπόκελεο πεξηνρέο ζηελ Δπξώπε θαη ζηελ Διιάδα 4.1.1 Οδεγία 79/409/ΔΟΚ «πεξί ηεο δηαηεξήζεσο ησλ αγξίσλ πηελώλ» θαη Κνηλή Τπνπξγηθή Απόθαζε 414985/1985 «Μέηξα δηαρείξηζεο ηεο άγξηαο πηελνπαλίδαο» Γηα ηελ δηαηάξεζε αιιϊ θαη δηαρεέξηζε ηεο Ϊγξηαο πηελνπαλέδαο Ϋρνπλ πηνζεηεζεέ ε Οδεγία 79/409/ΔΟΚ 37, (Δ.Δ. L 103/25.4.1979, ζ.1), «γηα ηε δηαηάξεζε ησλ αγξέσλ πηελψλ» θαη ε Κνηλή Υπνπξγηθή Απόθαζε 414985/1985 38 (ΦΔΚ 757/18-12-1985) «ΜΫηξα δηαρεέξηζεο ηεο Ϊγξηαο πηελνπαλέδαο». Ζ Οδεγέα ηϋζεθε ζε ηζρχ ηνλ Απξέιην ηνπ 1981. θνπφο ηεο Οδεγέαο θαη ηεο ΚΤΑ εέλαη ε ζϋζπηζε ησλ αλαγθαέσλ κϋηξσλ γηα ηε δηαηάξεζε φισλ ησλ εηδψλ ηεο Ϊγξηαο πηελνπαλέδαο αιιϊ θαη γηα ηελ πξνζηαζέα, δηαρεέξηζε θαη ξχζκηζε ησλ πιεζπζκψλ ηεο, Ϋηζη ψζηε νη πιεζπζκνέ λα αληαπνθξέλνληαη ζηηο νηθνινγηθϋο, επηζηεκνληθϋο θαη πνιηηηζηηθϋο απαηηάζεηο ιακβϊλνληαο ππφςε ηηο νηθνλνκηθϋο θαη ςπραγσγηθϋο αλϊγθεο. 39 37 Ζ Οδεγέα 79/409/ΔΟΚ ηξνπνπνηάζεθε κε ηηο Οδεγέεο 94/24/ΔΚ ηνπ πκβνπιένπ ηεο 8εο Ηνπλένπ 1994 «γηα ηελ ηξνπνπνέεζε ηνπ παξαξηάκαηνο ΗΗ ηεο Οδεγέαο 79/409/ΔΟΚ πεξέ ηεο δηαηεξάζεσο ησλ αγξέσλ πηελψλ37», ηελ Οδεγέα 97/49/ΔΚ ηεο Δπηηξνπάο ηεο 29εο Ηνπιένπ 1997 «γηα ηξνπνπνέεζε ηεο νδεγέαο 79/409/ΔΟΚ ηνπ πκβνπιένπ πεξέ ηεο δηαηεξάζεσο ησλ αγξέσλ πηελψλ37 θαη ηελ Οδεγέα 2008/102/ΔΚ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιένπ θαη ηνπ πκβνπιένπ, ηεο 19εο Ννεκβξένπ 2008, «γηα ηελ ηξνπνπνέεζε ηεο νδεγέαο 79/409/ΔΟΚ ηνπ πκβνπιένπ πεξέ δηαηεξάζεσο ησλ αγξέσλ πηελψλ, φζνλ αθνξϊ ηηο εθηειεζηηθϋο αξκνδηφηεηεο πνπ αλαηέζεληαη ζηελ Δπηηξνπά». 38 ΜεηαγελΫζηεξεο ΚνηλΫο ΤπνπξγηθΫο ΑπνθΪζεηο πνπ αθνξνχλ ηελ δηαρεέξηζε ηεο Ϊγξηαο πηελνπαλέδαο εέλαη ε Κνηλά Τπνπξγηθά Απφθαζε 366599/96 θαη ε Κνηλά Τπνπξγηθά Απφθαζε 294283/1998 (ΦΔΚ 68/Β/98): «ΜΫηξα δηαρεέξηζεο ηεο Ϊγξηαο πηελνπαλέδαο, ζε ζπκκφξθσζε κε ηηο Οδεγέεο 94/24/ΔΚ ηνπ πκβνπιένπ «γηα ηελ ηξνπνπνέεζε ηνπ παξαξηάκαηνο ΗΗ ηεο Οδεγέαο 79/409/ΔΟΚ πεξέ ηεο δηαηεξάζεσο ησλ αγξέσλ πηελψλ» θαη 91/244/ΔΟΚ θαη 97/49/ΔΚ ηεο Δπηηξνπάο «γηα ηελ ηξνπνπνέεζε ηεο Οδεγέαο 79/409/ΔΟΚ ηνπ πκβνπιένπ πεξέ ηεο δηαηεξάζεσο ησλ αγξέσλ πηελψλ»» 39 1. Τπνπξγηθά Απφθαζε 414985/1985, (1985). «ΜΫηξα Γηαρεέξηζεο ηεο Ϊγξηαο πηελνπαλέδαο». Γηθηπαθφο ηφπνο: http://www.ornithologiki.gr/docs/politiki/kya414985.pdf 9/11/08 2. Μηραινπνχινπ Υ., (2004, ζει.: 809), φ.π. 30

Δπέζεο, ζηελ παξνχζα ΚΤΑ δέλνληαη θαηεπζχλζεηο γηα ηα κϋζα, ηνλ ρξφλν, ηηο πεξηνρϋο αιιϊ θαη ηνπο απαγνξεπκϋλνπο ηξφπνπο ζάξαο. ΣΫινο, ππνρξϋσζε ησλ θξαηψλ κειψλ εέλαη: Γηα ηα εέδε πνπ αλαθϋξνληαη ζην ΠαξΪξηεκα I 40 πξϋπεη λα ιακβϊλνληαη ηδηαέηεξα κϋηξα πξνζηαζέαο φζνλ αθνξϊ ην βηφηνπφ ηνπο, γηα ηελ επηβέσζε θαη αλαπαξαγσγά ηνπο. Ο θαζνξηζκφο Πεξηνρψλ Δηδηθάο Πξνζηαζέαο (ΠΔΠ) γηα ηελ δηαηάξεζε απηψλ ησλ εηδψλ. Ζ πηνζϋηεζε θαηϊιιεισλ κϋηξσλ γηα ηα κεηαλαζηεπηηθϊ εέδε πνπ δελ αλαγξϊθνληαη ζην ΠαξΪξηεκα I. Ζ ιάςε θαηϊιιεισλ κϋηξσλ γηα ηελ απνθπγά ηεο ξχπαλζεο θαη ηεο ππνβϊζκηζεο ησλ βηνηφπσλ. 41 4.1.2 Οδεγία 92/43/ΔΟΚ «γηα ηε δηαηήξεζε ησλ θπζηθώλ νηθνηόπσλ, ηεο άγξηαο παλίδαο θαη απηνθπνύο ρισξίδαο» θαη Κνηλή Τπνπξγηθή Απόθαζε 33318/3028/1998 «Καζνξηζκόο κέηξσλ γηα ηε δηαηήξεζε ησλ θπζηθώλ νηθνηόπσλ (ελδηαηηεκάησλ) θαζώο θαη ηεο άγξηαο παλίδαο θαη ρισξίδαο» Γηα ηελ δηαηάξεζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ, ηεο Ϊγξηαο παλέδαο θαη ρισξέδαο ζεζπέζηεθαλ ε Οδεγία 92/43/ΔΟΚ, (ΔΔ L 206/22.7.1992, ζ.7), «γηα ηε δηαηάξεζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ, ηεο Ϊγξηαο παλέδαο θαη απηνθπνχο ρισξέδαο» θαη ε Κνηλή Υπνπξγηθή Απόθαζε 33318/3028/1998 (ΦΔΚ 1289/Β/28-12-98) «Καζνξηζκφο κϋηξσλ γηα ηε δηαηάξεζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ θαζψο θαη ηεο Ϊγξηαο παλέδαο θαη ρισξέδαο». 40 Σν ΠαξΪξηεκα Η εέλαη Ϋλαο θαηϊινγνο εηδψλ θαη ππνεηδψλ ηα νπνέα ζηελ Δπξσπατθά Έλσζε, εέηε απεηινχληαη κε εμαθϊληζε, εέηε εέλαη επϊισηα ζε ζπγθεθξηκϋλεο αιιαγϋο ησλ βηνηφπσλ ηνπο, εέηε εέλαη ζπϊληα ιφγσ κηθξψλ πιεζπζκψλ ά πεξηνξηζκϋλεο ηνπηθάο θαηαλνκάο, εέηε εέλαη εέδε πνπ απαηηνχλ ηδηαέηεξε πξνζνρά ιφγσ ηεο εηδηθάο θχζεο ησλ βηνηφπσλ ηνπο. Σν ΠαξΪξηεκα Η ηξνπνπνηάζεθε κε κέα νδεγέα ην 1985 θαη ηψξα πεξηιακβϊλεηαη Ϋλαλ θαηϊινγν 144 εηδψλ θαη ππνεηδψλ. 41 Οδεγέα 92/43/ΔΟΚ «γηα ηε δηαηάξεζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ, ηεο Ϊγξηαο παλέδαο θαη απηνθπνχο ρισξέδαο». Γηθηπαθφο ηφπνο: http://www.ornithologiki.gr/gr/politiki/directive_92_43.php 9/11/08 31