Εισήγηση Προέδρου του ΤΕΕ Δυτικής Ελλάδας στην Ημερίδα του Δήμου Πατρέων με τίτλο: «Η Αντισεισμική Θωράκιση της Πόλης» Εγκέλαδος. Ένα στιγμιαίο φυσικό φαινόμενο αποτέλεσμα του οποίου, πολλές φορές, είναι οι απώλειες ανθρώπινων ζωών και μεγάλες καταστροφές. Ένα φαινόμενο που δεν βλέπει: χρωματική δερματική απόχρωση, βιοτικό και μορφωτικό επίπεδο, κοινωνική ή μη καταξίωση αυτών που χάνονται και που υποφέρουν από τα καταστροφικά του αποτελέσματα. Ένα φαινόμενο που συνοδεύεται από καταστροφές που εξαρτώνται κατά βάση: από την ένταση του, την εστιακή του απόσταση από το σημείο καταστροφής, τον χώρο που αυτός συμβαίνει αν είναι θάλασσα ή ξηρά, 1
την ποιότητα των κατασκευών που έχουμε, και μας δείχνει πόσο έτοιμοι, εκπαιδευμένοι και ικανοί είμαστε να αντιμετωπίσουμε ένα τέτοιο φαινόμενο, αλλά και πόσο ανθεκτικό είναι το δομημένο περιβάλλον μέσα στο οποίο ζούμε καθημερινά. Και πριν περάσει λίγος καιρός μετά από ένα τέτοιο φυσικό φαινόμενο όλα ξεχνιούνται. Πολύ σύντομα αν δεν υπάρχουν θύματα και μεγάλες καταστροφές, λίγο πιο αργά αν υπάρχουν. Ενώ παράλληλα η προσπάθεια για την προληπτική αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων φθίνει με ταχύτατο αρνητικό ρυθμό μεταβολής στην διάρκεια του χρόνου. Άλλωστε ουδέποτε στην χώρα μας η πολιτική προστασία δεν είχε την θέση που θα έπρεπε να έχει μιας και διαχρονικά δεν αποτελούσε προτεραιότητα της πολιτείας μας. Αντίθετα όμως για τον τεχνικό κόσμο και ιδιαίτερα για το ΤΕΕ Δυτικής Ελλάδας η πολιτική προστασία είναι προτεραιότητα. Προτεραιότητα σε κάθε φάση ενός τέτοιου φαινομένου, είτε αυτή η στιγμή είναι της 2
πρόληψης, είτε της άμεσης επέμβασης (την στιγμή που συμβαίνει το γεγονός), είτε της αποκατάστασης των κατασκευών. Να σημειωθεί δε ότι το κόστος της πρόληψης είναι σημαντικά χαμηλότερο σε σχέση με το κόστος της αποκατάστασης, χωρίς όμως και αυτό να είναι μικρό. Το γεγονός αυτό επιδεινούμενο από την οικονομική κρίση, την οποία υφίσταται ο λαός μας, έχει σαν άμεση συνέπεια την αδυναμία του εκάστοτε ιδιοκτήτη είτε αυτός είναι το δημόσιο είτε είναι ο ιδιώτης να προβεί σε αντίστοιχες προληπτικές ενέργειες αντισεισμικής θωράκισης της ιδιοκτησίας του. Η αντισεισμική θωράκιση των κτιρίων αποτελεί το βέλτιστο τρόπο για την αντιμετώπιση σεισμικών φαινομένων ιδιαίτερα για τα παλαιά κτίρια. Έτσι, προκειμένου να περιοριστούν τα οποιαδήποτε φαινόμενα καταστροφής θα πρέπει η πολιτεία να αναλάβει πρωτοβουλίες, να δώσει κίνητρα προκειμένου οι ιδιοκτήτες του δομημένου περιβάλλοντος της πατρίδας 3
μας να προβούν σε αντίστοιχες ενέργειες αντισεισμικής θωράκισης των κτιρίων τους. Προφανώς τα κίνητρα αυτά δεν θα πρέπει να είναι μόνο φορολογικά. Θα πρέπει να είναι και δράσεις άμεσης χρηματοδοτικής ενίσχυσης. Με δεδομένο όμως ότι το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων είναι ιδιαίτερα περιορισμένο, θα πρέπει σήμερα, πριν είναι αργά, τώρα που σχεδιάζεται από την Ε.Ε. το νέο χρηματοδοτικό πλαίσιο, να γίνουν από τη χώρα μας, σε συνεργασία και με άλλες χώρες της Κοινότητας που αντιμετωπίζουν αντίστοιχα φαινόμενα, όλες εκείνες οι απαραίτητες ενέργειες μέσω ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού, συντονισμού, μεθοδικότητας και συνεκτικής συνεχούς προσπάθειας προκειμένου να προβλεφθούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Δράσεις «Ενίσχυσης και Αντισεισμικής Θωράκισης των Υφιστάμενων Κτιρίων» κατά αντιστοιχία της ενεργειακής αναβάθμισης η οποία χρηματοδοτείται μέχρι σήμερα. 4
Θα έλεγε κανείς καλά όλα αυτά στο επίπεδο του σχεδιασμού και της διεκδίκησης...αλλά σήμερα τι θα μπορούσαμε να κάνουμε στην περιοχή μας; Καταρχάς το Τεχνικό Επιμελητήριο Δυτικής Ελλάδας έχει εδώ και καιρό προχωρήσει στη δημιουργία, στελέχωση και κατάλληλη κατάρτιση ενός Μητρώου Εθελοντών Μηχανικών για την Αντιμετώπιση Φυσικών Καταστροφών. Μητρώο το οποίο στελεχώνεται ήδη με πάνω από 150 μηχανικούς. Οι μηχανικοί αυτοί έχουν ήδη λάβει επιπλέον κατάρτιση σε εξειδικευμένα θέματα αντιμετώπισης σεισμών και αποκατάστασης κατασκευών και μπορούν να συνδράμουν τα αντίστοιχα ειδικά κλιμάκια των Δήμων και των Περιφερειών καθώς και της αρμόδιας Διεύθυνσης Αντιμετώπισης Φυσικών Καταστροφών του Υπουργείου Υποδομών, για τον έλεγχο και την καταγραφή των πιθανών αστοχιών στο δομημένο περιβάλλον της περιοχής ευθύνης του ΤΕΕ Δυτικής Ελλάδας, παρέχοντας έτσι σημαντική βοήθεια στις αρμόδιες και υποστελεχωμένες υπηρεσίες της πολιτείας την κρίσιμη εκείνη στιγμή. 5
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να επαναλάβω το πάγιο αίτημα του ΤΕΕ Δυτικής Ελλάδας για συμμετοχή του στα Συντονιστικά Όργανα Τοπικά και Περιφερειακά. Πέραν όμως από αυτό (Α φάση) Οφείλουμε πρώτα από όλα να αξιοποιήσουμε την γνώση αλλά και τα δεδομένα που έχουμε στην διάθεση μας μέχρι σήμερα. Ποια είναι αυτά; Το 2002 με 2003 οι Ν.Α. Αχαΐας, Ηλείας και Αιτ/νίας είχαν προβεί σε συνεργασία με το Τεχνικό Επιμελητήριο Δυτικής Ελλάδας σε πρωτοβάθμιο προσεισμικό έλεγχο Δημοσίων κτιρίων δημιουργώντας έτσι μία αρχική βάση δεδομένων. Για την Ν.Α Αχαΐας είχε γίνει έλεγχος σε ένα μεγάλο ποσοστό των δημοσίων κτιρίων. Στην Αιτ/νία είχαν γίνει έλεγχοι μόνο στα σχολεία αλλά δεν υπάρχουν στοιχεία σε ηλεκτρονική μορφή. 6
Στην Ηλεία είχαν γίνει έλεγχοι αλλά δεν υπάρχει ικανοποιητική πληρότητα στοιχείων ώστε να είναι αξιοποιήσιμα. Δεκαπέντε χρόνια μετά ως ΤΕΕ Δυτικής Ελλάδας πιστεύουμε ότι αναφορικά με την πρόληψη σε θέματα πολιτικής προστασίας θα πρέπει άμεσα να προβούμε στην ολοκλήρωση του πρωτοβάθμιου προσεισμικού ελέγχου για όλα τα κτίρια όχι μόνο για την Πάτρα που η Δημοτική Αρχή είχε την ευαισθησία να προκαλέσει την παρούσα συνάντηση αλλά για όλη την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας. Ενώ παράλληλα θα πρέπει να επικαιροποιήσουμε την υπάρχουσα βάση δεδομένων με την νέα γνώση που υπάρχει σήμερα αυξάνοντας έτσι την αξιοπιστία της και κάνοντας την πλήρως αξιοποιήσιμη. Εδώ επίσης θα πρέπει να σημειώσουμε ότι για την περιοχή του κέντρου της πόλης της Πάτρας τα έτη 1998-1999 πραγματοποιήθηκε και μία Μικροζωνική μελέτη. Μία μελέτη η οποία μας δείχνει ποιες περιοχές της πόλης μας 7
είναι περισσότερο ευαίσθητες σε σεισμικά φαινόμενα. Επιπροσθέτως το Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών διαθέτει μια βάση δεδομένων παρακολούθησης της συμπεριφοράς της πόλης μας μέσα από σεισμικές καταγραφές. Προφανώς μία επικαιροποίηση της μελέτης αυτής αλλά και μία αύξηση του πεδίου εφαρμογής της έτσι ώστε να περιλαμβάνεται όλος ο Καλλικρατικός Δήμος Πατρέων είναι ιδιαίτερα σημαντική. Με τον τρόπο αυτό αξιοποιώντας όλα τα στοιχεία που μέχρι σήμερα διαθέτουμε αλλά και ενεργοποιώντας στην κατεύθυνση αυτή ένα σημαντικό τμήμα του τεχνικού και επιστημονικού στελεχιακού δυναμικού της περιοχής μας μέσω του Τεχνικού Επιμελητηρίου Δυτικής Ελλάδος θα έχουμε μία πλήρη, επικαιροποιημένη, και αξιόπιστη βάση δεδομένων πρωτοβάθμιου προσεισμικού ελέγχου για όλο το δομημένο περιβάλλον της περιοχής μας. (Β φάση) 8
Εν συνεχεία, με την ολοκλήρωση της ανωτέρω α φάσης θα έχουμε μία πλήρη κατηγοριοποίηση των κτιρίων σχετικά με τη τρωτότητα τους, αλλά και πλήρη γνώση της σεισμικής συμπεριφοράς της περιοχής μας. Η κατάταξη από τον πρωτοβάθμιο έλεγχο γίνεται σε τρεις κατηγορίες. Για ένα ποσοστό για τη δυσμενέστερη κατηγορία λαμβάνοντας υπόψη και τις αντίστοιχες επικαιροποιημένες μικροζωνικές μελέτες οι μηχανικοί του Τεχνικού Επιμελητηρίου Δυτικής Ελλάδας κατόπιν συνεννοήσεως με την Τοπική Αυτοδιοίκηση θα πρέπει να προβούν σε δευτεροβάθμιο προσεισμικό έλεγχο. Και εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι τέτοιος έλεγχος ουδέποτε έχει πραγματοποιηθεί σε δημόσια κτίρια στην περιοχή μας. Μάλιστα για τον δευτεροβάθμιο αυτό έλεγχο ως ΤΕΕ Δυτικής Ελλάδας είμαστε σε θέση να εφαρμόσουμε την πιο σύγχρονη μεθοδολογία η οποία αυτή τη στιγμή που 9
μιλάμε είναι σε φάση έγκρισης από τον ΟΑΣΠ για να ενταχθεί ως οδηγία στο Θεσμικό Πλαίσιο. Με την ολοκλήρωση και του δευτεροβάθμιου ελέγχου η πολιτεία θα έχει στα χέρια της μία ιδιαίτερα πλήρη, ενημερωμένη και αξιοποιήσιμη βάση δεδομένων για την κατάσταση του δημόσιου δομημένου περιβάλλοντος στην περιοχή με βάση τη σεισμική τρωτότητα των κτιρίων, έχοντας μάλιστα δημιουργήσει μία τεκμηριωμένη προτεραιοποίηση και ανάλογα με την διαθέσιμη χρηματοδότηση, δύναται να μειώσουμε σοβαρά τις συνέπειες ενός καταστροφικού σεισμού θωρακίζοντας αντίστοιχα τα δημόσια κτίρια προστατεύοντας τους συμπολίτες μας. Για να μπορέσουν να επιτευχθούν όλα τα ανωτέρω μιας και το ΤΕΕ Δυτικής Ελλάδας έχει και το στελεχιακό δυναμικό εκείνο για να υποστηρίξει το εγχείρημα καθώς και την απαιτούμενη πολιτική βούληση θα πρέπει να υπάρξει μία προγραμματική σύμβαση μεταξύ του ΤΕΕ 10
Δυτικής Ελλάδας των ενδιαφερομένων Δήμων, της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Δυτικής Ελλάδας Πελοποννήσου και Ιονίων Νήσων και του Πανεπιστημίου Πατρών με αντικείμενο: 1. Την άμεση δημιουργία μόνιμης επιστημονικής επιτροπής που θα προετοιμάσει ένα συγκροτημένο σχέδιο προσεισμικών και μετασεισμικών ενεργειών και θα έχει και την συνολική ευθύνη για το εγχείρημα. 2. Τον προσεισμικό έλεγχο των δημοσίων κτιρίων υψηλής επιχειρησιακής και κοινωνικής σημασίας (Νοσοκομεία, Πυροσβεστικές Υπηρεσίες, Περιφέρειες, Δήμοι, Δημόσιες Υπηρεσίες, Εργατικές Κατοικίες, Φοιτητικές Εστίες) στην περιοχή μας σύμφωνα με τα ανωτέρω. 3. Την επικαιροποίηση υπάρχουσας μικροζωνικής μελέτης μέσω σεισμικών καταγραφών που υπάρχουν. 4. Τη διαδικτυακή επιμόρφωση της εκπαιδευτικής κοινότητας (Πρωτοβάθμια- Δευτεροβάθμια) σε 11
συνεργασία με τον Οργανισμό Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας 5. κ.ο.κ. Η αντισεισμική θωράκιση του δομημένου περιβάλλοντος της περιοχής μας απαιτεί συνεχή προσπάθεια και μπορεί να αποτελέσει το βασικό εργαλείο της πολιτικής προστασίας στην μείωση των καταστροφικών συνεπειών ενός μεγάλου σεισμικού φαινομένου. Ευχαριστούμε Θερμά τη Δημοτική Αρχή για την Ανάληψη της παρούσας πρωτοβουλίας για να μιλήσουμε θεσμικά για ένα πολύ σημαντικό θέμα για την προστασία των πολιτών και ευελπιστούμε ότι δεν θα μείνουμε εδώ. Σας ευχαριστώ πολύ 12