ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Όπως υποστηρίζει ο συγγραφέας, η ανθρωπιά διαθέτει σήμερα «ανταλλακτική αξία», παρότι ως έννοια αναφέρεται στη βοήθεια που κάποιος προσφέρει στο συνάνθρωπο. Παλαιότερα, εύχρηστος ήταν ο χαρακτηρισμός του «ανθρωπιστή», που αποδόθηκε στον Ντυνάν, και για αιώνες αναφερόταν στον άνθρωπο που, χωρίς υστεροβουλία, προσέφερε τις ικανότητές του στους άλλους. Σήμερα, το αίτημα της ανθρωπιάς είναι επιτακτικό, γεγονός που, σύμφωνα με τον Παναγιωτόπουλο, φανερώνει το αδιέξοδο της εποχής. Παράλληλα, αναφέρεται ότι καθένας χρησιμοποιεί την ανθρωπιά με διαφορετική σημασία, ανάλογα με το σκοπό που επιδιώκει, αλλά αυτό, στην πράξη, ακυρώνει το αρχικό της περιεχόμενο, όπως δείχνει η απώλεια της ανθρώπινης επικοινωνίας και η κυριαρχία του υλιστικού ευδαιμονισμού. Όμως, η ανθρωπιά αποτελεί περισσότερο συνειδητή επιλογή και πράξη παρά θεωρία και βέβαια στρέφεται προς κάθε συνάνθρωπο ανεξαιρέτως, χωρίς διάθεση υστεροβουλίας και αυτοπροβολής. (περίπου 120 λέξεις) Β1. Η υλιστική λαιμαργία, που έχει κυριεύσει το σύγχρονο άνθρωπο, δεν αφήνει κανένα περιθώριο για φιλάνθρωπη διάθεση, αλλά αντίθετα δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την καταπάτηση των ανθρώπινων ιδανικών και την κυριαρχία των πράξεων που υπονομεύουν την αξία του ανθρώπου. Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο, ο άνθρωπος θέτει σε προτεραιότητα το προσωπικό του συμφέρον, γίνεται ιδιοτελής, ατομικιστής και βέβαια θεωρεί ξεπερασμένο κάθε ευγενικό σκοπό, όπως ο σεβασμός, η αλληλεγγύη και η ανθρωπιά, τις αξίες δηλαδή που ολοκληρώνουν την ανθρώπινη ύπαρξη και ενεργοποιούν τις οδούς επικοινωνίας με το συνάνθρωπο, ο οποίος, δυστυχώς, αποκτά αξία μόνο στο βαθμό που μπορεί να προσφέρει ένα οικονομικό αντάλλαγμα. Αλλά ο άνθρωπος που αντιμετωπίζει τον άλλο ως οικονομικό μέγεθος και ως αντικείμενο εκμετάλλευσης δεν μπορεί να πετύχει τίποτε άλλο από το να καταντήσει απάνθρωπος. (περίπου 120 λέξεις) Πολύ περισσότερα από ένα απλό φροντιστήριο! σ. 1
Β2α. Οι δύο βασικοί τρόποι ανάπτυξης της παραγράφου είναι ο ορισμός και το παράδειγμα. Ο ορισμός υπάρχει στο χωρίο «με την ανθρωπιά εννοούμε τη συμπόνια, τη συμμετοχή, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, στο πάθος του γείτονα. Και όχι μόνο του γείτονα. Του κάθε ανθρώπου». Το παράδειγμα υπάρχει στο χωρίο: «Ο Ντυνάν, για παράδειγμα, ο ιδρυτής του Ερυθρού Σταυρού, υπήρξε ένας τέτοιος ανθρωπιστής. Πέρα απ ό,τι θα μπορούσε να ενδιαφέρει αποκλειστικά το άτομό του, εσυλλογίσθηκε τους ανθρώπους που έπασχαν, έξω από διάκριση φυλής και θρησκείας, εν πολέμω και εν ειρήνη». ευτερευόντως, μέσα στην παράγραφο υπάρχει και η μέθοδος της αιτιολόγησης στο απόσπασμα «γιατί συμβαίνει η ανταλλακτική του αξία να είναι πολύ μεγάλη». Β2β. Το «έτσι», ως διαρθρωτική λέξη, δείχνει το αποτέλεσμα, το συμπέρασμα που προκύπτει από τα προηγούμενα, ενώ το «ωστόσο», ως διαρθρωτική λέξη, δείχνει μια σχέση αντίθεσης με τα προηγούμενα. Β3α. Συνώνυμα αναλίσκεται = αφιερώνεται οικουμενική = συλλογική διαστρεβλώσεις = αλλοιώσεις ολωσδιόλου = εντελώς ευζωίας = ευμάρειας Β3β. Αντώνυμα κοινόχρηστος ιδιόχρηστος συμμετοχή αδιαφορία αυτοακυρώνεται ενδυναμώνεται γνώση άγνοια αδιάκοπης ελλιπούς Πολύ περισσότερα από ένα απλό φροντιστήριο! σ. 2
Β4α. - «αυτός είναι μεγάλος ανθρωπιστής»: τα εισαγωγικά εδώ περικλείουν, δίνοντας έμφαση, το χαρακτηρισμό της κοινής γνώμης για ένα συγκεκριμένο πρόσωπο, που μάλιστα μεταφέρεται με ακρίβεια. - «Ερυθρού Σταυρού»: τα εισαγωγικά εδώ περικλείουν την ονομασία ενός ανθρωπιστικού οργανισμού, που παράλληλα χρησιμοποιείται και με μεταφορική σημασία. Β4β. Ενδεικτικές μεταφορικές εκφράσεις: ένας άνθρωπος... που αναλίσκεται, οικουμενική ψυχή, ένας όρος... που... φτωχαίνει, αδειάζει, αποστεώνεται, η δίψα της ευζωίας. Γ. (ενδεικτικές ιδέες για την παραγωγή λόγου) Τίτλος (άρθρο σε εφημερίδα) Το σύγχρονο έλλειμμα της ανθρωπιάς Πρόλογος Κάνουμε μια σύντομη αναφορά στο διαχρονικό ιδανικό της ανθρωπιάς, τόσο στο παρελθόν όσο και στην εποχή μας και παρουσιάζουμε τα δύο βασικά ζητούμενα της παραγωγής λόγου, που θα αναπτυχθούν στο κύριο μέρος, δηλαδή α) τα φαινόμενα που αποδεικνύουν το έλλειμμα της ανθρωπιάς στην εποχή μας και β) τις δραστηριότητες, τις ατομικές και τις συλλογικές, που αποσκοπούν στον περιορισμό αυτού του ελλείμματος. Πολύ περισσότερα από ένα απλό φροντιστήριο! σ. 3
Πρώτο ζητούμενο Βασικά φαινόμενα που αποδεικνύουν το έλλειμμα της ανθρωπιάς στην εποχή μας είναι: - η κρίση της εκπαίδευσης και γενικότερα της παιδείας, - η καταπάτηση των ηθικών αξιών, - η παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, - η ανάδειξη του υλικού ευδαιμονισμού σε αξία, - το οικολογικό πρόβλημα, - οι ρατσιστικές κοινωνικές διακρίσεις, - τα φαινόμενα της βίας και της εγκληματικότητας, - η αδιαφορία για το συνάνθρωπο και γενικά για τον αδύναμο, - η υστερόβουλη αξιοποίηση της επιστήμης και της τεχνολογίας με σκοπό την εκμετάλλευση του ανθρώπου, - τα προβλήματα και ο ανταγωνισμός στις διακρατικές σχέσεις, - η απομάκρυνση από τον παραδοσιακό πολιτισμό και την ποιοτική τέχνη, - η υποβάθμιση της ανθρώπινης ύπαρξης σε οικονομικό μέγεθος, - το δημοκρατικό έλλειμμα, - η ανυπαρξία του κράτους πρόνοιας, - η πολιτική χειραγώγηση, - η κακή ποιότητα της ενημέρωσης, κ.ά. Πολύ περισσότερα από ένα απλό φροντιστήριο! σ. 4
εύτερο ζητούμενο Ατομικές δραστηριότητες που αποσκοπούν στον περιορισμό του ανθρωπιστικού ελλείμματος αποτελούν: - η αποδοχή της αλληλεγγύης και του σεβασμού ως ατομικού τρόπου ζωής, - η προσωπική συμμετοχή σε φιλανθρωπικές δράσεις, - η μεμονωμένη παροχή βοήθειας προς τον αδύναμο, - η οργανωμένη ένταξη του ατόμου σε φιλανθρωπικές οργανώσεις, - η κάθε είδους εθελοντική προσφορά, - η ανιδιοτελής συμμετοχή στα κοινά και στη λήψη των αποφάσεων, - η απομάκρυνση από το πρότυπο του καταναλωτικού ευδαιμονισμού, - η συνολική στροφή προς το συνάνθρωπο, κ.ά. Συλλογικές δραστηριότητες που αποσκοπούν στον περιορισμό του ανθρωπιστικού ελλείμματος αποτελούν: - η ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών, - η προστασία του κράτους πρόνοιας, - η συλλογική προσπάθεια για την αντιμετώπιση των φαινόμενων της φτώχειας, του ρατσισμού, της βίας και της κοινωνικής αδικίας, - η ευαισθητοποίηση που παρέχουν τα μέσα ενημέρωσης για το πρόβλημα των κοινωνικών ανισοτήτων, - η συλλογική στροφή προς τις υγιείς αξίες του παραδοσιακού πολιτισμού, - οι συλλογικές δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος, - η ενίσχυση του εκπαιδευτικού θεσμού, - η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε κρατικό επίπεδο, κ.ά. Πολύ περισσότερα από ένα απλό φροντιστήριο! σ. 5
Επίλογος Κάνουμε μια σύνοψη του ανθρωπιστικού προβλήματος και του ελλείμματος της ανθρωπιάς που ταλαιπωρεί το σύγχρονο πολιτισμό και επισημαίνουμε με έμφαση την ανάγκη της αναθεώρησης, συνολικά, του προτύπου ζωής που έχει επιλέξει ο σύγχρονος άνθρωπος. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ Περβολιανάκης ημήτρης Πολύ περισσότερα από ένα απλό φροντιστήριο! σ. 6