IP/03/631 Βρυξέλλες, 6 Μαΐου 2003 Πρώτη εφαρµογή της µεταρρυθµισµένης Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής: η Επιτροπή προτείνει µακροπρόθεσµο σχέδιο αποκατάστασης για το γάδο Η Επιτροπή πρότεινε τη θέσπιση ενός µακροπρόθεσµου σχεδίου αποκατάστασης για έναν αριθµό αποθεµάτων γάδου που απειλούνται µε κατάρρευση. Παρά τα µέτρα που έχουν τεθεί σε εφαρµογή κατά τα τελευταία δύο έτη, περισσότεροι γάδοι συνεχίζουν να αποµακρύνονται από τα αποθέµατα από εκείνους που αντικαθίστανται από την αναπαραγωγή. Μετά από στενές διαβουλεύσεις µε τους υπευθύνους του κλάδου της αλιείας, η Επιτροπή προτείνει την αντικατάσταση των ισχυόντων προσωρινών µέτρων µε µακροπρόθεσµα µέτρα µε βάση µία στρατηγική για την αποκατάσταση των σχετικών αποθεµάτων. Επί του παρόντος, τα µέτρα αυτά θα αφορούν χαµηλές ποσοστώσεις αλιευµάτων, όρια αλιευτικής προσπάθειας και ειδικούς κανόνες ελέγχου και παρακολούθησης για τη διασφάλιση της εφαρµογής τους. Ωστόσο, η διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι τα µέτρα αυτά θα ληφθούν στο πλαίσιο µιας µακροπρόθεσµης στρατηγικής που θα έχει ως στόχο την αποκατάσταση του αποθέµατος γάδου σε βιώσιµα επίπεδα. Το εκτιµώµενο χρονικό πλαίσιο για την επίτευξη των στόχων αποκατάστασης ανέρχεται σε 5 έως 10 έτη. Το πολυετές αυτό σχέδιο είναι το πρώτο µιας σειράς µακροπρόθεσµων σχεδίων αποκατάστασης και διαχείρισης τα οποία θα προτείνει η Επιτροπή σύµφωνα µε τις ανάγκες των σχετικών αποθεµάτων. Η Επιτροπή θα παρουσιάσει προσεχώς χωριστό σχέδιο αποκατάστασης για το µερλούκιο. Η σηµερινή ηµέρα αποτελεί την αρχή µιας νέας πορείας της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής. Το σχέδιο αυτό αποκατάστασης αποτελεί την πρώτη εφαρµογή της νέας µακροπρόθεσµης προσέγγισης για τη διαχείριση της αλιείας που αποφασίστηκε στο πλαίσιο της µεταρρύθµισης της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής. είχνει την απόφασή µας να λάβουµε σκληρές αλλά απαραίτητες αποφάσεις για τη διασφάλιση του µέλλοντος των στόλων µας που αλιεύουν γάδο. Γνωρίζω ότι αυτό θα προκαλέσει δυσκολίες για πολλούς αλιείς. Εκατοµµύρια ευρώ διατίθενται για ενισχύσεις στην ΕΕ προκειµένου να βοηθήσουν τον κλάδο λευκοψάρων που αντιµετωπίζει προβλήµατα. Καλώ τα κράτη µέλη να χρησιµοποιήσουν τις ενισχύσεις αυτές" είπε ο Franz Fischler, Επίτροπος υπεύθυνος για τη Γεωργία, την Αγροτική Ανάπτυξη και την Αλιεία. Η πρόταση αυτή για το σχέδιο αποκατάστασης του γάδου θα εξεταστεί κατά το προσεχές Συµβούλιο Αλιείας. Όταν εγκριθεί, θα αντικαταστήσει τα ισχύοντα προσωρινά µέτρα που αποφασίστηκαν το εκέµβριο του 2002 και τα οποία ισχύουν µέχρι την 31η εκεµβρίου 2003. Αντικαθιστά επίσης την πρόταση που διατυπώθηκε από την Επιτροπή το εκέµβριο του 2001 για την αποκατάσταση των αποθεµάτων γάδου και µερλούκιου.
Στόχοι του σχεδίου αποκατάστασης Το εν λόγω σχέδιο αποκατάστασης αποτελεί άµεσο αποτέλεσµα της νέας προσέγγισης που αποφασίστηκε στο πλαίσιο της µεταρρύθµισης της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής τον περασµένο εκέµβριο. Οι βραχυπρόθεσµες αποφάσεις θα αντικατασταθούν σταδιακά από µία µακροπρόθεσµη προσέγγιση που θα επιτρέπει τη λήψη πολυετών µέτρων. Ο στόχος του σχεδίου αποκατάστασης (παράρτηµα 1) είναι η διασφάλιση της αύξησης των ποσοτήτων ώριµου αναπαραγωγικά γάδου για τα αποθέµατα γάδου που απειλούνται επί του παρόντος µε κατάρρευση (παράρτηµα 2) σε επίπεδο το οποίο να µπορεί να επιτυγχάνει κάθε απόθεµα σύµφωνα µε την προληπτική προσέγγιση. Τρεις βασικές δέσµες µέτρων θα ληφθούν για τη µείωση των ποσοστών θνησιµότητας λόγω της αλιείας - δηλαδή της ποσότητας των ψαριών που αποµακρύνονται από το απόθεµα λόγω της αλιείας - τα οποία έχουν στόχο τη µείωση των συνολικών επιτρεπόµενων αλιευµάτων και της αλιευτικής προσπάθειας και τη διασφάλιση της αποτελεσµατικής εφαρµογής των µέτρων αυτών. Βάσει των επιστηµονικών συµβουλών, το ελάχιστο µέγεθος αποθέµατος στο οποίο τα αποθέµατα διατρέχουν σοβαρό κίνδυνο κατάρρευσης προσδιορίζονται στο σχέδιο. Επί παραδείγµατι, το ελάχιστο αυτό µέγεθος υπολογίζεται σε 70.000 τόνους για το γάδο στη Βόρειο Θάλασσα, στο Σκάγκερακ και στην Ανατολική Μάγχη. Η πλέον πρόσφατη εκτίµηση των ενήλικων ψαριών του αποθέµατος αυτού εκτιµήθηκε σε 38.000 τόνους το 2002. Το επίπεδο - στόχος που προσδιορίζεται στο σχέδιο αποκατάστασης του γάδου βρίσκεται στους 150.000 τόνους. Όταν, µε βάση τις επιστηµονικές συµβουλές του ICES και µετά από διαβούλευση της Επιστηµονικής, Οικονοµικής και Τεχνικής Επιτροπής Αλιείας (ΕΤΟΕΑ), επιτευχθεί το επίπεδο - στόχος που προσδιορίζεται για το σχετικό απόθεµα επί δύο συνεχή έτη, η Επιτροπή θα υποβάλει πρόταση για την εξαίρεση του αποθέµατος αυτού από το σχέδιο αποκατάστασης. Το εν λόγω απόθεµα θα υπόκειται κατόπιν σε ένα πολυετές σχέδιο διαχείρισης. Καλυπτόµενα αποθέµατα γάδου Τα αποθέµατα γάδου που καλύπτονται από το σχέδιο αποκατάστασης αφορούν το γάδο στο Κάτεγκατ, στη Βόρειο Θάλασσα, συµπεριλαµβανοµένου του Σκάγκερακ και της Ανατολικής Μάγχης, δυτικά της Σκοτίας και στη Θάλασσα της Ιρλανδίας (παράρτηµα 3). Ο γάδος δυτικά της Σκοτίας δεν περιλήφθηκε στην πρόταση του εκεµβρίου του 2001 αλλά καλύπτεται από τα ισχύοντα προσωρινά µέτρα. Η Επιτροπή πιστεύει επίσης ότι είναι σηµαντικό να συµπεριληφθούν στο οριστικό σχέδιο αποκατάστασης τα αποθέµατα γάδου στην Ανατολική Μάγχη και στη Θάλασσα της Ιρλανδίας, τα οποία δεν καλύπτονται από τα προσωρινά µέτρα. Τα τεχνικά µέτρα που εφαρµόζονται επί του παρόντος στη Θάλασσα της Ιρλανδίας δεν είναι επαρκή για την αντιµετώπιση της εξάντλησης του αποθέµατος. Καθορισµός συνολικών επιτρεπόµενων αλιευµάτων Η Επιτροπή προτείνει ένα µακροπρόθεσµο κανόνα που θα διέπει τον καθορισµό των TAC και της αντίστοιχης αλιευτικής προσπάθειας που απαιτείται για την αλίευση των εν λόγω TAC. Ο κανόνας αυτός στηρίζεται στην επίτευξη µιας αύξησης 30% των ποσοτήτων ενήλικων ψαριών που βρίσκονται στη θάλασσα από την έναρξη ενός έτους µέχρι το τέλος του εν λόγω έτους. 2
Ωστόσο, υπάρχουν πρόσθετοι όροι στον κανόνα αυτό ως ασφαλιστικές δικλίδες, όπως είναι περιορισµοί για την παρεµπόδιση µεγάλων διακυµάνσεων των TAC, καθώς και για την πρόληψη της υπέρβασης των στόχων αποκατάστασης, της υπέρβασης των προληπτικών ορίων θνησιµότητας λόγω της αλιείας και της αντιµετώπισης της δυνατότητας απροσδόκητα µικρών µεγεθών αποθεµάτων. Επί παραδείγµατι, θα εφαρµοστούν µέτρα τα οποία αφορούν άκρως χαµηλές αλιευτικές δυνατότητες εάν οι επιστηµονικές συµβουλές δείχνουν ότι το µέγεθος του αποθέµατος βρίσκεται κάτω από τα κρίσιµα βιολογικά όρια (επί παραδείγµατι, 70.000 τόνους στην περίπτωση της Βορείου Θαλάσσης, του Σκάγκερακ και της Ανατολικής Μάγχης). Τα TAC για άλλα είδη και αποθέµατα, τα οποία αλιεύονται µαζί µε το γάδο, θα επηρεαστούν αναπόφευκτα από το σχέδιο αποκατάστασης του γάδου. Περιορισµός της αλιευτικής προσπάθειας Ο έλεγχος της αλιευτικής προσπάθειας αποτελεί τον κεντρικό πυλώνα του σχεδίου αυτού αποκατάστασης. Η εµπειρία έχει δείξει - και οι επιστηµονικές συµβουλές έχουν επιβεβαιώσει - ότι τα TAC και οι ποσοστώσεις, αφενός, και τα τεχνικά µέτρα, αφετέρου, δεν επαρκούν για τη ρύθµιση της θνησιµότητας λόγω της αλιείας, ιδίως όταν, όπως συµβαίνει σήµερα, η αλιευτική ικανότητα είναι υπερβολικά µεγάλη για τους διαθέσιµους αλιευτικούς πόρους. Επιπροσθέτως, σε µικτούς τύπους αλιείας, όπως είναι η αλιεία γάδου, διάφορα είδη αλιεύονται µαζί καθώς συνεχίζεται η αλιεία έως ότου αλιευθούν όλα τα TAC για όλα τα σχετικά αποθέµατα. Κατά τη διαδικασία αυτή, σηµειώνεται υπέρβαση των χαµηλών TAC για ορισµένα είδη, όπως είναι ο γάδος. Αυτός είναι ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους οι επιστήµονες έχουν εδώ και πολύ καιρό υποδείξει όρια για την αλιευτική προσπάθεια. Η Επιτροπή προτείνει ένα απλό σύστηµα ελέγχου της αλιευτικής προσπάθειας. Οι περιορισµοί της αλιευτικής προσπάθειας θα υπολογίζονται σε µονάδες κιλοβάτηµέρες (µέτρο της αλιευτικής προσπάθειας που υπολογίζεται µε τον πολλαπλασιασµό της ισχύος των µηχανών ενός σκάφους επί τις ηµέρες αλιείας) και θα χορηγούνται στα κράτη µέλη τα οποία θα κατανέµουν στα σκάφη τους. Θα υπολογίζεται η αλιευτική προσπάθεια όλων των σκαφών που αλιεύουν γάδο. Κατόπιν, θα καθορίζεται η προσαρµογή της αλιευτικής προσπάθειας που απαιτείται για την αλίευση των σχετικών TAC. Η µείωση αυτή θα κατανέµεται µεταξύ των κρατών µελών και τα κιλοβάτ-ηµέρες που θα εγκρίνονται, θα είναι ανάλογα προς τις επιπτώσεις που επιφέρουν τα σκάφη των σχετικών κρατών µελών επί των αποθεµάτων γάδου. Τα κιλοβάτ-ηµέρες µπορούν να αναδιανέµονται σε σκάφη εντός των γεωγραφικών περιοχών που περιέχουν τα αντίστοιχα αποθέµατα γάδου, αλλά όχι από τη µία γεωγραφική περιοχή στην άλλη. Θα είναι πλήρως µεταβιβάσιµα και θα µπορούν να χρησιµοποιούνται οποτεδήποτε καθόλη τη διάρκεια του έτους. Παρακολούθηση, επιθεώρηση και έλεγχος Το σχέδιο αποκατάστασης γάδου προβλέπει επίσης ειδικά µέτρα για την ενίσχυση της παρακολούθησης, της επιθεώρησης και του ελέγχου των σκαφών τα οποία αφορά το σύστηµα διαχείρισης της αλιευτικής προσπάθειας. Οι καλύτεροι και δικαιότεροι κανόνες εφαρµογής της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής αποτελούν επίσης ένα σηµαντικό συστατικό στοιχείο της µεταρρύθµισης της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής. 3
Τα προτεινόµενα µέτρα θα περιλαµβάνουν ειδικές απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων, την υποχρέωση εκφόρτωσης των αλιευµάτων πέραν µιας ορισµένης ποσότητας σε καθορισµένους λιµένες καθώς και όρους για τη ζύγιση και µεταφορά του εκφορτωνόµενου γάδου. Τα µέτρα που αφορούν τη χρήση του δορυφορικού Συστήµατος Παρακολούθησης Σκαφών (ΣΠΣ) θα καλύπτονται από χωριστή σχετική πρόταση, η οποία θα αποτελεί επίσης µέρος της µεταρρύθµισης της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής. Κοινοτική ενίσχυση για το στόλο αλιείας γάδου Τα µέτρα αυτά αποκατάστασης µαζί µε τα χαµηλά αλιεύµατα λόγω της εξάντλησης του γάδου και άλλων αποθεµάτων πιθανόν να οδηγήσουν σε µείωση των εσόδων ορισµένων αλιέων που ασχολούνται µε την αλιεία γάδου. Γι αυτό το λόγο, η µεταρρύθµιση της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής προέβλεψε πρόσθετη στήριξη για τους αλιείς αυτούς. Έχει θεσπιστεί ένα ταµείο "διάλυσης σκαφών" µε προϋπολογισµό 32 εκατ. προκειµένου να βοηθήσει τα κράτη µέλη εκείνα τα οποία υποχρεούνται να τηρήσουν τις απαιτούµενες µειώσεις της αλιευτικής προσπάθειας στο πλαίσιο των σχεδίων αποκατάστασης. Το ταµείο αυτό προστίθεται στα ήδη υφιστάµενα ταµεία για την παύση δραστηριοτήτων σκαφών στο πλαίσιο του Χρηµατοδοτικού Μέσου Προσανατολισµού της Αλιείας (ΧΜΠΑ) για την περίοδο 2000 έως 2006. Οι ενισχύσεις από το νέο αυτό ταµείο θα διατίθενται για σκάφη των οποίων η αλιευτική προσπάθεια πρέπει να µειωθεί κατά 25% ή περισσότερο. Οι πριµοδοτήσεις για τη µόνιµη αποµάκρυνση των σκαφών αυτών θα είναι κατά 20% υψηλότερες από εκείνες που ήδη διατίθενται στο πλαίσιο του Χρηµατοδοτικού Μέσου Προσανατολισµού της Αλιείας (ΧΜΠΑ). Κοινοτικές ενισχύσεις διατίθενται επίσης τόσο για τους ιδιοκτήτες των σκαφών όσο και για τα πληρώµατα των οποίων οι δραστηριότητες πρέπει να σταµατήσουν προσωρινά. Όταν οι διακοπές αυτές των δραστηριοτήτων οφείλονται σε απρόβλεπτες περιστάσεις, οι ενισχύσεις µπορούν να παραταθούν περισσότερο από ένα έτος εάν οι προσωρινές διακοπές οφείλονται στην εφαρµογή ενός σχεδίου αποκατάστασης ή ενός πολυετούς σχεδίου διαχείρισης, ή σε επείγοντα µέτρα που αποφασίστηκαν από την Επιτροπή. Μέχρι σήµερα, τα κράτη µέλη έχουν διαθέσει ποσοστό µόνο 3% από τα 3,7 δισεκατ. συνολικά που διατίθενται στο πλαίσιο του ΧΜΠΑ (2000-2006) για κοινωνικοοικονοµικά µέτρα (παραρτήµατα 4 και 5). Η Επιτροπή ενθάρρυνε και συνεχίζει να ενθαρρύνει τα κράτη µέλη να επανεξετάσουν τον προγραµµατισµό τους στο πλαίσιο του ΧΜΠΑ προκειµένου να αυξήσουν το µερίδιο αυτό και να κάνουν χρήση και άλλων κοινοτικών ιαρθρωτικών Ταµείων. Επιπροσθέτως, τα µέτρα του ΧΜΠΑ, τα οποία διατίθενται για τη στήριξη και την επαγγελµατική επανακατάρτιση των αλιέων προκειµένου να µπορέσουν να στραφούν σε άλλες οικονοµικές δραστηριότητες εκτός του τοµέα της αλιείας, έχουν τώρα επεκταθεί στη στήριξη της διαφοροποίησης των δραστηριοτήτων που επιτρέπουν στους αλιείς να συνεχίσουν την αλιεία ως µερική απασχόληση. 4
Χρονοδιάγραµµα των µέτρων που έχουν ήδη ληφθεί: - εκέµβριος 1999: το Συµβούλιο εγκρίνει µειωµένα συνολικά επιτρεπόµενα αλιεύµατα για το γάδο της Θάλασσας της Ιρλανδίας και ζητεί επείγοντα µέτρα προστασίας για την περιοχή αυτή. - Φεβρουάριος 2000: η Επιτροπή θέτει σε εφαρµογή επείγοντα µέτρα για την αναπαραγωγή γάδου στη Θάλασσα της Ιρλανδίας µέσω της θέσπισης µιας προστατευόµενης περιοχής από τα µέσα Φεβρουαρίου έως τα τέλη Απριλίου. - εκέµβριος 2000: τα TAC για το γάδο µειώνονται το 2001 σε άνευ προηγουµένου επίπεδα. - Φεβρουάριος 2001, 2002 και 2003: η Επιτροπή θεσπίζει εκ νέου την προστασία της περιοχής στη Θάλασσα της Ιρλανδίας για 10 εβδοµάδες. - Μάρτιος - Ιούνιος 2001: η Επιτροπή αναπτύσσει νέα τεχνικά µέτρα για το γάδο, συµπεριλαµβανοµένης της απαγόρευσης της αλιείας κατά τη διάρκεια του χρόνου αναπαραγωγής και της αύξησης σε 110 mm και κατόπιν σε 120 mm του µεγέθους των µατιών για τις τράτες αλιείας γάδου. - εκέµβριος 2001: η Επιτροπή προτείνει µακροπρόθεσµη δέσµη µέτρων αποκατάστασης για το γάδο και το µερλούκιο του βορρά. Η πρόταση αυτή δεν εγκρίθηκε από το Συµβούλιο. - εκέµβριος 2002: το Συµβούλιο θεσπίζει προσωρινά µέτρα για το γάδο, στα οποία συµπεριλαµβάνονται χαµηλές αλιευτικές δυνατότητες και, για πρώτη φορά, όρια της αλιευτικής προσπάθειας προκειµένου να αποφευχθεί ένα µορατόριουµ για τη σχετική αλιεία γάδου. Το Συµβούλιο ζητεί από την Επιτροπή την υποβολή πρότασης για ένα οριστικό σχέδιο αποκατάστασης. - Μάιος 2003: η Επιτροπή παρουσιάζει πρόταση για την αποκατάσταση αποθεµάτων γάδου. Κατά την ίδια περίοδο και εκτός από τις τακτικές συναντήσεις µε τη Συµβουλευτική Επιτροπή Αλιείας (ΣΕΑ), η Επιτροπή συναντήθηκε µε αντιπροσώπους του κλάδου της αλιείας για τη συζήτηση των µέτρων αποκατάστασης γάδου τον Ιανουάριο, τον Απρίλιο, το Μάιο, τον Οκτώβριο 2001, το Νοέµβριο 2002, το Φεβρουάριο και Μάρτιο 2003. Προσεχή σχέδια αποκατάστασης Στα τέλη του τρέχοντος έτους, η Επιτροπή θα προτείνει πολυετή σχέδια για τα εξής αποθέµατα τα οποία βρίσκονται εκτός ασφαλών βιολογικών ορίων: - Μερλούκιος: νότιο απόθεµα - Γλώσσα της υτικής Μάγχης και του Βισκαϊκού Κόλπου - Μπακαλιάρος του Ρόκαλ - Καραβίδα στη θάλασσα της Κανταβρυχίας και της υτικής Ιβηρικής Χερσονήσου Παραρτήµατα Παράρτηµα 1: πολυετές σχέδιο αποκατάστασης Παράρτηµα 2: τάσεις της βιοµάζας γάδου και της θνησιµότητας λόγω της αλιείας στη Βόρειο Θάλασσα Παράρτηµα 3: χάρτης περιοχών ICES Παράρτηµα 4: διαθέσιµα κεφάλαια στο πλαίσιο του ΧΜΠΑ (2000-2006) Παράρτηµα 5: σχεδιαζόµενη κατανοµή ενισχύσεων του ΧΜΠΑ για κάθε µέτρο 5
Annex 1 6
Annex 2 7
Annex 3 8
Annexes 4 and 5 9