ΠΟΠΟΚΠ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ Αθήνα 14/7/09 ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Αρ. Πρωτ.2786 Σταδίου 31 105 59 Αθήνα Τηλ: 3313732 Fax: 3314179 Προς: συντάκτες εργατικού και ασφαλιστικού Ρεπορτάζ 1 / 11
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΘΕΜΕΛΙΩΜΕΝΑ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου είναι σαφής σε ό,τι αφορά τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης των εργαζομένων στο Δημόσιο. Εξίσωση των ορίων μεταξύ ανδρών και γυναικών επιβάλει η συγκεκριμένη απόφαση με το αιτιολογικό ότι η ασφάλιση στο δημόσιο έχει τη μορφή επαγγελματικής ασφάλισης και επομένως με βάση το Κοινοτικό Δίκαιο δεν δικαιολογείται διαφορετική μεταχείριση μεταξύ των δύο φύλων. Η κυβέρνηση, στην πρώτη μετά τη δημοσιοποίηση της απόφασης αντίδραση, περιορίστηκε στην υπόσχεση ότι θα προσπαθήσει να διασφαλίσει τα ώριμα δικαιώματα και θα επιδιώξει ένα μεταβατικό στάδιο προσαρμογής. 2 / 11
Το απόλυτα σαφές είναι ότι η χώρα μας δεν μπορεί να αγνοήσει την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Είναι όμως επίσης σαφές ότι υπάρχει η δυνατότητα να διατηρηθεί το υφιστάμενο καθεστώς συνταξιοδότησης για τις γυναίκες στο δημόσιο. Η διατήρηση του σημερινού καθεστώτος προϋποθέτει πολιτική βούληση και τροποποιήσεις της νομοθεσίας για να ξεπεραστεί το πρόβλημα. Οι επιλογές είναι πολλές εφόσον πραγματικά η Κυβέρνηση θέλει να προστατεύσει το δημόσιο χαρακτήρα της ασφάλισης στη χώρα μας αλλά και το συνταξιοδοτικό καθεστώς των γυναικών και ιδιαίτερα των μητέρων. - Μπορεί να αλλάξει η Νομική μορφή του συνταξιοδοτικού στο Δημόσιο για να αποτελέσει μέρος του κοινωνικού ασφαλιστικού συστήματος. - Μπορεί να εξισωθούν τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης με μείωση των ορίων των ανδρών αντί αύξησης των ορίων των γυναικών και χωρίς ιδιαίτερο κόστος όπως πολλοί νομίζουν. - Μπορεί να θεσπιστεί εναλλακτικά και διαζευκτικά η δυνατότητα να επιλέγει ο ένας εκ των δύο στο ζευγάρι εργαζομένων τις ευνοϊκές προϋποθέσεις που ισχύουν σήμερα για τις μητέρες. Και πολλά αλλά μπορούν να γίνουν εκείνο που δεν μπορεί να γίνει είναι να παραμείνει ο χαρακτηρισμός ως επαγγελματικής ασφάλισης στο Δημόσιο. Εκείνο επίσης που δεν μπορεί να γίνει είναι να ανατραπούν θεμελιωμένα δικαιώματα. Τα ανώτατα δικαστήρια στη χώρα μας έχουν εκδώσει αποφάσεις οι οποίες ρητά αναφέρουν ότι θεμελιωμένα δικαιώματα δεν μπορούν να τροποποιηθούν προς το δυσμενέστερο με νόμο μεταγενέστερο της ημερομηνίας θεμελίωσης του δικαιώματος. 3 / 11
Το ανησυχητικό είναι ότι μέχρι σήμερα η Κυβέρνηση δεν έχει ξεκαθαρίσει τις προθέσεις της για το πώς θα αντιμετωπίσει το θέμα. Οι μέχρι σήμερα χειρισμοί που έγιναν με πολύ προχειρότητα ή και με σκοπιμότητα οδήγησαν στο αρνητικό αποτέλεσμα να καταδικαστεί η χώρα μας. Έχουν περάσει περισσότεροι από 3 μήνες από την κοινοποίηση της απόφασης του Δικαστηρίου και ακόμη δεν έχει αποφασιστεί πως θα αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, ενώ αναμένεται η επίσκεψη κλιμακίου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Την ίδια στιγμή στη χώρα μας έχουμε καταγράψει τα 3 προηγούμενα χρόνια ρεκόρ αποχωρήσεων για συνταξιοδότηση με μεγάλη οικονομική επιβάρυνση στα Ταμεία. Επειδή οι ερωτήσεις που γίνονται κυρίως από γυναίκες είναι πολλές και η ανασφάλεια μεγάλη, καταγράφουμε τις κατηγορίες των γυναικών εργαζομένων στο Δημόσιο που έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα Γυναίκες που έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα Η μεγάλη αυτή κατηγορία περιλαμβάνει 100.000 περίπου γυναίκες που χωρίζονται σε δύο υποκατηγορίες 1. Γυναίκες που έχουν θεμελιώσει δικαίωμα συνταξιοδοτικό και μπορούν να αποχωρήσουν με άμεση καταβολή της σύνταξής τους. 4 / 11
2. Γυναίκες που έχουν θεμελιώσει το συνταξιοδοτικό τους δικαίωμα, αλλά για να πάρουν τη σύνταξη τους θα πρέπει να συμπληρώσουν και το ανάλογο όριο ηλικίας. Ας δούμε αναλυτικά αυτές τις δύο κατηγορίες: 1. Γυναίκες που μπορούν σήμερα να αποχωρήσουν και να συνταξιοδοτηθούν άμεσα - Έγγαμες που έχουν προσληφθεί μέχρι 31/12/1982 στο δημόσιο και έχουν συμπληρώσει 24,5 συνολικά έτη ασφάλισης μπορούν να συνταξιοδοτηθούν χωρίς όριο ηλικίας. Από τα 24,5 έτη τα 17,5 τουλάχιστον πρέπει να είναι χρόνος δημόσιας υπηρεσίας και τα υπόλοιπα μπορεί να είναι χρόνια που έχουν διανυθεί στο δημόσιο,ή χρόνια που αναγνωρίζονται στο δημόσιο όπως ο χρόνος εργασίας στον ιδιωτικό τομέα. - Μητέρες ανήλικων παιδιών έγγαμες ή άγαμες που κατά την συμπλήρωση 15 ετών υπηρεσίας είχαν παιδί ανήλικο. Οι μητέρες αυτής της κατηγορίας που έχουν προσληφθεί μέχρι 31/12/1982 στο δημόσιο και έχουν συμπληρώσει 24.5 συνολικά έτη ασφάλισης 5 / 11
μπορούν να συνταξιοδοτηθούν με 24,5 στην ασφάλιση (από τα οποία υποχρεωτικά 17,5 στο δημόσιο ) χωρίς όριο ηλικίας. Με δεδομένο ότι ακόμα και οι γυναίκες που προσελήφθηκαν το 1982, εφόσον είχαν συνεχή μέχρι σήμερα εργασία, έχουν ήδη συμπληρώσει 27 περίπου χρόνια, όλες οι γυναίκες των δύο παραπάνω κατηγοριών μπορούν όποτε θέλουν να αποχωρήσουν και να πάρουν την σύνταξή τους. - Γυναίκες με 3 ή περισσότερα παιδιά που έχουν προσληφθεί μέχρι 31/12/1992 και έχουν συμπληρώσει 20 έτη ασφάλισης μπορούν να συνταξιοδοτηθούν χωρίς όριο ηλικίας. - Μητέρες ανήλικων παιδιών που έχουν προσληφθεί από 1/1/1983 μέχρι 31/12/1992 και έχουν συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης συνολικά και το 50 έτος της ηλικίας τους. Οι γυναίκες αυτές θα πρέπει να έχουν κατά τη συμπλήρωση των 25 ετών ασφάλισης ανήλικο παιδί. Για τη συμπλήρωση των 25 ετών συνυπολογίζεται και ο χρόνος ασφάλισης που έχουν στον ιδιωτικό τομέα.. - Γυναίκες που έχουν προσληφθεί μέχρι 31/12/1992 και έχουν συμπληρώσει το 60 έτος της ηλικίας τους και 15 έτη ασφάλισης. - Γυναίκες που έχουν συμπληρώσει το 55 έτος της ηλικίας τους και 25 έτη ασφάλισης μπορούν να πάρουν μειωμένη σύνταξη εφόσον έχουν προσληφθεί μέχρι 31/12/1992. - Γυναίκες άγαμες χωρίς παιδιά που έχουν συμπληρώσει 35 έτη ασφάλισης και έχουν προσληφθεί μέχρι 31/12/1982 συνταξιοδοτούνται χωρίς όριο ηλικίας. - Γυναίκες χωρίς ανήλικα παιδιά που έχουν προσληφθεί στο δημόσιο από 1/1/1983 μέχρι 31/12/1992 και έχουν συμπληρώσει 35 συνολικά έτη ασφάλισης (μαζί με τον ιδιωτικό τομέα ) και το 58 έτος της ηλικίας τους. - Γυναίκες που έχουν προσληφθεί μετά τις 1/1/1993 στο δημόσιο, αλλά έχουν ασφαλιστεί σε οποιοδήποτε ταμείο κύριας ασφάλισης πριν το 1993 και έχουν συμπληρώσει συνολικά - Οι μητέρες ανήλικων 25 έτη στην ασφάλιση και το 50 έτος της ηλικίας τους - Οι γυναίκες γενικά με 15 έτη ασφάλισης και το 60 έτος της ηλικίας τους ή 25 έτη ασφάλισης και το 55 έτος της ηλικίας τους για μειωμένη σύνταξη - Οι τρίτεκνες και οι πολύτεκνες με 20 έτη ασφάλισης ανεξαρτήτου ορίου ηλικίας. Όλες οι παραπάνω κατηγορίες γυναικών που έχουν συμπληρώσει τις αναφερόμενες προϋποθέσεις μπορούν να αποχωρήσουν όποτε θέλουν και να πάρουν την σύνταξή τους. 6 / 11
2. Γυναίκες που έχουν θεμελιώσει δικαίωμα αλλά δεν μπορούν να πάρουν άμεσα την σύνταξή τους - Γυναίκες που έχουν προσληφθεί από το 1/1/1983 μέχρι 31/12/1992, έχουν συμπληρώσει 25 συνολικά έτη ασφάλισης (μαζί με χρόνο ασφάλισης από τον ιδιωτικό τομέα ) και κατά τη συμπλήρωση του 25 έτους είχαν παιδί ανήλικο. Οι γυναίκες αυτές έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα, δεν μπορούν όμως να πάρουν σύνταξη εάν δεν συμπληρώσουν και το 50 έτος της ηλικίας τους - Γυναίκες που έχουν προσληφθεί μέχρι 31/12/1992 και έχουν συμπληρώσει 15 έτη ασφάλισης έχουν θεμελιώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης την οποία όμως μπορούν να πάρουν στο 60 έτος. Για την κατηγορία αυτή η νομοθεσία προβλέπει ότι μπορούν εάν επιθυμούν να αποχωρήσουν από την υπηρεσία τους μετά την συμπλήρωση των 15 ετών και να πάρουν τη σύνταξή τους σε ηλικία 60 ετών. - Γυναίκες που έχουν προσληφθεί μετά την 1/1/1993 στο δημόσιο αλλά έχουν ασφαλιστεί πριν το 1993 σε οποιοδήποτε φορέα κύριας ασφάλισης και έχουν μαζί με τον ιδιωτικό τομέα συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης με παιδί ανήλικο. Οι γυναίκες αυτές έχουν θεμελιώσει δικαίωμα εφόσον κατά τη συμπλήρωση της 25ετιας είχαν παιδί ανήλικο, αλλά για να πάρουν τη σύνταξή τους θα πρέπει να συμπληρώσουν και το 50 έτος της ηλικίας τους. Τι πρόκειται να γίνει λοιπόν με όλες αυτές τις εργαζόμενες που έχουν συμπληρώσει τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης ; Τι θα γίνει με τις γυναίκες που έχουν μεν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα αλλά δεν έχουν συμπληρώσει το απαιτούμενο όριο ηλικίας για να πάρουν αμέσως μετά την αποχώρησή τους τη σύνταξη; 7 / 11
Τα Ελληνικά Δικαστήρια όπως είπαμε έχουν δεχθεί ότι τα θεμελιωμένα δικαιώματα δεν μπορούν να ανατραπούν. Αυτό αναφέρεται και στην πρόσφατη απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Επομένως με βάση την δικαστηριακή νομολογία δεν μπορούν να αλλάξουν οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης για όσες και όσους έχουν θεμελιώσει τα συνταξιοδοτικό δικαίωμα. Η αρχή αυτή που εφαρμόζεται στην ασφαλιστική πρακτική τηρήθηκε σε μεγάλο βαθμό και στον τελευταίο ασφαλιστικό νόμο (3655/2008). Δεν υπήρξε διάταξη που να ανατρέπει προϋποθέσεις συνταξιοδότησης για ασφαλισμένους που είχαν κατοχυρώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης δηλαδή που μπορούσαν κατά την ημερομηνία ψήφισης του νόμου να πάρουν σύνταξη. Ωστόσο υπήρξε πρόβλημα για κατηγορίες ασφαλισμένων που είχαν θεμελιώσει μεν συνταξιοδοτικό δικαίωμα, δεν είχαν όμως συμπληρώσει το όριο ηλικίας για να μπορούν να πάρουν σύνταξη. Συγκεκριμένα οι γυναίκες ασφαλισμένες στα ειδικά ταμεία (ΔΕΚΟ, Τράπεζες) που είναι μητέρες ανήλικων παιδιών και έχουν ασφαλιστεί από 1/1/1983 μέχρι 31/12/1992, θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα εφόσον έχουν παιδί ανήλικο κατά τη συμπλήρωση 25ετίας. Η σύνταξη καταβάλλεται εφόσον συμπληρωθεί και το 50 έτος της ηλικίας. Με το νέο ασφαλιστικό νόμο, οι γυναίκες αυτής της κατηγορίας που συμπληρώνουν το 50 έτος μέχρι 31/12/2012 δεν έχουν πρόβλημα. Όσες όμως συμπληρώνουν την ηλικία αυτή από 1/1/2013 και μετά δεν θα μπορέσουν να πάρουν σύνταξη πριν την συμπλήρωση του 55 έτους της ηλικίας τους. Στην περίπτωση μάλιστα που δεν έχουν παιδί ανήλικο κατά την συμπλήρωση του 50 έτους χάνουν το δικαίωμα συνταξιοδότησης που ισχύει με το καθεστώς των μητέρων και ακολουθούν τα γενικά όρια. Το ίδιο περίπου συμβαίνει και σε άλλα ταμεία όπως στο ΤΕΠΕΑΘ που αλλάζει η βάση για τη θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος. Δεν αρκεί πλέον η συμπλήρωση των ετών ασφάλισης αλλά εξετάζεται η ανηλικότητα του παιδιού κατά την συμπλήρωση του 50 έτους της ηλικίας της μητέρας. 8 / 11
Μετά από όλα τα παραπάνω μπορούμε να καταλήξουμε στο εξής συμπέρασμα: Οι γυναίκες που έχουν σήμερα τη δυνατότητα να συνταξιοδοτηθούν, αλλά και όσες έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα χωρίς να μπορούν να συνταξιοδοτηθούν γιατί δεν έχουν συμπληρώσει το προβλεπόμενο όριο ηλικίας, δεν φαίνεται ότι θα θιγούν από τις όποιες αλλαγές. Οποιαδήποτε άλλη επιλογή θα είχε ιδιαίτερα αρνητικά αποτελέσματα τόσο για τις εργαζόμενες στο δημόσιο που θα αποχωρούσαν άρον-άρον με χαμηλές συντάξεις όσο και για τα ταμεία που δεν μπορούν να σηκώσουν το βάρος παραπέρα μαζικής αποχώρησης. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι έχουσες συνταξιοδοτικό δικαίωμα σήμερα γυναίκες με βάση τα ισχύοντα (100.000 περίπου), θα αποχωρούσαν σταδιακά μέσα στα επόμενα 10 χρόνια. Εάν υποχρεωθούν να αποχωρήσουν μέσα στα επόμενα δυο-τρία χρόνια μόνο στο Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων θα δημιουργηθεί ένα τεράστιο έλλειμμα ύψους 4 τουλάχιστον δις ευρώ. Για το λόγο αυτό η κυβέρνηση θα πρέπει άμεσα να ξεκαθαρίσει αυτό που τουλάχιστον ασφαλιστικά και νομικά είναι το αυτονόητο ότι δηλαδή δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα για όσες γυναίκες έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα. Παράλληλα εκείνο που πρωτίστως θα πρέπει να διασφαλιστεί είναι ο δημόσιος και κοινωνικός χαρακτήρας της ασφάλισης (αποχαρακτηρισμός από επαγγελματική ασφάλιση) για να έχει η χώρα μας τη δυνατότητα και την αποκλειστική αρμοδιότητα στο ασφαλιστικό των Δημοσίων Υπαλλήλων. Επισημαίνουμε ότι η καταγραφή που παρουσιάζουμε έχει ως στόχο να ενημερωθούν οι εργαζόμενες στο δημόσιο για τα δικαιώματά τους και παράλληλα να αναδειχτούν οι επιλογές που πρέπει και μπορούν να γίνουν ώστε να διασφαλιστεί το υφιστάμενο καθεστώς συνταξιοδότησης για τους εργαζόμενους στο δημόσιο. 9 / 11
Η άποψή μας τέλος είναι ότι καμιά γυναίκα δεν θα πρέπει να βιαστεί. Πρέπει σε κάθε περίπτωση να περιμένουν τις επίσημες ανακοινώσεις για να αποφασίσουν τις επιλογές τους με ψυχραιμία και με κριτήριο το συμφέρον τους. Για το Δ.Σ. της Π.Ο.Π.Ο.Κ.Π. Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΤΡΟΥΜΑΝΗΣ ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΣΙΑΚΑΝΙΚΑΣ 10 / 11
11 / 11