γραπτή εξέταση στo μάθημα ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Τάξη: Γ Λυκείου Τμήμα: Βαθμός: Ονοματεπώνυμο: Καθηγητές: Σαλασίδου Δ. ΟΜΑΔΑ Α Θέμα Α 1 Α.1.1. Να ορίσετε τις παρακάτω έννοιες α) φεντερασιόν β) πεδινοί Α.1.2. Να αιτιολογήσετε τις παρακάτω φράσεις. α) Η καταστροφή του 1922 μετέβαλε τα δεδομένα της ελληνικής κοινωνίας. β) Ο Κωλέττης επέβαλε ένα είδος κοινοβουλευτικής δικτατορίας. μονάδες 10 γ) Μέχρι τη δεκαετία του 1870 το κράτος αποτελούσε τον κύριο εργοδότη για κάλυψη θέσεων στο δημόσιο. μονάδες 15 Θέμα Α 2 Α.2.1. Με ποια οικονομική πολιτική η κυβέρνηση Βενιζέλου προσπάθησε να αποτρέψει την οικονομική κρίση του 1929 και ποιες επιπτώσεις είχε σε οικονομικό αλλά και πολιτικό επίπεδο ; μονάδες 12 Α.2.2. Ποιος ήταν ο χαρακτήρας των κομμάτων κατά το τελευταίο τέταρτο του 19 ου παρουσιάσετε και το εκλογικό σύστημα που επικρατούσε κατά την ίδια περίοδο. αιώνα; Να μονάδες 13 ΟΜΑΔΑ Β Θέμα Β 1 ΠΗΓΗ Συνδυάζοντας τις ιστορικές σας γνώσεις και τις πληροφορίες των παραθεμάτων που σας δίνονται, να παρουσιάσετε την οικονομική και κοινωνική θέση της ελληνικής αστικής τάξης που ζούσε έξω από τα σύνορα της Ελλάδας στις αρχές του 20 ου αιώνα, καθώς και τις μεταβολές που σημειώθηκαν στην πολιτική της συμπεριφορά κατά την περίοδο αυτή. μονάδες 25-1 -
ΚΕΙΜΕΝΟ Α Οι Έλληνες αποτελούσαν (ενν. στην Οθωμανική αυτοκρατορία) την απόλυτη πλειοψηφία των χρηματιστικών και εμπορικών επαγγελμάτων [...] και το 30 με 60% του αστικού πληθυσμού των σημαντικότερων εμπορικών κέντρων της αυτοκρατορίας, στο τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου πολέμου. Είχαν τις μισές βιομηχανικές επιχειρήσει δικές τους, και έλεγχαν ένα μεγάλο τμήμα του εξωτερικού εμπορίου [...] Παρόμοια κατάσταση επικρατεί στην Αίγυπτο [...]. Όπως και στην Οθωμανική Τουρκία, το εξωτερικό εμπόριο ήταν εκείνο που, κυρίως, συγκέντρωσε την προσοχή των Ελλήνων επιχειρηματιών: ιδιαίτερα η εξαγωγή Βαμβακιού αντιπροσώπευε 60 με 80% του συνόλου των εξαγωγών και από πολύ νωρίς ελέγχονταν από ελληνικές εταιρίες [...] Η συμβολή της ελληνικής εμπορικής αστικής τάξης υπήρξε σημαντική στα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας και της Αζοφικής... Το ελληνικό ναυτικό κυριαρχούσε στα λιμάνια του Δούναβη μέχρι και τον 20 αιώνα. Οι Έλληνες αντιπροσώπευαν την απόλυτη πλειοψηφία των εμπόρων στα λιμάνια της Μαύρης θάλασσας και τον Κάτω Δούναβη. ΚΕΙΜΕΝΟ Β Κ. Ταουκαλάς, Εξάρτηση και αναπαραγωγή. Ο κοινωνικος ρόλος των εκπαιδευτικών μηχανισμών στη ν Ελλάδα (1830-1922), [...] Στα πρώτα πενήντα περίπου χρόνια της ανεξαρτησίας, η (ελληνική) αστική τάξη της διασποράς αντιμετώπιζε με καχυποψία την οποιαδήποτε απόπειρα επεκτατισμού της ανεξάρτητης Ελλάδας προς τα οθωμανικά εδάφη. [...]. Ωστόσο, οι επεκτατικές επιχειρήσεις των Ελλήνων (ενν. της Διασποράς), που ωδ το 1900 απέβλεπαν κυρίως στη διεύρυνση της «πολιτιστικής» και οικονομικής τους εμβέλειας, θα πάρουν στο μέλλον άμεσα πολιτική μορφή. [,..]Όλοι οι οικονομικοί πόροι των Ελλήνων διοχετεύονται σ' αυτή την «υψίστη εθνική προσπάθεια» και για πρώτη φορά οι μεγαλοκεφαλαιούχοι όχι μόνο δεν αντιτίθενται αλλά και συμμετέχουν ενεργά. Η επαπειλούμενη άμεση αντιπαράθεση των βαλκανικών εθνικισμών [...] δεν τους άφηνε πια περιθώρια εκλογής. Το οικονομικό τους μέλλον εμφανιζόταν τώρα πια σα συνάρτηση της δυνατότητας του ελληνικού κράτους να επιβάλει [...] ένα διαμοιρασμό όσο το δυνατόν συμφερτικότερο... Όταν, λοιπόν, το 1910 ο Βενιζέλος κατέλαβε την εξουσία, η ελληνική μεγαλοαστική τάξη για πρώτη φορά αποδέχθηκε ομόφωνα να ρίξει το πολιτικό, και κυρίως το οικονομικό της βάρος, στην προετοιμασία των εθνικών πεπρωμένων. [ ] Ολόκληρη η τεράστια οικονομική υποδομή του ελληνικού μεταπρατικού συστήματος τίθεται βαθμιαία στην υπηρεσία των σχεδίων της ελληνικής κρατικής εξουσίας.[ ] Κ. Ταουκαλάς, Εξάρτηση και αναπαραγωγή. Ο κοινωνικος ρόλος των εκπαιδευτικών μηχανισμών στη ν Ελλάδα (1830-1922), Θέμα Β 2 ΠΗΓΗ Χρησιμοποιώντας σχετικά χωρία από τα πιο κάτω κείμενα και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις να επισημάνετε τους κοινωνικούς και οικονομικούς παράγοντες που συνέβαλαν, μετά το 1893, στην εκδήλωση του κινήματος του Στρατιωτικού Συνδέσμου στο Γουδί, το 1909. μονάδες 25 ΚΕΙΜΕΝΟ Α... Αναμφίβολο είναι πως το Γουδί βρήκε λαϊκή ανταπόκριση, πως απάντησε πράγματι σε κάποιες κοινωνικές αναζητήσει. Η μεγάλη δε λαϊκή συγκέντρωση συμπαράστασή της 14.09.1909 που - 2 -
οργανώθηκε από βιομήχανους, έμπορους, βιοτέχνες, ελεύθερους επαγγελματίες κ,λ.π. (...) πρόβαλε και καθαρά αστικές διεκδικήσεις όπως προστασία της παραγωγής, δίωξη της τοκογλυφίας, προοδευτικότητα των φόρων, πάταξη της μεροληψίας και της πολιτικής φαυλότητας, σε σχέση, ιδιαίτερα, με τους διορισμούς στο δημόσιο οπαδών του κυβερνώντος κόμματος, κ,λ,π. ΚΕΙΜΕΝΟ Α Ο λαός των Αθηνών και του Πειραιώς εις πάνδημον συνελθών συλλαλητήριον, ίνα σκεφθή περί των Κοινών, ήτοι περί γενικής των κακώς εχόντων ανορθώσεως, πολιτικής τε και στρατιωτικής, ην από μακρού ήδη χρόνου επόθησε και εζήτησε και την οποίαν το κίνημα της 15ης Αυγούστου ανέλαβε να πραγματοποιήση αποβλέπων εις το ότι τα έννομα συμφέροντα και δικαιώματα του ουσιωδώς εθυσιάσθησαν υπό το ευπρόσωπον κάλυμμα ελευθέρου πολιτεύματος, των αντιπροσώπων αυτού μεταβληθέντων εις ιδιοτελή ολιγαρχίαν, αντικαταστήσασαν τον νόμον διά της θελήσεώς της, συνεταιρισθείσαν δέ μετ' αφορολογήτου πλουτοκρατίας, ενώ αυτός στενάζει υπό το βάρος των αδικοτάτων φόρων (...) χωρίς ν' απολαμβάνη ως αντάλλαγμα την ασφάλειαν της ζωής, τιμής και ιδιοκτησίας του (...). Αξιοί να ίδη την Κυβέρνησιν υποβάλλουσαν το ταχύτερον εις την Βουλήν και ταύτην ψηφίζουσαν άρτιον σύστημα νομοθεσίας, υπό το πνεύμα του πολέμου κατά της συναλλαγής, ανορθώσεως όλων των κλάδων της διοικήσεως και προστασίας της παραγωγής, ιδία δε (...). Να ληφθή πρόνοια περί βελτιώσεως της τύχης του εργάτου, δουλεύοντος ήδη την χειριστήν των δουλειών προς το κεφάλαιον δι' έλλειψιν παντός προστατευτικού αυτού νόμου. Γιάννης Κορδάτος, Ιστορία της νεώτερης Ελλάδας, τόμος Ε', ο. 132-134. (Ψήφισμα των επαγγελματικών σωματείων Αθηνών και Πειραιώς την ημέρα του συλλαλητηρίου) Καλή επιτυχία - 3 -
Α Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ Σ Τ H N Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α Γ ' Λ Υ Κ Ε Ι Ο Υ Ομάδα Α Θέμα Α1 Α.1.1. α) Σχολικό βιβλίο σελ.: 46 «Η ενσωμάτωση.. στη χώρα.» β) Σχολικό βιβλίο σελ.: 77 «Μέσα στην εθνοσυνέλευση.. μικροκαλλιεργητές.» Α.1.2. α) Σχολικό βιβλίο σελ.: 51 «Η καταστροφή του 1922.. σε μια νέα αρχή.» β) Σχολικό βιβλίο σελ.: 73-74 «Ο Κωλέττης.. για τη διαδοχή.» γ) Σχολικό βιβλίο σελ.: «Μέχρι τη δεκαετία του 1870.. ο Χαρίλαος Τρικούπης.» Θέμα Α2 Α.2.1. Σχολικό βιβλίο σελ.: 54 «Οι προσπάθειες.. επιβολή δικτατορίας.» Α.2.2. Σχολικό βιβλίο σελ.: 82 «Στη δεκαετία.. τυπική οργάνωση.» και σελ: 84 «Η οργάνωση των κομμάτων.. περιφέρειας.» και σελ. 84 «Αντίθετα με άλλες. ενεργού πληθυσμού.» και σελ. 82-83 «Τα εκλογικό.δημόσια ζωή.» Ο μάδα Β Θέμα Β1 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ Ο Βενιζέλος δεν ήταν μόνος στις προσπάθειες εκσυγχρονισμού και εδαφικής επέκτασης του ελληνικού κράτους που δρομολόγησε μετά την ανάληψη της εξουσίας, το 1910. Συσπείρωσε γύρω του μια δραστήρια αστική τάξη που εξακολουθούσε ακόμα να πλουτίζει σε όλη τη λεκάνη της ανατολικής Μεσογείου και που φιλοδοξούσε να κυριαρχήσει και πολιτικά στο χώρο όπου άπλωνε τις οικονομικές της δραστηριότητες. Κατά την περίοδο αυτή, υπήρχε ακόμα ισχυρή ελληνική οικονομική παρουσία στα λιμάνια της Νότιας Ρωσίας, στη λεκάνη του Δούναβη και το εσωτερικό της Ρουμανίας, στον Πόντο και τα μικρασιατικά παράλια, στην Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη, τη Θεσσαλονίκη, την Αίγυπτο, το Σουδάν, την Αλεξάνδρεια. Όπως αναφέρεται από τον Κ. Τσουκαλά (κείμενο Α), στα τέλη του Α' Παγκόσμιου πολέμου οι Έλληνες αποτελούσαν το 30 με 60% του αστικού πληθυσμού των σημαντικότερων εμπορικών κέντρων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, είχαν τον έλεγχο των χρηματιστικών και εμπορικών επαγγελμάτων, ήταν ιδιοκτήτες των μισών βιομηχανικών επιχειρήσεων και έλεγχαν ένα μεγάλο τμήμα του εξωτερικού εμπορίου. Παρόμοια ήταν η κατάσταση και στην Αίγυπτο, όπου οι Έλληνες είχαν τον έλεγχο του εξωτερικού εμπορίου. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα των εξαγωγών βαμβακιού, που αντιπροσώπευαν το 60 με 80% του συνόλου των εξαγωγών της Αιγύπτου, και οι οποίες από πολύ νωρίς ελέγχονταν από ελληνικές εμπορικές επιχειρήσει. Την ίδια εποχή, η ελληνική εμπορική αστική τάξη κυριαρχούσε στα λιμάνια της Μαύρης θάλασσας της Αζοφικής και του Δούναβη. Όλος αυτός ο πλούτος μπορούσε να διασφαλιστεί μόνο μέσα από τη δημιουργία ενός ισχυρού εθνικού κέντρου, μιας περιφερειακής δύναμης ικανής να παρεμβαίνει και να προστατεύει τα συμφέροντα των πολιτών της. Επρόκειτο για ένα αίτημα αρκετά κρίσιμο, σε μια εποχή κατά την οποία πολλά εθνικιστικά κινήματα έκαναν αισθητή την παρουσία τους. Για τους λόγους αυτούς η Μεγάλη Ιδέα και οι προϋποθέσεις - 3 -
της, ο εκσυγχρονισμός του κράτους, αποτέλεσαν ισχυρά ιδεολογικά, πολιτικά και οικονομικά ερείσματα για τη διεκδίκηση της Μεγάλης Ελλάδας με πιθανότητες επιτυχίας. Οι διακηρύξει του βενιζελισμού και η ενίσχυση της αξιοπιστίας του ελληνικού κράτους είχαν ω5 αποτέλεσμα την αλλαγή της στάσης των Ελλήνων αστών της Διασποράς. Μέχρι τις αρχές του 20 ού αιώνα, η ελληνική αστική τάξη της Διασποράς αντιμετώπιζε με καχυποψία την οποιαδήποτε απόπειρα επεκτατισμού τη5 ανεξάρτητης Ελλάδας προς τα οθωμανικά εδάφη και απέβλεπε κυρίως στη διεύρυνση της «πολιτιστικής» και οικονομικής της επιρροής. Ωστόσο, η άνοδος του Βενιζέλου στην εξουσία έκανε την ελληνική αστική τάξη της Διασποράς να αλλάξει τακτική. Στο εξής όλοι οι οικονομικοί πόροι των Ελλήνων του εξωτερικού διοχετεύονται σ' αυτή την «υψίστη εθνική προσπάθεια» και για πρώτη φορά οι μεγαλοκεφαλαιούχοι όχι μόνο δεν εναντιώνονταν στις επεκτατικές διαθέσεις της Ελλάδας, αλλά και τις στήριζαν ενεργά. Βέβαια, ρόλο σε αυτή την αλλαγή της στάσης τους έπαιξε και η ενδυνάμωση των βαλκανικών εθνικισμών, που άρχισαν να αμφισβητούν την οικονομική κυριαρχία των Ελλήνων στις διάφορες βαλκανικές χώρες. Έτσι, ως αποτέλεσμα όλων των παραπάνω εξελίξεων «όταν, το 1910 ο Βενιζέλος κατέλαβε την εξουσία, η ελληνική μεγαλοαστική τάξη για πρώτη φορά αποδέχθηκε ομόφωνα να ρίξει το πολιτικό, και κυρίως το οικονομικό της βάρος, στην προετοιμασία των «εθνικών πεπρωμένων». [...] Ολόκληρη η τεράστια οικονομική υποδομή του ελληνικού μεταπρατικού συστήματος τίθεται βαθμιαία στην υπηρεσία των σχεδίων της ελληνικής κρατικής εξουσίας». Χαρακτηριστικό είναι ότι στα χρόνια αυτά της μεγάλης προσπάθειας οι προϋπολογισμοί του κράτους ήταν συνήθως πλεονασματικοί. Το 1911 τα έσοδα του προϋπολογισμού ήταν 240.000.000 και τα έξοδα μόνο 181.000.000 δραχμές, παρά τις αυξημένες στρατιωτικές δαπάνες. Θέμα Β2 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ Κατά την περίοδο της διακυβέρνησή της χώρας από τον Χαρίλαο Τρικούπη, το όραμα για ένα σύγχρονο κράτος το οποίο θα ήταν οικονομικά ανεπτυγμένο και ισχυρό στη διεθνή σκηνή, δεν πραγματοποιήθηκε. Παρά τη φορολογική επιβάρυνση των πολιτών, το κράτος οδηγήθηκε σε πτώχευση. Αστοί και διανοούμενοι απογοητεύονταν όλο και περισσότερο από τη γενικότερη κατάσταση και την αναποτελεσματικότητα του κράτους, το οποίο χαρακτηριζόταν από μια βραδυκίνητη γραφειοκρατία. Δεν έβλεπαν την επιθυμητή οικονομική ανάπτυξη, ενώ διαπίστωναν ότι μεγάλωνε η απόσταση από τα ευρωπαϊκά κράτη. Ανάλογη δυσαρέσκεια επικρατούσε και σε μεγάλο μέρος των μικροκαλλιεργητών. Οι αξιωματικοί του στρατού ήταν επίσης δυσαρεστημένοι, καθώς εκτιμούσαν ότι λόγω οικονομικής αδυναμίας ο στρατός θα ήταν αναποτελεσματικός σε περίπτωση πολέμου. Όλα αυτά οδήγησαν σε κρίση της εμπιστοσύνης προς το κόμματα συλλήβδην, οι άνθρωποι πίστευαν ότι οι θεσμοί και τα κόμματα δε. ήταν ικανά να υλοποιήσουν τις επιθυμίες τους. '0πως προκύπτει και από το ψήφισμα του συλλαλητηρίου της 14 ης Σεπτεμβρίου 1909 (κείμενο Β), οι πολίτες πίστευαν ότι τα έννομα συμφέροντα και τα δικαιώματα τους στην πραγματικότητα είχαν θυσιαστεί κάτω από το προσωπείο ενός δήθεν ελεύθερου πολιτεύματος. Πίστευαν, επίσης, ότι οι αντιπρόσωποί τους, δηλαδή οι πολιτικοί, μεταβλήθηκαν σε μια ιδιοτελή ολιγαρχία που αντικατέστησε το Νόμο από τη θέλησή της και συνεταιρίστηκε με την πλουτοκρατία, που παρέμενε αφορολόγητη, ενώ ο λαός στέναζε υπό το βάρος των εξαιρετικά άδικων φόρων, δίχως να απολαμβάνει ως αντάλλαγμα την ασφάλεια της ζωής, της τιμής και της ιδιοκτησίας του. Στο διάστημα από την πτώχευση του 1893 έω5 τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 τα δύο μεγάλα κόμματα προσπάθησαν να υλοποιήσουν το πολιτικό τους πρόγραμμα, χωρίς όμως επιτυχία, γεγονός που - 4 -
δημιούργησε την εντύπωση ενός γενικού αδιεξόδου. Ούτε το δηλιγιαννικό κόμμα μπόρεσε, ελλείψει χρημάτων, να τηρήσει την υπόσχεση του για λιγότερους φόρους, ούτε το τρικουπικό να συνεχίσει το εκσυγχρονιστικό του πρόγραμμα. Ο ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897, που τελείωσε με ολοκληρωτική ήττα της Ελλάδας, επέτεινε το πολιτικό αδιέξοδο. Η δυσπιστία προς τα κόμματα κορυφώθηκε και έδωσε στον Γεώργιο την ευκαιρία να επιβληθεί στο κοινοβούλιο και να ασκεί προσωπική πολιτική. Όσες μεταρρυθμίσει έγιναν μέχρι το 1909, κατά κύριο λόγο από κυβερνήσει του τρικουπικού κόμματος υπό την ηγεσία του Γεωργίου θεοτόκη, ήταν διοικητικού χαρακτήρα (π.χ. αποκέντρωση). Το μοναδικό νέο πολιτικό στοιχείο έως το 1909 ήταν η εμφάνιση της κοινοβουλευτικής ομάδας των Ιαπώνων, πολιτικού μορφώματος υπό τον Δημήτριο Γούναρη, που ιδρύθηκε το 1906. Επίκεντρο της κριτικής του ήταν η αδυναμία του πολιτικού συστήματος να προσαρμοστεί στις εξελίξει της κοινωνίας. Η ο- μάδα δεν μπόρεσε να επιβιώσει και διαλύθηκε το 1908. Εν τω μεταξύ οι συντεχνίες και οι εργατικές ενώσεις έκαναν διαδηλώσεις ζητώντας φορολογικές ελαφρύνσεις και περιορισμό της γραφειοκρατίας. Το 1909 συντελείται μια τομή στην πολιτική ιστορία της Ελλάδας γενικότερα, και των πολιτικών κομμάτων ειδικότερα. ΣΤΙΣ 15 Αυγούστου 1909 εκδηλώθηκε κίνημα στο Γουδί, το οποίο έγινε από τον Στρατιωτικό Σύνδεσμο, μια μυστική ένωση στρατιωτικών, με αιτήματα που αφορούσαν μεταρρυθμίσει στο στρατό, τη διοίκηση, τη δικαιοσύνη, την εκπαίδευση και τη δημοσιονομική πολιτική. Ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος δεν εγκαθίδρυσε δικτατορία, αλλά προώθησε τα αιτήματα του μέσω της βουλής. Όπως εύστοχα επισημαίνεται από τον θ. Διαμαντόπουλο (κείμενο Α), το κίνημα στο Γουδί αναμφισβήτητα βρήκε λαϊκή ανταπόκριση, καθώς απάντησε σε σοβαρές κοινωνικές αναζητήσει της εποχής. Έτσι, έγινε στις14 Σεπτεμβρίου 1909 μεγάλη διαδήλωση υποστήριξης του κινήματος που οργανώθηκε από τα επαγγελματικά σωματεία της πρωτεύουσας, δηλαδή από βιομηχάνους, εμπόρους, βιοτέχνες, ελεύθερους επαγγελματίες κ.ά. Οι διαδηλωτές υποστήριξαν το διάβημα του Στρατιωτικού Συνδέσμου και υπέβαλαν ψήφισμα στο παλάτι με το οποίο ζητούσαν την επίλυση σειράς οικονομικών αιτημάτων και πρόβαλαν καθαρά αστικές διεκδικήσεις. Πιο συγκεκριμένα, ζητούσαν, όπως φαίνεται και στο ψήφισμα (κείμενο Β), τη γενική ανόρθωση, τόσο των πολιτικών όσο και των στρατιωτικών πραγμάτων, την οποία θεωρούσαν ότι ανέλαβε να πραγματοποιήσει το κίνημα της 15ης Αυγούστου στο Γουδί. Οι συγκεντρωμένοι αξίωναν από την κυβέρνηση να καταθέσει το συντομότερο στη Βουλή και η τελευταία να ψηφίσει σειρά νόμων που θα καταπολεμούσαν τη συναλλαγή, να προχωρήσει σε αναδιοργάνωση της δημόσιας διοίκησης, να πάρει μέτρα προστασίας της παραγωγής, και κυρίως να φροντίσει για τη βελτίωση της θέσης του εργάτη, ο οποίος γινόταν αντικείμενο της χειρότερης εκμετάλλευσης από το κεφάλαιο δίχως να προστατεύεται από κανέναν νόμο. Υπό την πίεση του Συνδέσμου η Βουλή ψήφισε, χωρίς ιδιαίτερη προετοιμασία και συζήτηση, μεγάλο αριθμό νόμων που επέφεραν ριζικές αλλαγές. Το Φεβρουάριο του 1910 η Βουλή αποφάσισε την αναθεώρηση ορισμένων άρθρων του συντάγματος. Έτσι προκηρύχθηκαν εκλογές, από τις οποίες προήλθε αναθεωρητική βουλή. Στις 15 Μαρτίου 1910 ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος διαλύθηκε θεωρώντας ότι είχε επιτύχει τις επιδιώξεις του. - 5 -