Tuta absoluta (Lepidoptera: Gelechiidae) Έντομο ιθαγενές της Λατινικής Αμερικής Ευρώπη: 2006 στην Ισπανία Ελλάδα: 2009 (Χανιά) Από τους σοβαρότερους εντομολογικούς εχθρούς της τομάτας στην Ελλάδα Προσβάλει επίσης καλλιέργειες μελιτζάνας, πιπεριάς, πατάτας, καπνού, αλλά και αυτοφυή φυτά (ζιζάνια)
ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ Τα θηλυκά άτομα εναποθέτουν τα ωά τους κυρίως στα φύλλα και δευτερευόντως στους βλαστούς και στους καρπούς της τομάτας Οι νεοεκκολαφθείσες προνύμφες διεισδύουν στο φυτό ορύσσοντας στοές
Συνήθως η νύμφωση του εντόμου λαμβάνει χώρα στο έδαφος, όπου και εμφανίζονται τα ακμαία ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ
ΖΗΜΙΕΣ Οι προνύμφες προκαλούν νεκρώσεις και μειωμένη φωτοσυνθετική ικανότητα του φυτού με τις στοές που ορύσσουν Ανάσχεση της ανάπτυξης των φυτών, μιας και οι προνύμφες τρέφονται από αυτό
Οι προσβολές των καρπών οδηγούν σε μειωμένη ή μηδενική εμπορική αξία του προϊόντος Οι προσβεβλημένοι καρποί είναι ευπρόσβλητοι από δευτερογενή παθογόνα που οδηγούν στη σήψη τους Η απώλεια της παραγωγής μπορεί να φτάσει το 80-100% ΖΗΜΙΕΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ: Συνδυασμένη εφαρμογή διαφόρων μεθόδων Καλλιεργητικά μέτρα: Χρήση υγιούς φυτικού υλικού Απομάκρυνση αυτοφυών φυτών (ζιζανίων) ξενιστών του εντόμου Αποκλεισμός εισόδου ακμαίων σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες (εγκατάσταση διπλών πορτών κλείσιμο παραθύρων και ανοιγμάτων με εντομοστεγές δίχτυ) μειονέκτημα ο ελλιπής αερισμός και ο αποκλεισμός εισόδου φυσικών εχθρών Έγκαιρη απομάκρυνση προσβεβλημένων φύλλων, βλαστών και καρπών Καταστροφή υπολειμμάτων της καλλιέργειας μετά τη συγκομιδή και αποφυγή εγκατάστασης ευπαθούς καλλιέργειας
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ: Συνδυασμένη εφαρμογή διαφόρων μεθόδων Χρήση φερομονικών παγίδων: Ανίχνευση και παρακολούθηση του πληθυσμού του εντόμου - Τοποθέτηση των παγίδων πάνω από το ύψος της βλάστησης, σε απόσταση όχι μεγαλύτερη των 60εκ. από το ύψος των φυτών Μείωση του πληθυσμού (μαζική παγίδευση)
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ: Συνδυασμένη εφαρμογή διαφόρων μεθόδων Βιολογική Αντιμετώπιση: σημαντικός αριθμός φυσικών εχθρών στην περιοχή της Μεσογείου Αρπακτικά: Macrolophus pygmaeus, Nesidiocoris tenuis, Dicyphys spp, είδη της οικογένειας Vespidae)
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ: Συνδυασμένη εφαρμογή διαφόρων μεθόδων Παρασιτοειδή των οικογενειών Trichogrammatidae, Eulophidae, Ichneumonidae και Braconidae
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ: Συνδυασμένη εφαρμογή διαφόρων μεθόδων Trichogramma achaeae: απελευθέρωση 30 ακμαίων/φυτό (ή 75 ακμαίων/m 2 ) κάθε 3-4 ημέρες έδωσε ικανοποιητικά αποτελέσματα σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες τομάτας στην νοτιοανατολική Ισπανία Δεν είναι είδος ιθαγενές της Ευρώπης ιδιαίτερα θερμές περιοχές
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ: Συνδυασμένη εφαρμογή διαφόρων μεθόδων Εντομοπαθογόνος μύκητας Beauveria bassiana Εντομοπαθογόνο βακτήριο Bacillus thuringiensis - Σε συνδυασμό με εξαπόλυση Macrolophus pygmaeus και Nesidiocoris tenuis (1-2 άτομα/m 2 μετά την μεταφύτευση) Εντομοπαθογόνοι νηματώδεις
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ: Συνδυασμένη εφαρμογή διαφόρων μεθόδων Χημική Αντιμετώπιση Υψηλή αναπαραγωγική ικανότητα, μικρή διάρκεια γενεάς Εναλλαγή εντομοκτόνων με διαφορετικές δραστικές ουσίες και τρόπο δράσης για την αποφυγή εμφάνισης ανθεκτικών πληθυσμών του εντόμου Διάφορα σκευάσματα έχουν έγκριση κυκλοφορίας από το ΥΠΑΑΤ ΤΗΡΗΣΗ ΟΔΗΓΙΩΝ ΠΟΥ ΑΝΑΓΡΑΦΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΤΙΚΕΤΑ
Ευδεμίδα της αμπέλου, σκουλήκι των σταφυλιών Lobesia botrana (Lepidoptera: Torticidae) Άνοιγμα πτερύγων: 11-13 mm Πλήρως ανεπτυγμένη προνύμφη: 10-12 mm 3 (συνήθως) ή 4 γενιές/έτος Διαχειμάζει ως νύμφη στα πρέμνα, στο έδαφος ή σε άλλα καταφύγια
Ευδεμίδα της αμπέλου, σκουλήκι των σταφυλιών Lobesia botrana (Lepidoptera: Torticidae) 1 η γενιά: ΑΝΘΟΦΑΓΟΣ 2 η γενιά: ΚΑΡΠΟΦΑΓΟΣ 3 η γενιά: ΚΑΡΠΟΦΑΓΟΣ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ 1η γενιά: Bacillus thurigiensis 2 η 3 η : 1-3 ψεκασμοί εναντίον ωών και προνυμφών
Καρπόκαψα ή σκουλήκι των μήλων Cydia pomonella (Lepidoptera: Torticidae) Άνοιγμα πτερύγων: 14-24 mm Διαχειμάζει ως ανεπτυγμένη προνύμφη σε βομβύκιο στον κορμό των δέντρων Συμπληρώνει 2 ή και 3 γενιές ανά έτος
Προσβολή σε μήλο με αποχωρήματα που η προνύμφη βγάζει έξω από τη στοά της Προσβολή σε αχλάδι
Παρακολούθηση πληθυσμών με παγίδες τύπου Δέλτα για σύλληψη των αρσενικών
Παρακολούθηση πληθυσμών με παγίδες τύπου Δέλτα για σύλληψη των αρσενικών Ψεκασμοί για την 1 η γενιά (στη Β. Ελλάδα): -1 ος ψεκασμός την 1 η εβδομάδα από την έναρξη πτήσης αν το εντομοκτόνο έχει ωοκτόνο δράση και 10 μέρες αργότερα αν έχει μόνο προνυμφοκτόνο δράση -2 ος ψεκασμός 2 εβδομάδες αργότερα Ψεκασμοί καλοκαιριού για την 2 η γενιά: - 1 ος μέσα Ιουλίου και - 2 ος μισό μήνα αργότερα. Η αντιμετώπιση της 1 ης γενεάς είναι καθοριστική.
Μέθοδος παρεμπόδισης σύζευξης Εφαρμόζεται με επιτυχία για την αντιμετώπιση του ρόδινου σκουληκιού στο βαμβάκι, για την ευδεμίδα στο αμπέλι, την καρπόκαψα στις μηλιές και για άλλα Λεπιδόπτερα Βασίζεται στο ότι τα αρσενικά έλκονται από τα θηλυκά μέσω της φερομόνης σύξευξης. Επομένως, εάν έχουμε πολλές πηγές της φερομόνης τα αρσενικά δεν μπορούν να εντοπίσουν τα θηλυκά (σύγχηση των αρσενικών) με αποτέλεσμα τη μείωση των ωοτοκιών και των πληθυσμών του εντόμου.
Μέθοδος παρεμπόδισης σύζευξης ΣΤΗ ΜΗΛΙΑ τοποθετούμε εξατμιστήρες φερομόνης (σωληνάκια 20cm - 100/στρέμμα- δένονται στο άνω 1/3 του δένδρου ή δακτύλιοι φερομόνης που περιέχουν μεγαλύτερη ποσότητα 20-30/στρέμμα, ή 50 εξατμιστήρες ανά στρέμμα) Τοποθετούνται πριν την έναρξη πτήσης. Είναι εξαιρετικά εκλεκτική μέθοδος και δεν υπάρχει κίνδυνος υπολειμμάτων Πολύ θετικά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση της καρπόκαψας της ροδακινιάς και άλλων λεπιδοπτέρων στη Β. Ελλάδα.
ΦΥΛΛΟΡΥΚΤΕΣ Μικρόσωμα έντομα της τάξης Lepidoptera Ακμαία μήκος <4mm Προνύμφες μικρό μέγεθος (<9mm) ένα φύλλο μπορεί να φιλοξενεί 3-5 ή περισσότερες προνύμφες Εναπόθεση ωών στην επιφάνεια του φύλλου προνύμφη εισχωρεί στο φύλλο όπου ορύσσει στοά (σχήμα και όψη διαφορετική μεταξύ των ειδών) Μέγεθος ζημιάς: αριθμός στοών/φύλλο
ΦΥΛΛΟΡΥΚΤΕΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Αποτελεσματικοί φυσικοί εχθροί (παρασιτοειδή) Εγκεκριμένα εντομοκτόνα αν κριθεί αναγκαίο- με μικρή υπολειμματική διάρκεια
ΦΥΛΛΟΡΥΚΤΕΣ Phyllonorycter blancardella (Lepidoptera: Gracillariidae) Άνοιγμα πτερύγων 8-9mm. Διαχειμάζει ως νύμφη στα πεσμένα φύλλα και τα ενήλικα εμφανίζονται λίγο πριν ή κατά την άνθηση. 3-4 γενιές/έτος
ΦΥΛΛΟΡΥΚΤΕΣ Lyonetia clerkella (Lepidoptera: Lyonetiidae) Μήκος ακμαίου 2,5-3 mm Άνοιγμα πτερύγων 7-9mm Διαχειμάζει ως ακμαίο Αριθμός γενιών ποικίλει (2-3) Οφιοειδής στοά, χαρακτηριστική
ΞΥΛΟΦΑΓΑ ΛΕΠΙΔΟΠΤΕΡΑ Zeuzera pyrina (Lepidoptera: Cossidae) (κν. ζεύζερα) Μήκος ακμαίου 25-30 mm Άνοιγμα πτερύγων 55-70 mm το θηλυκό και 35-40 το αρσενικό Χαρακτηριστικός χρωματισμός θώρακας και πτέρυγες είναι λευκά, με πολλές κυανόμαυρες κηλίδες
Zeuzera pyrina (Lepidoptera: Cossidae) (κν. ζεύζερα) Προνύμφη υπόλευκη ή κίτρινη, χαρακτηριστική Τελικό μήκος 50-55 mm και πλάτος 8 mm Διαχειμάζει προνύμφη στον κορμό ως Μία γενιά ανά δύο έτη.
Zeuzera pyrina (Lepidoptera: Cossidae) (κν. ζεύζερα) Παρακολούθηση πληθυσμών με παγίδες φερομόνης Ψεκασμoί εναντίον των προνυμφών αμέσως μετά την εκκόλαψη, κάθε 2-3 εβδομάδες, αρχίζοντας 3-4 εβδομάδες μετά την έναρξη των συλλήψεων (συνήθως τον Ιούνιο) H χρήση εντομοπαθογόνων νηματωδών έδειξε καλά αποτελέσματα
Cossus cossus (Lepidoptera: Cossidae) Προνύμφη: τελικό μήκος 80-100 mm, πλάτος 15 mm Διαχειμάζει ως προνύμφη στον κορμό Μία γενιά/2-3 έτη Χρώμα πτερύγων τεφρό, μοιάζει με το φλοιό του κορμού ορισμένων δέντρων Από τα πιο μεγαλόσωμα έντομα που προσβάλουν δενδρώδεις καλλιέργειες στη χώρα μας Άνοιγμα πτερύγων 70-100 mm το θηλυκό
Cossus cossus (Lepidoptera: Cossidae) Από τα πιο συνηθισμένα ξυλοφάγα Λεπιδόπτερα στην Ελλάδα Μεγαλύτερη εξασθένιση ή και θάνατο ασθενικών δέντρων Αξιόλογες ζημιές και σε μη εξασθενημένα δέντρα σε θερμές περιοχές Νησιά ΝΑ Αιγαίου και Δωδεκάνησα: σοβαρές ζημιές σε ελαιόδεντρα (+ Zeuzera pyrina) Ηπειρωτική Ελλάδα: μηλοειδή πυρηνόκαρπα Αντιμετώπιση: Παρόμοια του Zeuzera pyrina
ΦΥΛΟΔΕΤΕΣ Μετρίου μεγέθους Λεπιδόπτερα Ωοτοκούν σε φύλλα, οφθαλμούς, βλαστούς και κλάδους Οι προνύμφες ενώνουν με νημάτια γειτονικά φύλλα Κυρίως φυλλοφάγες, δύναται όμως να ζημιώσουν οφθαλμούς, βλαστούς, άνθη και καρπούς
Adoxophyes orana (Lepidoptera: Torticidae) Είδος πολυφάγο (>30 γένη φυτών, πυρηνόκαρπα, μηλοειδή,καλλωπιστικά, κ.α.) Διαχειμάζει ως προνύμφη στον κορμό (βομβύκιο) 3 γενιές/έτος πρόσφατη ωοπλάκα Ωά σε ομάδες (ωοπλάκες) στα φύλλα Προνύμφη πλήρως ανεπτυγμένη 18-20 mm ωοπλάκα με ανεπτυγμένα έμβρυα
Adoxophyes orana (Lepidoptera: Torticidae) Προνύμφες: αναλόγως της ηλικίας, τρέφονται επί νέας βλάστησης (φύλλα, οφθαλμοί, άνθη, βλαστοί) και καρπών
Adoxophyes orana (Lepidoptera: Torticidae) ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Αντιμετώπιση της γενεάς που διαχείμασε παρεμπόδιση νύμφωσης με ρυθμιστές ανάπτυξης Αντιμετώπιση προνυμφών που ζημιώνουν καρπούς εγκεκριμένα εντομοκτόνα Παρεμπόδιση συζεύξεων όταν ο πληθυσμός βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα
HΕMΙPTERA APHIDOIDEA Αφίδες (μελίγκρες) Μικρού μεγέθους (<4 mm). Φέρουν σιφώνια στην κοιλία Πολύ σημαντική οικογένεια για τη γεωργία Μικρός βιολογικός κύκλος (πολλές γενιές το έτος) Τα περισσότερα είδη έχουν ευρύ κύκλο φυρών-ξενιστών Άμεσες ζημιές (αφαίρεση χυμού, συστροφές φύλλων) Έμμεσες ζημιές (μελιτώματα, ιώσεις) Ανθεκτικότητα στα εντομοκτόνα
HΕMΙPTERA APHIDOIDEA Κατά τη διάρκεια του βιολογικού τους κύκλου οι αφίδες μπορούν να αλλάζουν μορφές και συνήθειες: Άλλοτε πολλαπλασιάζονται εγγενώς και άλλοτε παρθενογεννετικά Άλλοτε ζωοτόκα και άλλοτε ωοτόκα Άλλοτε τα ακμαία είναι πτερωτά και άλλοτε άπτερα
ΑΡΠΑΚΤΙΚΑ ΑΦΙΔΩΝ
ΑΡΠΑΚΤΙΚΑ ΑΦΙΔΩΝ
ΠΑΡΑΣΙΤΟΕΙΔΗ YMENOΠΤΕΡΑ
Dysaphis plantaginea (Hemiptera: Aphididae) κν. ρόδινη αφίδα της μηλιάς Μεταναστευτικό είδος - κύριος ξενιστής: μηλιά ή κυδωνιά - δευτερεύων: πεντάνευρο (Plantago major) Την περίοδο της βλάστησης: - διαδοχικές γενιές παρθενογεννετικών ατόμων - πτερωτά μεταναστεύουν σε φυτά Plantago major (>2 παρθενογεννετικές γενιές) το φθινόπωρο πτερωτά αρσενικά και θηλυγόνα επιστρέφουν στους κύριους ξενιστές από τα θηλυκά (αφού συζευχθούν) θα προκύψουν τα χειμερινά ωά
Dysaphis plantaginea (Hemiptera: Aphididae) κν. ρόδινη αφίδα της μηλιάς
Aphis pomi (Hemiptera: Aphididae) Μη μεταναστευτικό είδος Προσβάλει μηλιά, αχλαδιά, κυδωνιά και άλλα καρποφόρα και καλλωπιστικά της οικογένειας Rosaceae Από την άνοιξη έως το φθινόπωρο συνεχόμενες παρθενογεννετικές γενιές Τέλη φθινοπώρου έμφυλα άτομα συζεύξεις χειμερινά ωά
Aphis pomi (Hemiptera: Aphididae)
COCCOIDEA Κοκκοειδή (ψώρες) Συνήθως μικρού μεγέθους (<6 mm) Γενετήσιος διμορφισμός Άρρενα: εντομόμορφα άπτερα ή πτερωτά (με μόνο τις πρόσθιες πτέρυγες) Θήλεα: σώμα απιοειδές που καλύπτεται από σκληρό κέλυφος (ασπίδιο) που σχηματίζεται από τα νυμφικά εκδύματα
COCCOIDEA Πολλές και σημαντικές οικογένειες για τη γεωργία Δύσκολη η καταπολέμηση, λόγω της ύπαρξης του ασπιδίου (προστασία) Μύζηση, μελίτωμα, καπνιά Πολλά είδη πολυφάγα
Quadraspidiotus perniciosus (Hemiptera: Diaspididae) κν. ψώρα του San José Διαχειμάζει ως νύμφη ή ακμαίο θηλυκό (κάτω από το ασπίδιο) σε κλάδους των δέντρων Μηλοειδή, πυρηνόκαρπα Προσβάλει βλαστούς, κλάδους, κορμό και καρπούς Χημική καταπολέμηση δύσκολη 1 χειμερινός ψεκασμός και 2 ή περισσότεροι την περίοδο της βλάστησης Προσπάθειες βιολογικής καταπολέμησης (Encarsia perniciosi, αρπακτικά Κολεοπτερα)
Aonidiella auarantii (Diaspididae) Είδος πολυφάγο Σοβαρός εχθρός των εσπεριδοειδών και ορισμένων καλλωπιστικών θάμνων Διαχειμάζει ως νύμφη
Aonidiella auarantii (Diaspididae) Την άνοιξη ενηλικιώνεται. Τα θηλυκά, αφού συζευχθούν, δίνουν απογόνους - οι νύμφες εκκολάπτονται από τα ωά μέσα στο σώμα του θηλυκού ζωοτόκο Οι νύμφες 1 ου σταδίου διασπείρονται στο φύλλωμα και εγκαθίστανται σε φύλλα, βλαστούς, κλάδους, κορμό και καρπούς τα επόμενα στάδια αμετακίνητα Συμπληρώνει 3 γενιές/έτος
Aonidiella auarantii (Diaspididae) Προκαλεί ζημιές κυρίως αλλοιώνοντας την εμφάνιση των καρπών παραμορφώσεις, σκλήρυνση του φλοιού Σε έντονη προσβολή: εξασθένιση του δέντρου λόγω απώλειας χυμού
Aonidiella auarantii (Diaspididae) Ολοκληρωμένη καταπολέμηση Παρακολούθηση πληθυσμού με παγίδες (φερομονικές, κίτρινες κολλητικές) Εξέταση καρπών και άλλων φυτικών μερών Βιολογική αντιμετώπιση: Υμενόπτερα παρασιτοειδή όταν ο πληθυσμός δεν είναι πυκνός Μέτρια πυκνός ή πυκνός πληθυσμός: χημική καταπολέμηση πλήρης κάλυψη φυλλώματος και καρπών Χημική καταπολέμηση: για να είναι αποτελεσματικοί πρέπει να γίνονται όταν το πλείστο του πληθυσμού βρίσκεται στο στάδιο της νύμφης 1 ου σταδίου πριν δημιουργηθεί το ασπίδιο
Saissetia oleae (Οικ. Cοccidae) (κν. λεκάνιο της ελιάς, μαύρη ψώρα της ελιάς) Πολυφάγο (> 100 ξενιστές), ελιά και εσπεριδοειδή. Συνήθως συμπληρώνει μία γενιά. Διαχειμάζει κυρίως ως νύμφη 2ου και 3ου σταδίου. Νύμφες 1ου σταδίου παρατηρούνται από Ιούνιο έως τέλη Σεπτεμβρίου (Κ. Ελλάδα). Μυζά φυτικό χυμό, παράγει άφθονα μελιτώδη εκκρίματα.
Αντιμετώπιση Έχει πολλούς φυσικούς εχθρούς: (παρασιτοειδή και αρπακτικά) Δύσκολη η χημική καταπολέμηση
ALEYRODIDAE Αλευρώδεις Μικρού μεγέθους (<2 mm) Ακμαία με λευκές πτέρυγες, νύμφες ημιδιαφανείς, ακίνητες Πολύ σημαντική οικογένεια για τη γεωργία Μικρός βιολογικός κύκλος (πολλές γενεές το έτος) Τα περισσότερα είδη έχουν ευρύ κύκλο ξενιστών Μύζηση, μελίτωμα Trialeurodes vaporariorum Bemisia tabaci
ΑΛΕΥΡΩΔΕΙΣ
Παρασιτοειδές αλευρωδών: Encarsiα formosa (Hymenoptera: Aphelinidae)
Aleurothrixus floccosus (Aleyrodidae) Πρωτοεμφανίστηκε το 1991 Διαχειμάζει ως ανεπτυγμένη νύμφη Συμπληρώνει 3-4 γενιές
Aleurothrixus floccosus (Aleyrodidae) Παρασιτοειδές: Cales noacki (Hym.: Aphelinidae) Καλλιεργητικά μέτρα που περιορίζουν την υπερβολική και παρατεταμένη ζωηρή βλάστηση
Πολλές γενιές έτος (έως 10) Διαχειμάζει ως ακμαίο Νύμφες μελιτώδες υγρό στο σώμα, το οποίο εκκρίνουν οι ίδιες Ψύλλα της αχλαδιάς Cacopsylla pyri (Hemiptera: Psyllidae) ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ Τέλη χειμώνα ψεκασμός εναντίον των ακμαίων Απρίλιος-Ιούνιος: 3 ψεκασμοί εναντίον των νυμφών ή/και ωών Μετέπειτα αποφεύγονται οι ψεκασμοί-δράση εχθρών φυσικών
Καρποφάγα Δίπτερα Μύγα της Μεσογείου Ceratitis capitata (Diptera:Tephritidae) Ενήλικο με μήκος 4-6mm. Το ωό έχει σχήμα μπανάνας, με λεία επιφάνεια και χρώμα λευκό. Προνύμφη με χρώμα λευκοκίτρινο και μήκος 7-9mm. Νύμφη (puparium) 4-4,5mm, συνήθως στο έδαφος
Ceratitis capitata (Diptera: Tephritidae)
Ceratitis capitata Είναι πολυφάγο με περισσότερα από 250 είδη φυτών-ξενιστών. Συχνά σε εσπεριδοειδή, αχλάδια, μήλα, ροδάκινα, βερύκοκκα, σύκα κ.ά. Συμπληρώνει 3-7 γενεές ανά έτος. Διαχειμάζει ως προνύμφη στους καρπούς πάνω στα δένδρα ή σε αυτούς που έχουν πέσει στο έδαφος ή και ως νύμφη στο έδαφος. Σε θερμές περιοχές (Κρήτη) και ως ενήλικο.
Ceratitis capitata Το θηλυκό με τον ωοθέτη του ανοίγει σχισμή στον φλοιό και εναποθέτει 1-6 ωά. Οι προνύμφες τρέφονται σε βάρος της σάρκας του καρπού. Αναπτύσσονται μύκητες. Ο καρπός σαπίζει και αργότερα πέφτει. Εν τω μεταξύ οι προνύμφες έχουν εγκαταλείψει τον καρπό για να νυμφωθούν στο έδαφος.
Αντιμετώπιση Ψεκασμοί καλύψεως ανά 20 περίπου ημέρες με έναρξη λίγο πριν αρχίσει η ωρίμαση των καρπών προσοχή στα υπολείμματα ή/και δολωματικοί ψεκασμοί με έναρξη 15 ημέρες πριν αρχίσει η ωρίμαση των καρπών και επανάληψη κάθε 5-7 ημέρες Μέθοδος της σύγχυσης Εφαρμόζοντας δολωματικούς ψεκασμούς δεν έχουμε υπολείμματα.
Δίπτερα: Bactrocera oleae
Δίπτερα Bactrocera oleae Είναι είδος μονοφάγο. Έχει 3-4 γενιές ανά έτος. Διαχειμάζει ως ακμαίο ή νύμφη ή και ως προνύμφη. Τον Ιούλιο συνήθως αρχίζει η ωοτοκία. Το ενήλικο θηλυκό κατά κανόνα εισάγει 1 ωό ανά καρπό. Η προνύμφη ορύσσει στοά στο μεσοκάρπιο. Νυμφώνεται στον καρπό ή στο έδαφος. Η οπή ωοτοκίας νύγμα συμβάλλει στην εγκατάσταση του Camarosporium dalmaticum.
Χημική καταπολέμηση Κατασταλτική ή θεραπευτική μέθοδος Προληπτική μέθοδος δολωματικοί ψεκασμοί
Kατασταλτική μέθοδος αντιμετώπισης Εκτέλεση ψεκασμών καλύψεως με εντομοκτόνα τον Σεπτέμβριο και Οκτώβριο Υψηλότερα όρια προσβολής για τις βρώσιμες ελιές από ότι για τις ελαιοποιήσιμες.
Προληπτική μέθοδος δολωματικοί ψεκασμοί Στον κάθε νομό ορίζονται ελαιοκομικοί τομείς (250.000-300.000 ελαιόδενδρα / τομέα) Σε κάθε τομέα ορίζονται συνεργεία δακοκτονίας (αρχιεργάτης, μεταφορείς, ψεκαστές, παγιδοθέτης)
Για την παρακολούθηση του πληθυσμού γυάλινες παγίδες McPhail με ελκυστικό υδατικό διάλυμα αμμωνίου 2% ή υδρολυόμενης πρωτεΐνης 4% Κατά τις αρχές Ιουνίου τοποθετούνται οι παγίδες (1/1000 δένδρα) και ελέγχονται κάθε 5 ημέρες
Εφαρμογή του πρώτου δολωματικού ψεκασμού. Τα κριτήρια που λαμβάνονται υπόψη είναι: Ο πληθυσμός στις παγίδες (5-20 άτομα) Δεκτικότητα καρπού (>5% γόνιμα νύγματα σε καρπούς) Ποικιλία Την καρποφορία των δένδρων Καιρικές συνθήκες και η προηγούμενη εμπειρία
Ψεκάζεται ένα μικρό τμήμα της κόμης που δεν φέρει καρπούς ή μέρος του κορμού ανά 1 3 δένδρα (αραιή πυκνή φύτευση). Εφαρμόζονται και άλλοι δολωματικοί ψεκασμοί εάν χρειαστεί, μέχρι 1 μήνα πριν τη συγκομιδή. Γενικά δεν χρειάζεται όταν: οι καιρικές συνθήκες δεν είναι ευνοϊκές για την αύξηση του δακοπληθυσμού (υψηλή - χαμηλή θερμοκρασία, αφυδατωμένοι καρποί) Για αυξημένο ποσοστό επιτυχίας πρέπει να εφαρμόζονται σε μεγάλη έκταση
Μαζική παγίδευση Εφαρμόζεται με τη χρήση παγίδων σε πυκνό δίκτυο Τύποι παγίδων: Κολλητικές Τροφικές Φερομονικές Συνδυασμός τροφικών-φερομονικών
Μαζική παγίδευση Γενικά οι παγίδες τύπου φακέλου αναρτώνται στα τέλη Μαΐου αρχές Ιουνίου σε όλα τα δένδρα στο εσωτερικό της κόμης και αντικαθίστανται τον Σεπτέμβριο και τοποθετούνται στην περιφέρεια της κόμης (νότια έκθεση) Επίσης και οι παγίδες τύπου McPhail (πλαστικές) όπου αλλαγή του δολώματος γίνεται περίπου κάθε ένα μήνα (μπορούν να παραμένουν όλο το χρόνο στα δένδρα).
Βιολογική αντιμετώπιση Έχουν γίνει προσπάθειες βιολογικής καταπολέμησης με την εξαπόλυση του παρασιτοειδούς Psytallia (Opius) concolor (Hymenoptera: Braconidae) με ενθαρρυντικά αποτελέσματα και στη χώρα μας Χρειάζεται όμως περαιτέρω έρευνα
Thysanoptera Frankliniella occidentalis (Thysanoptera: Thripidae) κν. Θρίπας της Καλιφόρνια
Βιο-οικολογία Μήκος ενηλίκου 0,8-1,2mm. Εξαιρετικά πολυφάγο Διαχειμάζει: ως ενήλικο στο έδαφος ή σε χαμηλή βλάστηση και ως νύμφη στο έδαφος Συμπληρώνει 5-7 γενεές το έτος Προκαλεί χλωρωτικά στίγματα, ουλές και κηλίδες Τρέφεται με την νεαρή βλάστηση, μέσα στα άνθη και σε νεαρούς καρπούς.
Ευρύτομο της Φιστικιάς Eurytoma plotnikovi (Hymenoptera: Eurytomidae) Διαχειμάζει ως προνύμφη στους καρπούς που έχουν απομείνει στο δέντρο ή έχουν πέσει στο έδαφος Συμπληρώνει μια γενιά ανά έτος Ζημιές 10-95% της παραγωγής
Αντιμετώπιση Συλλογή και καταστροφή όλων των καρπών που μένουν στο δέντρο μετά τη συγκομιδή ή έχουν πέσει στο έδαφος Αν δεν γίνει, τότε χημική επέμβαση