ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

EL EL EL

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 16.12.2010 COM(2010) 763 τελικό ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Πρώτη ενδιάµεση αξιολόγηση του κοινού προγράµµατος «Αυτόνοµη διαβίωση υποβοηθούµενη από το περιβάλλον» (AAL JP) EL 1 EL

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Πρώτη ενδιάµεση αξιολόγηση του κοινού προγράµµατος «Αυτόνοµη διαβίωση υποβοηθούµενη από το περιβάλλον» (AAL JP) 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναγνωρίσει τις ΤΠΕ ως καίριο παράγοντα για την αντιµετώπιση των προβληµάτων που συνεπάγεται η γήρανση του πληθυσµού, όπως αρχικά έχουν περιγραφεί στην ανακοίνωση της Επιτροπής «Η ευγηρία στην κοινωνία της πληροφορίας» (2007) 1. Η Ένωση έχει διαθέσει στο πεδίο αυτό ιδίως χρηµατοδοτική στήριξη για έρευνα, ανάπτυξη και καινοτοµία. Η ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά µε το «Ψηφιακό θεµατολόγιο για την Ευρώπη» (2010) 2 ενισχύει τη δέσµευση που έχει αναλάβει η Ένωση να κάνει χρήση ΤΠΕ για την παράταση του επαγγελµατικού βίου, την ανεξάρτητη και υγιή γήρανση. Η συµµετοχή της ΕΕ στο κοινό πρόγραµµα «υποβοηθούµενη από το περιβάλλον αυτόνοµη διαβίωση» (AAL JP) αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο αυτής της δέσµευσης. Το AAL JP δηµιουργήθηκε το 2008 από 20 κράτη µέλη της ΕΕ και 3 συνδεδεµένες χώρες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε να συντρέξει τη στήριξη των χωρών που συµµετέχουν µε χρηµατοδότηση από το 7ο πρόγραµµα πλαίσιο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (7 ο ΠΠ), µε βάση το άρθρο 185 της συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), πρώην άρθρο 169 της συνθήκης ΕΚ 3. Το AAL JP εστιάζεται στην εφαρµοσµένη έρευνα, µε διετές ή τριετές χρονικό διάστηµα έως τη διάθεση στην αγορά για προϊόντα και υπηρεσίες ΤΠΕ που απευθύνονται στον ηλικιωµένο πληθυσµό. Οι χώρες που συµµετέχουν στο AAL JP είναι οι κύριοι ιδιοκτήτες του κοινού έργου. Εκτελούν το πρόγραµµα µέσω µιας µη κερδοσκοπικής ένωσης AAL, που διευθύνεται από γενική συνέλευση και που επιχειρησιακά υποστηρίζεται από κεντρική µονάδα διαχείρισης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καθεστώς παρατηρητή στη γενική συνέλευση και δικαίωµα βέτο στο ετήσιο πρόγραµµα εργασίας, ενώ είναι συµβαλλόµενο µέρος σε γενικές και ετήσιες συµφωνίες µε την ένωση AAL όσον αφορά τη χρηµατοδοτική συνεισφορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η απόφαση του 2008 σχετικά µε τη χρηµατοδοτική συµµετοχή της Κοινότητας στο AAL JP επιβάλλει τη διενέργεια ενδιάµεσης αξιολόγησης εντός του 2010, η οποία έχει πραγµατοποιηθεί από ανεξάρτητη οµάδα εµπειρογνωµόνων υψηλού επιπέδου, υπό την προεδρία της πρώην Επιτρόπου κας Meglena Kuneva. Τα συµπεράσµατα της οµάδας βασίστηκαν σε εκτενή τεκµηρίωση του ιστορικού, µελέτες περιπτώσεων, στατιστικές πληροφορίες σχετικά µε το AAL JP, περίπου 40 συνεντεύξεις µε ενδιαφερόµενους, και µια επιγραµµική διαβούλευση. Η οµάδα διατύπωσε συµβουλές σχετικά µε την καινοτοµία και τη δηµογραφική γήρανση εν γένει, καθώς και συγκεκριµένες συστάσεις σχετικά µε το JP AAL. Οι περισσότερες από αυτές τις συστάσεις απευθύνονται στα συµµετέχοντα κράτη στο AAL JP, ενώ µερικές αφορούν επίσης τα θεσµικά όργανα της ΕΕ και την ευρύτερη κοινότητα των ενδιαφερόµενων µερών (οργανώσεις ηλικιωµένων, τον κλάδο και τους παρόχους υπηρεσιών, περιφερειακές αρχές). 1 2 3 COM(2007) 332 τελικό, 14 Ιουνίου 2007. COM(2010)245 τελικό/2, 19 Μαΐου 2010. Απόφαση αριθ. 742/2008/EΚ, 9 Ιουλίου 2008. EL 2 EL

Στην παρούσα ανακοίνωση αναλύονται οι βασικές συστάσεις της οµάδας και, κατά περίπτωση, προτείνεται η ανάληψη δράσεων για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνεργασία µε άλλα θεσµικά όργανα της ΕΕ και µε ενδιαφερόµενους φορείς, καθώς και µέσω του ρόλου της Επιτροπής στο AAL JP. 2. ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΠΕ ΩΣ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΗΜΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΓΗΡΑΝΣΗΣ Τα βασικά δεδοµένα σχετικά µε τη γήρανση του πληθυσµού της Ευρώπης είναι γνωστά. Υποδουλώνουν άµεσες και σηµαντικές αλλαγές στην κοινωνία και την οικονοµία, αλλαγές για τις οποίες η ΕΕ παραµένει ανέτοιµη: έως το 2020 αναµένεται να προκύψει έλλειψη πάνω από 2 εκατοµµύρια θέσεων εργασίας στον τοµέα της περίθαλψης και της υγείας, εάν δεν ληφθούν µέτρα αντιµετώπισης, µε αποτέλεσµα να µην καλύπτεται το 15% των απαραίτητων εργασιών στο τοµέα της γενικής υγειονοµικής περίθαλψης 4 ο αριθµητικός λόγος των ατόµων ηλικίας άνω των 65 ετών στα άτοµα που εργάζονται (ηλικίας 15-64) θα µειωθεί από περίπου 1:4 το 2008 σε 1:3 το 2020 και 1:2 το 2050, επιβαρύνοντας την αλληλεγγύη µεταξύ των γενεών 5 το αυξανόµενο κόστος εξαιτίας της γήρανσης του πληθυσµού θα έχει σηµαντικές επιπτώσεις στα δηµόσια οικονοµικά 6 και ενώ τα άτοµα άνω των 50 ετών έχουν κατ' εκτίµηση διαθέσιµο εισόδηµα και πλούτο περίπου 3 τρις ευρώ και παρά την αύξηση των εισοδηµάτων των συνταξιούχων 7, οι ανισότητες είναι τεράστιες, µε ποσοστό 19% των ηλικιωµένων να προσεγγίζουν το όριο της φτώχειας, ποσοστό που αυξάνεται ραγδαία, ιδίως στην ΕΕ των 10 8. Η δηµογραφική πρόκληση µπορεί να αντιµετωπιστεί µόνο µε έναν συνεκτικό συνδυασµό από πολιτικές: κοινωνικές, οικονοµικές, υγείας, καινοτοµίας και ψηφιακές 9. Η ανάληψη δράσης σήµερα µπορεί να αποφέρει σηµαντικό τριπλό κέρδος ως προς την ποιότητα ζωής, το κόστος περίθαλψης που θα είναι ανεκτό για την κοινωνία στο σύνολό της, καθώς και νέες θέσεις εργασίας και νέες επιχειρήσεις, χάρη στην αναπτυσσόµενη (οικονοµία της τρίτης ηλικίας). Η δηµογραφική γήρανση έχει εντοπιστεί στην στρατηγική Ευρώπη 2020 10 ως πρόβληµα αλλά και ως ευκαιρία για έξυπνη και βιώσιµη ανάπτυξη, χωρίς αποκλεισµούς. Οι εµβληµατικές της πρωτοβουλίες, µε τίτλο «Ψηφιακό θεµατολόγιο για την Ευρώπη» και «Ένωση καινοτοµίας» 11 αντιµετωπίζουν τη δηµογραφική γήρανση ως ζήτηµα προτεραιότητας. Το ψηφιακό θεµατολόγιο εστιάζεται σε καινοτοµικές υπηρεσίες, προϊόντα και διαδικασίες βάσει ΤΠΕ. Στην εµβληµατική δράση Ένωση καινοτοµίας ανακοινώνεται µια ευρωπαϊκή σύµπραξη καινοτοµίας µε θέµα την παράταση του επαγγελµατικού βίου και την υγιή γήρανση, στα οποία σηµαντικό ρόλο θα διαδραµατίσουν οι ψηφιακές λύσεις. Ο µετασχηµατιστικός χαρακτήρας των ΤΠΕ ευνοεί την καινοτοµία στην οργάνωση της περίθαλψης, για παράδειγµα την αύξηση του χρόνου που οι φροντιστές διαθέτουν µε τους ηλικιωµένους πελάτες τους, µε αύξηση της αποτελεσµατικότητας και µείωση της γραφειοκρατίας στην πρόνοια, λύσεις για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και την ευηµερία των άτυπων φροντιστών, διαχείριση του προσωπικού τρόπου ζωής και της υγείας, προσαρµογή του χώρου εργασίας στη γήρανση, καθώς και συνεχιζόµενη ενεργό συµµετοχή 4 5 6 7 8 9 10 11 Οι προκαταρκτικές εκτιµήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής βασίζονται σε στοιχεία της EUROSTAT και του ΟΟΣΑ. SEC (2008) 2911. COM(2009) 545, 17 Σεπτ. 2009. Silver Economy Network (δίκτυο οικονοµίας της τρίτης ηλικίας) των ευρωπαϊκών περιφερειών. Ενδιάµεση κοινή έκθεση EPC-SPC για τις συντάξεις, 28 Μαΐου 2010. COM(2006) 571, COM(2009) 180, 2009 Έκθεση για τη δηµογραφική γήρανση σειρά Ευρωπαϊκή Οικονοµία. COM(2010)2020, 3 Μαρτίου 2010. COM(2010)1161, 6 Οκτ. 2010. EL 3 EL

των ηλικιωµένων στην οικονοµία και στην κοινωνία. ιαρκώς περισσότερες µελέτες περιπτώσεων αναφέρουν µείωση και καθυστερηµένη έναρξη της ιδρυµατικής φροντίδας κατά 10-30%, υψηλά επίπεδα ικανοποίησης των χρηστών και µεγέθυνση εργασιών πάνω από 10% ετησίως 12. Οι λύσεις AAL κυµαίνονται από γνωστά προϊόντα όπως οι αναρτήρες (παντατίφ) που ενεργοποιούν συναγερµό τηλεβοήθειας ή υπενθυµίζουν τη λήψη ενός φαρµάκου, έως πιο προηγµένες λύσεις, π.χ. χώρους έξυπνης διαβίωσης, που ανιχνεύουν και αντισταθµίζουν προβλήµατα που µπορούν να προκύψουν µε το γήρας, όπως απώλεια µνήµης, περιπλάνηση, περιστατικά υγείας έξυπνα προϊόντα, όπως τα δάπεδα µε αισθητήρες και τα παπούτσια µε ενεργοποιητές για τον εντοπισµό ή την πρόληψη των πτώσεων ψηφιακές υπηρεσίες πληροφόρησης, όπως παρακολούθηση της ασφάλειας και της υγείας και η τηλεπερίθαλψη, ή οι τηλεοπτικοί δέκτες µε διαδικτυακή σύνδεση για ψυχαγωγία, διασκέδαση, µάθηση, εκγύµναση της ισορροπίας ή της µνήµης, οι συµβουλές για τον τρόπο ζωής και η βιντεοσύνδεση µε την οικογένεια. Η προηγµένη έρευνα ασχολείται, π.χ., µε τη ροµποτική για την υποβοήθηση σε βαριές καθηµερινές δουλειές ή τη συµµετοχή ηλικιωµένων στο σχεδιασµό συσκευών κοινωνικής επικοινωνίας. 3. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΜΑ ΑΣ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΗΜΟΓΡΑΦΙΚΗ ΓΗΡΑΝΣΗ Η οµάδα κλήθηκε να εκτιµήσει την απόδοση του AAL JP, εξετάζοντας ταυτόχρονα το AAL JP στο ευρύτερο πλαίσιο της καινοτοµίας και της γήρανσης του πληθυσµού. Σε σχέση µε την τελευταία, η οµάδα συνιστά την ενεργό προώθηση µιας ενισχυµένης και ανανεωµένης προοπτικής όσον αφορά τη γήρανση του πληθυσµού, που προβάλλει τη συνεχιζόµενη συµµετοχή ηλικιωµένων πολιτών στην κοινωνία και την οικονοµία ως µια ευκαιρία για την Ευρωπαϊκή Ένωση 13. Η προοπτική αυτή αναδεικνύει σε προτεραιότητα την ενδυνάµωση των ηλικιωµένων ώστε να συνεχίσουν να διάγουν δραστήρια και ανεξάρτητη ζωή µέσα στο περιβάλλον της επιλογής τους όσο το δυνατόν περισσότερο, και να φροντίζουν για την ευηµερία και την υγεία τους. Η Επιτροπή υποστηρίζει τη σύσταση αυτή, η οποία απαιτεί βελτιωµένο συντονισµό µεταξύ της τεχνολογικής, της κοινωνικής και της επιχειρηµατικής καινοτοµίας, για παράδειγµα στο συνδυασµό επαγγελµατικής και άτυπης φροντίδας από την οικογένεια και την κοινότητα τη δηµιουργία ευέλικτων θέσεων εργασίας µε ΤΠΕ και προσαρµοσµένων εργασιακών ρυθµίσεων για τους φροντιστές που δραστηριοποιούνται επίσης στην εργασία την κατάρτιση συµβάσεων δηµοσίου-ιδιωτικού για βιώσιµες επιχειρήσεις υγείας και κοινωνικής µέριµνας, µε επαληθευµένη ποιότητα και καθολική κάλυψη. Η οµάδα τάσσεται επίσης υπέρ της ταχείας δηµιουργίας δυναµικής αγοράς για ΤΠΕ και γήρανση, που θα είναι σε θέση να προσφέρει καινοτόµα προϊόντα και υπηρεσίες, καθώς και να έχει ισχυρό αντίκτυπο, µε συνδυασµό της έρευνας, της αγοράς και των δραστηριοτήτων εγκατάστασης. Η Επιτροπή υποστηρίζει τη σύσταση αυτή, τονίζοντας µαζί µε την οµάδα ότι προς τούτο απαιτείται να αντιµετωπιστούν επειγόντως σηµαντικά εµπόδια, τα οποία περιλαµβάνουν τα ακόλουθα: Κατακερµατισµός της αγοράς και έλλειψη οικονοµιών κλίµακας: µεγάλο µέρος της φροντίδας των ηλικιωµένων γίνεται επιτόπου και απαιτεί µια τοπικά προσαρµοσµένη 12 13 Σχέδιο δράσης για τις τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών και τη γήρανση (2007), Πρωτοβουλία για πρωτοπόρες αγορές στον τοµέα της ηλ-υγείας (2007), Πρόγραµµα ΤΠΕ του 7 ου ΠΠ, CIP ICT PSP, Πρόγραµµα εργασιών AAL JP (www.aal-europe.eu) Η άποψη αυτή για τη γήρανση αντικατοπτρίζεται επίσης στα συµπεράσµατα του Συµβουλίου σχετικά µε την παράταση του επαγγελµατικού βίου, 7 Ιουνίου 2010. EL 4 EL

καινοτοµία. Το ζητούµενο είναι να αποφευχθεί ο κατακερµατισµός µε πληµµελή ποιότητα υπηρεσιών. Έλλειψη χρηµατοδότησης για καινοτοµίες και επενδύσεων για ανάπτυξη µε αφετηρία πιλοτικά έργα: στα θέµατα περιλαµβάνεται η διατύπωση πειστικών προτάσεων για εµπορικούς επενδυτές ώστε να ενισχύσουν τη δέσµευσή τους βάσει µακροπρόθεσµων κοινωνικών και εταιρικών στόχων, καθώς και η χρηµατοδότηση µικροµεσαίων επιχειρήσεων για επέκταση σε µεγαλύτερες αγορές. Αβεβαιότητα σχετικά µε την πληρωµή: στην Ευρώπη υπάρχει µεγάλη ποικιλία από τρόπους χρηµατοδότησης της υγειονοµικής περίθαλψης και της κοινωνικής φροντίδας, που συνδυάζουν παρεµβάσεις του δηµόσιου, του ιδιωτικού τοµέα και των πολιτών, παρεµβάσεις που συχνά δεν είναι προσαρµοσµένες στην υποστήριξη καινοτοµικών λύσεων βασισµένων σε ΤΠΕ για την παράταση του επαγγελµατικού βίου και την ανεξάρτητη διαβίωση. Η οµάδα συνιστά τη δηµιουργία συµπράξεων που ενισχύουν τη σύνδεση και αλληλεπίδραση µεταξύ έρευνας και ανάπτυξης, της καινοτοµίας, των συντελεστών της αγοράς, των ρυθµιστικών αρχών και των τελικών χρηστών, για την αντιµετώπιση των εµποδίων αυτών. Η Επιτροπή θεωρεί ότι η ευρωπαϊκή σύµπραξη καινοτοµίας για υγιή γήρανση και παράταση του επαγγελµατικού βίου αποτελεί σηµαντικό βήµα προς αυτή την κατεύθυνση. Η φετινή δηµιουργία του επενδυτικού φόρουµ AAL είναι ένα ακόµα ενθαρρυντικό βήµα για την αντιµετώπιση ορισµένων από τα θέµατα των επενδύσεων. Η οµάδα τονίζει επίσης ότι η εξασφάλιση επιχειρησιακής αριστείας µέσω στενότερης συνεργασίας µεταξύ των ενδιαφερόµενων είναι υψίστης σηµασίας ζήτηµα ώστε να αντιµετωπιστεί ο µεγάλος βαθµός κατακερµατισµού, η αποκέντρωση και η ποικιλία των φορέων, καθώς και για να είναι δυνατή η γρήγορη και αποτελεσµατική αντίδραση, απαραίτητος όρος λόγω του επείγοντος χαρακτήρα της δηµογραφικής γήρανσης. Κατά συνέπεια είναι απαραίτητη η ισχυρή επιχειρησιακή διαχείριση των κοινών δραστηριοτήτων. Η Επιτροπή υποστηρίζει τις συστάσεις αυτές που αναµένεται ότι θα καθοδηγήσουν την περαιτέρω ανάπτυξη της AAL JP και άλλων δραστηριοτήτων στον τοµέα της καινοτοµίας και της δηµογραφικής γήρανσης. 4. ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΜΑ ΑΣ ΕΙ ΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟ AAL JP Η οµάδα αξιολόγησε το AAL JP σε πέντε πεδία: πρόοδος στην επίτευξη των στόχων ύψος των οικονοµικών συνεισφορών από τα συµµετέχοντα κράτη εκτέλεση του AAL JP ως ώθηση για ενοποίηση των εθνικών προγραµµάτων επιχειρησιακή απόδοση ευρωπαϊκή προστιθέµενη αξία. Το µεγαλύτερο µέρος των συστάσεων της οµάδας αφορούν άµεσα τα συµµετέχοντα κράτη. Μερικές συστάσεις αφορούν την εµπλοκή της Επιτροπής στο πρόγραµµα. Οι συστάσεις αυτές εξετάζονται παρακάτω, στο πλαίσιο κάθε πεδίου αξιολόγησης. Η συνολική εκτίµηση της οµάδας είναι σαφώς θετική όσον αφορά τη σηµασία και τα αποτελέσµατα του JP AAL, ακόµη και αν το πρόγραµµα έχει τεθεί σε λειτουργία µόλις επί διετία και τα έργα δεν έχουν ακόµη ολοκληρωθεί. Η οµάδα θεωρεί ότι το AAL JP µπορεί να προσφέρει πολύ σηµαντικές λύσεις στο πρόβληµα της δηµογραφικής γήρανσης και ταυτόχρονα να αποβεί επιτυχηµένο παράδειγµα χρήσης του άρθρου 185 της ΣΛΕΕ για καινοτοµική ερευνητική συνεργασία µεταξύ των κρατών µελών, µε την υποστήριξη της ΕΕ. EL 5 EL

Η οµάδα αναγνώρισε επίσης την πρόθυµη χρηµατοδοτική συνεισφορά των συµµετεχουσών χωρών, η οποία υπερέβη τα νοµικώς απαιτούµενα ελάχιστα (για τις δύο πρώτες προσκλήσεις η χρηµατοδοτική συνεισφορά από τα συµµετέχοντα κράτη µέλη ήταν, αντίστοιχα, 30% και 50% µεγαλύτερη από το απαιτούµενο ελάχιστο), καθώς και ισχυρή συµµετοχή των ΜΜΕ, αρκετά πάνω από το 40%. Η Επιτροπή σηµειώνει ότι το AAL JP ανταποκρίνεται σε ευρύτερο κοινωνικό πρόβληµα, µε αµοιβαία και ισόρροπα οφέλη για τη σύγκλιση των προσπαθειών, καθώς και µε την απόφαση για το AAL JP, που προβλέπει σαφείς κανόνες και κίνητρα για τη συνεργασία αυτή. Ωστόσο, η οµάδα συνιστά,, ότι το AAL JP πρέπει να ενισχύσει άµεσα τις δραστηριότητές του. Η Επιτροπή υποστηρίζει ένθερµα τη σύσταση αυτή και καλεί τα συµµετέχοντα κράτη να δώσουν τη δέουσα άµεση προσοχή στην παρούσα σύσταση. Πρόοδος στην επίτευξη των στόχων του AAL JP Οι βασικοί στόχοι του AAL JP είναι (i) να καταστεί δυνατή η παραγωγή προϊόντων, υπηρεσιών και συστηµάτων ευγηρίας που βασίζονται σε ΤΠΕ, (ii) να προκύψει επαρκές σώµα έρευνας, ανάπτυξης και καινοτοµίας, και (iii) να βελτιωθούν οι συνθήκες για βιοµηχανική εκµετάλλευση. Η οµάδα κατέληξε ότι το AAL JP συµβάλλει θετικά στον πρώτο και τον δεύτερο στόχο, ιδίως όσον αφορά τους όρους για τη συµµετοχή του κλάδου (όπως αποδεικνύεται από την υψηλή συµµετοχή των ΜΜΕ, δηλ. 40%). Η οµάδα συνιστά, ωστόσο, να καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες για την ενίσχυση της πραγµατικής αξιοποίησης των αποτελεσµάτων. Συνέστησε επίσης να ενισχύσουν τα συµµετέχοντα κράτη τις κατάντη εργασίες σε πεδία όπως η καινοτοµία στις υπηρεσίες και να συµβάλλουν µε ευρύτερα πρακτικούς προβληµατισµούς όσον αφορά την εγκατάσταση. Η Επιτροπή συµφωνεί µε την οµάδα όσον αφορά την ουσιαστική και ορατή πρόοδο του AAL JP στην κατεύθυνση επίτευξης των στόχων. Συµφωνεί επίσης µε τη σύσταση της οµάδας ότι πρέπει να δοθεί µεγαλύτερη προσοχή στην αξιοποίηση των αποτελεσµάτων. Οι δράσεις τις οποίες η Επιτροπή προτίθεται να αναλάβει (µαζί µε τους ενδιαφερόµενους) θα προωθήσουν τη σύνδεση µεταξύ του AAL JP και των µέσων εγκατάστασης, ιδίως του προγράµµατος ανταγωνιστικότητας και καινοτοµίας, παρέχοντας στοιχεία και αναλύσεις για την αγορά και τον αντίκτυπο, καθώς και διερευνώντας νέα χρηµατοδοτικά µέσα για την εγκατάσταση και την αφοµοίωση 14. Η Επιτροπή σκοπεύει επίσης να εξασφαλίσει ότι οι δράσεις αυτές θα συµβάλουν και θα αναδείξουν συναφείς εργασίες στην εξαγγελλόµενη ευρωπαϊκή σύµπραξη καινοτοµίας για υγιή γήρανση και παράταση του επαγγελµατικού βίου. Η Επιτροπή θα συνεργαστεί µε το JP AAL για την ανάπτυξη και ανταλλαγή των µετρήσεων του αντίκτυπου µεταξύ του προγράµµατος και του Προγράµµατος Ανταγωνιστικότητας και Καινοτοµίας (2011). Η Επιτροπή θα δροµολογήσει την εκπόνηση µελέτης σχετικά µε παρατηρητήριο της αγοράς και επιχειρηµατικά µοντέλα στις ΤΠΕ για ευγηρία, η οποία θα εξετάσει επίσης τις εργασίες σχετικά µε επιχειρηµατικά µοντέλα για έργα του AAL JP(2011). Η Επιτροπή, από κοινού µε την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και το AAL JP, θα ενεργοποιήσει ή θα δηµιουργήσει κατάλληλους τρόπους χρηµατοδότησης για να καλυφθεί η απουσία επενδύσεων για εγκατάσταση και αφοµοίωση ευρείας κλίµακας, µε σηµεία αναφοράς το επενδυτικό πρόγραµµα JESSICA και το µέσο τεχνικής αρωγής 14 Στο πλαίσιο των δυνατοτήτων των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων. EL 6 EL

ELENA 15 (2010-2011). Η Επιτροπή θα προτείνει στο AAL JP να συνεχίσει να υποστηρίζει το επενδυτικό φόρουµ AAL, και να το καταστήσει προσβάσιµο σε φορείς και επινοήσεις καινοτοµίας από το 7οΠΠ και το ICT PSP του CIP (πρόγραµµα υποστήριξης πολιτικής για τις ΤΠΕ του προγράµµατος για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτοµία) (2011 και µετέπειτα). Επίπεδο οικονοµικής συνεισφοράς από τις συµµετέχουσες χώρες Η οµάδα κατέληξε στο συµπέρασµα ότι το επίπεδο των εθνικών οικονοµικών συνεισφορών συνιστά σηµαντική επιτυχία του AAL JP. Σε γενικές γραµµές, η λειτουργία της από κοινού χρηµατοδότησης των έργων από διαφορετικές εθνικές ροές χρηµατοδότησης θεωρείται ικανοποιητική. Ωστόσο, η οµάδα διατύπωσε ανησυχίες όσον αφορά την πολυπλοκότητα και την πολυµορφία των εθνικών κανόνων τους οποίους έχουν να αντιµετωπίσουν οι συµµετέχοντες, καθώς και µε τα διαφορετικά χρονοδιάγραµµα πληρωµών, που ενίοτε επηρεάζουν τη λειτουργία των έργων. Επιπλέον, η οµάδα συνέστησε τη διασφάλιση επαρκούς στελέχωσης των Εθνικών Σηµείων Επαφής, ώστε τα στελέχη να µπορούν να εκτελέσουν ικανοποιητικά τα προβλεπόµενα καθήκοντά τους. Η Επιτροπή υποστηρίζει τις εν λόγω τις διαπιστώσεις και συστάσεις και ενθαρρύνει τα συµµετέχοντα κράτη να αντιµετωπίσουν το θέµα των έγκαιρων πληρωµών προς τους εταίρους του έργου από τους οικείους προϋπολογισµούς, καθώς πρόκειται για παράγοντα ζωτικής σηµασίας για την επιτυχία του. Στις ετήσιες επισκοπήσεις AAL JP, η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί τους βασικούς δείκτες οικονοµικής απόδοσης (απαιτούµενος χρόνος έως την πληρωµή, έως τη σύναψη σύµβασης), ενώ θα επιµένει, όπου αυτό κρίνεται αναγκαίο, ιδίως για να εξασφαλίζεται η έγκαιρη καταβολή των πληρωµών (από το 2010 και εξής). Επιδόσεις του AAL JP στην ολοκλήρωση εθνικών προγραµµάτων Η οµάδα διαπίστωσε ότι το AAL JP είναι σηµαντικό µέσο για την ολοκλήρωση των εθνικών προσπαθειών και για τη δηµιουργία συνέργειας, ιδίως στο επιστηµονικό και διαχειριστικό πεδίο. Ωστόσο, οι διαφορετικοί κανόνες οικονοµικής και χρηµατοδοτικής επιλεξιµότητας στις συµµετέχουσες χώρες περιπλέκουν το σχηµατισµό διεθνών κοινοπραξιών και την αποτελεσµατική συµµετοχή όλων των ενδιαφεροµένων η οµάδα συνιστά την αντιµετώπιση του σηµαντικού αυτού ζητήµατος. Η Επιτροπή συµφωνεί µε τη σύσταση αυτή και καλεί τα συµµετέχοντα κράτη να λάβουν υπόψη το στόχο ενσωµάτωσης του AAL JP στο µέγιστο δυνατό βαθµό, µε καλύτερη εναρµόνιση και απλούστευση των κανόνων επιλεξιµότητας για τη χρηµατοδότηση και µε ευθυγράµµιση των πρακτικών χρηµατοδότησης και εκταµίευσης. Η Επιτροπή θα συνεργαστεί µε τα συµµετέχοντα κράτη στο AAL JP για την ανάλυση των προσεγγίσεων στη χρηµατοδότηση, µε σκοπό την ανταλλαγή πρακτικών, καθώς και ως συµβολή στο µακροπρόθεσµο µέλλον του AAL JP (2010). Επιχειρησιακές επιδόσεις του AAL JP Η οµάδα διαπίστωσε ότι οι δύο πρώτες προσκλήσεις υποβολής προτάσεων στο πλαίσιο του AAL JP ολοκληρώθηκαν µε επιτυχία. Συνιστά, ωστόσο, την κατά προτεραιότητα αντιµετώπιση της ενίσχυσης και βελτίωσης των εργασιών της κεντρικής µονάδας διαχείρισης. Προτρέπει επίσης το AAL JP να διευρύνει τις ευκαιρίες συµβολής των τελικών χρηστών στο 15 Αφορούν αντίστοιχα την αειφορική αστική ανάπτυξη και την ενεργειακή αειφορία σε τοπική κλίµακα, www.eib.org EL 7 EL

πρόγραµµα και τα έργα, µε έγκαιρη συµµετοχή τους, µε βελτίωση της επιλεξιµότητάς τους για εθνική χρηµατοδότηση και µε διασφάλιση της εκπροσώπησής τους στο γνωµοδοτικό συµβούλιο του AAL JP. Η Επιτροπή υποστηρίζει τις συστάσεις αυτές και καλεί τα συµµετέχοντα κράτη να υποστηρίξουν τη λειτουργία του προγράµµατος σε µεγαλύτερο βαθµό, µε την κατανοµή ανθρώπινων και οικονοµικών πόρων, περιλαµβανοµένης, εάν αυτή ενδείκνυται, της αναβαθµισµένης συγχρηµατοδότησης των εργασιών του προγράµµατος. Η Επιτροπή συµφωνεί επίσης µε την οµάδα ότι η ανταλλαγή πείρας και η δηµιουργία συνέργειας µε συναφή προγράµµατα του άρθρου 185, όπως τα Eurostars, EMPR και Bonus- 169 µπορεί να συµβάλει στη βελτίωση της διαχείρισης και των εργασιών του AAL JP. Η Επιτροπή θα διευκολύνει την ανταλλαγή πρακτικής σύµφωνα µε το άρθρο 185 όσον αφορά την εφαρµογή συναφών προγραµµάτων, µέσω της ανταλλαγής επιχειρησιακής πείρας και ενδεχόµενης περαιτέρω συνεργασίας. Ευρωπαϊκή προστιθέµενη αξία του AAL JP Η οµάδα διαπίστωσε ότι το AAL JP ήδη αποφέρει σαφώς ευρωπαϊκή προστιθέµενη αξία µε την επίτευξη ισορροπίας µεταξύ ευρωπαϊκών προσπαθειών και εθνικών αναγκών και εισροών, καθώς και στην ανάπτυξη ορθής πρακτικής. Οι τρέχουσες ευρωπαϊκές προσπάθειες για την αντιµετώπιση και την άρση των εµποδίων στην εφαρµογή λύσεων AAL πρέπει, ωστόσο, να ενισχυθούν στο πλαίσιο κοινής προσπάθειας µε όλους τους ενδιαφερόµενους. Η οµάδα συνιστά ένθερµα τη συνέχιση του AAL JP και µετά το 7οΠΠ, ως µακροπρόθεσµη επένδυση. Η οµάδα συνιστά επίσης στα θεσµικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να βελτιώσουν και να ενισχύσουν τους συνδέσµους µεταξύ του AAL JP και άλλων προγραµµάτων και πρωτοβουλιών ενωσιακής κλίµακας, όπως είναι το πρόγραµµα συνεργασίας του 7ου ΠΠ και το Πρόγραµµα Ανταγωνιστικότητας και Καινοτοµίας. Η Επιτροπή συµφωνεί µε αυτές τις διαπιστώσεις και συστάσεις. Η ευρωπαϊκή διάσταση του προγράµµατος είναι απαραίτητη και απαιτείται µακροπρόθεσµη προοπτική ώστε να αξιοποιηθούν πλήρως τα οφέλη του AAL JP. Η Επιτροπή σκοπεύει προς τούτο να διερευνήσει τη συνέχιση του AAL JP πέρα από το 7ο ΠΠ, λαµβάνοντας υπόψη την αντίδραση του Συµβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στα αποτελέσµατα της αξιολόγησης και τις συστάσεις του AAL JP. Μακροπρόθεσµα (µετά το 2013), θα αξιολογηθούν διάφορες επιλογές, σε στενή συνεργασία µε τους ιδιοκτήτες του AAL JP. Σε σχέση µε την εµφάνιση της ευρωπαϊκής σύµπραξης καινοτοµίας για υγιή γήρανση και παράταση του επαγγελµατικού βίου, η εν λόγω αξιολόγηση πρέπει να αντιµετωπίσει το ενδεχόµενο ευθυγράµµισης των κρατών που συµµετέχουν στο AAL JP και των ενδιαφερόµενων µερών της ευρωπαϊκής σύµπραξης καινοτοµίας για υγιή γήρανση και παράταση του επαγγελµατικού βίου, όσον αφορά τους στόχους, τα πεδία εργασίας, τις οικονοµικές και άλλες δεσµεύσεις. Η αξιολόγηση θα αφορά επίσης την τυχόν ενισχυµένη κοινή χρηµατοδότηση έργων και τη µακροπρόθεσµη από κοινού στήριξη του προγράµµατος εργασιών. Στον βραχυπρόθεσµο ορίζοντα (2011-2012), οι δράσεις του AAL JP µπορούν να προσφέρουν σηµαντική συµβολή στην ευρωπαϊκή σύµπραξη καινοτοµίας για υγιή γήρανση και παράταση του επαγγελµατικού βίου. Σε αυτές περιλαµβάνονται η ενεργός συµµετοχή των ενδιαφεροµένων του AAL JP στην ανάπτυξη της σύµπραξης αυτής καθαυτής (χρησιµοποιώντας την πείρα από το µοντέλο ιδιοκτησίας του AAL JP), η διάδοση των αποτελεσµάτων των έργων AAL JP, µηχανισµοί σύνδεσης έρευνας-αγοράς, όπως το προαναφερόµενο επενδυτικό φόρουµ, καθώς και η εναρµόνιση δράσεων για την περαιτέρω ανάπτυξη της συνεργασίας µε τις περιφέρειες. EL 8 EL

Η Επιτροπή θα λάβει υπόψη τις δυνατές συνεισφορές στην ευρωπαϊκή σύµπραξη καινοτοµίας για υγιή γήρανση και παράταση του επαγγελµατικού βίου που µπορούν να γίνουν από το AAL JP (2010-2012). Η Επιτροπή θα προχωρήσει σε αξιολόγηση του αντίκτυπου των επιλογών για τη συνέχιση του AAL JP πέραν του 7ου ΠΠ, µε την επιφύλαξη της κατάρτισης του 8ου προγράµµατος και των δηµοσιονοµικών προοπτικών της ΕΕ, λαµβάνοντας παράλληλα υπόψη την εξέλιξη της ευρωπαϊκής σύµπραξης καινοτοµίας για υγιή γήρανση και παράταση του επαγγελµατικού βίου (2012). Υπάρχουν αρκετές πρωτοβουλίες έρευνας και καινοτοµίας µε τις οποίες πρέπει να ενισχυθούν περαιτέρω ή να υλοποιηθούν συνέργειες. Το προηγµένο ερευνητικό πρόγραµµα για τις ΤΠΕ του 7ου προγράµµατος πλαισίου και το πρόγραµµα υποστήριξης της πολιτικής για τις ΤΠΕ του προγράµµατος για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτοµία (CIP ICT PSP) που αφορά την επικύρωση της καινοτοµίας είναι ανάντη και κατάντη εταιρικά προγράµµατα του AAL JP. Η Ευρώπη διαθέτει σε παγκόσµια κλίµακα - µοναδική ισχύ στις ΤΠΕ για ευγηρία µε τα αλληλένδετα αυτά προγράµµατα που καλύπτουν από κοινού σηµαντικό µέρος της αλυσίδας έρευνας και καινοτοµίας. Σειρά κρατών µελών προετοιµάζουν µια Πρωτοβουλία Κοινού Προγραµµατισµού (JPI) 16 µε θέµα «περισσότερα χρόνια, καλύτερη ζωή», που αφορά την εναρµόνιση ευρύτερου φάσµατος ερευνητικών κλάδων (πολύ πιο πέρα από τις ΤΠΕ και την τεχνολογία). Το AAL JP µπορεί να αποτελέσει πλαίσιο εφαρµογής για τη διεπιστηµονική έρευνα της JPI σχετικά µε τη γήρανση και να τροφοδοτήσει το ερευνητικό θεµατολόγιο της JPI µε εµπειρίες των χρηστών των ΤΠΕ, µε παράλληλη κοινή χρήση ερευνητικών µεθόδων, όπως είναι η προσέγγιση που αφορά τη διάρκεια της ζωής. Τέλος, η οµάδα συνέστησε να δοθεί σταθερή πολιτική στήριξη στο AAL JP, να συνεχιστεί και να ενισχυθεί στο πλαίσιο µιας συνεκτικής συνολικής προσέγγισης στη δηµογραφική γήρανση, καθώς και στην έρευνα και την καινοτοµία, καθώς και στις δράσεις του ψηφιακού θεµατολογίου στο εν λόγω πεδίο. Η Επιτροπή θα υποστηρίξει την χαρτογράφηση τεχνολογίας και τη διαβούλευση, ενώ θα εξασφαλίζει καθοδήγηση για στενότερη σύνδεση του 7ου ΠΠ, του AAL JP και της CIP στις ΤΠΕ που αφορούν την ευγηρία (2011). Σε σύσταση για JPI, η Επιτροπή θα εξετάσει τις δυνατότητες για συνέργειες µεταξύ του AAL JP και της Πρωτοβουλίας Κοινού Προγραµµατισµού «Περισσότερα χρόνια, καλύτερη ζωή» (2011). Η Επιτροπή θα προτείνει στο AAL JP να υποβάλει τη διάσκεψη AAL ως συµβολή στο έτος 2012, αφιερωµένο στην παράταση του επαγγελµατικού βίου και την αλληλεγγύη µεταξύ των γενεών, επιδιώκοντας τη βελτιωµένη προβολή και ενίσχυση ανειληµµένων δεσµεύσεων σε ευρύ φάσµα φορέων (2012). Η Επιτροπή θα αξιολογήσει την καταλληλότητα του «Σχεδίου δράσης για τις τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών και τη γήρανση», ως µέρος του Ψηφιακού Θεµατολογίου (2012). 5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκφράζει την ικανοποίησή της για την εν λόγω ενδιάµεση αξιολόγηση του AAL JP. Αφενός παρέχεται η ευκαιρία για ενίσχυση των κοινών δράσεων µε 16 COM(2008) 468, Προς κοινό προγραµµατισµό στην έρευνα. EL 9 EL

τα κράτη µέλη και άλλους ενδιαφερόµενους φορείς στην Ευρώπη για την αντιµετώπιση των επικείµενων δηµογραφικών αλλαγών µε τη βοήθεια της καινοτοµίας και των ΤΠΕ, ως σηµαντικού στοιχείου για την εφαρµογή του Ψηφιακού Θεµατολογίου για την Ευρώπη και των εµβληµατικών πρωτοβουλιών της Ένωσης για την καινοτοµία. Στο πλαίσιο αυτό, η ενδιάµεση αξιολόγηση του AAL JP συνιστά επίσης έγκαιρη συµβολή στην περαιτέρω ανάπτυξη της πιλοτικής ευρωπαϊκής σύµπραξης καινοτοµίας για υγιή γήρανση και παράταση του επαγγελµατικού βίου. Αφετέρου, παρέχεται η ευκαιρία για άντληση διδαγµάτων από τη λειτουργία του µέσου αυτού που βασίζεται στο άρθρο 185 της ΣΛΕΕ, ως σηµαντικού εργαλείου για την οικοδόµηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συµβούλιο καλούνται να διατυπώσουν τη γνώµη τους σχετικά µε την έκθεση, την ανάλυση και τις συστάσεις της, καθώς και να υποστηρίξουν την υλοποίηση των προτεινόµενων δράσεων. EL 10 EL