http://geopower-i4c.eu Ιούνιος 2011 Περιεχόμενα 1. Στόχοι του έργου 2. Επιστημονική συνάντηση στο Reading: 1 η ημέρα 3. Επίσκεψη στο κεντρικό κτίριο της Avenue Centre 4. Επιστημονική συνάντηση στο Reading: 2 η ημέρα 5. Επίσκεψη στο πανεπιστημιακό κτίριο του Reading Το έργο GEO.POWER προέκυψε ως μια ανάγκη να αναδειχθεί η γεωθερμική ενέργεια ως μια σημαντική εναλλακτική πηγή ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας με σημαντικά οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη για την κοινωνία. Στα πλαίσια αυτά σκοπός του έργου είναι η διάδοση των ωφελειών από τη χρήση της γεωθερμικής ενέργειας στους καταναλωτές και στο περιβάλλον γενικότερα. Ο ειδικός στόχος του GEO.POWER είναι η ανταλλαγή γνώσεων και πληροφοριών για τις καλύτερες διαθέσιμες πρακτικές στον τομέα της παροχής ενέργειας από γεωθερμία χαμηλής ενθαλπίας και η προετοιμασία του εδάφους για τη μεταφορά τεχνογνωσίας των καλύτερων διαθέσιμων πρακτικών στα πλαίσια προγραμμάτων των συμμετεχόντων περιφερειών των χωρών κατά τη διάρκεια της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου 2007-2013. Επιπλέον το έργο μέσα από τις δράσεις επικοινωνίας του στοχεύει: στη μελλοντική υποστήριξη περιφερειακών, κανονιστικών-νομοθετικών εργαλείων στη βελτίωση της γνώσης και την αύξηση της πληροφόρησης, στην καλύτερη κατανόηση της αξίας και των ωφελειών των γεωθερμικών αντλιών θερμότητας στην μελλοντική μαζική προσέλκυση επενδύσεων γεωθερμικών αντλιών θερμότητας και επενδυτών προς την πράσινη οικονομία.
Στόχοιι του έργου Το GEO.POWER κεφαλαιοποιεί εμπειρία που προέρχεται από τα σημαντικότερα ευρωπαϊκά προγράμματα στον τομέα των τεχνολογικών εφαρμογών χαμηλής ενθαλπίας (GROUND-REACH, GROUNDHIT, GROUND-MED, LOW-BIN). Μέσα από μια δεξαμενή με τις καλύτερες διαθέσιμες πρακτικές εφαρμογών γεωθερμικών αντλιών θερμότητας που αναπτύχθηκαν τα τελευταία χρόνια, όλες οι συμμετέχουσες χώρες και η τοπική αντιπροσωπεία εμπειρογνωμόνων και επενδυτών προβαίνουν σε μια αποτίμηση της δυνατότητας αναπαραγωγής αυτών των πρακτικών προσαρμοσμένη στην περιφέρεια της κάθε χώρας-αποδέκτη. Βάσει των τεχνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών παραμέτρων πρόκειται να σχεδιαστούν οι βέλτιστες συνθήκες απόδοσης για τα συστήματα γεωθερμικών αντλιών θερμότητας. Κύριος στόχος του έργου είναι η ανάπτυξη ενός προγράμματος δράσης ανά εμπλεκόμενη περιφέρεια μέσα σε ένα οργανωμένο πλαίσιο νομικών / ρυθμιστικών, οικονομικών και τεχνικών παραμέτρων που αφορούν τις καλύτερες τεχνολογικές προτάσεις οι οποίες - διαμέσου της ένταξής τους σε περιφερειακά αναπτυξιακά προγράμματα - εξετάζουν τη μακροπρόθεσμη στρατηγική επενδύσεων όσον αφορά τη διάδοση των γεωθερμικών αντλιών θερμότητας σε ευρεία κλίμακα. Το έργο συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα INTERREG IVC της Ευρωπαϊκής Ένωσης (αριθμός συμβολαίου 0992C3) και συντονίζεται από την επαρχία της Ferrara (Ιταλία). Συμμετέχουν φορείς από 8 χώρες (Βουλγαρία, Ουγγαρία, Ελλάδα, Ιταλία, Σουηδία, Εσθονία, Ηνωμένο Βασίλειο και Βέλγιο) που δραστηριοποιούνται (σε διαφορετικό επίπεδο) στη χάραξη των πράσινων πολιτικών της Ε.Ε. για την επίτευξη του στόχου 20/20/20 του πρωτοκόλλου του Κιότο και την οδηγία 2002/91/ΕΚ για την Ενεργειακή Απόδοση των κτιρίων.
Επιιστημονιική συνάντηση εργασίίας στο Readiing 1 ηη ημέρα Η πρώτη συνάντηση εργασίας των εμπειρογνωμόνων υπό τον τίτλο «Γεωθερμικές Αντλίες Θερμότητας (ΓΑΘ) για τα δημόσια κτήρια: τα οφέλη, οι ευκαιρίες και οι νέες τάσεις» πραγματοποιήθηκε στο Avenue Centre στο Reading στις 25 Φεβρουαρίου 2011. Προηγήθηκε ένας λόγος καλωσορίσματος από τον επικεφαλής σύμβουλο (Lead Councillo r) για το Περιβάλλον και τη Βιωσιμότητα, Warre Swaine. Ρόλος των εμπειρογνωμόνων στο έργο εργασίας GEO.POWER και στόχοι της 1 ης συνάντησης Η πρώτη παρουσίαση πραγματοποιήθηκε από την Dr. Annamaria Pangallo, συντονίστρια του έργου από την περιοχή της Ferrara. Αρχικά, παρουσιάστηκαν οι προδιαγραφές των ειδικών επιστημόνων και ο ρόλος τους στο πρόγραμμα GEO.POWER. Επιπλέον αναλύθηκαν οι στόχοι αυτού του εργαστηρίου καθώς επίσης και οι στόχοι του δεύτερου κύκλου σεμιναρίων των ειδικών επιστημόνων (DD) στη Bologna (Ιταλία), τη Ljubliana (Σλοβενία) και το Tallin (Εσθονία). Το δεύτερο μέρος αυτής της παρουσίασης πραγματοποιήθηκε από τη Δρ. Micol Mastrocicco, που είναι η επιστημονικός συντονιστής του προγράμματος από το Πανεπιστήμιο της Ferrara. Η Δρ. Micol Mastrocicco παρουσίασε τα κριτήρια αναγνώρισης (π.χ. ο τομέας εφαρμογής, ο τύπος συστημάτων) των παραδειγμάτων βέλτιστης πρακτικής, καθώς και όλες τις παραδειγματικές εφαρμογές ανάλογα με τον τομέα τους. Τέλος, έγινε αναφορά στα αντίστοιχα παραδείγματα βέλτιστης πρακτικής που παρουσιάστηκαν στις ημερίδες του έργου στη Ferrara, στο Reading και εν συνεχεία στη Σόφια. ΓΑΘ στα δημόσια κτήρια: Οφέλη, ευκαιρίες και νέες τάσεις Η δεύτερη παρουσίαση υπό τον τίτλο «ΓΑΘ στα δημόσια κτήρια: τα οφέλη, οι ευκαιρίες και οι νέες τάσεις» πραγματοποιήθηκε από την κα Αναστασία Μπένου από το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών & Εξοικονόμησης Ενέργειας (CRES). Η παρουσίαση περιείχε τα εξής: Εισαγωγή στα συστήματα γεωθερμικών αντλιών θερμότητας (ΓΑΘ) δηλ. αρχές λειτουργίας και παράμετροι συστήματος (γεωεναλλάκτες, αντλίες θερμότητας και γεωθερμικά συστήματα χαμηλής θερμοκρασίας). Οφέλη των συστημάτων ΓΑΘ: υψηλός βαθμός απόδοσης (COP), χρήση αβαθούς γεωθερμίας, καμία ανάγκη χρήσης εφεδρικών συστημάτων, εγκατάσταση οπουδήποτε (καμία ανάγκη ύπαρξης γεωθερμικού πεδίου), διάφορες εναλλακτικές λύσεις σχετικά με τα εδαφικά συστήματα, μη ορατός εξοπλισμός κλπ.
Επιιστημονιική συνάντηση εργασίίας στο Readiing 1 ηη ημέρα Ευκαιρίες για τα συστήματα ΓΑΘ: Η ευρωπαϊκή οδηγία για την ενεργειακή απόδοση κτιρίων (EPBD) είναι η κύρια αιτία για την ανάπτυξη και προώθηση των ΓΑΘ δεδομένου ότι ο στόχος της είναι η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων λαμβάνοντας υπόψη τις εξωτερικές κλιματικές συνθήκες, τις εσωτερικές απαιτήσεις των κτιρίων και την οικονομικότητα της επένδυσης. Νέες τάσεις στα συστήματα ΓΑΘ: Εγκαταστάσεις σε κτήρια χαμηλών ενεργειακών απαιτήσεων και συνδυασμός τεχνολογιών ΑΠΕ προκειμένου να δημιουργηθεί ένα κτήριο με σχεδόν μηδενικές εκπομπές. Βρετανικός οδηγός καλής πρακτικής για την εγκατάσταση ΓΑΘ Η κα Victoria Fry από τη Βρετανική Περιβαλλοντική Εταιρεία, παρουσίασε τον «Βρετανικό οδηγό καλής πρακτικής για την εγκατάσταση ΓΑΘ». Κατά τη διάρκεια της ομιλίας παρουσιάστηκε ο ρόλος της Εταιρείας στο Ηνωμένο Βασίλειο και η ανάγκη ενός οδηγού καλής πρακτικής. Ο ρόλος της Βρετανικής Περιβαλλοντικής Εταιρείας είναι να φροντίσει και να βελτιώσει το περιβάλλον. Πιο συγκεκριμένα, ο ρόλος της εταιρείας σχετικά με τις αντλίες θερμότητας είναι να δώσει τις απαραίτητες εγκρίσεις στα συστήματα ΓΑΘ ανοικτών βρόγχων στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής και βρετανικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Ο οδηγός καλής πρακτικής δημιουργήθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο για τρεις λόγους: α) για να καταστήσει σαφές ποιες άδειες απαιτούνται, β) για να δείξει με ποιο τρόπο το περιβάλλον μπορεί να προστατευθεί και γ) για να ενθαρρύνει τη χρήση των ΓΑΘ στο Ηνωμένο Βασίλειο ως μια νέα τεχνολογία. Ο οδηγός έχει ήδη δημοσιευθεί στον ιστοχώρο της εταιρείας (www.environment-agency.gov.uk). Ενεργειακά οφέλη των ΓΑΘ στο Reading και στις νοτιοανατολικές περιοχές της Βρετανίας, για παρελθούσες, παρούσες και μελλοντικές επενδύσεις Ο David Matthiew, Διευθυντής της Ένωσης Γεωθερμικών Αντλιών Θερμότητας (ΓΑΘ), παρουσίασε «Τα ενεργειακά οφέλη των ΓΑΘ στο Reading και στις νοτιοανατολικές περιοχές, για παρελθούσες, παρούσες και μελλοντικές επενδύσεις». Στα πλαίσια της ενθάρρυνσης και της παροχής κινήτρων για την ανάπτυξη της βιομηχανίας των γεωθερμικών αντλιών θερμότητας στο Ηνωμένο Βασίλειο, υπάρχει ένα φόρουμ για ανταλλαγή πληροφοριών κλπ. το οποίο συμβαδίζει με το στόχο της Ένωσης ΓΑΘ. Σε αυτό αναλύονται τα οφέλη των συστημάτων ΓΑΘ και οι προοπτικές για την εγκατάσταση τέτοιων συστημάτων στο Reading και τις νοτιοανατολικές περιοχές.
Επίίσκεψη στο κεντριικό κτίίριιο της Avenue Centter Πρόκειται για ένα νέο κτήριο που περιλαμβάνει διαφορετικούς τύπους χρήσεων ειδικών προδιαγραφών και καινοτόμων τεχνολογιών στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό. Οι τεχνολογίες θέρμανσης / ψύξης που εφαρμόζονται, ελέγχονται από ένα Σύστημα Κεντρικής Διαχείρισης Κτιρίου (BMS). Το κτίριο ενσωματώνει τεχνολογίες ΑΠΕ και εξοικονόμησης ενέργειας όπως μικρές ανεμογεννήτριες και συστήματα ΓΑΘ. Άποψη του κτιρίου Avenue Centre και των μικρών ανεμογεννητριών στην οροφή του. Το κτίριο Avenue Centre έχει σχεδιασθεί να θερμαίνεται από ένα σύστημα γεωθερμικών αντλιών θερμότητας για τους ακόλουθους λόγους: Υψηλή στάθμη νερού - πολύ καλή επιτευχθείσα μεταφορά θερμότητας. Καμία απαίτηση για μετασκευή της ενδοδαπέδιας θέρμανσης καθώς πρόκειται για νέο κτίριο. Διασφάλιση μελλοντικών πιστοποιήσεων έναντι κάθε αβεβαιότητας που παράγουν οι αγορές ενέργειας, από άποψη προμήθειας και κόστους. Ανάγκη να χρησιμοποιηθεί ως οδηγός καλής πρακτικής από το συμβούλιο. Το συγκεκριμένο σύστημα ΓΑΘ έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: Μια σειρά γεωτρήσεων - μεταξύ 70-80 μ. βάθος στο παρακείμενο έδαφος. Δύο ανάστροφες αντλίες θερμότητας ισχύος 90KW. Εγκάρσιους γεωεναλλάκτες για την παροχή θερμότητας. Σύστημα ενδοδαπέδιας θέρμανσης. Διαχωρισμός για διαφορετικές θερμοκρασίες σε διαφορετικές περιοχές.
Επιιστημονιική συνάντηση εργασίίας στο Readiing 2 ηη ημέρα Ένα από τα σημαντικότερα σημεία της συνάντησης την 2 η ημέρα ήταν η εις βάθος παρουσίαση των τριών επιλεγμένων καλύτερων πρακτικών του GEO.POWER δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση κυρίως στις τεχνικές πτυχές, την αποδοτικότητα και τα οφέλη και την εκ των υστέρων παρακολούθηση των συστημάτων ΓΑΘ στα δημόσια κτίρια. Οι τρεις παρουσιάσεις ήταν: α) «Αντλία θερμότητας στο κτίριο του Πανεπιστημίου της Πολυτεχνικής Σχολής του Setúbal» από τη Δρ. Ολυμπία Πολύζου από το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ), β) «Αντλία θερμότητας με αποθήκευση θερμότητας από τη γεώτρηση (BTES) στην έδρα της INFRAX» από το VITO και το γ) «Αντλίες θερμότητας στον τομέα της δημόσιας κατοικίας» από την SP. Παρακάτω ακολουθεί η παρουσίαση των δύο πρώτων. Αντλία θερμότητας στο κτίριο της Πολυτεχνικής σχολής στο Setúbal Το EST Setúbal είναι μια σχολή εφαρμοσμένης μηχανικής που ανήκει στην Πολυτεχνική Σχολή του Setúbal. Το EST Setúbal χτίστηκε το 1979 και το ισόγειο περιλαμβάνει 11 χώρους γραφείων, 5 αίθουσες διδασκαλίας και 1 εργαστήριο θερμοδυναμικής τα οποία κλιματίζονται μέσω ΓΑΘ. 220 τετρ. μέτρα του ισογείου (103 τετρ. μέτρα των χώρων γραφείων και 117 τετρ. μέτρα αιθουσών διδασκαλίας) δροσίζονται και θερμαίνονται μέσω ΓΑΘ. Το σύστημα των ΓΑΘ που εγκαταστάθηκε στο EST Setúbal περιλαμβάνει δύο γεωθερμικές αντλίες θερμότητας (νερού - νερού) ονομαστικής ισχύος 15 KW th η κάθε μία. Οι αντλίες θερμότητας είναι εγκατεστημένες στο εργαστήριο θερμοδυναμικής και δουλεύουν ω ς δύο ανεξάρτητα κυκλώματα. Και οι δύο όμως αντλίες θερμότητας μπορούν να παρέχουν χωριστά θέρμανση ή ψύξη για τα γραφεία και τις αίθουσες διδασκαλίας. Όλα τα γραφεία και οι αίθουσες διδασκαλίας είναι εξοπλισμένες με 9 αερόθερμα (φαν-κόιλ) συνολικά. Οι εναλλάκτες θερμότητας των γεωτρήσεων (σύστημα κλειστού βρόγχου) εγκαταστάθηκαν σε διάταξη zig-zag, σε βάθος 80 μέτρων η κάθε μια. Συνολικά υπάρχουν πέντε γεωτρήσεις, τρεις εξ αυτών χρησιμοποιούν γεωεναλλάκτες τύπου διπλού-u και οι άλλες δύο ομοαξονικού τύπου.
Επιιστημονιική συνάντηση εργασίίας στο Readiing 2 ηη ημέρα Η αρχική παρακολούθηση των εγκατεστημένων συστημάτων στο κτίριο δείχνει ότι οι ΓΑΘ λειτουργούν υπό πραγματικές συνθήκες και μπορούν να επιτύχουν τιμές COP πάνω από 6, όσον αφορά τη θέρμανση του κτιρίου. Τα αρχικά αποτελέσματα δείχνουν επίσης καλή τιμή του COP σε συνεχή λειτουργία. Οι ΓΑΘ και οι ομοαξονικοί εναλλάκτες θερμότητας αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια του ευρωπαϊκού προγράμματος GROUNDHIT. α) β) Άποψη της Πολυτεχνικής σχολής του Setubal και των αντλιών θερμότητας στο εργαστήριο θερμοδυναμικής Αντλία θερμότητας στην έδρα της INFRAX στο Βέλγιο με αποθήκευση της θερμικής ενέργειας Η έδρα της INFRAX στο Βέλγιο βελτιστοποιεί την ενσωμάτωση των διαφορετικών καινοτόμων βιώσιμων ενεργειακών τεχνολογιών και κέρδισε το βραβείο 2020 Challenge Award το 2009. Οι διαφορετικές ενεργειακές τεχνικές συμπεριλαμβάνουν : 24 Γεωεναλλάκτες βάθους 24x130μ έκαστος Αντλία θερμότητας ισχύος 160kW. Συγκεκριμένη ενεργοποίηση πυρήνων. Φωτοβολταϊκά Κύτταρα -ρεύμα για την αντλία. Υβριδικό εξαερισμό. Ενεργειακά αποδοτικό φωτισμό. Βέλτιστη ισορροπία εξαγωγής/ αποθήκευσης.
Επίίσκεψη στο Πανεπιιστημιιακό κτίίριιο του Readiing Στο τέλος της πρώτης συνάντησης εργασίας, οι συμμετέχοντες επισκέφτηκαν το πανεπιστημιακό κτίριο του Reading που αποτελεί μια από τις μελέτες περίπτωσης (case studies) του έργου GEO.POWER. Αυτό το κτίριο περιλαμβάνει τεχνολογίες εξοικονόμησης ενέργειας και σύστημα γεωθερμικών αντλιών θερμότητας (για θέρμανση και ψύξη) και ελέγχεται από ένα BMS (Σύστημα Κεντρικής Διαχείρισης Κτιρίου). Οι τεχνολογίες εξοικονόμησης ενέργειας ενσωματώνουν: α) Υψηλό ποσοστό χρήσης υαλοπινάκων που μεγιστοποιεί τα κέρδη του ημερήσιου φωτισμού, β) Φυσικό εξαερισμό και γ) Μεγάλα ηλιακά κέρδη. Το σύστημα των γεωθερμικών αντλιών θερμότητας περιλαμβάνει: 25 γεωτρήσεις, 100μ βάθους η καθεμία, Συνδεδεμένους σωλήνες γεώτρησης που χρησιμοποιούν μια πολλαπλή κεφαλή, Δύο αντλίες θερμότητας αναστρέψιμου κύκλου, ισχύος 90 KW η καθεμία, Καμία πρόβλεψη για βοηθητικό σύστημα θέρμανσης - το φορτίο καλύπτεται κανονικά χωρίς πρόβλημα από τη μια ή και τις δύο αντλίες θερμότητας, Διαγώνιους εναλλάκτες ροής θερμότητας.
PARTNERSHIP Province of Ferrara - LEAD PARTNER Centre for Renewable Energy Sources and Saving ( CRES, Greece Ministry of Regional Development and Public Works 'Energy Center' Energy Efficiency, Environment and Energy Information Agency ENEREA Eszak-Alfold Regional Energy Non-profit Limited Company, Hungary Institute of Geology at Tallinn University of Technology, Estonia Agency, Hungary VITO Flemish Institute for Technological Research Department of Energy Technology, Royal Institute of Science (KTH, Sweden SP Technical Research Institute of Sweden first issue, June 2011 editing by Province of Ferrara Geological Survey of Slovenia www.geopowerwww.geopower-i4c.eu www.i4c.eu